k|zfgtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

22
jif{ !# c+s @) sf7df8f} +, z'qmaf/, c;f]h !!, @)^$ SAPTAHIK Nepali National Weekly Friday, Sep. 28, 2007 k[i7 @$ d"No ?= *÷– neu'? /]vf yfkf k[i7 !! df ljb'/ vltj8f sf7df8f}+— ut zlgaf/ ;f]gL 6]lnlehg Rofgnsf] kx' “r ePsf clwsf+z g]kfnL OlG8og cfO8n x]g{ s]lGb|t lyP . OlG8og cfO8nsf] t];|f] ;+:s/0fsf lglDt clGtd :kwf{df lel8/x]sf g]kfnLefifL k|zfGt tfdfªsf] lhtsf] sfdgf ub}{ 6]lnlehg x]g] {x¿n] dWo/ftdf ;f]r]cg'¿ks} lg0f{o ;'Gg kfP, cyf{t\ t];|f] ;+:s/0fsf] OlG8og bfhL{lnªdf hlGdP/ ef/tLo k|x/Ldf sfo{/t k|zfGt tfdfªsf] of] ljhon] ef/tdf a;f]af; ug] { krf;f} + nfv g]kfnLsf] hftLo klxrfgnfO{ cem k|:6 agfOlbPsf] 5 . s8f k|lt:kwL{sf ¿kdf b]lvPsf cldtnfO{ x/fpg kl5Nnf ufnf /fpG8df k|zfGtn] lgs} d]xgt ug'{k/]sf] lyof] . Psftkm{ lg0ff{osx¿sf] k|z+;fn] pRr dgf]ansf ;fy k|:t't ePsf cldt / csf{tkm{ ef]6n] dfq Toxf“;Dd k'u]sf] eGg] lg0ff{osx¿s} cf/f]ksf aLrdf ;+od gu'dfO{ x“l;nf cg'xf/sf oL o'jfn] cfkm\gf] ufosLnfO{ ;f]r]eGbf /fd|f];“u k|:t't u/]sf lyP . kmfOgn :kwf{sf] lbg k|zfGtsf] ufosL cldtsf] eGbf pTs[i6 /x\of] . …h] u/, h;f] u/ htf;'s} n}hfpm dnfO{, of] dg t d]/f] g]kfnL xf]==Ú !(&$ P8Lsf] of] uLtdfkm{t k|zfGtn] cfkm" g]kfnL ePsf]df uj{ ePsf] efjgf cleJoQm u/]sf lyP . s]xL ;ftfcl3 bfhL{lnªsf] ljzfn k|zfGt tfdfª sf7df8f} + / kf]v/fdf sf7df8f} +— gof“ a|fG8 l:k| +up8sf tof/L kf];fsx¿ ahf/df ptf/]sf] ;"o{ g]kfn k|f=ln=n] OlG8og cfO8n k|zfGt tfdfªnfO{ sf7df8f} + / kf]v/fsf nfvf} + bz{sdfem klxnf] k6s nfOe ;f]df pkl:yt u/fP/ Pp6f gof“ cWofo /Rg] ePsf] 5 . c;f]h !@ / !# ut] k|zfGt tfdfªn] OlG8og cfO8nsf cGo k|ltof]uLx¿ c+lstf / bLkfnL clg g]kfnsf rlr{t kk ufos lgdf ?Dafsf ;fydf cfkm\gf] ufog snf k|:t't ug] {5g\ . ;Dk"0f{ ;+uLtk| ]dL Pj+ k|zfGt, c+lstf, bLkfnL / lgdf ?Dafsf k|z+;sx¿n] of] /f]df~rs ;f+uLlts k|:t'ltnfO{ oxL c;f]h !@ ut] sf7df8f} +, hfjnfv]nl:yt ;]G6 h]ljo;{ :s'nsf] v]n d}bfgdf tyf c;f]h !# ut] kf]v/fsf] k|bz{gL dfu{, gof“ ahf/df k|ToIf ¿kdf b]Vg–;'Gg ;Sg]5g\ . ;"o{ g]kfnsf] nf]slk|o kl/wfg l:k| +up8n] k|zfGtnfO{ pkl:yt u/fP/ g]kfnL hgtf vf;u/L k|zfGtsf km\ofgx¿sf] rfxgf k"/f ug]{ k|of; u/]sf] 5 . g]kfndf sfo{qmd k|:t't ug{ pT;flxt k|zfGtn] eg]sf 5g\— ‘d w]/} pT;flxt 5' / sf7df8f}+ tyf kf]v/fsf bz{sx¿Dffem pkl:yt x'g xtfl/Psf] klg 5', ;fy} dnfO{ k|ltof]lutf cjlwe/ ;dy{g k|bfg u/]/ xf};nf lbg'x'g] g]kfnL hgtfk|lt klg xflb{s cfef/ k|s6 ug{ rfxG5' .’ sfo{qmdsf nflu ;Lldt ;+Vofdf l6s6 laqmL ul/g] cfof]hsx¿n] atfPsf 5g\ . gfs /fv] k|zfGtn] ;f+uLlts ;df/f]xdf pkl:yt ePsf k|zfGtn] pQm uLt ufP/ cfkm\gf] of] ljho cleofgnfO{ g]kfnLx¿sf] ljho dfGg cfu|x u/]sf lyP, To;n] klg pgLk|lt ;Dk"0f{ g]kfnLsf] ;fy a9]sf] lyof] . zlgaf/sf] sfo{qmddf klg pgn] dGq AofG8sf] uLt uf]vf{nLsf] 5f]/f] x'“ d uf]v]{ d]/f] gfd== Oltxf; kN6fOx]/ jf k'vf{nfO{ ;f]w lht]s} 5f} + ;+;f/nfO=== jL/ jL/ jL/ uf]vf{nL uLt ufPsf lyP . Tolt dfq xf]Og, ;f]gL 6]lnlehgaf6} g]kfnLsf] 5f]/fn] oxf“;Ddsf] ofqf to ug{ ;Sg' g} pknlAw ePsf] atfP/ pgn] cfkm" g]kfnL ePsf] k6s– k6s pNn]v ul//x] . csf]{ /f]rs kIf g]kfndf a:g]x¿n] la;{ +b} uPsf] g]kfnL 6f]kLnfO{ sfo{qmdsf] :6]hd} klx/]/ oL o'jfn] g]kfnL ;fg vf]Hg] k|oTg u/] . k|zfGt ljho ePsf] 3f]if0ffnuQ} k|zfGtsL lbbL cr{gf tfdfªn] efOsf] lz/df g]kfnL 6f]kL / vfbf nufOlbPsL lyOg\ . …kl/0ffd cfO;s]kl5 klg k|zfGtn] cldtnfO{ ;fy} lnP/ u/]sf] Jojxf/n] of] dflg;sf] dg ;f“Rr} /fd|f] /x]5 eGg] k'li6 eof],Ú sfo{qmdsf lg0ff{os tyf kfZj{ufos plbtgf/fo0f emfn] 6]lnkmf]g s'/fsfgLdf ;fKtflxs;“u eg]– …ufnf /fpG8sf] k|f/Deb]lv g} c;n Jojxf/sf] u'0f k|zfGtdf dfq b]lvPsf] lyof] .Ú lhtkl5 k|zfGtn] qmd};“u ef/tLo k'ln; kmf];{, lg0ff{osx¿, l;lSsdb]lv g]kfn;Dd / b]x/fb"gb]lv ef/tdf a:g] ;Dk"0f{ g]kfnLk|lt s[t1tf hfx]/ u/]sf lyP . k|zfGtsf] lhtdf pkl:yt ;a}n] k|zfGtsL cfdf ¿kf ;fOa/ un{ ;la|gf cfO8nsf] pkflw bfhL{lnª] o'jf k|zfGts} xftdf uof] . s'n & s/f]8 ef]l6ª ePsf] kmfOgn :kwf{df k|zfGtn] csf{ k|ltof]uL d]3fnosf cldt knsf] t'ngfdf @) k|ltzt cyf{t\ ! s/f]8 %) nfv ef]6n] cu|tf xfl;n ub}{ ljho k|fKt u/] . alnp8 gfos hf]g ca|fxdn] k|zfGtsf] xft p7fP/ pgL ljho ePsf] 3f]if0ff u/]sf lyP . af“sL k[i7 % df yk ;dfrf/ k[i7 !) / !& df dWok[i7df sf]dn

Upload: others

Post on 15-Dec-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

jif{ !# c+s @) sf7df8f}+, z'qmaf/, c;f]h !!, @)^$ SAPTAHIK Nepali National Weekly Friday, Sep. 28, 2007 k[i7 @$ d"No ?= *÷–

neu'?

/]vf yfkfk[i7 !! df

af“sL k[i7 @@ df

ljb'/ vltj8fsf7df8f } +— ut zlgaf/ ;f ]gL

6]lnlehg Rofgnsf] kx'“r ePsf clwsf+zg]kfnL OlG8og cfO8n x]g{ s]lGb|t lyP .OlG8og cfO8nsf] t];|f] ;+:s/0fsf lglDtclGtd :kwf{df lel8/x]sf g]kfnLefifLk|zfGt tfdfªsf] lhtsf] sfdgf ub}{6]lnlehg x]g]{x¿n] dWo/ftdf ;f]r]cg'¿ks}lg0f{o ;'Gg kfP, cyf{t\ t];|f];+:s/0fsf] OlG8og

bfhL{lnªdf hlGdP/ ef/tLo k|x/Ldfsfo{/t k|zfGt tfdfªsf] of] ljhon]ef/tdf a;f]af; ug]{ krf;f}+ nfv g]kfnLsf]hftLo klxrfgnfO{ cem k|:6 agfOlbPsf]5 . s8f k|lt:kwL{sf ¿kdf b]lvPsfcldtnfO{ x/fpg kl5Nnf ufnf /fpG8dfk|zfGtn] lgs} d]xgt ug'{k/]sf] lyof] .Psftkm{ lg0ff{osx¿sf] k|z+;fn] pRrdgf]ansf ;fy k|:t't ePsf cldt /csf{tkm{ ef]6n] dfq Toxf“;Dd k'u]sf] eGg]lg0ff{osx¿s} cf/f]ksf aLrdf ;+odgu'dfO{ x“l;nf cg'xf/sf oL o'jfn] cfkm\gf]ufosLnfO{ ;f]r]eGbf /fd|f];“u k|:t't u/]sflyP . kmfOgn :kwf{sf] lbg k|zfGtsf]ufosL cldtsf] eGbf pTs[i6 /x\of] .

…h] u/, h;f] u/ htf;'s} n}hfpmdnfO{, of] dg t d]/f] g]kfnL xf]==Ú !(&$P8Lsf] of] uLtdfkm{t k|zfGtn] cfkm" g]kfnLePsf]df uj{ ePsf] efjgf cleJoQm u/]sflyP . s]xL ;ftfcl3 bfhL{lnªsf] ljzfn

k|zfGt tfdfª sf7df8f}+ / kf]v/fdfsf7df8f}+— gof“ a|fG8 l:k|+up8sf tof/L kf];fsx¿ ahf/df ptf/]sf] ;"o{ g]kfn

k|f=ln=n] OlG8og cfO8n k|zfGt tfdfªnfO{ sf7df8f}+ / kf]v/fsf nfvf}+ bz{sdfemklxnf] k6s nfOe ;f]df pkl:yt u/fP/ Pp6f gof“ cWofo /Rg] ePsf] 5 . c;f]h!@ / !# ut] k|zfGt tfdfªn] OlG8og cfO8nsf cGo k|ltof]uLx¿ c+lstf / bLkfnLclg g]kfnsf rlr{t kk ufos lgdf ?Dafsf ;fydf cfkm\gf] ufog snf k|:t'tug]{5g\ . ;Dk"0f{ ;+uLtk|]dL Pj+ k|zfGt, c+lstf, bLkfnL / lgdf ?Dafsf k|z+;sx¿n]of] /f]df~rs ;f+uLlts k|:t'ltnfO{ oxL c;f]h !@ ut] sf7df8f}+, hfjnfv]nl:yt ;]G6h]ljo;{ :s'nsf] v]n d}bfgdf tyf c;f]h !# ut] kf]v/fsf] k|bz{gL dfu{, gof“ ahf/dfk|ToIf ¿kdf b]Vg–;'Gg ;Sg]5g\ .

;"o{ g]kfnsf] nf]slk|o kl/wfg l:k|+up8n] k|zfGtnfO{ pkl:yt u/fP/ g]kfnLhgtf vf;u/L k|zfGtsf km\ofgx¿sf] rfxgf k"/f ug] { k|of; u/]sf] 5 . g]kfndfsfo{qmd k|:t't ug{ pT;flxt k|zfGtn] eg]sf 5g\— ‘d w]/} pT;flxt 5' /sf7df8f} + tyf kf]v/fsf bz{sx¿Dffem pkl:yt x'g xtfl/Psf] klg 5', ;fy}dnfO{ k|ltof]lutf cjlwe/ ;dy{g k|bfg u/]/ xf};nf lbg'x'g] g]kfnL hgtfk|ltklg xflb{s cfef/ k|s6 ug{ rfxG5' .’ sfo{qmdsf nflu ;Lldt ;+Vofdf l6s6 laqmLul/g] cfof]hsx¿n] atfPsf 5g\ .

gfs /fv]k|zfGtn]

;f+uLlts ;df/f]xdf pkl:yt ePsfk|zfGtn] pQm uLt ufP/ cfkm\gf] of] ljhocleofgnfO{ g]kfnLx¿sf] ljho dfGg cfu|xu/]sf lyP, To;n] klg pgLk|lt ;Dk"0f{g]kfnLsf] ;fy a9]sf] lyof] . zlgaf/sf]sfo{qmddf klg pgn] dGq AofG8sf] uLtuf]vf{nLsf] 5f]/f] x'“ d uf]v]{ d]/f] gfd==Oltxf; kN6fOx]/ jf k'vf{nfO{ ;f]w lht]s}5f}+ ;+;f/nfO=== jL/ jL/ jL/ uf]vf{nL uLtufPsf lyP . Tolt dfq xf]Og, ;f]gL6]lnlehgaf6} g]kfnLsf] 5f]/fn] oxf“;Ddsf]ofqf to ug{ ;Sg' g} pknlAw ePsf]atfP/ pgn] cfkm" g]kfnL ePsf] k6s–k6s pNn]v ul//x] . csf]{ /f]rs kIfg]kfndf a:g]x¿n] la;{+b} uPsf] g]kfnL6f]kLnfO{ sfo{qmdsf] :6]hd} klx/]/ oL o'jfn]g]kfnL ;fg vf]Hg] k|oTg u/] . k|zfGt

ljho ePsf] 3f]if0ffnuQ} k|zfGtsL lbbLcr{gf tfdfªn] efOsf] lz/df g]kfnL 6f]kL/ vfbf nufOlbPsL lyOg\ .

…kl/0ffd cfO;s]kl5 klg k|zfGtn]cldtnfO{ ;fy} lnP/ u/]sf] Jojxf/n] of]dflg;sf] dg ;f“Rr} /fd|f] /x]5 eGg] k'li6eof],Ú sfo{qmdsf lg0ff{os tyf kfZj{ufosplbtgf/fo0f emfn] 6]lnkmf]g s'/fsfgLdf;fKtflxs;“u eg]– …ufnf /fpG8sf]k|f/Deb]lv g} c;n Jojxf/sf] u'0f k|zfGtdfdfq b]lvPsf] lyof] .Ú lhtkl5 k|zfGtn]qmd};“u ef/tLo k'ln; kmf];{, lg0ff{osx¿,l;lSsdb]lv g]kfn;Dd / b]x/fb"gb]lvef/tdf a:g] ;Dk"0f{ g]kfnLk|lt s[t1tfhfx]/ u/]sf lyP . k|zfGtsf ] lhtdfpkl:yt ;a }n ] k |zfGtsL cfdf ¿kf

;fOa/ un{

;la|gf

cfO8nsf] pkflw bfhL{lnª] o'jfk|zfGts} xftdf uof] . s'n & s/f]8ef]l6ª ePsf] kmfOgn :kwf{dfk|zfGtn] csf{ k|ltof]uL d]3fnosfcldt knsf] t'ngfdf @) k|ltztcyf{t\ ! s/f]8 %) nfv ef]6n]cu|tf xfl;n ub}{ ljho k|fKtu/] . alnp8 gfos hf]g ca|fxdn]k|zfGtsf] xft p7fP/ pgL ljhoePsf] 3f]if0ff u/]sf lyP .

af“sL k[i7 % df

yk ;dfrf/ k[i7 !) / !& df

dWok[i7df

sf]dn

Page 2: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007

Uofn/L

@

j]bt L g

hgf o'jf ldn]/ul7t ;f+uLlts;d"x …j]bÚ n]cfkm\gf] klxnf] uLlt;+u|x …j]bÚ>f]tfdfem NofPsf] 5 . of] AofG8dfcleif]s -lu6f/ / ef]sN;_, ljho -af;_ / r]tg -8«d_ ;+nUg 5g\ ./s ufogdf :yflkt x'g] t/v/df/x]sf] of] ;d"xsf] ;+u|xdf ;dLIff,x/]s kn, ltdLnfO{ d}n], gof“ g]kfn,ltd|f] / d]/f] nufot cf7j6f uLt;dflji6 5g\ .

;lDem/xG5'ufos lzlz/ jfª\b]nsf]

k lxnf ] Psn uL lt; +u |x…;lDem/xG5'Ú >f]tfdfem cfPsf] 5 .;'ud ;+uLtsf] of] ;+u|xnfO{;fGtgf /]s8{\;n] ahf/df NofPsf]xf] . gf}j6f uLt ;dflji6 of];+u|xsf uLtsf] zAb lzlz/jfª\b]n, /fs]z vflnª, /fhs'df/yfkf du/, o' P; AofG8 bfhL{lnª,ljj]s lg/f}nf, h] kfkL tyf ljKnjk|tLssf] 5 eg] ;+uLt lzlz/jfª\b]n, /fs]z vflnª, /fhs'df/yfkfdu/, eut /fO{ tyf ;'j0f{lnDa'sf] 5 . ;+u|xsf] Pp6f uLtufossL alxgL ljBf jfª\b]nn]klg ufPsL l5g\ .

l:k8u f o s

l8h] o'jfsf] klxnf]Psn uLlt;+u|xl:k8 >f]tfdfemcfPsf] 5 . l/ofhDo'lhsn] ahf/dfNofPsf] of] ;+u|xdf cf7j6f uLt;dfj]z 5g\ . ;+u|xsf uLt z+s/Hjfnf, czf]s dxh{g -Hofs_, >Ls[i0fu'?ª, l8h] o'jf / x]d ;'j]bLn] n]v]sf5g\ eg] ;+uLt pb]z >]i7, >Ls[i0fu '?ª, l8h ] o 'jf tyf x ]d;'j]bLsf] 5 . ;+u|xdf /f]zgu'?ª, pb]z >]i7, l8h] o'jf,>Ls[i0f u'?ª, df};dL u'?ª, v]d/fhu'?ª, k|fZgf zfSo, k|Llt sf}/, df08jLlqkf7L tyf x]d ;'j]bLn] :j/ lbPsf5g\ . ;+u|xdf a]aL s], Hjfnf tyfg]K;fO8]hn] ¥ofk e/]sf 5g\ .

Sof;]6

nfOe zf]

j[if

ldy'g

ss{6

l;+x

sGof

t'nf

j[lZrs

wg'

ds/

s'De

dLg

tkfO{+sf] of] ;ftftkfO{+sf] of] ;ftfHof]= k++= cf]h/fh pkfWofo nf]xgL

d]if

Hof]= k++= cf]h/fh pkfWofo nf]xgL

of] ;ftfsf] k~rf·

c;f]h !$ ut] M c+u|]hL dlxgfsf] k|f/De

u|xn] ;fy lbO/x]sf ] 5 .af]nLsf] k|efj, k|;Ggtf Pj+ k/fqmda9\g]5 . sfddf ;kmntf k|fKtx'g'sf ;fy} e]63f6df /dfpg] cj;/h'6\g]5 . ofqf x'g;S5 . cw'/f sfdaGg] tyf gof“ sfd kfOg] of]u 5 .wg cfh{g klg x'g] b]lvG5 . cfkmGtx¿sf];xof]un] zq' k/flht x'g]5g\ . wfld{ssfo{df an gug'{ g} plrt xf]nf .

vr{ cln a9L g} ug'{knf{ . zq'b]lv;hu /xg'xf]nf . 3/]n' ;d:of sfod}/xg]5 . s'/f sf6\g]x¿ ;lqmo /xg]5g\ .;dodf lg0f{o gx'“bf cfkm\gf] sfddfc¿n] g} clwsf/ hdfpg ;S5g\ .;f]daf/b]lv dfg;Ddfg ldNg], sfddf;'wf/ cfpg] tyf Joj;fodf ;kmntfxfl;n x'g] of]u 5 . ofqf ug]{ cj;/klg h'6\g]5 . cfDbfgLsf] tLj|tf sfod}/x] klg wgdfn x/fpg ;S5 .

;dli6df ;ftf /fd|f] 5 . k/fqmda9\g'sf ;fy} cw'/f sfd aGg] tyf gof“sfd kfOg] of]u 5 . ;f]Rg] zlQm a9\g]5 .wg cfh{g ug]{ cj;/ h'6\g]5 . cWoogdf;'wf/ cfpg]5 . ef]het]/df klg ;+nUgx'g'xf]nf . ;f]daf/ / d+unaf/ vr{ Pj+ljjfb a9\g] tyf Joj;fodf cj/f]w cfpg]b]lvG5 . 3/]n' ;d:ofn] ;tfpg ;S5 .

u|xuf]r/ /fd|f] 5 . dg k|;Gg/xg]5 . dfg;Ddfg klg ldNg]5 .c¿sf] dg ;lhn} lhTg ;lsg]5 .wg cfh{g ug]{ cj;/ h'6\g]5 . ;f]Rg]zlQm Pj+ k/fqmd a9\g]5 eg] cw'/fsfd aGg'sf ;fy} gof“ sfd kfOg] of]u5 . efUon] ;fy lbg]5 . a'waf/ /laxLaf/ vr{, ljjfb Pj+ lrGtf a9\g]tyf sfddf cj/f]w cfpg] b]lvG5 .

;'?df g}/fZotf Pj+ pbf;Lgtfa9] klg u|xuf]r/n] ;fy lbg]5g\ .dfg;Ddfg kfOg]5 . ;f]Rg] zlQmclg k/fqmd a9\g'sf ;fy} wg cfh{gug]{ cj;/ h'6\g]5 . cw'/f sfd aGg]tyf gof“ sfd kfOg] of]u 5 .ljjfblt/ cl3 ga9\g ' xf ]nf .;kmntfsf nflu w}o{ cfjZos 5 .:jf:Yosf] Vofn ug'{xf]nf .

sfddf cj/f ]w cfpg]5 .:jf:Yo sdhf]/ /xnf . em"6f cf/f]kklg nfUg ;S5 . cWoogdf cj/f]wv8f x'g]5 . c¿af6 cfnf]lrtx'g'kg] {5 . ;f ]daf/b]lv wfld{ssfo{df ?lr a9\g]5 . efUon] klg;fy lbg yfNg]5 . sfddf ;'wf/ cfpg]5eg] dfg;Ddfg k|fKt x'g'sf ;fy} wgcfh{g ug]{ cj;/ h'6\g]5 .

;ftfsf] k"jf{4{ cg's"n /xg]5 .sfddf ;kmntf ldNg]5 . wg cfh{gx'g;S5 . c¿af6 ;xof]u klg kfOg]5 .efUo alnof] 5 . Joj;fo a9\g'sf ;fy}ofqf ug]{ cj;/ h'6\g]5 . k/fqmd a9\g],cw'/f sfd aGg] tyf gof“ sfd k|fKtx'g] of]u eP klg ;f]daf/b]lv :jf:You8a8 /xg], sfddf cj/f]w cfpg] tyflrGtf a9\g] b]lvG5 .

;do dWod 5 . sfddf ;kmntfkfpg a9L kl/>d ug'{knf{ . vr{cln a9L g} x'g]5 . vr{sf] cg'kftdfpknlAw sd} xf]nf . lagfsf/0fsf]emGem6n] ;tfpg ;S5 . ;f]daf/tyf d+unaf/ k|;Ggtf a9 \g ] ,sfddf ;kmntf xfl;n x'g] tyfe ] 63 f 6d f /d fpg ] cj;/h'6\g]5 . :jf:Yosf] Vofn /fVg'xf]nf .

;do tkfO{ +sf] kIfdf 5 .u|xn] ;fy lbg]5 . dg Pj+ cfly{sdfu{ alnof] x'“b} hfg]5 . k/fqmda9\g'sf ;fy} cw'/f sfd k"/f x'g]of]u 5 . cWoogdf ;'wf/ cfpg]5,;fy} dfg;Ddfg ldNg] of]u 5 .:jf:Yosf] Vofn ug'{xf]nf . wfld{styf ;fdflhs sfo{df cl3 a9\g'plrt b]lv“b}g .

u|xuf]r/ /fd|f 5g\ . ;fgfltgf;d:of cfP klg cfkm\gf] nIo k|fKtug{ ;lsg]5 . dg bx|} 5 . wgcfh{g x 'g;S5 . zq' k/flhtx'g]5g\ . dfg;Ddfg klg ldNg]5 .k/fqmd a9\g'sf ;fy} cw'/f sfdk"/f x'g] of]u 5 . c¿sf] dg lhTg;lsg]5 . ;kmntfsf nflu cfÎgf]:jf:Yosf] Vofn /fVg'xf]nf .

;ftf cfzfk|b 5 . ;'?dfk/fqmd a9\g]5 eg] sfddf klg;'wf/ cfpnf . w}o{tf a9\g]5 . 3/]n';d:ofn ] qmdzM 5f8 \g ]5 .ldqx¿sf ] ;xof ]u kfOg ]5 .cWoogdf ;'wf/ cfpg]5 eg]cfDbfgL a9\g]5 . a'waf/ tyflaxLaf/ lrGtf a9\g] tyf sfddfcj/f]w cfpg] of]u 5 .

:jf:Yodf Wofg lbg'xf]nf .3/]n' ;d:ofn] ;tfpg]5 . sfddf;kmntf kfpg lgs} kl/>d ug'{kg]{b]lvG5 . cWoogdf ;'wf/ cfpg]5 .k/fqmdsf] tLj|tf sfod} /xg]5 .wg cfh{g ug]{ cj;/ h'6\g]5 .dfg;Ddfgdf sdL cfpg]5}g .Joj;fodf vf;} ;kmntf kfOg]5}g .wfld{s sfo{df ?lr a9\g]5 .

latf{df]8 d'lQmrf ]sdfemfkfnL sf6' { lg:6 /fhj+zLkjgn] cfkm\gf rf/ bh{geGbfa9L sf6 ' {gdf jt {dfgnfO {lrQa'em\bf] 9+un] k|:t't u/]sf5g\ . ;+ljwfg;ef ljifos Psnsf6'{g k|bz{gLdf /flvPsf kjgsfsf6 ' {gn ] bnx¿sf ] nfrf/Lhgtfsf] afWotf / d'n'ssf]b'u{ltnfO{ phfu/ u/]sf 5g\ .

sf7df8f}+df cfof]hgf x'gnfu]sf] l:k|ªp8 Pgcf/Pg cGt/f{li6«oDof/fyg k|ltof]lutfsf] k|a4{g ug]{p2]Zon] ut cfOtaf/ kf6g b/af/:Sjfo/ If]qdf v'nf jf6/ sn/ k]lG6ªk|ltof]lutf ;DkGg eof] . g]kfnDof/fyg k|f=ln=n] cfof]hgf u/]sf]pQm k|ltof]lutfdf ljleGg rf/;d"xdf (@ hgf snfsf/n];xeflutf hgfPsf lyP .

:yfkgf x'g nfu]sf] gof“nlntsnf k|1f–k|lti7fgdfaf}l4s tyf of]Uo JolQm rogul/g'kg]{ snfsf/x¿n] atfPsf5g\ . ut cfOtaf/ nlntsnfjfª\do ;dfhn] cfof]hgf u/]sf]g]kfn nlntsnf k|1f–k|lti7fgg]t[Tj tyf k|f1 rog ljifosljrf/ uf]i7Ldf snfsf/x¿n]pQm s'/f atfPsf x'g\ . uf]i7LdfpQd g]kfnL, dbg lrqsf/, s]s]sdf{rfo{, cfOeL dNn, /flugLpkfWofo cflb snfsf/n] cf–cfkm\gf] dGtJo JoQm u/]sf lyP .

g]kfnL tyf sf]l/ofnLsnfsf/sf lrq / ;]/fldssf]k|bz{gL aa/dxnl:yt g]kfn cf6{sfplG;ndf cfOtaf/b]lv hf/L5 . km]ldnL Ps]8]ldofn] cfof]hgfu/]sf] ;f] k|bz{gLdf s]s] sdf{rfo{,uf]ljGb 8+uf]n, x/]/fd hf]h", 5fªx\o'g ;'s, hfª df] l;s cflbsfl;h{gf /flvPsf 5g\ . k|bz{gLkl;{ cfOtaf/;Dd rNg]5 .

‘;+:s[lt / ;DkbfnfO{arfpm “ Ú eGg ] gf/fsf ;fyljBfno:t/Lo lrqsnf k|ltof]lutf;DkGg ePsf] 5 . o'gfO6]8 :s'n;{ld;gn] cfof]hgf u/]sf] pQmk|ltof]lutfdf Ps bh{g ljBfnosftLg bh{g ljBfyL{n] ;xeflutfhgfPsf lyP . k|ltof]lutfdfdfWolds tx ;d"xdf lxdfnog

Ps]8]dLsf ljlkg cfn] k|yd,ljBf;bg xfO{:s'nsf ;'af]w >]i7bf];|f] tyf lxdfnog Ps]8]dLs}slkn yfkf t];|f] ePsf lyP .To:t} k|fylds tx ;d"xdfPlDa;g OG6/g];gn :s'n, tf/f;bg :s 'n tyf PlDa;gOG6/g]zgn qmdzM klxnf], bf];|f]/ t];|f] ePsf lyP .

snfsf/x¿ h'h'sfhLdxh{g, lznf;f /fhe08f/L,k|ltdf ysfnL, gjLg yfkfdu/tyf zld{nf >]i7sf lrqsf]k|bz{gL g]kfn cf6{ sfplG;naa/dxndf e }/x ]sf ] 5 .ef]ln;Dd rNg] of] k|bz{gLsf]zLif{s …b–OG6/Kn] M xf6{la6 ;]l/hl;S;Ú /flvPsf] 5 .

ltAa]tLog kmlg{r/ tyfltAa]tLog yfª\sf k]lG6ªx¿sf]k|bz{gL sf7df8f}+ Uofn/L 7d]ndfhf/L 5 . k|bz{gL c;f]h @^ut];Dd rNg]5 .

s}nfz dfg;/f]j/lxGb " tyf af }4

tLy{ofqLx¿sf nflu kljqdflgPsf] …s}nfz dfg;/f]j/Ú sf]ofqf j[QfGt s}nfz dfg;/f]j/ldxLnfn pkfWofon] n]v]sf x'g .s}nfz dfg;/f]j/ ofqfsf qmddfef]Ug'kg]{ sl7gfO;lxt ofqfsf;a} lsl;dsf /f]df~rnfO{ n]vsn]cfkm\gf] ofqf ljj/0fdf ;d]6]sf5g\ . dx]Zj/L pkfWofoåf/fk|sflzt of] k':tssf] d"No !;o &% ?k}of“ 5 .

;a} p:t} 5 t/===t'n;L e§/fO{åf/f /rgf

ul/Psf] k':ts …;a} p:t} 5t/===Ú n]vsn] cfkm\gf lktfk|ltJoQm u/]sf] efjgfx¿sf] ;“ufnf]xf] . k':tsdf pNn]v ul/Psfefjgfx¿ n]vssf] lghL eP klgTo;n] xfd|f] ;dfhdf dftflktfsf]:yfg / dxŒjnfO{ cToGt pRrefjgfsf ;fy JoQm u/]sf ]5 . e§/fO{ aGw' k|sfzgåf/fk|sflzt of] k':tssf] d"No! ;o ?k}of“ 5 .

k':ts

Page 3: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #;+ljwfg;ef JolQm–cleJolQm

hgcfGbf]ngsf] ;Gb]z :ki6 lyof] . hgtfn] u0ftGqsf kIfdfuf]8fn] eP klg dtbfg ul/;s]sf 5g\ . hgtfn] kfls:tfg, a+unfb]z,adf{sf] h:tf] u0ftGq klg vf]h]sf xf]Ogg\ . hgcfGbf]ng tyf;f+:s[lts qmflGtsf] nfdf] Oltxf; ePsfn] ef/tLo u0ftGqsf s]xL/fd|f kIf 5g\ . oL ;a} kl/l:yltsf] d"Nof+sg ubf{ dfcf]jfbLn]vf]h]sf] u0ftGqsf af/]df Wofg lbg' cfjZos 5 . of] ;+ljwfg;efcl3g} 3f]if0ff ug{ ;lsg] cj:yfdf 5 .

k|bLk lu/L, g]tf, g]kfnL sf+u|];xfdLn] ;/sf/ 5f8]kl5 ;a}n] dfcf]jfbLnfO{ ;+ljwfg;ef lj/f]wLsf

¿kdf JofVof ul//x]sf 5g\ . xfdL cem} klg eG5f}+, xfdL ;+ljwfg;eflj/f]wLxf]Ogf}+ . ;fdGtL tyf k|ltlqmofjfbL tŒjn] km]l/ k'/fg} k|ltlqmofjfbL/fHo;QfnfO{ ;+ljwfg;efsf dfWodaf6 ;+:yfut ug]{ ;Defjgf eof] .olta]nf xfdLn] xf]Og, a? g]kfn / g]kfnLn] xfg]{ vt/f b]Vof}+ . To;}n]xfd|f] hf]8 ;+ljwfg;efsf k"jf{wf/df xf], To;sf] lj/f]wdf xf]Og .

s[i0faxfb'/ dx/f, g]tf, g]skf -dfcf]jfbL_hgcfGbf]ngsf] ;kmntfkl5 xfdLn] klg xfd|f] /fhgLlt hgtfsf]

rfxgfcg';f/ kl/jt{g ug'{k5{ . o;sf nflu xfdL cfGtl/s ¿kdflgjf{rgsf] tof/L ul//x]sf 5f}+ . e]nf tyf 5nkmnsf] sfd e}/x]sf] 5 .cGtl/d ;+ljwfgdf xfd|F g]tfx¿nfO{ ;+ljwfg;ef lgjf{Rfgdf p7\gglbg] Joj:yf u/]sf]df xfd|f] lj/f]w sfo{qmd x'g]5 .

/jLGb|gfy zdf{, cWoIf, /fk|kf g]kfn;+ljwfg;efsf] lgjf{rg d+l;/df x'G5 ls x'“b}g d]/f] lrGtfsf]

ljifo xf]Og, t/ ;+ljwfg;efsf] lgjf{rg ;fy{s x'g'k5{ eGg] d]/f] cfzoxf] . To;sf cfwf/x¿ tof/ e};s]kl5 lgjf{rg u/fpg'k5{ . ;+ljwfg;efsd{sf08L x'g'x'“b}g . ;+ljwfg;efnfO{ /fHosf] k'gM;+/rgf ug]{ cf}hf/sf¿kdf cl3 a9fpg'k5{ . To:tf] ;+ljwfg;efsf] s'g} cfjZostf 5}g,h;n] of] d'n'ssf] ;xL cy{df k'g{;+/rgf ug{ ;Sb}g . ;+ljwfg;efdfh'jf v]Ng ;ls“b}g, of] lglZrt lhtsf cfwf/df ul/g'k5{ .

Xbo]z lqkf7L, g]tf, g]kfn ;b\efjgf kf6L{ -cfgGbLb]jL_sf+u|];n] ;+ljwfg;efkl5 u0ftGqdf hfg] lg0f{o ug'{ ef/t jf s'g} kf6L{sf]

bafa xf] eGg] dnfO{ nfUb}g . of] ;dosf] bafa xf] . P]ltxfl;s cfjZostfsf]bafa xf] . d'n's gof“ r/0faf6 u'lh|/x]sf a]nf /fhf;“u ldNg ;ls“b}g eGg] g]kfnLsf+u|];nfO{ /fd|f];“u yfxf 5 . To;}n] of] lg0f{o ug'{ ckl/xfo{ lyof] .

lgnfDa/ cfrfo{, /fhgLlts ljZn]ifs;+ljwfg;ef Rof“v] ePsf] 5 . o;df sf+u|];n] klg lhTg} kg]{,

Pdfn]n] klg lhTg} kg]{, dfcf]jfbLn] t xfg}{ gx'g] ePkl5 of] crDdsf]j:t' x'g k'u]sf] 5 . sf+u|];n] xfg]{ lglZrt ePkl5 sf+u|]; lgjf{rgu/fpg rfx“b}g, Pdfn]n] cfkm"nfO{ alnof] kfPg eg] p;n] To;sf] lj/f]wu5{, dfcf]jfbL t dfcf]jfbL e}xfn] .

/fwfs[i0f d}gfnL, zfxLsfnsf dGqL

;ftf ;+If]k;ftf ;+If]k kf“r jif{kl5 sf+u|]; gof“ ¿kdfc;f]h $— slknj:t'sf] ;fDk|bflosem8k 6'ª\luPg, k|x/Ls} cufl8dfgjclwsf/jfbLsf] xTof,d[ts ;+Vof @$ k'Uof] .

• slknj:t' 36gfsf] 5fglagsfnf lu k 'g/fj ]bg cbfnt/fhlj/fhsf GofofwLz nf]sGb|dlNnssf] cWoIftfdf hf“ra'emcfof]u u7g .

• lrtjgsf h'6kfgL tyf kbdk'/uflj;df km}lnPsf] emf8faf6 $;o JolQm la/fdL .

c;f]h %– ;+ljwfg;ef cbfntsf]u7g, lgjf{rg cfof]un] rfx]sf;a} k|fljlws sfo{ k"/f .

c;f]h ^— P;Pn;Lsf] k"/sk/LIffkmn k|sflzt, sl/a *%xhf/ ljBfyL{ pQL0f{ .

• lx+;fu|:t slknj:t'df yk;'/Iff SofDksf] :yfkgf, zflGt;'/Iffsf] l:yltdf ;'wf/, skm\o'{;do 36\of] .

• sf:sLdf Pdfn] -clvn_ tyfdfcf ]j fbL lgs6 -clvnqmflGtsf/L_ aLr em8k, @&ljBfyL{ 3fOt], s]xLsf] l:yltlrGtfhgs .

c;f]h &— sf+u|]; dxf;ldltsf]a}7s k|f/De, a}7sn] nf]stflGqsu0ftGqsf ] g ]t [Tj ug' {kg ] {;xefuLx¿sf] syg .

