Rapski dijalekat. Citano u sjednici filologičko-historičkoga razreda jugoslavenske akademije

znanosti i umjetnosti dne 23. veljače 1893.

N A P I S A O M . K l J Š A R .

I . Rab ( t a l i j . Arbe) j e n a j s j e v e r n i j e o s t r v o D a l m a c i j e . U m j e š t e n o

j e i spod V e l e b i t a i z m e đ u t r i d r u g a o s t r v a : K r k a , L o s i n a i P a g a .

N a R a b u i m a s e d a m m j e s t a : „ g r a d " i s e l a : Barbât (t. Barbato),

sv . Lucïja, Mundanïje (t. Mondaneo), Draga (t. Valle), Kânpor

( t . Gampora) i Lopâr. P o s e l i m a g o v o r i se j e d i n o „hrvaski", a od

g r a đ a n a u m i j e s v a k i h r v a č k i i t i m se j e z i k o m i s luži u d r u g o v a n u

s a s e l a n i m a ; n u i z m e đ u s e b e g o v o r e on i s a d a p o n a j v i š e t a l i j a n s k i ,

o sob i to m l a đ i n a r a š t a j . A l i t a p r e v l a s t t a l i j a n s k o g a j e z i k a u g r a d u

n i j e i p a k o d a v n a , v e ć j e t e k od a u s t r i j s k e z a p ř e m e , j e r s t a r i j i luđ i

u m i j u j o š p r i p o v i j e d a t i , k a k o se j e n e k a d a u R a b u i u u g l e d n i j i m

k u ć a m a g o v o r i l o s a m o h r v a č k i .

I I . H r v a č k i j e d i j a l e k a t p o s v e m o t o k u g o t o v o ist i : j e d i n a m j e s t a ,

u k o j i m a se m a l o d r u g a č i j e g o v o r i , j e s u L o p a r , g r a d i B a r b a t :

g o v o r l o p a r s k i n a l i k j e p o n e š t o n a d i j a l e k t e k r č k e 1 , t e i m a n e k e

osob i tos t i , k o j e s e n a p r i j e d s p o m i n u ; g r a c k o j e n a r j e č j e , k a k o se

n a p r i j e d v id i , s i lno n a t r u ń e n o t a l i j a n s k i m e l e m e n t i m a ; a b a r b a e k o

n a n o s i ( u v e ć i n e s e j a k a ) m a l o n a s t o k a v a č k i d i j a l e k a t , j e r B a r b a ­

c a n i d r u g u j u n a j v i š e s a š t o k a v a č k i m „ Vlasima"2.

1 Za L o p a r a n e čini se, da su i došli s B a š k e , j ednog mjes ta n a ostrvu K r k u .

2 T a k o se zovu u R a b u stanovnici oko Veleb i ta i od podale , što dolaze n a ost rvo, naroči to za vr i jeme berbe, da pomažu se jan ima u t r g a n u , i k a s n i j e , da n a b a v e r a k i j e i prodadu masla i k rumpira , a ń e k i se od ń ih tu i n a s t a n e i okuće , pona jv iše u Barbaru .

E . J . A . e x V I I I . 1

G l a s o v i . S a m o g l a s n i c i .

I I I . D u g o a č u j e se k a d g o d u i z g o v o r u ( o s o b i t o k o d L o p a r a n a

i s t a r ih ž e n a u g r a d u ) k a o ń e k i s red i l i g l a s i z m e đ u a i o , n a p r .

mali i z g o v a r a se k a o mali.

I V . D u g o e i dugo о i s p r e d η i z g o v a r a s e u L o p a r u p r v o k a k o

г, d r u g o k a k o u, n a p r . žinska, setmbar z a ženska, setênbar ; гш ,

pomoćun z a δη, pomoéôn ( p o m o ć u ) . Undì z a ondi ( o n d j e ) č u j e s e

i p o d r u g i m se l ima .

V . Z a m j e n e g l a s u % j e s u : i, e i a :

1. G l a s i i m a d u b e z i z u z e t k a s v i fleksivni n a s t a v c i s i z v o r n i m

i; : k o d i m e n i c a l o k . p lu r . m u š . i s r ed . r o d luđih, stablíh, dat . i l o k .

s ing . žen . r o d seni; k o d p r i d j e v a ins t r . s i n g . m . i s. r o d stârin,

gen . , dat . , l o k . i ins t r . p lu r . z a s v a t r i r o d a starih, stârin, starimi;

k o d z a m j e n i c a l i č n i h dat . i l o k . s i ng , meni, tebi, sébi, p o k a z n i h

ins t r . s ing . m u š . i s red . r o d tin ( t i m ) , g e n . , dat . , l o k . i i n s t r . p l u r .

tih, trn, umi; dví i dvisto ; i s to t a k o u a d v e r a b a doli i i z v e d . do­

linci, gori i i zved . gorínci, hadi ( g d j e ) , nigdi, drug dì, otkli, posli,

toü, vani, lani, leti, zimi, štogodirice; z a t i m i p o k a z u j u sv i g l a g o l i

n a -lìti: I . v r s t e : па-dit, za-dit din ( v e l i m ) i i z v e d . zadívat i td . ,

sa-пгШ, u-mrît, dd-nil do-nila db-nilo, smit, do-spit, pri-spit i i z v e d .

do-splvàt i td . , pro-strît na-strît, za-trît ; I I I . v r s t e : umit razumìt,

vïdit itd., imïl initia imïlo; nisân i td . , пгтап i td . ; Mše ( b j e š e ) ; t a k o

j e is to i u k o m p a r a t i v u * p r a m a s t a r i n s k o m т. : zdraviji. — U k o ­

r i j e n u , i l i o snov i i m a d u i o v e r i j e č i (i r i ihovi ob l i c i ) : bičva ( k o j e

se r i j e t k o č u j e ) , po-bignut biżat, bilîg za-biUžit, ЫШ, bilica ( b i j e l a

s m o k v a ) , bilušica ( b i j e l a o v c a ) , bîl, bis, blišćit, brtg, brija ( b r e đ a ) ,

brime i d e m . brmce, bubrîg, cïdit, pro-cidëvàt, cigli ( r i j e t k o se č u j e ) ,

cïpàt, čir it se ( k m e z i t i s e ) , div, crîkva crïkvên, čovik èovicânstvo,

crîp, čríšňa ( t r e š n a ) , črívo učrívci ( č v a r c i ) , dica dictna dite ditešce,

dítit raz-dilěvat, pri-divak, diver divica divojka, ďUa i dizica ( s lov .

deša), odrïsit, drívo driven, grïh grihotä grtšan grìsìt grtšnik grî-

šnica, gusìna, hlîb, Isüs ; s v i o b l i c i od isti : ist ; klišéa, kosît, krìpost,

kudila, kukuřic ( k u k u r i j e k ) , kukurïkat, lîk likâr Ukovit, Up lipota,

za-lïpit, ονο-Utńi pro-lîée, lïvât pro-lit, Uvi, medvid, mih mihûr,

mišcié, misìna, pro-mïnit minât pro-minëvat, m'irit, misée, mïsit,

misât, mladincí, miicâc ( m l e č i k a ) mlîcan mliko mlikafìca, mfiza,

nedila, nerîst, nia (neš to ) ničigov ńigdi(re) riìki nikako nìkakov

nikud nikulik, ním, obisnost, orîh oríšnak ( l e ś n i k ) , pina pìnit se,

pines, písma pívat, s-plisrììvit plištv ( ć e l a v ) , plit (p le t i ) plive ( p l e v a ) ,

nâ-prid(a) na-pridovàt s-prîd(a) spridńi, prime prïcit, prîko prik-

zutra, pritît, rte, rika, ripa, rizat rizanci, sić, sijat, sikira, silbà

( s j e d b a ) , s'irne, Simo, sirâJc, do-sttit se, slîp slipie o-sllpìt, smih

smijat se smíšan, smrtka smríč smríska ( s m r e k i ń a ) , snîg snížit, snít,

Split, sriéa nesfióa u-srìtit se ( s res t i s e ) , srídňi, strila, svít, sviéa

sviéufica ( k r j e s n i c a ) svítal svítit svitlost, stín, Štípe, tílovo, urne,

tirat, po-tfiba tříbí tfibovat, tříska ( p r i u š a k ) , třískat tfisnut (uda­

r a t i , o g r o m u ) , trízan; s v i o b l i c i od vbd-: povídat (spovidat zapo­

vídat) spovidník spovidnica zapovid, svidok svidocit svidočanstvo,

na-vísťit па-višćevat, svist nesvist ( v j e t r o g o n a ) ; vík üvik vavik vîèno

vavîèno ( n a u v i j e k e ) vikovit, v'iran virnôst nevirovâni ( n e v j e r n i ,

n a p r . T o m a ) , obisit, viška ( v j e š t i c a ) , zvitren ( v j e t r e n a s t ) , vriéa,

vrídan vrídit vridnoéa vridnôst, u-vríďit u-vrídat u-vriděvat, vrtme

vrimenit, u-zríjat, zvír, zvizda, ždríbac ždrtbe, šdríbi ( ž d r i j e b ) .

2 ) G l a s e i m a đ u o v e r i j e č i : bel belânee Belie belogüza, beseda,

blêd o-blëdit, brêst, cel, cenê ( c i j e n e ) , cvêt cv etat cvêée, dêd, delo

delat, koren, kulen, len lenâc (юпіѵас) lenìca lenost, Us ( k o l a c ) , Vèto,

Шап lètina Ušće ( l e t a s c e ) , mèi ( m u l ) , mèra, mèsto namesto, mlêd

( s l a b i n a ) mlêdan, napredak, nevěsta nevêstica, obe, obêd zabèdon (po

p o d n e ) obědvat, pešćak ( p i j a k ) k o l e k t , pesée pešcwica ( p j e s k u š a ) ,

petêh ( p i j e t a o ) , poleno, prên ( o v č a s ) , prešan ( t r o m ) , p r i j ed loz i pre-

( n a p r . prèvara, presudit) prek- u s a s t a v i n a m a preklani i preksinoća,

prez- u preščerma ( p r e k j u č e r ) , redak, sed, sedit sêst, seno, slêd, slez,

slezena, srëdâ mesrêd ( z a međ-sred), stařešina, sten ( s t i j e n a ) , susêd

susèda, svèt svètovat, tesák ( t vo r i lo ) tesan, testo, trešće, vèrovat, vètar-,

vrèt, zavèt zavecàt se ( z a v j e t o v a t i s e ) , zdèla, poledìt se (poz l i j ed i t i

s e ) , srél, železo. — P r i d j e v i , k o j i z n a č e g r a d i v o s v r š u j u se n a -eni :

daščeni, koščeni, lojeni ( o d a k l e lojenica, k r u h s l o j e m ) , marčeni,

sunčeni, voščeni; e i m a d u j o š a d v e r b i : dokle (odokle), donle (oddnle),

dovle (odovle), kude, polle.

3 ) K o l e b a se j e z i k i z m e đ u i i e k o d díl p o r e d dél, koleno ( g e n u )

kolênee p o r e d kolmo ( g e n u s ) , ovďi ondi (unďi) p o r e d ovdè onde,

telo tělesa p o r e d То, vira p o r e d vera, ovînean ( o ž e n ě n ) p o r e d

ovêncan.

4 ) G l a s a i m a d u p r a m a i z v o r n o m Ѣ : ghazdo i gňazdit se ( k o ­

m e š a t i s e ) , jâd ( i j ed ) i jadat se ( j ed i t i se) (al i nàiden n a j e d e n ) ,

jadro i jadrit, mlaskat, ňadra a m o ž e b i t i jačerma.

V I . Z a m j e n a g l a s u д j e o b i č n o e, a l i u ń e k i h r i j e č i i o b l i k a

s to j i a, a t o b i v a u : -cat n a p r . počat, pa r t . a k t . počal, pa r t . pa s .

*

pocat; -jât u prijât i zajât, p a r t . a k t . zajal, p a r t . pa s . я а / а с ;

játra, zailc ( z a j emu) p o r e d ježili, Mât (proklát, zaklát), p a r t . a k t .

klál, a l i pa r t . pas . proklet, zaklet, klâtva ; žaja ( ž e đ a ) i žajan ;

-šat n. pr . o i á í , pa r t . a k t . o i a ř , p a r t . p a s . ožat ; žat, pa r t . a k t . žal,

p a r t . pas . i a í , žatva.

V I I . Z a m j e n a g l a s u A» j e ад, s a m o u r i j e č i dumbok i dumbma

s a č u v a o se j e t r a g n a z a l u .

V I I I . S o n a n t n o r i z g o v a r a se u g r a d u k a k o er, n a p r . girlo, a

i po se l ima č u j e se er ja i erđa z a rđa.

I X . G o v o r i s e : krilo, jutriňa, obrus ( s t o m a k ) , postila, rebâc,

tepal steplit, ubrok, vicêrna p r e m a š t o k . krilo, jutreňa, obrus, po­

stela, vrabac, topao, obrok, večerná.

X . I m a j u j e d a n s log v i š e n e g o l i u š t o k a v . d i j a l e k t u r i j e č i : ka-

dica ( š tok . kaca), malin ( m l i n a c ) , pametit, trstika.

X I . I m a j u j e d a n s log m a ú e n e g o u š t o k . d i j a l e k t u : plena ( š tok .

pelena), žliica ( š tok . šibica).

X I I . R i j e č i , k o j e se p o č i n u s a m o g l a s n i k o m i, č u j u se i s j p r e d

i: jih, jíst p o r e d ist (al i o s t a l e f o r m e b e z j : гп tš i td . il ila ilo, г

ite), jisti p o r e d isti, jistina p o r e d istina.

X I I I . K o d p r i j e d l o g a iz o t p a d a s v a g d a v o k a l *, p a k a k o se i

u vz (= vzzb) p r e ć u t a v a v, t o o b a d v a p r i j e d l o g a g l a s e j e d n a k o z,

i l i i sp r ed t v r đ i h s u g l a s n i k a s; a poš to s e i p r i j e d l o g s ( „ s a " i „ o d " )

i z g o v a r a p r e d n e k i m s u g l a s n i c i m a p o g l a s o v n i m z a k o n i m a k a o z

(na p r . zgrisit, z briga), to s e j e i o n u j e d n a č i o s o n i m g o r m m a

t e i m a u v i j e k o b l i k z, a s a m o k a d s to j i i s p r e d t v r d i h k o n s o n a n a t a

s, k a t k a d a š, a i sp red p i s k a v i h (s, z) i n e b č a n i h (š, z) s a s v i m se

p reću t i .

P r i m j e r i : a ) z, s = iz : zgubit, spod, b ) z = vz- : zgojit, c ) z,

s, š i l i о = s s : z materon, z levânta, zïdra — s tobom — š co-

vikon, š mn — (s) sestron (s) ženon. — K o d nekih r i j e č i s to j i i zi, ziz, zis z a iz i s, n a p r . zibrat, zikrhàt, zistuć.

X I V . D v o g l a s ao s a ž i m j e se u a: vâv_ z a va òv, zabedon z a za

obedon, zablacit se z a zaoblcičit se.

S u g l a s n i c i .

X V . G l a s l n e p r e l a z i n i k a d a u o, v e ć o s t a j e n e p r o m i j e ń e n ;

t a k o se k a ž e n a p r . vftal, debel, vidil, pol, kolac g e n . kolca.

X V I . G l a s / n e s l ab i n a j ( b a r e m k o d s e l a k a ) , t e se g o v o r i

n a p r . lubâv, kuplevat, pal. J č u j e se z a l s a m o u nekih r i j e č i

p r e d i l i z a s u g l a s n i k o m , t a k o u voj koliko z a vol(a) koliko, pâjca

( k o m i n e o d g r o ž đ a ) z a palca: pale, črjen z a črvjen.

X V I I . G o v o r i s e : a ) m j e s t o l — l: glista, klečat, b ) m j e s t o l — l:

kluč, sliva, c ) m j e s t o r — l: lebro, d) m j e s t o η— l: stamenovât

se, e) m j e s t o η — ή : gnoj, gnusan, f ) m j e s t o ή — η : текгпе.

X V I I I . G l a s d p r e d d r u g i m s u g l a s n i k o m p r o m e ć e se čes to u l;

t a k o r i j e č i sjedba, vršidba g l a s e silba, vršilba (al i g o v o r i se i p a k

ženidba), bodąc i m a u g e n . bolca, m j e s t o od driva g o v o r i se i ol

driva i td .

X I X . G l a s đ i z g o v a r a se i l i k a o š t o k a v . đ, *ili k a o j, i l i i k a o

dj : p r v i s e i z g o v o r č u j e v i š e k o d s e l a k a , a d v a potoria v i š e k o d

g r a đ a n a ; t a k o v e l e se] an i : er da, građani, lađa, mladi, rođak, tuđ,

tvrđi i td . , a g r a đ a n i : ir ja, grajani, lâdja, mläji, rojak, tüj, tvrd ji

i td . A l i se j č u j e i u s e l a k a ( k a k o se r j e đ e i đ č u j e i k o d g r a ­

đ a n a ) , i to s v a g d a se k a o j i z g o v a r a đ u g r u p i šđ: daš g e n . daš ja,

gošje ( g v o ž đ e ) , groš je, mošjani, svlšjat ( zv ižda t i ) i td. , z a t i m u r i j e ­

č i m a : brlja ( b r o d a ) , mejii, mlâj, saje, šaja i šajan ( žedan) i d ru­

g i m a . A b i v a i t o , d a j e d a n s e l a k , i l i g r a đ a n i n i z g o v a r a j e d n u r i j e č

sa j , k o j a u d r u g o g a i m a đ i o b r a t n o .

X X . G l a s с i m a š t o k a v a č k i i z g o v o r , s a m o što se u g r a d u č u j e

krstjanin, krstjânski ( m o ž e b i t i p r a m a t a l i j . cristiano) z a kršćanin,

kršćanski, k a k o i z g o v a r a j u o b i č n o se lan i .

X X I . G u g r u p i šć (ni u o p ć e ) n e b i v a n i g d a t, k a k o n i đ u

g r u p i M (n i u o p ć e ) n e b i v a n i g d a d; v e ć se g o v o r i n a p r . šćap,

klišća, prtšć, (srican) z a š t o k . štap, kliješta,prišt, (sretan), is to t a k o :

daš z a dašj od đašđ, mošjani od mošđani, (šajan od šađan) z a

š t o k . dašd, mošđani, (šeđan).

X X I I . O d ćk p o s t a j e jk : küjkar ( p r a s e u z g o j e n o u k u ć i ) z a

kućkar, majka ( t r n o k o p ) z a maćka ( k a k o se v id i p o d e m i n u t i v u

maćica).

X X I I I . O d će i če p o s t a j e šc, n a pr . lešce ( l e t ašce ) od lećce,

mličac ( m l e č i k a ) g e n . mlišca.

X X I V . G l a s o v i ρ i b m o g u p r e d k o n s o n a n t i m a pos ta t i ν : klüvko

z a klupko, zìkva (od zivka) z a zïb-ka.

X X V . P r i j e d l o z i ѵъ, v%zz s a č u v a l i su s v o j e ν n e p r o m i j e ń e n o u :

•va, vâdne ( o b d a n ) , vagahat (ugon i t i , n . p r . o v c e u t o r ) , vavik,

vazâm g e n . vazma ( u s k r s ) , vazêt (il i vazêst) i vazimat, vašgat,

vrêda ( b r z o ) .

X X V I . G l a s m p o s t a j e n: a ) p o s r e d r i j e č i , a k o s l i jedi s u g l a s n i k ,

n a p r . Ъггпсе ( d e m i n u t i v od brime), štumak g e n . štunka ( t a l i j .

stomaco, ž e l u d a c ) ; Ъ) n a k r a j u od r i j e č i , a k o j e to m f o n i č n a k o m ­

p o n e n t a i z o l o v a n é m o r f e m e ( m o r f o l o g i č n e j e d i n i c e ) , k o j a se u d r u g i m

s p o j e v i n a m a n e p o n a v l a , n a p r . u i n s t r u m e n t a l u s ing , mužen, sestron,

zločestin, тојгп i td. , u da t i vu p lu r . luden, ženan, tan i td . u p r e ­

z e n t u I . l i c e vidin, u b r o j n i k a sedan, osan, u a đ v e r b u pren ( o v č a s ) .

A l i a k o j e krajne m s a s t a v n i dio r e f l e k s i v n e o s n o v e , t. j . a k o s e

u d r u g i m s r o d n i m o b l i c i m a p o j a v j a p o s r e d r i j e č i , z a š t i ć e n o od v o ­

k a l a što s l i jedi , o s t a j e o b i č n o n e p r o m i j e i l e n o , n a p r . dim ( p o r a d i

g e n . dima), sram (ali : srân me je, k a o a d v e r a b ) , sâm ( p o r e d sân,

p r e m d a j e ž . r o d sama).

X X V I I . O d mn b i v a vn u : guvrìò, sedavnâjst osavnâjst, slâvnica,

tavan potavnit.

X X V I I I . O đ ρ p o s t a j e f u fusât se po-fuznut ; od ν p o s t a j e b

u burba.

X X I X . G l a s к p r e d t p r e l a z i u к u (lakat: g e n . ) làida, i s to t a k o

nokta noktu i td . , a p r e m a t o m e i n o m . nokat.

X X X . M j e s t o a ) galeb, god ( č e s t i c a ) g o v o r i se kcdeb, kod (n . p r .

cakod); b ) m j e s t o bukva — bugva ( r i b a ) ; c ) m j e s t o kruška, pe­

čurka — krušva, pečurva ; d) m j e s t o muzara — mugara.

X X X I G l a s h i z g o v a r a s e k a o n e m a č k i ch. — D r ž i s e h n a j ­

t v r đ e p o s r e d r i j e č i i z m e đ u d v a v o k a l a , n a p r . mihûr, kukat; z a t i m

n a k r a j u od r i j e č i , n a p r . dojdok, suk. N a p o č e t k u ođ r i j e č i , k a k o

i u s r ed in i p r e d d r u g i m k o n s o n a n t o m g d j e g o d se p r e ć u t i , n a p r .

оШ ( ho t j e t i ) , ocu oćeš i td. , drtât i l i drćat. I m a s l u č a j e v a g d j e se к

p r o m e ć e u f, n a pr . čefnla z a cellula, franit, frvâski p o r e d hranit,

krvâski; i s to t a k o i od hv b i v a f : fala za-fälit i td . — H s e n e

i z g o v a r a , g d j e m u n i j e m j e s t o ; z a t o se g o v o r i : er ja, lak, mek,

zamân i td .

X X X I I . P r a m a š t o k a v a č k o m с i m a с u g o v o r u se j a k a (u g r a ­

đ a n a j e c, k a k o s v a k o d r u g o č) u r i j e č i m a : črtp, črtvo, črjen, črlh

( c r v l i v ) , crv, črvit.

X X X I I I . G l a s c, b i l o d a j e p o s t a o od ts, ds, i l i d a j e i z v o r n o

u j e z i k u , s l ab i i s p r e d t i к s v a g d a n a S: ocât g e n . osta; krvâski,

gospôski.

X X X I V . P a l a t a l i č, ž i š n e i z g o v a r a j u se u g r a d u č i s to , v e ć

se p r v i č u j e k a o c, n a p r . ca, skočit, rie; a z i š k a o ń e k a k i

s r edń i g l a s i z m e đ u š i z, r e s p e k t , š i s, n a p r . žena, šuma. G l a ­

sov i с i с u j e d n a č e n i su d a k l e u g r a d u ; a l i i z i z, s i š, k a k o j e

m e đ u ń i m a b i l a s a m o s i t na r a z l i k a , i z j e d n a č i l i se , t e s e i z g o v a r a j u

o b i č n o o b a d v a p r v a k a o ź, o b a d v a d r u g a k a o ś: éêmla, sunce.

X X X V . O d čk p o s t a j e u v i j e k šk, n a p r . muška, koludraški,

(črčak) črška.

X X X V I . I z o s t a v j a j u se :

1) d u g r u p i dn, n a p r . gřdan: ž . r o d gřna, jedàn: jenà (a l i

i p a k jadan: jadna); z a t i m k o j i pu t i u kdi = kaďi ( g d j e ) - ,

2 ) t p r e d к u četrtak četrka z a četvrtka;

3 ) ρ n a p o č e t k u od r i j e č i u čela, sovàt, šenica, fié (p t i ca ) ;

4 ) ν a ) n a p o č e t k u o d r i j e č i p r e d s u g l a s n i c i m a u : čira ( j u č e r ) ,

Ще (udi l ) , nutra, rebâc ( v r a b a c ) , senâc (uš) i šenčtv, zdth =

v í i z d i d r b ( z i j e v ) , zgojìt ( u z g o i i t i ) , z a t i m u r e č e n i c a m a k a k o : gre

(ν) grad, šal je (v) râj (a l i l o k . u grudu, u räju), a u kodlak i l i

kudläk ( v u k o d l a k ) o t p a o j e c i j e l i s log vu; b ) p o s r e d r i j e č i u četrti

četrtak, črčak, črjen (st . s lov . сгъѵіеш), črltv, gožje ( g v o ž đ e ) , koska

( k v o č k a ) , sekřva, srâb i srbit, srna ( ž r v a n ) , a ń e k i n a p o k o n izo­

s t a v j a j u v i u z a m j e n i c i sva, sve;

5 ) к u éî cere i td . ;

6 ) g u jaňe z a jagňe.

X X X V I I . P r e m j e š t a j u se g l a s o v i i s l o g o v i u : korit za ronit,

samâii z a sajam, zdik z a jazik, zikva z a zivka (od zib-ka), Mica

z a Izica, ozica ; a u L o p a r u i grojze z a grozje.

Akcenti i kvantiteta.

X X X V I I I . R a p s k i d i j a l e k a t p o z n a s a m o dva a k c e n t a : j e d a n z a

k r a t k e a d r u g i z a d u g e s l o g o v e . T i se a k c e n t i s lažu sa š t o k a v a č k i m

j a k i m a k c e n t i m a s t o m j e d i n o m r a z l i k o m , da j e r a p s k i dug i a k c e n a t

nešto k r a ć i od š t o k a v a č k o g . J a b i l e ž i m za to r a p s k e a k c e n t e i s t i m

z n a k o v i m a , k o j i s l u ž e z a š t o k a v a č k e j a k e a k c e n t e : " z a k r a t k e

s l o g o v e , a " z a d u g e .

