¡K�UPINO AKUXLEJAL

TA SBATEL OSIL!L I K E S O XC HAN E L L I V I V L I A E

¿K�USI LA ACHAN?Li Vivliae tskoltautik ta jkuxlejaltik,tstak�butik li k�usitik ta jak�be jbatike,tstsatsubtas ko�ontontik xchi�ukchak� spatobil ko�ontontik.

Svulesobil ta joltik˙ ¿K�usi mantaletik chal li Vivliae?˙ ¿K�usitik tstak�butik li Vivliae?˙ ¿K�usi to mas chak�an chachanli ta Vivliae?

Ts�ibao k�usi ora tsutsavu�un li xchanobile:

Paso li�eN Chano li ba�yel pajina

li ta yan xchanobile.

N Yan k�usi xu� xapas:

X U � T O X A K � E L L I � E

Xu� te xata lekil mantaletikta Vivlia ti tskoltautik avie.«Mu xlaj-o sk�oplalli k�usi chal Vivliae»(Li Jk�el-osil ta toyole,num. 1 2018)

K�elavil k�uxi koltaat yu�unVivlia jun vinik ti chopolto�ox k�usi tsnop ta stojolalstuk k�alal bik�it to�oxe.Jun xa ko�onton tilajel jkuxlejale

( 2:53

K�elavil k�uxi xu� skoltaotVivlia yo� xamuyubaj lita avuts� avalale.«¿K�uxi xu� xamuyubaj xchi�ukavuts� avalal?» (¡Vik�iluk mejsatik!, num. 2 2018)

K�elavil k�usi chal Vivlia tasventa ti buch�u oy ta sk�obta melel li balumile.¿K�u yu�un sk�an jchantik liVivliae? (video ti mas nate)

( 3:14

Sventa xak�el li videoetik xchi�uk vunetikli ta XCHANOBIL 01, tuneso li kodigoe osa�o ta jw.org li vun K�upino akuxlejal

J C H AN T I K TO B AT E L M A S

Jk�eltik k�uxi skoltaoj yantik li k�usi chal Vivliae xchi�uk jk�eltik batel k�uxixu� xak�upin xchanel. Jech xtok, ta jk�eltik k�usi sbalil ta jtatik k�alaloy buch�u tskoltautik ta xchanele.

3. Tsbeiltasutik li VivliaeLi Vivliae xko�olaj ta jun joko ti xkil-o yu�un jbetike. Tskoltautiksventa lekuk k�usi xk�ot ta nopel ku�untik xchi�uk chalbutikk�usi chk�ot ta pasel ta mas jelavel.

K�elik Salmo 119:105 xchi�uk albeik sk�oplal li sjak�obiltak li�e:

˙ ¿K�u yelan laj yil Vivlia li buch�u la sts�iba li salmo li�e?˙ ¿K�u yelan chavil li Vivlia eke?

4. Li Vivliae tstak� li k�usita jak�be jbatikeJun ants la stabe stak�obil ta Vivlia li k�usitik to�ox ta sjak�be sbae.K�elik li VIDEOE xchi�uk albeik sk�oplal li sjak�obiltak li�e:

˙ ¿K�usitik to�ox tsjak�be sba li ants laj kiltik ta videoe?˙ ¿K�uxi koltaat k�alal la xchan li Vivliae?

Li Vivliae chal ti lek k�alal oy k�usi ta jak�tike. K�elik Mateo 7:7xchi�uk albeik sk�oplal li sjak�obiltak li�e:

˙ ¿Mi xu� van te xatabe stak�obil ta Vivlia li k�usi chajak�be abae?¿K�usitik ti chajak�be abae?

VIDEO: Mu me xch�ay lispatobil avo�ontone (1:48)

(

Ep k�usitik ta jak�be jbatik li ta jkuxlejaltike, tasventa li vokoliletike, li lajelale xchi�uk li k�usi xu�jnuptantik ta jelavele. Chkat-o ko�ontontik xtokta sventa li k�usi chtun ku�untik jujun k�ak�ale o tijunuk no�ox ko�ontontik xchi�uk li kuts� kalaltike.Ep krixchanoetike te staojbeik stak�obil ta Vivliali k�usitik tsjak�be sbaike xchi�uk te staojik lekiltojobtaseletik. ¿Mi oy van buch�u xu� xkoltaatxana� li k�usi chal Vivliae?

1. ¿K�usitik chalbutik smelolal li Vivliae?Li Vivliae chalbutik smelolal li�e: ¿k�uxi lik talel likuxlejale?, ¿k�u yu�un ti la spasutik li Kajvaltike?,¿k�u yu�un chkil jvokoltik?, ¿k�usi chk�ot ta pa-sel mi lijchame?, ¿k�u yu�un oy tajek pask�op tijkotoltik ta jk�antik ti oyuk jun o�ontonale?, ¿michich� van lajesel li balumile? Ep krixchanoetikete staojbeik stak�obiltak li ta Vivliae, ¡xu� me texata ek!