• @)^# ;fnsf] dbg k'/:sf/syfsf/ dx]zljqmd yfkfsf]syf;+u|x …5fkfdf/sf] 5f]/f]Ú nfO{k|bfg ul/g] 3f]if0ff, hubDafk'/:sf/ lj1fg ljifosf n]vs8f= tLy{axfb'/ >]i7nfO{ .

• afaf /fdb]jsf] of]usf cg'ofoLcg'dfg ul/PeGbf a9L, @)xhf/eGbf a9Ln] /fdb]jsfcl3lNt/ a;]/ of]u l;s] .

• dn ] l;ofsf ] SjfnfnDk '/cGt/f{li6«o ljdfg:yndf xhf/f}+g ]k fnL sfdbf/ cnkq,/f]huf/bftf lng gcfPsf sf/0fljdfg:yn b'u{lGwt ePsf];dfrf/ k|sflzt .

c;f]h *— eL8 lgoGq0f ug]{;/sf/sf] gLlt kfl/t, eL8dfvl6Psf ;'/Iff annfO{ k|f]6]S6]8l8efO;sf ;fdu|L k|bfg ul/g] .

• g ]skf -dfcf ]j fbL _ tyfdfn]dfaLRf PsLs/0f .

c;f]h (– ltAat ;/sf/n] g]kfnLkz'r/gdf /f]s nufPsf] ljifodfrLg / g]kfnL clwsf/LaLr ;Ldf;d:ofnfO{ lnP/ jftf{ k|f/De .

• sf7df8f}+df ebf} !^ ut] ePsf]lj:kmf]6sf] ;"qwf/sf ¿kdf sfdu/]sf elgPsf rf/hgf kqmfp .

• OGb|hfqfsf cj;/df /fhfn]s'df/L bz{g ug{ hfg] k/Dk/fklg tf]l8of], ;f+:s[lts ¿kdf/fhfsf] e"ldsf z"Go ePsf];+:s[ltljb\x¿sf] egfO .

• ;ft bnn] ;+;b\af6 nf]stflGqsu0ftGqsf] k|:tfj kfl/t ug{;xdt eP dfcf]jfbL ;/sf/dfkms{g] k|r08sf] ;Gb]z .

– clZjgL sf]O/fnfsf7df8f } +— g ]k fnsf ]

k|hftflGqs cfGbf]ngsf] k|0f]tfg]kfnL sf+u|]; bf];|f]kN6 PsLs/0fePsf] 5 . klxnf]kN6 @))^ ;fndf;'j0f{zdz]/sf] g]kfnL /fli6«osf+u|];;“u PsLs/0f ePkl5 p;n]@))& ;fnsf ] k |hftf l GqscfGbf]ngsf] g]t[Tj u/]sf] lyof] .bf];|f]kN6 cfkm\g} bn;“u km'6]/ uPsf]k|hftflGqs sf+u|];;“u ut d+unaf/PsLs/0f ePsf] 5 . o;k6s klgPsLs[t sf+u| ];n] nf]stflGqscfGbf]ngsf] d'Vo s8Lsf ¿kdf/x]sf] ;+ljwfg;ef lgjf{rgdfdxŒjk"0f{ e"ldsf v]Ng] ck]Ifful/Psf] 5 . klxnf]kN6 PsLs/0fx'“bf p;n] ;+j}wflgs /fhtGqnfO{d'Vo Ph]G8f agfPsf] lyof] . oxLPh]G8fnfO{ g]kfnL hgtf tyfef/tLo ;/sf/n] dfGotf lbPsfsf/0f ! ;o $ jif]{ /f0ff zf;g9n]sf ] lyof ] . o; k6ssf]PsLs/0fdf p;n] ;+ljwfg;efsf]lgjf{rgdf ;+3Lo u0f/fHosf] d'2fcl3 ;f/]sf] 5 . o; k6s klgPsLs[t g]kfnL sf+u| ];sf] gof“gLltnfO{ g]kfnL hgtfn] dfq xf]Og,ljb]zL zlQm/fi6«x¿n] klg dfGotflbPsf 5g\ . kmn:j¿k nfdf];dob]lv rrf{df /x]sf] g]kfnsf]/fhtGqsf ] d '2fnfO { PsLs[tsf+u|];sf] gLltn] lg/fs/0f u/]sf]5 . g]kfndf u0ftGqsf] :yfkgf x'“bfTo;sf] h; PsLs[t sf+u|];n] klgk | f Kt ug ] { ePsf ] 5, h;/L/f0ffzf;gsf] cGTosf nflu of]bnn] ljutdf h; kfPsf] lyof] .

kf“r jif{cl3 tTsfnLg ljb|f]xLg]skf -dfcf]jfbL_lj?4 ;+s6sfnsf]3f]if0ff ug]{ ls gug]{ eGg] ljifodfePsf] cfGtl/s ljjfb a9]kl5tTsfnLg k|wfgdGqL z]/axfb'/b]pjfn] kf6L{sf] s]Gb|Lo ;ldltdf5nkmn g} gu/L @)%( ;fn h]7* ut] k|ltlglw;ef lj36g u/]sflyP . To;af6 cfqmf]lzt ;efkltlul/hfk|;fb sf]O/fnfn] cfkm"nfO{k|fKt bnsf] ax'dtsf cfwf/dfz]/axfb'/ b]pjfnfO{ kf6L {af6;fwf/0f ;b:o;d]t g/xg] u/Llgisf;g u/]sf lyP . b]pjfsf]sf/afxL lkmtf{ u/fpg] k|of;c;kmn ePkl5 b ]pjfkIfLog]tfx¿n] ToxL jif{ c;f/ $ ut]gof“ afg]Zj/l:yt cGt/f{li6«o;Dd]ng s]Gb|af6 gof“ bnsf] 3f]if0ffu/]sf lyP . k|hftflGqs sf+u|]; gfdlbOPsf] pQm bnsf] :yfkgf;“u}/fhfn] @)$^ ;fnsf] ;+ljwfgn]lbPsf] DofG8]6 ljk/Lt sfo{ ug{yfn] . /fhfsf ] :Jf ]R5frfl/tfo lt;Dd a9 \ o f ] ls pgn ]/fHosf] ;Dk"0f{ zlQm cfkm\gf] xftdflnP/ dlGqkl/ifb\sf] cWoIf;d]t3f]if0ff u/] . g]kfnL sf+u|]; 6'lqmPkl5b]zsf] k|hftflGqs cfGbf]ng sdhf]/

eof] . lg/+s'z /fhtGqnfO{ txnufpg ;ft bnn] ;~rfng u/]sf]cfGbf]ng k|efjsf/L gePkl5lx+;fTds /fhgLlt ul//x]sf] g]skf-dfcf ]jfbL_ nfO { z f l Gtk " 0 f {/fhgLltdf Nofpg] tyf /fhfnfO{7]ufg nufpg] b'j} sfo{ Ps};fyk|f/De eof] . g]kfnL sf+u|];sf;efklt lul/hfk |;fbsf]O/fnf;d]tn] ef/tsf] /fhwfgLlbNnL k'u]/ ToxL“ dfcf]jfbL;“u!@ a' “b ] ;Demf }tfdf x:tfIf/u/] . oxL ;Demf}tfsf] andf bf];|f]hgcfGbf]ng ;kmn eof] .

dfcf ]j fbL zf l Gtk " 0 f {/fhgLltdf cfPkl5 klg g]kfnsf]nf]stflGqs k4lt b/f] x'g ;s]g ./fhfnfO{ k'gM:yflkt ;+;b\n] 7]ufgnufP klg g]skf dfcf]jfbLsf]cnf]stflGqs Jojxf/ a9\b} uof] .o;n] g]kfnL sf+u|];sf] PsLs/0fsf]cfjZostf a9\b} uof] . kmn:j¿k!) dlxgf nfdf] k|of;kl5 h'g:yfgdf k|hftflGqs sf+u|];n] gof“bnsf] 3f]if0ff u/]sf] lyof], ToxL:yfgdf g]kfnL sf+u|]; PsLs/0fePsf] ;xdltdf x:tfIf/ eof] .

PsLs/0fsf nflu tTsfnLgk|hftflGqs sf+u| ];sf ;efkltz]/axfb'/ b]pjfn] /fv]sf] ;t{ k"/fePsf] 5 . b]pjfn] ;DdfghgsPsLs/0fsf] k|:tfj /fv]sf lyP .kmn:j¿k k|hftflGqs sf+u|];sfclwsf+z h'lgo/ g]tfx¿ PsLs[tsf+u|];sf] dflyNnf] txdf k'u]sf 5g\ .sf+u|];sf] sfo{;Dkfbg ;ldltsf]cfsf/ 7"nf] ePsf] 5 . dxf;ldlt;b:osf] ;+Vof bf]Aa/ ePsf] 5eg] dflyNnf kbdf b'O{ jf b'O{eGbfa9L g]tfnfO{ :yfkgf ul/Psf] 5 .

qmflGtsf/L 3f]if0ffkq;+ljwfg;ef lgjf {rgsf ]

tof/Ldf g]skf -Pdfn]_ eGbf k5fl8/x]sf] elgPsf] g]kfnL sf+u|];n]cfkm \gf ] lgjf {rg 3f ] i f0 f fkq;fj{hlgs u/]sf] 5 . of] 3f]if0ff;“u}

g ]k fnL sf +u | ]; ; + ljwfg;eflgjf{rgsf] 3f]if0ffkq hf/L ug]{klxnf] bn aGg k'u]sf] 5 . uta'waf/ PsLs[t dxf;ldltsf]a}7saf6 kfl/t ul/Psf] pQm3f]if0ffkqcg';f/ d'n'ssf] ;a}eGbfk'/fgf] tyf 7"nf] bn ljlwjt\u0ftGqjfbL ePsf] 5 . 3f]if0ffkqdfnf]stflGqs ;+3Lo u0ftGqnfO{cfkm\gf] /fhg}lts sfo{lbzf agfp“b}s]Gb|Lo ;+;b\ tyf k|fb]lzs ;+;b\af6/fi6«ktLo lgjf{rg ul/g] s'/fpNn]v ul/Psf] 5 .

3f]if0ffkqcg';f/ sf+u| ];n];+3Lo /fHo–;+/rgfdf ax'bnLonf ]stflGqs k4ltcg ';f/sf ]/fHoJoj:yfsf] sNkgf u/]sf] 5 .h;cg';f/ clxn]sf] PsfTds/fHok|0ffnLsf] cGTo u/L /fli6«ocv08tf, ;femf gful/stf,ef}uf]lns cjl:ylt tyf cg's"ntf,hg;+Vof, k|fs[lts ;|f]t tyf cfly{s;DefJotfsf cfwf/df If]qLo /fHo:yfkgf ul/g] s'/f pNn]v 5 . pQm3f]if0ffkqn] dlxnf, blnt, cflbjf;Lhghflt, lk5l8Psf If]q tyfdw ];L ;d 'bfosf ] ;dfj ]zL;xeflutfdf b]z ;~rfng ug]{of]hgf a'g]sf] 5 . 3f]if0ffkqn]afnaflnsf, ckfª\u, jftfj/0fsf];+/If0f tyf Joj:yfkgdf klg :ki6vfsf sf]/]sf] 5 .

;+ljwfg;efdf hfg sf+u|];n]cfkm\gf] k/Dk/ut klxrfg gu'dfpg]t/ ;don] k5fl8 kf/]sf s'/fnfO{5f8\b} cl3 a9\g] s'/f pNn]v u/]sf]5 . 3f ] i f0 f fkqdf ax 'bnLok|lt:kwf{df cfwfl/t cfkm\gf] k'/fgf]gLltnfO{ lg/Gt/tf lb“b} /fhtGqtyf ;fdGtjfbL rl/qsf ]/fHoJoj:yfnfO{ kl/jt{g ug]{ gLltlnPsf] 5 . 3f]if0ffkqn] s]Gb|dfsfo {kf lnsf k |d 'vsf ¿kdfk|wfgdGqLsf] sNkgf ul/Psf] 5 eg]If]qLo /fHodf k|b]z ;/sf/sf]sNkgf ul/Psf] 5 .

Page 4: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 $

c“Wof/f]af6 pHofnf]lt/ a9\g, g5'6fp“m ;fKtflxs klqsfx¿ k9\g.;f}hGo M ;fKtflxs–kflIfs klqsf /fli6«o ;~hfn

…tLtf] ;ToÚ :tDesf nflu cfkm"n]b]v]sf, ef]u]sf s6' ;To k7fpg xflb{scg'/f]w 5 .

—;Dkfbs

• ;d:ofnfO{ ;d:ofn]g};dfwfg ug{ vf]Hg]x¿n] g}jf:tlas ;d:of v8f ul//x]sf5g\— xfd|f] ;:s[lt ,k/Dk/f cao'/f]k / cd]l/sfsf] ;8sdfvf]Hg'kg{] x'G5 .

• xfdLn] csf{af6 /fd|f lrhlng;Sg''k5{, clg cfkm'af6 g/fd|flrh ÎofNg ;Sg'k5{ .

• hflg hf lg ulNtug]{x¿n]g} of] ;+;f/nfO{ kL8fbfoLg/s agfO/x]sf 5g\ .

• enf] ug]{ dflg;x¿n] s'enf]ug]{ p2]Zosf ;fy cfÎgf] jflx/Lvf]n b]vfO/x]sf x'G5g\ .

Pd= l;= afªb]n• hLjg k|]d xf] t/ k|]d

hLjg xf]Og .– k|]d t kz'n] klg u5{g\ t/

ltdL kz't'No k|]d gu/ .• dgsf] ;DaGw dl:tis;“u x'G5 .• k|]/0ffn] dflg;nfO{ pT;flxt

agfp“5 .• af]n]/ xf]Og, cfkm}++af6 ;'?jft

u/]/ ;+;f/nfO{ abNg] r]i6f ug'{k5{ .• xtf/ u/]/ xf]Og, ;dosf]

k|tLIff u/]/ dL7f] kmnsf] cfzf ug'{k5{ .s[i0fhL yfkf, eQmk'/

• sfd ug]{ dflg;n] g} la/fp“5 .kb\df l;6f}nf, O6x/f

• lzIff xfl;n u/]/ dfq x'“b}gTo;nfO{ Jojxf/df ptfg{ ;Sg' k5{ .

• ljåfg\ ToxL xf] h;n] d"v{af6klg 1fg xfl;n ug{ ;S5 .

sdn cfn], e"rqmk'/, wg'iff

lr7Lkq tLtf] ;To

$;DkfbsLo

–z'qmgLltcg'jfb M /fdxl/ aGhf/f

d'vfn]

h;n] cGofo u/L wgsdfPsf] 5 p;n] To;sf] kfkef]Ug'k5{ . h;n] cGofo gu/Lkl/>dn] sdfPsf] 5 / pQmwg ;TkfqnfO{ af“8\5 To;sf] wga9\b} hfG5 . hf] Gofok"j{s wgsdfp“5 / ;Tsfo{df vr{ u5{To;nfO{ ‘;'kfq’ elgG5 . h;n]cGofoaf6 wg sdfp “5 /s'dfu{df vr{ u5{ To;nfO{ ‘s'kfq’elgG5 . s'kfqsf] wg x/0f u/]klg bf]if nfUb}g .

h;n] gLltsf] kl/Tofu u/]/cyf{t\ cGofoaf6 c¿nfO{ kL8fk'¥ofp“b} wg ;~ro u/]sf] 5 To:tf]wg Ps lbg zq'sf] cwLgdf k'U5 .If0fe/ klg pk]Iff ul/of] eg] wg gi6x'G5 . ;+u|x ul/Psf] wg gi6 eP pQmwg hDdf ug]{ dflg; clt b'MvL x'G5t/ p;sf :qL–5f]/f cflbnfO{ Toltb'Mv dx;'; x'“b}g eg] c¿ dflg;nfO{t emg\ s] xf];\ <

hf] Pp6f sfo{ef/ lnP/ klgcsf]{ clwsf/dfly k|e'Tj hdfpgvf]H5, hf] Pp6L >LdtL x'“bfx'“b}csf]{ ljjfx u5{, c¿dflysf]ljZjf;df lge{/ u5{, wgsf]cfzf eP/ klg sfd gu/LcN5L aG5, :qLsf] cwLgdf dfq/xG5, hf] rf]/L, k/:qLudg tyfcftftfoL cflb ljifodf ;fIfL a:5jf ;fIfL aofg dfUb} lx+8\5 eg]Tof] JolQm d"v{ xf] .

gLlt–lgod

lgsf;tkm{ nfuf}+ljleGg axfgfdf lbgx'“h;f]

x 'g ] aGb, x8\tfn, cfGbf ]ng,rSsfhfd tyf lj/f ]wh'n';n]d'n'snfO{ dfq ge} ;j{;fw/0fhgtfnfO{ ;d]t df/df kf/]sf] 5 .vf;u/L ;f ]emf tyf lgd'vfhgtfdf o:tf aGb tyf x8\tfnsf]df/ k/]sf] 5 . ljBfyL{x¿dfly to;sf] c;/ cem a9L 5 . /fd|f];“uk9\g gkfPkl5 eljiosf s0f{wf/oL ljBfyL{x¿sf ;fy} xfd|f] b]zsf]eljio s:tf] xf]nf < ljleGglsl;dsf aGb tyf x8\tfn u/LljBfyL{x¿sf] eljio;“u v]naf8ug'{ Gofof]lrt xf]Og . ljleGg;d"xn] cfkm\gf] clwsf/ vf]Hgsfnflu cfGbf]ng ug'{ 7Ls xf] t/cfGbf]ngnfO{ zflGtk"0f { 9+un]s;}nfO{ c;/ gk'Ug] u/L klg tug{ ;lsG5 . cfGbf]ng ubf{ aGbg} u/L c¿sf] eljio;“u v]njf8ug}{k5{ < cfkm\gf] clwsf/ vf]Hbfcsf{sf] clwsf/ xgg ePsf] ljifodfrf;f] /fVg' kb}{g <

lzIfs, sd{rf/L, dhb'/ tyfcGo ;+u7gx¿ /fHonfO{ cl3a9fpg ] c +u x 'g \ , / fHosf ]ultzLntfdf cj/f]w k'¥ofpg] c+uxf ]Ogg \ . jt {dfg /fhg } ltskl/j]znfO{ hl6ntftkm{ gnuLl56f]eGbf l56f] lgsf; lbg oLc +un ] /rgfTds sfo { u/L;/sf/nfO { ;xof ]u ug' {k5{ .;+ljwfg;efsf] lgjf{rgnfO{ ;dod};DkGg ug{ Wofg k'¥ofpg] xf] eg]aGb, x8\tfn cflbsf] cfjZostfg} kb}{g, :jtM cfkm\gf] dfu kl/k"lt{x'g;S5 . t;y{ c¿sf] clwsf/sf];Ddfg ub}{ cfkm\gf] clwsf/ vf]hf}+,cfkm\gf] clwsf/nfO{ dfq clwsf/dfGg], c¿sf] clwsf/k|lt jf:t}gug]{ k|j[lQ cfh}b]lv Tofuf}“ .

–/fwfb]jL zdf{,sf7df8f}“

a]/f]huf/x¿sf] cj:yfkqklqsfx¿df lxhf]cfh

rflxof], cfjZostf cflb lj1fkgk |z:t k9 \g kfOG5 . o:tflj1fkgdf olt dlxnf olt k'?ifrflxof] eg]/ tna ;d]t tf]lsPsf]x'G5 t/ ha ;DalGwt 7fp“dfk'luG5 Toxf“ s'/f cs}{ x'G5 . sfd;fwf/0f g} eP klg xflsds} kblbP h:tf] u/]/ dl:tis vnalng]vfnsf k|Zg ;f]lwG5 . To;kl5;fwf/0f sfd lbP/ klxn] ltd|f ]sfd x]g] {, b;–k|Gw lbg sfdx]/]kl5 tna lgwf{/0f ul/g]5elgG5 . olt ePkl5 sd{rf/L 3'“8fw;]/ sfddf vl6G5 . b;–kGw| lbgk'u]kl5 tna ;'gfOG5– b'O{ xhf/–kRrL; ;o . ̂ xhf/ * ;o kfOG5eg]/ dVv k/]sf] sd{rf/L tna;'g]/ lg/fz x'G5 . sfd u/f}+ tnayf]/}, gu/f}+ csf]{ sfd vf]Hg sltef}+tfl/g] < o:tf] kL/–Joyf y'k|}n]ef]u]sf x'g;S5g\ .

s'g} cfjZostfsf] lj1fkgk9]/ uOof] eg] xfdLn] t cs}{ 7fp“dfsfd nufOlbg] xf] eg]/ ;Lw} k};f7Ug vf]H5g\ . b'O{ xhf/–kRrL;;osf ] hf lu/df klg sfdnufOlbPsf] %–^ ;o ?k}of“ a]Un}/ klxnf] dlxgf a'em]sf] tnaa/fa/sf] sld;g a]Un} . To;/Lsfd nufOlbg] axfgfdf bnfnx¿n]a]/f]huf/ o'jfo'jtLx¿sf] zf]if0ful//x ]sf 5g \ . kqklqsfdfk|sflzt o:tf sltko lj1fkgd"v{ agfpg] dfWod e}/x]sf 5g\ .

—/fh]z /fpt, ;'Gb/k'/, df]/ª

xfQL cfof] km':;f/fHo ;~rfng, gLlt lgdf{0f,

lg0 f {osf ] clwsf/ tyfsfof{Gjogsf ;a} txdf ;"rLs[t-%( j6f_, ;"lrs[t x'g af“sL /x]sf,klxrfg v'n]sf tyf klxrfg v'Ngaf“sL /x]sf cflbjf;L hghflt,

blnt, dlxnf, dw];Lnufot ;Dk"0f{ju{ ;d'bfosf] If]q tyf hfltuthg;ª\Vofsf cfwf/df ;dfg'kfltsk|ltlglwTj cfjZos 5 . ;Dk"0f{cflbjf;L hghfltsf] ;xeflutfdfcfGbf ]ng ul//x]sf cflbjf;Lhghflt dxf; +3, cflbjf;Lhghflt ;+o'Qm ;+3if{ ;ldltn];/sf/;“u ;+ljwfg;efdf ;"rLs[t-%( j6f dfq_ cflbjf;L hghfltsf]Go"gtd Ps k|ltlglwTj ;'lglZrtug]{ ljifodf ;Demf}tf u/L cfGbf]ng6'+luPsf] 3f]if0ff u/]kl5 xfn;Dd;"lrs[t x'g af“sL /x]sf bh{gf}“cflbjf;L hghflt / @)%* ;fnsf]hgu0fgfdf klxrfg gv'n]sf]hfltleq /flvPsf $ nfveGbfa9L hg;+Vofsf] cfzfdf kfgLk]ml/Psf] 5 .

cf lbjf;L hghf ltsf ]hgcfGbf]ngn] klxrfg gv'n]sftyf ;"rLs[t x'g af“sL /x]sf ;Dk"0f{cflbjf;L hghfltsf] ;d:ofnfO{;Daf]wg ug]{ 7"nf] cfzf /fv]sflyP t/ cfGbf]ngsf] kl/0ffdn];"rLs[t -%( j6f_ cflbjf;Lhgh f l ts f ] d f q e fu5'6\ofOPkl5 klxrfg gv'n]sfnfvf} “ hg;+Vof tyf ;"rLs[tgePs f bh { g f } + c f l b j f; Lhghf ltsf n flu cflbjf;Lxslxtsf] gf/f xfQL cfof] xfQLcfof] km':;f ePsf] 5 .

– bLlnks'df/ vjf;, df]/ª-k'/:s[t kq_

e"n ;'wf/ut c+ssf] …;+ljwfg;efsf

nf luÚ zLi f {ssf ] ;dfrf/df…g]kfn pTkLl8t hftLo ;dfhÚx'g'kg{ ]df cGoyf ePsf] tyf;f]xL ;dfrf/df hg;f+:s[ltsd~rsf ;+of ]hs …g}g ?rfnÚx'g'kg{ ]df cGoyf ePsf]df e"n;'wf/ ul/Psf] 5 .

–;Dkfbs

xªsªd} a;]/ klg df]8lnªdf/fd|f] Od]h agfPsL l5g\ ;la|gfn] .olt dfq xf]Og, lxhf]cfh xªsªdflgdf{0f x'g] g]kfnL rnlrq tyfDo'lhs lel8of]x¿df klg pgs}vf]hL x'g] u/]sf] 5 . ;la|gfn]xªsªdf lgdf{0f ePsf] …vf]hÚ /…b KnfgÚ df gflosfsf] e"ldsfdfclego ul/;s]sL l5g\ .

pgn] ld; 6\ofn]G6 xG6xªsª–@))^ df ;xeflutfhgfP/ km:6 /g/ck tyfkmf]6f]h]lgs 6fO6n kfO;s]sLl5g\ . Toxf“ x'g] km];g ;f]x¿dfklg pgn] y'k|} k6s Sof6jfsul/;s]sL l5g\ . df]8lnªdf nfUgpgnfO{ prfO, zf/Ll/s agf}6 tyfIfdtfn] klg ;fy lbPsf] 5 .

;fOa/ un{

xªsªdf rlDsPsL ;la|gf

!* jifL {of ;la|gfn]ljhg]; sd;{df Kn; 6' ptL0f{u/ ]sL l5g\ . To:t} pgn]xªsªl:yt b Ph Po/ nfOg;le{; 6]«lgª ;]G6/af6 Po/xf]:6]hsf] sf];{ k"/f u/]sL l5g\ .% lkm6 ^ OGr cUnL ;la|gfsf]k'Vof}nL ynf] n]vgfy sf:sLeP klg /f]huf/Lsf] l;nl;nfdfkl/jf/ pt} ePsfn] ;la|gfafNofj:yfb]lv g} xªsªd}x'ls{PsL x'g\ . pgsf cfsif{stl:a/x¿ :yfgLo nEnLkf]v/f86sd, kf]v/fl;6L 8s6d,h]kL6L Prs] 86sd tyf Prs]g]kfn 86sddf pknAw 5g\ .kª \s :6fOn dg k/fpg ];la|gfn] ;fKtflxs;“u of] ;Gb]z;a}dfem k'¥ofOlbg cfu|x ub}{elgg\– …kª\s Oh g6 8]8 .Ú

kf]v/fsf k|lt u'?ª tyf /hgL u'?ªn] km];g l8hfOlgªdfsd pd]/d} pTs[i6tf k|bz{g u/]sf 5g\ . s]xL ;docl3/fhwfgLl:yt g]kfn Ph's];g ckm km];g 6]sgf]nf]hLn] u/]sf]l8hfOg/ sG6]:6df oL b'j}n] tof/ kf/]sf] cfsif{s Oldlgªufpg pTs[i6 7xl/Pkl5 pgLx¿sf] dfu a9\b} uPsf] 5 . !^jifL{of /hgL / !& jifL{of k|ltn] u'ndf]xf]/ km];g ;]G6/,kf]v/fdf km];g l8hfOlgª l;Sg yfn]sf] klg rf/ dlxgfdfq k'u]sf] 5 .

k|lt km];g l8hfOlgªsf cltl/Qm lnl6n :6]k pRrdf=lj=df P n]jnsf] cWoogdf h'6]sL l5g\ eg] /hgL sGofSofDk; kf]v/fdf Kn; 6' k9\b}l5g\ . km];gd} gof“–gof“ k|of]uug]{ Wo]o af]s]sf b'j} hgfn] pRr cWoogsf nflu ljb]z hfg]of]hgf agfPsf 5g\ .

km];gdf gof“ s'/f l;s]/ gof“ k|ljlwnfO{ cfkm\g} d'n'sdfpkof]u ug]{ pgLx¿ atfp“5g\ . clxn]sf] hdfgfdf km];gnfO{gsf/fTds lng'nfO{ ;xh dfGg ;ls“b}g, b'j}n] km];gk|ltsf] cg'/fub;f{p“b} eg]– …km];gsf] :sf]k 5, xfdLn] o;}df Sofl/o/ agfpg];f]r agfPsf 5f}+ .Ú

–lzj zdf{

;x/ rrf{

km];g l8hfOlgªdf /hgL / k|lt

of]usf] nx/ljZjk|l;4 of]u u'? :jfdL /fdb]jn] of] ;ftf xhf/f}+ g]kfnLnfO{ of]u

bLIff lbP . of]u k"jL{o bz{gdf cfwfl/t xhf/f}+ jif{ k'/fgf] lrlsT;fk4ltxf] . k|efjsf/L lrlsT;fk4lt dflgP klg Pnf]k]yL cf}ifwLdf nuftf/ ePsfj}1flgs cg';Gwfg tyf tfTsflns ¿kdf k|efj kfg{ ;Sg] u'0fsf sf/0fof]usf] t'ngfdf ljleGg /;folgs k|efjsf afah'b Pnf]k]yLdfly dflg;x¿sf]ljZjf; a9\b} uof] . o; qmddf of]u s]xL ;fwsx¿df ;Lldt x'g k'Uof] .o:tf] cj:yfdf kl/jt{g Nofp“b} cfd dflg;sf dfem of]unfO{ nf]slk|o agfpg:jfdL /fdb]jn] lat]sf bzsdf cys kl/>d u/] . kmn:j¿k of]u /:jfdL /fdb]j b'j}n] kof{Kt rrf{ kfP . clxn] :jfdL /fdb]j rrf{sf] lzv/df5g\ eg] pgsf] of]u l;sfpg] ljlwn] nfvf}+ dflg;nfO{ df]lxt agfPsf] 5 .vf;u/L dWodjuL{o ;dfh Pj+ cfw'lgs tof/L vfgfsf] k|efjdf k/]sfdflg;x¿sf] :jf:Yok|lt ;r]t :jfdL /fdb]jn] cfkm\gf] of]u k|lzIf0fsf] s]Gb|klg oxL ju{nfO{ agfPsf 5g\ . 6]lnlehgn] dWodju{df cfkm\gf] kx'“r lj:tf/u/]kl5 6]lnlehgs} dfWodaf6 :jfdL /fdb]jn] dWodju{nfO{ of]udfkm{t\:jf:Yo ;r]tgf lbg ;kmntf k|fKt u/]sf x'g\ . clxn] dWodju{df b]lvPsf];a}eGbf 7"nf] ;d:of eg]s} pRr /Qmrfk, dw'd]x / afy h:tf bLw{sfnLg/f]ux¿ x'g\ . oL /f]unfO{ Pnf]k]yL lrlsT;f k|0ffnLn] :yfoL ;dfwfg lbgg;s]kl5 dflg;x¿ of]utkm{ cfslif{t ePsf x'g\ . dflg;x¿sf] o:t} cfsif{0fnfO{:jfdL /fdb]jn] cfkm\gf] ;kmntfsf] ;"q agfPsf 5g\ .

of]usf af/]df dflg;x¿df cg]s lsl;dsf e|d 5g\ . tL e|dn] of]uk|ltdflg;sf] ?lrnfO{ sdhf]/ agfPsf 5g\ . o:tf e|dnfO{ lrb}{ :jfdL /fdb]jn]s'g} a]nf Clifd'lg tyf of]uLx¿sf] ;fwgfdf ;Lldt /x]sf] of]unfO{ ;/n9+un] cfd dflg;;Dd k'¥ofpg] hdsf]{ u/]sf x'g\ . sltko cj:yfdf :jfdL/fdb]jn] o;nfO{ ljleGg zf/Ll/s cEof; / P/f]laS;;lxt ljkZogfh:tfdfgl;s cEof;;“u klg hf]8]/ of]unfO{ nf]slk|o agfpg cys k|of; u/]sf5g\ . o:tf] l:yltdf of]un] cfdhg;d'bfonfO{ :jf:Yok|lt ;r]t u/fpg] h'gnx/ l;h{gf u/]sf] 5 To;df :jfdL /fdb]jsf] ;kmntf emNsG5 . clxn]sltko of]ulj1x¿ :jfdL /fdb]jsf] cfnf]rssf ¿kdf ;d]t b]lvPsf 5g\ .pgLx¿ :jfdL /fdb]jn] dflg;x¿nfO{ ;Lldt cjlwsf nflu e|ddf kf/]sf]bfaL;d]t u5{g\ t/ tYo s] xf] eg] :jfdL /fdb]jn] dflg;nfO{ h]h:tf]tl/sfn] of]u l;sfP klg, To;sf] hlt cfnf]rgf eP klg of]u k|ltclxn] h'g nx/ b]vfk/]sf] 5 To;sf] >]o :jfdL /fdb]jnfO{ g} hfG5 .pgn] /utnufot z/L/sf cGo ljsf/x¿sf] k/LIf0fsf nflucfw'lgs j}1flgs k|ljlwnfO { c:jLsf/ u/]sf 5}gg \ . o:tf ]k/LIf0faf6 b]lvPsf /f]ux¿sf] pkrf/sf nflu pgn] of]unfO{Pp6f ;fwgsf ¿kdf k|of]u ug] { u/]sf] tYo pgsf of]ulzlj/x¿df :ki6 ¿kdf cg'ej ug{ ;lsG5 . ;DejtM o;}sf/0fclxn] ;j{JofkL ¿kdf b]vf k/]sf] of]usf] nx/sf nflu :jfdL /fdb]jwGojfbsf kfq ePsf 5g\ .

sf+u|]; s;}sf] k'R5/ eP/lx“8]sf] xf]Og, lx“8\b}g klg .sf+u|];n] slxNo} af;L eft vfPg,vf“b}g klg .

lul/hfk|;fb sf]O/fnfg]kfnL /fhgLltsf] lgsf;

g]kfnL sf+u|];sf] xftdf 5 .df]xg j}B ‘ls/0f’

;+;b\af6} u0ftGqsf] ;+sNkkfl/t ug]{ ;Defjgf a9]sf] 5 .

emngfy vgfn;/sf/af6 x6]/ dfcf]jfbLn]

/fhg}lts a]OdfgL u/]sf 5g\ .8f= z]v/ sf]O/fnf

l u l / h f k | ; f b h : t f ]gg8]df ]qm \ofl6s g ]tf d }n ]clxn];Dd b]v]sf] 5}g .

s[i0faxfb'/ dx/fdfcf]jfbLlagf lgjf{rgdf

hfg'sf] s] dHhf < dfcf]jfbL ePgeg] sf];“u lgjf{rg n8\g' <

z]/axfb'/ b]pjfslknj:t' 36gf ;xh

cfqmf]; xf]Og, of] ;'lgof]lhtif8\oGq xf] .

s[i0fk|;fb l;6f}nf, u[xdGqLg]kfnLn] w]/} /fhg}lts

qmflGt u/], ca pgLx¿n] :jf:YoqmflGt ug'{k5{ .

afaf /fdb]jn]vs c/fhs x'G5, To;}n]

k|x/L eP klg ha d n]vs x'G5',dnfO{ c/fhs aGgaf6 s;}n]5]Sg ;St}g .

dx]zljqmd zfx,dbg k'/:sf/ ljh]tf syfsf/cfkm\gf] nIoaf6 g]tfx¿

g} 8udufPkl5 s;/L x'G5;+ljwfg;ef <

;'gLtf uf}td, snfsf/

Page 5: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

c;f]h $, @)^$ Sep. 21, 2007

OlG8og cfO8nsf] qm]hljb'/ vltj8f

sf7df8f}+— OlG8og cfO8naf6aflxl/Psf ̂ k|lt:kwL{n] sf7df8f}+dfcfof]lht ;f+uLlts ;df/f]xdfcfkm\gf] ufog k|:t't u/] . utzlgaf/ / cfOtaf/ qmdzM k'Nrf]sOlGhlgol/ª SofDk;sf] k|fª\u0f /xf]6n ;f]N6Ldf cfof]lht ;f+uLlts;df/f ]xdf pgLx¿n] xhf/f } +bz{snfO{ grfP . pTs[i6 !) leqkg{ ;kmn oL ufos–uflosfnfO{bz{sx¿n] kof{Kt ;fy lbof] .

OlG8og cfO8nsf] ufnf;+:s/0fdf k'u]sf oL snfsf/x¿nfO{k|ToIf ¿kdf ;'Gg @) cf}+ xhf/bz{s sG;6{df k'u]sf lyP . d]/f]df]afOnn] cfof]hgf u/]sf] …cfOsG;PG8 cfO8nÚ sG;6{sf nflu Odf]gr6hL{, doª\s Rofª, c+lstf ld>,lbkfnL lszf]/, kln{g lun / rf?;]djfn sf7df8f}+ cfPsf lyP . …cfhd]/f] ay{ 8] xf]Ú ufos kln{g luneGb} lyP, …of] v';Lsf] lbgnfO{ d}n]olt w]/} dflg;aLr dgfpg kfP .To;}n] of] If0f d]/f lglDt clj:d/0fLoaGg]5 .Ú xhf/f}+sf] ;+Vofdf /x]sf bz{sn]klg kln{gnfO{ z'esfdgf lbP .