X X X I X . S v i a k c e n t o v á n i s a m o g l a s n i c i m o g u b i t i k o l i k o k r a t k i

t o l i k o dug i , s a m o j e s o n a n t n o r (ili u i z g o v o r u g r a đ a n a er) u v i j e k

k r a t k o , n a p r . krv (kerv): š t o k . krv.

X L . S v i su s l o g o v i , š to d o l a z e z a a k c e n t o v á n í m s l o g o m u r i j e č i

u v i j e k k r a t k i , n a p r . š t o k a v . ribar, vidiš, start: r a p s k i ribar,

vidiš, stari.

X L I . E n k l i t i k e m o g u s t a j a t i i n a p o č e t k u r e č e n i c e , t e o n d a i m a j u

s v o j a k c e n a t , n a p r . sì mi rekal, ga zove.

X L I I . P r o k l i t i k e n e m a j u a k c e n t a n e g o s a m o onda , k a d j e u š to-

k a v a č k o m d i j a l e k t u n a ń i m a a k c e n a t i l i k a d s to j e i sp red e n k l i -

t i k a , i t o i m a d u u p r v o m s l u č a j u i u r a p s k o m d i j a l e k t u a u

d r u g o m " p r e m a š t o k a v a č k o m n a p r . na..vodu; zâ me, ne,.ću.

X L I I I . A l i n e b i v a u s v a k o m s l u č a j u , k a d j e u š t o k . d i j a l e k t u

n a p r o k l i t i c i d a j e i u r a p s k o m d i j a l e k t u o n a a k c e n t o v a n á , d a ­

p a č e u v e l i k u b r o j u s l u č a j e v a o n a j e i t a d a b e z a k c e n t a . K a k o

s a m m o g a o r a z a b r a t i , č i n i se , d a su m e d u p r o k l i t i k a m a n a j č e š ć e

a k c e n t o v á n i p r i j e d l o z i na, va (u), za i po, i to k a d s t o j e p r e d i m e ­

n i c o m ž. r o d a , k o j a i m a o s n o v u n a a i d v a s l o g a , a u i m e n i c e j e

a k c e n a t d v o s t r u k i , k o j i j e p o s t a o od g r a v i s a , n a p r . na goru, va

zemlu, zâ noge, po vodu, i l i z a v i n u t i , k o j i j e pos t ao o d a k u t a ,

n a p r . zâ ruku, na vojsku; i l i k a d s t o j e p r e d i m e n i c o m s r . r o d a ,

k o j a u n o m . s ing , i m a n a s t a v a k i d v a s l o g a a a k c e n a t j e u ne " ,

n a p r . na nebu, ü more, na mesto, va oko, vä uho, nä jadro ( u

V u k a jèdro, a l i u B u d m a n a jedro); — z a t i m čes to j e j o š a k c e n ­

t o v a n á p r o k l i t i k a u p a r t i c i p u a k t . , n a p r . prosul prosula, umri

umrla, povil povila, oderai oderala, osoval osovala, d a p a č e i nàdul,

otri ( p r e m d a j e š tok . nàduo, òtro), i u p a r t , pas . , n a p r . proklet

( za proklet), poslan ( z a poslan). U s v i m o s t a l i m s l u č a j i m a p r o k l i ­

t i k a (i k a d j e j e d a n od g o r ń i b p r i j e d l o g a ) r i j e t k o j e a k c e n t o v a n á ,

t e se k a ž e n a p r . na kraj (a l i po boga, za boga), va zid (a l i vavik)

za ludi, na dvor, va mêso, na misée, va sol (al i nä peć), rie po

rie, na zapovid (ali na pamet), za tobon (a l i za mene p o r e d za

mene, p r e m d a j e š tok . mène), dvâ po dva tri i pol (a l i danas na

osan), dobíjen umrên (al i počmen z a poèmen), nabodè ( aor . ) i td.

A l i v a l a j o š n a p o m e n u t i , d a s e u o v o j t a č k i ( t . j . u a k c e n t o v á n u

p r o k l i t i k a ) n e s l a ž e u v i j e k g o v o r g r a c k i s a s e l a č k i m , t e se o p a ž a

k o d g r a đ a n a v e ć a s k l o n o s t z a p o m i c a n e a k c e n t a s p r o k l i t i k e .

X L I V . S t o k a v a č k i slabi a k c e n t i n i j e s u p o z n a t i r a p s k o m d i j a ­

l e k t u ; v e ć p r e m a s logu s a s l a b i m a k c e n t o m š t o k a v a č k o g d i j a l e k t a

s to j i a k c e n t u a c i j a z a j e d a n s log n a p r i j e d p r e m a k r a j u o d r i j e č i , i

to i l i i l i " : o n a j a k c e n a t s t o j i a k o j e s l og i z v o r n o k r a t a k , o v a j ,

a k o j e i z v o r n o dug , n a p r . š t o k . vòda g e n . vode: u r a p . d i j a l e k t u

voda g e n . vode.

B i | e š k a . A l i o v a p r a v i l a n i j e s u b e z i z u z e t a k a . I m a p u n o s lu­

č a j e v a , g d j e p r e m a i z v o r n o j k r a č i n i u s logu , š to do laz i n e p o s r e d n o

z a s l a b i m a k c e n t o v á n í m s l o g o m š t o k a v a č k o g d i j a l e k t a , s t o j i u R a b u

dug i a k c e n a t (v id i b r . X L V I I I . ) , k a n o što i m a i s l u č a j e v a , g d j e

p r e m a ' i l i ' š t o k a v a č k o g d i j a l e k t a n e s to j i u r a p s k o m d i j a l e k t u

a k c e n t u a c i j a z a j e d a n s log n a p r i j e d p r e m a k r a j u o d r i j e č i , v e ć

o s t a j e n a i s t o m e s logu (v id i b r . X L I X , z a t i m i X L I I . ) . M e đ u o v e

p o t o n e s l u č a j e v e p r i p a d a i g e n e t i v p lur . on ih i m e n i c a i inf in i t iv

on ih g l a g o l a , k o j i u t i m o b l i c i m a i m a j u s l ab i a k c e n a t n a d r u g o m

s logu s k r a j a : poš to su u r a p s k o m d i j a l e k t u t a d v a o b l i k a z a j e d a n

s log ( k r a j n i ) k r a ć a , to se ni a k c e n a t n e m o ž e daje p r e m a k r a j u

p o m i c a t i t e o s t a j e p o t o m n a i s t o m e s logu , n a k o j e m j e i u š t o k .

d i j a l e k t u , s a m o što p r e m a š tok . ' s to j i o v d j e a p r e m a š tok .

s to j i n a p r . š t o k . teći, ovaca: u r a p s k o m d i j a l e k t u teć, ovâc.

X L V . R a z l i k a i z m e đ u " i ' p o z n a se u r a p s k o m d i j a l e k t u po

t o m . š to j e s l og . k o j i u š t o k . d i j a l ek tu i m a o v a j d rug i a k c e n a t .

d u g (a ovu n c - a k c e n t o v a n u duž inu b i l e ž i m j a z n a k o m ~ ) , n a p r .

s tok . junaci: r a p . junaci.

X L V I . A l i d u ž i n a n e p o j a v j a se i p a k u v i j e k n a s logu, k o j i i m a

u š t o k . d i j a l e k t u a k c e n a t ' , v e ć to b i v a p o n a j v i š e s a m o onda , k a d

j e t a j s log u k o j e m d r u g o m o b l i k u is te ili s r o d n e r i j e č i a k c e n t o v á n

d u g i m ( j a k i m ) a k c e n t o m ; i n a č e ne . T a k o se i z g o v a r a n a p r . stapa,

(gen . s ing . ) s d u g i m u, i l i pastiri (nom. plur . ) s d u g i m p r v i m i,

j e r u n o m . s ing , i m a ono u i i a k c e n a t " (stup, pastir); p r a m a

gluh ž e n s k i j e r o d glVha ; p r a m a boden bodeš bode p lu ra l I . i I I .

l i c e j e bodemo bodete, a p r a m a pitan pitaš i td . inf ini t iv j e pitat,

i td . A l i u r i j e č i n a p r . glava, mliko p r v i j e s a m o g l a s n i k k r a t a k ,

p r e m d a j e u š t o k . d i j a l e k t u n a n e m u a k c e n a t ' ; a to b i v a za to

š to n e m a d r u g i h o b l i k a od glava, mliko, n i t i d rug ih s rodnih r i j e č i ,

k o d k o j i h b i o n a j s a m o g l a s n i k b io dug .

B i j e š k a . O v o j e s a m o opć i r a p s k i i z g o v o r , a l i g o v o r p o j e d i n a c a

ods tupa od t o g a p r a v i l a , k a k o ods tupa i g o v o r po jed in ih m j e s t a ,

o sob i to g r a d a i L o p a r a . k o j a p o t o ń a p r i k a z u j u dv i j e s k r a j n o s t i u

i z g o v a r a n u s l o g o v a , k o j i u š t o k . d i j a l e k t u i m a j u a k c e n a t ' : u g o ­

v o r u g r a c k o m d u ž i n a se g o t o v o u v i j e k g u b i . g o v o r i se, d a k l e

s k r a t k i m v o k a l o m stupa, gluha, pitat i td . ; a u g o v o r u l o p a r s k o m

o n a se g o t o v o u v i j e k v j e r n o č u v a (os im s l u č a j a , о k o j i m a j e r i j e č

pod b r o j e m X L V I I ) , g o v o r i se d a k l e s d u g i m v o k a l o m i glava,

mliko i td .

X L V I I . A l i i t a k o v i s l o g o v i , u š tok . d i j a l e k t u a k c e n t o v á n i s a ' ,

k o j i su u r a p s k o m n a r j e č j u s a č u v a l i duž inu , g u b e j e u v i j e k (i u

s v i m m j e s t i m a ) , a k o j e n a s l o g u što s l i j ed i d u g a k c e n a t (pa b i l a

t a d u ž i n a i z v o r n a i l i p o s t a l a t e k u r a p s k o m d i j a l e k t u ) . T a k o i m a

n a p r . stup stupa u g e n . p lu r . stupov k r a t k o u, pitat u pa r t . a k t .

pitat k r a t k o i ( a p o a n a l o g i j i od pitol i pitala pitalo s k r a t k i m

i, p r e m d a d r u g i s l og n i j e d u g ) i td.

X L V I I I . A k c e n a t " ( k o l i k o o n a j š to j e " i u š t o k . d i j a l e k t u , t o ­

l iko o n a j , p r a m a k o j e m u s to j i u š t o k . d i j a l e k t u 4 i l i ' z a j e d a n

s log n a p r i j e d p r e m a p o č e t k u ođ r i j e č i ) p r e l a z i u r a p s k o m d i j a l e k t u

(osobi to k a k o se u g r a d u g o v o r i ) u n e k i m p r i l i k a m a u λ T o b i v a :

a) p o s r e d r i j e č i p r e d k o n s o n a n c k o m g r u p o m :

1. ođ hoje je prvi dio jedan ođ suglasnika j , (l), l, m, η, (ή),

r, s, š, ν, a drugi dio jedan od istih suglasnika osim s i š, na pr. :

j : zájmen, zajmeš i td . ( p r e z e n s ođ zajat: š t o k . * zájmem p r e m a

uzmem);

l: Щпа ( a p r e m a t o m e i želan: š t o k . želan šelma);

m: dîmhak, zêmlu ( š tok . dimhak, zemlu), a l i u p a r t . pas . ostaje,

i p a k " : zlomlen ;

ѣ: donie ( š t ok . donie);

r: vîrni (al i vìran: š t ok . vjeran, vjerni);

s: tesla, pásla páslo ( a p r e m a t o m e i pásal), posli ( š t ok . tesla,

pàsao päsla paslo, poslije) a l i o s t a j e i p a k " u mislit — osmi

( š tok . osmí i osmi), a l i s " pisma ( š t o k . pjesma) — krosna,

usnica, gnusni ( a p r e m a t o m e i gnusan), korisni ( a p r e m a

t o m e i koristan), kasno zakasnim ( š t o k . krosna, usnica, gnusan

gnusni, koristan korisni, kasno zakasnim), a l i p r e d nu u g l a ­

g o l a I I . v r s t e o s t a j e i p a k stisnut stisnem stisneš i td . usnen

usneš i td . ;

š: češla (al i cesai: š t ok . cesai cèsia), hašla, kašlen kašleš i td . (al i

k o d s e l a k a kašla, kašlen kašleš i td . , k a k o i u š t o k a v a c a ) —

grišnik, siromašni (a p r e m a t o m e i siromašan) — črišňa, mašna, Ä a , godišňi, prvašui, sadašni, večeraš/ti ( š tok . trešna, mošna,

višna, godišm, prvašm, sadašm, večer ašni) ;

v: dovle ( š tok . d'ovlê), krâvli, a l i u p a r t . p a s . o s t a j e " n e p r o m i j e -

ń e n o : dobävlen — gavran ( š t ok . gavran).

2. od koje je prvi dio jedan od suglasnika (j), l, (l, m, n, іі),

r, s, š, v a drugi dio jedan od ostalih suglasnika, n. pr. :

l: vršilba ( š tok . vršidba);

r : marčeni ( š tok . marčeni) ;

s: biskup, broskva, iskra, prâskva, voska, nebeski, uski ( š t ok .

biskup, broskva, iskra, praskva, vosak vosha, nebeski, ushi),

al i o s t a j e i p a k " u mlashat a k o d s e l a k a i üshi — pastorale,

gosta, bogâstvo, mesto, istina, krasta, nevěsta, sestro, kosti, osti,

pesti, napasti, -osti, n a p r . dužnosti, virnasti i td . bistri, isti,

prostřen, prostřeš i td . , prostri, prostrt ( š tok . pastorak, gosta,

bògastvo, mjesto, istina, krasta, nevjesta, sestro, kosti, osti, pesti,

napasti, -osti, n a p r . dužnosti, vjernosti i td. , bistar bistri, isti,

pr ostrém, prostr-o, prostrt);

š: lupešćina, godišće, vošćen, išćen išćeš i td. , pr (išćen přímena ( š tok .

Mpeština, godište, voštan, ištem, prošten) — popeška, hoška,

teški ( š tok . popečak popečka, kvočka, teški), a l i o s t a j e " u puška,

šuškat, a u s e ] a k a i teški.

3 . od koje je drugi dio jedan od suglasnika j , l, l, m, η, it, r,

v, a prvi koji mu drago drugi suglasnik osim s i š, na pr.

j : božji, kozji, mačji ( š t ok . božji, kozji, mačji), al i o s t a j e " u

pasji ( p r e m d a j e p r v i s u g l a s n i k s), z a t i m u k o m p a r . dražji,

višji i td . ;

l: kotlić, kozlić, oblak, ûzla ( a p r a m a t o m e i usai), iglu, metlu,

proklet prokleta, p a r t . a k t . zgrizla zgrizlo, strigla, posikla i td .

( š tok . kotlić, kozlić, oblak, üsao ušla, iglu, metlu, proklet, \s-

grizao izgrizla, strigla, pòsjekla i td. , a l i g o v o r i se svitli svitla

sa " ( p r e m d a j e š t o k . svijetao svijetla, svijetli);

l: čapla, grabie, kapi a, proklál ( š t o k . čapla, groble, kapla, prokleo),

al i o s t a j e " u sabla, u p r e z . sohlen, sip/en i td. , u pa r t . pas .

por oblen, sačeplen i td . , u k o m p a r . grtibli, dügli, mèkli i td . ;

m: sedmi, p r e z . počmen, džmen i td . ( š t ok . sedmi i sedmi, pdčmem,

ožmem) ;

n: stegna ( p lu r . ) , božični, drobni, južni, plačni, plodni, šenični,

vadne ( š t ok . stegna, božični, drobní, južni, plačni, plodni, pše­

nični, ü* dne), a l i o s t a j e " u čudni, z a t i m p red nu g l a g o l a I I .

v r s t e : dignut, kleknut, nàgnen taknen ( p rez . ) i td. ;

іі: bâdiiak, sukna, sprîdni, sridiii, zadni ( š tok . bàdhâk, sükiia,

sprediii, srediti, zadivi);

r: obruč, vêtra, igru, Ubra ( p l u r . ) , ňadra, modri (a p r e m a t o m e

i modar), vedri ( a p r e m a t o m e i vedar), pa r t . a k t . pobral,

opral ( š tok . obruč, vjetar vjetra, igru, rebra, nedra, modar

modri, vedar vedri, pobrao, oprao), a l i o s t a j e " u jadro, jutro,

sidro, Zadar Zadra;

v: lokva, molitva, rokva, smokva, žatva, sazvat ( š t ok . lokva, mo­

litva, rotkva, smokva, žetva, zazvao), a l i o s t a j e " u liičva,

blitva, britva, bügva, tikva.

b ) n a k r a j u o d r i j e č i u z a t v o r e n o m s l o g u :

1. pred konsonanckom grupom:

st: mast, pest, čist (al i k o d s e l a k a čist), tust, u inf. bôst, grist,

must, prest i td . ( š t o k . mäst, pest, čist, tust, gristi, musti, presti,

bost) ;

2 . pred prostim suglasnikom (osobito ako je vokal a, о i e) :

l: kabâl, kotâl, pokal, posai, sai, zrêl, debel, u p a r t . a k t . stal,

sm.îl, cûl, sgubîl, puhâl i td . ( š t o k . kàbao, kòtao, pàkao, pòsao,

s'ào, srëo, dèbeo, stao, snììo, čuo, isgiibio, puhao i td.) ;

l: pal ( š tok . pài);

m: dim, pitom ( š t ok . dim, pitom);

u : dlan, lân, sân, bršlan, grklân, Ivan, tamjan, kren, tren, mlin,

način, gospodin, u ins t r . s i n g . m . i s. r o d : kralên, peron, u

dat . p lu r . : luden, peron, sestrân, p r i d j e v i : pjân, paklên, rumen,

staklen, selen, b r o j n i k : jedân, p r e z . sân i nisân, t idv . samân

( š tok . dlan, lan, san, bršlan, grk/an, Ivan, tamjan, krm, tren,

mlin, náčin, gospodin, králem, pèrom, ludem, pèrom, sestrám,

pjàn, paklen, rumen, staklen, seien, jèdan, jesam, nijesam,

sàman);

ή: badań, одшг, rasaň, samâk, Seri, kok, voň ( š tok . badan, ògak,

rasali, sàjam, Sek, коп, von);

r: tovâr, sir ( š tok . tòvar, sir);

v: šav, lubâv, narav, pokrov, zdrâv, -αν: mrtav, metilâv i td . -e-o:

kralêv, gospodarev i td. , -iv: plasliv, smrd/îv i td. , nov, -ov:

cigôv, ixegbv i td . ( š tok . šav, lúbav, nárav, pokrov, sdräv, mrtav,

metìlav, krdlev, gospodarev, plašliv, smrdliv, nov, cigov, itcgov);

z a t i m i p r e d o s t a l im s u g l a s n i c i m a , k a k o :

s: obr as, sles ( š tok . obraz, šles) ;

z: lupeš ( š tok . lupež);

s: svâs, danas, noćas, večeras, potres, ubrus ( š tok . vas, danas,

noćas, večeras, potres, ùbrus), a l i o s t a j e " u Isus;

š: varoš, još ( š tok . varoš, još), a l i o s t a j e " u lemiš, miš ;

с: -ac: bodâc, konâc, mrtvâc, otâc, telac i td . ( š t o k . bddac, konac,

mrtvac, otac, telac);

d: dea, obêd, susêd, pod, narod, šelud ( š t ok . djed, objed, susjed,

pod, národ, šelud), a l i o s t a j e " u medvid;

g: prag, bilig, bubrig, glog ( š t o k . prag, bi/eg, bubreg, glog), a l i

o s t a j e " u dug;

b: hlib, bob, grob ( š tok . hieb, bob, grob), a l i o s t a j e " u slab, a u

s e l a k a i bob;

p : rasap, pop, snop, konop ( š t o k . rasap, pop, snop, kònop), a l i

o s t a j e " u Osip, a k o d s e l a k a i pop, snop ;

h : orih, kruh, trbuh ( š tok . orah, kruh, trbuh), a l i o s t a j e " u vlah,

plah, siromah, tih, u a o r . popih, nabodoh i td .

P r e d d r u g i m k o n s o n a n c k i m g r u p a m a p o s r e d r i j e č i , k a k o i p r e d

d r u g i m p r o s t i m k o n s o n a n t i m a n a k r a j u od r i j e č i a k c e n t o v á n i se

v o k a l p o s v e r i j e t k o p r o d u ž i . T a k o i m a p r i m j e r a pos red r i j e č i : na­

pretka, nokta, pogodba, êenîdba, retiti (u s e l a k a retici : š t ok . rijetki),

vazda ( š t o k . napretka, nokta, pogodba, ženidba, vazda), al i u d r u g i m

p r i m j e r i m a s t o j i s v e d " : razgovor, slatki, nìgdar i td . A n a k r a j u

od r i j e č i p r i m j e r i s u : -ak, k a o mačak, petak, četvrtak, početak;

z a t i m zavet, život, mač ( š t o k . mačak, petak, četvrtak, početak, zavjet,

mač), a l i i n a č e n a k o n c u r i j e č i p r e d k, č, ć i t s toj i u v i j e k k r a t k o

a k c e n t o v á n i v o k a l , k a o

k: rak, lak, mek, dalek, Čovik, zdík, potok, prorok, svidok, dubok,

širok, visok;

č : giarde, štrkoč ;

ć: tić, -ič, n a p r . bozić, križić, nožić, kolačić, u inf. rèe, strié,

moć ;

t: brat, poplüt, kmèt, zèt. svit (srjet), skot, bogat, čudnovat, sit,

-it, k a o : srdit, glasovit, strahovit, u inf. dat, govorit, mt i td .

X L I X . K a k o " p o s t a j e л , t a k o i p r a m a " i ' š t o k a v a č k o g d i j a ­

lekta, i m a u r a p s k o m d i j a l e k t u n a i s tom s logu k a d za t i m s l o g o m

do laz i k o n s o n a n e k a g r u p a , od k o j e j e ili p r v i . ili d rug i dio j e d a n

od s u g l a s n i k a j , l, l, m, n, іі, r i v, z a t i m g r u p a st, sk i šć. T a k o

i m a m o " n a i s t o m s l o g u

a ) prama štokavačkom 4 u:

maslina, stakla ( p l u r . ) — jančić, Mâncat, tâneat, poznaň poznaš

i td. , neznan, belarne, zumarne, čovičanstvo, sviđočanstvo — jarčić,

dobra dôbro ( p r i d j . ) . nâprida, jačerma, jačermica — sestřin, go-

spošćina — ovčica, ovčji, divli, gtlžvat — p r e z . razglâdnim, raz-

gladniš i td . , pomodrin, pòstin, potâvnin (a l i inf. razglSdnit, po-

modrit, potUvnit, postit p o r e d postit; pa r t . a k t . razgladnil, pomodrîl

i t d . ; i m p e r . posti, postite i td . ) — i m e n i c e daska, igla, igra, metla,

zemla (magla g l a s i : magla, magle, magtt, maglem), k o j e u š t o k .

d i j a l e k t u i m a d u " u s v i m p a d e ž i m a s ing , o s i m a k u z . i v o k a t . i u

s v i m p a d e ž i m a p lu r . o s im n o m . , a k . , v o k . i g e n . i m a d u u r a p s k o m

d i j a l e k t u " n a i s t o m s l o g u u s ing , nom. , da t . l o k . i p lu r . dat . (dâska,

igla, igra, metla, zemla — daski, igli i igli, igri, metli, zêmli —

dâskan, îglan, îgran, mêtlan, zêmlan), a u s ing , gen . , ins t r . i p lu r .

l o k . , i n s t r . i m a d u p r a v i l n o (daskè, daskôn — daskâh, daskàmi, i td . )

—• p a r t . a k t . grêbla, grêblo, legla, mogla, pêkla, rêkla, têkla, išla

( p o r e d šla), došla ( a p r e m a t o m e i dosai), donesla, dovezla i t d . ;

b) prama štokavačkom ' и:

vražji, zečji — prijatêlstvo — lončić, pijanstvo — usta, klišća

— gûvno — i m e n i c e glavna, ovca, smutna, torba, vojska i m a d u u

r a p s k o m d i j a l e k t u " p r a m a ' u s ing , n o m . , da t . l o k . i p lu r . n o m .

i dat . (ovca, ovci — ovce, бѵсап, a t a k o i d r u g e ) , a l i u s i n g . g e n .

i ins t r . i p lu r . l o k . i ins t r . o s t a j e p r a v i l n a a k c e n t u a c i j a (ovce, ovcon

— ovcâh, ovcdmi) — par t . a k t . zdûbla, zdûblo, râsla, stresla, tukla, vukla, ozebla i td .

B l a g o 1 .

L . O d s v i h j e tuđ ih j e z i k a n a r a p s k i d i j a l e k a t ( k a k o u o p ć e n a

s v e n a š e p r i m o r s k e d i j a l e k t e ) n a j v i š e u t j e c a o j e z i k t a l i j a n s k i . T a ­

l i j a n s k i h r i j e č i i m a u r a p s k o m n a r j e č j u v e l i k o m n o š t v o , osob i to n a -

r a v s k i u g o v o r u g r a c k o m . A l i i s e j a n i u p o t r e b l a v a j u s i lu t a l i j a n s k i h

i z r a z a , n a r o č i t o z a s v e n o v i j e p o j m o v e i z a p r e d m e t e , k o j i h n e m a

n a selu .

L I . O s i m t a l i j a n s k i h e l e m e n a t a i m a ih i nekoliko l a t i n s k i h (na -

r a v s k i iz s rodne l a t i n š t i n e ) , k o j i se s v a g d a n e m o g u od on ih l a k o

r az luč i t i . Z a t i m i m a i nešto nemačkih r i j e č i , nešto g r č k i h , m a ­

đ a r s k i h i t u r s k i h , k a k o i m a i t a k o v i h , z a k o j e j a n e u m i j e m r e ć i ,

k o j e g a li su p o s t a ń a .