2. ¿K�uxi xu� skoltautik Vivlia yo�xijmuyubaj no�oxe?Li Vivliae chalbutik lekil mantaletik, yu�un teychal k�uxi xu� xijmuyubaj xchi�uk kuts� kalaltik,k�uxi xu� mu xkat tajek ko�ontontik xchi�uk k�uxixu� jk�upin li kabteltike. Mi la jchantik batel li vunli�e, ta k�unk�un ta jchanbetik batel sk�oplal tajexchi�uk yan k�usitik ti chalbe sk�oplal li Vivliae.Va�un, te chavak� venta ti toj tunel ku�untik sko-tol li Ts�ibetike, ja� xkaltik, li k�usi chal li Vivliae(2 Timoteo 3:16).

01

¿K�uxi xu� skoltaotli Vivliae?

Ma�uk me Vivlia li vun li�e, pe xu� skoltaot sventa xana� lek li k�usi chal Vivliae. Ta jtijkutik avo�ontonti xak�el skotol li tekstoetik ti talem ta jujun xchanobile xchi�uk k�elo k�uxi snitojbe sba sk�oplal lik�usi yakal chachane.

5

5. Xu� me xak�upin xchanel li VivliaeEp buch�utik tsk�upinik xchanel li Vivliae xchi�uk tstabeik sbalil.K�elik li VIDEOE xchi�uk albeik sk�oplal li sjak�obiltak li�e:

˙ ¿K�usi laj yalik li kerem tsebetik ta video k�alal chchanikjunuk livro o yan k�usitike?

˙ Pe ¿k�u yu�un ja� tsk�upinik sk�elel li Vivliae?

Li Vivliae tstsatsubtas ko�ontontik xchi�uk chak� spatobil ko�ontontik.K�elik Romanos 15:4 xchi�uk albeik sk�oplal li sjak�obil li�e:

˙ ¿Mi chak�an chana� k�uxi tstsatsubtas ko�ontontik xchi�uk tspatko�ontontik li Vivliae?

6. Xu� skoltautik yantik sventaxka�ibetik smelolal li VivliaeEp buch�utik staojbeik sbalil k�alal oy buch�u chkoltaatik ta xchanelli Vivliae, ja� mu jechuk k�alal chchan stukike. K�elik Echos 8:26-31xchi�uk albeik sk�oplal li sjak�obil li�e:

˙ ¿K�uxi xu� xka�ibetik mas smelolal li k�usi chal Vivliae?(K�elik li versikulo 30 xchi�uk 31).

VIDEO: Xchanel Vivlia (2:05)

JUNANTIKE XI CHALIKE: «Jeche� ch�ay k�ak�al li xchanel Vivliae».

˙ ¿Mi jech chanop taj eke? ¿K�u yu�un un?

(

Li j-etiopia vinike oy buch�ukoltaat sventa xa�ibe smelolalli k�usi chal Vivliae. Li avi eke,ep buch�utik staojbeik sbalilk�alal oy buch�u chkoltaatikta xchanele.

7

K�elavil k�uxi xu� xatabe sbalilli jujun xchanobile

Sventa xachan li vun li�e, sk�an oyuk buch�u skoltaot. Xu� xavalbe ak�o xchanubtasot libuch�u laj yak�bot li foyeto li�e o k�ano chanubtasel ta jpajinakutik ta Internet ta jw.org.

BA�YEL PARTEK�elo skotol li tekstoetike, lisjak�obiltak ti oy snumeroa-le (A) xchi�uk li tekstoetik tibonbil ta ik� (B) ti chak� tailel li k�usitik mas tsots sk�o-plale. Talem junantik tekstoe-tik xtok ti chal ti sk�an xak�ele.

XCHIBAL PARTELi ta ba�yel parafo ti bu chal: «Jchantik to batel mas»xie, ja� chal li k�usitik ta jchantik batele (C). Li sbik�talbi ti oy snumeroaltake chak� ta ilel li k�usitik mas tsotssk�oplale (D). K�elo skotol li tekstoetike, tak�o li k�usi-tik chich� jak�ele xchi�uk k�elo li videoetike (E). K�elo lilok�oletike xchi�uk li k�usi chchapbe smelolal teye (F).Jech xtok, nopo k�usi van chatak� ti bu chal: «Junanti-ke xi chalike» (G).

YOXIBAL PARTELi jujun xchanobile yich�ojtalel «¿K�usi la achan?» xchi�-uk «Svulesobil ta joltik» (H).Ts�ibao k�usi ora tsuts avu�unli xchanobile. Ti bu chal:«Paso li�e», te chal li k�usitikxu� xapas sventa masuk toxava�ibe smelolal li k�usichachane (I). Ti bu chal:«Xu� to xak�el li�e», te chatayan mantaletik xchi�ukvideoetik ti xu� xak�elatuke (J).

¿K�uxi xu� jtatik junuk teksto ta Vivlia?

K�alal chalbe sk�oplal junuk tekstoe, ba�yel chal k�usi livroal (A),laje k�usi skapituloal (B) xchi�uk k�usi versikulo o versikuloetikchich� k�elel (C). K�alal chal Juan 17:3, ja� sk�an xal «slivroal Juan,kapitulo 17, versikulo 3».