OlG8og cfO8nsf] Kn]6kmd{af6PsfPs ;]lna|]6Lsf] bhf{ kfPsf ;a}k|lt:kwL{ klxnf] k6s g]kfn cfPsfx'g\ . OlG8og cfO8n k|lt:kwf{sflglDt cfkm"n] ufPsf uLt g} pgLx¿n]sfo{qmddf k|:t't u/] . l:nen];l6;6{df …hfOG6Ú k;{gfln6Lsf ;fyk|:t't ePsf doª\s Rofªn] g]kfnL–lxGbL ldl>t uLt d';'d';' xf“l;b]pmn} n} uLt k|:t't ubf{ g]kfnL bz{sx¿PSsfl; prflnPsf lyP . sfo{qmddfc+lstf ld>n] x] ;/faL, uf]ndfn,lkof t' ca cfhf, cfk h};f sf]xLd]/L lhGbuLdf cfP, P];f d]/f Kof/x} uLt k|:t't u/]sL lyOg\ eg] lbkfnLlszf]/n] d'em] Kof/ g] P];f, lgd'8f–lgd'8f, o' cf/ dfO dfO08 Anf]Oªdflxof, rf? ;]djfnn] hLu/d] a9Lcfu x}, lbbf/ b] tyf Odf]g r6hL{n]x/ 38L abn /xL x} ¿k lhGbuL,eLuL eLuL x} cflb uLt k|:t't u/]sflyP . cfOsG; PG8 cfO8nsf nflug]kfnL ufosx¿ clgn l;+x / lgdf?Dafn] klg cfkm\gf rlr{t uLt ufP .

sfo{qmdsf] k|f/Ded} uLt ufPsfclgn l;+xn] bz{ssf] kof{Kt ;fykfP klg sfo{qmdsf clGtd ufoslgdf ?Dafsf] kfnf];Dd eg] clwsf+zbz{s aflxl/;s]sf lyP . lgdfsf]klxnf] uLt ld; Sof6jfsaf6 k|f/DeeP/ t];|f] uLt k|Llt a:of] ;Dd cfOk'Ubfbz{ssf] ;+Vof Psbd} Go"g ePkl5 sfo{qmd;dfkg ePsf] lyof] .

sfo{qmdsf nflu z'qmaf/sf7df8f } + cfOk'u ]sf ef/tLosnfsf/x¿ ;f]xL lbg a]n'sL kqsf/;Dd]ngdf k|:t't eP . kqsf/;Dd]ngdf Rofªn] cfkm"n] ljBfnocWoogsf qmddf g]kfnLx¿sf] ;+ut

u/]sfn] g]kfnL ;+uLt / g]kfnLx¿sf]Jojxf/sf af/]df cfkm" hfgsf/ ePsf]atfP . Rofªsf cg';f/ g]kfnL;+uLtsf] :t/ ljsf; / cGt/f{li6«oklxrfgsf lglDt cfufdL lbgdfk|zfGt tfdfª, plbtgf/fo0f emf /lgdf ?Dafh:tf nf]slk|o snfsf/x¿;lqmo x'g'k5{ . kqsf/ ;Dd]ngdfk|zfGtsf] lel8of] 6]k klg b]vfOPsf]lyof], …sfo{qmddf cfpg gkfPsf]dfIfdf dfU5', tkfO{+x¿s} dfofsf sf/0fcfh d}n] of] :yfg xfl;n u/]sf] x'“,o;sf/0f OlG8og cfO8nsf] 6fO6nlht]/ tkfO{+x¿sf] OR5f k"/f ug]{5',Úlel8of] 6]kdf k|zfGtn] eg]sf 5g\ .

s;n] s] eg] <;a} snfsf/n] sG;6{ ;lsPkl5

cf–cfkm\gf] cg'ej ;fKtflxs;“uaf“8] . s'/fsfgLsf qmddf doª\sRofªn] g]kfnL uLt;+uLtsf] If]qdfcj;/ kfP sfd ug{ tof/ /x]sf]atfP . emf/v08sf] wgjfbdfhlGdPsf bGtlrlsT;s Rofªn] eg]–…d}n] cfkm\gf] :s'n] hLjg y'k|} g]kfnL;fyLx¿;“u latfPsf] lyP“, ToxLqmddf d}n] y'k|} g]kfnL uLt ;'Gg]df}sf kfP“, g]kfnL uLt cy{k"0f{ /d]nf]l8o; eP klg o;n] ;f]r]h:tf]a[xt\ ¿k lng ;s]sf] 5}g .Ú a'afsf]OR5fcg';f/ OlG8og cfO8ndf;xefuL ePsf Rofªn] clnzflrgf]Onufot ;a} lg0ff{ossf] dglhTg ;kmn x'g' / nfvf}+ bz{ssf]dfof kfpg'nfO{ cfkm\gf] ;kmntf dfg]sf]atfP . OlG8og cfO8n x'g g;Sbfs]xL kL8f ePsf] lyof], t/ ;a} hgfOlG8og cfO8n x'g ;Sb}gg\ eGg] ;TonfO{cfkm"n] a'em]sf] pgsf] egfO lyof] .

OlG8og cfO8nsf qmddflbkfnL;“usf] ;DaGwsf sf/0f ljleGgcf/f]k v]k]sf Rofªn] lbkfnL cfkm\gf]ldNg] ;fyL dfq ePsf] atfP . oBlke|d0f cjlwe/ pgL / lbkfnL k|foMPs;fy b]lvGy] . ;+uLtn] hLjgdf /+ueg]{ sfd u5{, o;sf/0f ;+uLtsf] dxŒjPsbd} a9L 5, o'jtLx¿sf cfsif{0fRofªn] eg]– OlG8og cfO8ndf kf“rf}+:yfgdf cfP klg eljiodf cem a9Ld]xgt u/]/ cl3 a9\g] nIo /fv]sf]5' . OlG8og cfO8n Pp6f Kn]6kmd{xf], Tof] Kn]6kmd{dfkm{t cfkm\gf] k|ltefb]vfpg kfP, To;nfO{ pknlAwsf¿kdf lnPsf] 5' . s'/fsfgLs} qmddfRofªn] 6'6]km'6]sf] g]kfnLdf uLt ;'gfpgklg EofP, …P uf]/L ldltgLsL 5f]/L;a}n] eG5g\ sfnL–sfnL 5}g cf]7dfnfnL dg} xf]===Ú ufO;s]kl5 lkm:;xf“:b} pgL lbkfnLlt/ x]/]/ pgnfO{klg ef]hk'/L uLt ufpg nufpg'xf];\g elg/x]sf lyP .

Rofªn] k|zfGt;“usf] a;fOsfqmddf g]kfnL ;+uLtsf af/]df cemw]/} hfGg] df}sf kfPsf] atfP .…k|zfGt;“u cem} l;Sg] OR5f lyof],ÚRofªn] eg]– …t/ ;do g} ldn]g .Úsfo{qmdsf nflu g]kfn cfPs} lbg

pgnfO{ g]kfnL uLt ufpg k|:tfjul/Psf] pgn] atfP . pT;flxtd'b | fdf Rofªn] eg ]– …g]kfnL;+uLtsf] If]qdf of]ubfg k'¥ofpg]cj;/ kfP kl5 ;lb{g“ .Ú

lbkfnL klg RofªnfO{ ;fy lb“b}OlG8og cfO8nsf] ofqfn] hLjgdf7"nf] kl/jt{g NofPsf] atfO/x]sLlyOg\ . sfgk'/df cl8;g lbPsLk6gfsL w'/Gw/ 5fqf lbkfnLsf cg';f/pgnfO{ ufnf /fpG8;Dd k'U5' eGg]g} ljZjf; lyPg . w'/Gw/ o; sf/0fsLpgL Kn; 6'sL uf]N8d]8ln:6 5fqfx'g\ . ;fg}b]lv uLt ufpg ?rfpg]lbkfnL cfk\mgf] hLjg ;+uLtljgf cw'/f]x'g] s'/f atfp“l5g\ . …OlG8ogcfO8ndf ;xefuL o'jtLx¿dfOlG8og cfO8n x'g nfos ltdLdfq 5f}Ú eg]/ lg0ff{osn] lbPsf]k|ltlqmofnfO{ lbkfnL la;{g ;lSbgg\ .

lbkfnL elG5g\– …OlG8ogcfO8n ufnf /fpG8sf ;a} !#k|lt:kwL{ Ps ;] Ps lyP, To;}n]x/]s ;ftf Ps hgf aflxl/g}kYof]{ .#% nfvn] cl8;g lbP klg Pshgf dfq OlG8og cfO8n x'g] xf],ÚlbkfnLn] klg k|zfGt;“u s]xL g]kfnLuLt l;Sg] df}sf kfPsf] atfOg\ .

OlG8og cfO8nsL /s kkm{d/c+lstf ld> o'jtLx¿dWo]sL cfO8naGg kfPsf] uj{ ul5{g\ . sfgk'/dfcl8;g lbPsL c+lstf Psk6saflxl/P klg jfON8 sf8{dfkm{tbz{ssf] dt kfP/ sfo{qmddflelqPsL lyOg\ . pd]/sf b[li6sf]0fn];a}eGbf sfG5L c+lstf af]Ng]b[li6sf]0fdf ;a}eGbf cAan b]lvOg\ .!& jifL{of oL o'jtLn] Sofl/o/sf]klxnf] r/0fdf kfPsf] of] pknlAwnfO{dxŒjk"0f{ dfg]sf] atfOg\ .

sIff !! sf] clGtd k/LIfflbPkl5 cl8;g lbPsL c+lstfOlG8og cfO8nsf] ofqfn] cfkm\gf]k|ltef phfu/ u/]sf] atfp“l5g\ . pgLelG5g\– k|ltof]lutfaf6 aflxl/g] lbgcjZo klg g/fd|f] lbg lyof], t/lg0ff{osx¿sf] /fd|f] k|ltlqmofn] dnfO{;Gt'i6 agfof] . jfON8 sf8{af6cfPsfn] bz{sn] dfof ub}{gg\ ls <eGg] lrGtfn] ;tfpg] u/]sf] lyof],To;dfly k|ltof]lutfdf x/]s ;ftf

o'jtL aflxl/g] qmd a9]kl5 tgfjcem a9\of], t/ d}n] ck]Iff u/]eGbfw]/} dfof kfpg ;s]s} sf/0f pTs[i6rf/leq cfpg ;kmn eP .

xl/of0ff;“u kln{gn] eg]g]kfnLx¿k|lt cfkm\gf] 5'§} ;DaGw /x]sf]atfP . …d]/f] g]kfn / g]kfnLk|lt dfofa9]sf] 5, oxf“ cfPkl5 g]kfnLx¿sf]Jojxf/n] dnfO{ cem a9L k|efljtt'Nofof] . g]kfn k|fs[lts ¿kdf klgc;fWo} ;'Gb/ /x]5,Ú kln{gn] atfP .Ú

OlG8og cfO8nsf] t];|f ];+:s/0fdf gjf}+ :yfg agfPsf kln{gn]o;cl3 bf];|f ] ;+:s/0fdf klg;xeflutf hgfPsf lyP . afafuf]/vf /]lhd]G6df sld:g/sf ;fy}g]kfnL efiffsf 1ftf ePsf sf/0fg]kfnL -uf]vf{h_ x¿;“usf] cfkm\gf]ljz]if kfl/jfl/s ;DaGw ePsf] pgn]atfP . afafn] uf]vf{hsf] k|z+;f ug]{u/]sf] pgn] cem} lal;{Psf 5}gg\ .aLP:;L cfO6L cWoog/t oL o'jsn];fg}b]lv ;+uLtdf nufj /x]sf] atfP .

OlG8og cfO8ndf c+lstfkl5s'zn kkm{d/ eg]/ lrlgPsf kln{gsd ef]6s} sf/0f aflxl/g'k/]sf]atfp“5g\ . pgn] k|ltof]lutfdf x/]sk|lt:kwL{ Ps;] Ps ePsf sf/0f klgaflxl/g] ;Defjgf TolQs} /x]sf]pNn]v u/] . cfdfn] Psk6s 5f]/fltd|f] p2]Zo s] xf] < eGbf pgn]OlG8og cfO8n aGg] ge} /fd|f] ufosaGg] eg]/ hjfkm kmsf{Psf lyP .OlG8og cfO8ndfkm{t cfkm\gf] kl/ro:yflkt ePsf] / bz{ssf] dfof;d]tkfPsf] atfpg] kln{g eG5g– …OlG8og

cfO8n eP/ bz{ssf] ck]Iffcg';f/rNg g;Sg'eGbf olx pknlAwsfcfwf/df cl3 a9\g' d'Vo s'/f xf] h:tf]nfU5 .Ú kln{gn] k|ltof]lutfdfkm{tcfkm\gf] Ifdtf k'li6 ug{ ;kmn ePsf]cg'ej u/]sf 5g\ .

kln{gnfO{ klg g]kfnL uLtufpg] OR5f 5, ufogsf] s'g} ;Ldfx'“b}g\ cyf{t\ s'g} efiffdf dfq ;Lldtx'“b}g, pgn] eg]– …uLt ufpg] s'/fcfTdf;“u ;DalGwt x'g] ePsfn]g]kfnL t s] lrlgof“ uLt ufpg'k/]klg tof/ x'g'k5{, To;}n] cj;/ kfPeg] g]kfnL ;+uLtdf s]xL ug]{ OR5f 5 .Ú

;f]g' lguds} z}nL k5\ofPsfsf/0f xfdLnfO{ csf]{ ;f]g' lgudhGdfpg' cfjZos 5}g, eGg] hfj]bcVt/sf] tLtf] k|ltlqmof v]k]sf csf{lszf]/ ufos Odf]g of] ts{nfO{ dfGgtof/ 5}gg\ . :jo+ ;f]g' lgudn]ltd|f ] cfjfh d]/f] h:tf] 5}g,eg]kl5 o; ljifodf s]xL eGg'cfjZos dflGbg eGb} !* jifL{o oLtGg]/L eG5g\– …OlG8og cfO8nk|f/lDes v'8\lsnf] ePsfn] d]/f];f+uLlts ofqf ca ;'? ePsf] 5 .Ú

Odf]g ;f]g' lgudsf] h:tf]:j/sf sf/0f cfkm" aflxl/Psf] dfGgtof/ 5}gg\ . rf/ dlxgfcl3snsQfsf] Pp6f uNnLdf ;Lldt Kn;6'sf ljBfyL{ Odf]g clxn] kfPsf]PS;kf]h/nfO{ pknlAw dfG5g\ .Odf]gsf cg';f/ rf/ dlxgfcl3;DdpgL sf]7] ufos / ;fwf/0f dflg;lyP, t/ OlG8og cfO8nsf sf/0fPsfPs rrf{df cfpg ;kmn eP .…d}n] OlG8og cfO8nsf] 6fO6nglht] klg w]/} s'/f kfPsf] 5',Ú pgLeG5g\ . k|zfGt …?dd]6Ú ePsfn]g]kfnL uLt;+uLtsf af/]df Odf]gn]klg w]/} hfGg] df}sf kfPsf] atfP .d x/]s /ft k|zfGtnfO{ g]kfnL uLtufpg cfu|x uy]{+ eGb} Odf]g eG5g\–…g]kfnL uLt k|lt Ps k|sf/sf] nufja9\b} uPsf] lyof]Ú .

Odf]g klg s;}n] g]kfnL uLtufpg] cj;/ lbP To;nfO{ uj{sf;fy :jLsf/ ug]{ atfp“5g\ . OlG8og

cfO8ndf wf“wnL slQsf] x'g] b]Vg'x'G5< eGg] k|Zgdf Odf]g eG5g\– …dnfO{klg klxnf] / bf];|f] ;+:s/0f x]bf{ ;a}gf}6ª\sLh:tf] nfUYof], t/ cfkm}+;xefuL ePkl5 yfxf eof], Toxf“jf:tljs k|lt:kwf{ x'“bf] /x]5 .Ú cfkm\gfljifodf lg0ff{osx¿n] ljjfb u/]sf]b]Vbf crDd nfu] klg Tof] klg ;a};f“rf] g} x'“bf] /x]5 . 6]lnlehgdf tkfO{+h] b]Vg'x'G5, ToxL g} jf:tljstf xf],pgn] lhls/ u/] .

r~rn] :jefjsf Odf]g lkofgf]/fpG8df hfj]b cVt/n] ;'/ k5\ofpg;Sg] s'zn ufos eg]/ lbPsf];DdfgnfO{ cfkm\gf] 7"nf] pknlAwdfG5g\ . ;+uLtsf] If]qdf cfkm\gf]hLjg pHHjn b]Vg] Odf]gn] rnlrqdfkfZj{ufos aGg] OR5f /fv]sf 5g\ .Odf]g eG5g\– …h] xf];\ alnp8pBf]udf d]/f] gfd :yflkt xf];\ eGg]rfxgf /fv]sf] 5' .Ú

g]kfn cfPsf snfsf/x¿df;a}eGbf a9L rrf{ kfPsL rf?n]s'/fsfgLsf] k|f/Ded} pgnfO{ dfofug]{ ;a}nfO{ wGojfb lbg rflxg\ .…bz{ssf] dfof t kfPs} xf]Ú, OlG8ogcfO8naf6 aflxl/g'kbf{sf] If0f ;De“mb}rf?n] elgg\– …efUon] ;fy lbPgeGg'knf{ .Ú cfsif {s zf/Ll/sagfj6sL rf?n] g]kfnL hghLjgsfaf/]df k|zfGtaf6 klg w]/} s'/fyfxf kfPsf] atfOg\ . k|zfGt;“ulgs6:y rf?n] s]xL g]kfnL ;+jfbklg af ]Ng l;s]sf ] atfOg\ .…ltdLnfO{ s:tf] 5, /fd|f] 5 <Ú5f]6f] ;+jfb af]n]kl5 x“l;nf] cg'xf/agfPsL rf?sf cg';f/ pgn] g]kfnL;+uLtsf] If]qdf sfd ug]{ OR5f/fv]sL l5g\ . pgn] g]kfnL uLtklg ;'g]sf] atfOg\ . OlG8ogcfO8ndf ;xefuL ePkl5 5f]6f];dod} kof { Kt rrf { kfPsf ]cg'ej rf¿df 5 . hfj]b cVt/n]:6'l8of]df cfP/ ufpg lbPsf]cj;/nfO{ pgn] pknlAw dfg]sLl5g\ . OlG8og cfO8nn] k|ltefk|:km'6g u/fP klg ;+uLtsf] If]qdfcem} d]xgt ug]{ rf?sf] of]hgf 5 .

%

Page 6: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

c;f]h $, @)^$ Sep. 21, 2007 ^sflGtk'/ ;dfrf/ 8fo/Lxfd|f] g]kfndf

r'gfjsf nflu ;'/IffsdL{;/sf/n] cfufdL ;+ljwfg;ef lgjf{rgsf nflu ! nfv #* xhf/

! ;o ;'/IffsdL{ kl/rfng ug]{ ePsf] 5 . o;/L kl/rfng ul/g];'/IffsdL{x¿dWo] $) xhf/ ! ;o ̂ * g]kfn k|x/L tyf @! xhf/ ( ;o#$ ;z:q k|x/L 5g\ . o;afx]s ck'u x'g] yk &^ xhf/ ;'/IffsdL{nfO{DofbL k|x/Lsf ¿kdf egf{ ul/g]5 .

lgjf{rgdf cGt/f{li6«o ko{j]IfscfufdL ;+ljwfg;ef lgjf{rgnfO{ /fli6«o tyf cGt/f{li6«o u/L *)

xhf/eGbf a9L ko{j]Ifsn] ko{j]If0f ug]{ ePsf 5g\ . o:tf ko{j]IfsdWo]% ;o cGt/f{li6«o ko{j]Ifs x'g]5g\ . lgjf{rg ko{j]If0fsf nflu g]kfndf/x]sf @@ j6f ljb]zL /fhb"tfjf; tyf ljb]zdf /x]sf @$ j6f g]kfnL/fhb"tfjf;sf] klg k|ToIf ¿kdf ;+nUg /xg]5 . of] Joj:yfcg';f/k|To]s dtbfg s]Gb|df cf};t # hgf ko{j]Ifs k'Ug]5g\ .

cfly{s j[l4b/ gfh's l:yltdf;g\ !(() b]lv @))% ;Ddsf] cjlwdf g]kfnsf] cf};t cfly{s

j[l4b/ $ bzdnj $ k|ltzt /x]sf] Ps cWoog–k|ltj]bgdf pNn]v 5 .Jofkf/ tyf ljsf;sf nflu ;+o'Qm /fi6«;+3Lo ;Dd]ng -c+s6\of8_ åf/ftof/ ul/Psf] pQm k|ltj]bgcg';f/ ;g\ !(*) b]lv !(() sf] cjlwdfg]kfnsf] cf};t cly{s j[l4b/ $ bzdj $ bzdnj lyof] . To;}u/L ;g\!(() b]lv @))) cjlwdf g]kfnsf] cfly{s j [ l4b/ $ bzdnj (k | ltzt /x ]sf ]df To;kl5sf cjlwdf eg ] g ]kfnsf ] cf ly {sj [ l4b/ @ bzdnj ^ k | ltztdf em/ ]sf ] s '/ f k | ltj ]bgdfpNn ]v 5 . rfn " b;f } + of ]hgf cjlwdf g ]kfnn ] jf lif {s #bzdnj $ k|ltztn] dfq cfly{s j[l4b/ xfl;n ug]{ s'/f g]kfn /fi6«a}+sn] hgfPsf] 5 . bzf}+ of]hgf nfu" ul/“bf ^ bzdnj @ k|ltztsf]cfly{s j[l4b/ xfl;n ug]{ nIo /flvPsf] lyof] .

Pp6} 5fk|f]df $ kTgL,!$ ;Gtfg

Pp6f 3/df slt dflg;a:g ;S5g\ eGg] s'/f 3/sf]Ifdtfdf e/ k5{ t/ df]/ª lhNnfsf]8f“uLxf6 uflj; j8f gDa/ ̂ uf9Lufp“sf nv]Gb/ /fhj+zL cfkm\gf]5fk|f]df $ >LdtL / !$ ;Gtfg;lxta:5g\ eGg] s'/f ;'Gbf hf] sf]xLnfO{ljZjf; ug{ ug{ ufx|f ] x'G5 .;dfrf/cg';f/ nv]Gb/ /fhj+zLn]rf/–rf/j6L >LdtLnfO{ Pp6} 3/df/ Pp6} efG;fsf] eft VjfP/ /fv]sf5g\ . >LdtLx¿;“u nv]Gb/sf] hltlgs6tf / d]nldnfk 5, rf/;f}tfaLr Tof]eGbf a9L d]nldnfk5 . /fhj+zL clxn] $@ jif{sfeP . pgsL rf/j6L >LdtLaf6hlGdPsf !$ hgf 5f]/f5f]/Lsf]g fd qmd }; “u eGg pgnfO {xDd]k5{ . hDdf !@ s7\7f hUufePsf /fhj+zL hLljsf rnfpgrfkfsn cyf{t\ 6\o'aj]n uf8\g]sfd u5{g\ . 6\o'aj]n uf8\g] sfdg} pgsf] !* hgfsf] kl/jf/ kfNg]dfWod jf k];f xf] . pgsf !$5f]/f5f]/LdWo] ;a}eGbf h]7f /;a }e Gb f s f G5 f ;Gt fgsf ]pd]/sf] km/s 5 jif{ dfq 5 .cyf{t\ pgsL h]7L >LdtLaf6

hlGdPsf h]7f 5f]/f /fdafa'clxn] !$ jif{sf 5g\ t dfOnL>LdtLaf6 hlGdPsL sfG5L 5f]/L/a' % jif{ !) dlxgfsL eOg\ .

;of}+ ljBfyL{Pp6} sf]7fdf

krf; hgf ljBfyL{ a:g'kg]{sIffsf]7f, a]Gr klg ToltnfO{ dfq}k'Ug] t/ ljBfyL{ 5g\ @ ;o #^

klx/f] /f]Sgnfdf k9fOof]

Onfd– o;kflnsf] clj/njiff{n] w]/} ufp“ 8'afgdf k/] . e]n,af9L / klx/f]sf sf/0f w]/}n] Hofgu'dfP . of] k|fs[lts k|sf]kaf6Onfdsf ufp“x¿ c5'tf] /xg] s'/}ePg . Onfdsf] blIf0fL uflj;nIdLk'/sf afl;Gbf klg of ]k|sf]kaf6 g/fd|f];“u k|efljt eP,t/ of] k|fs[lts k|sf]k /f]Sgsf nflupgLx¿n] cgf}7f] pkfo ckgfP . klx/f]n]7"N7"nf ¿v tfGg'sf ;fy} 3/} aufpgyfn]kl5 of] ljklQaf6 aRg oxf“sf !&3/ kl/jf/n] nfdf k9fP .

nfdf k9fpg pgLx¿n] k|lt3/@ ;ob]lv % ;o ?k}of“;Dd rGbfp7fPsf lyP . ufp“n]x¿n] klx/f]uPsf] sl/a % ;o /f]kgL hUufdfljleGg /ªsf Wjhfktfsf wfuf]dfpg]/ klx/f] If]qnfO{ 3]/f nufP pQmIf]q klx/f]af6 hf]lug] ljZjf;dfnfdf k9fPsf lyP . kfgL k/]kl5oxf“sf afl;Gbfx¿ /fte/ hfuf/xG5g\ . o;/L klx/f]sf sf/0fcfDbfgLsf] ;|f]t vf]l;g] / Hofg g}hf]ufpg uf¥xf] ePkl5 klx/f]] sdx 'g ] / yk ; +s6 gcfpg ]hgljZjf;df rGbf p7fP/ pgLx¿n]nfdf k9fpg] sfd u/]sf lyP .

–lzj d'lvof

hgf, tkfO{+nfO{ kTof/ gnfUg ;S5t/ af“s] lhNnfsf] /fKtLkfl/sf]a}hfk'/l:yt Ps ljBfnosf] cj:yfo:t} 5 . :yfgLo ;/:jtL dfWoldsljBfnosf] sIff ^ df @ ;o #^hgf ljBfyL{ Pp6} sIffsf]7fdfsf]rfsf]r eP/ k9\g afWo 5g\ .ljBfnosf lgldQ k|wfgfWofks;]tL/fd uf];fO{+sf cg';f/ ljBfyL{sf]rfk w]/} 5, To;}cg';f/ sIffsf]7fsf]cefj 5 . To;}n] sf]7fdf olt w]/}ljBfyL{ /fv]/ k9fpg'k/]sf] xf] . pQmljBfnodf kf“r hgf a:g ldNg]

u0fklt dxf]T;jdf 8flG8of g[To

lj/f6gu/– u0fklt k"hfsfcj;/df lj/f6gu/df zlgaf/8flG8of g[To ;DkGg ePsf] 5 .u0f]z rf}yLsf cj;/df cfof]lhtu0fklt dxf ] T;jsf qmddfcfof]lht ;df/f]xdf &% hf]8Ln]% ;d"xdf ljeflht eP/ kfgLdf?‰b} 8flG8of g[To u/]sf lyP .

lj/f6gu/df klxnf] k6scfof ] lht u0f ]z dxf ]T;jsfcj;/df ul/Psf] 8flG8of g[Tou0f]z ehgdf cfwfl/t lyof] .To;afx]s sfo{qmddf ehgk|ltof]lutf;d]t u/fOPsf] lyof] .k|ltof]lutfdf dgsfdgf ehgd08nLsf tkm{af6 x]dGt ;f/8f/ df]lgsf c6nsf] hf]8L k|ydeof] . lzj kl/jf/ ehg d08nLsf/~hg /fpt / sNkgf rf}w/Lsf]

hf]8L låtLo tyf /fd ehgd08nLsf /fdk|;fb 7fs'/ / kjgc6nsf] hf]8L t[tLo eof] .

ef/tsf] d'DaO{df x'g] ljzfnu0fklt dxf]T;jaf6 k|]l/t x' “b }lj/f6gu/sf pT;fxL o'jfx¿n]o;} k6sb]lv dxf]T;jsf] k|f/Deu/]sf x'g\ . s[i0f hGdfi6dLdfx'“b} cfPsf] ljzfn /yofqf;/xof ] dxf ] T;jnfO { klg cl3a9fOg] s'/f atfp“b} cfof] ]hs;ldltsf sf]iffWoIf c?0f /f7Ln]csf] { jif {b ]lv u0f]zsf] d"lt{/ydf /fv]/ tfGg] atfP . o;jif { eg] u0f ]zsf ] tLg ;olsnf]u|fd tf}n ePsf] P3f/ lkm6cUnf] d"lt{ 6«sdf /fv]/ zf]efofqflgsflnPsf] lyof] .

–sdn l/dfn

kf]v/fdf eStk'/] b]jLgfrlzj zdf{

kf]v/f– laGWojfl;gL dlGb/sf]k|fª\u0fdf ljleGg j]ze"iffdf b]jLx¿k |s6 eP . s ] /x ]5 eg ]/dflg;x¿sf] cf]O/f] nfUof] . sltkot em'lSsP klg ;f“lRrs} b]jL k|s6eP5g\ eg]/, t/ Toxf“ s'g} b]jLk|s6 geP/ eStk'/sf g]jf/;d'bfodf k |rlnt b]jLgfrsf ]tfdemfd lyof] . gfrsf] k|f/DelaGWojfl;gL dlGb/af6 eof] .g [ To6f ]nL laGWojfl;gL x ' “ b }df]xf]l/of6f]n, gfnfd'v, t];f{k§LeLd;]g rf]s, /fds[i0f 6f]n x'“b}u0f]z6f]ndf k'u]sf] lyof] .

;f9] tLg ;o jif{ k'/fgf]dNnsfnLg of] gfr klxnf] k6sg]jfMvn sf:sLsf] cfof]hgfdfaf“un'ª;“u} kf]v/fdf k|bz{g ul/Psf]xf] . xg'dfg gfr ;+/If0f kl/if\bsf]

lgdGq0fdf eQmk'/ ;f +:s[ltsk |a4 {g ;ldltn ] ;f + :s [ ltsgfrsf ] k | bz {g ug ] { cj;/h'6fPsf] lyof] . of ] gfrdf !@hgf b]jtf x 'G5g\ . gfrdf $%hg f sn fs f /n ] b 'n {e /k/Dk/fut d~h'>L, Hofk'Hofk'gL,b]jL, dxfsfnL, lwd], rof{ cflbu/L !$ k|sf/sf g[To b]vfPsflyP . o f ] g fr k f ]v/ fd fb ]vfpg'sf ] p2 ]Zo ;f +:s [ltscfbfgk|bfg g} xf ]— g ]jfMvnsf:sLsf cWoIf k |sfzdfgkflnv]n] ;fKtflxsnfO{ hfgsf/LlbP . of] gfr eStk'/sf] trkfntyf tf}dbLdf nf]slk|o 5 . of]gfr vf; u/L jif{df b'O{ k6sOGb|hfqf / ufO{hfqfsf] ;Gbe{dfb]vfOG5 . gfrdf bfgj;“u n8fO“ubf{sf] b[Zo x]g{ kfOG5 .

kxf8sf] 9'+uf b]jtf ag]kl5dfwj cof{n

kfNkf— kxf8sf] 9'Ëfb]jtf ag]kl5 kfNkfsf] b]p/fnLuflj; hf]t]{sf :yfgLo afl;Gbfdfq xf]Og l5d]sL lhNnfsfjf;Lx¿;d]t rlst ePsf 5g\ . ut;fpg ! ut] ;tgr'nL 8f“8faf6tLg lsnf]ld6/ tn sl/a #6gsf] 9'Ëf p8]/ s'g} Ifltgk'¥ofO{ bnjL/ /]ZdLsf] ;6/af6 l5/L # sf]7f k/ leQfsf] 5]pdf6kSs /fv]h:t} cl8Pkl5 :yfgLo afl;Gbfn] lzj b]jtf eGb} Toxf“k"hfcfhf ug{ yfn]sf x'g\ . 9'Ëfdf ljleGg k|sf/sf b]jtfsf cfs[ltb]Vg ;lsG5 . ufp–ufp“df xNnf ePkl5 9'Ëf¿kL b]jtf x]g]{ eL8a9]sf] 5 eg] 9'Ëf /x]sf] 3/ clxn] dlGb/df kl/0ft ePsf] 5 .

3/ dflns bnjL/ cfZro{rlst x'“b} eG5g\— …%) hgfn] af]Sgg;Sg] 9'Ëf k;]s} lbgb]lv nfdf–wfdLb]lv 7fp“–7fp“sf wfld{s JolQmx¿sf]pkl:yltn] b]jtf g} xf] eGg] ePsf] 5 .Ú ut ebf} ! ut] gfuk~rdLsflbg gfu -;k{_ cfP/ 9'Ëfsf] k/lqmdf u/]kl5 3/d"nL /]ZdL] klg pQm9'̈ fnfO{ lzj eujfg\s} ¿k dfGg afWo ePsf 5g\ . 3/df k;]sf] 9'Ëflzj eujfg\ ePkl5 3/dflns /]lZd clxn] bf]wf/df k/]sf 5g\ . 5–;ft nfv vr{ u/]/ kSsL 3/ agfP klg ;a}n] lzj eujfg\nfO{ of]:yfgaf6 x6fP clgi6 x'G5 eg]kl5 pgnfO{ ;d:of k/]sf] 5 . clxn]pgsf] 3/ k"0f{¿kdf dlGb/df kl/0ft ePsf] 5 .

tLg lsnf]ld6/dflyaf6 p8]/ cfPsf] 9'Ëf jgdf 7f]lSsPsf] 5}g eg]To;n] ahf/df /x]sf cGo s'g} 3/df Iflt k'¥ofPsf] 5}g . 3/leq l5bf{ 9'Ëfn];6/nfO{ Iflt gk'/fO{ s]xL efu dfq bf]Ao|fPsf] 5 . hf]8;“u cfPsf] 9'Ëfn] 3/sf];6/nfO{ ;d]t Iflt gk'/fPkl5 dflg;df eujfg\s} pTklQ ePsf] ljZjf; a9]sf]xf] . :yfgLo /Ltf /]UdL 9'Ëf l5/]sf] s]xL ;dokl5 b]lv g} b]jL r9]sf] eGb}sfDg yfn]sL lyOg\ . sltkon] eujfg\ pTklQ ePsf] hgwf/0ffk|lt cljZjf;JoQm u/] klg :yfgLo afl;Gbfx¿ eg] eujfg\sf] pTklQk|lt ljZj:t b]lvG5g\ .

a]Grdf gf } hgf;Dd ljBfyL {a:5g\ . a]Grdf klg gc6]sf s]xL‰ofndf c8]; nfu]/ k9\5g\ eg]sf]xL lzIfssf] cufl8 pleP/k9\5g\ . lgldQ k|wfgfWofksuf];fO{ +sf cg';f/ ljBfnodf;a}eGbf a9L ljBfyL{ sIff ^ d}5g\ . Pp6f sf]7fdf a9Ldf %) hgfljBfyL{ /fv]/ k9fpg'kg]{ lzIffljefusf] dfkb08 5 .

b}lgs eQf gf} ?k}of“;/sf/L sd{rf/L tna 7Ls}

eP klg a9L k};f sdfpg] dflg;sf¿kdf lrlgG5g\ . hf];'s}nfO{ klg nfU5–lghfdtL sd{rf/Lsf] lkmN8eQf b}lgskf“r ;o, Ps xhf/, b'O{ xhf/ jfkf“r xhf/ xf]nf t/ cg'dfgljk/Lt;+j}wflgs c+uleqsf] GofokflnsfcGtu{tsfd ug]{ j}bf/sf] b}lgs lkmN8 eQf (?k}of“ &% k};f tyf Ps txdflyljrf/Lsf] !! ?k}of“ 5 . of] ;dfrf/k9\bf nfUg ;S5 of] s'g} /f0ffsfnLg;dosf] b}lgs eQf xf]nf, t/ s'/f]To;f] xf]Og . of] /sd ;+v'jf;eflhNnf cbfnt r}gk'/df sfo{/tljrf/L nf]sk|;fb k/fh'nLn] tfd]nLu/fP/ kfpg] b}lgs lkmN8 eQfxf] . pQm cbfntdf o:tf] eQfkfpg] j}bf/ Ps tyf ljrf/Lrf/;lxtsf kf“r hgf sd{rf/L 5g\ ./, cGTodf===

DofUbL lhNnfsf] elsDnLuflj;sf] tf/fv]tsf lav{axfb'/g]kfnLsf] 3/df kf“rj6f v'§f ePsf]s'v'/fsf] rNnf 5 . ut ebf} !&ut] sf]/lnPsf] pSt rNNffsf] b]a|]lt/tLgj6f / bflxg]tkm{ b'O{j6f v'§f5 . clxn] lav{axfb'/sf] 3/df pQmrNnf x]g{ :yfgLo afl;Gbfx¿sf]3'O“rf] nfUg] u/]sf] 5 .

Page 7: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

c;f]h $, @)^$ Sep. 21, 2007 &

clegj sdf{rfo{, /]lhgfdxh{g, /f]lhgf s6\6]n nufot !%hgf ljBfyL{ a]nfotsf] o'lgel;{6Lckm a]8kmf ]8{;fo/df cWoogub}{5g\ . pgLx¿ Toxf“ Joj:yfkgljifo cWoog ub}{5g\ . o;cl3pgLx¿ lxdfnog x\jfO6xfp;sn]hdf cWoog/t lyP . hfkfgsf]jfsfgfO o'lgel;{6Ldf !) hgfg]kfnL ljBfyL{ 5g\ . pgLx¿ klglxdfnog x\jfO6xfp;d} s]xL ;docWoog u/L af“sL sf];{ ug{ hfkfgk'u]sf x'g\ . lxdfno x\jfO6 xfp;sn]hn ] ljleGg ljb ]zLljZjljBfno;“u ;Demf}tf u/]sf] 5 .x\jfO6 xfp;n] g]b/NofG8sf];LPrPg o'lgel;{6L / c:6«]lnofsf]n ]6 « f ]e o ' lgel; {6L; “u xf ]6nDofg ]hd ] G6df , a ]nfotsf ]a ]8kmf ]8 {;fo/ o ' lgel; {6L /cd]l/sfsf] j]:6g{ OG6/g];gno'lgel;{6L;“u Joj:yfkgdftyf hfkfgsf] jfsfgfO o'lgel;{6L;“ucfO{6L / sDKo'6/ Ol~hlgol/ªh:tfljifodf låkIfLo ;Demf}tf u/]sf] 5 .

8ga:sf] sn]hn] klg ef/tsf]gof“ lbNnLsf] j]:6g{ o'lgel;{6Lsn]h;“u o:t} ;Demf}tf u/]sf] 5 .8ga:sf] sn]hsf] d'Vo sfof{nocd ] l/sfsf ] Pl/hf ]gfdf 5 .8ga:sf]df aLaLP cWoog/tljBfyL{n] pQm sn]hdf k9\g] ;'ljwf

k|fKt ug{ ;S5g\ t/ o;sf nflusd;]sd aLaLPsf ;'?sf @ jif{8ga:sf]d} cWoog u/]sf] x'g'k5{ .af“sL @ jif{dWo] Ps jif{ lbNnLclg Ps jif{ Pl/hf]gfdf cWoogug{ ;lsG5 . pgLx¿n] rfx] b'j}jif{ Pl/hf]gfd} cWoog ug{ ;S5g\ .g]kfndf b'O{ jif{sf nflu ! nfvz'Ns ltg'{k5{ . af“sL @ jif{ lbNnLdfk9] @ nfv ?k}of“ vr{ nfU5 eg]Pl/hf]gfdf k9] !$ nfvhlt vr{nfUg ;S5 . ljBfyL{sf] 5gf}6cg';f/h'g b]zsf] sn]hdf klg k9\g;lsg ] ; ' ljwf 8ga:sf ]n ]ldnfOlbPsf] 5 . csf]{ jif{b]lv of];'ljwfsf] pkef]u k|f/De x'g] s'/flk|lG;kn slkn /]UdLn] atfP .