L a t i n s k e r i j e č i . L I I . J e s u l a t i n s k e r i j e č i p o g l a s o v i m a : Kampor (t . Campora) —

j e d n o selo n a R a b u , sigal g e n . sigla (situla, sida, t. secchio), blańa

(splanula, t. pialla), blitva (blitum. βλίτον, l o b o d a , t. bietola), cavai

čavla (clavus, t. chiavo), dupal dupla (duplus, t. doppio), fiok fioka

( j a m a č n o od floceus, t. fiocco) —• s v i l e n a č a h u r i c a , placa (t. piazza)

— t r g , plovan piovana (plebanus, t. pievano i piovano) — ž u p n i k ,

salbün salbunä (sabulum, t. sabbia sabbione) — p i j e s a k , neput (nepos,

t. nipote), cif al éifla (cephalus, v e n . cevolo) — n e k a k v a r i b a , lopîz

lopiža (poređ i lapideus lapidea lapiđeum, z e m l a n , t. laveggio), fratar

( t . frate), jârula (areola, t. ajuola) — l i j e h a , ormar ormara (arma­

rium, t. armadio), jästrog (astacus i l i αστακός, t. astice), koromač

(po svo j p r i l i c i od amaracum i l i άαάρα.κον); p o a k c e n t u bura (boreas,

ven . bora), skula (schöla, t. scuola), a o d t o g a skular, skularica ;

po z n a č e n u : fundàt, p r e z . fundân fundâs, i m p e r , fundâj, pa r t . a k t .

1 Cijeloj ovoj radni , ali osobito ovume dijelu, služila mi j e za ugled Ibidmanova r a s p r a v a : „Dubrovačk i d i j a l e k a t " ( R a d j u g o s l . akademi je к » i ga L X V ) .

fundâl fundàla, i td . , a durâ t , fundïvat, p r e z . fundîvan (fundo) —

r a s u t i ( i m u t a k ) , mrgâr mrgarâ ( j a m a č n o u s a v e z u s la t . mar go) —

t o r , sterna i štetnat (sternere, p o v a l i t i ) — p o v a l e n i c a i pova l i t i l ozu

(t. se to k a ž e : propaggine i propagginare).

L I I I . L a t i n s k e su i o n e r i j e č i , u k o j i h с i g i sp red e i i č u v a j u

j o š s v o j i z v o r n i g r l e n i i z g o v o r : bumbâk bumbakâ (ЪотЪах, t. bam­

bagia i bombace), cìnica (cimex cimicis, t. cimice) — s t j en iea , ka­

pula (caepa, t . cipolla) — c r v e n i l u k , lokarda ( j a m a č n o u s a v e z u

s la t . lancea, — t. lanzardo) — ń e k a k a r i b a , ffigat (frigere), Ugna

(loligo loliginis) — u l i g a ń .

L I V . L a t i n s k e su n a d a l e o n e r i j e č i , k o j e p r a m a s logu ki i ti

l a t i n s k o g a j e z i k a i m a d u č: branle ( t . branchie) —- š k r g e , komorčar

komor cara (campus Martius, — t. Campo marzo) — j e d n o po l e

b l i z u g r a d a , marač marca (martins, t. marzo), peča (petiuni. t.

pezza) — p o v e z a č a .

L V . L a t i n s k e ć e b i t i n a p o k o n i n e k e od on ih r i j e č i , k o j e su b e z ­

g l a s n o a p r e t v o r i l e u o, k a o : koleda (colenda) — v e l i k i ( b o ž i č n i )

h i e b , komin (caminus, κάαινος) — ogn i š t e , komora (carnata, camera.

καμάρα) — s o b a , konoba (canaba, t. canava). копбр konopa (ca-

nabis, /.·/.·/•/χ y.;, k o n o p l a ) , kosâl kosalà (t. casale s m e k i m s) — b u ­

m s t e , loeika (lactula, t. latttiga), mocìra (maceria) — s u h o m e đ i n a ,

sobota ( s a b b a t a ) .

T a l i j a n s k i e l e m e n t i .

L V I . M e đ u o v i m i m a d e r i j e č i , k o j e su d a v n o , i t a k o v i h , k o j e

su u n o v i j e d o b a u s v o j e n e b i l e . U n e , m e đ u k o j i m a bi mogla, b i t i

i k o j a l a t i n s k a , r a z l i k u j u se p o t o m ođ ov ih , što j e n i h o v o b l i k

v i š e i l i m a ń e p r o m i j e n e n , d o k se o v e n i š t a ( b a r e m u osnov i ) n e

r a z l i k u j u o d t a l i j a n s k o g o r i g i n a l a .

L V I I . N a j o b i č n i j e p r o m j e n e t a l i j a n s k i h r i j e č i u g l a s o v i m a

j e s u :

a ) samoglasnici:

a p o s t a j e u s t a r i j i m r i j e č i m a о : mornar g e n . mornara (marinajo,

v e n . marinaro);

u p o s t a j e g d j e g o d i: Palit (palude) — ń e k o po je n a o t o k u .

e p o s t a j e č e s t o i: sìka (secca) — p l i č i n a ; t a k o i n a s t a v a k ier-

p o s t a j e -ir: barlńr g e n . barblrä (barbiere) — b r i j a č ;

о p o s t a j e č e s t o u: mid g e n . тШа (molo) — m o r s k i ga t . T o b i v a

osob i to ( i d a n današni) k o d n a s t a v a k a -un (t. one) i -fir (t. ore):

I hit/'m g e n . Umana, (timone) — k o r m i l o , kolär g e n . kotura (colore)

— b o j a ;

b ) suglasnici:

с ( p a l a t a l n o ) i ss i z g o v a r a se u s t a r i j i m r i j e č i m a k a k o č: civ

g e n . ciča (cece) — s l a n u t a k , beči (bessi) — n o v a c , kračun g e n .

kračuna ( ven . crasson) —- m a n d a l ; a u n o v i j i m r i j e č i m a p a l a t a l n o

с i m a i z g o v o r c, k a k o i ss: Decênbar (Dicembre), suläc (sollasso)

— š a l a ;

g ( pa l a t a lno ) i z g o v a r a se u s t a r i j i m r i j e č i m a k a k o š: šurnada

(giornata), a u n o v i j i m r i j e č i m a k a k o j : kurâj g e n . kuràja (co­

raggio) — s r čanos t , ili k a k o đ: đendaram g e n . đendarma (gendarme):

s p r e l a z i o b i č n o u s t a r i j i m r i j e č i m a , a k o m u j e i z g o v o r t v r d u

š (osobi to p r e d к i t): bošak g e n . boška (bosco)— š u m a , maištral

g e n . maištrala (maestrale) — s j e v e r o - z a p a d n a k ; a k o m u j e i z g o v o r

m e k u š: išula (isola) — o t o k ; a l i u n o v i j i m r i j e č i m a o s t a j e n e -

p r o m i j e ń e n o : skürit (scorrere) — p r o t e ć i , distrigai se (districarsi)

— ri ješ i t i se , spisa (spesa) — j e s t i v n e s t v a r i š to se k u p u j u ;

l p o s t a j e u s t a r i j i m r i e č i m a j : fameja (famiglia, v e n . fameja) —

p o r o d i c a , a u n o v i j i m o s t a j e n e p r o m i j e ń e n o medàla (medaglia);

chi p o s t a j e 6: ćikara (chicchera, v e n . ćikara);

t p o s t a j e u ń e k i m s l u č a j i m a ( o s o b i t o n a s t a v c i m a ) d: kuiiâdo

(cognato, v e n . cognado) — š u r j a k ;

ca, co, cu p o s t a j e u ń e k i m p r i l i k a m a да, до, ди: distrigai (di­

stricare, v e n . destrigar);

n a s t a v a k -tà i m a u v i j e k s t a r i j u dužu f o r m u -tad: pa,rentad (pa-

rcntà, parentado) — s v o j t a .

A l i i m a d e k o d p o j e d i n i h r i j e č i i d r u g i h p r o m j e n a s a m o g l a s n i k a

i s u g l a s n i k a . T a k o p r e l a z i an, on, un u u k o d r i j e č i : sutla^ (san­

tola) — k u m a , grug (grongo) •— g r u j , ЕШЈЈЏШХСО) ; s a m o g l a s n i k

se g u b i k o d k o n s o n a n t a r u pršut (prosciutto) — bu t , prsün g e n .

pr sfinii (prigione) •— t a m n i c a , škrpina (scarpena) — n e k a k o v a r i b a ,

škrpiun g e n . škrpiTma (scorpione) — š t i p a v a c , z a t i m uz d r u g e p r o ­

m j e n e i u krcat (caricare), krpatûr g e n . krpat ura (copritore) —

p o k r i v a č , prsura ( v e n . prsora) ; u r i j e č i m a Kaldànac g e n . Kal-

danca i Kalifronat g e n . Kalifronta ( t a k o se z o v u d v a r t a n a

o t o k u ) ono j e l pos t a lo o d v (= ρ), t e j e Kaldànac ( t . Galdanso)

= cavo (capo) d'ansi, Kalifronat — cavo (capo) fronte ( k a k o se

t. i g o v o r i ) ; p r e m a r i j e č i fřse ( v e n . ferse) — o s p i n e p o s t a l a j e

s p r o m j e n o m od f u b r i j e č brse — b o g i ń e ; o d t. ginestra pos t a lo

j e brnestra, od catedra — katrîda ( s t o l a c ) , od ricotta — skuta;

m j e s t o t. prò ve l i s e prof (vazêl na prof, n a k a m a t e ) ; p r i k r a ć e n e *

su r i j e č i : km)a (codogno).— gania, môstir (monastero) — s a m o s t a n ,

sdelaJsgäMla).

L I X . P r o m j e n e t a l i j a n s k i h r i j e č i u a k c e n t u j e s u :

a ) P r a v i l o j e , da akcenat ostaje na istom slogu, na kojem je u

t. jeziku; a l i i z u z e t a k č i n e o n e i m e n i c e , k o j e i m a j u u r a p s k o m

d i j a l e k t u u n o m . s ing , a k c e n a t n a p o š j e đ n e m s logu, t e j e t a j s log

d u g v e ć u t. j e z i k u . K o d o v a k i h i m e n i c a u o s t a l im p a d e ž i m a , k o j i

i m a j u j e d a n i l i d v a s l o g a v i š e , s log , k o j i j e u n o m . s ing, a k c e n ­

t o v á n , i z g u b i a k c e n a t , k o j i p r e l a z i n a s log , što s l i jedi , a on sa ­

č u v a s a m o duž inu . O v o v r i j e d i osobi to :

a ) z a i m e n i c e , k o j e u n o m . s ing , n e m a j u n e g o j e d a n s log , n a p r .

miti ( t . mölo) g e n . mrda, da t . mula i td . — m o r s k i g a t ( i zuzec i su

p o s v e r i j e t k i , n a p r . pis g e n . pisa, a n e рі sa — t. peso — u tez ) ;

β) z a i m e n i c e m . r o d a , k o j e su pos t a l e n a s t a v c i m a :

cd, il, ûl : feral g e n . ferala (t. ferale) — ž i ž a k , april g e n . aprila

( t . aprile), tavajûl g e n . tavajïïlà (t. tovagliuolo) — u b r u s a c (al i i m e ­

n i c e n a -el i n a -fil o s t a v l a j u a k c e n a t n a i s t o m slogu : vanđel g e n .

ranđfla, facdl g e n . facola — r u b a c ) ;

an, ün: šugaman g e n . šugamana ( t . asciugamani) — r u č n i k ,

o t a r a k , limun g e n . limuna ( a l i i m e n i c e n a -in o s t a v j a j u a k c e n a t

n a i s t o m s l o g u : tavulin g e n . tavulîna — t. tavolino — s t o č i ć , i s to

t a k o i ž . i m e n i c e n a -fin: staj fm g e n . staj uni — t. staggitine —

d o b a g o đ i š n e ) ;

fir, ir, ш : mortâr g e n . mortar a ( t . mortajo, v e n . mortar) •— a v a n ,

harbir g e n . barbira ( t . barbiere) — b r i j a č , kolûr g e n . kolurä ( t .

colore) — b o j a .

b ) D r u g o j e p r a v i l o , d a akcenat ostaje onaj isti, koji je u talij.

jeziku. A l i o d s t u p a j u od t o g a p r a v i l a

a ) r i j e č i , k o j e se s v r š u j u n a j , l, l, m, η, ή, r, v, t e i m a d u

a k c e n a t n a p o š l e đ i i e m s logu , — j e r j e t a j a k c e n a t u v i j e k dug, i k a d

j e u t. j e z i k u k r a t a k : kuraj (coraggio) a l i g e n . kuraja — s r č a n o s t ,

muškatel (moscatello) g e n . muškatela — n e k a k v o g r o ž đ e , škol

(scòglio) g e n . škola, salám ( v e n . salame) g e n . salama, a fan (affanno)

g e n . affina •— n e s v j e s t i c a , kumpán (compagno) g e n . kumpána —

drug , far (farro) g e n . fara — p r e k r u p a , šempiav (scempio) a l i ž .

r o d šempiava ( o v d j e j e u p r a v o -ас, -ava s l a v e n s k o ) — b e d a s t ;

β) r i j e č i , k o j e u m e ć u n e p o s t o j a n o a, t e i m a d u a k c e n a t n a s logu ,

š to s to j i p r e d o n i m , g d j e j e to a, — j e r j e t a j a k c e n a t u s l o g o v i m a

s n e p o s t o j a n i m a u v i j e k k r a t a k , i k a d j e u t. j e z i k u d u g : porat

R . J . A . С Х Ѵ І П . 2

n o m . s ing , i g e n . p lur . (porto) a l i g e n . porta — l u k a , supèrab (su­

perbo) a l i ž. r o d superba — o h o l ;

γ) g l a g o l i u inf in i t ivu, — j e r i m a d u i sp red n a s t a v k a -t u v i j e k

k r a t a k v o k a l , i k a d j e u t. j e z i k u d u g : duper at (ađđoperare) —

u p o t r e b j a v a t i , divertit se (divertirsi) — z a b a v j a t i se.

L X . N a j o b i č n i j e r i j e č i p r i m j e n e iz t. j e z i k a j e s u :

A . I m e n a

a ) za s r o d n o s t : kuiiâdo (cognato) — d j e v e r , š u r j a k , s v a k , p a š a n o g ,

kunada (cognata) — z a o v a , s v a s t , s n a h a , j e t r v a ( a l i u s e l a k a č u j u

se i n a r o d n a i m e n a ) , barba ( v e n . barba) s a m o u g r a d u a s e j a c i

i m a d u za to stric i iljac, fameja (famiglia) — p o r o d i c a , parentali

g e n . parentadi (parentade) — s v o j b i n a , raca (rassa) -— p l e m e (a

o s t a l a su i m e n a s v a n a r o d n a ) ;

b ) z a t i j e lo i u d a : sfumale g e n . stanka (stomaco) — ž e l u d a c ,

škina (schiena) — h r b a t ( a o s t a l a su i m e n a s v a n a r o d n a ) ;

c ) z a ž i v i n e : « ) p t i c e : kopun (cappone), curda (civetta) — l o v n i

ć u k , faganêl g e n . faganela (faganello), frišul/n (fringuello, v e n .

frisoUn) — z e b a , gardelîn (cardelino) — č e š l u g a r k a , kapeììta ( v e n .

capeluga) — ševa , lug arm (lucarino), per asola (parussola) — s j e ­

n i c a , pitirina (pettirosso, v e n . petťirina) — c r v e n d a ć , ver dim g e n .

verdünä (verdone)— z e l e n k a i t d . ; β) r i b e : адпп g e n . aglina ( v e n .

agon) — ' g a v u n (u D u b r o v . ) , bakalář g e n . bakalära (bacalalo),

barbini g e n . barbTmâ (barbone) — t r i g l a , girica ( v e n . ghera), как

g e n . känä (cagnice), menala ( v e n . menola), pagar ( ven . pagaro),

salpa (salpa), särag g e n . sârga (sargo), sardela (sardella), škardt-

nula ( v e n . scardinola) — s k u š a , spar g e n . spara (sparo), tun g e n .

tunà i tunìna (tonno), ušata (occhiata) i t d . ; γ) o s t a l e ž i v i n e : dulfin

(delfino v e n . dol fin) — dup in , fratar ( v e n . frate) — ž o h a r , kunüa

(coniglio), kûhka (conchiglia) — š k o l k a , šimi ja (seimia) — o p i c a ,

tarantula (tarantola) i td . ;

d ) z a p r o r a š ć e : χ) s t a b l a i v o ć e : datul (dattero, v e n . datolo),

karüba (caroba) — r o g a č , lantîsk (lentischio) — t r i š l a , marün g e n .

marUnà (ven . maron) — k e s t e n , mêndula (mandorla, v e n . mandola),

mogrm'i g e n . mograha (mela grana) — š i p a k , murva (mora), na­

ranča (melarancia, v e n . nar amo), prâskva (persico) i td . ; β) g r m l e ,

ži to , s o č i v o , z e l e i td . : baćir g e n . bacira ( v e n . baćiro), bîè g e n .

bìm (pisello, v e n . biso) — g r a š a k , cikvantin ( v e n . cinquantin) —

n e k a k a v k u k u r u z , formentun g e n . formentund' (formentone) — k u ­

k u r u z , kapuc (cappuccio) — g l a v a t o z e j e , kukumar (cocomero),

milûn g e n . milfmä (melone), muškát i muškatel (moscato, mosca-

telio) — n e k a k v o g r o ž đ e , petersìmul (prezzemolo, v en . petersemolo),

pomidûr g e n . pomidtlrä (pomodoro), radíc (radicchio)— ž u ć e n i c a ,

riz g e n . riza (riso), ružmarin (rosmarino), salata (salata), skrèbut

(^scorbuto) — n e k a k v a t r a v a , spar од (asparago), tabah (tabacco)

i td . ; γ ) c v i j e ć e i m i r i s n a t r a v a : ružica (rosa) — c v i j e t , barbaröza

(erba rosa), gar о fui (garofano, v e n . gar o folo) — k a r a n f i l , mìtica

(menta), mažurana (maggiorana), murtèla ( v e n . mortella) — b o -

s i j a k , ruža (rosa), viblica (viola) — l u b i c a i td .

e) z a r u d e : lata (latta)— l i m , otûn g e n . otünd (ottone) — ž u t a

m j e d , ocal g . ocala (acciajo, v e n . azzai), ram g e n . rama (rame)

— m j e d ; z a t i m n o v i j a : dès (gesso) — k r e č , porcelana (porcelana),

majolika (majolica) i td . ;

f ) z a h r a n u i p i ć e : bigul ( v e n . bigolo), bina (ven . bina) — ne­

k a k a v h j e p č i ć (š to s e p r e p o l a v l a ) , biškot (biscotto) — d v o p e k , bokûn

g e n . bokïïnà (boccone) — z a l o g a j , boldün g e n . boldïïna (boldone)

— k u l e n , brinžola (braciola, v e n . brisola) — p e č e n i c a , brudèt (bro­

detto), cukar g e n . cükara (zucchero), eška (esca) — m a m a , feta

(fetta) — k r i š k a , frit a (fritella) — u š t i p a k , kafè (café), košet

(coscetto) — m e s o o d hu t i , kunfèt (confetto), lugäniga ( v e n . luga-

niga) — k o b a s i c a , makar Cm g e n . makarUnà (maccherone), maneštra

(minestra), panceta ( v e n . panzetta) — p o t r b u š i n a , panet (panetto)

— h i e b , pasta (pasta), pogača (focaccia), pulênta (polenta), tripe

(trippe) i t d . ; bevanda (bevanda), cîpar (cipro), maravân g e n . mu­

ravano, ( v e n . maravan) — v i n o m a l o i š t e ć e n o , mufa (muffa) —

v i n o d o b r o i š t e ć e n o ( b r s a t a ) , ocät g e n . osta (aceto), rožulin (ro­

solio), sorbet (sorbetto) — l e d o v i n a , špirit (spirito) — ž e s t a i t d . ;

g ) z a m i r o d i j e i l i j e k o v e : cikorija, (cicorea) — v o đ o p l a v , cirot

(cerotto) — m e l e m ( o d v o s k a ) , garoful (garofano) — k l i n č i ć ( i

papar garofuldni, t. pepe garofolato), inpiaštar (impiastro) —

m e l e m , kamumila (camomilla) — t i t r i c a , kanila (canella) — c i m e t ,

kina (china), kinin (chinino), manašena (manna e sena), pirula

(pillola), ü l e o d ričina (o l io di ricino), rabarbar (rabarbaro) —

r e v a n , santunîna (santonina) i t d . ;

h ) z a b o l e s t i : febra (febbre), kolap g e n . kôlpa (colpo) — к а р ,

kolêra (colera), коп v ills (convulso) — t r z a v i c a , litericija (itterizia,

a o n o j e I s p o l n i k ) — ž u t i c a , risípula (risipola) — c r v e n i v j e t a r ,

romafizam g e n . romatizma (reumatismo), tif (tifo) i t d . ;

i ) z a od i j e lo i o b u ć u : obit (abito) — ž e n s k e h a l i n e , berita (ber­

retta) — k a p a , facbl i faculèt (fazzoletto) — r u b a c , fudra (fodera,

v e n . fodra) — p o s t a v a , grabeše i brageše (brachesse) — g a ć e , guća

*

(gucchia, p l e t a č a i g l a ) — v u n e n a k o š u ja, jaketa (giaccheta) — k a j a k .

kalceta (calza i calzetta) — b j e č v a , kamižolet (camiciotto) — p r s l u k ,

kamizòt — p r t e n a sukna, kapììe (cappuccio) — k u k u l i c a , kularma

(collarina) — o v r a t n i k , muoianole (mutande) - g a ć i c e , palet fin g e n .

paletUnd (falletone) — k a p u t , škufija (scuffia) — p o c u l i c a , štiva-

leta (stivaletto) — n e k a k v a finija c r e v j a , tabâr g e n . tabard (ta­

barro) — k a b a n i c a , traversa ( v e n . traversa) — o p r e g a č a , veladfm

g e n . veladuna (veladone) — k a p u t i t d . ;

j ) z a n a k i t : kor dim g e n . kor duna (cordone), kulär g e n . kularä

(collare) — n iz k o r a l a , kurali (coralli), kurd'èla (cordella), medàla

(medaglia), merli (merli) — č i p k e , pir ula (pillola) — n e k a k a v

d u g o j a s t ušnak, puntapêt (pontapetto) — p r i b o d a č a , reéîn (orec­

chino) — ušnak, rikâm g e n . rikama (ricamo) — v e z e n e ;

к ) z a s t a n i z g r a d e : barkfin g e n . barkïïnà (balcone, v e n . barcon)

— k a p a k , fundamènat g e n . fundamenta (fondamento) — t e m e ] , t lo ,

funtâna (fontana) — t o č a k , jardin (giardino) — vrt-, kaštel, g e n .

kaštela (castello) — k u l a , kondot (condotto) - z a h o d , koridûr g e n .

koridura (corriđojo, v e n . corridor) — h o d n i k , kuntrâda (contrada)

— u l i c a , küpa (coppo) — c r i j e p , loža (loggia), moštin g e n . mošfina

(maggione, k u ć a — v e n . mason, t o r ) — t o r . b n n i š t e , saliž (selciato,

v e n . saliso) — k a l d r m a , škála (scala) — s t u b e , štuk (stucco) —

s t rop , šufit (soffitto) — p o t k r o v l e . taräc (terrazza) — z a r a v a n a k ,

Ukula (tegola, v e n . ticola) — o p e k a , tinel g e n . tinela (tinello) —

b l a g o v a o n i c a , turi tin g e n . turiiinii (torrione) — kula. veskorâd (ves­

covato) — b i s k u p s k a p o l a č a i td . ;

1) z a p o k u ć s t v o i p o s u đ e : armer fin g e n . armerund ( v e n . arme-

rone) — v e l i k i o r m a r , banak g e n . banka (banco) — k l u p a , haul g e n . batda (baule) — k o v č e g , bocfm g e n . bočana ( v e n . bozzon) —

š i r o k a s t a k l e n i c a , bufi/a (bottiglia), buti/tìn g e n . butilftnli (bottiglione),

damjâna (damigiana) — v e l i k i š i r o k s t a k l e n sud , feral g e n . fe­

rala (ferale), gajba (gabbia) — k r l e t k a , gradele (gratella) — roš t i ) , <

grâmula ( v e n . gramola) — s t r o j z a mi ješe i ' i e , gtantiêra (guantiera)

— b l u d i c a , kaš fm g e n . kašimli (cassone), komo ( v e n . comò, f r a n c .

commode), kredênca ( v e n . credenza) — s p r e m k a , kvâdar (quadro)

•— s l i k a r i j a , kućeta (cochietta), kultrîna (coltrina) — z a v j e s a , kušin

(cuscino) — u z g l a v l e , lampa (lampada), 1er oj g e n . I er о ja (orologio,

v e n . rolojo) — č a s o v n i k , lincili g e n . lincTďa (lenzuolo) — p o n a v a ,

Utrat (ritratto) —- f o t o g r a f i j a , lucerna (lucerna) — u j e n i c a , mastèl

g e n . maštela (mastello) — b a d a ń , murtcw (mortajo) — s t u p a , mu­

timi g e n . mulinila (molinello) — k o l o v r a t , mulite (mollette) —

k u n i ń s k a k l i j e š t a , patita (paletta) — v a t r a ] , piàt (piatto) — p l a d ń i ć ,

pinata (pignatta) — k o t a o , pirim g e n . рігша, (ven . pir on) — v i -

l u š k a , str атас (stramazzo) — d u š e k , supreš (soppressa) — i i t i ja .