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

17 Ja� jech laj yal Jesus li k�usitik taje,va�un la stoy muyel sat ta vina-

jel, xi laj yale: «Tot, k�ot xa yorail; toy-bo sk�oplal anich�on sventa tstoybotak�oplal ek li anich�one, 2 jech k�ucha�-al laj avak�be sventain skotol krixchanoe-tike, ja�uk me jech ak�o yak�be xkuxlejalsbatel osil skotol li buch�utik laj avak�bee.3 Ja� sk�oplal kuxlejal sbatel osil li�e: tita xojtikinikote, li jun no�ox melel Dio-sote xchi�uk ti chojtikinik ek li buch�u laatak tale, li Jesukristoe. 4 Laj xa jtoy-bot ak�oplal li� ta sba balumile, yu�untsuts xa ku�un li abtelal laj avak�-bun ak�o jpase. 5 Jech oxal li avie, Tot,toybun jk�oplal ta axokon, jech k�ucha�-al toybil to�ox jk�oplal ta axokon k�alal

JUAN 16:33–17:24�A

�B

�C

Ep k�usitik ta jak�be jbatik li ta jkuxlejaltike, tasventa li vokoliletike, li lajelale xchi�uk li k�usi xu�jnuptantik ta jelavele. Chkat-o ko�ontontik xtokta sventa li k�usi chtun ku�untik jujun k�ak�ale o tijunuk no�ox ko�ontontik xchi�uk li kuts� kalaltike.Ep krixchanoetike te staojbeik stak�obil ta Vivliali k�usitik tsjak�be sbaike xchi�uk te staojik lekiltojobtaseletik. ¿Mi oy van buch�u xu� xkoltaatxana� li k�usi chal Vivliae?

1. ¿K�usitik chalbutik smelolal li Vivliae?Li Vivliae chalbutik smelolal li�e: ¿k�uxi lik talel likuxlejale?, ¿k�u yu�un ti la spasutik li Kajvaltike?,¿k�u yu�un chkil jvokoltik?, ¿k�usi chk�ot ta pa-sel mi lijchame?, ¿k�u yu�un oy tajek pask�op tijkotoltik ta jk�antik ti oyuk jun o�ontonale?, ¿michich� van lajesel li balumile? Ep krixchanoetikete staojbeik stak�obiltak li ta Vivliae, ¡xu� me texata ek!

2. ¿K�uxi xu� skoltautik Vivlia yo�xijmuyubaj no�oxe?Li Vivliae chalbutik lekil mantaletik, yu�un teychal k�uxi xu� xijmuyubaj xchi�uk kuts� kalaltik,k�uxi xu� mu xkat tajek ko�ontontik xchi�uk k�uxixu� jk�upin li kabteltike. Mi la jchantik batel li vunli�e, ta k�unk�un ta jchanbetik batel sk�oplal tajexchi�uk yan k�usitik ti chalbe sk�oplal li Vivliae.Va�un, te chavak� venta ti toj tunel ku�untik sko-tol li Ts�ibetike, ja� xkaltik, li k�usi chal li Vivliae(2 Timoteo 3:16).

01

¿K�uxi xu� skoltaotli Vivliae?

Ma�uk me Vivlia li vun li�e, pe xu� skoltaot sventa xana� lek li k�usi chal Vivliae. Ta jtijkutik avo�ontonti xak�el skotol li tekstoetik ti talem ta jujun xchanobile xchi�uk k�elo k�uxi snitojbe sba sk�oplal lik�usi yakal chachane.

3

J C H AN T I K TO B AT E L M A S

Jk�eltik k�uxi skoltaoj yantik li k�usi chal Vivliae xchi�uk jk�eltik batel k�uxixu� xak�upin xchanel. Jech xtok, ta jk�eltik k�usi sbalil ta jtatik k�alaloy buch�u tskoltautik ta xchanele.

3. Tsbeiltasutik li VivliaeLi Vivliae xko�olaj ta jun joko ti xkil-o yu�un jbetike. Tskoltautiksventa lekuk k�usi xk�ot ta nopel ku�untik xchi�uk chalbutikk�usi chk�ot ta pasel ta mas jelavel.

K�elik Salmo 119:105 xchi�uk albeik sk�oplal li sjak�obiltak li�e:

˙ ¿K�u yelan laj yil Vivlia li buch�u la sts�iba li salmo li�e?˙ ¿K�u yelan chavil li Vivlia eke?

4. Li Vivliae tstak� li k�usita jak�be jbatikeJun ants la stabe stak�obil ta Vivlia li k�usitik to�ox ta sjak�be sbae.K�elik li VIDEOE xchi�uk albeik sk�oplal li sjak�obiltak li�e:

˙ ¿K�usitik to�ox tsjak�be sba li ants laj kiltik ta videoe?˙ ¿K�uxi koltaat k�alal la xchan li Vivliae?

Li Vivliae chal ti lek k�alal oy k�usi ta jak�tike. K�elik Mateo 7:7xchi�uk albeik sk�oplal li sjak�obiltak li�e:

˙ ¿Mi xu� van te xatabe stak�obil ta Vivlia li k�usi chajak�be abae?¿K�usitik ti chajak�be abae?

