kỹ thuật cho cá đẻ nhân tạo

Võ Chí Thuần 49bh Th.s Võ Ngọc Thám 1

Chương 4: KỸ THUẬT CHO CÁ ĐẺ NHÂN TẠO

I. CƠ SỞ KHOA HỌC ĐỂ XÂY DỰNG QUY TRÌNH CHO CÁ ĐẺ NHÂN TẠO

II. NGUYÊN LÝ CƠ BẢN VỀ QUÁ TRÌNH SINH SẢN CỦA CÁ TRONG ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ NHÂN TẠO

III. QUY TRÌNH CHO CÁ ĐẺ NHÂN TẠOIV. KỸ THUẬT CHO ĐẺ NHÂN TẠO MỘT SỐ LOÀI

CÁ NUÔI CHỦ YẾU


I. Cơ sở khoa học để xây dựng quy trình cho cá đẻ nhân tạo

• Cơ sở khoa học để xây dựng quy trình cho cá đẻ nhân tạo?

• 1. Dựa vào đặc điểm sinh học sinh sản của cá.

• 2. Dựa vào điều kiện khí hậu và thời tiết của từng vùng.

• 3. Dựa vào cơ sở vật chất và khả năng kỹ thuật của cơ sở sản xuất


II. Nguyên lý cơ bản về quá trình sinh sản của cá trong điều kiện tự nhiên và nhân tạo

1. Nguyên lý cơ bản về quá trình sinh sản của cá trong điều kiện tự nhiên

• Cơ thể cá luôn có quan hệ mật thiết với các yếu tố môi trường bên ngoài.

• Quá trình sinh trưởng và phát dục sinh dục của cá chịu sự chi phối rất lớn của các yếu tố bên trong (sinh lý) và ngoài (sinh thái) cơ thể.

• Tác động vào quá trình sinh sản của cá do 2 nhóm yếu tố: yếu tố sinh thái & yếu tố sinh lý.


Sơ đồ biểu diễn Nguyên lý cơ bản về quá trình sinh sản của cá trong điều kiện tự nhiên

Các yếu tố sinh thái

Các cơ quan ngoại cảm

Trung khu thần kinh(Hypothalamus)

Tuyến yên(Hypophysis)

Tuyến sinh dục


2. Nguyên lý cơ bản của quá trình sinh sản của cá trong điều kiện sinh sản nhân tạo

• Sơ đồ biểu diễn NLCB của quá trình sinh sản trong điều kiện nhân tao

Các yếu tố sinh thái

Các cơ quan ngoại cảm

Trung khu thần kinh(Hypothalamus)

Tuyến yên(Hypophysis)

Tuyến sinh dục

Kích dục tố Hệ tuần hoàn

Đẻ trứng


III. QUY TRÌNH KỸ THUẬT CHO CÁ ĐẺ NHÂN TẠO

1. Quy trình cho cá đẻ nhân tạo chungQuy trình bao gồm những khâu kỹ thuật nào?

1.1 Chuẩn bị công trình và thiết bị cho cá đẻ

1.2 KT tuyển chọn cá bố mẹ cho đẻ

1.3 KT kích thích cho cá đẻ

1.4 KT cho cá đẻ

1.5 KT ấp nở trứng cá


1.1 Công trình và thiết bị cho cá đẻ


1.2 KT tuyển chọn cá bố mẹ cho đẻ

1.2.1 Tuyển chọn cá cái:- Dựa vào ngoại hình- Dựa vào mức độ thành

thục của buồng trứng- Dựa vào quy trình nuôi vỗ

1.2.2 Tuyển chọn cá đực- Dựa vào ngoại hình- Dựa vào mức độ thành

thục của buồng sẹ- Dựa vào quy trình nuôi vỗ

Kéo cá bố mẹ

Phân biệt đực cá


** Phương pháp lấy trứng để ** Phương pháp lấy trứng để kiểm tra và đánh giá ngoại kiểm tra và đánh giá ngoại hình.hình.

Băng ca chứa cáBăng ca chứa cáQue thăm trứng : Dạng ống Que thăm trứng : Dạng ống bằng nhựa, kim loại. Chiều dài bằng nhựa, kim loại. Chiều dài thực 2-3 cm, dài tổng 25- thực 2-3 cm, dài tổng 25- 30cm, đường kính 1- 2mm. 30cm, đường kính 1- 2mm. Thành ống 0.1mm đầu tròn Thành ống 0.1mm đầu tròn trơn, cách đầu 1.5-3mm khoát trơn, cách đầu 1.5-3mm khoát một lỗ dài 0.8-2cm lấy khoảng một lỗ dài 0.8-2cm lấy khoảng 20-30trứng/lần.20-30trứng/lần.