škaf (scafa) — k a m e n i c a ( z a i z l i j e v a n e v o d e ) , skaiièt (scagnetto)

— p o d n o ž j e , škfiňa (scrigno), tapîd (tappeto) — sag , tavajûl g e n .

tavajfdä (tovagliuolo) — u b r u s a c , tavulin (tavolino) — s to l ić , teca

(tegìiia) — t a v a , terina (terrina) — v e l i k d u b o k p l adań , trapula

(trappola) — m i š o l o v k a , vapor ( v e n . vapor) — k o t a o ( n a p a r u ) ,

väz (vaso) — sud , vetrina (vetrina) — s p r e m k a ( n a s t a k l a ) , zara

(giärra) — z e m ] a n sud i t d . ;

m ) z a c r k v u i o b r e d : aìtolit (accolito) — s v j e ć o n o š a , aitar g e n .

tatara (altare), ûnctcl (angelo), ЪасШа (abadessa) — o p a t i c a , ci-

mïtar (cimitero) — g r o b l e , ćerik (chierico), djäval g e n . djâvla (dia­

volo), dotrina (dottrina) — n a u k k r š ć a n s k i , don (don) — p o p o v s k i

p r i d j e v a k od č a s t i , funeräl g e n . funerala (funerale) — sp rovod ,

gvardicin (guardiano) — g l a v a r (u s a m o s t a n u ) , kanonik (canonico),

kapela (cappella), koperatür g e n . koperatfirä (cooperatore) — župn i

p o m o ć n i k , kor g e n . kör à (coro), krizma (cresima) — p o t v r d a , kvàtre

( l e quattro t e m p o r a ) — č e t i r i p o s n a v r e m e n a , krunica (corona) —

č i s lo , litanije (litanie), mirakul (miracolo) — čudo , niìsa (messa),

mortorij (mortorio) — u k o p , ofîcij (offizio) — s l u ž b a b o ž j a i m o ­

l i t v e n i k , organ (organo), òrkul (orco) — ń e k o s t raš i lo ( n a l i k n a

m i j e h ) , oštija (ostia), prèdika (predica) — p r o p o v i j e d , predikatûr

g e n . predikaturä (predicatore) — p r o p o v j e d n i k , procesiûn g e n . pro­

cesnim (processione) — o b a š a š ć e , ruzâr g e n . ruMrâ (rosario), sakrist

(sacrestano) — c r k v e i ' i a k , sakristija (sacristia), tabernakul (taber­

nacolo), vikàrij (vicario), zakân (diacono) i t d . ;

n ) z a z a n a t e i p o s l e : abukât (avvocato), ašešur gen . ašešfira

(assessore) — o p ć i n s k i p r i s j e d n i k , aventûr g e n . aventura (avven­

tore) — k u p a c , bikâr g e n . bikarä (beccajo, v e n . bicher) — m e s a r ,

bikafìja (beccheria) — m e s a r n i c a , butîga (bottega) — p r o d a o n i c a ,

butigir g e n . butigìra (bottegajo, v e n . bottegher) — p r o d a v a l a c , du­

gima (dogana) — c a r i n a r a , fakìn (facchino) — n o s a č , finança

(finanza) — s t r a ž a ( f i n a n c i j s k a ) , inperatür g e n . inperatürä (impe­

ratore) — c a r , inpiegât g e n . inpiegatâ (impiegato) — č i n o v n i k ,

inpòste (imposte) — p o r e z n i u r ed , kafetarìja (ven . cafetaria) —

k a v a n a , kafetîr g e n . kafetira (caffettiere) — k a v a n a r , kalafât ( v e n .

calafà), komun g e n . komuna (comune) — o p ć i n a , kontralûr g e n .

kontralar a, (controllore) — p r i g l e d n i k , manuväl g e n . manuvala (ma­

novale) — p o m o ć n i k ( z i d a r s k i ) , marangfm g e n . тагапдппа, ( v e n .

marangon) — s to la r , meštar g e n . meštrli (maestro) — u č i t e ] , mè­

strua (maestra) — u č i t e l i c a , oštar g e n . oštara (oste) — k r č m a r ,

oštafija (osteria) — k r e m a , pitür g e n . piturà (pittore) — s l i k a r ,

podestat g e n . podestata (podestà) — n a č e l n i k , pretûr g e n . pretura

(pretore) — sudac , ricevitûr g e n . ricevitWà (ricevitore) — p r i j a m n i k ,

rufiân (ruffiano) — s v o d n i k , sartûr g e n . sartïïrà (sartore) — k r o j a č ,

sarturìca (sarta) — k r o j a č i c a , sansat g e n . sanstdä (sensale) — đu-

m e n a r , soldât g e n . soldata, spicial g e n . spicìulà (speziale) — l e k a r n i k ,

spiciafìja (spezieria) — l e k a r n i c a , štafuir g e n . štaňara (stagnajo)

— k o t l a r , štimadur g e n . štimadUrd (stimatore) — p r o c j e n i t e l . šti-

madurija — p r o c j e n i n a , Untar g e n . tintura (tintore) — m a s t i l a c ,

tinturìja (tintoria) — m a s t i o n i c a i td . ;

o ) za o b r t n e p r e d m e t e i o r u đ a : bokin ( v e n . bochin), botun g e n .

botuna (bottone) — p u c e , cigar g e n . cigara (cigarro), düga (doga),

fôj g e n . fòja (foglio) — l is t , inđoštar g e n . inđoštra (inchiostro) —

mas t i lo , kacola (cazzuola) — z i d a r s k a o ž i c a , kalamář g e n . kalamard

(calamaio) —· m a s t i o n i k . kantica (cannocchia) —· č i b u k , kanula

(cannolla), kar jota (carriuola) — t a č k e , karta (carta), kola (colla)

— š k r o b , kunêstra (canestro) — k o š a r i c a , lamliik (lambicco) — k o t a o

( za pečene r a k i j e ) , lapis (lapis) •— o l o v k a , Ubar (libro) — k ń i g a ,

Tima (lima) — t u r p i j a , macola (mazzuola) — ba t , pimi g e n . pi­

neta (pennello) — k i s t , pipa (pipa) — lu l a , pirja ( v e n . piria) —

l i j e v a k , rokel g e n . rokela (rocchetto) — c j e v č i c a ( k o n c a ) , sapun

g e n . sapuna (sapom), spfta (sperta) — k o š a r a , škatula (scatola),

špag g e n . špaga (spago) — k o n o p a c , šulferin (zolferino) — ž i g i c a ,

trumbeta (trombetta) — t r u b l i c a , umbrela (ombrella) — št i t , ven­

tilila (ventola) — m a b a č i td. , z a t i m z a r a z l i č i t e t k a n i n e : bumbažina

(bombacina) — p a m u č n o p l a t n o , fuštaii g e n . fuštaiia (fustagno),

madapulân g e n . madapulïïnâ (madapolam), rasa (rascia) — de ­

b e l o d o m a ć e s u k n o , ròba (roba), velûd (veluto) — b a r š u n i t d . ;

p) z a p o l e i p o j e d i n a m j e s t a i p o l o ž a j e n a o s t r v u : dero ( v e n .

đerro) — l ed ina , erbddig (erbatico) — t r a v a r i n a , intruda (entrata)

— le t ina , kampäria (campagna) — se lo , konâl gen. konalä (canale),

kunfin i kufin (confino) — m e d a , mar amenât g e n . mar amenta

(*marramento) — m l a d o t r s j e , muntäiia (montagna) — b r d o , vlila

(valle) — do, d r a g a , i td . , Barbât (Barbuto), Baimi (Bagnol), Kànat

g e n . Kanta, osobi to u pl . Kânti ( t . canto) — t a k o se z o v u ń e k i

k a m e n i t i p r ed j e l i n a o s t r v u š to s l u ž e k a o p a š i i a c i , Mundanije (Mon-

daneo), Muntiddr (Montidoro) i t d . ;

•

r ) z a p o m o r s t v o : a ) b r o d : bukapôrta (boccaporto,) — o t v o r (u

b r o d a ) , ama (cima) — o b i č n i k o n o p , flok (flocco) - - t r o k u t n o j e -

d a r c e , galiot (galeotto) — ( i z v o r n o : g a l i j a š ) n e v a l a n a c , gümina

(gomena) — debe l i k o n o p , jarbol (albero, v e n . arbolo), kapitan gen.

kapitana (capitano), katr am g e n . katr ama (catrame), kuverta (co­

perta) — k r o v od b r o d a , moc (mozzo) — m l a d i t m o r n a r , lančana

(lanzana) — č e l o , nostromo ( v e n . nostromo) — g l a v a r m o r n a r i m a ,

pajol ( v e n . pajol) — š t i c a ( k o j i m se p o k r i v a dno b r o d a ) , pêgula

(pegola) — p a k l i n a , pilot (piloto) — k o r m a n o š . pròva (pruova) —

к ] u n (od b r o d a ) , sentina (sentina) — dno (od b r o d a ) , šešula (ses-

sola) — p a l , skvêr g e n . škvera (squero) — b r o d a r n i c a , štiva (sliva)

— u n u t r a š n o s t b r o d a , tenda (tenda), timûn gen . timïtnâ i timunîr

g e n . timunlra (timoniere) — k o r m i l a r i td. ; Џ) r a z l i č i t e v r s t i b r o d a :

barka (barca) — b r o d , bracera (brazzera), bragoc (bragoszo), gdita

(gaetta), guc (guzzo) — n e k a k a v č a m a c , kdìé (caicchio) — č a m a c ,

trabakul (trabaccolo), traget (traghetto) - l a d a z a p r i j e v o z , vapor

( v e n . vapor) — p a r n i b r o d itd. ; γ ) p o m o r s k u geog ra f i j u : buka

(bocca) — v r a t a , manchete (mandraccliio) — m a l e n o p r i s t an i š t e ,

lanterna (lanterna) — s v j e t i o n i k , punta (punta) •— rt , ггса (riva)

— ž a l , sìka (secca) — p l i č i n a , i t d . ;

s) z a p o j a v e u v a z d u b u : ajer (aere) — v a z d u h (poć vàjer, p r snu t i

u v a z d u h ) , bava (bava) — v j e t r i ć , bunàca (bonaccia) — t i š ina

( m o r s k a ) , fortuna ( v e n . fortuna) i fortunat g e n . fortunata ( v e n .

fortunale) — o l u j a , grbìn (garbino) i leb'ìé (libeccio) — j u g o z a -

p a d ń a k , lev'ànat g e n . levanta (levante) — i s toč r í ak , maištral g e n .

maištrtda (maestrale) — s j e v e r o z a p a đ n a k , nevera (nevajo, v en . ne-

verin) — o l u j a (s b j e s k a v i c o m i g r m l a v i n o m ) , pulenat g e n . pu-

lênta (ponente) — z a p a d ń a k , reful (r e folo) — m a h (od v j e t r a ) ,

sdita (saetta) — t r i j e s , šij un g e n . šijTina (scione) — m o r s k a p i j a ­

v i c a , tramuntâna (tramontana) — s j e v e r ú a k i td. ;

t ) z a v r i j e m e , m j e r e i n o v a c : kvarat g e n . kvarta (quarto) —

č e t v r t , momènat g e n . momenta (momento) — h ip , minüt (minuto)

— č a s , ura (ora), setimàna (settimana) — n e d j e l a , z a t i m z a m j e ­

s e c e : Jenâr g e n . Jenüra (Gennajo, v e n . Genaro), Febrär g e n .

Febrärä, Жај g e n . Maja (Maggio), Zun g e n . Zuna (Giugno), Lûj

g e n . Lüja (Luglio), Agûst (Agosto), Setênbar (Settembre), Otôbar

(Ottobre), Novênbar (Novembre), Dicênbar (Dicembre); baril g e n .

barila (bardie), Silo i lûlo (chilogrammo), kvartuč (quartuzzo), Шаг

(litro), metar (metro), menarola (mezzaruola) — p o l u č a k , mina

(mina) — n e k a k v a m j e r a z a ž i to , säz (ven . saso) — n e k a k v a

m j e r i c a ( z a s j e m e sv i l ene b u b e ) , JU[ (secchio) — nekakva m j e r a

z a k a p l e v i n e ( ' /„ v j e đ r a ) , star g e n . stara (stajo, v en . staro) i starle

— nekakva m j e r a (za k a p l e v i n e ) i t d . ; ceMn (zecchino), florin (fio­

rino), munîda (moneta), napolûn g e n . napolUnä (napoleone), pa-

taMn g e n . patakunä (pataccone), radesMn (radeschino), solad g e n .

solda (soldo), ïàlar (tallero) ;

υ ) z a a p s t r a k n e p o j m o v e : amur (amore) — l u b a v , banda (banda)

— strana, barüfa (baruffa) — šakane, bestima (bestemmia) — psos t ,

burdel g e n . burdela (bordello) — g ' ra ja , cera (ciera) — o b j i č j e ,

dâcij (dazio) — c a r i n a , dešpet (dispetto) — p r k o s , dežgr cicija

(disgrazia) — n e s r e ć a , ezâm g e n . ezama (esame) — ispi t , gvârdija

(guardia) — s t r aža , gvêra (guerra) — r a t , inpiêg (impiego) —

s l u ž b a , kapara (caparra), kareštija (carestia) — s k u p o ć a , kolûr

g e n . kolfträ (colore) — m a s t , konat g e n . konta (conto) — r a č u n ,

kriânca (creanza) — u ludnos t , kumpanlja (compagnia) — d r u š t v o ,

kurâj gen . kur'àja (coraggio) — s r č a n o s t , kuriozitâd g e n . kuriozi-

tâdi (curiosità) — r a d o z n a l o s t , kvalitâd g e n . kvalitâdi (qualità),

lavûr g e n . lavurä (lavoro) — radna, leciun g e n . ledimi (lezione),

turner (numero) — b r o j , типа . (ven. monna) — b l u n a , novitâd

g e n . novltädi (novità) — n o v o s t , opinimi i l i piniím g e n . piniûni

(opinione) — m n i j e ń e , paciênca (pazienza) — us t rpHvost , partênca

(partenza) — .odlazak , peň g e n . pena (pegno) — z a l o g , iperìlcul

(pericolo) — p o g i b a o , pîz (peso) — t e r e t , u t e z , preša (yen. pressa)

— b i t n a , pripožit (na pripožit, a proposito), proverbi) (proverbio)

— p o s l o v i c a , sikurtàd g e n . sikurtâdi (sicurtà), skuža (scusa) —

i z g o v o r , sinal g e n . siňcda (segnale) — z n a k , spas ( ven . spasso) —

šetna, sper anca (speranza) — n a d a , štrapác (strapazzo) — m u k a ,

sulac (sollazzo) — ša l a , šior (signore, v e n . sior) — gospođ in , siora

(signora, v e n . siora) — g o s p o đ a , škuritad g e n . škuritadi (oscurità)

— m r a k , šporkula (sporco) — g n u s n i c a , umiditad g e n . umiditâdi

(umidità) — v l a g a , urdin (ordine) — n a l o g , užanca (usanza) —

o b i č a j , vizerà (viso) b e z o č n i c a , vìsita (insita) ~~ p o h o d i td.

B . P r i d j e v i , bas (basso)— n i z a k , bokât (abboccato) — l u b a k ,

cotav (zoppo, v e n . zotto) — h r o m , car (chiaro) — j a s a n , fais (falso)

•— l a ž a n , frlšak ž . r o d friška (fresco), furben (furbo) —• l u k a v ,

grâncid (rancido) — r a n k e t i v , gulo z (goloso, — p o p a š a n , kapâc

(capace) •— v r s t a n , kuntenat ž . r o d kuntênta (contento) — z a d o -

v o l a n , kuribz (curioso) —• r a d o z n a o , Uber (Ubero) — s l o b o d a n ,

murim, ž . r o d muňena (od типа, v e n . monna) — s u luđan , plňav

(ven . pigna) — š k r t , prätik (pratico) — v j e š t , puro (puro) —

b j u t a v , siçûr (sicuro) — p o u z d a n , s'òrclav (sordo) — lud, sparahîvul

(sparagno) — š t cd j iv , spunto ( v e n . spunto) — uzošćeno (v ino ) ,

šempiav ž. r o d scmpiâva (scempio) — bedas t , tižikan ž. r o d tiži-Jcanìca (tisico), ümidan (umido) — v l a ž a n , vicias (vizioso) — po-

r o ě a n , zlâmpan (od lampo) •— v j e t r e n j a s t itd.

G. G l a g o l i : bandunât (abbandonare) — os tav i t i , bestimät (be­

stemmiare) — k l e t i , čapnut (zappare) — s ta t i ( n o g o m ) , desperat

se (disperarsi) — o č a j a v a t i , distrigai se (districarsi) — r i j eš i t i se .

diverfìt se (divertirsi) — z a b a v j a t i se , durât (durare) — t r a j a t i , falit

(fallare; i l i p r i j e o d la t . fallere) — pogr i j e š i t i , fregat (fregare) —

t r t i , frutïvat (fruttare) — rodi t i , fumât (fumare) — puši t i . intêndit

(intendere) — r a z u m j e t i , išat (issare) — diza t i ( j e d r o ) , hantât (can­

tare) — p j e v a t i , kastigât (castigare) —· k a z n i t i , krepat (crepare)

— c r k n u t i , krešit (crescere) — n a đ m e t n u t i , kundanât (condannare)

— osudit i , knntât (ne kuntâ, non conta) — b ro j i t i , kunlrât (incon­

trare) — sves t i , lampât (lampeggiare) — s i j eva t i , lavurât (lavorare)

—- rad i t i , lišjat (Uscivate) •— ružiti , méritât (meritare) — zas luži t i ,

môvit se (muoversi) — k r e n u t i se , namurât se (innamorarsi) —

za ]ub i t i se , pareéât i pareéïvât (apparecchiare) — sprav i t i , s p r a v -

]a t i . pasât i pasivât (passare) — p r o ć i i p ro laz i t i , pelât (pigliare)

— vodi t i , pcrikulât (pericolare) — bi t i u pog ib l i , piturat (pitturare)

— s l ika t i , m a s t i t i , prétendit (pretendere), prosperit i prospérât (pro­

sperare) — u s p i j e v a t i , rinfresluvât (rinfrescare) — oh lađ iva t i , shodit

a d u r a t i v skađat (ri-scuotere, v e n . scoder) — u t j e ra t i ( n o v c e ) , spro-

f'undat se (sprofondarsi) — p ros j e s t i se , sulacât (sollazzare) —

šal i t i se , šempjat (scempiare) — buda l i t i , šparaiiat (sparagnare) —

štedi t i , špiat (spiare) — uhodi t i , stimai i štimlvut (stimare) — p ro ­

c i j en i t i , p r o c j e n i v a t i , tanbaškat (ven . tambascar) — b r b l a t i . tentât

(tentare) — n a p a s t o v a t i , ukor žit se (accorgersi) •— opazi t i , dos je t i t i

se , urdinât (ordinare) — na red i t i , užat (usare) — o b i č a v a t i , zvenlât

se (inventare) — izmis l i t i , zmařit (smarrire) — sp ia v j e t i i td.

D . P r i l o z i : išteso (stesso, v e n . istesso) — j e d n a k o , i t a k o , lestß

(lesto) — b r z o , priatôsto (piuttosto) — rade , sikuro (sicuro) — j a ­

m a č n o , scilo (schietto) — u p r a v o i td.

E . V e z n i c i : donkle ( p o s t a l o od t. dunque i h r v . dakle) —

d a k l e , ftanto (fintanto) — m e đ u t i m , mânkle (almanco) — b a r e m ,

папка (ne anche) — ni t i i td.

F . P r i j e d l o z i : küntra (contra) — p ro t iv .

L X I . B r o j j e t a l i j a n s k i h r i j e č i u r a p s k o m d i j a l ek tu , k a k o se p o

o v o m e v id i , d o s t a v e l i k , a i p a k j a n i j e s a m jo š ni iz d a l e k a s v e

n a b r o j i o . A v a l a i o v o d v o j e j o š n a p o m e n u t i : p r v o , d a uz t a l i ­

j a n s k u r i j e č ž iv i (osobi to k o d s e l a k a ) g d j e g d j e i n a r o d n a , n. p r .

uz pinata i kotdl, uz tiJcula i opeka, uz pretûr i sudac, uz vala i

draga, uz тотшЛ i hip. uz kareštija i dragiiia, uz frutivat i

roďit, uz kantat i ј»гшс i td . ; d r u g o , d a se uz svu o v u g o m i l u t a l i ­

j a n s k i h r i j e č i u p o t r e b l a v a j u i p a k u r a p . d i j a l e k t u n e k e n a r o d n e

r i j e č i t a m o , g d j e d r u g a n a r j e č j a i m a j u t a l i j a n s k e . T a k o se n . p r .

u d i j a l ek tu d u b r o v a č k o m g o v o r e t a l i j a n s k e r i j e č i : kušin i ladina,

läbra, vena, frâgula, kùpijerta, fuňestra, pena, třepila, kándjela,

robija, fìncca, spèndati, gustati i td . p r a m a k o j i m a s t o j e u r a p s k o m

d i j a l e k t u n a r o d n e : rodak i rodica, usnica, šila, jagoda ( ovo z n a č i

u p r a v o „ k u p i n a " ) , krov, stakla, pero, trinoge, sviću, jäd, lubâv,

strošit, bit drago i td .

L X I I . O s i m p o j e d i n i h r i j e č i p rodr l i su u r a p s k o n a r j e č j e iz t a l i ­

j a n s k o g j e z i k a i ń e k i n a s t a v c i , k a o : гја (t. ta) n a p r . I i kań ja.

sliparija i td . ; -ada (t. ata, v e n . ada), n a p r . puškada — h i t a c

p u š k e , sikirâda — u d a r a c s j e k i r o m , stenâda — u d a r a c k a m e n o m

( p r a m a t. sassata) i td. ; -ad (t. ade) n a p r . mokritâd g e n . mokri-

tâdi ( p r a m a t. umiditade) i td . , -ancija (t. ansa), n a p r . poteškan-

cija — p o t e š k o ć a . I m a d e n a d a l e m n o š t v o i z r a z a i fraza, udešen ih

p r a m a t a l i j a n s k o m j e z i k u , n a p r . došal mu je afan, leolap i td . (gli

è venuto un affanno, un colpo) — p a o j e u n e s v i j e s t , p a l a m u j e

k a p , èint bail, ogâii, steil i td . ëînt dôé, clnt ëint i td. (far il bagno,

il fuoco, la tavola, far venire, far fare) — ( o ) k u p a t i se , (na ) lož i t i

o g a ń , p ros t r i j e t i s to, n a ruč i t i , ne moren dint od mane (non posso

far di meno) — n e m o g u n a i n o , tèe u smis lu od teći i trčati

p r a m a t. correre, oženit se u s m i s l u o d ošeniti se i udati se ( s a m o

u B a r b a t u č u j e se i udat se) p r a m a v e n . sposarse, spräznit u s m i s l u

od izliti i izasuti p r a m a v e n . scodar, danas na osan (oggi a otto)

— u đanaoni dan , svako toliko (ogni tanto) — čes to , zbûden pa r t ,

pa s . ( p r a m a t. svegliato) — b u d a n , zvitren s p o č e t n i m z ( p r a m a t.

sventato) — v j e t r e n a s t i td.

N e m a č k e r i j e č i . L X I I I . I z n e m a č k o g a j e z i k a i m a n e k o l i k o r i j e č i , š to su se p r i ­

m i l e u n o v i j e d o b a , a l i i m a p o k o j a i i z s t a r i j i h v r e m e n a . E v o i h :

busnüt i bušiievat (küssen) — (po) lub i t i , cvancika, diza i dišica (u

s r e d ń e m tieni, j e z i k u dose) — m a l e n d r v e n s u d z a ž i to , Fruga (st. slov.

frcigb, φράγγος, ř r a n c u s ) —- n e k a g o r a n a o s t r v u , funai g e n . funta,

grünat g e n . grunta — z e m l a r i n a , huneut (Hundsfot) — z l i k o v a c ,

kläfter, krajcar, križ g e n . križa (u st. v is . ń e m . j e z i k u chriuze:

od cmx), kuhat (kochen) i kuhińa, kühar — č o v j e k sto p e č e r a ­

k i j u , kumpir g e n . kumpìrà (Grundbirne), lokva (Lache), lüg g e n .

lugä (Lauge) — P e P e o ; a od t o g a i z v e d e n o : luSìja (gd je j e —

šija pos t a lo p r e m a t. liscivia, v e n . liscia) — c i j e đ , lumber (Lor­

beer) — l o v o r n i e a , pines (Pfennig), pop (st. p r u s k i paps, n e m .

Ρ faff), Mat (reiben) — s t rga t i (ze je , r e p u ) , škare (Schere), tânac

g e n . tanca i tâncat (tanzen).

Œroke r i j e č i .

L X I V . I z g r č k o g a j e z i k a b i l e su nepos redno p r i m j e n e s a m o o v e

r i j e č i : biskup, koludrica, komoštre, pedisa — pedepsa , sidro i ta­

mjan g e n . tamjana.

M a đ a r s k e r i j e č i .

L X V . M a đ a r s k e su r i j e č i s a m o : gaće (gatya) i raroš g e n . varoša.

T u r s k e r i j e č i .

L X V I . O d t u r s k i h r i j e č i č u j u se (ali se i o s j e ć a , da su tuđe —

v l a š k e ) : begenìsat, fajde ( k o j a j e u p r a v o a r b a n a s k a ) , divanit, a

m o ž e b i t i j o š k o j a .

R i j e č i n e p o z n a t a p o s t a n a .

L X V I I . I m a m n o g o r i j e č i , za k o j e se j a n i j e s a m m o g a o dovi ­

nu t i , g d j e i m j e d o m o v i n a . T a k o v e su : cibar i l i cimbilr g e n . ci­

blera — k a p a od d i m ń a k a i s â m đ i m u a k , drakmär gen . drakmara

•— g v o z d e n a k v a k a , o k o j u se v j e š a m e s o , ili k o j o m se h v a t a j u i

i spo t ežu sigli i z z d e n c a , k a d u p a n u ; kanâta — s v r h a (na pr . danas

je kanâta gróz ju — p o t r g a l o se j e s v e ) , kar ara — p u t e l a k (u se lu .