VIDEO: Mu me xch�ay lispatobil avo�ontone (1:48)

(

5. Xu� me xak�upin xchanel li VivliaeEp buch�utik tsk�upinik xchanel li Vivliae xchi�uk tstabeik sbalil.K�elik li VIDEOE xchi�uk albeik sk�oplal li sjak�obiltak li�e:

˙ ¿K�usi laj yalik li kerem tsebetik ta video k�alal chchanikjunuk livro o yan k�usitike?

˙ Pe ¿k�u yu�un ja� tsk�upinik sk�elel li Vivliae?

Li Vivliae tstsatsubtas ko�ontontik xchi�uk chak� spatobil ko�ontontik.K�elik Romanos 15:4 xchi�uk albeik sk�oplal li sjak�obil li�e:

˙ ¿Mi chak�an chana� k�uxi tstsatsubtas ko�ontontik xchi�uk tspatko�ontontik li Vivliae?

6. Xu� skoltautik yantik sventaxka�ibetik smelolal li VivliaeEp buch�utik staojbeik sbalil k�alal oy buch�u chkoltaatik ta xchanelli Vivliae, ja� mu jechuk k�alal chchan stukike. K�elik Echos 8:26-31xchi�uk albeik sk�oplal li sjak�obil li�e:

˙ ¿K�uxi xu� xka�ibetik mas smelolal li k�usi chal Vivliae?(K�elik li versikulo 30 xchi�uk 31).

VIDEO: Xchanel Vivlia (2:05)

JUNANTIKE XI CHALIKE: «Jeche� ch�ay k�ak�al li xchanel Vivliae».

˙ ¿Mi jech chanop taj eke? ¿K�u yu�un un?

(

Li j-etiopia vinike oy buch�ukoltaat sventa xa�ibe smelolalli k�usi chal Vivliae. Li avi eke,ep buch�utik staojbeik sbalilk�alal oy buch�u chkoltaatikta xchanele.

5

¿K�USI LA ACHAN?Li Vivliae tskoltautik ta jkuxlejaltik,tstak�butik li k�usitik ta jak�be jbatike,tstsatsubtas ko�ontontik xchi�ukchak� spatobil ko�ontontik.

Svulesobil ta joltik˙ ¿K�usi mantaletik chal li Vivliae?˙ ¿K�usitik tstak�butik li Vivliae?˙ ¿K�usi to mas chak�an chachan

li ta Vivliae?

Ts�ibao k�usi ora tsutsavu�un li xchanobile:

Paso li�eN Chano li ba�yel pajina

li ta yan xchanobile.

N Yan k�usi xu� xapas:

X U � T O X A K � E L L I � E

Xu� te xata lekil mantaletikta Vivlia ti tskoltautik avie.«Mu xlaj-o sk�oplalli k�usi chal Vivliae»(Li Jk�el-osil ta toyole,num. 1 2018)

K�elavil k�uxi koltaat yu�unVivlia jun vinik ti chopolto�ox k�usi tsnop ta stojolalstuk k�alal bik�it to�oxe.Jun xa ko�onton tilajel jkuxlejale

( 2:53

K�elavil k�uxi xu� skoltaotVivlia yo� xamuyubaj lita avuts� avalale.«¿K�uxi xu� xamuyubaj xchi�ukavuts� avalal?» (¡Vik�iluk mejsatik!, num. 2 2018)

K�elavil k�usi chal Vivlia tasventa ti buch�u oy ta sk�obta melel li balumile.¿K�u yu�un sk�an jchantik liVivliae? (video ti mas nate)

( 3:14

Sventa xak�el li videoetik xchi�uk vunetikli ta XCHANOBIL 01, tuneso li kodigoe osa�o ta jw.org li vun K�upino akuxlejal

Li krixchanoetike ep k�usi tsnuptanik ti chat-oyo�ontonike xchi�uk ti k�ux cha�iike. ¿Mi oy jechava�ioj aba ek? Xu� van yakal chavil avokol tajtosuk chamel o xu� van oy buch�u cham avu�un,va�un xu� van xi chajak�be abae: «¿Mi chlekubono�ox van li jkuxlejale?». Xu� me spat avo�ontonli k�usi chal Vivliae.

1. ¿Kuxi tspat ko�ontontik li Vivliae?Li Vivliae chalbutik ti k�u yu�un oy tajek jvo-koltike. Jech xtok, chalbutik ti jutuk xa sk�anxlaj sk�oplale. Li Vivliae chalbutik xtok li k�usilek ta jtatik ta jelavele xchi�uk chak� spato-bil ko�ontontik (k�elo Jeremias 29:11, 12). Tajetskoltautik sventa xkuch batel ku�untik li jvo-koltike xchi�uk ti xijmuyubaj no�ox li avie. Jechnoxtok, jamal chalbutik ti xu� xijmuyubaj ta sba-tel osile.