Lấy trứng

Bắt cá

Xem trứng


1.3 KT kích thích cho cá đẻ nhân tạoCó bao nhiêu phương phápkích thích cho cá đẻ trongsinh sản nhân tạo cá?• Phương pháp kích thích

cho cá đẻ: có 3 phương pháp

- Kích thích bằng các yếu tố sinh thái

- Kích thích bằng các loại kích dục tố

- Kết hợp kích thích bằng các yếu tố sinh thái với kích dục tố

Lấy trứng

Đấnh số


1.3.1 Kích dục tố và cách sử dụng

• Các loại kích dục tố và phương pháp sử dụng trong sinh sản nhân tạo các loài cá nuôi?

* Não thùy thể (* Não thùy thể (Pituitary GlandPituitary Gland))* HCG (* HCG (Human Chorionic GonadotropinHuman Chorionic Gonadotropin))* LRHa (GnRHa) + Domperidone (chất kháng * LRHa (GnRHa) + Domperidone (chất kháng Dompamin)Dompamin)* PMSG (* PMSG (Pregnant Mare’s Serum Gonadotropine)Pregnant Mare’s Serum Gonadotropine)* Ovaprim (20* Ovaprim (20g SGNRHA + 10 g SGNRHA + 10 g Domperidom + g Domperidom + 1 ml ethylen glycol)1 ml ethylen glycol) * Các hormone: * Các hormone: Progesteron; 17Progesteron; 17αα Hydroxyprogesteron; 17Hydroxyprogesteron; 17αα – Hydroxy-20 – Hydroxy-20ββ dihydroxyprogesteron; Methyltestosteron…dihydroxyprogesteron; Methyltestosteron…


11. Não thùy thể. Não thùy thểPhát hiện và thể nghiệm kích thích Phát hiện và thể nghiệm kích thích cho cá đẻ từ 1936cho cá đẻ từ 1936

Yêu cầu cá: sống; thành thục; Yêu cầu cá: sống; thành thục; chưa sinh sảnchưa sinh sảnLoài cá để lấy não: Mè trắng, chép, Loài cá để lấy não: Mè trắng, chép, trắm cỏ…trắm cỏ…Thu thập: 2 phương pháp cơ bản:2 phương pháp cơ bản:Thu thập bằng phương pháp mổ Thu thập bằng phương pháp mổ hoặc khoan xương đầu của cáhoặc khoan xương đầu của cá


Bảo quản ướtBảo quản ướtXử lý trong cồn ethanol 96-100o trong 2h – đưa vào aceton Xử lý trong cồn ethanol 96-100o trong 2h – đưa vào aceton ngâm 6h, thể tích 1 não: 20 aceton, thay aceton 5-6 lần – ngâm 6h, thể tích 1 não: 20 aceton, thay aceton 5-6 lần – đưa bảo quản trong bình tối, nhiệt độ thấpđưa bảo quản trong bình tối, nhiệt độ thấp

Bảo quản khôBảo quản khô- Xử lý tương tự, sau khi thay aceton 2-3 lần – sấy ở nhiệt độ 30-40oC đến – khi khô – đưa vào bảo quản.

Sử dụng não thùy thể kích thích (tiêm) cho cá đẻSử dụng não thùy thể kích thích (tiêm) cho cá đẻ Đối tượng tiêmĐối tượng tiêm: sử dụng tiêm cho hầu hết các loài cá: sử dụng tiêm cho hầu hết các loài cáHình thức sử dụngHình thức sử dụng: sử dụng não tươi hoặc não khô: sử dụng não tươi hoặc não khôDùng não tươi: sau khi thu thập, tiến hành vệ sinh sơ bộ qua Dùng não tươi: sau khi thu thập, tiến hành vệ sinh sơ bộ qua nước muối sinh lý hay cồn, sau đó đưa vào nghiền và pha.nước muối sinh lý hay cồn, sau đó đưa vào nghiền và pha.Dùng não khô: từ lọ bảo quản - để trong không khí 10-15 phút – Dùng não khô: từ lọ bảo quản - để trong không khí 10-15 phút – nghiền (cối chày chuyên dụng) - hoà tan trong: Nước muối sinh nghiền (cối chày chuyên dụng) - hoà tan trong: Nước muối sinh lý 0.6-0.7%, nước cất hoặc nước lọc. lý 0.6-0.7%, nước cất hoặc nước lọc. Lượng nước pha: 0,5 - 1ml/kg cá cái.Lượng nước pha: 0,5 - 1ml/kg cá cái.