š to vod i č i j o j k u ć i ) , kâvrla i kâvrlica — k o m a d i ć ή i v e ili v i n o ­

g r a d a ( s log ) , kostešić — m a l e n k o t a o , pagtd g e n . радШа (da n i j e

o d l a t . baculum, t a l . Ъадоііпа ?) — d r ž a l i e a u g r o z d a , palancar

g e n . palangarä ( v e n . palangaro) — n e k a k a v p o v r a z s m n o g o ud ica ,

pataneške ( v e n . patanesehe) - d r v e n e l e s tve , z a t a k n u t e u z e m l u

n a d m o r e m , n a v r h k o j i h se r i b a r uspne t e g l e d a , k a d ć e tun i u jes t i

u m r e ž u ; pitigol g e n . pitigola ( m o g l o b i b i t i od t. petegolo) —

l e p t i r s v i l e n e b u b e , poval g e n . povála (da n i j e m j e s t o pohval, t e

o n o poh — ń e m . Poch — u Pochmehl) •— c v i j e t od b r a š n a , ra-

pôst ( m o ž e b i t i od t. rapido i l i ripido) — p o n o r , santižan — v e l i k a

v a t r a ( k r i j e š ) , spot, n a p r . spot dice (po s v o j prilici ođ t. spudo

v e n . spodo) — m n o š t v o , Udarna — b l u n a , tariti — d r v e n ta r iur ,

Ш g e n . toša — m l i n z a m a s l i n e ; z a t i m nekoliko i m e n a ptica: pûrman i l i tucah g e n . tušlccl — i n t u š a m u š k o a tüha i l i pura —

ž e n k a , šprinha •—soko— riba: Ьаіайв, lambêrga, Шга — tráva: . bcštram g e n . beštrama, bremecìca, ceridônia, hanaèa, horomêndula,

ГіриЬ. sihorâc i td . — grožđa : cibizdrah, mugäva, trbijân — k u ­

k u r u z a : hoèar, salapân — d r u g i h b i l i n a : čičínha (t. giuggiola, l a t .

sińphum); nekoliko n a z i v a p o j e d i n i h p r e d i j e l a n a o s t r v u , k a o :

Frhaň g e n . l'rk'àïui. Gonâr, Kanital, Plogâr, Surîrt g e n . Sufïûa,

Tiharosa (t. Tigna rossa, a to m o ž e b i t i od montagna rossa, —

o v a k o se z o v e j e d i n o b r d o n a o t o k u ; n a p o k o n i m a i p r i d j e v a , k a o :

cèmcdan ili ćemplet — b o l e ž l i v , i g l a g o l a : đamjat^,se*— z a r u č i t i

se , manträt (η . p r . mantra život : m o ž e b i t i o d t. martoriare i tor­

mentare) — m u č i t i , obrhnât — p r e k o p a t i , zafćat ( p rez . zafćen) —

š k a k ] a t i .

Oblici.

I m e n i c e .

L X V I I I . N o m i n a t i v i v o k a t i v s i n g . P o s e b n a i m e n a od

m i l a i m a d u k a k o z a a ) ž e n s k a , t a k o i z a b ) m u š k a l i c a u n o m . i

v o k . s ing. , s v r š e t a k e, i o s t a j u m u š k a u m u š k o j d e k l i n a c i j i ( a n a ­

r a v n o i ž e n s k a u ž e n s k o j ) : a ) n o m . Kate, Mande, Vice i td . , v o k .

Kâte, Mande, Vice i td. ; b ) n o m : Bare, Burne, Jare i t d . ; v o k . Bare, Burne, Jure i td .

L X I X . D a t i v i l o k a t i v s i n g . ( J r l e n i se g l a s o v i , n a r o č i t o h

i g, u dat . i lok. s ing, k o d i m e n i c a n a a m i j e i i a j u r e d o v i t o , o sob i to

k o d s e l a n a , u o d g o v o r n e p i s k a v e : dlaci, ruci, drasi, noži, jusi i td .

(ali bulii, muhi, a k o d g r a đ a n a č e s t o i dlàhi, dragi i td . ) .

L X X . L o k a t i v s i n g . M u š k e i s r e d ń e i m e n i c e i m a d u u l o k .

s ing, p o r e d u i n a s t a v a k i: Lošini, Zadri, varoši, vétri •— mesti, mori, nebeši i td . p o r e d Lošlini, Zadru i td .

L X X I . I n s t r u m e n t a l s i n g , i d a t i v p l u r . M u š k e i s r e d ń e

i m e n i c e s m e k i m s u g l a s n i k o m i m a j u u i n s t r . s ing , i da t . p lu r . s v e đ

po p r a v i l u n a s t a v a k en (— em), o s i m m u š k i h n a r, k o j e i m a j u

on (— om): hralen, jâjen, a l i gospodarim.

L X X I I . I n s t r u m e n t a l s i n g . I m e n i c e г - d e k l i n a c i j e p o m i j e š a l e

se i n s t r u m e n t a l o m s ing, s o n i m a α - d e k l i n a c i j e , t e i m a j u k a k o i o v e

n a s t a v a k on (== om), k o j i j e u riih u v i j e k i a k c e n t o v á n : hûséën, pećo% pešćon, solòn, bolešćon, pomoćcm i td .

L X X I I I . P l u r a l . Aug i j i ena t or (ev) n e dolazi n e g o s a m o u

g e n . p lu r . i to k o d n e k i h i m e n i c a , p a m u j e t a d a i k o d m e k i h

o s n o v a s v a g d a o b l i k ov : mišov, gospodarov i td .

L X X I V . N o m i n a t i v , l o k a t i v i i n s t r u m e n t a l p l u r .

G r l e n i se g l a s o v i u n o m . ( a k u z . , v o k a t . ) , l ok . i ins t r . p lur . k o d

m u š k i h i m e n i c a p r e t v a r a j u s v a g d a u o d g o v o r n e p i s k a v e : raci, do­

bici dobicih, rosi roslh, vräsi, orisi, Vlasi i td. S a m o ć e u g r a d u

k o g o d k a z a t i : raki, rogi, orihi i td .

L X X V . N o m i n a t i v p l u r . P a d e ž n i n a s t a v a k a u p lur . k o d

s r e d ń i h i m e n i c a , a k o j e a k c e n t o v á n , i m a o b i č n o i dušinu: brimenâ,

vrimenâ, nebesa, tělesa, vretena, rešeta, a z a t i m i n e k e d r u g e i m e ­

n i c e , k o j e se a k c e n t o m n e s l ažu s a š t o k a v s k i m d i j a l e k t o m , k a o

mesta (št. mjesta), sela (št. sela), voća (št. voća), tisuća (št. tisuće

ž . r od ) ·— al i o s t a j e i p a k k r a t a k s log u čela. drva, pera (št. pera),

slova (št. slova).

L X X V I . G e n e t i v p l u r . G e n e t i v plur . g r a d i se ili bez i k a k v a

n a s t a v k a , ili n a s t a v k o m ov, ili n a s t a v k o m i:

a ) G e n e t i v b e z n a s t a v k a i m a d u i m e n i c e sv ih t r i j u r o d o v a ( ž e n s k e

s v e o s i m o n i h î ' - d e k l i n a c i j e , od s r edń ih p r i l i č a n b r o j , a od m u š k i h

g o t o v o s a m o o n e , što i m a j u n e p o s t o j a n o a) : bab, nik, murar, semât

—^ drv, lét, godišć — lonac, lakât, udovac ;

b ) g e n e t i v n a ov i m a d u s a m o m u š k e i s redi le i m e n i c e ( o v a m o

p r i p a d a j u od m u š k i h sve; j e d n o s l o ž n e , z a t i m i v e l i k b r o j d rug ih ,

od s r e d ń i h n a j v e ć i b r o j ) : kììpov, mišov, kotlbv, mišcićov — mestov^

slovov, pîsmov ;

c ) g e n e t i v n a i i m a d u t a k o đ e r i m e n i c e sv ih t r i j u r o d o v a (od

m u š k i h o sob i to o n e , k o j e su n e k a d a b i le u г - d e k l i n a c i j i , z a t i m o n e ,

k o j e su a k c e n t o v a n é k a o wis nóža, junak junáka, kapètân kape­

tana i t d . ; od ž e n s k i h g o t o v o s a m o one -ž -dek l inac i je : od s r edń ih

m a l o k o j a ) : ludi, mravi, oči, uši, dèli, kolači, kapitáni — kosti,

riči, шј_ — goveđi.

N e k e i m e n i c e i m a d u d v o j a k g e n e t i v , n a pr . bei ј Ъсоѵ, čřvi i.

čfyov. Č u d n o v a t j e g e n . p lu r . od lađa, k o j i g l a s i lädjad ( m o ž e b i t i

m j e s t o làdjadi, o d k o l e k t i v a lađad, p r e m d a k o l e k t i v i n a ad n i j e su

i n a č e u o b i č a j u u r a p . d i j a l e k t u ) .

L X X V I I . S t o se t i č e a k c e n t a u g e n . p lur . , m n o g e s e i m e n i c e

n e s l ažu u t o m p a d e ž u s a š t o k a v s k o m a k c e n t u a c i j o m ; a to se j e

dogod i lo ili z a t o š to j e analogija d r u g i h p a d e ž a p o v u k l a u s v o j e

k o l o i g e n e t i v p lu r . , i l i š to j e rad i diferencije od d rug ih p a d e ž a

p o t r e b i t a b i l a d r u g a a k c e n t u a c i j a u g e n . p lu ra l a . T a k o na pr . i m e -

n i c e ž. i s r . r o d a a k c e n t o v a n é k a o nedjela, koleno ( k o j e u št. d i j a ­

l e k t u i m a d u g e n . pl . nedjela, kolena) d r ž e p o a n a l o g i j i d r u g i h p a ­

d e ž a i u g e n . p lur . a k c e n a t n a d r u g o m s logu (t. j . u g e n . p l . n a

p o š l e d n e m s logu s k r a j a ) : daščic, košňl, текгп, nedil ( m j e s t o daščic,

košul, mikin, nedil) p r a m a n o m . s i n g , daščica, košu/a, melane, ne-

d'ila — kolên, polên (m je s to kolen, polen; a l i g o v o r i se i p a k godišć

po s v o j p r i l i c i z a to , što j e k o d o v e i m e n i c e v e ć i u d r u g i m p a d e ­

ž i m a ono i dugo : n o m . s ing , godíšée) p r a m a n o m . s ing , koleno,

poleno ; — t a k o su i g e n e t i v i p lu r . crvi, ludi, mrâvi, vlâsi, zubi i td .

riči, stvari i td. ( š tok . crvi, mráví, vlásí, zubí, riječi, stvari), gostov,

kosti ( š tok . gosti, kosti) pos ta l i p r e m a n o m i n a t i v u i a k u z . p lu r . crvi

( š tok . crvi), ludi, mravi, vlasi, zubi, riči, stvari, gosti ( š t ok . gosti),

kosti ( š tok . kosti); — p r a m a v o k a t i v u sestro sestre ( š t o k . sestro,

sestre) pos t ao j e g e n . p lur . šestar ( š t o k . sestara); — p r e m a molitva,

vardška ( š tok . molitva, varošica) s a č u v a l a se j e d u ž i n a i η g e n .

p lur . molitav, varošak ( š tok . molitava, varošaka), i td. N a s u p r o t g e ­

ne t iv i p lur . na * k o d i m e n i c a m . r o d a , a k c e n t o v a n i h k a o nož nóža,

kovač kováča, oččnaš očenáša i s l i č n e pos t a l i su z a r a z l i k u od n o ­

m i n a t i v a i a k u z . plur . , t e g l a s e : deli, noži, stüpi i td . , kolači, ko­

vači i td. , očenčiši i td. , j e r j e n o m . i a k u z . p lu r . deli, noži, stupi,

kolači, kovači, očenčiši; — g e n e t i v i p lu r . rniseci, obruči ( š tok . mje­

seci, obruči) b i ć e pos ta l i p r a m a g e n e t i v i m a kolači, kovači i td . ; ·—

isto su t a k o pos ta l i i g e n e t i v i p lu r . badań, posai, skopać ( š tok . ba­

dána, posala, škopáca) z a r a z l i k u o d n o m i n a t i v a s ing , badań, posai,

skopcie; mater, Usile ( š tok . matera, tisuća) z a r a z l i k u od a k u z a t i v a

s ing , mater i a d v e r b a tisuć i td .

L X X V I I I . D a t i v ρ 1 u r . O v a j p a d e ž i m a s t a r i j i n a s t a v a k on

en, an, in ( z a om em, am, im), u k o g a j e v o k a l s v e d d u g , a k o

j e n a n e m a k c e n a t : kmeton, sinon ( š t o k . sínima), govedon, gospo-

daron, müzen, lüden i luden ( š t ok . ludima), baban, sestrân, stvârin

(š t . stvarima) i td. P o s v e r i j e t k o č u j e se i n a s t a v a k ima, n a p r .

ludima...

L X X I X . A k u z a t i v p l u r . O v a j j e p a d e ž k o d m u š k i h i m e n i c a

( j e d n a k o k a k o k o d ž e n s k i h i s r e d ń i h ) j e d n a k n o m i n a t i v u p lu r . ;

t a k o j e n a p r . voli, sini, rozi, junaci i n o m . i a k u z . p l u r a l a .

L X X X . L o k a t i v p l u r . U l o k . p lu r . s a č u v a o se j e s t a r i j i n a ­

s t a v a k ih, ah s d u g i m v o k a l o m , a k o j e a k c e n a t n a ń e m (a a k c e n a t

s t o j i k o j i pu t n a ń e m i k a d n e b i i m a o s t a j a t i p r a m a š t o k . d i j a ­

l e k t u ) : rozih ( š tok . rozima), ludih; stabilii, žrnih ( š t ok . žrvnima),

nebesih ; rukah, močirah.

L X X X I . I n s t r u m e n t a l p l u r . I u o v o m su se p a d e ž u s a č u ­

v a l i s t a r i j i n a s t a v c i : z a m u š k e i s r edńe i m e n i c e - i , k o j e p r i m a j u po

a n a l o g i j i i ž e n s k e i m e n i c e α - d e k l i n a c i j e -ami: sini, gubi i (po svoj

p r i l i c i r a d i r a z l i k e od n o m i n a t i v a i a k u z . pl . ) zubí, junaci ( za

r a z l i k u od n o m i n a t i v a i a k u z . junaci); ústi, oči, osti; babami,

ruttami.

Pojedine imenice.

G l a s o v i . L X X X I I . Pas d e k l i n u j e se o v a k o : j e d n . pas, sca,

( m j e s t o psca od s u p o n o v a n a n o m i n a t i v a psac, pasac) scu, scem ;

m n o ž . sci, seov, sebn, scili.

L X X X I I I . Dan i m a u g e n . s ing , dnèva, da t . - lok . dnêvu, ins t r .

s i ng , i da t . p lu r . dânom i dnevôm, nom., a k . i ins t r . p lur . dni, gen .

p l . dan, l o k . p l . dânih.

L X X X I V . Gospodin i m a d e u p lu ra lu , osobi to k o d g r a đ a n a , go­

spođini ; brat p o r e d braća i m a i brati; svat i kost i m a j u po red

svati, kôsti i k o l e k t i v svaća, košća.

L X X X V . Ž e n s k e r i j e č i postola, smola, stijena, strana do laze u

n o m i n a t i v u s ing , b e z k r a j r i e g a a: postál, smol, sten, strân, a l i g e ­

n e t i v : postole, stenê, strane ( s a m o smol i m a gen . smoli po i - d e k l i -

n a c i j i ) ; i s to j e t a k o u mati o tpa lo k r a j n e i : mat.

L X X X V I . Dica ima, d a t i v dici i dičan, i n s t r u m e n t a l dičan i

dicami : o n e su f o r m e o b i č n i j e u s e l a k a , o v e u g r a đ a n a .

L X X X V I I . Kokoš d e k l i n u j e se o v a k o : s ing . g e n . kokose, dat.-

l o k . kokoši, i n s t r . kokošon ; p lur . , nom. , a k . i v o k . kokose, g e n .

kokoš, dat , kokošan, l o k . kokošah, ins t r . kokosami.

L X X X V I I I . Ci i l i ćer i m a sg . g e n . cere (dat, cèri, l o k . cefi), i n s t r . ćer m , p lu r . n o m . , a k . i v o k . ćere, ( g e n . ceri), dat . éerân,

l o k . cerali, i n s t r . cerami.

L X X X I X O d i m e n i c e tlo s a č u v a l i se a d v e r b i j a l n i o b l i c i : роШѢ

—· n a t l e i po Üohu — n a t l i m a (od k o j i h j e i z v e d e n a b i l a i i m e ­

n i c a : potlošica — p o z e m j u š a ) .

А к c e η t i . X C . P r a m a " u š tok . d i j a l e k t a i m a d u * n a i s t o m

s logu o v e i m e n i c e : briga ( m o ž e b i t i p r a m a t a l . briga), more_. ( m o ž e

b i t i p r a m a t a l . märe), ( l a ž ) laži, ( žuč ) žuči.

X C I . P r a m a " u š t o k . d i j a l e k t u i m a d u " ( r e s p e k t i v n o " ) n a po-

t o ń e m s l o g u i k r a t a k s l o g , g d j e j e u š t o k a v š t i n i " ( d a k l e k a o d a

b i s t a j a l o u š t o k . d i j a l e k t u ' a n e ") o v e i m e n i c e : (mast) mašta

( š t o k . mast mašta), (pod) poda, (skot) skota; (bôk) boka ( š tok . bok

boka), (daž) dažja, (krov) krova, (most) mosta, (plod) ploda, (post)

posta; guscio ( š tok . guscio), kabl'ìé, susèd, susèda; grebeni ( š t ok .

greben grebena) ; (meštar) mcštra ( š t ok . meštar meštra) ; cesar ce­

sura ( š tok . cesar cesura), šelud Muda, limun Umana, miliar mi­liard; sovä ( š tok . sova); kapula ( š t ok . kapula), obřva, pojata, po­

kora, polica, potfiba, sekřva, suseda, utroba; (bulili, gora, lozil,

me ja, zmija) n o m . i a k u z . p l u r . buhe, gore, lozë, me je, zmije ( š t o k .

buhe, gore i t d . ) ; slatko ( š t o k . slatko), slovo, voće; drvo ( š t ok . drvo

a p lur . drva); (pero, selo) p lu r . pera, sela ( š t ok . pera, sela).

X C I I . P r a m a š t o k . pal pala, škol škola, dûzd dužda n a l a z i s e :

pal pala, škol škola, dužde ( d a k l e k a o d a j e š t o k . pài pala i t d . )

X C I I I . P r a m a š tok . grozd grozda i m a grozd grozdu ( k a o d a j e

š tok . grozd grozda).

X C I V . P r a m a š tok . " s to j i " n a i s t o m s l o g u k o d i m e n i c a : (vrč)

vrča ( š tok . vrč vrča); čoban ( š t o k . čoban); skukavac ( š t o k . skà-

kavac): erđa ( š tok . rđa), müha, süza, sela; motika ( š t ok . motika),

mrcina, mušica, vicina; (plece) p l u r . pleća ( š t ok . pièce p l . pleća).

X C V . P r a m a š tok . 4 s to j i " n a i s t o m s l o g u u (voň) vana ( š t o k .

roň voua). X C V I . P r a m a š t o k . ' s t o j i " n a i s t o m s l o g u : (mir) mira ( š t ok .

mir míra, a s a m o s mîrom), (pût) рта ; plaća, rika; črivo, jâje

(i u D u b r o v n i k u jâje), leće, prane, stane, vrata (u D u b r o v n i k u "·

nä vrâta); čelade ( š tok . čel ade), kršćene, poštene, skončane; obećane

( š t o k . obećane).

X C V I I . P r a m a š tok . rezanci i m a fizanci — ń e k a v r s t k o l a č a ;

p r a m a š t o k . sjèmeiiâk — simeiiäk g e n . simeuäkä; p r a m a š t o k . stu­

denac studenca — studenac studenca; p r a m a š t o k . konopac —

konopac g e n . konopca; p r a m a š t o k . oholost oholosti — oholost

oholosti.

X C V I I I . R a z l i k u j u se u k v a n t i t e t i od š t o k a v a č k o g d i j a l e k t a

i m e n i c e n a -ić, k o j e g o t o v o s v e i m a d u o n o i k r a t k o , i k a d j e n a

ή e m u a k c e n a t : gradić; koiné, mladić, popić, slipić i td . ( š t o k . gradić,

koiné i td . ) .

P r i d j e v i .

X C I X . G e n e t i v i a k u z a t i v s i n g . O d r e đ e n i p r i d j e v u g e n .

s ing . m . i s r . r o d a i a k u z . s i n g , uz i m e n i c e m . r o d a , k o j e z n a č e

neš to ž ivo , n e g u b i n i k a d a k r a j n e a ; g o v o r i se d a k l e : slaboga,

vrućega, a n e slabog, vrućeg.

C. D a t i v s i n g . I s t o t a k o n i u da t . s i n g . m . i s r . r o d a n e

o t p a d a u o d r e đ e n o g p r i d j e v a k r a j n e u, k a k o n i j e p o z n a t a n i p r o -

m j e n a od u u e, g o v o r i s e d a k l e : slabomu, vrućemu a n e slabom

slabome, vrućem.

C I I . D a t i v , l o k a t i v i i n s t r u m e n a t p l u r . U dat . l o k . i

i n s t r . p lu r . i m a p r i d j e v ( k a k o i i m e n i c a ) s t a r i j e n a s t a v k e : dat .

slabin, l o k . slabih, i n s t r . slabimi.

C I I I . A k u z a t i v p l u r . O v a j j e p a d e ž , k a o k o d i m e n i c a , j e d n a k

n o m i n a t i v u p l u r . : slabi.

C I V . K o m p a r a t i v . K o m p a r a t i v od brz, drâg, jâlc, širok,

tešak, mak, vruć i td . g l a s i bršji, drašji, jaćji, širji, tezji, uzji,

vrućji i td . ; o d šut — šutiji, o d lût — lutìji i Imi (a l i od gûst

s a m o gušći); o d bled, tvrd — Međi, tvrdi p o r e d bledji, tvrdji (ov i

p o š j e đ n i o b l i c i g o v o r e se u g r a d u ) ; o d bel, cel — °еЩІ> сеЩі (a l i

o d cm — crni); od dug, suh i šuk ( g r k ) — dügli, suhli, zükli;

n a p o k o n grub, lak, lip i mek i m a d u k o d s e l a n a k o m p a r a t i v : grupši,

lakši, lipči i mekši, a k o d g r a đ a n a : grübli, tagli, lípli i mekli.

C V . P r i d j e v i bel, cel, grub, gûst, kriv, tud, šiv i m a d u u s v i m

o b l i c i m a i k a o n e o d r e đ e n i p r i d j e v i z av inu t i a k c e n a t n a p r v o m

s l o g u ; n a p r . ona je gruba, našal san ga šiva i td .

C V I . P r i d j e v i bled, drâg, glüh, gňíl, hud, jak, krut, lên, lût,

mlâd, пгт, sêd, slân, sûh, sûr, tup,, vruć, šut d r ž e z a v i n u t i a k c e n a t

n a p r v o m s l o g u u s v i m o b l i c i m a i k a o n e o d r e đ e n i p r id j ev i . I z u z e t i

t r e b a s a m o n o m i n a t i v s i n g . ž . r o d a u n e o d r e đ e n o g p r i d j e v a , k o j i

i m a d v o s t r u k i a k c e n a t n a p o š j e đ n e m s logu , a n a p r v o m duž inu :

bela, bledá i td .

C V I I . I m a d u z a v i n u t i a k c e n a t n a p r v o m s logu u s v i m o b l i c i m a ,

i k a d su n e o d r e đ e n i , j o š o v i p r i d j e v i : dužan, gorak, hladan, miran,

mudar, mutan, prazan, prešan, ravan, smišan, šupal, tâvan, tesan,

trîzan, vrîdan, zlatan, šajan ( ž edan ) ; a t a k o is to i gladan, s a m o

što o v a j i m a k a o n e o d r e đ e n u n o m i n a t i v u s ing , z a ž e n s k i r o d :

gladna.

C V I I I . P r i d j e v i bos bosa boso, gol gola golo i m a d u i k a o odre ­

đ e n i p r i d j e v i a k c e n a t n a p o š l e d n e m s logu t e g l a s e u :

Akcenat i k v a n t i t e t a kod pojedinih pridjeva.

N o m . goli

A k u z .

S i n g u l a r u.

gola

golu

golo

R . J . A . e x V I I I . 3 r

P l u r a l u .

N o m . goli gole

A k u z . „ „

I n s t r . z a s v a t r i r o d a : golimi.

gole

η

U os t a l im o b l i c i m a i m a d u p r a v i l n o d u ž i n u , n . p r . g e n . s ing , go-

lôga, p lu r . golih i td.

C I X . P r a m a š tok . " i m a d u " n a p o t o ń e m s logu ( d a k l e k a o d a

j e š tok . v ) j o š ov i p r i d j e v i : srebrn, kosrnat, golcât ( š t o k . golcât),

puncât ( š tok . puncât); (mokar) molerà molerò, (oštar) oštra oštro,

(potan) potna potnò, (tèpal) teplä teplò.

C X . G o v o r i se hràtak kratki, plitki ( i plitki), redak retki (u

g r a d u i retki), težak teški (u g r a đ u teški), svitai svitli p r a m a š t o k .

kratak kratki i td . ; g o v o r i se küs kusa kuso p r a m a š t o k . kûs, kusa

kaso, küsi kusa kûsô; g o v o r i se n a p o k o n blažen z a š t o k . blažen.

C X I . P r i d j e v i lübezniv, milostiv ; istinit, plemenit, vremenit i m a d u

a k c e n a t n a p o š l e d n e m s logu : lubemiv lubezniva, milostiv milostiva ;

istinit, plemenit, vrimenit ( k a o d a j e u š t o k . d i j a l e k t u lubemiv,

istinit i td . )

С Х П . O d ja i n s t r u m e n t a l j e manon ; on i m a u a k u z . nega a

n i k a d ń, a u l oka t , nên i hemu ; onä i m a u a k u z . s a m o jü (ju);

od oni onë a k u z j e jih i je (jih, je); g o v o r i se d a t i v : nan, van,

iiin i піпга ; i n s t r u m e n t a l : nami, vámi, nimi i l i m a .

С Х Щ . A k c e n a t j e : mene, tebe, sebe, nega ( a s p r i j e d l o g o m ,

k a k o j e n a d r u g o m m j e s t u r e č e n o , č a k : za mene, za tebe i td.) ; u

g r a d u meni, tebi, sebi, k o d s e l a n a : meni, tebi, sebi.

b) Posesivne.

C X I V . G o v o r i se s a m o s l i v e n o : moga, troga, svoga ; momu,

tvomu, svomu; mom, tvom, svom.

