ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ

Β ΕΠΙΠΕΔΟ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

«KURO SIWO»ΝΙΚΟΥ ΚΑΒΒΑΔΙΑ

Ζωγραφικός πίνακας: Γιάννη Σταύρου

ΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

ΑΓΡΙΝΙΟ 2010

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στο παρόν σενάριο επιχειρείται μια προσέγγιση του λογοτεχνικού κειμέ-νου μέσω της πολυτροπικότητας. Γραπτό κείμενο, τραγούδι, video, ζω-γραφική, χρώμα και εικόνα επιστρατεύονται, ώστε οι μαθητές να μελετήσουν, να αποκωδικοποιήσουν και να κατανοήσουν το ποίημα και τον κόσμο του ποιητή-ναυτικού Ν. Καββαδία .

ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Το κείμενο περιλαμβάνεται στο σχολικό εγχειρίδιο της Νεοελληνικής λογοτεχνίας της Γ΄ Γυμνασίου στην ενότητα έργων «Η Νεότερη Λογοτεχνία: Η Λογοτεχνία από το 1922 ως το 1945» και το προτεινόμενο σχέδιο διδασκαλίας ανταποκρίνεται πλήρως στο αναλυτικό πρόγραμμα.

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Γνωστικοί

• Να αναζητήσουν οι μαθητές πληροφορίες για τη ζωή, την προσωπικότητα και το έργο του Ν. Καββαδία, προϋπόθεση απαραίτητη για να αντιληφθούν τον έντονα βιωματικό χαρακτήρα της ποίησης του .

• Να νιώσουν την ένταση των συναισθημάτων της μοναξιάς και της νοσταλγίας που βιώνουν οι ναυτικοί.

• Να αντιληφθούν ότι η τέχνη μπορεί ν’ αποτελέσει συναισθηματική διέξοδο στα προβλήματα της ανθρώπινης ζωής.

• Να κατανοήσουν το μεταφορικό και συμβολικό χαρακτήρα της λογοτεχνικής γλώσσας.

• Να εντοπίσουν την αφηγηματική τεχνική του κειμένου και να αποκωδικοποιήσουν τη λειτουργία της.

• Να αντιληφθούν την καταλυτική επίδραση του επαγγέλματος των ναυτικών σε όλες τις πλευρές της ζωής τους.

• Να εμβαθύνουν στη διαλεκτική σχέση των τεχνών (ποίηση, μουσική, ζωγραφική).

2

Παιδαγωγικοί• Να συνεργαστούν για την εκπόνηση πνευματικού έργου, να

ασκηθούν στο δημιουργικό διάλογο και στην από κοινού παραγωγή λόγου.

• Να αναδειχθούν και να καλλιεργηθούν κλίσεις και δεξιότητες των μαθητών.

• Να αντιληφθούν τον διερευνητικό – ανακαλυπτικό χαρακτήρα της μάθησης.

• Περιηγούμενοι αξιόλογες ιστοσελίδες άλλων σχολείων και ανακαλύπτοντας αντίστοιχα έργα μαθητών να αποκτήσουν θετικά πρότυπα και να καλλιεργήσουν την ευγενή άμιλλα.

Τεχνολογικοί – Χρήση ΤΠΕ

• Να εξοικειωθούν με εργαλεία Τ.Π.Ε.

• Να αναζητήσουν, να αξιολογήσουν και να επιλέξουν πληροφορίες από το διαδίκτυο.

• Να αποκτήσουν δεξιότητες αναζήτησης γλωσσικού υλικού σε βάσεις γλωσσικών δεδομένων (ηλεκτρονικά λεξικά).