;'gLn zfSo, lgZrn >]i7,

;'eL cdfTo cflb ^ hgf ljBfyL{x fn cd ] l/sfsf ] s ] G6 :6 ]6o'lgel;{6Ldf cWoog ub}{5g\ .o;cl3 pgLx¿ o'gfO6]8 sn]hsfljBfyL{ lyP . pgLx¿n] Toxf“aLaLP;sf] ^ ;]d]:6/;Dd cWoogu/]sf lyP . o;nfO{ Toxf“ aLaLP;dsIf dflgG5 . aLaLP l;Wofpg* ;]d]:6/ k"/f ug'{k5{ . pgLx¿cd]l/sfdf ToxL af“sL @ ;]d]:6/cWoog ub } {5g \ . of ] sf ]; {l;WofPkl5 pgLx¿nfO {cG8/u|fh'P6 l8u|L k|bfg ul/g]5 .

lxdfnog x \jfO6xfp;,o'gfO6]8 / 8ga:sf] dfq xf]Og,clxn] g]kfnsf w]/} sn]hn] ljb]zLljZjljBfno;“u låkIfLo ;Demf}tfu/]sf 5g\, h;cGtu{t s]xL ;dog]kfnd} / s]xL ;do ljb]zdf k9]/ljb]zL ljZjljBfnosf] l8u|L k|fKtug{ ;lsG5 . o;df cleefjsx¿nfO{klg z'Nsdf ;x'lnot x'G5 .

k9\gsf nflu ljb]z hfg]rng k'/fgf] xf] . v'nf l;dfgfsfsf/0f ef/t hfg] ljBfyL{ tklxn]b]lv g} w]/} 5g\, t/ cd]l/sf,hfkfg, a]nfot, c:6«]lnof cflbd'n'sdf cWoog ug{ hfg]x¿sf];+Vof clxn] x\jfQ} a9]sf] 5 .ljBfyL{ le;fdf uP/ Toxf“ k9fOeGbfklg k};f sdfpg] sfddf nfUg]x¿klg kfOG5g\ . of ] cj:yfdfclxn ]sf ] of ] gof “ 6 « ] G8n ]b"tfjf;x¿nfO{ le;f lbgsf nfluljZj;gLo cfwf/ pknAw u/fpg]bfjL of] If]qdf nfu]sfx¿sf] 5 .To;afx]s ca ljb]z cWoogsfnflu cleefjs Pj+ ljBfyL{n]JolQmut ¿kdf 6fpsf] b'vfpg'kg]{l:ylt klg 5}g .

sn]hx¿n] OR5's ljBfyL{af6cfj]bg dfu u5{g\ . To;kl5 ptfsf]

ljb]zL sn]h;“u ;Demf}tf lzIffdf gf}nf] cfofd

df]afOn g]6js{sf] ;+hfnk}mn“b} uPkl5 o; If]qdf /f]huf/Lsf]klg k|z:t cj;/ l;h{gf e}/x]sf5g \ . df ]afOn k |of ]ustf {n ]df]afOndf x'g] ;fdfGo u8a8LnfO{cfkm+}n] ;dfwfg ug{ ;S5g\ . o;n]ubf{ cfkm\gf] df]afOn ;'/lIftx 'g 'sf ;fy } vr{ klg artx ' G5 . To; }n ] d f ]a fOn s ]sf/0fn] lau|G5 / s'g kf6\ {;dfa9L ;d:of pTkGg x'G5 hflg/fv]cfkm}nfO{ kmfObf x'G5 .

kfgLdf leh], e'O“df v;],;dod} rfh{ gu/], Aof6«L u8a8eP, df]afOn 8]y e}/x], s'/fsfgLubf{ub}{ nfOg sfl6g] eP, rflh{ªlkg unt tl/sfaf6 nfuL ;6{ ePdf]afOn ;]6df v/faL cfpg;S5 . df ]afOn ; ]6df s 'g }u8a8L eP d l N6 ld6/a f6hf “ Rg 'k5 { . o;f ] ub f { s 'gpks/0fdf u8a8L 5 hfgsf/LkfOG5 . cfjfh guP dfOshf “Rg'k5{ . dlN6ld6/n] pQmk/LIf0f u/]kl5 cem} To;df ;d:ofb]lvP cl8of] cfO{;L hf“r ug'{k5{ .

To; }u/L cfjfh gcfPl:ks/sf ;fy} kL;LaL hf]l8Psf]sGkf ]g ] G6nfO { dlN6ld6/n ]hf“Rg'k5{ . l/+u/ jf efOa|]6/n] sfdgu/]sf] cj:yfdf nlhs cfO{;L jfTo;df hf]l8Psf] sGkf]g]G6dfv/faL x'g klg ;S5 . o:tf]cj:yfdf dlN6ld6/n] hf “r]/lalu |Psf ] kf6 { \; abNg 'k5 { .g]6js{sf] ;d:of d'Votof rf/k|sf/n] x'g ;S5 . g]6js{ se/]hsf]sdL, g]6js{ PS;]; jf g]6js{KfmfpG8 gx'g', o:tf] ;d:ofnfO{g]6js{ cfudg, alx{udg hf“r]/7Ls ug{ ;lsG5 .

df ]afOn rflh{ªaf6 b'O {k |sf/af6 ;d:of pTkGg x'g;S5g\ . Pp6f gf] rflh{ª / csf]{g6 rf lh {ª . gf ] rf lh {ªdfdf]afOnsf] l:qmgdf s]xL klg

b]lv“b}g eg] g6 rflh{ªdf l:qmgdfePsf] s'/f b]lvG5 . o:tf] a]nfdfdlN6ld6/n] rflh{ª ef]N6]hsf ;fy}rflh{ª sG6«f]n cfO{;L jf rflh{ªsg]S6/ hf“Rg'k5{ . l8:Kn] ckm x'g];d:of eP ;a}eGbf klxn] l:qmgsf]Pn;L8L k/LIf0f ug'{k5{ .

l:qmg 7Ls 5 eg] kfj/;KnfO{ jf l8:Kn] sg]S6/ hf“Rg'k5{ .To;}u/L df]afOndf gDa/ clÍta6g lsKof8 w"nf]n] jf lvP/ sfdgug]{ x'g;S5 . o:tf] eP lsKof8kl/jt {g u/L csf ] { lsKof8/fVg'k5{ . To;kl5 klg a6gn] sfdgu/] lsKof8 8«fOenfO{ dlN6ld6/n]hf“Rg'k5{ . o;sf sf/0fn] klgslxn]sfxL+ df]afOn x\of+u jf nsx'g ;S5 . l;dsf8{ :jLsf/ gu/]l;d8«fOe/ jf sg]S6/ hf“r]/ v/fakf6{ \; abNg'k5{ . Dof;]h jfP;PdP; hfg] jf cfpg] klggeP Do f; ]h ; ] G6/ gDa/hf“Rg'k5{ . olb Tof] klg 7Ls5 eg] cGo s] v/faL ePsf] xf]yfxf kfpg' cfjZos x'G5 .

df]afOn dd{t tyf k/LIf0fsfnflu s'g} vf; z}lIfs of]UotfcfjZos kb}{g t/ klg P;Pn;LpQL0f{ u/]sf] 5 eg] p;n] df]afOnsfkf6{k'hf{sf ;a} gfd eGg / n]Vg;Sg] ePsfn] ;lhn} sfd l;Sg;S5 . df]afOnsf] klg @ efu x'G5–xf8{j]o/ / ;km\6j]o/ . xf8{j]o/sf]dd{t xft}af6 ug{ ;lsG5 eg];km\6j]o/sf] dd{t sDKo"6/sf]d f W oda f 6 ug { ; ls G5 .tflndkl5 df]afOnsf] ;f+s]ltszAb PPdkLP;, tGq, a ]G8,l;dsf8{, 8fond'8, ns, sf]8,OP;/g, y8{h]g ]/ ];g cflbsfaf/]df klg hfgsf/L x'G5 . $lkm6 nDafO, $ lkm6 rf}8fO ePsf]7fp“df cfjZos ;fdfg /fvLdf]afOn dd{t tyf l/k]ol/ªsf]Joj;fo ;~rfng ug{ ;lsG5 .

—lji0f's'df/ >]i7

• sf7df8f } + l :yt PssDkgLsf nflu Go"gtd P;Pn;Ltx pQL0f{ s]xL ;]N; Ajfosf]cfjZostf 5 . ; ' l6ª /6]nl/ª;DaGwL sDtLdf b'O{ jif{sf]cg'ej k|fKt JolQmn] kf;kf]6{;fOhsf] kmf]6f] / ;Dk"0f{ JolQmutljj/0f;lxt sDkgLsf] kf]:6aS;gDa/ ^^^^ df cfj]bg lbg'xf]nf .

• Ps sDkgLsf nflu c+u|]hLefiff tyf sDKo'6/ 1fg ePsf], lbp“;f]jf /flt b'j} l;km\6df sfd ug{ ;Sg]Ps s:6d/ ;le{; clkm;/sf]cfjZostf 5 . OR5's JolQmn] t'¿Gt}cfkm\gf] JolQmut ljj/0f / tl:a/;lxtOd]n 7]ufgf [email protected] cfj]bg lbg'xf]nf .

• sf7df8f}+l:yt Ps gof“sfof{no lj:tf/sf nflu sDtLdf6]:6 pQL0f{ !! dlxnf tyf ( k'¿ifsf]cfjZostf 5 . OR5's JolQmn]sfof{nosf] kmf]ggDa/ $#)!*@@df ;Dks{ /fVg'xf]nf .

• sf7df8f}+l:yt Ps gof“/]:6'/f“sf nflu slG6g]G6n km'8 lk|k/];g;]kmsf] cfjZostf 5 . cg'ej k|fKtJolQmn] df]afOn gDa/ (*$!^$*#$&df ;Dks{ /fVg'xf]nf .

• sf7df8f}+l:yt Ps ;+:yfsfnflu s]xL ;fOsn ;]N;Dofgsf]cfjZostf 5 . OR5's JolQmn]cfkm \gf ] JolQmut ljj/0f /tl:a/;lxt kf]:6aS; gDa/ $!%%df cfj]bg lbg'xf]nf .

• sf7df8f}+l:yt Ps ljhg];Ps]8]dLsf nflu :gfts tx pQL0f{sf]cl8{g]6/sf] cfjZostf 5 . c+u|]hL efiff/ sDKo'6/;DaGwL /fd|f] 1fg ePsf JolQmn]cfkm\gf] ;Dk"0f{ ljj/0f / tl:a/;lxt Od]n7]ufgf [email protected] dfcfj]bg lbg'xf]nf .

• lj/f6gu/l:yt PsljBfnosf nflu aLP jf aLP8

pQL0f{ ;f]l;on :6l8h lzIfssf]cfjZostf 5 . dfWolds txdfsDtLdf tLg jif{sf] cg'ej k|fKt JolQmn]lj/f6gu/l:yt ljBfnosf] kmf]ggDa/)@!–$#^)%^ df ;Dks{ /fVg'xf]nf .

• nlntk'/l:yt Ps k|ltli7t;+:yfsf nflu Joj:yfkg ;+sfodfsDtLdf :gfts tx pQL0f{ PshgfPSh's]l6e ;]qm]6/Lsf] cfjZostf5 . :gfts tx pQL0f{ ePsfx¿sf]xsdf ljhg]z P8ldg]:6«];g;DaGwL!) jif{sf] cg'ej / :gftsf]Q/ txpQL0f{ ePsfx¿sf] xsdf % jif{sf]cg'ej clgjfo{ 5 . c+u|]hL efifftyf sDKo'6/;DaGwL /fd|f] 1fgePsf JolQmx¿n] cfkm\gf] ;Dk"0f{JolQmut ljj/0f / tl:a/;lxtkf]:6aS; gDa/ @^ nlntk'/dfcfj]bg lbg'xf]nf .

• sf7df8f}+l:yt Ps Jofkfl/su[xsf nflu dfs] {l6ª÷ljhg];P8ldg]:6«];gdf :gfts tx pQL0f{ b'O{hgf dfs]{l6ª clkm;/sf] cfjZostf5 . ;DalGwt If]qdf sDtLdf Ps jif{sf]cg'ej, df]6/;fOsnsf] nfO;]G; k|fKt,c+u|]hL efiffsf] 1fg / sDKo'6/;DaGwL1fg ePsf JolQmn] cfkm\gf] ;Dk"0f{JolQmut ljj/0f;lxt lhlkcf] aS;#%&@ sf7df8f}+df cfj]bg lbg'xf]nf .

• sf7df8f } + l :yt PsPh's];g sG;N6]G;Lsf nflusDtLdf Kn; 6' tx pQL0f{ b'O{hgfdlxnf l/;]K;lg:6 / :gfts txpQL0f{ tLghgf dlxnf z}lIfsk/fdz{bftfsf] cfjZostf 5 . of]UoJolQmn] sG;N6]G;Lsf] kmf]ggDa/$@$!^(( df ;Dks{ /fVg'xf]nf .

• jL/u~hl:yt Ps PkmPd:6];gsf nflu Pshgf :6];gDofg]h/sf] cfjZostf 5 . bIf tyfcg'ejL JolQmn] cfkm\gf] ;Dk"0f{JolQmut ljj/0f;lxt kf]:6aS;gDa/ @#*$@ df cfj]bg lbg'xf]nf .

sn]haf6 :jLs[lt lng]nufotb"tfjf;;Ddsf ;Dk"0f{ k|lqmofsn]hn] g} k"/f ul/lbG5g\ . z'Nsklg k"/} ltg'{kb}{g . 5fqj[lQsf]Joj:yf oxf“s} sn]hsf] ;+of]hgdfptfsf sn]hn] u/]sf x'G5g\ . cemsltko ljZjljBfnon] t ljb]zLljBfyL{nfO{ ;d]t cfkm\g} b]zsfgful/s;/x z'Nsdf ;x'lnotk|bfg u/]sf x'G5g\ . cd]l/sfsf]s]G6 :6]6 o'lgel;{6Ldf cWoog ug{k|lt;]d]:6/ & xhf/ 8n/ ltg'{k5{ .ToxL /fHosf ljBfyL{ eP %)k|ltzt ;x'lnotsf] Joj:yf ePsfsf/0f # xhf/ % ;o 8n/ dfqltg'{k5{ . Tof] ;x'lnot g]kfnLljBfyL{nfO{ ;d]t pknAw 5 .

o;/L s ]xL jif { oxf “sfsn]hdf k9]/ af“sL sf];{ ljb]zdfk9\g kfOg] k|lqmofnfO{ qm]l866«fG;km/ elgG5 . o;/L qm]l866«fG;km/sf] Joj:yf ug]{ sn]hg]kfndf k|z:t 5g\ . o;af6g]kfnL ljBfyL{n] s]xL jif{ g]kfnd}k9\bf ljb]zdf x'g] vr{ arfpg;S5g\, t/ klg pgLx¿ ljZj:t/sf]lzIff k|fKt u/L Toxf“sf] /f]huf/ahf/df ;fd]n x'g ;S5g\ . csf]{s '/f g ]kfnsf sn]hx¿ klgljZj:t/sf] lzIff k|bfg ug{ ;Ifd5g\ eGg] k|dfl0ft ePsf] 5 .

oxf“sf sn]hsf] k9fOnfO{ptfsf sn]hn] dfGotf lbg'sf]sf/0f klg oxL xf] . To;}u/Lg ]kfnL sn]hn ] klg ljb ]zLljBfyL { cfsif { 0 f ug { ;Sg ];Defjgf a9\b} uPsf] 5 . clxn]g]kfndf ljb]zL ljBfyL{x¿dfvf;u/L ef/tLo ljBfyL{ g} a9L5g\ . ca cGo b]zsf ljBfyL{k l g ox f “ a9 \ g ; S5g \ .l xd fnog x \ j f O 6x fp;s flk|lG;kn o'j/fh zdf{ t g]kfndfz}lIfs ko{6gsf] ljsf; ug{ ;lsg]s'/fdf cfzfjfbL 5g\ .

ljZjJofkLs/0fsf] clxn]sf];dodf lzIffIf]qdf pknlAwk"0f {sfo{ ug{ lghL ;+:yfx¿ Pssbd cl3 a9]sf 5g\ . lzIffk|flKtsf nflu klxn] ufp“af6;x/ cfP h;/L clxn] ljb]z hfg]rng a9]sf] 5 . o;nfO{ cfkm}+dfg/fd|f] dfGg g;lsg] ts{ lzIFfljb\8f= ljBfgfy sf]O/fnfsf] 5 . pgLx¿gof“–gof“ s'/f l;s]/ cfp“5g\ .

–Ps/fh ;'j]bL

df]afOn dd{taf6 cfDbfgL

Page 8: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

c;f]h $, @)^$ Sep. 21, 2007 *

df]afOnaf6 g]kfnel/ Pp6} z'Nsg]kfn 6]lnsdn] c;f]h !

ut]b]lv sDkgLsf] hLP;Pd tyf;L8LPdP k | ljlwsf df ]afOnkmf]gaf6 csf]{ df]afOndf sn ubf{x'g] dx;'ndf kl/dfh{g u/]sf] 5 .gof“ Joj:yfcg';f/ oL df]afOnaf6g]kfnel/ h'g;'s} :yfgdf /x]sfdf]afOndf kmf]g ubf{ :yfgLo sna/fa/sf ] dfq rfh{ nfU5 .6 ]lnsdsf df ]afOnaf6 csf ] {6]lnkmf]g jf df]afOndf kmf]g ubf{b'O{ k|sf/sf] dx;'nsf] Joj:yful/Psf] 5 . clxn] 6]lnsdsf]hLP;Pd k | ljlwsf ] kf ]:6k ]8df]afOnaf6 kmf]g ubf{ :yfgLo sn# ?k}of“, lk|k]8 df]afOnaf6 kmf]gubf{ # ?k}of“ %) k};f jf ;L8LPdPk|ljlwsf] df]afOn cyf{t\ :sfOkmf]gaf6 sn ubf{ # ?k}of“ 5 .

Pp6f c~rndf /x ]sf ]df]afOnaf6 csf]{ c~rndf /x]sf]df]afOndf kmf]g ubf{ of] :yfgLosnafx ]ssf ] yk rfh { klgltg' {kYof ] { . of ] yk rfh{nfO {l8:6\ofG; rfh{ elgG5 . c;f]h !ut]eGbf cl3 l8:6\ofG; rfh{ @?k}of“ lyof] eg] To;kl5 of] z'Ns36fP/ ! ?k}of“ dfq agfOPsf] 5 .df]afOndf Pp6f c~rnel/ ul/g]snnfO{ :yfgLo sn dflgG5 . cGoc~rndf kmf]g ubf{ To;df ykl8:6\ofG; rfh{ klg ltg'{kYof]{ .

o;/L :yfgLo tyf l8:6\ofG;rfh { b 'j } ltg ' {kYof ] { . h:t }sf7df8f}+sf] s'g} klg df]afOnaf6afUdtL c+rnel/ kmf]g ubf{ :yfgLosn dfq nfUYof] t/ To;af6lj/f6gu/ cyjf jL/u~hh:tfafUdtL c~rnaflx/ kmf]g ubf{:yfgLo / l8:6\ofG; rfh{ b'j}ltg'{kYof]{ . o;f] x'“bf kf]:6k]8 /;L8LPdP df]afOnaf6 # ?k}of“df! ?k}of“ yk tyf lk|k]8df # ?k}of“%) k};fdf ! ?k}of“ yk z'Ns ltg'{kYof]{t/ gof“ Joj:yfcg';f/ To;/L kmf]gub f { yk ! ?k } o f “ z ' Nsltg ' {kb } {g . ca df ]afOnaf6g]kfnel/sf h'g;'s} c~rndf kmf]gubf{ klg nf]sn snsf] rfh{ dfqlt/] k'U5 . of] Joj:yf xfnnfO{df]afOndf dfq pknAw 5 .

df]afOnaf6 csf]{ c~rnsf;fwf/0f kmf]gdf sn ubf{ l8:6\ofG;

rfh{ afkt\sf] yk ! ?k}of“ z'Nsltg'{k5{ . o;nfO{ /f]ldª rfh{ elgG5 .

s] xf] /f]ldª <Ps c~rndf /lh:68 {

ul/Psf] df]afOn csf]{ c~rndfk'u]sf] 5 eg] To;nfO{ /f]ldªcj:yf elgG5 . h:t} sf7df8f}+sf]df]afOn a'6jndf rln/x]sf] 5 eg]of] /f]ldª cj:yf xf] . o;df klggof“ Joj:yf nfu" ePsf] 5 . pQmdf ]afOndf sf7df8f } +sf ] s'g }df]afOnaf6 kmf]g cfP/ p7fp“bfca l8:6\ofG; rfh{ afkt\sf] yk! ?k}of“ z'Ns ltg'{kb}{g . lgMz'Nsdf]afOn p7fpg ;lsG5 . o;/LPs 7fp“df lnPsf ] df ]afOng]kfnel/ s'g} klg :yfgdf ;xh¿kdf rnfpg ;lsg] ePsf] 5 .t/ ;fwf/0f 6]lnkmf]gaf6 cfPsf]kmf]g p7fp“bf eg] l8:6\ofG; rfh{afkt\sf] yk ! ?k}of“ z'Ns ltg'{k5{ .

s] 5 t gof“ Joj:yf <6]lnsdn] # lsl;dsf df]afOn

k|rngdf NofPsf] 5 . hLP;Pdkf]:6k]8 tyf lk|k]8 / ;L8LPdPlk|k]8 . hLP;Pd cyf{t\ Unf]anl;:6d ckm df]afOn Pp6f k|ljlwxf] . of] k|ljlwsf kf]:6k]8 gDa/(*%!) / (*%!! af6 ;'? ul/Psf5g\ eg] lk|k]8 (*$! af6 ;'?ul/Psf 5g\ . ;L8LPdPsf] k"/f cy{sf]8 l8lehg dlN6kn PS;]; xf] .of] klg csf] { k|ljlwsf] df]afOnxf] . of] ;]jf (&$! gDa/af6k|f/De ePsf] 5 . z'Nssf nflu6]lnsdn] laxfg * b]lv ;f“em *ah] ;DdnfO{ lks cfj/ / ;f“em *b]lv laxfg * ah];DdnfO{ ckmlks cfj/ dfg]sf] 5 .

hLP;Pd kf]:6k]8 df]afOnaf6zlgaf/afx]s pxL tyf csf] {c~rndf /x]sf ;d]t hLP;Pdcyjf ;L8PdP df]afOndf sn ubf{lks cfj/df k|ltldg]6 # ?k}of“tyf ckm lks cfj/df ! ?k}of%) k};f dx;'n nfU5 . of] cj:yfdflk|k]8 df]afOnaf6 qmdzM # ?k}of“%) k};f tyf @ ?k}of“ %) k};fnfU5 . hLP;Pd kf ] :6k ]8df]afOnaf6 zlgaf/ rf}aL;} 3G6fhLP;Pd cyjf ;L8PdP df]afOndfsn ubf{ k|ltldg]6 ! ?k}of“ %)k};f tyf lk|k]8af6 @ ?k}of“ %)

k};f dx;'n nfU5 .;L8LPdP lk|k]8 df]afOnaf6

hLP;Pd cyjf ;L8LPdP df]afOndfsn ubf{ lks cfj/df k|ltldg]6 #?k}of“ tyf ckm lks cfj/df @ ?k}of“dx;'n nfU5 . t/ csf]{ c~rndf/x]sf 6]lnsdsf NofG8nfOg tyfo'l6Pnh:tf cGo ;]jf k|bfossfg]6js{df sn ubf{ eg] dflyplNnlvt z'Nsdf l8:6\ofG;rfh{afkt yk ! ?k}of“ z'Ns nfU5 .

csf]{ gof“ Joj:yfc;f]h ! ut]b]lv g} 6]lnsdn]

h'g;'s} kmf]g cyjf df]afOnaf6lk|k]8 slnª sf8{ k|of]u u/Lcd]l/sf / Sofgf8f kmf]g ug{;lsg] Joj:yfdf gof“ dx;'n

lgwf{/0f u/]sf] 5 . PS;]; sf]8!$@$ k|of]u u/L of] ;'ljwf pkef]uug { ;lsG5 . of ] cj:yfdfk|ltldg]6 * ?k}of“ dfq dx;'nlgwf{/0f ul/Psf] 5 . oL z'Nsdf@% k|ltzt s/ yk ug'{k5{ .

xfn 6]lnsdsf] hLP;Pddf]afOn ;]jfsf ] se/ ]h $#lhNnfdf tyf ;L8LPdP df]afOn;]jfsf ] lj:tf/ &) lhNnfdfe };s ]sf ] 5 . @)^$ >fj0fdlxgfsf] cGTo ;Dddf hLP;Pddf]afOn ;]jftkm{ ( nfv &@ xhf/% ;o ** tyf ;L8LPdP df]afOn;]jftkm{ &* xhf/ * ;o %^ u|fxsalg;s]sf 5g\ .

–Ps/fh ;'j]bL

• g];gn sn]h ckmsDKo'6/ :6l8hsf bLk]z >]i7n]OlG6u|]6]8 nfOa|]/L PS;]; l;:6dgfds ;km\6j]o/sf] ljsf; u/]sf5g\ . nfOa|]/Ldf s'g k':ts sxf“,s'g cj:yfdf 5, o;sf] d"Noslt 5 h:tf ;Dk"0f{ hfgsf/LpQm ;km\6j]o/sf] d2taf6 k|fKtug{ ;lsG5 . To;afx]s s'gJolQmn] s'g k':ts k9\of] eGg]hfgsf/Lsf ;fy} k':ts k9\g]JolQmsf] ;Dk"0f{ k|f]kmfOn;d]tToxf“ aG5 . of] ;km\6j]o/n]hfkfgsf] afvs o'lgel;{6Ln]g]kfndf cfof]hgf u/]sf] hfefsG6]:6 @))& df t];|f] :yfg k|fKtu/]sf] lyof] .

• pQm sn]hsf ljBfyL{x¿n]g]kfn 6]lnsdsf nflu pko'Qm:jLlrª ;le{; /]s8{ d]lG6g]G;l;:6d ;km\6j]o/;d]t lgdf{0fu/]sf 5g\ . o;af66]lnsdsf] 6]lnkmf]gdf s'g–s'g;'ljwf 5 / s'g–s'g ;'ljwflbg ;lsG5 eg]/ /fd|f];“u x]g{'sf;fy} t'?Gt} tL ;'ljwf pknAwu/fpg ;lsG5 .

• gf]j]n OlG8ofn] cf]kg ;';];km\6j]o/sf] l8hfOg u/]sf] 5 .o;df s]8LO{ cyf{t\ So'ljsn8]:s6k OGefg{d]G6 x'G5 . o;sf]d2taf6 sDKo'6/df ePsf s'g}klg 8s'd]G6nfO{ l56f] /;lhn};“u vf]Hg ;lsG5 .o;df ePsf sGsf]//, Pdf]/s,l8lhSofd cflbsf] ;xfotfn]8s'd]G6 vf]Hg, ldl8of Kn]o/Jojl:yt ug{ tyf tl:a/sf af/]df;a} hfgsf/L k|fKt ug{ ;lsG5 .

dfly pNn]lvt ;a};km\6j]o/ ut zlgaf//fhwfgLdf cfof]lht ;km\6j]o/lk|m8d 8]sf cj;/df k|bz{gul/Psf lyP . o;afx]s Toxf“cGo ljleGg k|sf/sf ;km\6j]o/klg k|bz{gL ul/P . ljleGgsn]h, Joj;foL tyf cGo :jtGqJolQmx¿sf] ;d]t ;xeflutfdfcf]kg ;f];{sf] k|of]u u/]/ agfOPsf;km\6j]o/x¿sf] k|of]usf af/]dfhgr]tgf hufpg] k|oTg klgul/Psf] lyof] .

ljZje/ vl/b u/]/rnfpg'kg]{ ;km\6j]o/ lgMz'Nsk|of]u ug{ kfpg'k5{ eGg]pb\3f]ifsf ;fy of] lbj;dgfOPsf] xf] . g]kfndf klg of]cleofgdf ;+nUgx¿n] k|mL PG8cf]kg ;f];{ ;km\6j]o/ cyf{t\kmf];sf af/]df hfgsf/L lbgkmf]; g]kfnsf] u7g u/]sf 5g\ .

g]kfndf clwsf+z rf]/Lsf;km\6j]o/ k|of]u e}/x]sf 5g\ .cf]kg ;f];{sf dfWodaf6 dfqOG6/g]6 / ;km\6j]o/ 8]enksfclwsf+z sfd x'g] eP klg

clwsf+zdflg;nfO{o;sf af/]dfhfgsf/L 5}g .cglws[t ¿kdfk|of]udf NofOPsf;km\6j]o/ k|of]usfb[li6sf]0fn]pko'Qm 5}gg\eGg] hfgsf/L;a}df x'g'cfjZose};s]sf] 5,To;}n] of] lbj;

dgfOPsf] Ps :jo+;]js z/be';fn atfp“5g\ .

xfn ;fdfGo ¿kdf x]bf{dfOqmf];km\6 clkm;sf hlt klg;km\6j]o/ g]kfndf k|of]u e}/x]sf5g\, tL k|foM cglws[t x'g;S5g\ . dfOqmf];km\6sfcflwsfl/s ;km\6j]o/ k|of]uug'{k¥of] eg] clt g} dx“uf] kg{;S5 . eljiodf sfg'gåf/fJojl:yt ul/of] eg] sDKo'6/dfo:tf cflwsfl/s ;km\6j]o//fVg'k¥of] eg] clxn]sf] t'ngfdflgs} dx“uf] kg{ ;S5 . of]cj:yfdf Pp6f ;fwf/0fJolQmn] sDKo'6/ lsGg' eg]sf];kgf klg x'g;S5 .

;km\6j]o/ k|of]usfb[li6sf]0fn] ;lhnf] eP klg of]c;'/lIft x'G5 . ef]ln s'g} klga]nf o:tf ;km\6j]o/sf] k|of]uaGb ug'{kg]{ cj:yf cfpg ;S5,t/ cf]kg ;f];{sf] dfWodaf6k|of]udf cfPsf ;km\6j]o/ k|of]uug{ ;lhnf] tyf e/kbf]{ x'G5 .s]xL ;d:of cfP klg ljZjJofkL¿kdf o;sf k|of]ustf{x¿;“ucfjZos k/fdz{ u/]/ hfgsf/Lxfl;n ug{ ;lsG5 . o:tf;km\6j]o/nfO{ k|of]ustf{n] s'g} klgsfo{df k|of]u ug{, cWoog ug{,df]l8kmfO{ ug{ tyf o;sf]k|ltlnlknfO{ cGo JolQmdfk'glj{t/0f ug{ ;S5 . Pp6flstfa w]/}n] k9\g ;s]h:t} Pp6};km\6j]o/ w]/}n] k|of]u ug{kfpg'k5{ eGg] o;sf] dfGotf xf] .

cf]kg ;f];{af6 ljZjsf ;a}gful/sn] lgMz'Ns ¿kdf;km\6j]o/ k|of]u ug{ kfpg'k5{eGg] cleofgsf yfngLstf{l/r8{ :6nd]G6 x'g\ . pgn] ;g\!(*$ df h]Pgo' k|f]h]S6dfkm{tsfd yfn]sf lyP . o;nfO{ ultlbg] sfd lkmgNofG8sf lngS;6f]/efN8;n] u/] . pgn]h]Pgo';“u ldn]/ ;g\ !((* dflngS; ck/]l6ª l;:6d ljsf;u/]kl5 lgMz'Ns ¿kdf sDKo'6/rnfpg]x¿sf nflu lngS; /fd|f]ljsNk aGof] .

o;sf af/]df ljZjJofkL¿kdf hfgsf/L k|bfg ug{;km\6j]o/ lk|m8d OG6/g];gnklg u7g ul/Psf] 5 . oxL;+:yfsf] ;km\6j]o/ lk|m8d 8]sf]cflwsfl/s cfof]hs dflgG5 .o;n] of] lbg ljZjJofkL ¿kdfljleGg sfo{qmdsf] cfof]hgfu5{ . o;sf] u7g ;g\ @))$ dfePsf] lyof] . ToxL jif{sf] cu:t@* df ljZjd} klxnf] k6s of]lbj; dgfOPsf] lyof] . To;kl5;g\ @))^ df ;]K6]Da/ !) sflbg of] lbj; dgfOof] . To;kl5;]K6]Da/ dlxgfsf] t];|f] zlgaf/of] lbj; dgfpg] lg0f{o ul/of] .

lj1ffg

bdsf /f]uL dlxnfbdsf /f]uL dlxnfsf]

:jf:Yodf ;xof]u k'¥ofpg]p2]Zon] s]xL gof“ cWoog ePsf5g\ . cd]l/sfdf ePsf] kl5Nnf]cWoogcg';f/ bdsf /f]uLdlxnfn] k|;:t uf]ne]+8f, ufh/tyf xl/of] ;fukftsf] ;]jgug'{k5{ . o;cl3sf cWoogn]k'?ifsf] t'ngfdf dlxnfdf bdsf];d:of a9L x'g] u/]sf] b]vfk/]sf] lyof] . dlxgfjf/Lsf]cjlwdf dlxnfx¿sf] u|lGydfklg Jofks kl/jt{g cfpg]x'gfn] bdsf] ;d:of a9\g]o;cl3sf cWoogx¿n] b]vfPsflyP . u|GyLsf] u8a8L sd ug{;fukftn] ;xof]u k'¥ofpg]cWoogn] b]vfPsf] 5 .cd]l/sfsf] Go" d]lS;sf]l:ytg];gn OlG:6Ro'6 ckm klAnsx]Nyn] u/]sf] pQm cWoogdf^( xhf/ dlxnf ;xefuL lyP .

g]kfndf klg;km\6j]o/ lk|m8d 8]

cWoogsf qmddf a9L;fukft vfg] dlxnfdf bdsf];d:of ;fukft sd vfg ]dlxnfx¿sf] t'ngfdf sd/x]sf] kfOPsf] lyof] .

sd ;'Tg] dflg;gk'+;s aGg] 8/

cd]l/sfsf] k]lG;Ne]lgofljZjljBfnosfcg';Gwfgstf{x¿n] sd ;'Tg]dflg; Xbo;DaGwL /f]uaf6k|tfl8t aGg] lgisif{ lgsfn]sf5g\ . cg';Gwfgstf{x¿n] #(hgf :jo+;]jsnfO{ rf/ 306fdfq ;'Tg nufO{ ul/Psf]k/LIf0fsf qmddf pQm lgisif{dfk'u]sf 5g\ . To;/L rf/ 306fdfq ;'Tg] :jo+;]jsx¿df Xbosf]w8\sg c:jfefljs ¿kdfa9\g'sf ;fy} pRr /Qmrfk /gk'+;stfsf] ;Defjgf;d]tb]lvPsf] lyof] . o;cl3 ul/Psf]Ps cg';Gwfgdf s'a]nfdf;'Tg]x¿df Xbo/f]u nfUg];Eefjgf a9L x'g] s'/f kQfnfu]sf] lyof] .

Page 9: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007c;f]h #, @)^$ (

df]8lnªaf6 ;fgf] kbf{ / ;fgf]kbf{af6 7"nf] kbf{df gflosf ePsLlgzf clwsf/L df]6fp“b} l5g\ .sflGtk'/ kl/;/df 6]lnrnlrq‘3/e]6L af’ sf] 5fofªsgsf nflud]sck u/]/ tof/ e} b]vfk/]sLlgzf;“u k |Zg ul/of ]– ‘lsgcfhef]ln df]6fp“b} x'g'x'G5 lg <’pgsf] hjfkm lyof]– ‘PSHofS6]nL,af];f] nfu]/ xf] ls <’ xfd|f] rf;f]lyof]– ‘lsg df]6fPsf] t <’ pgn]cfkm\gf] ‘a|fO6/ d':sfg’ 5b}{ elgg\–‘lsg xf]nf===Vj} yfxf ePg .’ xfdLn]cg'dfg nufof}+– ‘cfTd;Gt'li6n] kf]xf] ls <’ pgn] em§ hjfkm lbOg\–‘PSHofS6]nL, ;a}lt/af6 ;Gt'i65' . ;fKtflxsdf d]/f] rrf{ a9\gyfn]sf] 5 . sfd klg kfO/x]s}5' . xf], :of]/ cfTd;Gt'li6n] g}x f ] . ’ pgL cr ]n aft } lkR5 ]‘PSHofS6 ]nL ’ zAb k |o f ]uul//xlG5g\, Tof] klg s'/f ug]{tkm{cf}+nf 78\ofp“b} . ‘PSHofS6]nL’ y]uf]t ePsf] xf]Og < pgn] elgg\–‘PSHofS6]nL, xf] .’

PSHofS6\nL

lgb]{zs bLks >]i7sf kl5Nnf;a} rnlrqdf od'gf pk|]tLn] k|d'vgflosfsf] e"ldsf lgjf{x u/]sLl5g\ . ;fob oxL sf/0fn] xf]nfrnlrq If]qdf od'gfnfO{ bLkssLlx/f]Og eGg yflnPsf] 5 . od'gfbLkssL lx/f]Og x'g\ ls xf]Ogg\Tof] cnu s'/f xf] t/ od'gf bLksSofDksL lx/f]Ogrflx“ kSs} x'g\ .

bLks >]i7n] ev{/ } b 'O {rnlrqsf] ;'l6ª ;s] . pgn] ;'l6ª;s]sf b'O{ rnlrq x'g\– kvL{ a;]/ lqz"n . oL b'j} rnlrqdf od'gfpk| ]tL k|d'v e"ldsfdf l5g\ .To;}u/L bLksn] ;'l6ª ;'? u/]sf]rnlrq …lxDdt 6'Ú df od'gfsf]bf]xf]/f] e"ldsf 5 . od'gf bLkssfkl5Nnf tLg rnlrqdWo] tLgj6}dfgflosf ag] klg tLdWo] Pp6} klgrnlrq bz{sdfem cfO;s]sf] 5}g .

bz {sn ] hf “ Rg af “sLsnfsf/nfO{ Pskl5 csf]{ rnlrqsf]

bLkssL gflosf

dxŒjk"0f{ e"ldsfdf pEofpg' slthfoh 5 < Tof] t bLksn] g} hfg'g\t/ rnlrq k|bz{gdf cfPkl5od'gfsf] sfd b]v]/ bz{sn] gfsv'DrfP eg]rflx“ ;f“Rr} g} pgLbLkssL dfq gflosf /xg]l5g\ .rnlrq rn] eg] pgsf] bIftfbLksn] a'em]sf /x]5g\ eGg] yfxfx'G5 . To;}n] Joj;fodf cfk;LldqtfnfO{ ld;fpg'cl3 bLksn] /fd|}xf]djs{ u/]sf xf]nfg\ . od'gfbLkssL dfq gflosf aGg'sf] sf/0f/x/ xf] ls afWotf < Tof] klgcfp“bf lbgn] atfp“b} hfg]5, t/log} sf/0fn] od'gfdfly ;kmn g}x'g'kg]{ r'gf}tL ylkPsf] 5 .

dfofh af/sf] dlxdfclxn] rnlrq lgb] {zgdf

;lqmo lbg]z l8;Ln] lgdf{tf ;'gLndfgGw/;“u bf]:tL a9fPafktrnlrq …dfofh af/Ú sf] lgb]{zgsf]lhDd]jf/L kfPsf lyP . dfofh af/sf]sfd yfNg'cl3 pgn] …of] rnlrqdfgof“ o'jtL lnOg] ePsfn] tkfO{+sf]gh/df gflosf x'g nfos sf]xLo'jtL 5g\ eg] s[kof va/ ug'{xf]nfÚeGg] cfkm\gf ldqx¿nfO{ P;PdP;7]n] . o;/L ;of}+ P;PdP; 7]n] klgcGttM pQm rnlrqdf :yflktgflosf /]vf yfkf cg'alGwt eOg\ ./]vf yfkfnfO{ g} lng] eP gof“gflosf lng] eg]/ lsg k|rf/ ul/Psf]xf] < Tof] t pgL g} hfg"g\ t/ h]

eP klg /]vf yfkf hlQsL Unfd;{gflosf l8;LhLsf] o'lg6n] e]§fPgh:tf] 5 . ca dfofh af/df /]vfslQ dfbs b]lvg] x'g\ jf lbg]zn]pgsf sk8f slt vf]nfpg] x'g\ <rnlrq ag]kl5 dfq yfxf x'g;S5 ./]vfsf] of] cg'aGw pgsf] xftdf rnlrq5}g eGg]x¿sf nflu klg /fd|f] hjfkmePsf] 5 eg] 8L;Ls} slyt un{k|]mG8k"hf nfdf eg] dfofh af/sf] :6f/ sf:6b]v]/ tLglrQ k/]sL l5g\ .

lzsf/, 3fts Pj+ /fHo . oL s'g} klg rnlrq k|bz{gdfeg] cfPsf 5}gg\ . oBlk Pp6f ;+of]u 5 /fdhLsfrnlrqdf— pgsf tLgj6} rnlrqdf gflosfem/gf yfkf Pj+ gfos /ldt 9'+ufgfsf] hf]8L 5 .

lgdf{tf k|e'zdz]/n] kTofPsf /fdhLn] rnlrqdfs:tf] sfd u/]sf 5g\– Tof] cg'dfg dfq nufpg;lsG5 . Pp6f cf/f]k eg] nfu]sf] 5 /fdhLnfO{– pgLem/gf / /ldteGbf c¿ :6f/ gfos–gflosfnfO{ sfdnufpg hfGb}gg\, ;Sb}gg\ jf cf“6 ub}{gg\ < zf]leta:g]tsf] ;xfossf ¿kdf sfd ub}{ cfPsf /fdhLvf;u/L rnlrq 3ftsk|lt lgs} cfzfjfbL 5g\ . ljifotyf k|:t'ltsf] b[li6n] /fHo klg pTs[i6 /x]sf]/fdhLsf] 7f]s'jf 5 . h] xf];\ /fdhLsf h'g;'s}rnlrq x]/] klg cflv/ gfos–gflosfrflx“ pg}em/gf yfkf / /ldt 9'+ufgf 5g\ . …d]/f rnlrqdfem/gf / /ldtnfO{ cfd rnlrqdf eGbf km/s lx;fadfb]Vg kfpg'x'g]5Ú– /fdhL 7f]s'jf u5{g\ .