C X V . Negov nego va uegovo, nihov i ńezin i m a j u o b i č n o g e n e t i v .

d a t i v i l o k a t i v j e d n . po s l o ž e n o j d e k l i n a c i j i : negovoga, negovomu,

nego von.

с) Demonstrat ivne .

C X V I . M j e s t o ovaj, taj, onaj g o v o r i s e dv, tâ, δη, g e n e t i v ovoga

onoga toga (ili , osob i to k o d s e | a k a , ovêga onèga tega) i l i ovögä

onoga toga ( š tok . òvoga ònoga toga); d a t i v ovomu onomu tômu

Z a m j e n i c e .

a) P e r s o n a l n e .

( p o r e d ovêmu onêmu têmu) i l i ovomu onomu tomu ( š tok . ovomu

onomu tomu); l o k a t i v i i n s t r u m e n t a l j e d n a k o ovin опт tin. O d

ov i δη g l a s i n o m . s ing . ž . r o d a ovà ona ( š tok . òva ona) a k . s ing ,

ž . r o d a ovu onu ( š t ok . òvu ònu), n o m i n a t i v i a k u z . p lu r . z a m .

r o d : ovì oni ( š t o k . òvì ònì, óve òne), z a ž. i sr . r o d : ove one, ( š tok .

ove òva òne ona), i n s t r u m e n t a l : ovimi onimi ( š tok . òvijema ònijema).

D a t i v p l u r . j e ovin trn опт, l o k a t i v ovih tîh onih.

C X V I I I . P o z n a t i su j e d i n o ob l i c i : oväkov, takov, onakov i l i ( n a j -

p a č e k o d s e l a k a ) ovakov ovakova ovakovo, takov, опакбѵ. U g e n e -

t i v u , d a t i v u i l o k a t i v u s ing , z a m . i sr . r o d s t o j e n a s t a v c i s a s t a v -

l e n e d e k l i n a c i j e : ovakovoga i l i ovakòvoga, ovàkovomu i l i ovakovomu,

ovakovon i l i ovakovon.

C X V I I I . G o v o r i se ovuiìki, tuliki, onuliki, i s k l a n á se po sas tav^

l e n o j d e k l i n a c i j i .

d) Interogat ivne i relativne.

C X I X . Z a ко k a ž e se M ( tal . chi): g e n . кода ili koga, dat ,

komu i l i komu, i n s t r . (s) kin i l i (z) okin; z a što k a ž e se ča (u

g r a d u cd) a s p r i j e d l o g o m 6: zač, poč i td . (al i č u j e se što u što-

kodirice) — g e n e t i v g l a s i česli ( š t o k . česa), da t iv čemu i cernii ( š t ok . čemu), l o k . čen.

C X X . Ciji n e m a , v e ć se g o v o r i s a m o čigov čigova čigovo: g e ­

n e t i v z a m . i s r . r o d čigovoga, d a t i v čigovomu, l o k a t i v čigovon.

C X X I . Z a m j e n i c a koji, koja, koje do laz i u s v i m o b l i c i m a s a m o

s l i v e n a .

S i n g u l a r .

N o m . ki ka ko

G e n . кбда кеда г кода kë k a o u m . rodu

D a t . komu kêmu i komu кбј k a o u m . r o d u

A k u z . k a o n o m . i l i g e n e t . kn k a o n o m .

L o k . кбп k a o dat . k a o u m . r o d u

I n s t r . (s) kim i (z) okin (s) кбп i (z) окбп k a o u m . rodu

P l u r a l .

N o m . kî kè kê

G e n . i Ь к . z a s v a t r i r o d a : kih

D a t . z a s v a t r i r o d a : kin

A k u z . kî ]cê kê

I n s t r . z a s v a t r i r o d a : (s)kimii(z) okimi

*

C X X I I . G r a đ a n i g o v o r e kakov a s e | a n i kakov kakova kakovo:

g e n e t i v kakovoga i l i kakovoga, d a t i v kakovomu i l i kakovomu, l o k a t i v

kàkovon i l i kakovon.

С Х Х Ш . G o v o r i se kuliki kulika киГгко i s k l a n á s e p o s a s t a v -

l eno j d e k l i n a c i j i .

e) Neodređene.

C X X I V . Sam d e k l i n u j e s e o v a k o :

S i n g u l a r .

N o m . sam ì l i sân sama i sama ( k a o

p r e d i k a t )

G e n . samoga samoga i samoga same

D a t . samomu i samomu samoj

A k u z . k a o n o m il i g e n . samu

L o k . samom i samomu k a o da t .

I n s t r . sâmin sâmon

samo

k a o m . r o d

k a o m . r o d

k a o n o m .

k a o m . r o d

k a o m . r o d

P l u r a l .

N o m . sâmi

G e n . i l o k .

D a t .

A k u z . sâmi

I n s t r .

same

z a s v a t r i r o d a :

z a s v a t r i r o d a :

, z a ž . i s r . r o d :

z a s v a t r i r o d a :

same

samih

sâmin

same

sarnimi

C X X V . I tüd tûda tûde (tuj tûja túje) m i j e ń a s e s a m o p o s lo­

ž e n o j d e k l i k a e i j i .

C X X V I . Sav i l i vas g l a s i : u n o m . s i n g , z a m . r o d svâs, u g e n .

s ing, z a m . i sr . r o d svega ( š t o k . svèga), u dat . s i ng , z a m . i s r .

r o d svemu ( š tok . svemu), l o k . s ing , z a m . i s r . xoà svên ; a k . p lu r .

z a s v a t r i r o d a svîh, dat . , l o k . i i n s t r . p lu r . z a s v a t r i r o d a : svîn,

svih, svimi.

C X X V I I . Niko, neko, svako n e r a z l i k u j e s e od nijedan, neki,

svaki ; v e ć se z a niko i nijedan j e d n a k o k a ž e nijedan ( ta l . nessuno),

z a ńeko i neki j e d n a k o niki i l i jedan, z a svako i svaki j e d n a k o

svaki.

С Х Х Ѵ І Г І . Z a ništa k a ž e s e niš, a s a m o r i j e t k o ništa: z a nešto

k a ž e se nie (cakod) ; z a svašta k a ž e s e svačesa.

C X X I X . G o v o r i se ničigov (= ničiji i nečiji), svačigov, t e o b o j e ,

k a k o j o š i nikakov, svâkakov m i j e n a s e u o s t a l i m p a d e ž i m a p o s a -

s t a v l e n o j d e k l i n a c i j i .

C X X X . M j e s t o ko mu drago, koji mu drago, koliho mu drago

i td . v e l i s e vola кг i l i voj ht, voj koliko i td .

B r o j n i e i . a) Glavni.

C X X X X I . Jedan se d e k l i n u j e o v a k o :

S i n g u l a r .

N o m . jedân jenâ jeno G e n . јепбда i jenogä jene k a o m . r o d D a t . јепбти i jenomü јепбј k a o m . r o d A k u z . k a o n o m . i l i g e n e t . jenü k a o n o m . L o k . јепбп k a o dat . k a o m . r o d I n s t r . jenin јепбт k a o m . r o d

P l u r a 1.

N o m . i a k u z . jeni jene jene

G e n . i l o k , z a s v a t r i r o d a : jenîl ι

D a t . z a s v a t r i r o d a : jenin

I n s t r . z a s v a t r i r o d a : jenìmi

C X X X I . Dva, oba i obi dvâ z a m . i sr . rod , a dvi, obe i obe

dvi z a ž . r o d — g e n e t i v z a s v a t r i r o d a : dySh ( i l i dvojih), obih,

obih dvîh — d a t i v z a s v a t r i r o d a : dvin ( i l i dvojin), obin, obin

dvin — ( i n s t r u m e n t a i z a s v a t r i r o d a : dvìmi); tri i m a u g e n e t i v u :

trih, u d a t i v u : Irin; četiri j e m u š k i i s red . r od , a z a ž e n s k i g o ­

v o r i se četire ~ g e n e t i v z a s v a t r i r o d a : četirih; da t i v z a s v a

t r i r o d a : čeťirin.

С Х X X I I I . R a z l i k u j u se g l a s o v i m a i a k c e n t o m : jedanâjst, dva-

nâjst, trinâjst, četrnajst, petnâjst, šesnajst, sedavnâjst, osavnâjst,

devetnâjst; dvâjset, trêjset; dvî stô; fisué.

b) Redni.

C X X X I V . R a z l i k u j u s e g l a s o v i m a i a k c e n t o m : trêti ; jedanadësti,

dvanadêsti, trinadêsti, četrnadesti, petnadêsti, sesnadêsti, sedavna-

dêsti, osavnadêsti, devetnadêsti (a n a r a v n o i dvajsêti, trejsêti).

C X X X V . G o v o r i se : samodrûg samodrüga samodrügo; samotrêt.

Glagoli. C X X X V I . P r e z e n s . U p r e z . I I I . l i c e m n o ž i n e i m a s v a g d a

z a v r š e t a k u: vidu, govoru.

С Х Х Х Ѵ П . I m p e r f e k a t . O v o se j e v r i j e m e j o š d o b r o od rža lo ,

p a se g r a d i č a k i od p e r f e k t i v n i h g l a g o l a . S a č u v a l i su se sv i o b l i c i

o s i m I I . l i c a j e d n . , k o j e se z a m j e i m j e I I . l i c e m p e r f e k t a . N a s t a v c i

su z a I . l i c e j e d n . ah i ahi, z a I . i I I . m n o ž . ahomo, ahote m j e s t o

asmo, aste; n a p r . Čindh i l i čindhi, (činil činila san i td . ) , činaše,

činahomo, čindhote, Činahu.

C X X X V I I L A o r i s t . I o v a j se j e o b l i k s a č u v a o , osob i to k o d

g l a g o l a I . v r s t e (i u g o v o r u s e l a n a ) , a l i s e n a j č e š ć e č u j e I . i I I I .

l i c e s ing , i I I I . l i c e p lur . A k c e n a t j e u g l a g o l a I . v r s t e o b i č n o n a

p o š l e d n e m s logu : nabodoh, donesoh, posikoh, pogiboh, idoh i td . i

o s t a j e n a i s t o m s logu u s v i m o b l i c i m a .

C X X X I X . I m p e r a t i v . U n a s t a v k u -ite z a I I . l i c e p lu r . g u b i

se čes to ono *, t e se g o v o r i n a p r . Mate, dojte, homo hote, voste,

paste, sente i td. p o r e d i z a hladite, đojdite, vozite, pazite, zemité

(uzmi te ) i td . ; is to se t a k o g u b i j u c i j e l o m i m p e r a t i v u u n a s t a v k u

-ij-, n a p r . рі ргто pite, skri, srni se smimo se smite se i td . z a

pij ргјто pijte, skrîj se, smij se i td . N a s u p r o t g l a g o l i , k o j i u š t o k .

d i j a l e k t u i m a j u u i m p e r a t i v u oj, ojmo, ojte p r i m a j u u r a p s k o m

d i j a l e k t u i z a oj j o š j e d n o n a p r . broji brojimo brojite, doji i td . ;

p a to b i v a i k o d n e k i h d r u g i h g l a g o l a V . v r s t e s n a s t a v k o m aj

u i m p e r a t i v u , t. j . i t i p r i m a j u i z a aj j e d n o i, n a p r . laß tajite,

poznají i td .

C X L . G e r u n d i ] . G e r u n d i ] p r o š l o g a v r e m e n a i š č e z n u o j e b e z

t r a g a ; g e r u n d i j s a đ a š n e g a v r e m e n a s a č u v a o se j e s a m o u f r a z i :

hodit tekuć ( ta l . andar, venir correndo) ì u a d v e r b i m a hoteć,

nohoteć.

C X L I . I n f i n i t i v . U in f in i t ivu i z o s t a v l a se s v a g d a k r a j n e i:

v'idit, doć.

Pojedini glagoli .

I . v r s t a . O s n o v e n a d i t. C X L I L I z g u b i l i se g l a g o l i blusti

i sresti ( m j e s t o o v o g k a ž e s e usritit); a l i s a č u v a o se j e p r e z e n s :

gr en, gres, gre, grimo, gr este, grëdu (gredü).

C X L I I I . O d ist ( j es t i ) p r e z e n s j e : idên, ideš, ide, idemo, idete,

idu, i l i : in, iš, î, imo, ite, i m p e r a t i v : г, imo, ite; p a r t i c i p a k t . il,

ila, ilo (a* s a s t a v l j e n o : poil poiła); p a r t . p a s . poiden, a l i ž. i s r .

r o d poidenà, poidenò.

C X L I V . O d klást i krâst g l a s i p r e z e n s kladen kladeš klade i td .

kraden kradeš krade i td . ( š t ok . (kladem, kradem) ; i m p e r a t i v kladi,

kradi ( š tok . kládi, bradi); p a r t i c i p pa s . kladen, kraden i kladen,

kraden.

G X L V . G l a g o l i bôst, -vest, cvast, plést i m a d u u p r e z e n s u j e d ­

n a k o k a k o gàêst, prest, râst a k c e n t u a c i j u : boden, bodeš, bode, bo-

dëmd, bodete, bodu ; u p a r t i c i p u a k t . i m a d u o n a če t i r i p r v a : bol bola ( š t o k . bola), -vel vela, cvàl evala, plel plela; u pa r t . pa s .

i m a gnêst prêst — popředen popředena popředeno.

C X L V I . Pást i m a u i m p e r a t i v u : padì, pádíte ( š tok . padi

pádíte).

O s n o v e n a s, z. C X L V 1 I . P o z n a t i su s a m o g l a g o l i : grist,

must, -vest, z a t i m past, trest i nést (a n i j e p o z n a t -lesti n i vrsti)

C X L V I I L U p r e z e n s u a k c e n t o v á n i su sv i ti g l a g o l i j e d n a k o :

grizên, grizeš, grizê, grizemo, grizete, grizu.

C X L I X . G l a g o l -nést (donést, ponêst i td.) i m a infini t iv i -nit,

(donît, ponît i t d . ) ; p a r t i c i p a k t . -nesál, -nesla (donesal, donesla,

doneslo i td.) i -nil (domi, p'ònil i td.)

C L . G l a g o l spasti p r e š a o j e u I V . v r s t u t e g las i : spasit : p r e z .

spâsin, p a r t . a k t . spasil spasila, i m p e r a i , spasi; a l i pa r t . p a s . spasen

p o 1. v r s t i .

O s n o v e n a b, p, v. C L I . G l a g o l i dupsti, tepsti g u b e u inf ini­

t i vu ono p, t e g l a s e : zdûst, otêst — P r e z e n s a k c e n t o v á n j e j e d ­

n a k o : zdubên, zdubéš, zdubê, zdubemo, zdubëte, zdubû.

C L I I . O d g l a g o l a grepsti, skupsti, zepsti pozna t i su s a m o ń e k i

o b l i c i : p r e z . grebên grebes i td. ( k a k o zdubên), pa r t . a k t . ogrebal

ogrebla ogrêblo ; p r e z . zebe zébu, p a r t . a k t . oz'èbal ozêbla ozêblo,

pa r t . pa s . raskuben.

C L I I I . M j e s t o crpsti g o v o r i s e crpat ; m j e s t o živsti s a m o zlvit,

al i p r e z e n s i p a k s a m o živen i td . ( k a k o zdubên).

< ' L I V . Pleti i m a o b l i k e : infin. plit, p r e z e n s plijen ( k a k o zdubên),

i m p e r a t i v opli oplite, p a r t i c i p a k t . oplil oplila.

O s n o v e n a k, g, li. C L V . U p r e z e n s u i m a d u sv i j e d n a k u a k ­

c e n t u a c i j u : peć, rèe, sic, strié, tué, vue t. j . pečen, pečeš, pece, pe­

čemo, pečete, peku.

C L V I . G l a g o l i tue i vue i m a d u pa r t i c i p pas . ( k a k o sic i stric): stučen, obučen.

C L V I I . G l a g o l moć (i s a s t a v l e n i pomoć) g l a s i u p r e z e n s u : moren,

a k o d s e l a k a č u j e s e u I . l i c u j e d n . i I I I . m n o ž . i mogu.

C L V I I I . O b l i k a dići, nići, pući, stići i td . n e m a , n e g o s a m o p o

I I . v r s t i : dvignut, piknut, puknut, dostignut i td . A l i i m a i p a k

doseć p o I . v r s t i : p r e z . prisée dosežen prisežen, i m p e r a t . dosezi

prisezi, p a r t . a k t . dosegal dosegla, prisègal prisêgla ; z a t i m vrć:

p r e z . vršen, i m p e r a t . v rzi, p a r t . a k t . vrgal.

C L I X . Żeći n e m a ; is to t a k o n i vrijeći, v e ć se m j e s t o o v o g a k a ž e

po I V . v r s t i : vršit.

O s n o v e n a m, n. C L X . G l a g o l -čat (načat, počat i td . ) i m a u

p r e z e n s u : načmen, načmeš, načme, načmemo, načmete, načmu; Mt

(osât) i m a : ošmen i td . k a k o počmen, a l i I I I . l i c e p lur . ožmu; Mat

i nadut se i m a d u kunên, Jeunes, kune, kunemo, kunete, kunu.

C L X I . G o v o r i se u i n f i n i t i v u : vazeb i vazêst, met (= smüi i

iz&ti) ; a p r e z e n s g l a s i : vasemen i l i semen, snëmen ; i m p e r a t i v : va-

semì i l i semi, snemi ; p a r t i c i p a k t . : väzel, snêl ; p a r t . pa s . : vašet,

znemet.

C L X I I . I m a i g l a g o l prijât, sajât : p r e z e n s sâjmen, i m p e r a i .

zajmi, p a r t i c i p a k t . zajal přijal ( i m a i zajmit sajmila, a l i z n a č i :

u z a j m i t i k o m u , d o k j e zajal — u z a j m i t i u k o g a ) , p a r t i c i p pa s .

zàjat.

C L X I I I . Zàt i m a p r e z e n s zähen, i m p e r a t i v zara p a r t i c i p a k t . :

žal žala. ~ "~"

C L X I V . M j e s t o penem se č u j e s e p'men se.

C L X V . A k c e n t u j e s e : propêt ( pa r t , pas . ) p r a m a š t o k . propet, a

n a s u p r o t nadul (par t . a k t . ) p r a m a š t o k . naduo.

O s n o v e n a r. C L X V I . S l o ž e n i o d mrijeti, -strijeli i m a d u p r e ­

zens : umrên, umreš, umre, umremo, umrète, umrû ; prostřen, pro­

střeš, prostre (i prostřen prostřeš prostre), prostrěmo, prostřete,

prostru.

C L X V I I . G l a g o l trt i m a u g r a d u o s n o v u ter : p r e z . teren, i m p e r a t .

teri; k o d s e l a n a tar: p r e z . tàren, i m p e r a t . tari.

C L X V I I I . G l a g o l i drijeti i s a s t a v l j e n i , preti, -vrijeti, -zreti,

-šdrijeti n i j e s u pozna t i .

O s n o v e n a v o k a l . C L X I X . G l a g o l znat i m a u p r e z e n s u

a k c e n t u a c i j u znan, znaš, znâ, znamo, znâte, znâju, a s a s t a v l e n

g l a g o l : poznań, poznaš i td . ; u i m p e r a t i v u znaj, znajte. O s n o v a

znade n i j e p o z n a t a .

C L X X . G l a g o l dat (i s a s t a v j e n i prodat i td . ) i m a p r e z e n s dan,

daš, dà, damo, däste, dadu (prodan, prodaš i td . ) ; ao r i s t dah ; p a r ­

t i c ip a k t . dal, dala, dalo ( a s l o ž e n o : prodal, prodala); p a r t i c i p pa s .

dat, data, datò (prodat, prodatâ, prodatò).

C L X X I . Smít i m a p r e z e n s : smîn, smíš, smí, smìmò, smíte, smiju ;

dospìt, i m a p r e z e n s : dosptn i dospìjen, dospíš i dospiješ, dospí i

dospije, dospïmo i dospijemo, dospíte i dospijeťč, dospû i dospiju;

a prispit s a m o : prispín i td . ( k a k o dospín).

C L X X I I . G l a g o l -dít (nadít, z adit) n e m a o b l í k á p o I I . v rs t i ,

v e ć j e p r e z e n s s a m o : nađijen, i m p e r a t i v nadi nadîte, pa r t . a k t .

nadil.

C L X X I I I . G l a g o l i bit ( e s se ) i pit i m a d u u par t . a k t . a k c e n t u -

a c i j u : Ы1 bila bílo, pil pila pilo.

C L X X I V . Bit (esse) i m a p r e z e n s : jesân, san, jesi si, je, jesmo

snio, jeste ste, jesü sü ; a n i j e s m o : nišan, nisi, ni, nismo, niste,

nisu; o p t a t i v g l a s i : bi ι a n e m a bini, biŠ, bi, bismo, biste, bi: i m -

p e r f e k a t : bvjah, a I I I . l i c e j e d n . i Više (u frazi: Ш#_Млеа,..абе i td . ) .

— O d zabit)~~pozab'it p r e z e n s se j e i z g u b i o , t e se z a m j e ń u j e s a

zaboràvin, zaboraviš i td .

C L X X V . G l a g o l ić ( k o j i se r i j e t k o u p o t r e b l a v a , j e r se k a ž e

o b i č n o hodit) i m a p r e z e n s : iden ideš i td. (al i i to j e r i j e t k o , j e r se

k a ž e o b i č n o : gr en), i m p e r f . idah, ao r . idoli, pa r t . a k t . šal, šla, šlo

(per f . g l a g o l ) .

C L X X V I . Doć, poć, nać, zac, obuć i m a d u p r e z e n s : dojden, najdcn

i td . ; i m p e r a t . dojdi, najdi ; ao r i s t döjdoh. nUjd'òh.

( ' L X X V I I . G l a g o l pjeti pojem n i j e p o z n a t ; m je s to t'iti g o v o r i

s e : se Ulit (kako se tili, uťilen, zaťilil se), a m j e s t o g hiti g o v o r i

se g füllt, a l i p r e z e n s i m a i : gnijên i td. , ghijëmb, gfiijète, graju p o r e d

gňilin i td. , i s to t a k o i m a i p a r t . a k t . : zagńil, zagniła.

C L X X V I I I . S a č u v a o s e j e g l a g o l brit se (obfit se); z a t i m p r e ­

z e n s : din ( v e l i m ) i d'iste ( v e l i t e ) .

I I . v r s t a . C L X X I X . I m a d u j a k i k r a t k i a k c e n a t u s v i m for­

m a m a ( p r e m a š t o k . s l a b o m k r a t k o m ) g l a g o l i : sáhnut (usahal, usahla)

i tonut.

I I I . v r s t a . C L X X X . Umit (razumit) i m a p r e z e n s : umiň, umíš,

umi, итгто, umíte, umu (razumîn, razumiš i td . )

C L X X X I . U g l a g o l u stajati stojim s a ž i m l e se -aja- u a: inf .

stat, impe r f . stâh, p a r t . a k t . stal.

C L X X X I I . G l a g o l i , k o j i se u š tok . d i j a l e k t u a k c e n t u j u k a o

trpjeti kričati ( k o j i i m a j u to j e s t ' n a p r v o m s logu u s v i m ob l i ­

c i m a ) i m a d u u r a p s k o m d i j a l e k t u u p r e z e n s u istu a k c e n t u a c i j u ,

k a k o i on i , š to se a k c e n t u j u k a o šeleti, d a k l e : trpin, trpiš, trpi,

trpimo, trpite, trpu ( a t a k o i sv i os ta l i , o s i m : ocrnit, k o j i i m a u

p r e z . ocrnin i td.) k a k o : želin, želiš, želi, želimo, želite, zelû (i os ta l i

o v a k o v a a k c e n t a , k o j i se s v i s l a ž u u a k c e n t u sa š tok . d i j a l e k t o m ,

o s i m : obolit, k o j i i m a p r e z . obolin p r e m a š tok . obolim). O s t a l i se

o b l i c i a k c e n t u j u p r a v i l n o p r a m a š tok . d i j a l e k t u , s a m o š t o : klečdt

mučat i m a d u p a r t i c i p a k t . klečal, mučat.

C L X X X I I I . G l a g o l i bižat, držat, ležat, trčat a k c e n t o v á n i su u

i m p e r a t i v u : Mši bíšte, drži dřšte, leži ležite, trči trčite ; a od držat

p a r t i c i p pas . j e držan držana držano.

C L X X X I V . Pristojät se i m a u p r e z e n t u a k c e n a t : pristoji se ; u

pa r t . a k t . : pristojalo se.

C L X X X V . G l a g o l (h)otit i m a p r e z e n s : (h)ocù ću, (hjoćeš ćeš,

(h)oće će, (h)oćemo ćemo, (h)dćete ćete, (h)ote (h)oćeju će ju ; i m p c r -

f e k a t : (h)otijaii, (ii)oćah; p a r t i c i p a k t , (h)otîl, (h)otila, (h)otilo.

C L X X X V I . Vret i m a s a m o z n a č e n é „ i z v i r a t i " ( i n a č e k a ž e se

kuhat, a l i i m a i p a k vruć u s m i s l u o d „ v r e o " ) : p r e z e n s vrč. G l a g o l a

zreti n e m a n i u z n a č e n u „ s p e c t a r e " , n i u o n o m „ m a t u r e s c e r e " : u

o v o m d r u g o m z n a č e n u k a ž e se zrijat (a l i i m a od zreti p r i d j e v :

zrel, zrela, zrelo). Č u j e se spät z a spavati. G l a g o l svlzjat ( zv i žda t i )

p rošao j e p r e z e n s o m u V . v r s t u : svizjen.

I V . v r s t a . C L X X X V I I . N e p o d u d a r a j u se u a k c e n t u s a š t o k .

d i j a l e k t o m : falit, p r e z . falin falimo falite falü, i m p e r a t . fali falite,

p a r t . a k t . falti falila; zakasnit, p r e z . zakâsnin, i m p e r a t . zakasni,

par t . a k . zakasnit zakasnila; uredit; p r e z . zgübin (a l i os ta l i ob l i c i

s l ažu s e : inf. zgubit, i m p e r a t . zgubi, p a r t . a k t . zgubił zgubiła); p r e z .

bîlin, gûdin, zaslîpin, snizi, svitin, trübin ( š tok . bijelim, gúdim i td . ) .

p rez . zbrojîn zbrojimo zbrojite zbroju, a t a k o is to i sadojin, zdrobln,

okotîn, skrojin, zaoštrin, spotin, str osin ( š tok . zcidojîm, zbrojim i t d . ) ;

p rez . crjenin, svidočin ( š tok . crvenim, sjedòèim, a l i posvjedočim).