Chuẩn bị:Chuẩn bị:Cối, chầy chuyên dụngCối, chầy chuyên dụngNước để pha: nước muối sinh lý Nước để pha: nước muối sinh lý 6-7%o, nước lọc, nước cất…6-7%o, nước lọc, nước cất…Xi ranh (5ml)Xi ranh (5ml)Cốc chứaCốc chứa

Chú ý: lượng nước pha cần phù Chú ý: lượng nước pha cần phù hợp, không hợp, không nhiều quánhiều quá, không , không ít ít quáquá


Các phương pháp tiêm:Các phương pháp tiêm:Tiêm vào cơTiêm vào cơTiêm vào tuyến sinh dụcTiêm vào tuyến sinh dụcTiêm vào xoang thân (gốc vây Tiêm vào xoang thân (gốc vây ngực (phổ biến nhất)ngực (phổ biến nhất)Chú ý: ưu và nhược điểm của Chú ý: ưu và nhược điểm của mỗi phương pháp tiêm; cần mỗi phương pháp tiêm; cần đảm bảo an toàn cho cá bố mẹđảm bảo an toàn cho cá bố mẹ


Liều lượng: Liều lượng: Về mặt lý thuyết tuỳ thuộc vào chất lượng hoạt hoá của Về mặt lý thuyết tuỳ thuộc vào chất lượng hoạt hoá của

não thuỳ, đối tượng, tình trạng thành thục của cá bố mẹ, nhiệt não thuỳ, đối tượng, tình trạng thành thục của cá bố mẹ, nhiệt độ nước (nhiệt độ cao liều thấp hơn nhiệt độ thấp), vụ cho đẻ, độ nước (nhiệt độ cao liều thấp hơn nhiệt độ thấp), vụ cho đẻ, kỹ thuật tiêm (kết hợp các loại KDT), Liều tiêm cho đẻ thụ tinh kỹ thuật tiêm (kết hợp các loại KDT), Liều tiêm cho đẻ thụ tinh nhân tạo, đẻ nước tĩnh cao hơn cho đẻ tự nhiên và đẻ nước nhân tạo, đẻ nước tĩnh cao hơn cho đẻ tự nhiên và đẻ nước chảy…chảy…

Liều tiêm cho cá cáiLiều tiêm cho cá cáiLiều tiêm lần 1 = liều sơ bộ, = Liều tiêm lần 1 = liều sơ bộ, = liều khởi động).liều khởi động).Liều tiêm 2 = Liều quyết định.Liều tiêm 2 = Liều quyết định.Khoảng cách 2 liều 4-6hKhoảng cách 2 liều 4-6hÝ nghĩa của liều sơ bộ? Liều Ý nghĩa của liều sơ bộ? Liều quyết định?quyết định?Liều tiêm cho cá đực = ½ - 1/3 Liều tiêm cho cá đực = ½ - 1/3 liều cá cái.liều cá cái.


Khi tiêm não thùy:Khi tiêm não thùy:Liều sơ bộ cho cá cái = 0,5 – 1mg/kg cá cáiLiều sơ bộ cho cá cái = 0,5 – 1mg/kg cá cáiLiều quyết định = 4 – 6mg/kg cá cáiLiều quyết định = 4 – 6mg/kg cá cáiTính theo cái: liều sơ bộ 1-3 não/kg cá cái; liều Tính theo cái: liều sơ bộ 1-3 não/kg cá cái; liều quyết định 4-6 cái/kg cá cái.quyết định 4-6 cái/kg cá cái.2. HCG (Prolan B; Kích dục tố màng đệm)2. HCG (Prolan B; Kích dục tố màng đệm)Được Zondec và Aschhein phát hiện vào năm Được Zondec và Aschhein phát hiện vào năm 1927 trong nước tiểu phụ nữ có thai (T1-5)1927 trong nước tiểu phụ nữ có thai (T1-5)Là một glycoprotein tan trong nước (glucozamin, Là một glycoprotein tan trong nước (glucozamin, acid sialic, manoza, glucoza và glactoza) có tác acid sialic, manoza, glucoza và glactoza) có tác dụng làm trứng lớn lên, thành thục và rụng trứng, dụng làm trứng lớn lên, thành thục và rụng trứng, duy trì thể vàng. duy trì thể vàng. Chiết xuất dựa trên nguyên lý tách protein tan Chiết xuất dựa trên nguyên lý tách protein tan trong nước, gồm có các công đoạn: trong nước, gồm có các công đoạn: Hấp phụ- Hấp phụ- giải hấp phụ- cho HCG kết tủa giải hấp phụ- cho HCG kết tủa (Sinh viên đọc tài (Sinh viên đọc tài liệu)liệu)


HCG được coi là một loại kích dục tố được dùng có hiệu HCG được coi là một loại kích dục tố được dùng có hiệu quả cho nhiều loài cá như mè trê, tra, cá chình. Cá trắm quả cho nhiều loài cá như mè trê, tra, cá chình. Cá trắm cỏ ít dùng. cỏ ít dùng. Liều lượng : Liều lượng : Cá cái: liều sơ bộ 500 – 700 IU/kg cá cáiCá cái: liều sơ bộ 500 – 700 IU/kg cá cáiLiều quyết định: 1500-5000IU/kg cá cái (cá mè: Liều quyết định: 1500-5000IU/kg cá cái (cá mè: 1500IU/kg cá cái, 500IU cho cá đực).1500IU/kg cá cái, 500IU cho cá đực).