;a}df em/gf / /ldt

lgb]{zs /fdhL nfld5fg] tLg rnlrqsflgb]{zg x'g\ . pgn] lgb]{zg u/]sf rnlrq x'g\–

df]6L

Page 10: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007

lzj d'lvofbfhL{lnª— cfOtaf/ /ftL

cw}o{sf ;fy glthf klv{/x]sfk|zfGtsf z'elrGtsx¿ glthfcfpgf;fy lhtsf] gf/f nufp“b};8sdf plqPsf lyP . g]kfnsfljleGg lhNnfaf6 bfhL{lnªdfhDdf ePsf k |zfGtk | ]dLx¿;lxtsf] ljzfn hg;fu/ cfk;dfawfO{ ;f6f;f6 ub}{ lhtsf] v';Ldgfp“bf ;Dk"0f{ bfhL{lnª ;x/ g}hudufPsf ] lyof ] .bfhL{lnªlgjf;L @$ jifL{o k|zfGtn]OlG8og cfO8n–# sf] pkflwlht ]k l5 v ';LofnL dgfpgrf}/:tfdf ljleGg afhfufhf;lxt7"nf] eL8 nfu]sf] lyof] .

t];|f] ;+:s/0fcGtu{t e}/x]sf]OlG8og cfO8nsf] pkflw g]kfnLd"nsf k|zfGtn] lht]sf] v';LofnLdfef]lnkN6 ;f]daf/ bfhL{lnªsf;/sf/L Pj+ lghL ljBfno, ;+3–;+:yfx¿df ;fj{hlgs labf lbOPsf]lyof] . ljBfno k'u]sf ljBfyL{x¿k|zfGtsf] lhtdf v';LofnL dgfp“b}¥ofnLdf plqPsf lyP . To;}u/Lk|zfGtsf z'elrGtsx¿ klgljzfn ¥ofnLsf ;fy v';LofnLdgfpg rf}/:tfdf k'u]sf lyP .

;f ]g L 6 ] lnlehgsf ]cfof ]hgfdf ;DkGg OlG8ogcfO8ndf k|zfGtnfO{ lhtfpgcfOtaf/ ck/fx\g ^ ah];Ddz'elrGtsx¿ ef]6 ug{ Jo:tb]lvGy] . ljleGg 7fp“df /flvPsf]lg Mz ' Ns 6 ] lnkm f ]g a 'yaf6k|zfGtnfO{ ef]6 ug{ Joj;foL,sd {rf/L , ljBfyL {sf ;fy }el/ofx¿;d]t em'lDd/x]sf lyP .k|zfGtnfO{ ef]6 ug{ bfhL{lnª;x/df dfq ! ;o %) eGbf a9L6]lnkmf]g a'y lgMz'Ns ul/Psf]lyof] . k|zfGtsf] kIfdf ef]6 ug{e '6 fg, l; +ufk ' / , xªsª,cd]l/sfnufot g]kfnsf sf7df8f}+,w/fg, emfkf, Onfd cflb 7fp“af67"nf] /sd hDdf ePsf] lyof] . pQm/sd lnP/ P;PdP; ug{ cfPsfg]kfnLx¿sf] eL8 bfhL{lnªdf hd]sf]lyof] . :yfgLo k|zf;gn] g]kfnLgDa/ Kn]6sf] uf8LnfO{ ;d]t k|j]zlbPsfn] g]kfnaf6 df]6/;fOsn /uf8Ldf x"nsf x"n dflg; cfPsflyP . bfhL { lnªdf g ]kfnaf6k|zfGtsf nflu P;PdP; ug{cfpg]x¿sf nflu :yfgLo kf;fªnfdfn] ;ftj6f xf]6ndf lgMz'Nsvfgfsf] Joj:yf u/]sf lyP .

ef]6sf nflu t“5f8–d5f8ul//x]sf z'elrGtsx¿ cfOtaf/ck/fx\g ^ jh] ef]6 xfNg] ;do;lsPkl5 k|zfGtsf] kIfdf ljleGggf/f nufp“b} ;8sdf plqPsflyP . glthf cfpg'cl3b]lv g}k|zfGtsf z'elrGtsx¿ …lj jG6k|zfGt, xfO{ xfO{ k|zfGt, g]kfnLsf]uf}/j k|zfGt, bfhL{lnªsf] ;fgk|zfGtÚ eGb} rf}/:tfdf hDdf ePsflyP . ;f]gL 6]lnlehgaf6 OlG8og

cfO8nsf] sfo{qmd ;'? x'g'cl3b]lvg} ljhoL h'n';sf] tof/L ub}{ 7"nf]hg;fu/ pln{Psf] lyof] . glthf3f]if0ff x'g'cl3 g} ck'i6 ¿kdfcfPsf] k|zfGtsf] lhtsf] va/n]Tof] eL8sf] pT;fx cem a9]sf]lyof] . OlG8og cfO8nsf] sfo{qmdx]g{sf nflu cfOtaf/ ;f“emb]lv g}7Fp“–7fp“df k|f]h]S6/sf] dfWodaf67"nf] kbf{df / 6]lnlehg l:qmgaf6sfo{qmd x]g] { Joj:yf ul/Psf]lyof] . otf zlgaf/b]lv g} cfwf

bh{geGbf a9L 6]lnlehg Rofgnk|ToIf k|;f/0fsf nflu t}gfyb ] lvGy ] . To; }u/L ljleGg;~rf/dfWodsf] klg afSnf] eL8lyof] Toxf“ .

k|zfGtsf] lhtkl5 awfO lb“b}l;lSsdsf d 'VodGqL kjgrflDnªn] v';L k|s6 u/]sf 5g\ .cd]l/sf e|d0fdf /x]sf rflDnªn]k|zfGtsf] of] lht ;Dk"0f{ uf]vf{;d'bfosf] Pstfsf] lht /x]sf]atfp“b} of] Pstf cIf'0f /xg]sfdgf u/ ]sf 5g \ . To:t }l;lSsd s]Gb|Lo ljZjljBFnosfpk–s'nklt 8f= dx]Gb| kL= nfdfn]cfkm \gf ] hGdynf ]sf k |zfGtOlG8og cfO8n ag]sf]df v';Lk|s6 ub} { g]kfnL hfltsf] of]Pstf ;b}j sfod /xf];\ eGg]s fdg f u/ ]s f ] :y fg Lo;~rf/dfWodx¿n] hgfPsf 5g\ .;f+uLlts /demd

bfhL{lnª— l/dlemd jiff{ /

lg/Gt/ axlsg] l;/]6f]n] bfhL{lnªsf]df};d lrl;“b} uP klg k|zfGtsf]lhtdf plqPsf] ljzfn ljhoh'n';n] oxf“sf] jftfj/0f tflQ“b}uPsf] lyof] . k|zfGt OlG8ogcfO8n ePsf] klxnf] lbg cfOtaf/ljho pT;jdf ;xefuL nfvf}+sf]eL8df /f}gs yKg rf}/:tfsf]d~rdf pkl:yt lyof]— dGqAofG8 . sG;6{ 6' ;kf]6{ k|zfGtgfd lbOPsf ] pQm ;f +uLlts

sfo {qmddf dGq AofG8sfsnfsf/x¿n] ;f+uLlts v'/fsk|:t't u/]/ k|zfGtsf] ljhopT;jnfO{ yk /+uLg agfP .

…xf]gf x} t'em] xf]gf x}, OlG8ogcfO8n xf]gf x}Ú uLtaf6 k|f/DeePsf] pQm sfo{qmdsf] ;f+uLltstfn;“u tfn ldnfp“b} pkl:yt nfvf}+bz{s gfRgdf d:t b]lvGy] .xªsªdf pT;'stf

k|zfGt OlG8og cfO8nsf]kmfOgndf k'u]kl5 pT;flxt ag]sfxªsªsjf;L k|zfGt OlG8ogcfO8n 3f ] lift ePkl5 lgs}k|km'lNnt b]lvP . xªsªsf] s]a'nnfOgdf ;f]gL 6]lnlehg x]g]{ ;'ljwfePsfn] …sf] OlG8og cfO8naGnf <Ú eGg] sf}t"xntf d]6\gcfOtaf/ /flt ca]/;Dd w]/ }g]kfnLn] cfÎgf]] ;do, sf]xL g]kfnt sf]xL cfÎgf ;fyLefOx¿nfO{kmf]g ug{ vr{ u/] . xªsªsf] ;dog]kfnsf] ;dosf] t'ngfdf ;jf b'O{306f l56f] 5, t/ klg OlG8og

!)rnlrq

af?bgfos tyf lgdf{tf holszg

a:g]t cfkm}+n] n]v]sf] rnlrqdf cfkm}+gfos ag]sf 5g\ . of] rnlrqdf pgs}nufgL 5 / rnlrqnfO{ lgb]{zg u/]sf5g\ pgs} cfkm\g} ;xf]b/ bfO ;f]leta:g]tn] . oBlk rnlrqdf åGåsf b[Zox¿w]/} ePsfn] o;nfO{ lgb]{zs a:g]tn] eGbfklg åGå lgb]{zs /fh]Gb| v8\uLn] lgb]{zgu/]sf] h:tf] nfU5 . rnlrqdf åGå lgb]{zs v8\uL klggfos 5g\ . ut ;ftf ;fj{hlgs ePsf] rnlrq …af?bÚdf kf“r hgfgfos 5g\ . ufp“af6 ;x/ cfPsf Ps o'js s]xL cfk/flws tŒjsf]kmGbfdf k5{g\ . sfnfahf/Lsf 8g dflgPsf tL tŒjn] cfkm"nfO{lbPsf b'Mvsf] abnf lng o'jsn] ljleGg ;fdflhs cGofosfsf/0fn] kfun ePsf rf/ hgf o'jfnfO{ cfkm\gf] ;fyL agfp“5g\/ pgLx¿sf] ;xof]udf ck/fwLx¿;“u abnf lnG5g\ . GofogkfP ljb|f ]x ug' { eGg] ;Gb]z af]s]sf] of] rnlrqdf em/gfyfkf / /]lhgf pk|]tL b'O{ gflosf 5g\ .

uf]alnp8 rnlrq pBf]udf lgdf{tf /fduf]kfn

adf{ yf]ssf] efpdf rnlrq pTkfbgsf nflukl/lrt 5g\ . kl5Nnf] Ps dlxgfdf cfu /8fln{ª ;fj{hlgs ul/;s]sf adf{n] of] ;ftfcsf]{ rnlrq …uf]Ú ;fj{hlgs ub}{5g\ . k|bz{gx'g'cufj} lgs} rrf{df /x]sf o;cl3sf b'O{j6}rnlrq Joj;flos ¿kdf c;kmn eP klg

jdf{sf] of] rnlrqn] pgnfO{ s]xL /fxt lbg] ljZjf; lnOPsf]5 . dgLif >Ljf:tjn] lgb]{zg u/]sf] of] rnlrqdf lgdf{tf jdf{n]lgzf sf]7f/LnfO{ lg/Gt/tf lbPsf 5g\ . rnlrq uf]df gfos uf}tdu'Ktf h:tf];'s} kl/l:yltdf klg h'Wg ;Sg] cf“l6nf o'jssf ¿kdfb]vf k5{g\ . lgzf pgs} l5d]sL x'lG5g\ . pgLx¿ b'j}aLr k|]d;DaGwljsl;t x'G5, t/ To;}a]nf /fHosf d'VodGqLsf] cfb]zdf Ps dGqLsf]xTof x'G5, h'g 36gfn] pgLx¿nfO{ klg k|efljt t'Nofp“5 . cfkm"dflypQm xTofsf] cf/f]k nufOPkl5 To;af6 aRg pgLx¿n] u/]sf] k|of;nfO{rnlrqdf /f]df~rs 9+un] k|:t't ul/Psf] 5 . rnlrqdf /fhkfnofbj, s]–s] d]gg, /lj sfn] cflbn] klg clego u/]sf 5g\ .

lkm:6 ckm nexlnp8 rnlrq pBf]udf cfh rnlrq

…lkm:6 ckm neÚ ;fj{hlgs x'“b}5 . /f]df~rsne :6f]/Ldf cfwfl/t of] rnlrqsf] syfjf:tljs 36gfdf cfwfl/t 5 . rnlrqdfcf]/]ug ;x/df /x]sf] skmL ;ksf] k|;ª\u d'Voljifo ag]sf] 5 . skmL ;k k|]d ug]{x¿sf nfluPp6f ;'ud :yfg xf], hxf“ ljleGg z}nLsf k|]d–k|;ª\ux¿ k|f/Desf ;fy} cGTo klg x'G5g\ .rnlrqdf :yfgLo k|fWofks x\of/L :6]e;goL ;a} 36gfsf k|ToIfbzL{ x'G5g\ . k| ]dnfO{3[0ffsf] b[li6sf]0fn] x]g] { k|fWofksn] klg cGttM k|]dsf] ;TonfO{a'em\5g\ . df]uf{g lk|mDofg, u|]u lslgo/, /fwf ld;]n, h]g cn]Sh]G8/,Pn]S;f 8fefnf]; cflbn] d'Vo e"ldsfdf clego u/]sf] of] rnlrqnfO{/a6{ a]G6f]gn] lgb]{zg u/]sf x'g\ .

k|zfGtsf] lhtdf hudufof] bfhL{lnªcfO8nsf] 3f]if0ff ;'g]kl5 dfq ;'Tg]sfo{qmd agfPsf s}of}+ o'jfo'jtL/flt ca]/;Dd ;'Tg kfPgg\ .hf]8{glgjf;L w/fgsf ;Gtf]ifkfv|LgnfO{ k|zfGt OlG8og cfO8nag]sf] klxnf] va/ /flt tLg ah]pgsL a'xf/Ln] w/fgaf6 kmf]g u/LlbPsL lyOg\ . To;kl5 pgn] of]v';Lsf] va/ ;fyLefOx¿nfO{;'gfpg kmf]g ubf{ub}{ laxfg ePsf]kQ} kfPgg\ . o;}u/L OlG8ogcfO8nsf] glthf ;'g]kl5 dfq ;'Tg]egL a;]sL bfhL{lnªsL ;'ifdfn] of]va/ /flt b'O{ ah] bfhL{lnªaf6}kfPsL lyOg\, va/;“u} pgsf efOn]pgnfO { k6fsf k8\sfPsf ] /k|zfGtsf] gfddf gf/f nufPsf]cfjfh klg kmf]gd} ;'gfPsf lyP .…of ] ;a ;'g]kl5 dgdf a]Un}lsl;dsf] pT;fx cfof], dg ub\ubeof] / To;kl5 d ;'Tg} ;lsg“;fyLefOx¿nfO{ kmf]g ubf{ub}}{ ;dolaTof] .Ú cfOtaf/ laxfg r'lͪd]G;gdf e]l6PsL oL dlxnfsf]cg'xf/df a]Un} lsl;dsf] rds /pT;fx b]lvGYof] . cfpg] cfOtaf/5'§Lsf] lbg ;a} bfhL{lnªjf;L e]nf

e} /dfOnf] ug]{ sfo{qmd alg;s]sf]s'/f klg pgn] ;'gfOg\ . cfOtaf//flt glthf yfxf gkfpg]x¿dWo]s]xLn] laxfg} ;fyLefOx¿nfO{ kmf]gu/L t s]xLn] OG6/g]6af6 glthfyfxf kfP .

;f]daf/ laxfg}b]lv g]kfnLx¿hDdf x'g] k|foM ;a} rf]s, skmL;k,klqsf k;n, clkm;, sfo{:yn ;a}7fp“df k|foM k|zfGtsf af/]df ukmgug]{x¿ e]6\g d'l:sn x'GYof] .k|zfGtn] lhlt;s]sf] va/ yfxfkfO;s]sf ] eP klg Ol G8ogcfO8n kmfOgnsf] l;8L lbp“;f]dfq cfpg] x'“bf rf“8f]eGbf rf“8f]sfo {qmd x ]g ] { pT; 'stf klgTolQs} b ] lvGYof ] . lrd ;frf]osf Ps hgf Jofkf/L laxfg}eGb} lyP— l;8L tof/ ePs} 5}g,dflg;x¿ dfUg cfO;s] .

k |zfGt OlG8og cfO8nag]s} v';LofnLdf r'lͪ d]G;gdfnfdf] ;dob]lv l;8L Joj;fo u/La;]sf bLks u'?ªn] cfÎgf u|fxstyf ;fyLefOx¿nfO{ ld7fO{ af“8Lv';LofnL ;f6f;f6 u/]sf lyP . xfnxªsªdf sfo{/t k|zfGtsL km'k" klglgs} ub\ub b]lvlGyg\ pgnfO{cfOtaf/ /flt bfh'n] kmf]g u/Lk|zfGt OlG8og cfO8n ag]sf]hfgsf/L lbPsf lyP . km'k"sf]gftfn] pgnfO{ k|zfGtsf] gfddfy'k|} awfO{sf kmf]g cfO/x]sf] klgpgn] atfOg\ . o;} qmddf @#gf]e]Da/sf lbg OlG8og cfO8nsfpTs[i6 kf“r hgfn] xªsªsf] lSjgPlnhfj]y :6]l8oddf sfo{qmdk|:t't ug]{ ePsf 5g\ .

–lgd{n >]i7, xªsªyk ;dfrf/ k[i7 !& df

/+ud~r• d+unaf/ cGt/f{li6«o kmf}hbf/L cbfnt cg'df]bg;DaGwL ljifodf

zflGtsf nflu ;femf cleofg -sf]Sofk_ gfds ;+:yfn] ufO{3f6sf] k|d'vrf}sdf ;8s gf6s k|bz{g u¥of] . k"j{ d]rLb]lv klZrd dxfsfnL;Ddsf;j{;fwf/0fnfO{ ;8sgf6sdfkm{t hgr]tgf km}nfp“b} lx“8]sf] pQm ;+:yfn]aGb x8\tfn, rSsfhfd, af9L–klx/f], afnaflnsfx¿sf] cj:yfh:tfljifo gf6sdf ;dfg]z u/]sf] lyof] .

• ;+ljwfg;ef lgjf{rg;DaGwL hg;r]tgf km}nfpg] p2]Zon]sfl/tf; g]kfnsf] cfof]hgfdf klZrd g]kfnsf tLg :yfgdf;8sgf6s k|lzIfs–k|lzIf0f tflnd ;DkGg ePsf] 5 . Ps :yfgdf!) lbg;Dd rn]sf] pQm k|lzIfs–k|lzIf0f tflnd g]kfnuGh, ;'v]{ttyf bfªdf ;~rfng ul/Psf] lyof] . gf6\osdL{ lzlz/ ;'j]bL, lz/f]dl0fbjf8L / ;f]g' hoGtLn] k|lzIf0f lbPsf] pQm tflnddf !) lhNnfsf*) hgf ;xefuL lyP . k|lzIfs–k|lzIf0f tflnd ;DkGg ePkl5x/]s :yfgdf k|lzIffyL{x¿n] ;8s gf6s kl/jt{g d~rg u/]sflyP . pQm gf6s lzlz/ ;'j]bLn] n]v]sf x'g\ .

• cl:tTj gf6\o ;d"x tyf dfgjclwsf/ kqsf/ ;+3sf] ;+o'Qmcfof]hgfdf ut ;ftf gf6s …ObldTydÚ k|bz{g eof] . hgcfGbf]ngdfg]kfnL hgtfsf] ;xeflutf / ;+ljwfg;ef lgjf{rgdf pgLx¿sf]e"ldsfnfO{ ;d]6]sf] of] gf6ssf] lgb]{zg tyf Psn clego ;'efifyfkfn] u/]sf lyP . Ps 306f nfdf] pQm gf6s x]g{ k|f1If]qsfJolQmTjx¿;d]t pkl:yt lyP .

• ;Demf}tf g]kfn af/fsf] cfof]hgfdf dw];df a9\b} uPsf] åGå/ o;sf] ;dfwfg ljifodf gf6s d~rg k|f/De ePsf] 5 . lgjf{rgcfof]un] lgjf{rgsf nflu clt;+j]bgzLn lhNnfsf] ;"rLdf /fv]sf]af/fsf :yfgLo o'jfx¿n] pQm gf6s af/f lhNnfsf $* uflj; tyfsn}of gu/kflnsfdf d~rg ug]{ ;+:yfsf cWoIf k|df]b 7fs'/n]atfPsf 5g\ . gf6s k|bz{gsf lglDt cGt/f{li6«o u}/;/sf/L ;+:yfo"P;cfO{8Ln] ;xof]u u/]sf] 5 .

Page 11: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007

lkmNdL va/

!!ne u'? /]vf

ljleGg hfthfltsfrnlrq aGg] qmddf lwdfnhfltsf] ;+:s[lt emNsfpg] Psrnlrqsf] lgdf{0f ;DkGg ePsf]5 . lwdfn hfltsf ] efi f f ,;+:s[lt, j]ze"iff Pj+ k/Dk/f;+/If0f tyf k|aw{g ug] { x]t'n]t08'sf/ lkmNd k|f ]8S;gsf ]A o f g /d f l gd f { 0 f ePs f ]rnlrq …rl/ofÚ oxL b;}+sfcj;/df ;fj{hlgs ul/g]5 .lrtjgsf] ;f}/fxf / sf7df8f}+pkTosfsf ljleGg :yfgdf5fofª\sg ul/Psf] pQm rnlrqsfk|:t'tstf{ xl/s[i0f t08'sf/ x'g\eg] o;nfO{ Zofd t08'sf/n]lgdf { 0 f u/ ]sf x 'g \ . / fda"9fyf]sLsf] n]vg tyf lgb]{zgdfag]sf] pQm rnlrqdf /fhgl;jfsf]6Lsf] ;+uLt ;'Gg kfOG5 .rl/ofdf /d]z km'of“n, xl/s[i0ft08'sf/, ;'zLn kf]v/]n, nId0fa:g]t, zflGt /fgf, /flwsf /fgf,l;hg a:g]t, cg' >]i7 cflbsnfsf/n] clego u/]sf 5g\ .

cfOsf]/ d'lehsf] Aofg/dflgdf{0f e}/x]sf] rnlrq …/fHoÚsf]5fofª \sgsfo { emG8 } tLgdlxgfcl3 alb{of / g]kfnuGhdfe};s]kl5 sf7df8f}+df ug' {kg ] {5fofª\sg eg] snfsf/x¿sf]8]6\; ;d:ofn] x'g ;ls/x]sf]lyPg . lgdf{0fkIfn ] hfgsf/Ll b P c g ' ; f / ox L c; f ] hdlxgfleq snfsf/x¿sf] 8]6\;ldnfP/ rnlrqsf ] a f “s L5fofª \sg ;DkGg ul/g]5 .

d Ps @) jifL{o o'js x'“ .d xfn :jf:Yo ;xfos klxnf]jif{df cWoog/t 5' . d sn]hhfg yfn]sf] tLg dlxgfcl3b]lvg} pgnfO{ dg k/fp“5' . dpgL;dIf k|]d k|:tfj /fVg rfxG5',t/ pgL ;+s'lrt ;f]r ePsL gf/Lx'g\ . pgn] d]/f] k|:tfj c:jLsf/ul/g\ eg] xfd|f] 3lgi7 ldqtf klgtf]8\g]l5g\ . d t Ps–csf{k|lt;dlk{t eP/ cWoogdf ;xof]uub} { ;DaGw cl3 a9fcf } + /cWoogkl5 cfly{s ¿kdf ;aneP/ ljjfx–aGwgdf af“lwpm“ eGg]rfxG5' . d pgLk|lt Psf]xf]/f]t8\lk/x"“ jf pgnfO{ k|:tfj u¿“ <

–kL=cf/=

/fdhL nfld5fg]sf] lgb]{zgdf pQmrnlrqdf /ldt 9' +ufgf, ;'dgl;+x, em/gf yfkf, gljg >]i7cflb snfsf/n] clego u/]sf5g\ . rnlrqsf lgdf{tf k|e'zdz]/ha/f x'g\ . pQm Aofg/af6ag]sf] csf]{ rnlrq …3ftsÚ eg]k|bz{gsf] ;“3f/df 5 .

uf]kLs[i0f d'lehn] 3f]if0ffu/]sf] ;ftj6f rnlrqdWo] rnlrq…kvL{ a;]+Ú k|bz{gsf nflu tof/ePsf] 5 . l;g]df:sf]k k|ljlwdflgdf{0f ul/Psf] pQm rnlrqsf]lgb]{zg bLks >]i7n] u/]sf x'g\ .lgdf{tf pHHjn kf}8]nsf cg';f/pko'Qm cj;/ ldn] s]xL ;doleq}rnlrqsf] k|bz{g cf/De ul/g]5 .rnlrqdf gof“ gfos÷gflosf/fhaNne / od'gf pk| ]tLn ]clego u/]sf 5g\ . k| ]dsyfdfc f w f l / t pQ m rn lrqs f ]clwsf+z 5fofª\sg kf]v/fdful/Psf] lyof ] . o;}u/L ;ftrnlrqdWo] bf];|f] rnlrq …;'Gb/d]/f ] gfdÚsf ] klg 5fofª\sg;lsPsf ] 5 . ljho yfkfsf ]lgb]{zgdf xfn ;Dkfbg e}/x]sf]pQm rnlrqdf bLks/fh lu/Lsf]s]Gb|Lo e"ldsfdf 5 eg] o;dflglvn pk|]tL tyf bLkf>L lg/f}nfn]klg clego u/]sf 5g\ . xfn pQmd'lehaf6 /d]z a"9fyf ]sLsf ]lgb]{zgdf lgdf{0f e}/x]sf] t];|f]rnlrq …hLjgd[To'Úsf] 5fofª\sgclGtd r/0fdf k'u]sf] 5 eg] lg/skf}8]nn] lgb]{zg ug]{ elgPsf] …s';'d]?dfnÚsf] l;Sj]nsf nflu gof“gfos÷gflosfsf] vf]hL e}/x]sf] 5 .oBlk pQm rnlrqdf k'/fgf] …s';'d]

?dfnÚsf snfsf/ t[lKt / gL/ zfxn]clego ug]{ kSsf e};s]sf] atfOG5 .

/fh]z xdfn clegLt…axfb'/Ú tyf alnp8sf cleg]tfbLks lthf ] / L c leg Lt…hLjgbfgÚ h:tf rnlrqsflgb ] {zs czf ]s > ] i7 xfnPn;L8L k|ljlwdf lgdf{0f e}/x]sf]Ps rnlrqsf] lgb]{zgdf Jo:t5g\ . rnlrqsf] zLif{s c+u]hLdf…b ;f]nÚ /flvPsf] 5 . xfnsf7df8f}+ pkTosfdf 5fofª\sge}/x]sf] of] rnlrqdf bLkslqkf7L, sdns[i0f, cfzf kf}8]ncflbn] clego ul//x]sf 5g\ .

pgL; “u s '/ f ubf { ; '?dfpgs f x / ] s ; +s ' l rtljrf/nfO{ ;dy{g u/]h:tf]ub} { pgnfO{ cem} glhsaf6a 'e m \ g ] k |o Tg ug ' { x f ]; \ .To;kl5 pgsf ;fd' v'nf;+;f/ / :jtGqtfsf af/]dfj0f{g ug{ yfNg'xf];\ . h:tf] ls…ltdLn] eg]sf] ;xL xf], t/ o;f]klg t x'g;S5==Ú h:tf v'nfljrf/ pgsf ;fd'Gg] /fVg'xf];\,t/ Pp6f s'/fsf] rflx“ ljrf/k '¥ofpg 'xf ]nf, o; qmddfpgL;“u jfbljjfb gug{'xf];\ .pgsf OR5f, ;f}v cflbsfaf/]df a'em]/ To;df ;xof]uklg ug{ ;lsG5 . olt ub}{hfg'xf];\ / k|tLIff ug'{xf];\ .cjZo klg Tof] lbg cfpg]5,ha tkfO{+sf] k|:tfj pgn] v'nfXbon] :jLsf/ ug]{l5g\ .

kf7sx¿sf] k|]d lh1f;f Pj+;d:of ;dfwfg ug]{ p2]Zon]xfdLn] of] :tDe ;'? u/]sfx f } + . c fk m \g f k | ]d;DaGwLljleGg ;d:of xfdLnfO {n ] lvk7 f pg ' x f ]; \ . t L;d:ofsf] ;dfwfg ljleGgljz]if1sf] /fo–;Nnfxcg'¿kgflosf /]vf yfkfn] vf]Hg] k|of;ug'{x'g]5. of] :tDesf nflus'g} z'Ns nfUg]5}g. cfkm\gf];d:of ;fKtflxssf] 7]ufgfdfk7fpg'xf]nf.

clwsf +z k| ]dsf ] ;'?jftldqtfaf6} x'G5 . tkfO{+sf] kqaf6:ki6 e};s]sf] 5 ls tkfO{+x¿ Ps–csf{sf 3lgi7 ldq e};Sg'ePsf] 5,t/ of] ldqtfsf] 3lgi7tf sxf“;Ddsf]xf] < kqdf :ki6 5}g . tkfO{+x¿Ps–csf{;“u lh:sg], 3'Dg hfg], ;“u}vfg]lkpg], k9\g] s];Dd ug'{x'G5 <olb 3lgi7tf Toxf“;Ddsf] xf]eg] pgsf] dg lht]/ cfkm\gf]l d qt fn f O { k | ] dd f ab Ng;Sg'x'G5 . t/ To;sf nflu pgLc¿ s;};“u k|]d ul5{g\ ls ulb{gg\eGg] klg a'em\g' cfjZos x'G5 .tkfO{ +sf cg';f/ pgL ;+s'lrtljrf/sL l5g\ . t;y{ klxn] tkfO{+pgLh:t} aGg'xf ];\ / To;kl5pgnfO{ cfkm"h:tf] agfpg'xf];\ .

Page 12: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 !$vf“baf/Ldfd]nf]8L gfO6

;+v'jf;ef— ;d'bfoaf6;~rfng ul/Psf] a?0f Oª\ln;:s 'nsf ul/a tyf ljkGg5fq5fqfnfO{ 5fqj[lQ pknAwu/fpg ;+v'jf;ef ;b/d'sfddfa?0f d]nf]8L gfO6 cfof]lhtul/of] . @ lbg k|:t't ul/Psf] gfO6df:yfgLob]lv lj/f6gu/;Ddsfsnfsf/x¿n] cf–cfkm\gf] snf k|:t'tu/] . hoGb| zfSon] s'g b]zsL xf}k/L, j[4 >]i7n] u'/f“;sf] km]bd'lg,e'jg >]i7n] dnfO{ dfkm ul/b]pm /dgf]h uf}tdn] vf“baf/Lsf] dflyNnf]ahf/df uLtaf6 bz{s–>f]tfx¿nfO{grfP . csf{ :yfgLo snfsf/bLk]z zfSon] …hd'gf, hd'gfÚ uLtk|:t't u/]sf lyP .

sfo{qmddf l/ldS; uLt /g[Ton] a9L cj;/ kfP . >f]tfx¿sf]tfnL;“u} …jfG;df]/Ú sf] x'l6ª klgrln/x\of] . cfsf+Iff bfxfn, zld{nfbfxfn, cg'kf, ;Ltf >]i7, ;ljgf bfxfn,dgLiff kf]v/]n, 8]ln;f /fO{ / bLlksfzfSosf] ;fd"lxs g[Ton] bz{sx¿nfO{lgs} grfof] . lxGbL l/ldS; uLtdfljqmd, ljsf; / wd{]Gb|n] pTs[i6g[To k|:t't u/] . lj/f6gu/sf] b/fOlhª l:6 «ª \;af6 cfPsfsnfsf/x¿ cfzLif, gjLg, bLk]z,neL / Plehn] :yfgLo bz{sx¿nfO{kof{Kt dgf]/~hg k|bfg u/] .

–;'/]Gb| ;'j]bL

;fgf] afa' ;fgf] k/L cfh/fhwfgLsf ;fy} df]km;ndf

afnaflnsf;DaGwL k|ltef /;'Gb/tf dfkgsf k|ltof]lutfTdssfo{qmdsf] cfof]hgfdf ;lqmo /x“b}

cfPsf] …lht xfd|f]Ú gfds ;+:yfn]cfh ;f“em cGt/f{li6«o ;Dd]ng s]Gb|,gof“ afg]Zj/df …;fgf] afa' ;fgf]k/L g ]kfn–@))&Ú zLif {sdfk | lt:kwf { cfof ] lht ub } {5 ./fhwfgLsf @! hgf / kf]v/fsf #hgf u/L @$ hgf aflnsf tyf!$ hgf afnsaLr k|lt:kwf{ u/fOg]pQm k|ltof]lutfsf nlfu ;f]lkmofdxh{gn] sf]l/of]u|fkmL u/]sL l5g\ .!@ jif {d 'lgsf afnaflnsfsf];xeflutf /xg] o; k6ssf] ;fgf]afa' ;fgf] k/L of] zLif{ssf] t];|f];+:s/0f xf] . o;cl3 b'O{ jif{otfof] k|ltof]lutf /fhwfgL tyfdf ]km;nsf ljleGg :yfgdf;~rfng e};s]sf] 5 . cfh x'g]clGtd k|lt:kwf{sf nflu d'Vocfwf/ dflgPsf] 6\ofn]G6 /fpG8 utzlgaf/ sdnfbLl:yt /fh3/fgf

/]:6'/f“df ;DkGg ePsf] lyof],h;cGtu{t k|lt:kwL{x¿n] g[To,ufog, jSt[Tjsnf, sljtfjfrg,df;{n cf6{ k|:t'lt Pj+ lsaf]8{ahfP/ cf–cfkm\gf] k|ltef b]vfPsflyP . cfh x'g] k|lt:kwf{df ;fgf]afa' ;fgf] k/Lsf] d'Vo pkflwsfcltl/Qm cGo ljleGg zLif{sdf klgljh]tfx¿ 5flgg]5g\ .

ef]6]sf];L lsgf/dfef]6]sf];Lsf] lsgf/df /x]sf]

…lb nf:6 l/;f]6{Údf k|foM labfsf]lbg kf/]/ kf6L{ cfof]lht ul/G5 .sf7df8f} +sf] sf]nfxn / Jo:thLjgnfO{ Ps /ft eP klg zfGt/ /f]dfl~rt t'Nofpg] ePsfn]

zlgaf/sf] lbg :jb]zL tyf ljb]zLko{6sx¿ oxf“ cfpg ?rfp“5g\ .oxL qmddf uPsf] zlgaf/ df]If /nf:6 l/;f]6{n] oxf“ 8fG; kf6L{cfof]lht u/] . ef]6]sf];Lsf] ;';fO;“u};f“́ x'g] qmd;“u} klZrdf ;+uLtn];a}nfO{ ttfpg yfNof] . ef]6]sf];Lsf]lr;f] l;/]6f]n] xfGg yfNbf ubf{:jb]zL tyf ljb]zL kfx'gf ;+uLtsf]w'gdf sDd/ dsf{pg yfln;s]sflyP . l;dl;d] kfgLsf] dHhf ln“b}8fG; kf6L{df sDd/ dsf{pg]x¿sf];+Vof ylk“b} lyof] . g]kfnL AofG8Og/ u|'k / ljb]zL AofG8 KofS;cdf{8f / h]Pn :6fOn];sf] ;+uLtdf! ;o #) hgf kfx'gfaLr c;gsf];f“9]́ }+ nfUg] /l;og /f]dgn] klgcfkm"nfO{ pkmfg{ yfn] . pgsf] tf}n! ;o #) lsnf]sf] xf/fxf/L x'g'k5{ .8fG;kf6L{df kf]NofG8sL sf:tfnfO{klg sd dHhf cfPsf] lyPg . pgLklxnf] k6s g]kfn cfPsL x'g\ ./fhwfgLaf6 ! ;o lsnf]ld6/sf]b"\/Ldf /x]sf] of] l/;f]6{df 8fG; ug{dfq xf]Og, ;fxl;s v]n v]Ng klgkfOg] ePsfn] w]/}nfO{ o;n] cfslif{tu/]sf] 5 . Pl;ofs} ;fxl;s v]n…aGhLhlkDªÚ l:jª sfoflsª,¥ofk\ml6ª Sofgf]lgªh:tf v]n oxf“v]Ng kfOG5 .