2. ¿K�u yelan jkuxlejaltik ta jelavelchal li Vivliae?Xi chal Vivlia ta sventa li k�usi chk�ot ta pa-sel ta ts�akale: «Mu�yuk xa lajelal, mu�yuk xaat-o�onton, mu�yuk xa ok�el ta skoj vokolilxchi�uk mi ja�uk xa k�usi k�ux chka�itik» (k�elo

Apokalipsis 21:4). Chlaj sk�oplal li vokoliletike:li povreale, li k�usi chopol chkich�tik pasbele, lichameletike xchi�uk ti chijchamutike. Li Vivliaechal ta jamal ti chk�ataj ta jun k�upil sba ni-chimaltik li balumile xchi�uk ti xu� te xnakiik tasbatel osil li krixchanoetike.

3. ¿Kuxi xu� xana� ti chk�ot ta paselli k�usi chal Vivliae?Epal krixchanoetike tsnopik ti chlekub li xkuxle-jalike, pe mu sna�ik ta melel mi chk�ot ta pasel.Pe ja�uk li Vivliae chk�ot ta pasel li k�usi chale, xu�jch�untik ti chk�ot ta pasel mi ta jk�elbetik leksmelolal li Ts�ibetike, ja� xkaltik, mi la jchantikli Vivliae (Echos 17:11). Va�un, te chavak� ventaatuk mi melel li k�usi yaloj chk�ot ta pasel tajelavele.

02

Li Vivliae chak� spatobil ko�ontontik

7

J C H AN T I K TOB AT E L M A S

Jk�eltik batel junchibuk li k�usi chalVivlia ti chk�ot ta pasel ta jelavele.Ta jk�eltik xtok k�uxi spatojbeyo�onton li yan krixchanoetike.

4. Li Vivliae chal ti xu� xijkuxi sbatelosil ta jun balumil ti bu ch�abal xa vokolileK�elavil li k�usitik yaloj Vivlia ti chk�otanuk ta pasele. ¿K�usitik ti chak�an chak�elchk�ot ta pasele? ¿K�u yu�un?

K�elik li tekstoetik te talem ta olone xchi�uk albeik sk�oplal li sjak�obiltak li�e:

˙ ¿Mi tspat van ko�ontontik li tekstoetik li�e? ¿Mi xu� van xpatbatyo�onton li avuts� avalal xchi�uk avamigotake?

Nopo no�ox ava�i ti te xa kuxulot ta jun balumil k�ucha�al li�e:

MU�YUK XA BUCH�U...

˙ ... chil svokol, chmalubmi ja�uk ta xcham(Isaias 25:8)

˙ ... ch-ipaj, mu�yuk xa buch�uma�sat mi ja�uk pak�chikin(Isaias 33:24; 35:5, 6)

˙ ... chopol k�usi chich� pasbel(Isaias 32:16, 17)

˙ ... chil svokol ta skoj pask�op(Salmo 46:9)

˙ ... tsta ta na�el li k�usi chopolk�otem ta stojolale (Isaias 65:17)

JKOTOLTIK...

˙ ... ta xkilbetik sat yan velta li kuts� kalaltikti chamemike, ja� xkaltik, ti chcha�kuxiikli� ta balumile (Juan 5:28, 29)

˙ ... chlekub jbek�taltik xchi�uk lek tsotsutikjech k�ucha�al li kerem tsebetike(Job 33:25)

˙ ... oy no�ox jve�eltik, oy lek jnatik xchi�uk ta jk�upinli kabteltike (Salmo 72:16; Isaias 65:21, 22)

˙ ... jun no�ox ko�ontontik(Salmo 37:11)

˙ ... ta jk�upin jkuxlejaltik ta sbatel osil(Salmo 37:29)

5. Li k�usi chal Vivliae xu�xjel-o yu�un jkuxlejaltikEp krixchanoetike yayijem cha�i sbaik o chkap-o sjolik ta skoj lik�usitik tsnuptanike. Junantike oy k�usitik tspasik sventa junukno�ox yo�onton xa�i sbaik. K�elavil k�uxi skoltaoj krixchanoetikli k�usi chal Vivliae. K�elik li VIDEOE xchi�uk albeik sk�oplal lisjak�obiltak li�e:

˙ Li ta videoe, ¿k�usi ti toj chopol laj yil li Rafikae?˙ Ak�o mi p�ajbil-o ta skoj li sts�unbale, ¿k�uxi koltaat-o

yu�un li Vivliae?

Li k�usi chal Vivliae tskoltautik sventa mu xkat tajekko�ontontik xchi�uk ti xijmuyubaj no�ox ak�o mi oy jvokoltike.K�elik Proverbios 17:22 xchi�uk Romanos 12:12 xchi�ukalbeik sk�oplal li sjak�obiltak li�e:

˙ Li k�usi chal Vivlia ti chk�ot ta pasele, ¿mi xu� skoltaotta akuxlejal? ¿K�u yu�un ti jech chavale?

VIDEO: Ta jk�an ti jmoj oyuk likrixchanoetike (4:07)

JUNANTIKE XI CHALIKE: «Jeche� lo�lael ma� li k�usi chal Vivliae».

˙ ¿K�u yu�un toj tsots sk�oplal ti xak�el atuk mi melel li k�usi chal Vivliae?