3. LRHa (GnRH) + Domperidone (chất kháng 3. LRHa (GnRH) + Domperidone (chất kháng Dompamin)Dompamin)GnRHa tổng hợp có thành phần aminoacid cơ bản giống GnRHa tổng hợp có thành phần aminoacid cơ bản giống với GnRH tự nhiên với GnRH tự nhiên LH-RHa được chiết xuất từ hormon sinh dục các loài LH-RHa được chiết xuất từ hormon sinh dục các loài động vật. Chúng có nhiều nhiều nhóm tương tự : LH-động vật. Chúng có nhiều nhiều nhóm tương tự : LH-RHa1, LH-RHa2, LH-RHa3.RHa1, LH-RHa2, LH-RHa3.


Đối tượng sử dụng: tất cả các loài cáĐối tượng sử dụng: tất cả các loài cáTác dụng: kích thích tuyến yên tiết kích dục tốTác dụng: kích thích tuyến yên tiết kích dục tốSử dụng: nghiền Dom bằng chày và cối sứ - hòa Sử dụng: nghiền Dom bằng chày và cối sứ - hòa với nước – hòa với LRHa đã được pha với nước với nước – hòa với LRHa đã được pha với nước trước đó.trước đó.Liều lượng: phụ thuộc: đối tượng, mùa vụ, kinh Liều lượng: phụ thuộc: đối tượng, mùa vụ, kinh nghiệm của mỗi cơ sở sản xuất. (nghiệm của mỗi cơ sở sản xuất. (cácá Mè trắng, cá Mè trắng, cá Mè hoa từ 12 - 19Mè hoa từ 12 - 19g/kg cá cái, cá Trắm cỏ 10 – g/kg cá cái, cá Trắm cỏ 10 – 20 20 g/kg cá cái, cá Trắm đen 15-25g/kg cá cái, cá Trắm đen 15-25g/1kg cá g/1kg cá cái; cá Tra liều lượng lớn hơn từ 170 - 190cái; cá Tra liều lượng lớn hơn từ 170 - 190g/kg g/kg cá cái (Phạm văn Khánh, 1996), liều tiêm cho cá cá cái (Phạm văn Khánh, 1996), liều tiêm cho cá đực bằng ½ liều tiêm cho cá cái).(Bảng số liệu)đực bằng ½ liều tiêm cho cá cái).(Bảng số liệu) - Có thể cá được sử dụng với LRHa + Dom thì - Có thể cá được sử dụng với LRHa + Dom thì thời gian tái phát dài hơn các loại khác. thời gian tái phát dài hơn các loại khác. - Có thể sử dụng kết hợp các loại KDT với - Có thể sử dụng kết hợp các loại KDT với nhau (Bảng 3.15)nhau (Bảng 3.15)


CÁC CHẾ PHẨM GnRH DÙNG CHO CÁ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

mGnRHn pGlu His Trp Ser Tyr Gly Leu Arg Pro Gly NH2

sGnRHn - - - - - - Try Leu - - -

LHRH-A = mGnRH-A : [D-Ala6,Pro9 NEt] – mGnRH (Trung Quốc)

Ethylamide NHC2H5

Superfact (Buserlin) : [D-Ser(t-Bu)6,Pro9 NEt] – mGnRH (Đức)

sGnRH-A : [D-Arg6,Pro9 NEt] – sGnRH (Canada)

Ovaprim = sGnRH-A (20 g) + Domperidone (10mg) trong 1ml Propylen Glycol (Canada)

Dagin : [D-Arg6, Pro9 NEt] – sGnRH (10g) + Metoclopramid (20mg) (Israel)

AZAGLY = Nafarelin : [D-Nal(2)6, Aza-Gly10] – mGnRH (Hà Lan)

Aquaspawn : Decapeptid GnRH (Nam Phi)

Ovopel : mGnRH-A (18 – 20g) + Metoclopramid (8 – 10mg) (Hungary)