C L X X X V I I I . K a ž e se s a m o udrit ( a n e m a udariti) : p r e z . üdrin.

V e l i se svítit a n e svitlit p r a m a š t o k . svijetliti. G l a g o l činiti i z g u b i o

j e u inf. u m e t a k i: čini.

V . v r s t a . C L X X X I X . Imat g l a s i u p a r t i c i p u a k t . po I I I . v r s t i :

imil imita imito.

C X C . G l a g o l i n a -avati n i j e s u p o z n a t i , a t a k o n i j e s u p o z n a t i n i

ń e k i n a -ati ( n a r o č i t o on i što su i z v e d e n i od d r u g i h g l a g o l a I . , П . ,

I I I . i I V . v r s t e te i m a d u p r o m j e n u k o r j e n i t o g v o k a l a ) , v e ć se i z a

j e d n e i z a d r u g e u p o t r e b l a v a j u o b l i c i n a -ivati i -evati, n a p r .

držívat, rasičevat.

C X C I . R a z l i k u j u se a k c e n t o m od š t o k . d i j a l e k t a g l a g o l i :

a ) stavlat ( š tok . stavlati), p r e z . stavi an, i m p e r a t . stavi aj, pa r t ,

a k t . stavi al ; stiskat, p r e z . stiskán, i m p e r a t . stiska), p a r t . akt. ' stiskal

stiskala ; pozdravi ät, p r e z . pozdravi an, i m p e r a t . pozdrâvlaj, p a r t ,

a k t . pozdravlâl pozdravlàla ;

b ) cřpat ( š t o k . crpat), rigat, rivât, trpat;

c ) badat ( š t ok . badati), gisdat se, snímat, prskat, sanai, povídat

(spovidat, zapovídat);

d ) morat ( š t o k . morati); p r e z . mor an, moramo, morate, moraju;

p a r t . a k t . moral, morala.

C X C I L G l a g o l i , u k o j i h j e u š t o k . d i j a l e k t u I I I . l i c e p lur . u

p r e z e n s u d r u g a č i j e a k c e n t o v á n o n e g o os t a l a l i c a j e d n i n e i m n o ž i n e ,

i m a d u u r a p s k o m d i j a l e k t u u c i j e l o m p rezensu ( d a k l e i u I I I . l i cu

p l u r . ) is tu a k c e n t u a c i j u ; n a p r . a ) kopan i td . I I I . l i ce pl . kopaju

( š t o k . kapaju); igran i td . igraju ( š tok . igram, igraju); b ) pitan i td .

I I I . l i c e p l u r . pitaju ( š t o k . pitaju).

C X C I I I . G l a g o l i , k o j i i m a d u u š t o k . d i j a l e k t u u p r e z e n s u a k c e n ­

t u a c i j u k a o a ) cvjetam i td . , cvjetamo, cvjetate, cvjetaju, i b ) sapunam

i td . , sapunamo, sapunate, sapunaju, g l a s e u r a p . d i j a l e k t u u i s tom

v r e m e n u : a ) cvetân i td . cvetamo, cvetâte, cvetâju (a s a s v i m se r a z ­

l i k u j u : imam, obećan, v'òitan) ; b ) sapunan i td . , sapunamo, sapu­

nate, sapunaju.

S o v i m a se s l a ž e i g l a g o l 2jat, k o j i i m a p r e z e n s : sjćm i td. sjamo,

sjate, sjaju ( š t ok . sjamo, sjate, sjaju).

C X C I V . M j e s t o čitati g o v o r i se stat (stat), k o j i i m a p r e z e n s :

sten i td. sterno, štete, štít. C X C V . I m a j u p r e z e n s s a m o n a -em: češlat: češ jen, nad/mat se:

nadtmlen se, kihät: kišen, krhat: kršen ( š tok . kriiam), mahat ( š tok .

mahati): mašen, pípat: píp I en, pTihdt: ρ äsen, rltdt se: riéen se,

sipat : śiplen, slítat : šećen, skřípat : Skripten, smrkat : šmrčen, takat :

tačen, potesat ( š t o k . potésati) : potěšen, vašgat : vašgen i td . vašgěmd

vašgěte vašgu, síbat ( š t o k . šibati): šibl en. ošimat ( š tok . esimati): ošímlen ; od davat i m.otdt p r e z e n s g l a s i dâvan i dâjen, motan i

močen.

C X C V I . M j e s t o sisati g o v o r e s e j an i : sasätT p r e z . slìsen, pa r t ,

a k t , sasâl sasäla, a g r a đ a n i : cicat ; m j e s t o ticati g o v o r i se tikat

( m o ž e b i t i p r a m a t a l . toccare) ; m j e s t o šderati g o v o r i se : šerdt ; u

g r a đ u č u j e se : drćat, rasmećdt, prećat, šalat, šećat ( p r a m a p r e ­

z e n s u : đrćen, Sälen i td . ) , a l i po s e l i m a g o v o r i se p o n a j v i š e p r a ­

v i l n o : đrtat, slat, š'etat ; melati u k o m p o z i c i j i g las i k a d g o d i —

mitat, n a p r . smität ( i z m e t a t i ) .

C X C V I I . G l a g o l -gnàt i m a u p r e z e n s u : dognan i td. dognamo,

dognate, dognaju, i l i : dorenen: i m p e r a t i v : doreni. That i m a p r e ­

z e n s : then i td . tkemo, tkete, tka; i m p e r a t i v : tki.

C X C V I I I . I m a d u a k c e n t u a c i j u :

a) u p r e z e n s u : deren i td . derëmo derete deru ( š t o k . derêm), i s to

t a k o : or en, šeren ( a l i s l a ž u s e s a š t o k . d i j a l e k t o m : glôjen, sohlen,

ločen i t d . ) ; ber en k a k o deren ( a l i poberen), i s to t a k o : perên (a l i

opeřen); kujên k a k o deren (a l i s l a ž u s e s a š t o k . d i j a l e k t o m : snüjen

otmjen); smijên se k a k o deren ( š t o k . smijem se, smijemo se);

b) u p a r t i c i p u a k t . : česal češala ( š t ok . čeaao cesala), i s to t a k o

drhtâl, glodâl, kašlal, ІоЫІ, razmetâl, zobal ( a l i s l a ž u s e s a š t o k .

d i j a l e k t o m : oderai, oral, serai) ; dognâl dognala, t a k o i s to i : trovai

(al i s l ažu se s a š t o k . d i j a l e k t o m : koval, pluval); bral brala bralo

( š tok . brdo brala hrálo), pral prala, zvat zvala;

c ) u p a r t i c i p u p a s : bran brana brano, a t a k o i k o m p o z i c i j e :

pobran pobrana, pobrano, zaklan zaklana, opran oprana, poslan

poslana, pozvan (pozvan) pozvana.

V I . v r s t a . С Х С Г Х . K o d nekih g l a g o l a n a -ivati i -evati n e

mijena se u p r e z e n c k o j o s n o v e -iva-, r e s p e k t , -èva- u -uje-. T o

b i v a n a j p a č e : a ) k o d on ih g l a g o l a , k o j i u štok. d i j a l e k t u n i j e s u u

o b i č a j u k a o g l a g o l i V I . v r s t e , n a p r . držívat, poznivdt, rasičevdt,

k o j i i m a j u p r e z e n s : drëîvan, poznîvan, rasičevan, z a t i m b ) k o d

g l a g o l a t u đ e g p o s t a ń a , n a p r . fundivdt, pasivät ( l a t , fundo, t a l .

passare), k o j i i m a j u k a o i p r i j e s p o m e n u t i p r e z e n s : fundivan,

pasivan.

C C . R a z l i k u j u se a k c e n t o m od š t o k . d i j a l e k t a g l a g o l i : imenovat,

kamenovat, napridovät, zlamenovàt; šelkovat.

Sintaksa. P r i d j e v . C C I . N j e k i p r i d j e v i d o b i l i su z n a č e n é i m e n i c a : mali

i mala — m u š k i ć , ž e n s k i ć , mladi i mlada — v j e r e n i k i v j e r e n i c a

( k a k o i „ m l a d i ć " i „ d j e v o j k a " ) , stipi i stipa — s l i j e p a c i š l e p i c a ,

stari i stara — s t a r a c i s t a r i c a , túji i tuja — t u đ i n a c i t u đ i n k a ,

vânski i vaňska — s e l a k i s e l a n k a i td .

C C I I . M j e s t o p o s e s i v n o g i l i t v a r n o g p r i d j e v a i z a m j e n i c e p o s e ­

s i v n e s to j i čes to , osob i to u g r a d u ( p r a m a t a l . j e z i k u ) i m e n i c a u

g e n e t i v u s p r i j e d l o g o m od ; n a p r . kuća od Jakova, mliko od koze,

kruh od šenice, to je od nega i td .

R o d. C C I I I . M u š k o g a su r o d a i m e n i c e : glad g e n . giada, kap

g e n . kapa, zvon g e n . zvona, oči i tiši, jesen g e n . jesena ; ž e n s k o g a

su r o d a : brke (p lu r . ) , opanka i večer ; s r e đ n e g a su r o d a : játra

g e n . jatâr, pluća g e n . pluć, tisuća (p lu r . ) . N e k e i m e n i c e , š to su u

j e d n i n i n e u t r a p o s t a j u u m n o ž i n i , o sob i to u g r a d u , m a s c u l i n a :

Ыиѵко p lu r . klüpci, veslo p lu r . vešli, poleno p lur . polení. I m e n i c a

mast mašta i m a t r i r o d a : u n o m . s ing , j e ž. r o d a — over mast;

u o s t a l i m p a d e ž i m a s i n g u l a r a j e m . r o d a , n a p r . gen . lîpoga mašta,

i n s t r . maston (a l i i mašćon, i t a d j e ž . r o d a ) ; u p lu ra lu j e s r . r o d a

— ove mašta.

C C I V . Z a p l u r a l i m e n i c a s r . r o d a p r i v e z u j u se a d j e k t i v n e r i j e č i

u v i j e k u ž . r o d u ; t a k o s e g o v o r i n a p r . male usta, ovejprâta, jâja

he si vdzela, goveda su šle ća i td . ; i s to t a k o i za s k u p n e i m e n i c e

dica i braća p r i v e z u j u se a d j e k t i v n e r i j e č i u p lu ra lu ž . r o d a , a l i

uz i m e n i c u braća s a m o o n d a k a d a d j e k t i v n a r i j e č n i j e g l a g o l , j e r

u o v o j p r i l i c i s t o j i o n a u p l u r a l u m . roda , n a 'pr. ove blažene dica,

dica su mi se zgubìle, a l i moje braća su mi rêkli.

B r o j n i k . C C V . Jedân se u p o t r e b l a v a i k a o n e o d r e đ e n s p o l n i k

p r a m a t a l i j a n s k o m j e z i k u ; t a k o se k a ž e n a p r . jedân drugi čovik

ne bi to učinil, ti si jena prasìca, svas san va јепбпрот; d a p a č e

i t a m o , g d j e u t a l . j e z i k u n e b i s t a j ao n i k a k a v spo ln ik , u p o t r e b j a v a

se u r a p s k o m d i j a l e k t u o b i č n o jedan n a p r . va jenü priliku ( t . per

esempio), ví ste jenì tovari (t. voi siete asini).

C C V I . B r o j n i c i : dva, dba dvâ, tri i četiri, k a d su u n o m i n a t i v u

il i a k u z a t i v u , i m a j u p r e d m e t , k o j i se b r o j i , a k o j e m . i l i s r . r o d a ,

u d u a l u ; a l i a d j e k t i v n e r i j e č i , k o j e su z a ή p r i v e z a n e (b i lo a t r i -

b u t n o i l i p r e d i k a t n o ) , u p l u r a l u m u š k o g a roda . N a p r . kadi su bili

ovi dvâ (tri, četiri) Upi mladića i l i diteta?

C C V I I . N e o d r e đ e n i b r o j n i c i n a -lik, k o j i m a j e p r v i dio z a m j e ­

n i c a , u p o t r e b l a v a j u se u g r a d u s v e đ a d j e k t i v n o ; t a k o se k a ž e n a

p r . : kuliki očenaši si smolil ? (a l i k o d s e l a n a p r a v i l n o : kuliko oče-

naši . . .) — kupila je nikulike bačve (i k a d ih j e v i še od č e t i r i ;

d o k u s e l a k a : nikuliko bdčav, i k a d i h j e mane od pe t ) .

C C V I I I . D i j e l n i b r o j n i c i n i j e s u p o z n a t i ( b a r e m u g r a d u ) , v e ć se

n a p r . g o v o r i m j e s t o dvoja, troja i td . vrata — dvi, tri i td . vrata;

m j e s t o dvoje, troje i td . gaće — dvâ tri para gać; m j e s t o dvoje,

troje i td . djece, goveđa i td . — dvi, tri dice (al i u s e l ana , č i n i m i

se , i dvoje, troje), dvâ, tri goveda.

Z a m j e n i c a . С С Г Х . L i č n a z a m j e n i c a u p o t r e b l a v a se č e s t o , i

k a d n e p a d a n a l i c e s i l a g o v o r a , n i t i se i z r i č e o p r e k a , i to p r a m a

ta l . j e z i k u ; n a p r . ja znan, da si ti dobar ( ven . mi sò che ti ti

ze bon).

C C X . P r e d i k a t u z z a m j e n i c u Vi, k o j a se u p o t r e b l a v a u z n a k

š t o v a n a , b i o g l a g o l s k i i l i i m e n s k i , s to j i s v a g d a u p lu ra lu , k a k o i u

š t o k . d i j a l e k t u , i u m u š . r o d u , m a k a r b io s u b j e k a t i ž e n s k o l i c e ;

n a p r . šior Toni, ili sidra Bête, c'a ste sâmi ? i l i : kako ste dobri i

i l i : kadi ste to bili? D a p a č e č u j u s e i s a m i a t r i b u t i u p lu r a lu m .

roda , n a p r . gospodaru, i l i gospodarice moji dobri!

C C X I . P o r e d Vi g o v o r i se u z n a k š t o v a n a i Oni, k a k o z a m u š k o

t a k o i za ž e n s k o č e j a d e , a l i o v o p o t o n j e s a m o k a d se o t o m č e l a -

de tu g o v o r i ( a n e , k a d se n e m u g o v o r i ) ; n a p r . oni su mi tô rekli

z n a č i : on, i l i ona mi je to rekla, a l i t o se on, ona p r i v e z u j e z a

l i c e , - k o m e se g o v o r i Vi.

С С Х П . M j e s t o sebe, svoj u p o t r e b j a v a s e z a I . i I I . l i c e z a m j e ­

n i c a l i čna , r e s p e k t i v n o p o s e s i v n a , p r a m a t a l i j a n s k o m j e z i k u , n a p r .

kupili smo jenü kuću za, nas, ti nosiš tvôj križ; a l i z a t r e ć e l i c e

n e g o v o r i se i p a k n i g d a ńegfw, nêzin i l i nihov z a svoj, k a ž e se

d a k l e n a p r . oženil se svojon rođicon, a n e n i k a d a : s ňegovon.

С С Х Ш . M j e s t o nêzin g o v o r i se i ne, n a p r . zamân je nòj sva

né (ili iièzina) lipotà ; a u g r a d u č u j e s e z a nêzin i — nêgôv, k a k o

z a m u š k i rod , n a pr . dâj joj negovu ( t . j . ńezinu) kuneštru.

C C X I V . N o m i n a l n i o b l i k p r i d j e v a zamje i ' i u j e se , o sob i to u g r a d u ,

čes to s ložen im, n a p r . a ) hoćeš malo prêsnoga kruha? i l i dobroga

ste braka ( o b l i k a ) , b ) on mi je mili, kî grûbi je ! (t . che brutto che

с!) ovo je svîlni facòl.

C C V . R e l a t i v n a z a m j e n i c a , k a d j e p r i v e z a n a z a i m e n i c u s r e d ń e g a

roda , te z n a č i nešto ž i vo , p r e l a z i u a k u z a t i v j e d n . , o sob i to u g r a đ u

u m u š k i r o d ; t a k o se g o v o r i n a p r . dite (eelâde, govedo) kf>ga san

zgubil (u g r a d u č u j e se i s a m a i m e n i c a k a d g o d u a k u z a t i v u po

m u š k o m rodu , n a p r . zgubil san јепбда diteta).

C C X V I . Sam ( i l i p o j a č a n o : sam samohan, sama samahna) i m a

j e d i n o z n a č e n é od „ s o l u s " a z a „ i p s e " g o v o r i s e (j)ísti, n a p r .

ôn je (j)isti tô rekal.

P r i l o g . C C X V I I . O v d j e n a b r o j i t ć u ń e k e a d v e r b e , š to se n e

č u j u u š tok . d i j a l e k t u , i l i , a k o se č u j u i m a d u d r u g i o b l i k : a ) z a

v r i j e m e : d'ile ili vrêda — o d m a h , prm — o v č a s , cera — j u č e r ,

prešćerma — p r e k j u č e r , sinoca~i preksinoća, segütra ( k o d s e l a k a )

i sega jutros ( k o d g r a đ a n a ) — j u t r o s , zabedon — p o p o d n e , vâdne

— obdan , z'ùtra — s j u t r a , zaziUron i l i prikzütra i l i on drugi dan

— p r e k o s j u t r a , kletu — do g o d i n e , potle ( a n e m a poslije); b ) z a

m j e s t o : kadi — g d j e , kuda ovuda onuda svuda ( š t o k . kuda ovuda

onuda svuda), simo, drugdi ( š t ok . drugdje), gori doli ( š tok . gore,

dole), zgòra zdola, sprîda naprida ( š t o k . nàprijeda), zada ( n e m a

straga, otrag), van vani zvana ( n e m a : na dvor i td . na pole i td . ) ;

с ) z a n a č i n : tulikajše ( a l i j t i j e t k o se č u j e ) — isto t a k o zamân ( a

n e m a : uzalud, badava).

C C X V I I I . C e s t i c a z a t v r đ e n e g l a s i : je, k o j e se o b i č n o p o d v a j a :

je je. I č e s t i c a z a p o r i c a n e , ne, p o n a v l a se r a d o za p o j a č a n e z n a ­

čena, n a p r . пг ga ne, nismo ga vldili ne. G o v o r i se s a m o : malo

dà ne, n a p r . màio dà me ni ubîl. Niti n i j e pozna to , v e ć se g o ­

v o r i s v a g d a ni ; t a k o n a p r . s t o k a v a č k i : Niti što vidi, ni čuje, n e

m o ž e se r e ć i i n a č e , n e g o : On, niš ni ne ѵМі^п)і..ш^Щ&.

С С Х І Х . M j e s t o g l a g o l a , s l o ž e n a s p r i j e d l o g o m , s to j i v i š e pu ta ,

osob i to u g r a d u , n a t a l i j a n s k u , p ros t i g l a g o l s a đ v e r b o m ; t a k o se

g o v o r i n a p r . šal je ča z a otišao je (t . è andato via), dojdi nutra

z a utezi (t. vieni dentro), zněla да je van z a izvadila ga je (t. lo

ha tratto fuori), mliko gre prillo z a previre (t. va oltre).

G l a g o l . C C X X . Ń e k i su g l ago l i r e f l eks ivn i , što u š tok . d i j a ­

l e k t u n i j e s u : se šest (t. sedersi) — s jes t i , se sańat (t. sognarsi p o r e d

sognare) — s a n a t i , se stàt (t. alzarsi) - us ta t i , se tonut (t. anne­

garsi) — tonu t i .

C D X X I . R a z l i k u i z m e đ u p e r f e k t i v n i h i i m p e r f e k t i v n i h g l a g o l a

v e ć i n a g r a đ a n a s l a b o o s j e ć a , p a se m o g u u ń i b ču t i g r d o p š t i n e ,

k a k o : ča tô digneš? i l i : kupiš? on raširi Miču m j e s t o širi; i l i

o b r a t n o g l a g o l impe r f . m j e s t o p e r f e k t i v n o g a : dite se je osipalo.

A l i s e l a c i k a ž u i p a k p r a v i l n o : đcižeš, kupuješ, širi, osulo.

B i l e š k a . O s o b i t o se j e i z g u b i l o o s j e ć a ń e z a p r i j ed log s (— s i l i

iz), d a p r e t v a r a g l a g o l i m p e r f e k t i v n i u p e r f e k t i v n i , t e se j e z a to

t a j p r i j e d l o g p r i d i j e v a o g l a g o l u i t a m o , g d j e j e o v o m u z n a č e n é i m -

p e r f e k t i v n o , d o k se n i j e m a l o po m a l o s ń i m e s ras tao t a k o , da se

d a n a s ń e k i g l a g o l i u g r a d u i n e u p o t r e b l a v a j u i n a č e , n e g o s ložen i

s a s n a p r . zgiibit, se spotit, strisi, strošit i td .

P a d e ž i . С С Х Х П . R i j e č šior (t. signore) ~ gospod in , k a d se

u p o t r e b l a v a k a o p o č a s n i p r i đ j e v a k p r e d p o s e b n i m l i č n i m i m e n i c a m a ,

o s t a j e s v a g d a u n o m i n a t i v u , i k a d j e p o s e b n o i m e u k o j e m d r u g o m

p a d e ž u , n a p r . daj ovo šior Matu.

С С Х Х Ш . M j e s t o v o k a t i v a s to j i , o sob i to u g r a d u , v r l o č e s to n o ­

m i n a t i v , n a p r . vražji skot! mojà dica!

C C X X I V . I m p e r s o n a l n i p a s i v n i g l a g o l ( o n a k o n s t r u k c i j a , š to od ­

g o v a r a n e m a č k o m u man i f r a n c u s k o m u on) s l aže se , a k o j e o b -

j e k a t u j e d n i n i s a k u z a t i v o m , i l i s g e n e t i v o m , a k o se o b j e k t o m

n a z n a č u j e dio ń e k e c j e l i n e ; t a k o se g o v o r i n a p r . : čovika se pozna

po gläsü, odovle se vidi iiegovu kuću, ni ga (ju, jih) se moglo nać,

danâs se ide ribe. A l i a k o j e o b j e k a t u p lu ra lu , i g l a g o l j e u p lu -

r a lu te se s l aže s n o m i n a t i v o m ; n a p r . ludi se poznaju, vidu se

kuće. C C X X V . G e n e t i v o d v a j a n a i m a če s to u z a s e p r i j e d l o g od; n a p r .

oslobodi me boze od gfiha, čuvaj se od napasti, križaj se od

mene.

C C X X V I . N a s t r . 6 3 6 s v o j e S i n t a k s e g o v o r i M i k l o š i ć : „ d e n l e ­

b e n d e n s l a v i s c h e n s p r a c h e n i s t d e r p r a e p o s i t i o n s l o s e l o c a l a b h a n d e n

g e k o m m e n " . A l i u r a p s k o m d i j a l e k t u (o sob i to k a k o se g o v o r i u

Lopa . ru) s a č u v a o se j e i p a k l o k a t i v j e d n i n e b e z p r i j e d l o g a s a s v r ­

š e t k o m i k o d i m e n i c a ( b e z a t r i b u t a ) p o n a o s o b p o s e b n i h (a l i i k o d

a p e l a t i v a ) . O v a k i l o k a t i v n a z n a č u j e i l i : a ) m j e s t o m i r o vana, i l i k r e -

t a ń a , ili b ) v r i j e m e . P r i m j e r i : a ) ja stojin, i l i gren Lošini, Zadri,

varoši (varoš j e p r e d g r a đ e r a p s k o ) , mori, nebesi ; b ) nemoj lavurat

nedili, noći, jutri ; da hdjiaše daž'it Lovrečevi (t . j . o Lovrinčevu dne).

C C X X V I I . I n s t r u m e n t a l i a ) p r o s t o r a , b ) p r e d i k a t a , c ) uz g l a g o l e

brinuti se, mirisati, smrdjeti, zadovolan biti č u j u se p o s v e r i j e t k o

ili n i g d a , v e ć s e g o v o r i , n a p r . a ) z a „ p u t u j e s v i j e t o m " — òn gre

po svitu (a l i i n s t r u m e n t a l s p r i j e d l o g o m s s t o j i i p a k : бп grê s ovin

püton), b ) z a „pos tao j e č o v j e k o m " , „ u č i n i l i su g a n a č e l n i k o m " —

postal je covik, učinili su ga podestätä; t a k o se k a ž e n a d a l e с ) δη

se za nas skrbi kako otac, kako grubo voua od Ща ( ta l . ď olio),

mi nismo kuntènti od tebe ( t a l . di tè.) K a d g o d s to j i i m j e s t o in ­

s t r u m e n t a l a s t e z a n a p r i j e d l o g od, n a p r . lipa od obraza; a l i do laz i

i i n s t r u m e n t a l , n a p r . formentûn veli sìmenon, ni grožja radon.

C C X X V I I I . I n t r u m e n t a l k a d z n a č i o r u đ e ili s r e s t v o , k o j i m se

što č in i , i m a u v i j e k p r i j e d l o g s u z a s e ; n a p r . udfit koga z гикбп,

dognät soli s toväron, oženit se z lipon mlâdon. I s t o t a k o i m a s i

i n s t r u m e n t a l v r e m e n a (i p r o s t o r a ) , n a p r . grê spät z mrâkon (hodí

z ovin püton).

P r i j e d l o z i . C C X X I X . M j e s t o bez, oko i l i okolo, med i l i izmed

između, pod i l i ispod, pred i l i ispred, sred i l i posred usred i td .

radi g o v o r i se s a m o : brez i l i prez, med, okolo, spod, sprid, rnesred

(med-srsd), radi.

С С Х Х Х . O s i m k o d va n i j e u o b i č a j u u n i j e d n o g d r u g o g p r i j e d ­

l o g a s e k u n d a r n o a, k a k o u š t o k . d i j a l e k t u , n a p r . sa, beza, kroza,

poda, preda i td.