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΕργαλεία – Διδακτικό υλικό

Εργαστήριο πληροφορικής Επεξεργαστής κειμένου Φυλλομετρητής Internet Explorer Youtube Ηλεκτρονικά λεξικά Πρόγραμμα ζωγραφικής Βιντεοπροβολέας Ιστοσελίδες:• http://kavvadias.ekebi.gr/

• http://www.greece.org/poseidon/work/literature/wordy.html

• http://www.sansimera.gr/biographies/44/2

3

• http://perseus76.yooblog.gr/%CF%84%CE%BF-%CE%B3%CE%BB %CF%89%CF%83%CF%83%CE%AC%CF%81%CE%B9-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BD-%CE%BA%CE%B1%CE%B2%CE%B2%CE%B1%CE%B4%CE%AF%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%80%CE%B9%CF%8C-%CE%B5%CF%8D%CE%BA/

YOUTUBE• http://www.youtube.com/watch?v=idud4c5PHi8

• http://www.youtube.com/watch#!v=_3pWZPkcUbQ&feature=relat - ed

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΛΕΞΙΚΑ• http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%AF%CE%BA%CE%BF

%CF%82_%CE%9A%CE%B1%CE%B2%CE%B2%CE%B1%CE%B4%CE%AF%CE%B1%CF%82

• http://webcache.googleusercontent.com/search? q=cache:7hxA84IRXwkJ:el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BC%CF%80%CE%BF%CF%8D+%CF%84%CE%B9+%CF%83%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CE%B9%CE%BD%CE%B5%CE%B9+%CE%BC%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BC%CF%80%CE%BF%CF%85&cd=4&hl=el&ct=clnk&gl=gr

• http://webcache.googleusercontent.com/search? q=cache:8lbAbWt3N7YJ:www.livepedia.gr/index.php/%CE%9A%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%BF__%CE%A3%CE%AF%CE%B2%CE%BF+%CE%BA%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%BF+%CF%83%CE%B9%CE%B2%CE%BF&cd=1&hl=el&ct=clnk&gl=gr

• http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BF%CE%BD %CE%BF%CF%83%CE%AF%CE%B1

Προσδοκώμενη διαδικασία μάθησηςΑναμένεται οι μαθητές να οικοδομήσουν τη νέα γνώση ακολουθώντας τα προτεινόμενα από τον καθηγητή «μονοπάτια» εξερεύνησης και ανακάλυψης της. Θα εφαρμόσουν την ομαδοσυνεργατική μέθοδο μεγιστοποιώντας τα οφέλη: θα παρουσιάσουν σκέψεις και ιδέες στα μέλη της ομάδας τους και στις άλλες ομάδες, θα συμφωνήσουν και θα διαφωνήσουν αναπτύσσοντας έτσι ένα εποικοδομητικό και δημιουργικό διάλογο.

4

Διδακτική διαδικασία Το σχέδιο μαθήματος προωθεί τη συνεργατική διερευνητική μάθηση με μαθητοκεντρικό προσανατολισμό. Ο διδάσκων λειτουργεί ως υποστηρικτής και διαμεσολαβητής της μάθησης. Δημιουργεί τις προϋποθέσεις, δίνει σαφείς οδηγίες, καθοδηγεί, εμψυχώνει και προσανατολίζει την ομάδα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Εφαρμογή στη σχολική μονάδα Η διδασκαλία έχει διάρκεια τριών διδακτικών ωρών και πραγματοποιείται στο εργαστήριο Πληροφορικής. Πρέπει να προηγηθεί συνεννόηση και συνεργασία με τον καθηγητή της Πληροφορικής , ο οποίος θα υπο-στηρίξει τεχνολογικά την εργασία των μαθητών.

Οργάνωση της τάξης Ο διδάσκων χωρίζει τους μαθητές σε ομάδες των τριών ή τεσσάρων ατόμων φροντίζοντας ώστε κάθε ομάδα να περιλαμβάνει μαθητές διαφορετικών επιδόσεων. Ορίζεται συντονιστής της ομάδας, ο οποίος αλλάζει σε κάθε φάση της διδασκαλίας. Κάθε ομάδα θα χρησιμοποιήσει έναν υπολογιστή του εργαστηρίου. Τα φύλλα εργασίας αποθηκεύονται στους υπολογιστές.Το σενάριο αναπτύσσεται σε 4 φάσεις. Στην πρώτη και τρίτη δίνονται δύο φύλλα εργασίας. Οι μισές ομάδες(ας τις ονομάσουμε «Oμάδες Α») δουλεύουν το ένα φύλλο και οι υπόλοιπες μισές(«Oμάδες Β») το άλλο. Κατά τη δεύτερη και τέταρτη φάση δίνεται κοινό φύλλο εργασίας σε όλες τις ομάδες. Στο τέλος κάθε φάσης οι ομάδες παρουσιάζουν τις εργασίες τους και ακολουθεί σύντομος διάλογος για ανταλλαγή απόψεων. Η τέταρτη φάση περιλαμβάνει ατομική εργασία των μαθητών η οποία θα δοθεί ως εργασία για το σπίτι.