–rqm sfsL{

6'x'/]n] grfP bz{snfO{a'6jn— …ca d Pp6f uLt

ufp“5', ;a} hgf gfr]/ d a"9f]nfO{pmhf{ lbg'k5{ x}Ú eGb} ^$ jifL{orlr{t ufos h]aL 6]x'/]n] :6]haf6s] pb\3f]if u/]sf lyP, rf}/sf] oqtql5/lNnPsf xhf/f}+ bz{s PsfPsd~rsf] cufl8 cf]Ol/P / ;fy lbgyfn] . of] b[Zon] d~rdf cf;ghdfP/ a;]sf cf7 bnsf s]Gb|Lotyf :yfgLo g]tfx¿n] klg dgyfDg ;s]gg\ clg s;}n] tfnL 7f]Sgyfn] eg] eg] sf]xL gfRg yfn] .d}bfgdf a;]sf bz{ssf] t s'/} gu/f}+,g]tf / clwsf/sdL{x¿sf] nfdf]

efif0faf6 jfSs ePsf pgLx¿dfgof“ pd+u g} 5fof] / 5d5dL gfr]6x'/]sf] nf]stGq / g]tfx¿nfO{va/bf/L u/ ]sf ] uLtg6'ª\lupGh]n;Dd . of] b[Zo lyof]a'6jnsf] l;4]Zj/ df=lj= k|fª\u0fdfcfof ] lht hgofqf ;dfkg;df/f]xsf] . …;|f]t, ;fwg / zlQmdfhgclwsf/, nf]stflGqs u0ftGqgof“ g]kfnsf] cfwf/Ú gf/fsf ;fy8]9 bh{g u}/;/sf/L ;+:yfsf]cfof]hgfdf ePsf] hgofqf ;DkGg;df/f]xsf] d'Vo cfsif{0f g} ;f+:s[ltssfo{qmd /x\of] . sfo{qmddf csf{ufos dx]z a"9fyf]sL / lbofnf];f+:s[lts kl/jf/sf snfsf/sf];+ljwfg;ef, u0ftGq / u|fdL0fkl/j]zsf b'MvkL8fsf uLtn] klgbz{ssf ] dg lht]sf ] lyof ] .sfo{qmddf :yfgLo snfsf/ dfwj;fksf]6fsf] e"ld clwsf/;DaGwLuLtn] klg k|z+;f kfPsf] lyof] .

3/ l;“ufg]{ k|bz{gL;fKtflxs ;dfrf/

sf7df8f}+– k|j]zåf/af6 k|j]zug]{lalQs} l;+ufl/Psf ljleGg 38fn];a}nfO{ :jfut ul//x]sf lyP .afof“kl§ jf:t'zf:qL k+= jf;'b]js[i0fzf:qLsf ;xof ]uLx¿ :6ndfcfpg]x¿nfO{ jf:t'zf:qsf af/]df

hfgsf/L lbO/x]sf lyP eg] afof“kl§OG6 ] l/o/ l8hfOg;{ Snasf;b:ox¿ 3/ l8hfOgsf ljleGgpkfo atfp“b} lyP . 7Ls cl3lNt/snfsf/ 8]lj8 8un; cfkm\gfcfsif{s l;h{gfx¿sf] k|bz{gLdflyP . lqk'/]Zj/l:yt o'gfO6]8 jN8{6«]8 ;]G6/sf] rf}yf] tnfdf /x]sf]8fO/]S;g PlShla;gsf] nfdf] xndfemG8} rf/ bh{g :6n nfu]sf lyP .;f]nf/ lx6/, kmnfd, sf7, af“;,l:6n cflbsf kmlg{r/, ;fh;Hhfsf;fdu|L / ;Nnfxsf/x¿, 3/ ;'/Iffsfcfw'lgs pkfo tyf ;fwg, kfgL6\ofª\sL OToflbsf :6nx¿df 3/lgdf{0f ul//x]sf, lgdf{0f ug{ vf]Hg]tyf k 'g lg {df { 0 f ug { rfxg ]lh1f;'x¿sf] rxnkxn lgs} lyof] .cfof]hs 8fO/]S;g g]kfnsf bLksyfkf eGb} lyP– …b}lgs # b]lv %xhf/ dflg;sf] cfjthfjt e}/x]sf]5 .Ú ut c;f]h # ut]b]lv ^ut];Dd tLg lbg rn]sf] …xf]d PG8

8]sf]/ PS:kf]–@))&Ú df /flvPsf:6ndf gfd btf{ ubf{ 5'6sf]Joj:yf klg ePsfn] gfd btf{ug]{x¿ klg lgs} b]lvP . k|bz{gLsf]clGtd lbg ;f“em cfuGt'sx¿sf]eL8 a9]kl5 cfof]hs yfkf eGb}lyP– …cfhsf] k|bz{gLsf] ;do Ps306f yk]sf 5f}+ .Ú

xªsªdf sd]8L ;f];g\ @))$ df u7g ePsf]

u}/cfjf;Lo g]kfnL ;+3, xªsªn]o;} ;ftf oª n'Ë lyP6/df cfÎgf]:yfkgf sfnkl5sf] klxnf] sfo{qmd:j¿k lxdfnog sd]8L ;f]sf]gfddf Ps sfo{qmd k|:t't u¥of]h;df g ]kfnsf rlr {txf:osnfsf/x¿ ls/0f s]=;L=,lzjxl/ kf}8\ofn, /lj 8+uf]n,s]bf/k|;fb l3ld/], ;Ltf/fd s§]nPj+ rlr{t ;f+uLlts ;d"x PS;AofG8sf] ;xeflutf lyof] . /ftsf]sl/a cf7 ah] tLtf] ;Toaf6 rrf{kfpg ;kmn /lj 8+uf]n …a]OdfgÚsf] ;~rfngdf Jofs'n dfOnfsf]zAb / cDa/ u'?ªsf] ;+uLtdf;lhPsf] /fli6«o uLt …;of}+ y'Ëfkm"nsf xfdL===Ú af6 ;'? ePsf]sfo{qmd sl/a rf/ 306f rn]sf]lyof] . sfo{qmd cjlwe/L bz{s k]6ldrL–ldrL xf:g afWo ePsf lyP .

lzjx/Lkf}8\ofn / v]dzdf{sf] k|x;g…dfgj vKk/Ús fo { q mdsf ]klxnf] xf+:ok|:t'lt lyof] .o;cl3 b'aO{,;pbL c/a /sf]l/ofdf k|:t't e} k|z:t k|z+;fa6'ln;s]sf] of] k|x;gn] xªsªsfg]kfnLx¿nfO{ klg k|z:t dgf]/~hgk|bfg u¥of] . klxnf] k6s sfo{qmdk|:t't ug{ xªsª cfOk''u]sf dfUg]a"9f / w'd' {;sf] gfdn] rlr{ts]bf/k|;fb l3ld/] / ;Ltf/fd s§]nsf];d"xn] g]kfnsf] ;d;fdlosljifonfO{ lnP/ k|:t't u/]sf] k|x;gn]klg bz{ssf] lgs} tfnL kfof] .xªsªdf /x]sf o'jfo'jtLx¿sf] k|d'v/f]hfOdf /x]sf] rlr{t ;f+uLlts;d"x PS; Jof08sf] k|:t'lt eg]sfo{qmdsf ] clGtddf lyof ] .ljb ]zL e " lddf klxnf ] k6scfÎgf] ;+fuLlts k|:t'lt lnP/cfPsf] of] ;d"xdf ;'?b]lv g} lgs}pT;fx / sf}t"xntf b]lvGYof] .AofG8n] bz{ssf] rfxgfcg'¿kcfÎgf gof“ tyf k'/fgf u/L 5j6fuLt k|:t't u/]sf] lyof] .

–lgd{n >]i7, xªsª

Page 13: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 !%

Page 14: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007

l;t' v/]nglhsaf6hGdldlt M d+l;/ @* ut]3/df af]nfpg] gfd M l;t'gfdsf] cy{ M g]jf/Ldf b"af]kl/ro M uflosfhGd:yfg M l8NnLahf/?lr M ;+uLtk|sflzt PNad M :dfl/sf, l;ld|sf, kl/ tyf lgd]n;f+uLlts u'? M kl08t ljZjk|sfz, >LdtL rlGb|df ld>glhssf] ;fyL M ;+uLtdgkg]{ kl/sf/ M dMddgkg]{ /+u M lqmddgkg]{ klx/g M ;f8Ldgkg]{ df};d M j;Gtdgkg]{ v]n M l:jldªkm';{bdf M 8«fOleª hfG5'dgkg]{ uLt M ;w}+ ;f“em k5{ -c?0ff nfdfsf]_l/; p7]sf] a]nf M r'k nfu]/ a:5'dg gkg]{ afgL M l/;fP/ al;/xg g;Sg]klxnf] uLt M ha ltd|f] cf“vf xf“l;lbG5klxnf] PNad M :dfl/sfa9L dfof M 5f]/f5f]/LnfO{klxnf] afhf M tfgk'/f, l;tf/klxnf] k|]d M >Ldfg\;“uklxnf] r'Dag M d]/f] cfkm\gf] k'tnLnfO{klxnf] kmf]6f];];g M k'tnL ;8sl:yt Ps :6'l8of]dfg/fd|f] afgL M l:y/ x'g g;Sg]uf]Ko s'/f M g]jf/L efiffsf] 1fg 5cGo k|ltef M dL7f] vfgf agfp“5'dgkg]{ uLt M xfdL b'j} lx“8 hfp“m

g'gl9sLsf] :ofpnL====s:tf] k|sf/sf]uLt xf] <of] /f]dflG6s nf]skk uLt xf] .lkmNdL km\n]j/df nf]s z}nLnfO{kkdf 9fn]/ ufPsf] 5' .uLtsf] efj s:tf] 5 <zAb …l6lksnÚ 5 . ufp“n]kl/j]zdf cfwfl/t zAb 5g\ .g'gl9sL Pp6f la?jf xf], h'gc;fWo} l56f] knfp“5, To;nfO{ljDasf ¿kdf k|of]u u/]/ uLttof/ ePsf] xf] .of] uLtsf] nlIft >f]tf sf] x'g\ <;Dk"0f{ >f]tfx¿n] of] efsf–z}nLn]l6Kg ;Sg'x'G5 . ljz]ifu/]/ o'jfk':tfn]dg k/fpg] ljZjf; 5 .uLtsf] ;a}eGbf cfsif{s kIf s] xf] <zAb, ljleGg :yfgsf l6lksnzAbnfO{ plwg]/ of] uLt tof/ ePsf]5, To; sf/0f sltkon] cy{ ga'em]/;f]lw/x]sf] kfPsf] 5' .k|ltlqmof s:tf] 5 t <Psbd} /fd|f] 5, rnlrqsf uLth:t} o;sf] efsfnfO{ >f]tfn]6kSs l6Kg ;s]sf 5g\ .Do'lhs lel8of] s:tf] ag]sf] 5 <nf]sz}nLsf] uLt ePsfn] uLtcg';f/s}Do'lhs lel8of] ag]sf] 5 . dnfO{/fd|f] nfu]sf] 5 .

;ftfsf] :j/

!^

uflosf /]Zdf ;'g'jf/sf] uLt ‘d} 7"nL e}’5' /]’sf] Do'lhs lel8of]sf]lgdf{0f Pj+ lgb]{zg e"if0f bfxfnn] u/]sf 5g\ . /dfOnf] g[To;lxtsf]pQm Do'lhs lel8of] o;} ;ftf ;fj{hlgs ePsf] 5 . /]g]zf /fO{n]g[To lgb]{zg u/]sf] pQm lel8of]df uflosf /]Zdfsf ;fy df]8n h]lgzfdf]Qmfgn] g[To Pj+ clego u/]sL l5g\ . Do'lhs lel8of]sf 5fof“sf/ljb'/ kf08] x'g\ .

?ks 8f]6]n

ufos ;Ltf/fd kf]v|]nsf]rf}yf ] uLlt;+u|x …:kfs{Ú cfh;fj{hlgs x'“b}5 . tLg bzsb]lv;f+uLlts If]qdf ;lqmo ufoskf]v/]nn] o;cl3 …vf]hL x]/f}+ gÚ /…ljgfsf/0fÚ ;+u |x >f ]tfdfemNofO;s]sf 5g\ . #) sf] bzssf]k|f/Dedf lj/f6gu/df …b 6fO/f]hAofG8Ú dfkm{t kf]v/]nn] ;f+uLltsIf]qdf Sofl/o/ k|f/De u/]sf lyP ./]l8of]df kmf§km'§ uLt /]s8{ ub}{cfPsf kf]v/]nn] )%* ;fndfklxnf] k6s Psn uLlt;+u|x;fj{hlgs u/]sf lyP . kf]v/]ncfkm\gf Do'lhs lel8of]df ld;g]kfnx¿nfO{ clego u/fP/ klgkl/lrt 5g\ . ?jL /f0ff, ;'dLv8\sf cflbnfO{ pgn] cfÎgf] Do'lhslel8of]df clego u/fO;s]sf5g\ . gof“ uLlt;+u|x :kfs{df pgn]n]v]sf] tyf xl/z dfy]dfn] ufPsf]rlr{t uLt …cf“vfsf] gfgL xf}ltdLÚnfO{ l/ldS; ul/Psf] 5 .

c:6« ]lnofdf a;f ]af;ul//x]sf g]kfnL tanfafbs wL/h>]i7 ev{/} /fhwfgLdf Ps sfo{qmddfk |:t 't eP . zlgaf/ xf ]6n¥ofl8;gdf cfof]lht sfo{qmddf>]i7n] l;tf/jfbs ;'ldqf >]i7,af “; '/Lafbs pd]z kl08t,uLtf/afbs clgn zfxL tyf l8h/]8'afbs ;lnn slgsfsf ;fy ljleGgzfl:qo ;+uLt k|:t't u/] . ¿ks;+uLtsf] w'gaf6 cf/De ePsf] pQm;f+uLlts k|:t'ltdf /]nuf8Lsf] w'g…b 6«]gÚnfO{ pkl:yt bz{sx¿n] lgs}dgk/fPsf lyP .

b]zdf 36]sf 36gfnfO{nf ]suLt /rgfsf/x¿ t'?Gt}

efsfdf 9fn]/ PNad lgsflnxfN5g\ .xfn b ]zdf ; + ljwfg;efsf ]lgjf{rgsf] rrf{ rln/x]sf a]nfnf]sufos tyf /rgfsf/ ;'dga"9fdu/n] ToxL ljifodf s]lGb|tnf]sbf]xf]/L PNad …;kmn kf/f} +;+ljwfg;efÚ ;fj{hlgs u/]sf 5g\ .PNaddf ufos a"9fdu/nfO {nf]suflosfåo ladfs'df/L b'/f /sNkgf uf}tdn] ufogdf ;fy lbPsf5g\ . ufos a"9fdu/ ut jif{uflosf sf]dn cf]nLsf] uLt …kf]Onhfg kfdÚsf] hjfkmL uLt …kf]Onhfg kfd eGg]nfO{ xfDn] nfg kfdÚufP/ rrf{df cfPsf lyP .

ufosx¿ ;~ho >]i7, ;'udkf]v/]n, ;/f]h bQ, Hof]lt l3ld/],e"k]Gb| ah|frfo{ / k|jL0f dfgGw/ljut s]xL dlxgfb]lv cd]l/sfsfljleGg /fHodf cfof]hgf e}/xsfsG;6{df Jo:t 5g\ . …ofqf @))&–nfOe Og sG;6{Ú zLif{sdf xfnpQ/L cd]l/sfsf ;x/x¿df e}/x]sfsG;6{df pgLx¿sf ;fy cf]lsnLsfl;h{g tfd|sf/, ;~hLj k|wfg cflbklg ;xefuL 5g\ . sfo{qmddf xfncd]l/sf a;f]af; ul//x]sL gflosfcg'kdf k|;fO{+n] g[To k|:t't ul//x]sLl5g\ . sfo{qmd ;s]/ pgLx¿b;}+tfsf :jb]z kms{g]5g\ .

‘lrofaf/Ldf’sf] l/ldS; ufPklg uflosf tyf gflosf k"hf nfdfn]pQm uLtsf] Do'lhs lel8of]dfclego eg] ul/gg\ . xfn} pgn]nf]suLt …df5L df/ g x] bfO xf]Úsf]l/ldS; gufP klg pQm uLtsf]Do'lhs lel8of]df eg] g[To u/]sLl5g\ . kfjn /fO{ tyf OlGb/fsf] :j/df

ckmla6

ckmla6

ckmla6

nfOe ;f]

kf]v/fdf Anf]8 Zj]6 d]6n sG;6{

kf]v/f– :yfgLo k|bz{gL:ynsf] v'nf cfsfzd'lg cfsif{stj/n] ;hfOPsf] :6]hdf ;+uLtsf]tfnd ]n ldnfO “b } lyof ] .cfuGt'sx¿sf] cf“udg klg plQs}aflSnof] . sfo{qmdf /s kª\sLvfnsf tGg]/L bz{s a9L lyP .a]n'sfsf] 7Ls $ ah] :6]hdf k|s6eof] kf]v/fsf] 6f]/k]8f] AofG8 . rsf]{;+uLtsf] tfndf km]o/ ckm b 8fs{af]nsf] uLt 3GsfPkl5 sG;6{sf]jftfj/0f tfltof] . o; k6ssf] of]sG;6{ eg] cln leGg lyof] .

Toxf“ ;w}+ ;'lg/x]sf uLtufOPsf] lyPg . lgtfGt gf}nf]vfnsf] ;f+uLlts jftfj/0fdfo'jfo'jtLx¿ dUg b]lvGy] . leGgvfn] ;+uLtsf] /Gsf]n] ggfr] klg

h'?s–h'?s kfg]{ vfnsf] lyof] .sG;6{df sf7df8f}+sf] d]6n AofG8&@ cfj;{ / :yfgLo qmfOl;;,6f]/k]8f] / ;fOsf]l6e ge{;sf] nfOekmd{d]G; lyof] . sfo{qmddf kf]v/]nLd]6n AofG8x¿ qmfOl;;n] ̂ , 6f]/k]8f]n]$ / ;fOsf]l6e ge{;n] % j6f uLtufP/ o'jfo'jtLnfO{ pkmf¥of] .

/flt ;f9] ( ah];Dd rn]sf]d]6n sG;6{df gfr]/ sf]xL yfs]gg\ .cG8/u|fpG8 AofG8x¿nfO{ aflx/Nofpg] p2]Zon] klxnf] k6s of]sfo{qmd ul/Psf] xf], cfof]hs;ldltsf ; 'zLn sfsL {n ];fKtflxs;“u eg] . $% xhf/jf6sf] ;fpG8 l:f:6ddf ;DkGgof] sG;6{ kf]v/fsf nflu gf}nf]sG;6{ ag]sf] 5 .

pQm uLtnfO{ ljzfn u'?ªn] l/ldS;u/]sf x'g\ . lgb]{zs ;+uLtf >]i7sfcg';f/ Do'lhs lel8of]df k"hf nfdfkm/s z}nLdf k|:t't ePsL l5g\ .o;aLr rnlrq …7'NbfOÚsf] rlr{tuLt …; 'g ;'g ;gd dnfof5fpgLÚnfO{ l8h] Pn]S;n] l/ldS;u/]sf 5g\ . pQm l/ldS; uLtsf]Do'lhs lel8of]sf] lgb]{zg klg;+uLtf >]i7n] g} u/]sL l5g\ . ufosk|sfz xdfn tyf uflosf k"hfnfdfåf/f ufOPsf] pQm l/ldS;sf]lel8of]df eg] k"hfn] g} clego Pj+g[To u/]sL l5g\ . lel8of]df pgnfO{ld:6/ o'lgel;{6L OG6/g]zgn gL/ha/fnn] ;fy lbPsf 5g\ .

d+unaf/ /fhwfgLsf] gof“afg]Zj/l:yt cGt/f{li6«o ;Dd]ngs]Gb|df uLtsf/ a'4jL/ nfdfsf]Psn ;f“em ;DkGg eof] . …a'4jL/nfdf uLlt;f“emÚ zLif{sdf cfof]lhtpQm sfo{qmddf ;xefuL ufostyf uflosfx¿n] uLtsf/ nfdfåf/f/lrPsf uLtx¿ ufPsf lyP .sfo{qmddf uLtsf/ nfdfåf/f/lrPsf uLtx¿sf] Sof;]6 tyfl;8L …;don] sf]N6] km ]bf {Úsf]ljdf]rg;d]t ul/Psf] lyof] .

;+uLtsf/ :j= lbJovflnªsf af/]df n]lvPsf ljleGgn]vsf] ;+u|x …lbJo ;+uLtsf/ M lbJovflnªÚ o;} ;ftf Ps sfo{qmdaLr

–rf8af8sf] df};d ;'? ePkl5 /fhwfgLdf x/]s z'qmaf/ 8fG;kf6L{cfof]lht x'g yfn]sf 5g\ . cfh z'qmaf/ ;f“em klg ;'Gwf/fl:ytsf7df8f}+ dnsf] 5tdf …x6 lrNnL Anf:6Ú zLif{sdf l:k~h Sna #^)n] 8fG;kf6L{sf] cfof]hgf ub}{5 . l8h] ;'bfg tyf l8h] ;'/]zn] l8h]Oª ug]{ pQmkf6L{ ;f“em ;ft ah]kl5 cf/De x'g] cfof]hsx¿n] atfPsf 5g\ .

–nflhDkf6l:yt xf]6n ;f+lu|nfdf ut c;f]h $ ut]b]lv …yfO{km'8 km]l:6enÚ ;~rfng e}/x]sf] 5 . yfO{ /fhb"tfjf; tyf yfO{Po/nfOG;sf] ;+nUgtfdf pQm xf]6nåf/f cfof]lht km'8 km]l:6endfyfONofG8af6 cfPsf ;]kmx¿n] agfpg] ljZjljVoft yfO{ kl/sf/sf]:jfbsf ;fy} k|ToIf ;+uLtsf] cfgGb klg lng kfOg]5 . pQm pT;jcfufdL c;f]h !* ut];Dd rNg]5 .

ljdf]lrt eof] . ;+uLtsf/ :j=vflnªsf] hLjgL, JolQmTj Pj+of]ubfgsf ;DaGwdf rrf{ ul/Psf]pQm k':tssf] ljdf]rg ;+uLtsf/cDa/ u'?ªaf6 ePsf] lyof] .sfo {qmddf uLtsf/ tyfrnlrqsdL{ r]tg sfsL{n] k':tssf];dLIff u/]sf lyP . k':tsnfO{k|sfz ;fodL tyf :j= vflnªsL>LdtL u|];fn] ;Dkfbg u/]sf x'g\ .

s]xL jif{cl3 cd]l/sfsf]Go'of]s{ ;x/df a;f]af; ul//x]sf¥ofk ufos g'a'{ z]kf{n] :jb]z kms]{/…g'a'{ l/lk|h]lG6ª s]l6Pd;LÚ zLif{sdfPp6f PNad ;fj{hlgs u/]sf lyP .pQm PNad ahf/df cfPsf] s]xL;dokl5 sf7df8f } +sf ]sdnkf]v/Llgjf;L g'a'{ k'gM cfkm\gf]sd{ynf] Go'of]s{ kmls{Psf lyP .xfn} pgL km]l/ :jb]z cfP . pgsf]o; k6ssf] :jb]z cfudg bf];|f]PNadsf] tof/Lsf nflu lyof] .PNadsf] lgdf{0fb]lv ;fj{hlgsu/];Dd pgn] u/]sf ;Dk"0f{ sfdnfO{lnP/ pgL Pp6f j[Qlrq klglgdf{0f ub}{5g\ .

ut ;ftf /fhwfgLdfufossf] pkl:yltlagf Ps PNadljdf]rg ul/of] . nfdf] ;dob]lva]nfot a;f]af; ul//x]sf ufos

e"ld/fh /fO{sf] PNad …bzLÚsf]ljdf]rgdf ufos /fO{ :jo+ eg]pkl:yt lyPgg\ . a]nfotaf6:jb]z cfpg gEofPsf /fO{sf]PNadsf] ljdf]rg a]nfotdf g]kfnLsfo{qmd k|;f/0f ul//x]sf] /]l8of]la|l6; kmf];]{; a|f]8sfl:6ª l;:6dsf:6];g Dofg]h/ lszf]/ u'?ªn]u/]sf lyP . /fO{sf ] PNaddflxdfno AofG8sf] rlr{t uLt…d';'d';' xf“l;b]pm g n}n}Ú tyf…ufhn'n] cf“v} 5f]Kg]Ú h:tf uLtl/ldS; ;dfj]z ul/Psf] 5 .sfo{qmddf uLt …ufhn'n] cf“v}5f]Kg]Úsf] Do'lhs lel8of] klg;fj{hlgs ul/Psf] lyof] . x\jfO6Kn; k|f]8S;gn] lgdf{0f u/]sf] pQmlel8of]df rnlrq gfos ;'dg l;+x/ uflosf tyf df]8n k"hf nfdfn]clego u/]sf 5g\ .

z'qmaf/ /fhwfgLdf zf:qLo;+uLtsf u'? tyf ufos u'?b]jsfdtsf] Psn ufog sfo{qmd;DkGg eof] . ;'/Do ;GWof zLif{ssf]pQm sfo{qmddf sfdtn] g]kfnL,lxGbL, d}lynL tyf pb"{ efiffsfuLtx¿ k|:t 't u/ ] . /fli6 «o;efu[xdf ;DkGg pQm ;f+uLltssfo{qmddf ufos sfdtn] emG8}b'O{ bh{g uLt ;'gfPsf lyP .u'?s'n ;+uLt kf7zfnfn] cfof]hgfu/]sf] pQm sfo{qmddf ufossfdtnfO{ tanfdf k|]drGb| cf]em}of/ dg/fh gsdL{, xfdf]{lgoddfz}n ]Gb | ljZjsdf { , lsaf ]8 {d flzjrGb| bf;, lutf/df ls/0f>]i7, tfgk'/fdf ;'zLnf sfdt/ df };dL ;f}/fnL du/ tyfdfbndf s'Gbg / cS6f]Kof8df an/fd/fhj+zLn] ;fy lbPsf lyP .

cd]l/sflgjf;L uLtsf/ljgf]b /f]sfsf] PNad …d]/L lk|oÚo;} ;ftf /fhwfgLdf cfof]hgf x'g]Ps sfo{qmdaLr ;fj{hlgs x'g]5 .PNadsf ;a} uLtdf ;+uLtsf/zDe'lht af;sf]6fn] lbPsf 5g\ .PNaddf bLks lnDa", c~h' kGt,df08jL lqkf7L, /fds[i0f 9sfn,hubLz ;dfn, bLk]zlszf]/ e§/fO{,cfef d'sf?ª, /f]zg/fh, dgf]h/fhtyf zDe'lhtsf] :j/ ;'Gg kfOG5 .

Page 15: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

c;f]h $, @)^$ Sep. 21, 2007 !&

lht'’rfsf] hf]S;[email protected]

sljtf n3'syf

c;gdf lsgd]n u/L 3/kms{g nfu]sf] ljs'/fd l/S;fjfnf;“u MyfkfynL hfg] xf] <

l/S;fjfnf M hfg] t xf], t/!) ?k}of“ nfU5 .

ljs'/fd M !) ?k}of“ /], @?k}of“df x'“b}g <

l/S;fjfnf M x'“b}g, s'grflx“l/S;fjfnfn] nfG5 / @ ?k}of“df <

ljs'/fd M t“ k5fl8 a;\, dnfG5' @ ?k}of“df .

)));fj{hlgs kfs{df Ps o'un

hf]8L ukm ub}{ lyP, PSsfl; o'jsn]o'jtLsf] cf]7df DjfO“ vfOlbP5 .

o'js M s] xf] ljjfxcl3 g} <o'jtL M gcflQpm lk|o, d

ljjflxt g} x'“ .)))

Ps hgf >Ldfg\ ck/]zgsf]7fdf k]6sf] ck/];g u/fpg'cl3cfkm\gL >LdtL;“u M olb dnfO{ck/]zg ubf{ s]xL e}xfNof] eg] of]8fS6/;“u ltdLn] ljjfx ug'{ x} .

>Ldfg\sf] s'/f ;'g]/ >LdtLM x}g, of] s] grflxg] s'/f ug'{efÚsf]

tkfO{+n] <>Ldfg\ M n, xf] t lg † of]

8fS6/;“u abnf lng] of]eGbf pQdpkfo c¿ s] xf]nf / <

)))ljs'/fd lht'rf;“u s'/f ub}{

M n eg, dfOqmf];km\6sf] lanu]6\;/ ddf s] s'/f ;dfg 5 <

lht'rf M vf]O yfxf ePgt . s] xf]nf / ljs'/fd bfO <

ljs'/fd M lanu]6 d]/f] 3/slxNo} cfp“b}g, clg d klg slxNo}p;sf] 3/ hfGg“ .

)))sIff tLgdf k9\g] kf/;;“u

lzIfsn] k|Zg u/]5g\ M n eg, sfg;'Gg g;Sg]nfO{ xfdL s] eG5f}+ <

kf/; M h] eg] klg s] km/sk5{ / ld;, sfg ;'Gg] xf]Og Sof/] .

)))Pp6f s's'/ sKo'6/ agfpg]

7fp“df sfd vf]Hg uP5, t/ Tof]sfof{nosf] xflsd s's'/n] sfddfUg cfPsf] b]v]/ 5Ss kb}{ eg]5M x}g, ltdL s's'/ eP/ klg sfdug{ vf]Hg' t Hofb} cgf}7f] s'/f xf]lg, dnfO{ ljZjf; 5— ltdLn] s'g}klg ;s{;df sfd kfpg]5f} .

xflsdsf] s'/f ;'g]/ s's'/n] ;fgf]:j/df eg]5 M ca cfO{6L k9]sf] s's'/sf];s{;df s] sfd ug]{ <

)))3/sf] efG5fdf sfd ug{

ev{/ /fv]sf] gf]s/nfO{ clkm;af63/ kmls{Pkl5 3/wgL ;fpgLn];f]lw5g\ M lav]{, t}+n] cfh laxfgd}n] eg]em}+ lk|mh ;kmfr6 kf/]sf]5;\ x}g <

lav]{ M kf/]“ xh'/, ;kmfr6kf/+] . lk|mhdf /fv]sf kl/sf/x¿t s:tf] dL7f] † dnfO{ ;kmfr6kfg{ lbgel/ g} nfUof] .

lqkm"n;Def]ub]lv, ;dflw;Dd k'Ubfcf]zf]sf] jt{dfg, eljio;“uhf]l8Psf] lgisif{, hLjgsf] pT;u{ .–––b;}+sf] 6Lsf, hd/fsf] cfl;slgwf/sf] cIftf, k|km'Nn dgrf8af8sf] /Ë, afnaflnsf bË .–––P]gf cufl8, cfkm"n] b]Vg] cËcfkm}nfO{ ljlrq, kl/jt{gsf]ememNsf] cfs[ltdf, z/L/ k|s[ltdf .

–lji0f'axfb'/ l;+x

6f9f hf“b}5'lhGbuLsf] ofqf df]8L d 6f9f hf“b}5'ltdLnfO{ PSn} 5f8L d 6f9f hf“b}5'laxfgLsf] ls/0f;“u} kmqmg] cfzdfk|]dsf] km"naf/L uf]8L d 6f9f hf“b}5'cd/ k|]d xfd|f] ;of}+ h'gLsf] lglDt/utsf] gftf hf]8L d 6f9f hf“b}5'lgi7'/L ;don] ;“u} a:g glbgfn]sf]dn Tof] dg tf]8L d 6f9f hf“b}5'cf“vfel/ ;hfO{ nhfn' d'xf/ clgd':sfgsf] emNsf] cf]8L d 6f9f hf“b}5':jfyL{ of] b'lgof“df lgM:jfy{ af“Rgcfh cfkm\g} d'6' kmf]/L d 6f9f hf“b}5' .

–k|Hjn nfld5fg]

d]/f] hLjgh“8\ofxfn] rfx]/ klg 5f]8\g g;Sg] gzf ef] hLjgsbd–sbddf 7]; nfUg] ;f9];ftsf] bzf ef] hLjgw]/} v'nf x''g' klg 3f6} x'g] /x]5 of] lhGbuLdfk"0f{ ug{ Psbd} sl7g, ck"/f] cfzf ef] hLjg;f]emf]kgn] sfusf dfemdf as'Nnf h:t} x'g'k¥of]d?e"ldsf] ;km/ ug]{ ofqL h:t} Kof;f ef] hLjgOR5fx¿ bafP/ ljjztfdf ?dlNng'k¥of]c;kmntf dfq} xft kg]{ ;bf lg/fz ef] hLjguNtL t cfsfzn] u/]s} xf] ltdLnfO{ ljZjf; u¥of]lx+hf]–cfh ;dfhsf dfem ;:tf] tdf;f ef] hLjg .

–cfsfzrGb| Gof}kfg]

/ft–lbg ;Demgfn] kf]Nbf ltdLnfO{ ;DemG5'b]vL ltdL ;kgLdf af]Nbf ltdLnfO{ ;DemG5';fy /fV5' tl:a/;“u ltdL ;dLk gx'“bfofb} ofbdf a;]/ 6f]nfp“bf ltdLnfO{ ;DemG5'u'G5' dgdf s'/f ltdLnfO{ ;DemL lk/tLsf]cfkmGtn] ltd|f] s'/f vf]Nbf ltdLnfO{ ;DemG5'Ps/ysf b'O{ kfª\u|f xfdL ;w}–;w}kqdf o:tf s'/f k9\bf ltdLnfO{ ;DemG5'PSn} lyP cGof}ndf ;fy kfP :d[ltsf]b'O{ d'6' dfofdf 3f]Nbf ltdLnfO{ ;DemG5' .

–;'/]z lu/L

o:t} ;+:sf/ dfgg]kfnLsf] 5f]/f] xf} ;+:sf/ ltdL dfGg] u/e¥ofª r9\g] hftsf] v'§f ltdL tfGg] u/aQL; bf“t b; cf}+nfsf] JolQmTj g} sfkmLOdfGbf/L l5§} d5{ ;To ltdL hfGg] u/5f]/Lr]nL kLkn' tL j/l;t hLpg] hftcf]xbfdf a:g]nfO{ j/ ltdL 5fGg] u/l5§} dg]{ g}ltstfdf cfzf afNg sl7gcfbz{nfO{ ljzfn afwf ltdL dfGg] u/clt cfb/ ljlrq jfb 5fs 6fg]{ af6f]hL xh'/df cl:tTjnfO{ ltdL wfGg] u/cf]xbfdf k'u]kl5 lknGw/] cf“wL aG5t“ egL ysf{p“5 xh'/ ltdL dfGg] u/zAbsf]zdf ;"o{ n'S5 x/0f x'“bf Hof]ltcfkm\g} ;+xf/ vflt/ d'Ssf ltdL xfGg] u/ .

–lj/n /fO{ ‘s'n'ª’

;f“emsf] a]nf 5 . st}st} bf]5fof“ b]lvg]aQLsf] dw'/f] k|sfz 5l/Psf] 5 . k}bnofqLx¿ToxL bf]5fof“sf] ;xf/fdf lx“l8/x]5g\ . Toltw]/} k}bnofqL geP klg kmf§km'§ lx“8\g]x¿lx“l8/x]s} 5g\ . ;w}“ oxL af6f] lx“8\g] Pp6fklys Psf]xf]/f] cfkm\g} ;f]rfOdf sf“wdf 5ftft]:of{P/ lx“l8/x]5 . c;f]h nflu;s] klg jiff{bg/f]lsPsfn] 5ftf af]Sg] df};d cem} 6/]sf]5}g . To;}n] klys 5ftf af]s]/} lx“8\5 . 5ftf;“up;sf] cfTdLo ;DaGw eg] 5}g . wf]aLwf/fdfkfgL k¥of] eg] ;'s]wf/fdf r'lxg] 5ftfn] p;nfO{kfgLaf6 hf]ufpg ;Sb}g . of] oyfy{;“u p;n]w]/} k6s d'sflanf ul/;s] klg pm 5ftfaf]Sg'sf] afWotfnfO{ gsfg{ ;Sb}g .

Pp6f k|fOe]6 clkm;sf] kf6{6fOd hflu/]klys 5 hgfsf] kl/jf/ kfn]/ sf7df8f}“dfaf“r]sf] 5 . cfDbfgLsf cGo ;|f]tx¿ gePsfn]dL7f]–dl;gf] vfg' / 5f]/f–5f]/Lsf] kmdf{O; k"/fug'{ p;sf nflu c;Dejk|foM 5 . t}klg b]zsf]abln“bf] kl/j]zn] p;df pdª\u 5fPsf] 5 .ca s]xL x'G5, gof“ g]kfn ag]kl5 pmh:tf w]/}g]kfnLsf b'Mvsf lbg ;lsG5g\ . sd;]sdl;:6d a:5 / af“Rg ufx|f] x'“b}g . k9]n]v]sfn]/f]huf/ kfp“5g\ . cfkm"n] s]xL ug{ g;s] klgafnaRrfn] s]xL ug{ ;Sg]5g\ === † ;f]rdUgklys PSsfl; eml:sG5 . k/af6 x'O“s]/ cfPsf]k|fOe]6 sf/ pm;“u 7f]lSsg vf]Hb} cl3 a9\5 .af6f] eTs]/ ag]sf] vfN8f]df hd]sf] kfgLn]klys lgy|'Ss x'G5 . bf]5fof“sf] pHofnf]n] sf/sf]k5fl8kl§sf] gDa/ b]V5 . gDa/ s07 u/]/vNtLaf6 8fo/L / snd lems]/ aQLsf]kf]nglhs} pleG5 . n]Vg vf]H5, lgs} a]/csdlsG5 / km]l/ n]Vg vf]H5 . sf/sf] gDa/glal;{P klg p;nfO{ lsg–lsg n]Vg dgnfUb}g . t}klg pm n]V5— uf8L g+= ==========;+ljwfg;ef ============ .