Bảng 3.14 : Liều lượng kích dục tố sử dụng cho các loài cá nuôi chủ yếu ở VN

Não thùy thể cá Chép

HCG LH-RHa Cá bố mẹ Loại KDT

Liều lượng

Loài cá mg/kg IU/kg g/kg

Ghi chú

Mè trắng 4-6 1200-2000 12-19

Mè hoa 4-6 1200-2000 12-19

Trắm cỏ 4-6 không hiệu quả

10-20

Trắm đen 4-6 1200-2000 15-25

Rô hu 6-8 không hiệu quả

15-25

Viện nghiên cứu NTTS Bắc

Ninh

Sặc rằn 4-6 2000 - 2500 40 - 50

Cá cái

Rô đồng 4-6 2000 - 2500 40 - 50

Lưu Hữu Xuyên

Mè, Rô hu, Trắm 2 500 7- 10

Viện

NCTS I

Cá đực

Sặc rằn, Rô đồng 2 - 3 1000 - 1200 20 - 25 Phạm Văn Khánh


Bảng 3.15: Các chất kích thích sinh sản có kết quả cho cá Tra cái (P. V. Khánh, 1996)

Phương pháp sử

dụng

chất kích thích sinh

sản

Đơn vị Liều tiêm sơ bộ

Liều quyết định

Ghi chú

Não thùy mg/kg 0,30 - 0,45 5,54 0,035

Dùng đơn độc

LH -RHa g/kg 20 150 - 170

Não thùy mg/kg 0,30 - 0,40 4,59 Phối hợp não thùy và HCG

HCG UI/kg 0 2600

Liều tiêm sơ bộ chỉ dùng

một loại chất KTSS

Não thùy mg/kg 0,30 –0,37 2 Phối hợp não thùy và LH - RHa

LH -RHa g/kg 20 100

Liều tiêm sơ bộ chỉ dùng

một loại chất KTSS


Tiêm kích dục tố


III. Các phương pháp cho cá đẻ trong điều kiện sinh sản nhân tạo

- Phương pháp đẻ nhân tạo thụ tinh tự nhiên (quá trình cá đẻ trứng, tiết tinh, trứng thụ tinh xảy ra trong môi trường bể đẻ)

- Phương pháp đẻ nhân tạo thụ tịnh nhân tạo (trứng và tinh được thu, sau đó được kỹ thuật viên thụ tinh)


Phương pPhương pháp cho cá đẻ thụ tinh tự nhiênháp cho cá đẻ thụ tinh tự nhiên

Các loại thiết bị cho cá đẻ:Các loại thiết bị cho cá đẻ:Bể đẻ hình trònBể đẻ hình trònBể đẻ hình trứngBể đẻ hình trứngBể đẻ hình thuyềnBể đẻ hình thuyềnGiai cho cá đẻGiai cho cá đẻAo cho cá đẻAo cho cá đẻCác thiết bị khác: chậu, xô, chum, Các thiết bị khác: chậu, xô, chum, vại…vại…Yêu cầu thiết bị cho cá đẻ:Yêu cầu thiết bị cho cá đẻ:Cho đẻ được một lượng nhất định cá Cho đẻ được một lượng nhất định cá bố mẹ/lần cho đẻbố mẹ/lần cho đẻĐảm bảo sức khỏe cá bố mẹĐảm bảo sức khỏe cá bố mẹTỷ lệ đẻ, tỷ lệ thụ tinh cao, trứng ít bị Tỷ lệ đẻ, tỷ lệ thụ tinh cao, trứng ít bị vỡ (trứng bán trôi nổi)vỡ (trứng bán trôi nổi)Thao tác đơn giản, thu trứng triệt để, Thao tác đơn giản, thu trứng triệt để, không bị địch hại và tạp chấtkhông bị địch hại và tạp chất


Cho cá đẻ trứng bán trôi nổi sinh sảnCho cá đẻ trứng bán trôi nổi sinh sản

Vệ sinh và chuẩn bị bể đẻ và các thiết bị Vệ sinh và chuẩn bị bể đẻ và các thiết bị phụ trợphụ trợTính toán lượng cá bố mẹ và chọn cá bố Tính toán lượng cá bố mẹ và chọn cá bố mẹ cho đẻmẹ cho đẻTính toán liều lượng kích dục tố và tiêm Tính toán liều lượng kích dục tố và tiêm kích dục tốkích dục tốThả cá và vận hành bể đẻ:Thả cá và vận hành bể đẻ:Dòng chảy trong bể duy trì 0,45 – 1,5m/s Dòng chảy trong bể duy trì 0,45 – 1,5m/s tùy thuộc từng giai đoạn. Khi cá động tùy thuộc từng giai đoạn. Khi cá động hớn cần thay đổi lưu tốc 15-20’/lần, khi hớn cần thay đổi lưu tốc 15-20’/lần, khi cá đẻ cần giảm lưu tốc còn 0,4-0,5m/s.cá đẻ cần giảm lưu tốc còn 0,4-0,5m/s.Cá đẻ 2/3, khoảng 1-1,5h có thể thu Cá đẻ 2/3, khoảng 1-1,5h có thể thu trứng.trứng.Tiến hành thu trứng và đưa vào ấp (căn Tiến hành thu trứng và đưa vào ấp (căn cứ trên hiệu ứng KDT)cứ trên hiệu ứng KDT)Thả cá ra ao nuôi tái phátThả cá ra ao nuôi tái phát