Προετοιμασία – ΠροαπαιτούμεναΕξοικείωση του διδάσκοντος και των μαθητών με τις νέες τεχνολογίες.Βασικές γνώσεις χειρισμού υπολογιστή και πλοήγησης στο διαδίκτυο.Εγκατάσταση του υλικού (φύλλα εργασίας) στους υπολογιστές.

5

ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Αναλυτική περιγραφή για κάθε στάδιο

Οι μαθητές εισέρχονται στο εργαστήρι Πληροφορικής και παίρνουν θέσεις κατά ομάδες μπροστά στους σταθμούς εργασίας. Ο διδάσκων κάνει μια σύντομη εισαγωγή ενημερώνοντας τους μαθητές για το θέμα της εργασίας και τον τρόπο που θα εργαστούν.

Α΄ΦΑΣΗ (30 λεπτά)2 φύλλα εργασ ίας

Η Α΄ φάση έχει στόχο να γνωρίσουν οι μαθητές τη ζωή και το έργο του Ν. Καββαδία, καθώς και τη μελοποίηση του έργου του.Φύλλο 1:Οι ομάδες Α αναζητούν πληροφορίες για τη ζωή του ποιητή ενεργοποιώντας τις προτεινόμενες υπερσυνδέσεις. Συλλέγουν το υλικό τους και στη συνέχεια συνθέτουν ένα κείμενο στο οποίο δίνουν έναν τίτλο.Φύλλο 2: Οι ομάδες Β μελετούν το έργο του ποιητή και τη μελοποίησή του. Συλλέγουν τις πληροφορίες που ζητούνται και τις καταγράφουν στους πίνακες. Όταν οι ομάδες ολοκληρώσουν την εργασία τους, την παρουσιάζουν στις υπόλοιπες. Ο διδάσκων συνδέει τα δύο φύλλα εργασίας ζητώντας από τους μαθητές να εντοπίσουν το κοινό θεματικό άξονα που διατρέχει τη ζωή και το έργο του Ν. Καββαδία. Επίσης προτρέπει τους μαθητές να εκφράζουν εντυπώσεις και τις σκέψεις τους από τις εργασίες τους και ενισχύει το διάλογο.

Β΄ ΦAΣΗ (40 λεπτά)Κ οινό φύλλο εργασίας για όλες τις ομάδες

Η Β΄ φάση στοχεύει στην αισθητική απόλαυση του ποιήματος και στη λεξιλογική και νοηματική του προσέγγιση.Ο διδάσκων απαγγέλλει το ποίημα στους μαθητές και έπειτα ακούνε όλοι μαζί τη μελοποίηση και παρακολουθούν το βίντεο χρησιμοποιώντας

βιντεοπροβολέα.

6

Στη συνέχεια οι μαθητές καλούνται να προσεγγίσουν νοηματικά το κείμενο καταρχήν αποκωδικοποιώντας το ναυτικό λεξιλόγιο του Καββαδία. Για το σκοπό αυτό ανατρέχουν στα προτεινόμενα ηλεκτρονικά λεξικά και συμπληρώνουν τον πίνακα του φύλλου εργασίας με τις σημασίες των λέξεων. Στη συνέχεια αποδίδουν γραπτά το νόημα του κειμένου. Τέλος οι ομάδες οι ομάδες παρουσιάζουν τις εργασίες τους.