(

9

¿K�USI LA ACHAN?Li Vivliae chalbutik ti xu� jk�upinjkuxlejaltik ta jelavele, taje tspatko�ontontik xchi�uk tskoltautik sventaxkuch-o batel ku�untik li jvokoltike.

Svulesobil ta joltik˙ ¿K�u yu�un sk�an sna� krixchanoe-

tik li k�usi yaloj tspas Diose?˙ ¿K�usitik chal Vivlia ti chk�ot ta

pasel ta jelavele?˙ ¿K�uxi xu� skoltaot avi ti ana�oj li

k�usi chk�ot ta pasel ta jelavele?

Ts�ibao k�usi ora tsutsavu�un li xchanobile:

Paso li�eN Sventa xkom lek ta ajol li k�usi-

tik chal Vivlia ti chk�ot ta pasele,cha�k�elo li tekstoetik talem li taxchanobil li�e.

N Yan k�usi xu� xapas:

X U � T O X A K � E L L I � E

K�elavil k�uxi xu� skoltaotli k�usi chal Vivlia k�alalja�o chanuptan avokole.«¿Bu xu� jtatik spatobilko�ontontik?» (¡Vik�iluk mejsatik!, 22 yu�un avril ta 2004)

K�elavil k�uxi skoltaoj yantikli k�usi chal Vivlia k�alal xlikxkaj no�ox xchamelike.«¿Mi xu� skoltautikVivlia mi iputike?»(Xu� te xata ta jw.org)

Mi la ak�el li video ti oysmusikaile, nopo ava�i tite xa chak�upin akuxlejalxchi�uk avuts� avalal li tajun nichimaltik yaloj Vivliae.Te xa kuxulun chkil

( 3:37

K�elavil k�uxi jelbat xkuxlejalyu�un Vivlia jun vinik ti tspakbeto�ox sk�oplal yantike.«Mu xa jechuk chka�i ti sk�anjel li k�usitik oy ta balumile»(Li Jk�el-osil ta toyole,1 yu�un julio ta 2013)

Sventa xak�el li videoetik xchi�uk vunetikli ta XCHANOBIL 02, tuneso li kodigoe osa�o ta jw.org li vun K�upino akuxlejal

Li ta Vivliae, ep k�usitik chal ti chk�ot ta pasel tajelavele xchi�uk chal lekil mantaletik. Xu� van oyxa ta avo�onton chak�an chana� li k�usi chcha-nubtasvane. Pe xu� van xi chajak�be abae: «¿Mixu� jch�untik li k�usi chal jlik livro ti vo�ne xa ta-jek laj yich� ts�ibaele? ¿Mi melel van ti chal tixu� jk�upin jkuxlejaltik avi xchi�uk ta jelavele?».Ep krixchanoetike jech xch�unojik taje. Ta jtij-kutik avo�onton ti xak�el atuk k�u yu�un ti jechxch�unojike.

1. ¿Mi k�ot ta pasel ta melel li k�usi chal Vivliae?Melel li k�usitik te ts�ibabil ta Vivliae (Ekle-siastes 12:10). Li k�usitik chalbe sk�oplale k�otta pasel ta melel xchi�uk chalbe sk�oplal krix-chanoetik ti kuxiik ta vo�nee (k�elo Lukas 1:3xchi�uk 3:1, 2). Ep j-al lo�iletik xchi�uk li buch�utikchchanbeik sk�oplal li k�usitik vo�neik xae (ar-queologos) yak�ojik venta ti melel li k�usi chalVivlia ta sventa li k�usitik k�otanuk ta pase-le, li krixchanoetik xchi�uk li jteklumetik chalbesk�oplale.

2. Ak�o mi vo�ne xa laj yich� ts�ibael li Vivliae,¿k�u yu�un jtunel-o ku�untik?Li Vivliae oy xa ono�ox k�usitik yalojbe sk�oplal timu to�ox sna�ik li krixchanoetike, yu�un chalbe

sk�oplal li k�usitik sna�ojik xa li sientifikoetik avie,ja� xkaltik, li p�ijil viniketike. K�alal laj yich� ts�ibaelli Vivliae, ep krixchanoetik jelel to�ox k�usi xch�u-nojik ta sventa li k�usi chalbe sk�oplal taje. Pe liavi k�ak�ale, li sientifikoetike yiloj xa stukik ti me-lel li k�usi chal Vivliae. Li k�usitik te chale ‹xu�jpat-o ko�ontontik avi xchi�uk ta sbatel osil›(Salmo 111:8).

3. ¿K�usi srasonal oy ku�untik yo� jch�untikti chk�ot ta pasel li k�usi chal Vivliae?Li Vivliae oy k�usitik yaloj xa ono�ox ti mu�yuk tok�otemik ta pasele (Isaias 46:10). Ep k�usitikyalojbe xa ono�ox sk�oplal Vivlia ti k�ot ono�oxta pasele. Jech xtok, chalbe sk�oplal li k�usitikchk�ot ta pasel ta jk�ak�aliltike. Li ta xchanobilli�e, ta jk�eltik junantik li k�usitik yaloj xa ono�oxVivlia ti chk�otanuk ta pasele. Va�un, ¡te chavak�venta ti melel li k�usi chale!