III.1.3. Cho cá đẻ trứng dính sinh sảnIII.1.3. Cho cá đẻ trứng dính sinh sảnCác nội dung tương tự trên;Các nội dung tương tự trên;Điểm khác: Cần chuẩn bị giá thể và cung cấp giá thể. Bể đẻ Điểm khác: Cần chuẩn bị giá thể và cung cấp giá thể. Bể đẻ đơn giản.đơn giản.Giá thể: dùng cho cá đẻ trứng dính sinh sản.Bèo lục bình, rong đuôi chồn. Lưới, xơ dừa…Vệ sinh trước khi cấp cho cá đẻ: rửa sạch, ngâm nước muối.180 – 200 cây bèo/m2. 1m2 bèo cho 2-3kg cá cái sinh sản.

III.1.4. Cho cá đẻ trứng nổi sinh sản III.1.4. Cho cá đẻ trứng nổi sinh sản (cá lóc, cá rô đồng, cá sặc rằn…)Có thể cho cá đẻ trong các thiết bị đơn giản: bể, xô, chậu, Có thể cho cá đẻ trong các thiết bị đơn giản: bể, xô, chậu, giai,ao…giai,ao…Môi trường nước tĩnhMôi trường nước tĩnh. [sv tự nghiên cứu]. [sv tự nghiên cứu]


Phương pháp cho cá đẻ thụ tinh nhân tạo

2.1. Nhóm cá đẻ trứng bán trôi nổi• Phương pháp 1: Sau khi vuốt trứng ra khay, lấy tinh

đã thu trước đó hòa với nước tưới đều.• Phương pháp 2: Trước khi vuốt trứng, lấy tinh hòa

sản với nước trong khay, sau đó vuốt trứng vào.• Phương pháp 3: Lấy trứng và tinh cùng lúc, trộn đều• Phương pháp 4: vuốt trứng trước, sau đó vuốt tinh

vào khay chứa trứng, tiến hành thụ tinh

Các phương pháp trên có ưu và nhược điểm gì?


III.2.2. Nhóm cá đẻ trứng dính III.2.2. Nhóm cá đẻ trứng dính (Cá chép, cá tra, ba sa, cá lăng…)

Thiết bị cho cá đẻ: Bể hình vuông, chữ nhật: thể tích 1-5m3; Giai cho cá đẻ.Kích dục tố tiêm 2 lần cho cá cái, liều lượng cao hơn so với cho đẻ thụ tinh tự nhiên.Sau khi tiêm KDT 4-6h, định kỳ kiểm tra trứng rụng để cho cá đẻ.


Sử dụng phương pháp thụ tinh khô (phương pháp 3, 4)Tùy vào thực tế tại trại để tiến hành cho trứng dính trên giá thể hay khử dính.Khử dính: . Khử dính bằng nước dứa 3-4% trong 15-20 phút, sau đó rửa sạch.. Khử dính bằng Tanin trong 30 giây, 5-7gTanin pha trong 10L nước.. Khử dính bằng bùn, sữa bò khử dính trong 3-4 phút; 10g sữa/1L nước.. Woynarowich: (0,3g NaCl + 0,4g Urê)/1 lít nước


Cho trứng dính trên giá thểCho trứng dính trên giá thểChuẩn bị giá thể, tùy thuộc vào Chuẩn bị giá thể, tùy thuộc vào loài mà giá thể cần là bèo lục loài mà giá thể cần là bèo lục bình, rong, xơ dừa, khung lưới bình, rong, xơ dừa, khung lưới hay đá, sỏi.hay đá, sỏi.Giá thể thường được ngâm Giá thể thường được ngâm ngập trong nước, trứng sau khi ngập trong nước, trứng sau khi thụ tinh được cho dính trên giá thụ tinh được cho dính trên giá thể.thể.Đưa trứng vào ấp.Đưa trứng vào ấp.III.3 – Ưu và nhược điểm của III.3 – Ưu và nhược điểm của phương pháp thụ tinh tự phương pháp thụ tinh tự nhiên và thụ tinh nhân tạonhiên và thụ tinh nhân tạo

(Sinh viên tự nghiên (Sinh viên tự nghiên cứu)cứu)


IV. Ấp nở trứng cá

1- Thiết bị ấp(Phần này xem lại Công trình nuôi TS)• Giai ấp trứng- Sử dụng để ấp trứng nổi, trứng dính trên giá thể- Cấu tạo: giai nổi hình chữ nhật bằng vải đay, vải

bông, lụa hoặc nilon (tốt nhất là lụa và nilon) mắt lưới a=0,3-0,5mm; 80cm x 50cm x 60cm; nguyên tắc là nước chảy thông suốt và cá con không lọt ra ngoài; lưới bảo vệ mắt lưới 0,25cm2.