Γ΄ ΦAΣΗ (40 λεπτά)2 φύλλα εργασίας

Στη Γ΄ φάση οι μαθητές εμβαθύνουν στο περιεχόμενο του κειμένου, τις σκέψεις και τα συναισθήματα του ποιητή και εκφράζουν γραπτά τις σκέψεις και τα συναισθήματα που τους προκαλεί. Έπειτα μελετούν στοιχεία ποιητικής του Καββαδία.Φύλλο 1: Οι ομάδες Α εντοπίζουν στο κείμενο τις εμπειρίες του ποιητή κατά το πρώτο ταξίδι του και τις υπογραμμίζουν χρησιμοποιώντας χρώμα/τα επιλογής τους. Έπειτα καλούνται να συνθέσουν ένα κείμενο με τα συναισθήματά τους. Το χρώμα και ο λόγος γίνονται οι αφορμές, τα μέσα για να ανακαλύψουν οι μαθητές τη σχέση τους με το κείμενο.Στην επόμενη εργασία επιχειρούν να αποκωδικοποιήσουν τα μεταφορικά και συμβολικά στοιχεία του καββαδιακού λόγου.Φύλλο 2: Οι ομάδες Β μελετούν τα θεματικά κέντρα του ποιήματος, μοναξιά και έλλειψη ανθρώπινης παρουσίας, από δύο διαφορετικές πλευρές: πρώτα μέσω του περιεχομένου κι έπειτα μέσω της αφηγηματικής τεχνικής που επιλέγει ο ποιητής.Στη συνέχεια παρουσιάζουν το αποτέλεσμα της δουλειάς τους.

Δ΄ΦΑΣΗ (15 λεπτά)Κοινό φύλλο εργασίας για όλες τις ομάδες

Στην Δ΄ φάση οι μαθητές γνωρίζουν άλλο ένα ποίημα του ποιητή, το Πούσι, ώστε να αντλήσουν περισσότερα στοιχεία για τη θεματολογία και την τεχνική της ποίησης του Καββαδία. Το ποίημα δίνεται γραπτά, αλλά θα ακουστεί και μελοποιημένο. Τέλος, οι μαθητές αναλαμβάνουν ως

7

ατομική εργασία για το σπίτι να περιγράψουν γραπτά ή να ζωγραφίσουν ένα ζωγραφικό πίνακα, εμπνεόμενοι από το έργο του Ν. Καββαδία.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣτην αρχή της διδασκαλίας ορίζονται από το διδάσκοντα τα κριτήρια και οι τρόποι αξιολόγησης της εργασίας των μαθητών.Κριτήρια:

o Ανάπτυξη συνεργατικού πνεύματος μεταξύ των μελών της ομάδας

o Κριτική στάση κατά τη συλλογή, επιλογή και επεξεργασία πληροφοριών από το διαδίκτυο.

o Πληρότητα στη σύνθεση των γραπτών εργασιών.

o Ευχέρεια λόγου και επικοινωνιακή ικανότητα κατά την παρουσίαση των εργασιών στις υπόλοιπες ομάδες

Τρόποι αξιολόγησης:Κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας ο διδάσκων υπενθυμίζει διακριτικά τα κριτήρια αξιολόγησης και ενθαρρύνει τις ομάδες να εκφράζουν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στην τήρησή τους. Επίσης καλλιεργεί κλίμα επιβράβευσης και ενθάρρυνσης του ενός μαθητή προς τον άλλο, και των ομάδων μεταξύ τους.

ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥΗ διδακτική αυτή πρόταση έχει εφαρμοστεί στην τάξη. Οι εντυπώσεις μαθητών και διδάσκουσας ήταν εξαιρετικά θετικές. Οι μαθητές επέδειξαν μεγάλο ζήλο σε όλη τη διάρκεια της διδασκαλίας (αναζήτηση στο inter-net, σύνθεση και παρουσίαση εργασιών). Το ομαδοσυνεργατικό πνεύμα αποτέλεσε τον ακρογωνιαίο λίθο, καθώς ενθάρρυνε και ενίσχυσε όλους τους μαθητές να «παραμείνουν στο παιχνίδι» σε όλες τις φάσεις της εργασίας και να δώσουν τον καλύτερό τους εαυτό.Κάποιες προτάσεις τροποποίησης του σεναρίου είναι οι εξής:o Αν δεν υπάρχει ο απαιτούμενος χρόνος των 3 διδακτικών ωρών για