03

¿Mi melel li k�usichal Vivliae?

11

J C H AN T I K TO B AT E L M A S

Jk�eltik batel ti ko�ol k�usi chalbe sk�oplal Vivlia xchi�uk li k�usiyak�ojik xa venta li sientifikoetike. Jech xtok, ta jk�eltikjunantik li k�usi yaloj xa ono�ox Vivlia ti chk�ot ta pasele.

4. Ko�ol li k�usi chal sientifikoetikxchi�uk VivliaeLi ta mas vo�one, ep krixchanoetik xch�unojik ti oy to�ox k�usi kuchbil-oli balumile. K�elik li VIDEOE.

K�elavil k�usi chal li slivroal Job ti oy xa ta 3,500 jabil laj yich� ts�ibaele.K�elik Job 26:7 xchi�uk albeik sk�oplal li sjak�obil li�e:

˙ Li Vivliae chal ti ‹mu�yuk k�usi t�uyul-o li balumile›, ¿k�u yu�un labalsba taje?

Oy to van ta chib sien jabil ti laj ya�ibeik lek smelolal k�u yelan xyalxmuy li vo�e. Pe li Vivliae oy xa van ta 3,500 jabil ti laj yalbe smelolale.K�elik Job 36:27, 28 xchi�uk albeik sk�oplal li sjak�obiltak li�e:

˙ ¿K�u yelan chava�i li k�usi chal Vivlia ta sventa ti k�u yelanxyal xmuy li vo�e?

˙ Li tekstoetik la ak�el nakatoe, ¿mi tskoltaot sventa xach�unmi melel li k�usi chal Vivliae?

5. Li Vivliae chal li k�usitik tsotssk�oplal k�ot ta paseleK�elik Isaias 44:27-45:2 xchi�uk albeik sk�oplal li sjak�obil li�e:

˙ ¿K�usitik laj yal Vivlia k�alal sk�an to�ox chib sien jabil xich�lajesel li Babiloniae?

K�elik li VIDEOE.

VIDEO: Li balumile ta jech no’oxt�uyul (1:13)

VIDEO: Yaloj xa ono�ox Vivliati chich� tsalel li Babiloniae(0:58)

(

(

Li Vivliae chal k�u yelanxyal xmuy li vo�e

Li ta sjabilal 539 k�alal mu�yuk to�ox talem li Jesuse, oy jun lo�il tichal ti la stsalik jteklum Babilonia li ajvalil Siro ta Persia xchi�uk liyajsoltarotake. La sk�ejp�unik li yok uk�um ti sjoyobtaoj li jteklume.Ta skoj ti jamal sti� kom li jteklum Babiloniae, xch�oletik ochel li Siroxchi�uk yajsoltarotake. Va�un, mu persauk la spasik k�op sventastsalik li jteklume. Taje oy xa mas ta 2,500 jabil ti jech k�ot tapasele, li jteklume k�ajomal xa no�ox sjinemal te oy. K�elavil k�usiba�yel xa ono�ox yaloj li Vivlia eke.

K�elik Isaias 13:19, 20 xchi�uk albeik sk�oplal li sjak�obil li�e:

˙ ¿K�uxi k�ot ta pasel li k�usi yaloj xa ono�ox Vivlia li�e?

6. Li Vivliae yaloj xa ono�ox lik�usitik chk�ot ta pasel avieLi Vivliae chal ti kuxulutik ta slajebal k�ak�ale(2 Timoteo 3:1). K�elavil li k�usi yaloj xa ono�oxchk�ot ta pasele.

K�elik Mateo 24:6, 7 xchi�uk albeik sk�oplalli sjak�obil li�e:

˙ ¿K�usitik chal Vivlia ti chk�ot ta pasel avie?

K�elik 2 Timoteo 3:1-5 xchi�uk albeik sk�oplalli sjak�obiltak li�e:

˙ Jech k�ucha�al chal li tekstoe, ¿k�u la yelanstalelal li krixchanoetik ta slajebal k�ak�ale?

˙ Li talelaletik chal ta tekstoe, ¿bu junukalmas jech aviloj?

JUNANTIKE XI CHALIKE: «Li k�usitik chal Vivliae jeche� lo�il xchi�uk snopben no�ox krixchanoetik».

˙ ¿K�uxi ana�oj ti melel li k�usi chal Vivliae?

Te xkom ta Irak li sjinemalvo�neal Babiloniae

13

¿K�USI LA ACHAN?Li k�usi chal sientifikoetike, li lo�iletikxchi�uk li k�usi yaloj xa ono�ox Vivliaechak� ta ilel ti melel li k�usi chal tee.

Svulesobil ta joltik˙ ¿Mi k�ot ta pasel ta melel li k�usi

chal Vivliae?˙ ¿K�usitik ko�ol chalbe sk�oplal

Vivlia xchi�uk li k�usitik chaliksientifikoetike?

˙ ¿Mi chal Vivlia li k�usi chk�ot tapasel ta jelavele? ¿K�u yu�un tijech chavale?