- Mật độ: 2-5trứng/cm2.


Bình Weis: Dùng để ấp trứng đã khử dính, trứng bán trôi nổi,Cấu tạo: 10 – 200 lít, kim loại, nhựa, composideMật độ: 1-2 trứng/cm3.


Bể vòng: Dùng ấp trứng bán trôi nổi, trứng dính. Bể vòng có thể làm bằng tôn, Compozic ... gạch xây trát xi măng, đan bằng tre trát hắc ín trơn ... thể tích của bể hiện tại là 4-12m3.Mật độ: 0,5 – 1 triệu trứng/m3.Mật độ ấp phụ thuộc gì?


2.1. Ấp nở trứng bán trôi nổi 2.1. Ấp nở trứng bán trôi nổi (trứng cá trắm cỏ, trôi, mè…)(trứng cá trắm cỏ, trôi, mè…)Chuẩn bị thiết bị ấp: bể vòng, Chuẩn bị thiết bị ấp: bể vòng, bình weis. bình weis. Vệ sinh, lắp khung mạng tràn, Vệ sinh, lắp khung mạng tràn, mạng tràn (kiểm tra xem mạng mạng tràn (kiểm tra xem mạng tràn có bị rách hay không, mạng tràn có bị rách hay không, mạng tràn phải được buộc chắc chắn tràn phải được buộc chắc chắn vào trụ tràn). vào trụ tràn). Cấp nước, tạo dòng chảy nhẹ.Cấp nước, tạo dòng chảy nhẹ.Tiến hành thu trứng, thả vào bể Tiến hành thu trứng, thả vào bể ấp. Dùng vợt thu trứng, cho vào ấp. Dùng vợt thu trứng, cho vào dụng cụ chứa: xô, chậu tiến dụng cụ chứa: xô, chậu tiến hành nhẹ nhàng để tránh hành nhẹ nhàng để tránh trường hợp vỡ trứng. Lúc này trường hợp vỡ trứng. Lúc này tăng lưu tốc nước trong bể. tăng lưu tốc nước trong bể. Tính lượng trứng đủ cho bể ấp.Tính lượng trứng đủ cho bể ấp.Quản lý bể ấp, bình weis:Quản lý bể ấp, bình weis:


Chuẩn bị nước: các yếu tố thủy lý, thủy hóa: nhiệt độ, oxy hòa Chuẩn bị nước: các yếu tố thủy lý, thủy hóa: nhiệt độ, oxy hòa tan, pH, huyền phù… Nước dùng để ấp phải được lọc SVPD.tan, pH, huyền phù… Nước dùng để ấp phải được lọc SVPD.Điều chỉnh dòng chảy căn cứ độ trôi nổi của trứng và giai đoạn Điều chỉnh dòng chảy căn cứ độ trôi nổi của trứng và giai đoạn phát triển của phôi để điều chỉnh: 0,3 – 0,5m/s. phát triển của phôi để điều chỉnh: 0,3 – 0,5m/s. Vệ sinh mạng tràn: định kỳ 30 – 40 phút/lần. Tăng cường vệ sinh Vệ sinh mạng tràn: định kỳ 30 – 40 phút/lần. Tăng cường vệ sinh khi trứng nở.khi trứng nở.Theo dõi quá trình phát triển phôi. Theo dõi quá trình phát triển phôi. Tính tỷ lệ thụ tinh, tỷ lệ nở, tỷ Tính tỷ lệ thụ tinh, tỷ lệ nở, tỷ lệ dị hình, tỷ lệ ra bột. lệ dị hình, tỷ lệ ra bột. Chăm sóc cá bột: theo dõi và cho cá ăn khi cá bắt đầu tiêu biến Chăm sóc cá bột: theo dõi và cho cá ăn khi cá bắt đầu tiêu biến noãn hoàng và có thể bắt mồi. Thức ăn: lòng đỏ trứng, rotifer…; noãn hoàng và có thể bắt mồi. Thức ăn: lòng đỏ trứng, rotifer…; Lòng đỏ trứng luột chín, bóp nhuyễn, hòa nước và lọc qua lưới Lòng đỏ trứng luột chín, bóp nhuyễn, hòa nước và lọc qua lưới gaz, cho vào bể ấp. Rotifer cho trực tiếp vào bể.gaz, cho vào bể ấp. Rotifer cho trực tiếp vào bể.Thả cá ra ao để ương. ( cá 2-3 ngày sau khi nở)Thả cá ra ao để ương. ( cá 2-3 ngày sau khi nở)