την εφαρμογή του σεναρίου, είναι δυνατό να γίνει μια σύντομη παρουσίαση του ποιητή από το διδάσκοντα (βιοεργογραφικά, μελοποίηση του έργου του) και να παραληφθεί η Α΄ φάση.

o Επίσης, στην Δ΄φάση θα μπορούσε να δοθεί ως παράλληλο το κείμενο «Συλλογιέμαι τους ναυτικούς» του Κ. Ουράνη.

8

o Τέλος, εξαιρετικό είναι το αφιέρωμα της εκπομπής «Η μηχανή του χρόνου» στον Ν. Καββαδία. Αν υπάρχει η δυνατότητα, καλό θα ήταν να συμπεριληφθούν κάποια αποσπάσματα στη διδασκαλία.

ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥΤο σενάριο μπορεί να επεκταθεί σε διαθεματική ερευνητική εργασία με θέμα τη μελοποίηση των ποιημάτων του Καββαδία. Η πτυχή αυτή του έργου του είναι πολύ σημαντική, καθώς έφερε το ευρύ κοινό, ιδίως το νεανικό, κοντά στην ποίηση του Καββαδία και είναι σίγουρο ότι θα κεντρίσει το ενδιαφέρον των μαθητών μας. Μια τέτοια διδακτική πρόταση αφορά και σε άλλους ποιητές που έχουν μελοποιηθεί. Προτείνεται η συνεργασία των καθηγητών της Λογοτεχνίας, της Μουσικής και της Πληροφορικής. Το project μπορεί να περιλαμβάνει μελέτη του ποιητικού έργου, συγκέντρωση των μελοποιημένων τραγουδιών, το ιστορικό των μελοποιήσεων, αναζήτηση πολυμεσικών παρουσιάσεων αναρτημένων στο διαδίκτυο, καθώς και δημιουργία πρωτότυπων από τους μαθητές, σύσταση χορωδίας, πρόσκληση λογοτεχνών και καλλιτεχνών σε συζητήσεις με θέμα το έργο του Ν. Καββαδία και τελική παρουσίαση της εργασίας με διοργάνωση μουσικοποιητικής εκδήλωσης .

ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΑΘΗΤΩΝ

9

ΜΑΘΗΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΕΙΜΕΝΟ KURO SIWO, Ν. ΚΑΒΒΑΔΙΑΤΑΞΗ Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Νίκος Καββαδίας"ο ιδανικός εραστής των μακρυσμένων ταξιδιών

και των γαλάζιων πόντων"

Το 2010 έχει ανακηρυχθεί «Έτος Καββαδία». Μ΄ αυτόν τον τρόπο η Πολιτεία αναγνωρίζει και τιμά την προσφορά του λογοτέχνη στα ελληνικά γράμματα. Ας ασχοληθούμε κι εμείς σήμερα με τον Ν. Καββαδία, το ναυτικό που γράφοντας ποίηση μετουσίωσε τη δύσκολη και τραχιά ζωή στη θάλασσα σε τέχνη ζωής. Η ποίησή του έχει την αρμύρα της θάλασσας! Ας πάρουμε μια γεύση…

Α΄ΦΑΣΗ

1ο ΦΥΛΛΟ(ΚΟΙΝΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ Α)

1) Αναζητήστε πληροφορίες για τη ζωή και την προσωπικότητα του ποιητή Νίκου Καββαδία στο διαδίκτυο ενεργοποιώντας τις υπερσυνδέσεις

http://www.greece.org/poseidon/work/literature/wordy.htmlhttp://www.sansimera.gr/biographies/44/2

Περιηγηθείτε επίσης στη σχολική ιστοσελίδα:http://www.leonteios.gr/NKavvadias/NikosKavvadias.htm

2) α) Στη συνέχεια γράψτε στο πλαίσιο ένα κείμενο με τις σημαντικότερες πληροφορίες που αντλήσατε.