— uª\uf/fd u8\tf}nf

ltdLnfO{ ;DemG5' ;+ljwfg;ef

;+ljwfg;ef lgjf{rg / k"j{;t{x¿ v 'nf /fhgL ltdf

k|j]zkZrft\ k|ydkN6 ;DkGgdfcf]jfbL kf6L{sf] lj:tfl/t a}7ssf]lgisif{kl5 d'n'ssf] /fhgLltdfxnrn pTkGg ePsf] 5 . b]zsfs 'gfs 'gfaf6 hDdf ePsfg]tfsfo{stf{x¿af6 k|:t't ljrf// k|ltj]bgx¿n] dfcf]jfbLsf] hldgxNnfPsf] lyof] . To;sf] sDkg;du| zflGtk|lqmofdf dx;'; x'gyfn]sf] 5 . ;+ljwfg;efsf nflu;o lbg af“sL /x“b} Kn]gdn]cl3;f/ ]sf k "j {;t {x¿ /;+ljwfg;efn] klg /fhtGq kmfNgg;Sg] cWoIf k|r08sf] cleJolQmTo;}sf] pkh xf] . of] e]nfdfkm{t\dfcf]jfbL g]t[Tjn] cfkm\gf] u|fpG8l/ofln6L a'em]sf] 5 .

k|r08sd/]8n] hlt ukm xf“s]klg hgtfdf dfcf]jfbLsf] 5ljs'¿k 5 . lxhf];Dd hgtfdfnfb]sf] dWoo'uLg aa{/tf cfh}e'lng] s'/f klg xf]Og . Oltxf;d}olt eofgs / oqf] qm"/tf g]kfnL;dfhn] klxn] slxNo} ef]u]sf]lyPg . nfkQf kfl/Psf / cfkmGtu'dfPsfx¿sf] j]bgfn] k':tf “ }5f8\g]5}g . To:tf] qm"/tf k|bz{gug]{x¿ ;/sf/L 9's'6Laf6 nfeflGjte}/x]sf] b]Vbf kLl8tx¿df cfqmf]zk}bf x'g' :jfefljs xf] . qmflGtsfa]nf hfgL–ghfgL x'g k'u]sfuNtLx¿sf nflu zflGtk "0 f {cj:yfdf Ifdf dfUg] / dfkmL lbg]k|rng b'lgof“df 5 . åGåsf a]nfhgtf;“u lalu|Psf ;DaGw ;'dw'/agfpg]tkm{ ;fy{s kxn x'g'kg]{df

Pdfn]n] 6KsfO;Sof] . :jfoQtf /:jzf;gsf df]rf{x¿ kmf]/d /hghflt dxf;+3x¿n] plxNo}vf]l;;s]sf x'g\ . vDa'jfg, lnDa'jfg/ yf¿ ;d'bfox¿sf] dfcf]jfbLk|ltdf]xe+u ePsf] 5 . ;+ljwfg;efsfnflu cl3 ;fl/Psf ;t{x¿n]dfcf]jfbLn] 7"nf] d]xgt u/]/ cfh{gu/ ]sf ] cGt/f { l i6 «o 5lj /ljZj;gLotfdf uDeL/ cf3ftk'¥ofPsf] dfq xf ]Og, /fli6«o/fhgLltdf lgtfGt PSnf] / cnu–ynu kfl/lbPsf] 5 . ;+;b\ /;/sf/df cfk"mn] kfPsf] lhDd]jf/Lk"/f ug{ g;s]sf] s'/f hgtfn] dfqxf]Og, dfcf]jfbL Kn]gdn] g} :jLsf/u¥of] . ha ls s]xL ckjfb 5f8]/

sf+u|]; / Pdfn]sf k|ltlglwx¿n]clxn]sf] t'ngfTds ¿kdf ;lhnf]kl/l:yltdf dfq xf]Og, lxhf]sf]hl6n kl/l:yltdf klg k|efjsf/L¿kdf sfo{;Dkbfg u/]sf] oyfy{xfd|};fd' 5 . cfkm\gf] cof]Uotf /u}/lhDd]jf/Lsf] bf]if c¿sf] yfKnf]dfxfNg] / kfgLdflysf] cf]efgf] x'g]k|j[lQ g]kfnL jfd–cfGbf]ngsf] k'/fg}/f]u xf] . dfcf]jfbLsf] tfhf lg0f{otyf dGqLx¿sf] /fhLgfdf k|s/0fTo;sf] k'g/fj[lQ dfq xf] .

r'gfjs} s'/f ug]{ xf] eg]sf+u|]; / Pdfn];“u algagfp kf6L{;+oGq 5g\ . s]Gb|b]lv j8f;Ddax'bnLo k|lt:kwf {df cEo:thgzlQm ljBdfg 5 eg ]dfcf]jfbL;“u hgo'4sf nflu tof/kfl/Psf] cfqmfds, Psf]xf]/f] /lhl2jfn tKsf 5 . hgtfnfO{slGeG; ug] { snf dfcf ]jfbLsfo{stf{df 5}g eg] sf+u|];–Pdfn]sfo{stf{x¿sf] hgtf;“u p7a;,vfgkfg / ;xsfo{d} ;do laT5 .abln“bf] kl/l:yltcg';f/sf] tflnd/ k|lzIf0fsf] cefjdf tnb]lvdfly;Ddsf dfcf ]jfbL g ]tf,sfo{stf{x¿ clxn] klg dfgl;s¿kdf /fhgLlt xf]Og, o'4 ul//x]sf5g\ . ;L8Lcf]nfO{ s'6lk6 ug]{,;'/IffsdL{dfly xftkft ug]{, 3ftsxftxltof/ lnP/ lzIf0f;+:yfx¿dfk|j]z u/L lgxTyf ljBfyL{x¿nfO{d/0ff;Gg x'g ] u/L cfqmd0fug]{h:tf lqmofsnfk o;sf HjnGtpbfx/0f x'g\ . o:tf ultljlwn]k|lt:kwL{ zlQmdf dgf]j}1flgs eo

grflx“bf] r'/Lk'm/L cgfjZos bDek|bz{g hf]/ha/h:tL, wDsLk"0f{efi f fsf ] k |of ]u Pj + c/fhslqmofsnfkåf/f zflGtk|lqmofnfO{Iflt k'¥ofpg], hgtfnfO{ yk cfxtagfpg] / b'lgof“ x“;fpg] sfddfg} dfcf]jfbLn] dxŒjk"0f{ ;do v]/kmfNof] . dfcf]jfbLsf] lgot ;kmfePsf] eP zflGt;Demf}tfkl5sf]vfnL ;donfO{ o'4sf nflu lgdf{0ful/Psf] kf6L{ ;+oGqnfO{ abln“bf]kl/l:yltcg's"n 9fNgdf ;b'kof]uug{ ;SYof] . )$^ sf] kl/jt{gkl5o:t} cNk;+qmd0fsfnnfO{ dbge08f/Ln] kf6L{ PsLs/0f, ;'b[9Ls/0f,;+u7g lj:tf/ / ;Dk"0f{ kf6L{k+lQmnfO{;}4flGts Pj+ Jofjxfl/s ¿kdfk |hftflGqs / k | lt:kwf {Tdsagfpg]tkm{ e/k'/ pkof]u u/]sf] nfePdfn]n] clxn] klg p7fO/x]sf] 5 .

c¿ t c¿, dfcf]jfbLn] cfk"mn]xfl;n u/]sf pknlAwx¿sf af/]hgtfnfO{ ;Demfpg;Dd ;s]g .u|fdL0f If]qdf JofKt cGwljZjf;,?l9jfb / s '; + :sf/ lj?4sf ]hgr]tgfdf pNn]Vo j[l4 ePsf] 5 .lk5l8Psf] ju{ / tn kfl/Psf];d'bfon] gful/s x'g'sf] cy{ /dxŒj a 'em \g yfn ]sf ] 5 .ztfAbLcf “ }b ] lvsf ] lyrf ] ldrf ] ,5"jf5"t, cGofo, cTofrf/ /c;dfgtfsf sf/s tŒjx¿nfO{hgtfn] lrGg yfn]sf 5g\ .bf;k|yfsf] cGTosfnb]lv clxn];Dd/fHosf cg]s k|of;x¿n] ug{g;s]sf ] ;fdflhs ;'wf/ /¿kfGt/0fsf] sfd åGåsf] Ps

bzsn] ul/lbPsf] 5 . ;dfhsf]cfd"n kl/jt{g, ;dfj]zLs/0f,hftLo pTyfg, :jzf;g /cu|udgsf d'2fx¿ lg0ff{os r/0fdfk 'u ]sf 5g \ . oL cfwf/e "tpknlAwx¿ dfcf]jfbLs} sf/0f xftnfu]sf x'g\ . pko'Qm ;'ema'em /cfjZos k| ltefsf ] cefjdfdfcf]jfbLn] pk/f]Qm pknlAwx¿sf]h; lng ;s]g .

w]/} af7f] x'g vf]Hbf xf] jfghfg]/ xf], dfcf]jfbL g/fd|f];“ulrlKnPsf] 5 . p;n] ljleGgjftf{df clgjfo{ ;t{sf ¿kdf cl3;fb}{ cfPsf] ;+ljwfg;efsf] d'2f calul/hfk|;fb / sf+u|];sf] Ph]G8f x'gk'u]sf] 5 eg] u0ftGqsf] gf/f

;+ljwfg;ef JolQm–cleJolQmxfdLn] ;/sf/ 5f8\g'sf] cy{ g} ;+ljwfg;ef lgjf{rg layf]Ng

xf] . o;sf] k|f/De xfdL lgjf{rg cfrf/;+lxtf tf]8]/ ub} {5f} + .u0ftGqsf] 3f]if0ff gu/L x'g] ;+ljwfg;ef lgjf{Rfgsf] s'g} cy{5}g . of] lgjf{Rfg ef/t, cd]l/sf tyf b/af/sf] l8hfOgcg';f/ul/“b}5 . o:tf] lgjf{rgdf efu lng dfcf]jfbL tof/ x'g' eg]sf]cfTdxTof ug'{;/x xf] . a? o:tf] lgjf{rg x'g glbg'rflx“ dfcf]jfbLsf]st{Joleq k5{ .

8f= afa'/fd e6\6/fO{, g]tf, g]skf -dfcf]jfbL_dfcf]jfbLn] x8\tfn u/] klg lgjf{rg x'G5 . lgjf{rg

layf]Ng vf]h] klg lgjf{rg x ' G5 . k }bn lx “8 ] / eP klgx fd L ; + l jw fg;efd f pDd ] bj f / L l b G5 f } + . ;/sf/a f6x6 \g ] lalQs } 8/fpg 'k5 { eGg ] 5 }g, lsgeg ] cf7 bnsf ]Ps 36s g]kfn dhb'/ ls;fg kf6L{ klg ;/sf/df 5}g .xfdL pgLx¿nfO{ ;xdltdf Nofpg] k|of; ul//x]sf 5f} + . d]/f ]ljrf/df pgLx¿ ;xdltdf cfp“5g\ / ;+ljwfg;eflj/f ]wLlqmofsnfk t'?Gt} 5f8\g]5g\ .

/fdrGb| kf}8]n, zflGt tyf k'g{lgdf{0f dGqL

/ qf; l;h{gf u/L Ifl0fs kmfObflng ;lsPnf, hgtfsf] dg k6Ss}lhTg ;ls“b}g . a? ar]v'r]sf];xfg'e"lt klg ;dfKt x'g] eo/xG5 . jfO{;LPn nufP/ a'y sAhfu/L r'gfj lhTg] ;kgf b]v]sf] xf]eg] Tof]eGbf 7"nf] e|d s]xL x'g]5}g .lsgeg], k|df0fLs/0fkl5 Aof/]sdf/flvPsf ;]gf aflx/ lg:sgkfp“b}gg\ . xltof/x¿ sG6]g/dfaGb 5g\ . n'sfP/ /flvPsf xltof/u}/sfg'gL e};s]sf 5g\ . v'“8f–v's'/L / n6\7Lx¿ ;a};“u 5g\ .dNno'4 g} ug]{ xf] eg] dfcf]jfbLsft'ngfdf %–% u'0ff a9L s':tLafhsf+u|]; / Pdfn];“u 5g\ . If]qutpkl:yltsf] s'/f ug] { xf] eg]dfcf]jfbLn] Ps a'y sAhf u/] c¿bnn] !) j6f a'y sAhf ul/;s]sfx'g]5g\ . sf7df8f } +df s'6lk6k|lzIf0f lbP/ /flvPsf xhf/–kGw|;o u'l/Nnfsf] e/df d'n's sAhfu/f“}nf eGg] ;f]Rg' b':;fx; dfqxf] . To;} klg g]kfnsf] zflGtk|lqmofnfO{ cGt/f{li6«o ;d'bfofn]a8f] ;"Id 9+un] lgofln/x]sf] 5 .dfcf]jfbL ultljlw / lgot;“usf]xL klg a]va/ 5}g . k|To]sa'ydf Ps hgf dfq clwsf/;DkGgcGt/f{li6«o lgjf{rg ko{j]Ifs g}sfkmL x'g]5, h;n] :jR5, eo/lxt/ :jtGq dtbfgsf] ;'lglZrttfug{ ;sf];\ . dfc]fjfbLx¿sf]clxn]sf] cf}8fxf, k"j{;t{x¿ /sd/]8x¿sf] aa{/fx6nfO{ log};Gbe{x¿;“u uf“;]/ x]l/g'k5{ .

—OGb| If]qL n'e]g, a]lNhod

Page 16: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

c;f]h $, @)^$ Sep. 21, 2007 !*;Gb]z

kfpg] M

k7fpg] M

;Gb]z M

s'kg ;Gb]z

;fKtflxs ;fyLsf nflu kmd{gfd M ====================================================================================

pd]/ M ========================================= prfO M ===================================

k];f M =================================== lzIff M ================================

:jefj M===================================== j}jflxs l:ylt M ======================

cle?lr M ====================================j0f{ M ===================================

Od]n M ==========================================================================================

7]ufgf M=========================================================================================

tkfO{+ s:tf] ;fyLsf] vf]hLdf x'g'x'G5 <

===========================================================================================================

===========================================================================================================

gf]6 M tl:a/ / gub ?= %).– clgjfo{ 5 . cfkm"n] pNn]vug{ rfx]sf] yk ljj/0f 5'§} kfgfdf k7fpg ;lsg]5 .

hLjgsf] uf]/]6f]df

k|lt ;Gb]z ?= @)÷— clgjfo{

;fKtflxs ;fyL

d]/f] cg'ej

;"r

gf ljhofbzdL tyf bLkfjnLsf] z'ecj;/df cfkm\gf O:6–

ldq tyf dfGohgx¿nfO{ z'esfdgf ;Gb]z k7fpg rfxg'x'g]dxfg'efjx¿n] cfkm\gf] ;Gb]z c;f]h !% ut];Dddf ;fKtflxssf]sfof{nodf cfOk'Ug] u/L k7fpg'xf]nf . ;Gb]zsf ;fy ?=@) /s'kg clgjfo{ ¿kdf ;+nUg x'g'kg]{5 .

–;Dkfbs

aNn eOof] ;+s6d'Qmd]/f] ;f]r a]Un} lyof] . @)^!

;fndf cfO{P bf];|f] jif{sf] k/LIffdfc;kmn ePkl5 d 3/kl/jf/ tyfcfkmGt s;};“u ;Dks{ gu/Lxf]6ndf sfd u/]/ a;]sf] lyP“ .pQm k/LIff kf; geP;Dd s;}sf];Dks{df cfp“lbg“ eGg] c7f]6 ddflyof] . xf]6ndf sfd ubf{ k9fOsf]jftfj/0f gePsfn] To; jif{ k/LIfflbOg“ . s]xL ;do c¿ 7fp“df sfdu/]/ k9fOsf] jftfj/0f ldnfP/ of]jif{ h;/L klg pQL0f{ x'g] d]/f] ;f]rlyof] .

sf ]7fdf a;]sf ] @#lbgkl5 cfkm";“u vr{ ck'uePsfn] cfkm"n] sfd u/]sf]k'/fgf] xf]6ndf vr{ dfUguP“ . Toxf“ hf“bf @ hgf:6fkm ;fyLx¿ df]6/;fOsnb'3{6gfdf k/L 3fOt] eP/c:ktfndf /x]5g\ eg] Ps hgf3/ uPsf] /x]5 . Tof] l:yltdfxf]6n ;fx'n] dnfO{ s]xL ;doal;lbg cfu|x u/] / d k'gM s]xL;dosf nflu sfd ug{ Toxf“a;]“ . b;}+df 3/ hfg] axfgfagfP/ d Toxf“af6 lx+8]“ . ^lbg kfNkf a;]/ d kf]v/fkmls{P“ . kf]v/f kmls{Pkl5 dcfkm\g} sf]7fdf a:g yfn]“ .

klxn] sf]7fdf a:bf w]/} k};fvr{ e};s]sf] lyof] . To;afx]sklg kfNkf hf“bf / Tolt a]nf;Ddsf]sf]7f ef8f 5'§} vr{ . xf]6naf6s]xL k};f lng af“sL lyof] .

s]xL lbgkl5 d k};f dfUgxf]6ndf uP“ . k};f dfUbf xf]6n;fx'n] s]xL gu/L TolQs} s] a:5;\eGg yfn] . xf]6ndf cfPb]lv dcfkm\gf ] sf]7fdf uPsf] 5}g .3/a]6Ln] s] ;f]r] xf]nfg\ < d]/f]sf]7fsf ;fdfgx¿ ;a} ToxL“ 5g\ .s]jn Ps hf]/ sk8fdf dfq dxf]6n cfPsf] lyP“ . oltsf ;dolalt;s]kl5 ef8f ltg'{kg]{ k};f;fydf ge} sf]7fdf hfg ;lsg“ .

oxL“ g} sfd ug'{kg]{ ePkl5Tolta]n} sf]7f 5f]8] klg x'g] . dnfO{k5'tf] nfUg yfNof] . d}n] cfk\mgf];d:of c¿nfO{ eGg klg ;lsg“ .;fx";“u k};f dfuf}“ eg] lsg sfdeg]/ ;f]W5g\ . Toqf] k};f dfUg'kg]{c¿ sf/0f klg 5}g . of] ;d:of

c¿nfO{ atfP“ eg] a]as'km x'G5'h:tf] nfU5 . st} pgLx¿ -3/a]6L_n] e]6] eg] s] x'g] xf] < oxL ;f]rfOn]dnfO{ xf]6naflx/ lg:sg klg 8/nfUYof] . st} d]/f af/]df k|x/Ldfph'/L t k/]sf] 5}g < k|x/L b]Vbfklg 8/ nfUYof] .

sf]7fdf d]/f] JolQmut 8fo/L/ s]xL sfuhft lyP . dnfO{To;sf] v'a dfof nfUof], st} x/fpg]

k f ] x f ]ls < st } 3/lt/ toL s'/f k'u]gg\ < log} s'/fx¿dgdf v]ln/xGy] . d 3/kl/jf/af6;Dks{ljxLg g} lyP“ . of] jif{ k/LIfflbg] of]hgf klg TolQs} /x\of] .@)^# ebf}df d}n] xf]6nsf] sfd5f8]/ 3/ hfg] of]hgf agfP“ .Tolta]nf xf ]6naf6 kfpg'kg] {k};faf6 d}n] ltg'{kg]{ 7fp“df k};flt/]/ ;d:ofaf6 d'Qm eP/} 3/hfg] ljrf/ u/]“ . 3/ hfg'eGbfs]xL ;docl3 d Tof] sf]7fdf uP“ .Toxf “ hf “bf dnfO { lgs} 8/nflu/x]sf] lyof] .

s'g} ;d:ofsf] axfgf agfP/

Toxf“ cfpg / k};f ltg{ g;s]sf]3/a]6LnfO{ atfP“ . lbg'kg]{ k};f @–# dlxgfdf lbg] atfP“ . Toxf“ d}n]% xhf/ ?k}of“ ltg'{kg] { eof] .Toxf“af6 cfkm\gf] 8fo/L lnP/3/tkm{ nfu]“ . b;}+–ltxf/ klg 3/d}dgfP“ . 3/df x'“bf klg 3/ef8fs}lrGtfn] ;tfO/x\of] . d o;af6k"0f{ ¿kdf d'Qm x'g rfxGy]“ .

3/ cfPkl5 kf]v/f kms{g];f]r lyPg . xf]6ndf s]xL k};fkfpg'kg]{ ePsfn] d kf]v/f uP“ .klxn] sfd u/]sf] xf]6ndf dnfO{ToxL“ a:g s/ u/] . d}n] of] jif{h;/L klg k/LIff lbg] / kf; x'g]c7f]6 u/]sfn] k9fOsf] jftfj/0fldNof] eg] a:g] ljrf/ u/]“ . s]xLlbgkl5 xf]6n dflnsn] xf]6n

a]r] . xf]6n a]r] klg d ToxL“sfd ug { a; ] “ . k '/fgf ];fx'hLaf6 lng'kg]{ k};f lnP/;d:of 6fg]{ ljrf/ u/]“ .

Toqf] k};f of] ug{, Tof]ug{, of] lsGg, Tof] lsGgk'U5 . clg km]l/ ;f]Ry]“d]/f nflu Tof] k};f 7"nf]s'/f] xf]Og . pgLx¿n]st} dnfO{ e]6]/ of] s'/faflx/ cfof] eg] d]/f]5lj s] x'g]5 < s] dTof] k};fsf nflu km]l/pxL tl/sfn] a;f}“ < d}n]sfd u/]sf] xf]6nsf];fx 'n ] s ] ljZjf;unf{g\ < lrg]sf cfkmGttyf ;fyLefOx¿dfems] xf]nf < oL s'/f d]/f]

hLjgdf k|ultsf] afwsx 'g ]5g \ < cl3 a9 \g }

cK7\of/f] x'g]5 . d}n] ltg'{kg]{k};f ltg]{ g} ljrf/ u/]“ .

s ]xL lbgkl5 xf ]6naf6lng'kg]{ # xhf/ % ;o ?k}of“ k|fKteof] . k"/} k};f ePkl5 ToxL lbglbp“;f] pQm k};f ltg{ k'/fgf] 8]/fdfuP“ / k};f a'emfOlbP“ . d}n] k};f,3/sf] a'xf/LnfO{ lbPsf] lyP“, klxn]pgn] g} 3/af/ rnfp“lyg\, clxn]pgLx¿ 5'l§Psf /x]5g\ . To;}n]Toxf“ s]xL ljjfb eof] . d}n] ljjfbgug{ cfu|x u/]“ / Toxf“af6 s]xLxn'sf ;fdfg dfq lnP/ lx“8]“,la5Øf}gfnufot c¿ ;fdfg ToxL5f8] “ . ca d]/f ] Pp6f nfdf];dob]lvsf] ;d:of ;dfwfg ePsf]5 . d Pp6f nfdf] dfgl;s;+s6af6 d'Qm ePsf] 5' .

– P;= e08f/L

;hgf /fgfdu/ @) jif{sLl5g\ . pgsf] prfO % lkm6 #OGr 5 . cfO{=P= pQL0f{ ;hgflzlIfsf x'g\ . ldng;f/ :jefjsL;hgf kqldqtf tyf ;+uLt ;'Gg?lr /flV5g\ . pgnfO{ ldng;f/tyf ;docg';f/ Jojxf/ ug{;Sg ] JolQmsf ] vf ]hL 5 .;hgfnfO { gf }y/–@, lzv| ,ndh'ªdf kqfrf/ ug{ ;lsG5 .

;f]g', hGdlbgsf] nfvf}+ nfvz'esfdgf . hGdlbgs} lbg t d}n]eGg ;lsg t/ clxn] eGb}5', gl/;fpg'n . bfO csf]{ s'/f tkfO{+n] dnfO{ dfofn]lbPsf] pkxf/ klg d}n] htg;fy /fVg;lsg“, d]/f] df]afOn x/fof], gl/;fpg'n, lKnh gl/;fpg' x} .

lahLKof/L efGhL ;ldtf, hGdlbgsf]

cj;/df pQ/f]Q/ k|ult, ;':jf:y Pj+bL3f{o'sf] xflb{s z'esfdgf .

kjg /fptlgls=, hGdlbgsf] z'esfdgf,

lxdfnh:tf] ltd|f] hLjg rGb|dfh:t}rlDs/xf ]; \ , hLjg ;w } +e l/;kmntftkm{ nlDs/xf];\ .

/jLGb|dx]z, lhGbuLdf w]/} s'/f;“u

;Demf}tf ug'{k5{ . d ;f]Ry]+— ltdLdfkl/l:ylt;“u h'Wg] zlQm 5 t/ cx“ha d}n] ltd|f] nfrf/ af]nL ;'g]+ tayfxf eof] Tof] d]/f] e|d dfq /x]5 .o;df ltd|f] bf]if 5}g . of] b]zsf]lau|“bf] kl/l:ylt To;dfly /fhwfgLsf;/sf/L sn]h, ;w} aGb . ;f]+r t Pp6fdfq lalu|of], s] ca km]l/ k|of; ubf{x'“b}g < olb of] ltd|f] ;d:of xf]Og eg]d ltd|f] JolQmut hLjgdf x:tIf]kug{ rfxGg, d cfkm}nfO{ ;DxfN5' .

h'g'dfh{g k'g, kf“rf}+ jif{df kbf{k0f

rf/ lhNnfsf] Jofkfl/s gfsf c?0f au/a}/]gL -;+v'jf;ef_— wgs'6fsf]

n]u'jfaf6 ;+v'jf;efsf] a}/]gL;Ddoftfoft ;~rfngkl5 c?0f au/Jofkfl/s gfsfdf ¿kfGt/0f ePsf]5 . ;+v'jf;ef, ef]hk'/, ;f]n' /wgs'6fsf %) eGbf eGbf a9Luflj;df oxL gfsf k|of]u ub{};fdfg cf];f/k;f/ x'g] u5{ .

;+v'jf;ef lhlj;sf] nufgLdfpkef]Qmf ;ldltdfkm{t ;8s lgdf{0fu/]/ n]u'jfaf6 ( lsnf]ld6/ 6f9fsf]a}/]gL;Dd uf8L cfPkl5 afn'jfn]9fs]sf] c?0f au/ Jofkfl/s gfsfdfkl/jt{g ePsf] xf] . a}/]gLdf @ ;oeGbfa9L 3/ 5g\ . oL ;a} 3/ c:yfoL¿kdf Jofkfl/s k|of]hgsf nfluagfOPsf] :yfgLo afl;Gbf wgdfof>]i7n] atfOg\ .

sRrL ;8s ePsf sf/0f6\ofS6/ / hLkn] wgs'6fsf] lxn],kflv|af; / n]u'jfaf6 ;fdfg 9'jfgLu5{g\ . oxf“ NofOk'¥ofOPsf] ;fdfgef]hk'/sf r/fª\uL, KofpnL, b]p/fnL,em\ofpkf]v/L, ofDkfª, ;fDkfª, af]of,

lbª\nf, d"nkfgL, s]p/]gLkfgL, t+'u]5f,lsdfn'+u, vf/kG5', g]kfn]8f“8f,s'bfsfpn], s'n'ª;d]tsf @@uflj;df el/ofdfkm {t 9'jfgLul/G5 . ;+v'jf;efsf ## uflj; /! gu/kflnsfsf] k|j]z gfsf klgoxL xf] . ;f]n'vDa'sf] a'ª, 5]:sfd,u'b]n, dxfs'n'ª, tftf]ª;d]t *uflj; tyf wgs'6fsf] rfg'jf,cf “lve'O “;d]t $ uflj; oxLJofkfl/s s]Gb|sf] e/df 5g\ . of]au/df b}lgs nfvf}+sf] sf/f]af/

x ' G5 . ef ]hk '/ , wgs '6f /;+v'jf;efsf clwsf+z Jofkf/Ln] of]:yfgdf uf ]bfd /fv]/ ;fdfge08f/0f ug{] u/]sf 5g\ .

:yfgLo af l;Gbf b ]j LrfkfufO{+sf cg';f/ !@ j6f 6\ofS6// ̂ j6f hLkn] b}lgs ;fdfg 9'jfgLub{} oxf“ NofPkl5 vRr8, 3f]8f,uwf tyf el/ofaf6 ;fdfg af]sfP/ufp“ufp“ k'¥ofOG5 . oL :yfgdf ;fdfg9'jfgL ug{ ! xhf/ ( ;oeGbf a9LvRr8 / TolQs} ;+Vofdf el/of

lqmofzLn 5g\ .;8sn] ;+v'jf;ef, ef]hk'/ /

;f]n'vDa'nfO{ ghf]8]sfn] el/of /vRr8sf] e/df pkef]Uo ;fdfguGtJo;Dd k'¥ofpg'k/]sf] xf] .wgs'6fdf !) ?k}of“df kfOg] g'g;f]n', ef]hk'/ / ;+v'jf;efsf ljs6ufp“df k'Ubf #) ?k}of“ k5{ .el/ofnfO{ k|ltlsnf] @) ?k}of“;DdlbP/ ;fdfg 9'jfgL ubf{ dx“uf] kg{] ePklg ;8s gePsfn] oxL ljsNkckgfpg'k/]sf] atfp“b} g'dsf nfnaxfb'/tfdfª eG5g\— …;8s lgdf{0f x'g;s] pkef]Qmfx¿nfO{ 7"nf] /fxtldNg] lyof] .

;+v'jf;efsf] ;b/d'sfdvf“baf/LnfO{ ;8sn] hf]8\g *lsnf]ld6/ af6f] agfpg af“sL 5 .;/sf/n] o;} cf ly {s ji f {d fToxf“ ;8s k'¥ofpg] of]hgf agfPklg cfufdL jif{ dfq vf“baf/Laf6hf]l8g] lhlj; ;lrj ljGb'k|;fbu'/fufO{+ atfp“5g\ .

–;'/]Gb| ;'j]bL

ub{{ }5f}, k|ult ub} { cl3 a9\g',xflb{s z'esfdgf .

kfkf,dfd'af}4sf] ufO{hfqfdf :jo+;]js

eP/ sfd ug]{ qmddf kfgL kl//x]sfa]nf :6]hsf] 5]pdf cufl8kl§ d;“u}6f“l;P/ a:g], ;fgL alxgL klglnP/ cfPsL dL7f] :j/sL wgL, dltdL;“u ldqtf uf“:g rfxG5' .lKnh dnfO{ d]n u/ x} .

[email protected]

Pd, d]/f] Xbodf cfkm\gf] tl:a/lvrfP/ s] daf6 6f9f x'g vf]h]sL t5}gf} < d]/f] k|]ddfly ltdLnfO{ e/f];f5}g eg] lsg t8\kfp“5f}+ < x'gt d]/f]klg sdhf]/L 5, d}n] ltdLnfO{ kq g}k7fPsf] 5}g . l/KnfO{ k7fpm n, dk|tLIffdf 5' .

ljj; hLcf/

k|fOj]6 hflu/ vf“b} cWoogul//x]sf tf]kaxfb'/ wg]tsf] pd]/@$ jif{ xf] . pgL % lkm6 ^OGr cUnf 5g\ . ux'“uf]/f] j0f{sfwg]t nhfn', ldng;f/, c¿sf]efjgf a'em\g] s]6L ;fyLsf] vf]hLdf5g\ . pgnfO{ k|sfz cfon :6f]/bf/]rf]s–# n]jf6f]/ lrtjgdfkqfrf/ ug{ ;lsG5 .

sIff !@ df cWoog/tdx]z g]kfn % lkm6 % OGr cUnf5g\ . nhfn' :jefjsf cljjflxtdx]z kqklqsf k9\g ?lr/fV5g\ . pgL lgM:jfy{ efjgfePsf] ;xof]uL, ldng;f/ Pj+ldqtfsf] ;xL cy{ / kl/efiff af]wePsf] ;fyLsf] vf]hLdf 5g\ .dx]znfO{ lj/f6gu/–$, k'iknfn rf]s,df]/ªdf kqfrf/ ug{ ;lsG5 .

Page 17: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

c;f]h $, @)^$ Sep. 21, 2007 !(

8f= /fh]Gb| eb|f

of}g lh1ff;f / ;dfwfgtkfO{+ k|wfgdGqL eP s] ug'{x'G5 <ca xfd|f] kfnf]

of] :tDedf xfdLn] /fv]sf k|Zgsf] #) zAbdf ga9fO{ pQ/k7fpg'kg]{5 . k|To]s pQ/sf ;fydf cfk\mgf] k"/f gfd, 7]ufgf /pd]/ n]Vg glal;{g'xf]nf . k|Zg gDa/ Ps ;w}+ cfufdL k|Zgsf¿kdf /xg]5 . Pp6f kfgfdf Pp6f pQ/ dfq :jLsf/ ul/g]5 .!= s]6f / s]6Lsf nflu ljjfx ug]{ plrt pd]/ s'g xf] < lsg <@= a'l4 7"nf] ls an < lsg <#= b]zelQm s] xf] <$= b]zaf6 lx+;f cGTo ug{ s] ug'{k5{ <%= s] :ju{–gs{ eGg] s'/f x'G5 < s:tf] x'G5 jf lsg x'“b}g <^= clxn]sL cfsif{s -;]S;L_ g]kfnL gflosf sf] x'g\ / lsg <&= k|]ddf wf]sf x'g] sf/0f s] xf] <*= tkfO{+nfO{ dg kg]{ v]nf8L sf] x'g\ < lsg <(= tkfO{+ dGqL x'g'eof] eg] s'g dGqfno /f]Hg'x'G5, lsg <!)= b;}+ / ltxf/sf] k/Dk/fnfO{ ;do ;'xfp“bf] agfpg s] ug'{ knf{ <!!= k|]ddf lsg dg]{–dfg]{ s;d vfOG5 <

;Dk"0f{ glbgfnf a]r]/ cfkm";DkGg x'G5' clg b]znfO{ b'O{ lbgd}s+ufn agfp“5' .

gf/fo0f s'“j/ -!&_, tfg;]g;a}nfO{ Pslqt u/]/ gof“

g]kfn agfp“y+ ] . lsgls Ps–cfk;df n8]/ s]xL x'“b}g .

j}Bgfy sf]O/fnfljr/f dfwj g ]kfnsf ]

;kgf t k"/f ePsf] 5}g, xfdLe';'gfsf] s] s'/f <

;'ldt 9sfn -!%_, sf7df8f}+s] dfq ulb{g eGg'xf];\ g

;DkfbsHo", klxn] t d tkfO{+sf]kb vf];]/ cfkmGtnfO{ Toxf“ /fV5' .c¿ klg w]/} u5'{ . g]kfnnfO{k|ltIffnodf klv{Psf] ofq' h:t}ljsf;sf nflu kvf{p“5' .

ho/fd e§/fO{, hgsk'/uf8L t lsGg' k/]g, ^–& j6f

To;} kfOxflnG5, k|wfgdGqL lgo'lQmsf]ef]lnkN6} *–!) hf]/ bf}/f–;'?jfn /sf]6 l;nfp“y]+ . ;a}n] e|i6frf/ u5{g\,cflv/ d}n] klg t k/Dk/f wfGg}k¥of]gq To} kb klg r6 x'g] xf] ls <

dbg dNn, -!(_, sf7df8f}+;a}eGbf klxn] wgL afa'sL PSnL

5f]/L ljjfx uy]{+ . ljb]z e|d0fdf hfGy+],cfkm" / cfkm\gf] kl/jf/sf af/]df ;f]Ry+]clg dfq b]z ljsf;sf af/]df . s] ug'{cfkm\gf] t PSnf] Hofg lul/hfafa' h:tf] .

hLjg yfkf, kgf}tLg ]kfnnfO { zf l Gt /

;DkGgzfnL agfO{ ;Dk"0f{ hgtfnfO{/f]huf/Lsf] Joj:yf ul/lbGy+] .

ud' l;+hfnL -@!_, :ofª\hfcfDd}, a"9f] eP/ dg]{ a]nfdf

dfq} xf]Og / k|wfgdGqL x'g] < dt ev{/ @) jif{sf] ePsf] 5' . d

klg k|wfgdGqL x'g kfp“5' / <sdn lgZrn -@)_, s/fbL, :ofª\hf

ufp“sf] af6f]3f6f] agfp“y+] .cd[t du/, kfNkf

eP“ eg] yfxf kfpg'x'G5 .r"8fdl0f kf08], 3f]/fxL rf]sk|wfgdGqL aGg] pd]/ t ePsf]

5}g, To;}n] of] s'/f clxn]nfO{ 5f]l8lbp“m .kl5sf] s'/f kl5 g} u/f}+nf .

nLnf nfdf, /+uk'/, /f}tx6of] ;Dej t 5}g t/ olb e}xfNof] eg]

g]kfnnfO{ kl/jt{g u/]/ cd]l/sf agfOlbG5' .bª gkg'{xf];\, ukm} t xf] lg .

uf]s0f{ nfld5fg] -!&_, sf7df8f}+;a}n] ug{] s'/f====3"; vfG5' .

bLks /fO{, w/fgb]zdf nf]stflGqs u0ftGq

:yfkgf ug'{sf ;fy} s[lif / hn pmhf{ljsf;sf nflu ljz]if hf]8 lbG5' .

zflnu|fd kTy/, wflbª

;'?df ;+ljwfg;efsf] r'gfju/fp “y ] , b ]z ljsf; uy ] { + ,zf lGt; '/Iff sfod u/fp “y + ] ,ul/aL x6fpg ;Sbf ] ;xof ]uuy+]{, g]kfn aGb ;w}sf nflu aGbuy]{+ . olt ubf{ub}{ laxfg e};s]sf]x'G5 xf]nf clg cf]5\ofgaf6 p7\y+] .

ljgf]b vltj8fclxn]sf] cj:yfdf xfdL

k|wfgdGqL x'g] rfG; g} 5}g . of]k|Zg t k|r08, z]/axfb'/ / dfs'g];“u;f]Wg'xf]; g, kf7s;“u xf]Og .

lqtfn gf]bgfy -@^_, wgs'6fn Tolt klg yfxf 5}g < d

t ljZje|d0fdf nfUy] +, lrGtfgug' {xf ]; \ ;DkfbsHo" ;fydftkfO{+nfO{ cjZo nfg]5' .

/f]zg :jr} -@)_, dxf]Q/L

k|Zg M d @) jifL{o :j:yo'js x'“ . d]/L @! jifL{of k|]ldsfl5g\ . xfd|f] k|]d ePsf] tLg jif{e};Sof] . ut dlxgf crfgs xfdLb'j}sf] ;xdltdf of}g;DaGw sfodx'g k'Uof] . xfdLn] s'g}ue{lg/f]ws ;fwg k|of]u u/]sflyPgf}+ . jLo{ of]lgleq g} :vngeof] . of}g;Dks{ dlxgfjf/L x'gb'O{–tLg lbg af“sL 5“bf ePsf]lyof] . pgsf cg';f/ dlxgfjf/Lx'gsf lglDt pgsf] of]lg /;fpgyfln;s]sf] lyof] . klxn]–klxn]klg dlxgfjf/L x'g'k"j{ b'O{–tLglbgcl3b]lv g} kfgLh:tf] kbfy{lg:sGYof] /] . xfd|F] vf; ;d:ofs] xf] eg] pgsf] dlxgfjf/LePg . klxn]–klxn] klg pgsf]dlxgfjf/L lgoldt lyPg . s] of];do ue{ /xg] ;do lyof] < s]dlxgfjf/L x'g'k"j{ of]lgaf6 b'O{–tLglbgcl3b]lv g} kfgLh:tf] kbfy{lg:sG5 < dlxgfjf/L /f]lsg'sf]cy{ ue{ /x]s} xf] jf c¿ v/faLn]xf] < xfdL t'?Gt ljjfx ug{rfx“b}gf}+ . ue{ /xg glbg] ;lhnf]pkfo s] xf]nf <

– x]=pQ/ M nfdf] ;do;Dd

k|]dn] lg/Gt/tf kfPsf] s'/fn]tkfO{+x¿aLrdf ePsf] ;DaGwsf]k|uf9tfnfO{ hgfp“5 . o;sfafah'b ;xdltd} eP hf];dfxf]; gu'dfpg eg] ;lhnf] /x]g5eGg] s'/f klg b]lvPsf] 5 . /fd|f]ljrf/ k'¥ofP/ ;Dks{ /fVg'ePsf]eP ue{lg/f]wsf] k|efjsf/Lpkfo ckgfpg'x'GYof] xf]nf /of] ;d:of g} kb} {gYof] .

ue{jtL gx'g] ;dok'?ifsf] k|To]s jLo{

:vngdf z'qmsL6 x'g ;Sg] ePklg dlxnfdf eg] To:tf] x'“b}g .dlxnfsf] z/L/df dfl;s ¿kdfPs l8Da lg:sG5 / o;} a]nflt/sf]of}g;Dks{df jLo{sf] z'qmsL6;“uldng eP/ ue{ /xg ;S5 .