Ts�ibao k�usi ora tsutsavu�un li xchanobile:

Paso li�eN Sventa jp�eluk ta avo�onton li

k�usi chal li Vivliae, k�elo li videoeo k�elo junuk mantal ti te talemyo� bu chal: «Xu� to xak�el li�e».

N Yan k�usi xu� xapas:

X U � T O X A K � E L L I � E

K�elavil mi ko�ol k�usi chalVivlia xchi�uk li k�usi chalsientifikoetike.«¿Mi ko�ol k�usi chal Vivliaxchi�uk li k�usi chal sientifi-koetike?» (Xu� te xata ta jw.org)

¿K�uxi jna�ojtik ti kuxulutikxa ta slajebal k�ak�ale?«Vaktos k�usi yaloj Vivliati yakal chk�ot ta pasele»(Li Jk�el-osil ta toyole,1 yu�un mayo ta 2011)

K�elavil k�uxi k�ot ta paselli k�usi yaloj xa ono�ox Vivliata sventa ti k�u yelan tspasikmantal ta jteklum Greciae.Tstsatsubtasutik«li albil k�ope»

( 5:22

K�elavil k�uxi jelbat-o snopbenjun vinik k�alal la xchan li k�usiyaloj xa ono�ox Vivlia chk�otta pasele.«Mu�yuk to�ox jch�unoj mioy Dios» (Li Jk�el-osil ta toyole,num. 5 2017)

Sventa xak�el li videoetik xchi�uk vunetikli ta XCHANOBIL 03, tuneso li kodigoe osa�o ta jw.org li vun K�upino akuxlejal

¡K�UPINO AKUXLEJAL

TA SBATEL OSIL!L I V I V L I A E XU � S KO LTAOT TA S TA E L

Watchtower Bible and Tract Society ofNew York, Inc., Wallkill, New York, U.S.A.

¿Mi chak�an to chachan mas ta sventa li Vivliae?

Li�e ja� no�ox me yuni likeb li k�usi xu� xachan li talivro ¡K�upino akuxlejal ta sbatel osil! Li Vivliaexu� skoltaot ta stael.

Ta matanal chich� ak�el li livroe xchi�uk li chanub-tasele. Xu� jchanubtasotkutik ti k�usi ora chak�anexchi�uk ti bu chak�ane.

Li�e ja� junantik li k�usi ta jchantike:

N Ti k�u yu�un la spasutik li KajvaltikeN Ti k�uxi xu� junuk no�ox ko�ontontikeN Ti k�uxi xu� xijmuyubaj xchi�uk kuts� kalaltikeN Ti k�u yelan jkuxlejaltik ta jelavel chal

li Vivliae

¿Mi lek laj ava�i li k�usila achane?

Sventa xavich� ak�bel li livroe xchi�ukti jechuk-o xachan batel li Vivliae, sa�ojunuk stestigo Jeova o k�ano junukchanubtasel ta jw.org.

Photo Credit: Pajina 13, sjinemal vo�neal Babi-lonia: Image ˘ Homo Cosmicos/ShutterstockLi spukel vun li�e ja� jtos abtelal sventachanubtasel ta Vivlia ta sp�ejel balumilti ta matanal tak�in chich� pasele. Ma�uksventa chich� chonel. Mi chak�an chavak�matanal tak�ine, ochan ta donate.jw.org.Li tekstoetike te laj yich� lok�esel ta Xch�ulK�op Dios sventa Ach� Balumil. Mi laj yich�tunesel yan Vivliae, te chich� alel k�usi sbi.Skotol li vunetik xchi�uk videoetik ti chich�tunesel li ta foyeto li�e ja� spasojik listestigotak Jeovae.

¡K�upino akuxlejal ta sbatel osil!Likeso xchanel li VivliaeEnjoy Life Forever!—Introductory Bible LessonsImpresion de febrero de 2021Tzotzil (lffi-TZO)˘ 2021WATCH TOWER BIBLE AND TRACT SOCIETYOF PENNSYLVANIA

Li buch�utik tspasike

lffi-T

ZO

21

02

19

¿Mi xu� van jk�upinjkuxlejaltik tasbatel osil?

¿Mi ta van xaval...˙ ... xu�?˙ ... mu�yuk?˙ ... xu� van?

LI K�USI CHAL VIVLIAE

«Chu�uninik balumil li buch�utik tuk�ikexchi�uk te chkuxiik-o sbatel osil»(SALMO 37:29).

¿K�UXI TA JTABETIK SBALIL TAJE?

Xu� xijmuyubaj xchi�uk jun ko�ontontikta jelavel xchi�uk kuts� kalaltik xchi�ukli kamigotaktike (JEREMIAS 29:11).

Xu� jk�upin jkuxlejaltik ta sbatel osil,ma�uk no�ox jayib k�ak�al (SALMO 22:26).

¿MI XU� JCH�UNTIK LI K�USICHAL VIVLIAE?

Xu�. K�elavil k�usi chal li foyeto li�e.Xi sbi li oxib xchanobil yich�oj tale:

¿K�uxi xu� skoltaot li Vivliae?Li Vivliae chak� spatobil ko�ontontik¿Mi melel li k�usi chal Vivliae?

s