β)Με τι είναι στενά συνδεδεμένη η ζωή του Ν. Καββαδία; Με βάση το στοιχείο αυτό συμπληρώστε τον τίτλο του βιογραφικού σημειώματος.

10

11

12

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

«Ν.ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ:………………………………………………………….»

2ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ(ΟΜΑΔΕΣ Β)

1) Αναζητήστε τα έργα του ποιητή Ν. Καββαδία στο διαδίκτυο ενεργοποιώντας την υπερσύνδεση. Στη συνέχεια γράψτε στον πίνακα που ακολουθεί τους τίτλους των έργων του ποιητή, το λογοτεχνικό είδος στο οποίο ανήκουν και το έτος έκδοσης.

2)Αναζητήστε πληροφορίες σχετικά με τη μελοποίηση των ποιημάτων του Ν. Καββαδία ενεργοποιώντας την υπερσύνδεση.

Στο παρακάτω πλαίσιο αντιγράψτε τις πληροφορίες που αντλήσατε σχετικά με:

α) τους τίτλους καιβ) τους καλλιτέχνες που μελοποίησαν ποιήματα του Καββαδία

13

ΤΙΤΛΟΙ ΕΡΓΩΝ ΕΙΔΟΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ

ΚΕΙΜΕΝΟΥ

ΕΤΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ

14

Η μελοποιημένη ποίηση του Ν. Καββαδία

Β΄ΦΑΣΗ(ΚΟΙΝΟ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ)

1) Αφού διαβάσετε το ποίημα, ακούστε τη μελοποίηση του ποιήματος ενεργοποιώντας την υπερσύνδεση http://www.youtube.com/watch?v=idud4c5PHi8

KURO SIWO

Πρώτο ταξίδι έτυχε ναύλος για το Νότο,δύσκολες βάρδιες, κακός ύπνος και μαλάρια.

Είναι παράξενα της Ιντιας τα φανάριακαι δεν τα βλέπεις, καθώς λένε, με το πρώτο.

Περ' απ' τη γέφυρα του Αδάμ, στη Νότιο Κίνα,χιλιάδες παραλάβαινες τσουβάλια σόγια.

Μα ούτε στιγμή δεν ελησμόνησες τα λόγιαπου σού 'πανε μια κούφιαν ώρα στην Αθήνα.

Στα νύχια μπαίνει το κατράμι και τ' ανάβει,χρόνια στα ρούχα το ψαρόλαδο μυρίζει,

κι ο λόγος της μεσ' στο μυαλό σου να σφυρίζει,"ο μπούσουλας είναι που στρέφει ή το καράβι;"

Νωρίς μπατάρισε ο καιρός κ' έχει χαλάσει.Σκατζάρισες, μα σε κρατά λύπη μεγάλη.Απόψε ψόφησαν οι δυo μου παπαγάλοι

κι ο πίθηκος πού 'χα με κούραση γυμνάσει.

Η λαμαρίνα!.. η λαμαρίνα όλα τα σβήνει!Μας έσφιξε το Kuro Siwo σα μιά ζώνη

κ' εσύ κοιτάς ακόμη πάνω απ' το τιμόνι,πως παίζει ο μπούσουλας καρτίνι με καρτίνι.

2) Ο ποιητής χρησιμοποιεί πολλές λέξεις του ναυτικού λεξιλογίου στα ποιήματά του. Να συμπληρώσετε στον παρακάτω πίνακα τις σημασίες των όρων ενεργοποιώντας τις ακόλουθες υπερσυνδέσεις:

• για τη λέξη Kuro Siwo πατήστε livepedia

• για τη λέξη μαλάρια πατήστε el.wikipedia

• για τις λέξεις ναύλος, βάρδια, μπούσουλας, σκατζάρω, μπατάρω, λαμαρίνα, καρτίνι πατήστε Το γλωσσάρι του Ν. Καββαδία

15

Kuro Siwoναύλοςμαλάριαβάρδιαμπούσουλαςσκατζάρωμπατάρωλαμαρίνακαρτίνι

3) Αποδώστε το νόημα του κειμένου σε λίγες σειρές:………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Γ΄ΦΑΣΗ

1ο ΦΥΛΛΟ (ΚΟΙΝΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ Α)

1) Στο « Kuro Siwo » ο ποιητής αφηγείται τις εμπειρίες που αποκόμισε από το πρώτο ταξίδι του ως ναυτικός. Μιλά για τις συνθήκες δουλειάς, το ταξίδι στη θάλασσα, την προσωπική ζωή των ναυτικών πάνω στο καράβι.