C C X X X I . Mimo s l aže se s g e n e t i v o m , n a p r . pasâl je mimo

kuće. С С Х Х Х П . M j e s t o iz g o v o r e g r a đ a n i č e s t o od po t a l i j a n s k u , n a

p r . znêl ga je od mora ( ta l . dal mare) ća, š to b i s e l an i r e k l i :

s mora ; a l i ć e i s e l a n i r e ć i : od semlê, od šare m jes to : z senile, z šare.

( ' ( ' X X X I I I . Od z a m j e r m j e hao u o v a k i m r e č e n i c a m a : iman

poslà od mrâva, ima ceru od mrtvaca ( ta l . ha una der a da morto ) .

C C X X X I V . U s g e n e t i v o m u p o t r e b l a v a se i s g l a g o l i m a m i c a ń a ,

is to t a k o , a l i r j e đ e i hod; n a p r . poć u brata, i l i hod brata ( p r i ­

j e d l o g a к n e m a ) .

O C X X X V . U g r a d u se s l a b o p a z i n a r a z l i k u i z m e đ u m i r o v a n a

i k r e t a ń a k o d p r i j e d l o g a na, va i l i u i td. , p a se , i k a d j e m i r o v a n e

u p o t r e b l a v a p o n a j v i š e a k u z a t i v , t a k o se k a ž e n a p r . drši ga na

holena, pasíva vrîme va plač (a l i k o d s e l a n a : va plaču); n e g o i m a

i o b r a t n o , t. j . l o k a t i v z a a k u z a t i v , n a p r . stavi to vâv (== va ov)

sud i ναυονΐη sudü. B i l e š k a . I hadi nigdi n e s to j i s a m o s g l a g o l i m a m i r o v a n a , n e g o

i s o n i m a k r e t a ń a , n a p r . hadi grés ? — nigdire. A l i č u j e se i

hämo k o d n e k i h g l a g o l a , n a p r . hämo ste se opravili ( k a m o s te

n a k a n i l i ) .

C C X X X V I . M j e s t o о k a ž e s e s ad u, s ad na i od ; n a p r . u bo­

žicu, puška visi na zidu, povidaj od one stvari ( p o ta l . di quella cosa).

С С Х Х Х Ѵ П . Za s t o j i p r a m a ta l . j e z i k u m j e s t o put, n a p r . šal

je za Biku (t . per Fiume).

V e z n i k . С С Х Х Х Ѵ П І . K o n j u n k c i j a dok g l a s i s v a g d a dokle, n a

p r . nišan ga viđil, dokle ni mi dosai blizu; p o z n a t a j e i k o n j u n k ­

c i j a buduć dâ.

( ' ( ' X X X I X . U p i t n a č e s t i c a li n i j e p o z n a t a ; t a k o se g o v o r i n a

p r . greš? ( ideš l i ' ? ) , si mu rekal? ( j e s i li m u r e k a o ? )

G l a g o l s k i o b l i c i . C C X L . I m p e r f e k t o m g l a g o l a p e r f e k t i v n i h

( t a k o k a k o i i m p e r f e k t i v n i h ) k a z u j e se , d a nešto b i v a s v a k i pu t u

ń e k o v r i j e m e , k a d to v r i j e m e dođe , n a p r . kako ostavlaše tako naj-

daše ( k a k o b i o s t a v i o , t a k o b i n a š a o ) , Gozinić nagnojaše svu nivu

( n a g n o j i o b i ) .

C C X L I . I m p e r f e k a t s v e z n i k o m da, k a k o od g l a g o l a i m p e r f e k ­

t i v n i h t a k o i o d p e r f e k t i v n i h , p o k a z u j e p o g o d b u te s to j i m j e s t o

p e r f e k t a u š t o k . d i j a l e k t u ; n a p r . da govor ah š hin, bít bi mu

rekal — da činahomo vävik našu dusnost, ne bi nas sad nijedan

soval — da rođaše intruda bilo bi ovoga godišća puno vina — dâ

donesâhote silciru, bismo bili ubili prasca —• da ne umrahu tuliki,

ne biste imili ča ist. Z a d r u g o l i c e j e d n i n e , poš to g a j e i m p e r f e k a t

i z g u b i o , u p o t r e b l a v a se u o v a k i m r e č e n i c a m a k o n d i c i j o n a l s a da

( a n i k a d a : kad); n a p r . da biš mu IM rekal, on bi bil dosai.

к. .т. л. охѵіп. 4 a •

C C X L I I . O v a k i i m p e r f e k a t u p o g o d b e n i m r e č e n i c a m a m o ž e s e

i opisa t i g l a g o l o m htjeti ;„ n a p r . da hoćaše intruda rodit . . . da

ne hoćahu umrit tulila. . . C C X L I I . M j e s t o p r e z e n s a ( k a o z a m j e n i k a I I . fu tu ra ) s t o j i u

p o d l o ž n i m r e č e n i c a m a ( t e m p o r a l n i m , h i p o t e t i č n i m , finalnim, r e l a ­

t i v n i m , k o n c e s i v n i m ) u g r a c k o m g o v o r u p o n a j v i š e I . f u t u r ; n a p r .

had ćeš ga nać, dojdi mi rèe — ako će slušat, biće bole sa nega

— dosai je, da će mu rèe — nèka dôjde, hôga ću jâ svat — ne­

mojte jin virovat, i ако će van se klat. A l i s e l a n i g o v o r e o b i č n o

p r a v i l n o p r e z e n s , ili d r u g i futur .

C C X L I I I . F u t u r d r u g i o p i s u j e se p r e z e n s o m budem i p a r t . a k t . ,

n a p r . binden došal.

C C X L I V . K a o d o p u n a k nekih g l a g o l a , i m e n i c a i p r i d j e v a s to j i

u v i j e k inf in i t iv , a n i k a d a k o n s t r u k c i j a v e z n i k o m da; t a k o se g o ­

v o r i n a p r . ostal je čuvat ovce, posali ga kupit kruha, si ga cul

govorit? dite ne će sasât (t . j . n e ć e d a s i s a ) , mime je poć doma,

nisi dobar donést mi malo gròsja.

C C X L V . P r i j e d l o z i bes i sa d o l a z e i uz in f in i t iv ( o n a j p r v i i uz

r e č e n i c u s a da) ; n a p r . ovo je sa Mast u konobu, šal je ća pres

reć nikomu niš ( i l i : pres da je rekal.)

Dodatak. C C X L V I . O v a m o l i j epo p r i s t a j u n e k e d o m a ć e r i j e č i , š to s e g o ­

v o r e n a R a b u , a n i j e s u p o z n a t e , ili su s l a b i j e p o z n a t e d r u g i m m j e ­

s t i m a (osobi to š t o k a v a č k i m ) , ili i m a d u u d r u g i m d i j a l e k t i m a d r u g i

o b l i k , ili d r u g o z n a č e n é , k a o : bädanac — ń e k a k i k o l a č v a s i z b o đ e n

(što se j e d e o u s k r s u ) , bašćanka (po s v o j p r i l i c i od m j e s t a : Baška)

— n e k a k v o p r o s t o g r o ž đ e , batvo — b o k o r ( n a v l a s t u k u k u r u z a ) ,

boj — j e r , bodâc g e n . bohà — p r o b a đ i , brâjda — r e d l ó z a p o ­

d ignu t ih p r i t k a m a , brak — o b l i k , bubûl — m e d e ń a k (od k u k u r u z a ) ,

canav — š k r t i canavica — t v r d i c a ( ž e n s k a ) , 'crv — s v i l e n a b u b a

i č o v j e č j a g l i s t a , çeper — k r p e ] , čepić — o k o m č i ć , čeprlat — k o ­

mi t i ( k u k u r u z ) , čevrluga — š e v a , cit — k u k u r u z n i c v i j e t , črvit —

mas t i t i ( j a j a , r o b u i td . ) , čvrl — č v o r a k , daš i dašit ( a r i j e č i kiša,

kišit i td. n i j e s u p o z n a t e ) , dašjevka — v o đ a k i š n i c a , din — v e l i m

( a ova j po ton i g l a g o l n i j e p o z n a t ) , divojka — s l u š k i n a , drag —

(pored „ m i o " i) s k u p (a mil j e s l a b o p o z n a t o , skup n i j e p o z n a t o ) ,

draga — m a l e n za ton , dragovèsela — n e k a k o g r o ž đ e , drob g e n .

droba — u t r o b a ž i v i n s k a ( a trbuh — u t r o b a č o v j e č j a ) , duhât —

u k o g a j e j o š duh ( ž i v ) , dvor g e n . dvörä — d v o r i š t e ( a o v o p o -

t o n e n i j e p o z n a t o ) , gad — ń e k a k a d o m a ć a z m i j a , galica — nekako c r n o g r o ž đ e ( s i t na z r n a ) , galtna — c r n a o v c a , ga£kjL,— z m i j a ,

gladol'èèina — J e n i v a c , glavica — k l i p u k u k u r u z a , glavdč — ń e ­

k a k a m o r s k a r i b a ( g o b i u s ) , glenđura i l i gliva — ž l i j ezda , zgnavit

— ( z ) gnečiti ( a o v o potone n i j e p o z n a t o ) , gnazdit se — komeša t i ,

se ( k a k o p t i c a u g n i j e z d u ) , godišće — g o d i n a (a o v o potone i m a

znače r i e „ v r i j e m e " : sia godina), golâr gen . golara —• n e k a k a v

d r v e n sud ( z a b r a š n o ) , golcić — m a l a s k u š a , golica — d j e v o j k a ,

gribla — b r a z d a u s r e d ή i v e , grinta — k r a s t a (na g l a v i ) , grim —

ń e k a k a b o l e s t ( d i s e n t e r i j a ) , gromača — g o m i l a k a m e n a , gřšúalc •—

prs ten , grub — r u ž a n (a o v o p o t o n e n i j e p o z n a t o ) , gulit — č u p a t i

(a o v o potone n i j e p o z n a t o ) , gustopupica — n e k a k v o g r o ž đ e ( g u s t a

z r ń a ) ; — nadat, n a pr . ohađat — obi laz i t i , zahađdt — z a l a z i t i

(a daziti n e m a , k a k o n e m a ni -hoditi); Mtit — b a c i t i ; lirëb, d e m i n .

hrepč'ić — p a ń , hrìpa — h r e č a k ; hripeli (p lu r . ) — n o z d r v e u v o l a ,

iskat — t r a ž i t i ( a o v o potone n i j e p o z n a t o ) , jadat se (razjadat se)

— j e d i t i s e , jâko — v e o m a ( a o v o p o t o n e n i j e p o z n a t o ) , jelito

plur . jelita — c r i j e v o , k u l e n , jezik — g o v o r n i j e z i k (a zdik —

j e z i k k a o t j e l e s n o u d o ) , jugo — j u ž n a k , junak — s luga , kdpahac

s v i l e n a b u b a š to s a g ń i j e o d ń e k a k e bo les t i , klast — m e t n u t i ( a o v o

p o t o n e n i j e p o z n a t o , a l i v e l i se i stavit, s a m o r j e đ e ) , rasklat'it —

r a s p r š a t i , klecalo — č o v j e k k o m e k a d ide k l e c a j u k o l e n a , klučac

— n e k a k o g r o ž đ e , koča] — b u m a k z e m l e što se n a g r n e o k o m a s ­

l i n e d a b o l e r a s t e , kokosica — š l u k a , kolač g e n . kolača — n e k a k a v

oboc lac n a l i k k o l a č a , koloka — o v c a s c r n i m k o l o b a r o m o k o o č i j u ,

kosa p lu r . kose — p l e t e n i c a , košulica — k u k u r u z o v i n a , križja (p lu r . )

— k r s t a , krmina — g o z b a k a d k o u m r e ( i spo red i s ta r . s lov. strava),

krosna •—· r a z b o j , kršćanin — č o v j e k u o p ć e ( za r a z l i k u od ž i v i n e )

i kršćanski — l u č k i , (blago i kršćanin — ž i v i n e i ludi) , kruh —

h i e b (a hlib j e ń e m . L a i b ) , krupa — g r a d (a ovo potone n i j e p o ­

zna to , k a k o n i „ t u č a " ) , kuhanac — ń e k a k i s l a t k i k o l a č ( te se u m o č i

u v r e l u v o đ u prije, n e g o se m e t n e u p e ć , d a se sv i j e t l i , k a d b u d e

p e č e n ) ; lađa — ń e k a k i u s k i i dugi č a m a c ( k o j i j e s a s t a v l e n od

t r i p o g l a v i t a d i j e l a : korito i l i dno , k o j e j e j e d n o s t a v n o , t e s to j i g o ­

t o v o s a s v i m u v o đ i ; okane i l i r e b r a , k o j a s to je i z v a n v o d e , i гдо

i l i g r e d a š to s to j i u n a k r s t l ađ i t e b r a n i d a se o v a n e p r e v r n e , a

n a ń o j su p o d j e d n o n a m j e š t e n a i g l a v n a v e s l a , k o j a su d u g a i z a to

j e s a s t a v l e n o s v a k o od d v a k o m a d a , od k o j i h se ona j š to j e p r i ­

d o d a n z o v e rokoč ; osim t o g a i m a i trästan, a to j e ono d r v o , u

k o j e s e z a t a k n e j e d r i l o , k a d t r e b a j e d r i t i ) , lâjno — b a l e g a , lažno,

*

n. p r . nî mi lâzno •— n e m a m k a d , lêg — s p a v a n e s v i l e n e t r abe ,

les — t a c k a z a lozu , lijävica — p r o l e v , likâr g e n . likärä —

l i j e č n i k , Vòmavica — b l a g a g r o z n i c a , lüben — ń e k a k a r i b a ( v e n e z .

bramin), lugâr g e n . lugara — š u m a r , lupìnica — k o ž i c a u g r o ž đ a ,

luza — k a l u ž a , IM — k i s e o ( a Hisel — u s k i s a o ) , majka — t r n o k o p

(đemin . macica), malahan — m a j u š a n , malík — t i n t i l i n ; mesopust

— poš ledn i d a n m e s o j e d a , z a t i m m e s o j e d e u o p ć e ; mini - m a j u š a n

(mìni prst), mlâj g e n . mia ja — m l a d o s t a b l o i m l a đ i m j e s e c , mlat

-— k l a d i v o , mocą. — v l a g a i močavan -— v l a ž a n ( a „ v l a g a " i

„ v l a ž a n " n e m a ) , mohmia — š ipu r ina , mora — r ' iekaka v j e š t i c a

(što dav i č o v j e k a k a d s p a v a ) , namofit se — n a z c p s t i , mošnica —

m a h u n a (u g r a h a ) , mrhal g e n . mrhala — o v o g o d n e j a g ń e , mučat

— šut je t i ( a o v o p o t o n e n i j e p o z n a t o ) , тиЫс^ — ń e k a k a t r a v a ,

тпка — b r a š n o ( a o v o p o t o n e n i j e p o z n a t o ; a l i muka j e b r a š n o

s a m o od d o m a ć e g a ž i t a , a poval — b r a š n o od i n o s t r a n e p š e n i c e ) ,

natmurača — ž e n s k a što j e v a z d a n a t m u r e n a (u š a l i ) , nèsvist —

n e s m o t r e ń a k , ńore — k o se u h o d u s v a k i č a s s p o t i č e (u š a l i ) ,

oríšnak — l e šn ik , osekal g e n . osekla •— k o r e p ń a c i (t. c r o s t a c e i ) ,

otakač g e n . otakača •— š i r o k i n i z a k bada t i t i k o j i se v i n o o t a č e ,

ozimâc g e n . ozinca — j e č a m , ozinčar g e n . ozinčara —· n e k a k v a

p t i c a ( s v r a č a k ) , ozinčehak g e n . ozinčehaka — j c č m e n i c a , padat pod

koga (n . p r . to pada pod đemcmijevo) •— p r i p a d a t i , рдјса — k o ­

m i n e (od g r o ž đ a ) , parenak — k u k u r u z n i h i e b ( š to se m i j e s i v r e l o m

v o d o m ) , peka — c r e p u l a , zapenüt — z a p u č i t i i otpenüt — o t p u -

č i t i , perača — p r a t j a č a , peračar — n e k a k a v k u k u r u z (u k o g a su

v e l i k i k l i p o v i ) petrovo Ще — p e t r o l e j , pìluh — k o b a c , pìplié —

pi le , rasplatìt — r a s e i j e p i t i , počav gen. pošva (oápodšav) — o b r u b

n a dnu s u k n e ( o d d r u g e r o b e ) , popečak — o ž e g , pospitlavica —

p o s p a n i c a , postoi — c r e v l a (a o v o p o t o n e n i j e p o z n a t o , k a k o n i

„ č i ž m a " ) , postolârka — ń e k a k a p t i c a , posvitâk g e n . posvitka —

k a o k o l a č od s u k n a (š to s e m e ć e p o d k a b a o n a g l a v u k a d se v o d a

n o s i ) ; pot g e n . pota, potan i spoťit se ( a n e m a „ z n o j " , „ z n o j i t i

s e " i td.) ; potlošica —· p o z e m l u š a , pozerävac gen. pošeracca —

p r o ž đ r l i v a c , pozirale gen. poširka — d u š n i k (u ž i v i n e ) , prasica —

z a u š n i c a , prasnut — zauš i t i , pravit — p r i p o v i j e d a t i , prelica —

s v i l e n a b u b a što p r e d e , prenut — p r e p a s t i se , prešan — ( p r i j e s a n

i ) m l i t a v , prirhirit se (n . p r . kàd ti se primiri) — n a m j e r i t i se ,

prosinac g e n . prosinca — n e k a k a v k o l a č ( š to se m i j e s i о b o ž i c u ) ,

prostirka — p o k r i v a č , prvi božici i l i svi sveti, pre i dan — p o n e -

d j e ln ik , puno — m n o g o ( a o v o p o t o n e n i j e p o z n a t o ) , rakat p r e z .

ráčen — r e v a t i ( a o v o p o t o n e n i j e p o z n a t o ) , raskoš gen . raskoša

(n . p r . prasci su po raskošu) — s k i t a č i n a , ribno (n . pr . danas se

г ribno) — p o s n o , rizanac — n e k a k a v k o l a č vas n a r e z a n (š to se

j e d e о b o ž i c u ) , rodaja — r a đ a n j e (n . p r . ovo je trsje na roddju

ili u rodäji, t . j . nos i p l o d a ) , ßäja i l i sàjavica — č a đ a , salo —

s v i n s k á m a s t , satnica — n e k a k o s l a t k o ( z a k o j e t r e b a m n o g o

s v i n s k o m a s t i ) , samac g e n . sancd — m u ž j a k , samica — ž e n k a ,

(u p t i c e ) , samorac g e n . samorca — v j e t a r s m o r a ( z a p a d u a k ) , sana

— s a n ( s o m n i u m ) , se šest (n . p r . k'àd se sède тІІШ) — usir i t i se ,

sitnica — s i t k a , skiât g e n . sklatâ ( augn i , sklaťina) — o d r p a n a c ,

slastîrka - ń e k a k a p t i c a ( l i s k a ) , smàman smâmna — m a h n i t ,

smutnit se — p o m a h n i t a t i . smuca} — n e k a k v a t r a v a . Srìùga —

i m e j e d n o g v r u t k a , sortie — č e k i ć , srâm g e n . srama i srdmovat

se ( a n e m a „ s t i d " i „s t id je t i s e " u t o m z n a č e n u , v e ć stid g e n .

stida z n a č i s t u d e n ) , staklo (il i staklenica) p lu r . stakla — s t a k l e n

p rozor , stol g e n . stolci — t r p e z a ( a ovo p o t o n e n i j e p o z n a t o ) , strga­

nim — ń e k a k a s l a t k a p o g a č a , strig — s t ř i ž ené ( o v a c a ) , stup g e n .

stupa — s t a b l o ( a o v o p o t o n e n i j e p o z n a t o ) , surla ( d e m i n . sürlica)

— s v i r a l a , snškrap — š k r o p a c , šcirenica — ń e k a k a t r a v a , šćurba

— ž e n k a u p t i c e ( p r e z i r n o ) ·, šenac gen . šenca — us , a od o v o g a

i z v e d e n o : šenčiv šenčlva. šencivac šenčivca, šenčivica; šilica —

m l a d a o v c a š to n i j e j a g n i ł a , škrapa — rupa , stoka} gen . štok} a —

m l a đ a h o b o t n i c a , štrkoč — ń e k a k a p t i c a , šiikat se — žur i t i se ,

šupldča — p j e n a č a , tekut — k o k o š j a uš , tesák g e n . teška — t v o ­

r i lo , testo — r e z a n c i , t'ić — p t i c a ( a o v o po tone n i j e u o b i č a j u ) ,

tovar g e n . tovara — m a g a r a c (a o v o p o t o n e n i j e p o z n a t o , k a k o

n i „ o s a o " ) , rastresät — obnos i t i , k l e v e t a t i , tust — pre t io ( a o v o

p o t o n e n i j e p o z n a t o ) , udovät — b i t i u d o v a c i l i u d o v i c a , üfat se —

n a d a t i se ( a o v o p o t o n e n i j e p o z n a t o ) , ugor — j e g u j a , ugrk —

m o r s k i p u ž , utrobica — g i g e r i c a , van g e n . vana — selo ( k a o

o p r e k a g r a d u ) , a o d o v o g a pos ta lo j e v â-fi ski — s e j a k i vaiiska ;

vazäm g e n . vasmà — u s k r s , véli vela velo — v e l i k ( a o v o p o t o n e

n i j e p o z n a t o ) ; viška — v j e š t i c a , z a t i m ń e k i n o ć n i lep t i r , n a p o k o n

n e k a k o žu to c v i j e ć e ; vlas p lu r . vlasi — k o s a , vlasce g e n . vlašćega

— o r a n i c a , v i n o g r a d i td. što j e č i j a i s k j u č i v a s v o j i n a (t , j . š to n e

o b r a đ u j e k m e t ) ; volak g e n . volka — ń e k a k i m o r s k i k o r e p ń a k , vo­

lovima — n e k a k o g r o ž đ e , vohat - - s m r đ j e t i ( a smrdit j e m a n j e u

o b i č a j u ) , Угпа^ — k o p a n a , vrilla voda ili živa voda, zamor g e n .

zamora — ń e k a k a k u č j a bo le s t , zibft/ka — i u j a š k a , zima — g r o z ­

n i c a , zločest (a, s a m o k o d s t a r i j i h ? } u d i č u j e se i ; zâl zlazło), znû-

trošni — u n u t r a š n i , zrcalo — o g l e d a l o ( a o v o p o t o n e n i j e p o z n a t o ) ,

zvonak — v j e t a r s d v o r a , zvani — i z v a n s k i , zubac g e n . zubaca

— ń e k a k a r i b a ( z u b a t a c , t a l . d e n t a l e ) , žaba — ( p o r e d „ ž a b a " j o š

i) k o r n a č a , sitali g e n žitka, — imane, život g e n . života — ( p o r e d

„ ž i c e " j o š i) t i j e lo , žmit — b a t a k , žužina — ń e k a k a m a l a b u b i c a .

O v a m o ć u j o š uvrs t i t i r i j e č i k a o : debellila i l i debelilo, dragina —

s k u p o ć a , dugina i l i dugima, dumbina, tutina, starina, širina, tišina,

tusťilo — p re t i l i na , veličina, tišina i td . k o j e p r a m a n a s t a v k u -ina

š t o k a v a č k o g g o v o r a i m a d u -ina i l i -ilo.

C C X L V I I . N a p o š l e t k u d a n a p o m e n e m ń e k e n a č i n e g o v o r a ,

f raze i p o s l o v i c e , što se g o v o r e n a o s t r v u R a b w , osob i to p o s e l i m a :

s konca (n. p r . proso zgofilo s konca) — s a s v i m , папка ( t a l . ne

anche) na, pamet — n ipoš to , (ovü zim,u) ka gre — k o j a ide ( n a -

s t a j n a ) , po zêmlu boga! — z a b o g a m i l o g a ! gorkoj meni! — j a d n o j

m e n i ! nî sâm ( r a z u m i j e v a s e : „ n e g o s v r a g o m " ) — n i j e s ń i m

čis t posao , na sud svita — n a sudń i dan , plamen od bure — ž e ­

s t o k a b u r a , papar šćiple — p a p a r p a l i , (proso je) najgori mrtvac

— n a j p r i j e ož iv i (n. pr . p o s l i j e d u g e suše k a d p a n e k i š a ) , sipa

S crnilon — č o v j e k n i s k a r o d a ( o v a k o ć e n . p r . r e ć i p l e m i ć pu ­

čan ima, a k o g a o v a j u v r i j e d i ) , stoji mu na rozîh — s m e t a m u ,

kako bi rekal jedan i l i niki — k a k o j e r i j e č , sede kose na maminu

kominu plést — os ta t i u s i đ e l i c a , dug koliko dug, gol kako ripa,

gladan kako sunce, dobar kako krûh kî se i, glava, mi je kako

badán (od b u k e ) , mast kako zečja krv, grč po morîh kako zdih

( z i j e v ) po ludih, kako na delu tako na zdelu, nosi postoicie kako

mat i otac, bole je imit posla z grihôn paklenin nego senpiävin

( t a l . scempio, b e d a s t ) , čovikon, bola je baba u Petrovi nego divôjka

u božicu, svaka skuža ( t a l . scusa i z g o v o r ) ima svoga muža, svaka

draga ima svoga vêtra, ki plati, se povrati ; kî nima oltara i peć)_

se pokloni; kî se tone, se i maha loví; komu olovo plava a komu

slama na dno pada; cä je tribi Jakomu, tô je tribi svakomu; ca

ni, ni krâl ne i; kàd je čovik prav, ima dva sřca; od suläca ( t a l .

sollazzo ·— š a l a ) glavä ne boli; vala prostřít nogu, dokle je bil

dug; ogdii i pravda hoće nastojańa; oženi se, pogubi se; jure ( b l u n a )

posai, jure dosai; pošli tâvna ( b u d a l u ) , pöjdi sâma (t, j . b o ] e j e , d a

p o d e š s a m a , n e g o l i d a poš l e š b u d a l u ) ; pop je žajan, žakan bi pil

(pop j e ž e d a n a d j a k o n b i p io , t. j . p ř e t v o r a se , k a k o d a m u n i j e

n i z a što s ta lo) ; jena ( n a i m e : ž e n a ) u jami, druga u slami ; m i r n o

jähe dvi matere cica a plaho nijenu.