2.2. Ấp trứng dính (cá chép, 2.2. Ấp trứng dính (cá chép, trê, tra, ba sa…)trê, tra, ba sa…)Ấp trứng đã khử dínhẤp trứng đã khử dính- Dụng cụ ấp: Bình Weis; tiến - Dụng cụ ấp: Bình Weis; tiến hành chuẩn bị bình ấp.hành chuẩn bị bình ấp.Thả trứng để ấp: 1-1,5 vạn Thả trứng để ấp: 1-1,5 vạn trứng/bình 10 líttrứng/bình 10 lítQuản lý bình ấp: điều chỉnh lưu Quản lý bình ấp: điều chỉnh lưu tốc nước, vệ sinh mạng tràntốc nước, vệ sinh mạng trànThu cá bộtThu cá bột


Ấp trứng dính trên giá thể:Ấp ướt:Dụng cụ ấp: bể xi măng (1-5mDụng cụ ấp: bể xi măng (1-5m22); Ao (kết hợp để ương lên cá hương; ); Ao (kết hợp để ương lên cá hương; 400-500m400-500m22); tận dụng bể đẻ, bể vòng để ấp.); tận dụng bể đẻ, bể vòng để ấp.Thả giá thể có trứng dính vào bể ấp, lượng giá thể tùy thuộc mật độ Thả giá thể có trứng dính vào bể ấp, lượng giá thể tùy thuộc mật độ trứng dính trên giá thể, thể tích bể; làm khung giá thể. Thường gía thể trứng dính trên giá thể, thể tích bể; làm khung giá thể. Thường gía thể chiếm 2/3 diện tích bể. Thả ấp trong ao: tính toán để mật độ cá bột chiếm 2/3 diện tích bể. Thả ấp trong ao: tính toán để mật độ cá bột 30.000 – 40.000 con/100m30.000 – 40.000 con/100m22..Trong quá trình ấp tạo dòng chảy nhẹ, có thể kết hợp sục khí. Trong quá trình ấp tạo dòng chảy nhẹ, có thể kết hợp sục khí. Vớt giá thể sau khi cá nở 3-5 ngày, khi xuất cá ra ao ương.(không để Vớt giá thể sau khi cá nở 3-5 ngày, khi xuất cá ra ao ương.(không để giá thẻ quá lâu, không vớt giá thể khi cá mới nở)giá thẻ quá lâu, không vớt giá thể khi cá mới nở)Ấp khô (ấp trứng trên cạn, trong môi trường ẩm ướt):Ấp khô (ấp trứng trên cạn, trong môi trường ẩm ướt):Trứng cá chép, bống tượngTrứng cá chép, bống tượngKhu vực miền Bắc thời điểm đầu năm nhiệt độ môi trường thấp, 16 -Khu vực miền Bắc thời điểm đầu năm nhiệt độ môi trường thấp, 16 -1717ooC , không phù hợp cho phôi phát triển, nấm thùy mi. C , không phù hợp cho phôi phát triển, nấm thùy mi. Giá thể chứa trứng được xếp trên một cái giá (gỗ, sắt…) cách mặt đất Giá thể chứa trứng được xếp trên một cái giá (gỗ, sắt…) cách mặt đất 0,5m; đặt ở vị trí kín gió vào mùa đông, thoáng về mùa hạ. Bên trên có 0,5m; đặt ở vị trí kín gió vào mùa đông, thoáng về mùa hạ. Bên trên có thể phủ 1 lớp rơm, vải có thể giữ ẩm.thể phủ 1 lớp rơm, vải có thể giữ ẩm.Quản lý & chăm sóc: 30 – 1h tưới nước/lần để giữ ẩm cho trứng và giá Quản lý & chăm sóc: 30 – 1h tưới nước/lần để giữ ẩm cho trứng và giá thể; chú ý côn trùng, địch hại có thể ăn trứng.thể; chú ý côn trùng, địch hại có thể ăn trứng.Thả giá thể vào bể chứa nước hoặc ao khi trứng xuất hiện điểm mắt; Thả giá thể vào bể chứa nước hoặc ao khi trứng xuất hiện điểm mắt; thường 1-2 ngày.thường 1-2 ngày.


2.3. Kỹ thuật ấp trứng nổi2.3. Kỹ thuật ấp trứng nổi2.4. Kỹ thuật ấp trứng cá rô 2.4. Kỹ thuật ấp trứng cá rô phiphi


Vuốt trứng cá hô

Lấy tinh cá hô


Phân cắt 2 tế bào

Phân cắt 4 tế bào Phân cắt 8 tế bào Phân cắt 16 tế bào Phân cắt 32 tế bào

Phân cắt nhiều tế bào Phôi nang cao Phôi vị Cuối giai đoạn phôi vị Phôi thần kinh

kỹ thuật cho cá đẻ nhân tạo

Documents