16

Εντοπίστε στο κείμενο που ακολουθεί τις εμπειρίες του ποιητή. Στη συνέχεια επισημάνετέ τες χρωματικά, με ένα ή περισσότερα χρώματα δικής σας επιλογής.Στη διπλανή στήλη γράψτε τις σκέψεις και τα συναισθήματα που σας δημι-ουργεί το ποίημα για τη ζωή των ναυτικών .

Πρώτο ταξίδι έτυχε ναύλος για το Νότο,δύσκολες βάρδιες, κακός ύπνος και μαλάρια.

Είναι παράξενα της Ιντιας τα φανάριακαι δεν τα βλέπεις, καθώς λένε, με το πρώτο.

Περ' απ' τη γέφυρα του Αδάμ, στη Νότιο Κίνα,

χιλιάδες παραλάβαινες τσουβάλια σόγια.Μα ούτε στιγμή δεν ελησμόνησες τα λόγια

που σού 'πανε μια κούφιαν ώρα στην Αθήνα.

Στα νύχια μπαίνει το κατράμι και τ' ανάβει,χρόνια στα ρούχα το ψαρόλαδο μυρίζει,

κι ο λόγος της μεσ' στο μυαλό σου να σφυρίζει,

"ο μπούσουλας είναι που στρέφει ή το καράβι;"

Νωρίς μπατάρισε ο καιρός κ' έχει χαλάσει.Σκατζάρισες, μα σε κρατά λύπη μεγάλη.Απόψε ψόφησαν οι δυo μου παπαγάλοι

κι ο πίθηκος πού 'χα με κούραση γυμνάσει.

Η λαμαρίνα!... η λαμαρίνα όλα τα σβήνει!Μας έσφιξε το Kuro Siwo σα μια ζώνη

κ' εσύ κοιτάς ακόμη πάνω απ' το τιμόνι,πως παίζει ο μπούσουλας καρτίνι με καρτίνι.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2) κι ο λόγος της μεσ' στο μυαλό σου να σφυρίζει,"ο μπούσουλας είναι που στρέφει ή το καράβι;" Η λέξη μπούσουλας χρησιμοποιείται στο λόγο κυριολεκτικά(π.χ. ο μπούσουλας του πλοίου) και μεταφορικά(π.χ. έχασα τον μπούσουλα). Η φράση "ο μπούσουλας είναι που στρέφει ή το καράβι;" λέγεται κυριολεκτικά όταν ο ναυτικός βλέπει να στρέφεται ο δείκτης της πυξίδας και νομίζει -μερικές φορές λανθασμένα- ότι στρίβει το καράβι. Τότε αποπροσανατολίζεται.

17

Η φράση αυτή λέγεται στο ποίημα μεταφορικά. Προσπαθήστε να αποκρυπτογραφήσετε τη σημασία της.…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………....

2ο ΦΥΛΛΟ (ΚΟΙΝΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ Β)

18

1) Οι ναυτικοί κατά τα μακρινά ταξίδια τους ζουν αρκετά μοναχικά, φέρνοντας συχνά στη μνήμη τους τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Σε ποια σημεία του ποιήματος φαίνεται η έλλειψη ανθρώπινης παρουσίας στη ζωή του ποιητή και η ανάγκη του να αναπληρώσει το κενό; Ποια είναι τα συναισθήματα του;…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2) Ο ποιητής αφηγούμενος την ιστορία του χρησιμοποιεί και τα τρία αφηγηματικά πρόσωπα (α΄, β΄ και γ΄). α)Να εντοπίσετε στο κείμενο τα γραμματικά πρόσωπα (α΄, β΄, γ΄)των ρημάτων και των αντωνυμιών. Στη συνέχεια να τα διακρίνετε μεταξύ τους χρησιμοποιώντας διαφορετικό χρώμα γραμματοσειράς για κάθε πρόσωπο.

Πρώτο ταξίδι έτυχε ναύλος για το Νότο,

δύσκολες βάρδιες, κακός ύπνος και μαλάρια.

Είναι παράξενα της Ιντιας τα φανάριακαι δεν τα βλέπεις, καθώς λένε, με το

πρώτο.

Περ' απ' τη γέφυρα του Αδάμ, στη Νότιο Κίνα,

χιλιάδες παραλάβαινες τσουβάλια σόγια.

Μα ούτε στιγμή δεν ελησμόνησες τα λόγια

που σού 'πανε μια κούφιαν ώρα στην Αθήνα.

Στα νύχια μπαίνει το κατράμι και τ' ανάβει,

χρόνια στα ρούχα το ψαρόλαδο μυρίζει,

κι ο λόγος της μεσ' στο μυαλό σου να σφυρίζει,

Νωρίς μπατάρισε ο καιρός κ' έχει χαλάσει.

Σκατζάρισες, μα σε κρατά λύπη μεγάλη.

Απόψε ψόφησαν οι δυo μου παπαγάλοι

κι ο πίθηκος πού 'χα με κούραση γυμνάσει

Η λαμαρίνα!. η λαμαρίνα όλα τα σβήνει

Μας έσφιξε το Kuro Siwo σα μιά ζώνηκ' εσύ κοιτάς ακόμη πάνω απ' το

τιμόνι,πως παίζει ο μπούσουλας καρτίνι με

καρτίνι.

19

"ο μπούσουλας είναι που στρέφει ή το καράβι;"

β) Ο αφηγητής-ποιητής, ενώ αφηγείται μια προσωπική ιστορία, χρησιμοποιεί, εκτός από το α΄ πρόσωπο, το γ΄ και, κυρίως, το β΄ πρόσωπο. Ποια συναισθηματική έλλειψη τον ωθεί να απευθύνεται στον εαυτό του σαν να είναι άλλο πρόσωπο και να κάνει διάλογο μαζί του;

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Δ΄ΦΑΣΗ(ΚΟΙΝΟ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ)

1) Διαβάστε το ποίημα του Ν. Καββαδία Πούσι και ακούστε τη μελοποίηση του.

20

2) Εργασία για το σπίτι Αν εμπνεόμενοι από τα ποιήματα του Ν. Καββαδία φιλοτεχνούσατε ένα ζωγραφικό πίνακα, ποιο θα ήταν το περιεχόμενό του (θέμα, αντικείμενα, χρώματα); Στο πλαίσιο που ακολουθεί περιγράψτε τον σε ένα κείμενο ή ζωγραφίστε τον χρησιμοποιώντας το πρόγραμμα ζωγραφικής του υπολογιστή σας.

21

ΠΟΥΣΙ

Έπεσε το πούσι αποβραδίς- το καραβοφάναρο χαμένο -

κ' έφτασες χωρίς να σε προσμένωμες στην τιμονιέρα να με δεις.

Κάτασπρα φοράς κ' έχεις βραχεί,πλέκω σαλαμάστρα τα μαλλιά σου.Κάτου στα νερά του Port Pegassu

βρέχει πάντα τέτοιαν εποχή.

Μας παραμονεύει ο θερμαστήςμε τα δυο του πόδια στις καδένες.Μην κοιτάς ποτέ σου τις αντένες

με την τρικυμία θα ζαλιστείς.

Βλαστημά ο λοστρόμος τον καιρόκ' είν' αλάργα τόσο η Τοκοπίλλα.Από να φοβάμαι και να καρτερώκάλλιο περισκόπιο και τορπίλλα.

Φύγε! Εσέ σου πρέπει στέρεα γη.Ήρθες να με δεις κι όμως δε μ' είδες

έχω απ' τα μεσάνυχτα πνιγείχίλια μίλια πέρ' απ' τις Εβρίδες.

ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

22