Pp6f dxŒjk"0f{ s'/f s] eg]l8Da lgl:sPsf] o:t} !$ lbgdfdlxgfjf/L ;'? x'G5 . o:t} @*lbgsf] dlxgfjf/L ePsLdlxnfsf] !$ cf}+ lbglt/ l8Dalg:sg] ePsfn] olta]nfof}g;Dks{ ubf{ ue{ /xg];Defjgf Psbd} w]/} x'G5 . l8Dasl/j @$ b]lv $* 3G6f;Ddaf“R5 eg] dlxnfsf] k|hggc+uleq z'qmsL6x¿ &@ 306f jfTof]eGbf a9L af“Rg ;S5g\,To;}n] l8Da lg:sg] s]xL cl3sf]/ s]xL lbgkl5sf] ;donfO{ue{wf/0fsf b[li6sf]0fn] c;'/lIftsfn dflgG5 . olb dlxgfjf/Lo:t} @* b]lv #! lbg;Ddsf] 5eg] ;lhnf]sf nflu klxnf] !)lbg ;'/lIft, aLrsf] !) lbgc;'/lIft / clGtd !) lbgnfO{km]l/ ;'/lIft dfGbf x'G5 .

olb dlxgfjf/L 7Ls @*lbgdf ge} l9nf]–rf“8f] x'G5 eg]s]xL ;f]Rg'kg]{ x'G5 . ;'/lIftsfnnfO{ g} ue{lg/f]wsf ¿kdfk|of]u ug]{ xf] eg] sDtLdf klg ^dlxgf;Ddsf dlxgfjf/Lsflbgx¿ lng'k5{ . ;a}eGbf 5f]6f]dlxgfjf/Laf6 !* lbg 36fp“bfue{jtL x'g;Sg] klxnf] lbg kQfnfU5 eg] ;a}eGbf nfdf] lbgaf6!! lbg 36fp“bf ue{jtL x'g;Sg]clGtd lbg kQf nfU5 .pbfx/0fsf nflu olb s'g}dlxnfsf] dlxgfjf/L rf“8f]df @$lbgsf] / l9nf]df #! lbgsf] x'g]/x]5 eg],

@$–!*=^ x'G5, cyf{t\ 5}7f}+lbgb]lv ;Def]u ubf{ ue{ /xg ;S5 .

#!–!!=@) x'G5, cyf{t\ @)cf}+ lbgeGbf kl5 of}g ;Dks{ubf{ x'G5 .

;'/lIftsfnafx]s c¿;dodf of}g;Dks{ g} gug]{ jfsG8dh:tf ;fwg k|of]u ug]{ .of] ljlwn] ue{jtL x'gaf6 ;'/Iffk|bfg ug]{ eP klg of}g/f]u /Pr=cfO{=eL=af6 arfp“b}g .of}g/f]u / Pr=cfO{=eL=sf];+qmd0faf6 aRg sG8dsf]

lgoldttyf ;xLk|of]uclgjfo{5 .s] ue{ /x]sf] xf]nf <

;fdfGotof dlxgfjf/Lx'g'eGbf s]xL lbg klxn]sf]of}g;Dks{af6 ue{ /x“b}g eGg]s'/f t dfly klg kl9;Sg' g}eof] xf]nf . of] s'/f klg xf]ls dlxgjf/L x'g] a]nflt/dlxnfdf ;fdfGoeGbf a9Lof]lg>fj x'G5 t/ tkfO{ +sLk|]ldsfsf] dlxgfjf/L lgoldtgePsfn] o;} eGg ;lsPg .

dlxgfjf/L aGb x'g] cGosf/0f klg gx'g] xf]Ogg\ t/ oxf“of]lgdf g} jLo{ :vng ePkl5o:tf] ePsfn] cGo sf/0fvf]Hg'eGbf klxn] ue{ /x]–g/x]sf]kSsf ug'{ cfjZos x'G5 . o;sfnflu ;lhnf] pkfo 5 . lk;fak/LIf0f u/]/ ue{ /x]–g/x]sf];lhn} yfxf kfpg ;lsG5 .cr]n t 3/d} o;/L k/LIf0f ug{;lsg] ;fwg klg kfOG5g\ .

ue {nfO { lg/Gt/tf glbgs ] ug ] { <

ue{ a;]sf] eP To;nfO{lg/Gt/tf lbg] jf glbg] b'j}ljsNk tkfO{+sf ;fd' 5g\ .lg/Gt/tf glbg] xf] eg] ue{t'xfpg'sf] ljsNk 5}g . clxn];/sf/n] ljleGg :yfgdf o:tf;]jf klg ;'? u/]sf] 5 t/ oxf“dxŒjk"0f{ s'/f ue{ /xg glbg' g}xf] . o;sf nflu of}g;Dks{ ug]{lg0f{o u/]kl5 ;j{k|yd k|efjsf/Lue{lg/f]wsf] pkfo ckgfpg'k5{ .olb tkfO{+n] eGg'ePh:t} crfgsePdf o:tf] of}g;Dks{ ePsf] &@306fleq cfsl:ds ue{lg/f]wsf;fwg k|of]u u/]/ ue{ /xgaf6aRg ;lsG5 . o;sf nflulgnf]sg -ue{ lg/f]wsf] vfg]rSsL_ sf] $ rSsL ;Sbf] rf“8f]vfg] / !@ 306fleq csf] {dfqf bf]x¥ofpg] . ;d:ofkg' {eGbf klxn] g} To;sf]/f ]syfd ug'{ a'l4dfgL xf] .

olb sf/0fjz ue{ktgug'{k/]sf] l:yltdf pQm k|lqmof;lsPkl5 ue{lg/f]wsf] k|efjsf/Lpkfosf af/]df ;f]w'k'5 ug{ jfk|of]u ug{ gla;{g'xf]nf . km]l/To:t} ;Dks{ eP ue{ /xg ;S5eGg] s'/f la;{g' x'“b}g .

Page 18: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

c;f]h $, @)^$ Sep. 21, 2007 @)

hfgsf/L

1ffg lj1ffg

tn lbOPsf] lrqdf slt ;dfgx¿ n's]sf 5g\ <

n's]sf ;dfgx¿ Mh'Qf, sfO“of], s}+rL, ;6{, wf/f

;fKtflxs /+u e/ k|ltof]lutf – $

dfly lbOPsf ] lrq s[i0f;f/sf ] xf ] . c+u | ]hLdf o;nfO{ANofs as elgG5 . ;d"xdf a:g ?rfpg] s[i0f;f/sf] z/L/sf]dflyNnf] efu sfnf]–v}/f] / tNnf] efu ;]tf] x'G5 . efn]sf b'O{j6f3'd]sf l;ª x'G5g\ . g]kfndf s[i0f;f/ k|fs[lts ?kdf alb{of /fli6«olgs'~hsf] v}/fk'/ IF]qdf dfq kfOG5 . g]kfndf s[i0f;f/nfO{ ;+/lIFthgfj/sf ?kdf dfGotf lbOPsf] 5 .

lgodx¿ M!= of] k|ltof]lutfdf sIff % b]lv !) ;Ddsf efO–alxgLx¿n] efulng ;Sg]5g\ .@= k'/:s[t lrq ;fKtflxsdf k|ltof]uLsf] tl:a/;lxt k|sflzt x'g]5 .#= k|ltof]uLn] cfkm\gf] gfd, ljBfnosf] gfd, sIff, pd]/;lxt /+uLgtl:a/ klg k7fpg'kg]{5 .$= k'/:s[t lrqnfO{ ?= @ ;o ?k}of“ k'/:sf/ lbOg]5 .%= s'g} klg ljjfbdf ;Dkfbssf] lg0f{o clGtd dflgg]5 .

k|ltof]uLsf] gfd M

sIff M

ljBfnosf] gfd M

oyfy{ v8\uL@)^) c;f]h $

:jLs[lt cfrfo{@)^@ c;f]h &

k|l;4 yfkf@)^# c;f]h $

/]0f'sf lj8f/L@)%^ c;f]h %

lzIff vltj8f@)%^ c;f]h $

cf>o a'nf{sf]6L@)^# c;f]h $

tl:a/ / ljj/0f b'O{ ;ftfcufl8 cfOk'Ug'kg]{5.

s' k

s' k

s' k

s' k

s' k

gggg g gfd M==================================================hGd ldlt M==================================================:s'n M========================================7]ufgf M ========================================

tl:a/

clgjfo{

hGdlbgsf] z'esfdgf

/f]hL ;'j]bL@)^! c;f]h ̂

dfh{g k'g@)^) c;f]h ̂

hGdlbgsf] z'esfdgf

dljif nD;fn@)%@ c;f]h ̂

bLk]z cfn]@)%* c;f]h ̂

ld;g k/fh'nL@)^) c;f]h ̂

s[i0f sfsL{@)^! c;f]h ̂

tn lbOPsf] lrqdf slt ;dfgx¿ n's]sf 5g\ <

;fKtflxs /+u e/ k|ltof]lutf – &

lgodx¿ M!= of] k|ltof]lutfdf sIff % b]lv !) ;Ddsf efO–alxgLx¿n] efulng ;Sg]5g\ .@= k'/:s[t lrq ;fKtflxsdf k|ltof]uLsf] tl:a/;lxt k|sflzt x'g]5 .#= k|ltof]uLn] cfkm\gf] gfd, ljBfnosf] gfd, sIff, pd]/;lxt /+uLgtl:a/ klg k7fpg'kg]{5 .$= k'/:s[t lrqnfO{ ?= @ ;o ?k}of“ k'/:sf/ lbOg]5 .%= s'g} klg ljjfbdf ;Dkfbssf] lg0f{o clGtd dflgg]5 .

k|ltof]uLsf] gfd M

sIff M

ljBfnosf] gfd M

tl:a/ / ljj/0f b'O{ ;ftfcufl8 cfOk'Ug'kg]{5.

tl:a/

clgjfo{

hGdlbgsf] z'esfdgf

;'?lr yfkf@)%% c;f]h *

j[ife s'Os]n@)%& c;f]h &

Znf]s k|wfg@)%* c;f]h &

;kmn >]i7@)%( c;f]h (

clwz >]i7@)^) c;f]h ̂

pGgf e08f/L@)^# c;f]h !)

k|zfGt pkfWofo@)%# c;f]h !)

:g]xf u'?ª@)^) c;f]h ̂

Pl;ofdf wgL /ul/asf] b"/L a9\of]

tLj| cfly{s j[l4 ul//x]sfrLgsf ;fy} cGo Pl;ofnL b]zdful/a / wgLaLrsf] vf8nkm/flsnf ] x ' “b } uPsf ] Pscg';Gwfgn] b ]vfPsf ] 5 .rLgdf o:tf ] c;dfgtfg]kfnafx]s cGo Pl;ofnL b]zsf]t'ngfdf w]/} a9]sf] Pl;ofnLljsf; a }ssf ] kl5Nnf ]cg';Gwfgn] b]vfPsf] 5 .

;+s6df s5'jfu}/sfg'gL l;sf/ / kfgL

k|b"if0fsf sf/0fn] b'n{e k|hfltsfs5'jf nf]k x'g] cj:yfdf k'u]sf5g\ . s]Gofsf] jGohGt' ljefusfcg';f/ ljZjd} hyfefjL s5'jfdfg]{ k/Dk/f / sfnf] ahf/L tLj|¿kdf j[l4 e}/x]sf] 5 . s]GofdfkfOg] ;d'b|L t6df s5'jf a9Lx'g] ePsfn] klg nf]k x'g]cj:yfdf k'u]sf] ljefusf] syg5 . s5'jf dx“uf] ePsfn]ljZjahf/df Ps xhf/ cd]l/sL8n/;Dd k5{ .

t6sf] * ;o lsnf]ld6/jl/kl/s5'jf nf]k e};s]sf 5g\ . s'g}a]nf o:tf t6df 7"nf] ;+VofdfkfOg] cf]lne/ 6S;ljn, Oy/Jofs/ lu|g 66{n k|hfltsf s5'jf casd} b]lvG5g\ . cN;/, k]6sf]la/fdL Pjd\ rd{/f ]usf ]pkrf/nufot lrlsT;flj1fgdfklg s5'jfsf] k|of]u x'g] u/]sf]5 . s5'jfn] ;d'b|L t6df km'nkf5{ t/ ko{6ssf ] a9 \bf ]cfudg;“u} km'n rf]l/“bf of] hGt';+s6df k/]sf] 5 .

cd]hg gbLgfOneGbf nfdf]

a|flhnsf j}1flgsx¿n]cd]hg gbL ;+;f/s} ;a}eGbfnfdf] gbL ePsf] tYo cfkm"x¿n]k'li6 u/]sf] bfjL u/]sf 5g\ .cfotgsf lx;fan] cd]hg;+;f/s} ;a}eGbf 7"nf] gbLdflgG5, t/ nDafOsf lx;fan]o;nfO{ OlhK6sf] gfOneGbf bf];|f]dflgG5 . k]?;Dd ;~rflntPp6f cleofgkl5 pQm tYok'li6 ePsf] pgLx¿n] atfPsf5g\ . pgLx¿n] cd]hgsf]nDafO ̂ xhf/ * ;o lsnf]ld6/ePsf] atfPsf 5g\ . gfOngbLsf] nDafO ^ xhf/ ^ ;o(% lsnf]ld6/ 5 .

h“8\ofxf d';fd';fx¿n] klg lao/sf Sofg /

lx\j:sLsf lasf{] sf6]/ dlb/f lkp“5g\eGbf w]/}nfO{ kTof/ gnfUnf, t/ k"jL{ef/tsf] k6gf ;x/df 36]sf] Pp6f36gfn] d';fx¿ klg h“8Øfxf x'g;S5g\ eGg] s'/f k|dfl0ft u/]sf] 5 .:yfgLo clwsf/Lx¿sf cg';f/ dlb/f?rfpg] tL d';fn] ljxf/ /fHo k|x/Ln]Jofkf/Laf6 hkmt u/L uf]bfddf /fv]sf]cj}w dlb/f lkPsf] atfOPsf] 5 . pQm 36gfsf af/]df jl/i7 k|x/Lclwsf/L s'Gbg s[i0fg eG5g\— …oL h“8\ofxf d';faf6 xfdL lbSs 5f}+/ pgLx¿ lsg PSsfl; cNsf]xn lkpg]df ¿kfGtl/t eP atfpg;Sb}gf}+ .Ú tL d';fn] k|x/Lrf}sLglhs 3/ ePsf dflg;nfO{ ;d]tcfqmd0f ug]{ u/]sf] atfOG5 .

df]6] ljBfyL{x¿nfO{g[To sIff

s5'jfsf] z/L/sf] aflx/Lcfj/0f tyf 5fnf ljleGgk|of]hgsf lglDt k|of]u ug]{ qmda9\bf] 5 . o;n] s]Gofsf] ;d'b|L

rLgdf k | fyldstyf dfWolds txsfljBfyL{x¿sf] a9\b} uPsf]df]6f]kg 36fpg l5§} g[TosIff ;~rfng ul/g]ePsf ] 5 . k9fOdfrnfv ljBfyL{n] lrlgof“ljZj ljBfnox¿df egf{x'g zf/Ll/s ¿kdf klgtGb'?:t x'g'kg]{ lgod nfu"ul/Psf] 5 .

PsltxfO o'jf a]/f]huf/ljt]sf] Ps bzsdf !%

b]lv @$ jif{ pd]/sf a]/f]huf/o'jfo'jtLsf] ;+Vof xjfQ} a9]sfn]ljZjsf Ps ltxfO o 'jfa]/f]huf/ ePsf] cGt{/fli6«o >d;+u7g -cfO{Pncf]_ n] hgfPsf] 5 .cfO{Pncf]sf] k|ltj]bgcg';f/a]/f]huf/Lsf] ;d:of ;dfwfg ug{sl/a $) s/f]8 gof“ / /fd|f/f]huf/L l;h{gf ug'{kg]{ x'G5 .

;+u7g cg';f/ ;dfhdfo'jfsf] ;a}eGbf a9L cfly{spTkfbsTj zlQm eP klg ;g\

!((% b]lv @))% ;Dddfa]/f]huf/L ;+Vof !% k|ltztn]a9]/ * s/f]8 %) nfv k'u]sf]5 . To;}u/L #) s/f]8eGbf a9Lo'jf k|ltlbg b'O { cd]l/sL8n/eGbf sd /sddf u'hf/frnfpg afWo 5g\ .

;g\ !((% b]lv @))% sf]aLrdf o'jfo'jtLsf] ;+Vof !#k|ltztn] a9] klg !% b]lv @$jif{sf o'jfo'jtLsf nflu /f]huf/Ls]an # bzdnj ( k|ltztn]j[l4 ePsf] 5 .

cfefif lu/L@)%& c;f]h (

cfo'idfg\ aL=;L=@)%( c;f]h &

Cltsf kf}8]n@)^! c;f]h $

ls/0f l;+hfnL@)%$ c;f]h ̂

Zj]tf cof{n@)%& c;f]h %

s[ltdf rf}w/L@)^# c;f]h %

cg';Gwfg cg';f/ ef/t,sDaf]l8of tyf >Ln+sfdf klgwgL / ul/aLrsf] vf8n a9\b}uPsf] 5 . tL b]zdf lzIff,tflnd Pj+ :jf:Yo pkrf/sfnflu a9L nufgL ug{ k|ltj]bgn]hf]8 lbPsf] 5 . ;x/L tyfu|fdL0f If ]qsf] lzIff tyfhgtfsf nflu ul/g] nufgLdf7"nf] leGgtf /x]sfn] oL b]zdfwgL / ul/aaLrsf] vf8nkm/flsnf] ePsf] a}+sn] hgfPsf] 5 .c;dfgtfsf sf/0f ;dfhdf wgL/ ul/aaLrsf] cfDbfgLsf] leGgtfklg a9]sf] a}+sn] hgfPsf] 5 .

Page 19: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 @!

k|ltof]uLsf] gfd M lgzfg l;+x

sIff M %

ljBfnosf] gfd M j]:6 lj· :s'n, nlntk'/

/+u e/ k|ltof]lutf – $ sf] glthf

nfdf] ;dob]lv åGåsf] rk]6fdfk/]/ cefjsf] kL8f v]Kb} cfPsfl8kf6{d]G6n :6f]/x¿df clxn] Jofkfl/ssf/f]af/ tyf pkef]Qmfx¿sf] rxnkxna9\g yfn]sf] 5 . b]zsf] zflGt /l:y/tf;“u} l8kf6{d]G6n :6f]/ lsgd]nug]{ pko'Qm ynf] ag]sf 5g\ .

Pp6} 5fgfd'lg b}lgscfjZostfsf ;a}h;f] ;fdfg lsgd]nug{ ;lsg] …l8kf6{d]G6n :6f]/Ú hfg]rng ca pkef]Qmfsf nflu ;fdfGoaGg yfn]sf] 5 . …l8kf6{d]G6n :6f]/Úsf] lj:tf/n] ;x/L pkef]Qmfsf] lsgd]nug]{ afgLdf kl/jt{g cfPsf] 5 eg]pkef]Qmfsf] abln“bf] ?lr …l8kf6{d]G6n:6f]/Ú sf] lj:tf/df ;xfos e}/x]sf]5 . sf7df8f}“ / aflx/;d]t u/]/ clxn]g]kfndf 7"nf tyf dWod :t/sf b'O{;oeGbf a9L l8kf6{d]G6n :6f]/;~rfngdf 5g\ . /fhwfgLdf 7"nfl8kf{6d]G6n :6f]/x¿sf] nfddf ANo"

gcfpg] ePsfn] o:tf ;fdfgsf]d"NoIffeGbf a9L x'g] u/]sf] pkef]Qmftyf Joj;foLx¿sf] 7x/ 5 .

åGån] s]xL ;do ;d:ofdf kf/]klg a9\bf] nf]slk|otfs} sf/0f clxn]l8kf6{d]G6n :6f]/x¿ cfkm\gf] lj:tf/Pj+ :t/j[l4df nfu]sf 5g\ . …;dosf]dfu / u|fxssf] ?lr;“u} l8kf6{d]G6n:6f]/x¿n] cfkm\gf] :t/ a9fpg /gof“ ;]jfx¿ lbg ;'ljwfx¿sf] lj:tf/ug{ yfn]sf 5g\ . o:tf ;'ljwfdflsgd]nsf ;fdfgx¿ pknAwu/fpg];“u} d;fh kfn{/, x]o/ ;}n'g,Ao'6L kfn{/, :jLldª ;'ljwf,afnaflnsfsf nflu v]ns'b, lhdcflb ;'ljwfx¿;d]t Ps} ynf]dfpknAw u/fpg] k|of; ul/Psf] 5 .

l8kf6{d]G6n :6f]/x¿nfO{ dx“uf]dflgP klg k|lt:kwf{Tds d"No /fv]/Jofkf/ ul//x]sf k|foM l8kf6{d]G6n:6f]/n] aflx/sf ;fdfGo k;nsf] eGbfklg sd, sl/a !) k|ltzt dfq}gfkmf /fv]sf] bfaL Joj;foLx¿sf]5 . o;}u/L u|fxs tfGg] xf]8afhLdfd"Nodf dfq xf]Og, l;hgcg';f/ lbOg]ljz]if 5'6 …;]nÚ / …l8:sfpG6Ú dfklg k|lt:kwf{ 5 .

w]/} :6f]/df Snf]h ;ls{66]lnlehg Sofd]/f -;L;L6LeL_nufOP klg l8kf6{d]G6n :6f ]/sf; ~r f ns x¿ r f ] / L /n'6kf6af6 klg kLl8t 5g\ .sltkosf ] sfd g } rf ]g ] { /n'6 \g ] x ' G5 . log} sf/0fn] ubf{sltko gof “ :6f ]/df Snf ]h; ls { 6 6 ] ln lehg So fd ] / f ,a f /s f ] 8 : So f l gª; l xts f ]cTofw'lgs ;'/Iff k|0ffnL h8fgul/Psf 5g \ . of ] k | lj lwn ]ljgfe'QmfgL :6f]/ kl/;/af6 ;fdfgaflx/ lgsfNbf rsf]{ cfjfh k}bfx'G5 eg] Sofd]/fn] rf]/L / n'6kf6sf;fy} cGo ultljlw;d]t kQf nufpgd2t u5{ . /f]huf/L l;h{gf, eG;f/s/nufot /fh:jdf k|ToIf clej[l4u/L l8kf6{d]G6n :6f]/x¿n] cy{tGqdf7"nf] 6]jf k'¥ofO/x]sfn] o;nfO{pBf]usf] bhf{ lbOg'kg]{ dfu klgp7\g yfn]sf] 5 .

–ef]nf dxtf]

;+;f/sf] h'g;'s} efudf /x] klg xfdLtfkqmddf cfpg] lgoldt kl/jt{gaf6 c5'tf]/xg ;Sb}gf}+ . To;}n] hf8f] dlxgfdf 5fnfdfb]lvg] ¿vf]kg clg lr;f]sf] c;/af6 cfkm\gf]sflGt u'dfp“b} uPsf] 5fnfsf af/]df hfgsf/L/fVg' cfjZos x'G5 .

lbgsf] ;'?jft tftf] kfgLn] g'xfP/ ug{'xf];\,t/ To;af6 aflxl/g'cl3 sl/a !% ;]s]G8sfnflu lr;f] kfgL k|of]u ug'{xf];\ . To;kl5 tftf]sf]dfqf a9fpg'xf];\ / km]l/ sd ug{'xf];\ . sl/ab'O{ ldg]6sf nflu of] k|lqmof bf]xf]¥ofpg'xf];\ .of] k|lqmof em~eml6nf] nfUg ;S5 t/ of] Psk|sf/sf] hnlrlsT;f xf] h;n] xfd|f] z/L/sf]/Qm;~rf/ k|0ffnLdf pQ]hgf k}bf u5{ / 5fnfnfO{k'ghL{ljt t'Nofp“5 . 5fnfsf nflu of] ljlwcToGt nfebfos l;4 ePsf] 5 . olb of]k|lqmofaf6 cfglGbt x'g'x'Gg eg] klg ;Demg'xf];\—of] kl/>d tkfO{+n] cfkm\gf] /dfOnf]sf nflu ge}5fnfsf nflu ub{} x'g'x'G5 .

c;n lsl;dsf] d:r/fOh/ k|of]uug{'xf];\ . cg'xf/sf nflu h'g nf];g k|of]uug{'x'G5 ToxL nf];g z/L/sf ljleGg efudfk|of]u gug{'xf];\ . k}tfnf, s'lxgf, 3'“8f, kfv'/f,uf]8f / 9f8df ;w}+ pRrsf]l6sf] Pj+ k|efjsf/Lnf];g dfq k|of]u ug{'xf];\ . d'xf/sf nflu b"wsf]t/, t}nLo kfgL -e6df; / l3ps'df/L jfhf}sf] u'0fo'Qm_ ld>0f pQd x'G5 . lbp“;f] 3fdsf]/fk t]lhnf] ePsf] ;dodf d:r/fOh/ nufpg'/fd|f] dflgG5 . 3fdsf] /fksf] c;/ sd ug{sf“qmf], lv/f jf le6fldg O{o'Qm ;f}Gbo{ k|zfwgk|of]u ug{ ;lsG5 . z/L/ ;'Vvf 5 eg] rfp/Lcfpg glbg /flt ;'Tg'cl3 t}nLo h]nnufpg'k5{ . hf8f] dlxgfdf cf]7df sn]6L kg{'Pp6f HjnGt ;d:of aGb} uPsf] 5 . o;sf

nflu d:r/fOh/o'Qm pRrsf]6Lsf] lnk afdk|of]u ug{'xf];\ h;n] ;'/Iff k|bfg ug'{sf ;fy}cf]7nfO{ ;'Vvf x'g lb+b}g .

sDtLdf ;ftfsf] @ k6s 5fnfsf] sTnfemfg{'xf];\ . o;f] ugf{n] 5fnfsf] d[tsf]lifsfx¿x6\g]5g\ / 5fnfn] yk cfb|tf k|fKt ug{ ;S5 .udL{df xfdL h'g lrNnf]kgsf af/]df u'gf;f] u5f}{}+Tof] lrNnf]kg hf8f] ofdsf] cToGt lr;f] tfkdfg/ dWo pmi0ftfsf sf/0f z/L/n] pTkfbg ug{;Sb}g . h;n] ubf{ 5fnfsf] tNnf] ;txdf hDdfx'g'kg]{ kfgL 5fnfn] u'dfp“5 . o;af6 5fnfdf;docufj} wsf{x¿ b]lvg] / v;|f] x'g] ;d:ofpTkGg x'G5 . k|To]s laxfg Ps lunf; sfutLkfgL lkpg'xf]; . of] z/L/df tfk k}bf ug]{ lrlgof“

cfo'j]{b k4lt xf] . o;n]sn]hf], lkQfzfonufot;a} zf/Ll/s k|0ffnLnfO{r':t b'?:t /fV5 . o;n]xflgsf/s ljiffSt tŒjx¿x6fP/ /utnfO{ ;kmf u5{ .

d:t;“u lgbfpg'xf];\, k};fn] /ftsf]cf/fdbfos If0faf6 k|fKt x'g] kmfObf lsGg;ls+b}g . olb /fd|f];“u lgbfpg'ePg eg] z/L/df/x]sf] clS;hgsf] dfqf 36\g]5, h;n] ubf{gof“ sf]lifsfx¿ aGg kfp“b}gg\ / 5fnfdf Psk|sf/sf] v/faL b]vf kb}{ hfG5 . z/L/nfO{r':t / km'lt{nf] /fVg x/]s JolQmn] & b]lv (306f;Dd /fd|f];“u lgbfpg}k5{ .

a8{ dn, jN8{ 6«]8 ;]G6/ tyf sf7df8f}+dn ylkPsf 5g\ . l8kf6{d]G6n:6f]/x¿dWo] tfxfrnl:yt d]6«f] dnrf}aL;} 306f v'nf /xg] ljz]iftfsf;fy ;~rflnt 5 . o:t} e/v/};~rfngdf cfPsf] lqk'/]Zj/l:yto'gfO{6]8 jN8{ 6«]8 ;]G6/df :jLldËsf];d]t ;'ljwfn] l8kf{6d]G6 :6f]/x¿ gf}nf;'ljwf pknAw u/fP/ u|fxs cfslif{tug]{ gof“–gof“ pkfo ckgfpg yfn]sf]k|:6 x'G5 . o:tf ;a} l8kf6{d]G6n:6f]/ Ps s/f]8eGbf a9Lsf] nufgLdf;~rflnt 5g\ . l8kf6{d]G6n :6f]/x¿la:tf/} kf]v/f, gf/fo0fu9, w/fg, O6x/Lcflb ;x/df k'lu;s]sf 5g\ . o:tfl8kf6{d]G6n :6f]/x¿df jflif{s sl/a# ca{sf] sf/f]af/ x'g] u/]sf] 5 .

g]kfndf l8kf6{d]G6n :6f]/sf]Oltxf; Tolt k'/fgf] 5}g . ;a}h;f];fdfg ;hfP/ /flvPsf] / cfkm}“;fdfg 5fg]/ lsGg kfOg] …;]Nkm

;le{;Ú ePsf] klxnf] l8kf6{d]G6n :6f]/lqk'/]Zj/sf] An'a8{ g} xf] . @)$);fnlt/ xf]6n An':6f/ kl/;/df v'n]sf]An'a8{n] ;'?–;'?df g]kfnL u|fxscfslif{t ug{ ;s]sf] lyPg . klxn]ljb]zL / pRr ju{sf dflg;x¿ dfq}l5g]{ An'a8{, gd:t], h]ldgL, ;]G6«nx¿clxn] dWodju{aLr nf]slk|o 5g\ .An'a8{kl5 v'n]sf gd:t], h]ldgL,; ]G6 «n cflbn] dWodjuL {opkef]QmfnfO{ l8kf6{d]G6n :6f]/k|ltcfslif{t u/] . …;'?;'?df ljb]zL /pRr ju{sf g]kfnLnfO{ dfq}u|fxs dflgPsf] eP klg clxn];a }h;f] :6f]/sf d'Vo u|fxsdWodjuL{o g]kfnL g} ePsf 5g\,Ú;]G6«n l8kf6{d]G6n :6f]/sf /fhf/Tgt'nfw/ atfp“5g\ .

oBlk dWodjuL{o g]kfnLnfO{l8kf6{d]G6n :6f]/lt/ tfGg] klxnf]sfdrflx“ ef6e6]gL ;'k/ dfs]{6n]u/]sf] lyof] . !* jif{cl3 vfg]s'/f/ efG;fsf s]xL ;fdfg /flvPsf]Pp6f ;fwf/0f ;]Nkm ;le{; u|f];/L:6f]/af6 ;'? ePsf] ef6e6]gL ;'k/dfs]{6 kl5Nnf] 5–;ft jif{otfsf7df8f}“sf] ;a}eGbf Jojl:yt Pj+7"nf] l8kf6{d]G6n :6f]/ ag]sf] 5 .

l8kf6 {d ]G6n :6f ]/k | ltdWodjuL{o u|fxsx¿sf] cfsif{0fa9\g'sf] k5fl8 ;fdfg dfUg' gkg]{,cfkm}“n] 5f]P/, x]/]/, 5gf]6 ug{ ;lsg],df ]ndf]nfO ug' { gkg] { , k|;:tljljwtf, k|lt:kwf{Tds d"No tyfa]nfavt …;]nÚ df /flvg] ;fdfgcflb sf/0f k|d'v 5g\ . ;fdfGok;ndf s]xL ;fdfg ;f]w]kl5lsGg afWo x'g'kg]{ jf s]xL glsGbfcK7\of/f] cg'ej x'g] cj:yf g/xg'l8kf6{d]G6n :6f]/sf] csf]{ ljz]iftfxf] . l8kf6{d]G6n :6f]/x¿n] cfkm\gfsd{rf/LnfO{ u|fxs;“u s:tf] / s;/LJojxf/ ug]{ eGg] tflnd ;d]t lbg]u/]sf 5g\ . l8kf6{d]G6n :6f]/df…qm]l86 sf8{Ú af6 ;fdfg lsGg;lsg] ;'ljwf x'g' o;sf] ykcfsif{0f xf] . ljb]zL ufd]{G6\;nufotljb]zaf6 cfpg] la:s'6, rsn]6,k/km\o"d, s:d]l6s cflb ;fdfgsf]eG;f/ b/ a9L x'g] / …k'mn OGEjfO;Ú

l8kf6{d]G6n :6f]/df

5fnfsf] plrt :ofxf/

b]lvg yfNof] rxnkxnb]lvg yfNof] rxnkxn

Page 20: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 @@

v]ns'b / /fhgLltdf ;dfgrf;f] /fVg]x¿sf nflu ef/t /kfls:tfgn] Ps–csf{k|lt ug] {Jojxf/ ;b}j :d/0fLo x'G5 . o'4sf]d}bfgb]lv v]ns'bsf] d}bfg;Dd cemljz]ifu/]/ lqms]6sf] d}bfgdf ef/t/ kfls:tfgaLrsf] k':t}gL zq'tf:ki6 cg'ej ug{ ;lsG5 . zq'tfsf]of] k/LIf0fdf klxnf] 6\jfG6L–@)ljZjsk lqms ]6sf ] km fOgnlr/:d/0fLo /x\of] . blIf0f clk|msfsf]hf]xfG;au{df v]lnPsf] 6\jfG6L–@)ljZjsk lqms]6sf] kmfOgn v]ndfef/t kfls:tfg lj?4 % /gsf]cGt/n] ljhoL x'bf“ gof“ lbNnLdfh'g :t/sf] v'l;ofnL b]lvof] To:t}lg/fzf O:nfdfjfbdf 5fof] .

dflg;x¿ lqms]6 eGg] lalQs}ef/t / kfls:tfgaLr v]lng] s'g}klg :t/sf] v]nnfO{ ;a}eGbf a9L/f]df~rsf/L dfG5g\ . /f]df~rsf] of]>[ +vnf ef/t / kfls:tfgsf]/fhg}lts cl:tTj hlQs} nfdf] 5 .ax'sf]0fLo lqms]6 k|lt:kwf{df;a}h;f] cfof]hsx¿ ef/t /kfls:tfgaLr g} clGtd k|lt:kwf{xf];\ eGg] rfxG5g\ . o:tf] l:yltcfof]hsx¿nfO{ cfly{s ¿kdfnfebfos klg dflgG5 . lqms]6sf]ax'kIfLo -Ps lbj;Lo ljZjsklqms]6 ;lxt_ v]ndf ef/t /kfls:tfg kmfOgndf klxnf]k6sle8\bf lglZrt ¿kdf s'g} klg

l6d Ps–csf{eGbf sdhf]/ lyPgg\ .b'j}tkm{sf l6ddf lqms]6df gfdsdfPsf v]nf8Lsf] :yfg gof“ /ck]Iffs[t o'jf v]nf8Lx¿n] lnPsflyP . ef/t eGg]lalQs} t]Gb'ns/,uf+u'nL, b|la8 tyf kfls:tfg eGg]lalQs} OGhdfd, df]xDdb o';'km,;f]Pj cVt/ h:tf gfd :d/0f ug]{cfd bz {sn ] o; k6s tLx:tLx¿nfO{ Ps–csf{;“u >]i7tfsfnflu k|lt:kwf{ ul//x]sf] b]VgkfPgg\ . oBlk ef/tsf uf}tduDeL/, /f]lxt zdf{, O/kmfg k7fg/ kls:tfgsf ld;afx pn xs,Od/fg glh/, pd/ u'n h:tfcGt;Dd ;+3if{ ug]{ OR5fzlQm ePsfv]nf8Lx¿sf] hdftn] klxnf] 6\jfG6L–@) ljZjsk lqms]6nfO{ :d/0fLo agfpgcfkm\gf] tkm{af6 ;Sbf] k|of; u¥of] /To;df pgLx¿ ;kmn klg eP .

hf ]x fG;au {df v ] lnPsf ]kmfOgn v]nn] 6\jfG6L–@) lqms]6nfO{yk nf]slk|o agfpg] cg'dfg lqms]6ljZn]ifsx¿sf ] 5 . vf;u/Lef/tsf] lhtkl5 6\jfG6L–@)lqms]6sf af/]df gsf/fTds l6Kk0fLub } { cfPsf ef/tLo lqms ]6kl08tx¿n] casf lbgdf ef/tdf6\jfG6L–@) lqms]6n] ultnf] :yfgagfpg'k5{ / ;DalGwt lgsfon]6\jfG6L–@) lqms]6sf] k|a4{gsf nflubx|f] kfOnf rfNg'k5{ eGg] kIfdfjsfnt ug]{5g\ . /dfOnf] s'/f s]

eg] 6\jfG6L–@) lqms]6sf] ljZjskv]Ng blIf0f clk|msfdf e]nf ePsf!@ d'n'sdWo] 6]i6:t/sf] dfGotfgkfPsf :s6Nof08, s]Gof / lhDafj]afx]s c¿ ( d'n'ssf] cfGtl/slqms]6df 6\jfG6L–@) n] k|j]z gkfPsf]d'n's ef/tdfq} lyof] . ef/tsf] cfGtl/slqms]6df clxn];Dd 6\jfG6L–@) lqms]6v]lnPsf] 5}g / of] ljZjskcl3 ef/tn]Psdfq 6\jfG6L–@) lqms]6 k|ltof]lutf-blIf0f clk|msf;“u_ v]n]sf] lyof] .

klxnf] 6\jfG6L–@) ljZjskef/tn] lht] klg of] k|ltof]lutfw]/} d'n'snfO{ kf7 l;sfpg ;kmn/x\of] . vf;u/L k/Dk/fut ¿kdf

lqms]6sf] kfj/xfp; dflgPsfci6 « ] lnof, blIf0f clk | msf /Oª\uNof08 h:tf d'n'sn] h'glsl;dsf] k/fhonfO{ cfTd;ftug'{k¥of] To;n] 6\jfG6L–@) lqms]6dfof]Uotf / k|ltefeGbf a9L d}bfgdfb]vfk/]sf] tTsfnLg cj;/sf];b'kof]u ug{ ;Sg] l6d g} lhtsf]xsbf/ x'G5 eGg] s'/f klg k|dfl0ftu¥of] . v]nsf qmddf l;lh{tcj;/sf] ;b'kof]u u/]/ g} klxnf]r/0fsf ] v ]ndf lhDafj ]n ]ci6«]lnofnfO{ / a+unfb]zn] j]i6Ol08hnfO{ k5f/]sf lyP .

ef/tsf] v';Ldfkfls:tfgsf] cf“;'

k7fg / clk|mbLcfkm\gf] of]Uotfn] s'g} klg

v]ndf tfTsflns k|efj kf/]/ cfkm\gf]l6dnfO{ lhtsf] xsbf/ agfpg]v]nf8LnfO{ s'g} klg v]ndf …Dofg ckm lb DofrÚ elgG5 . 6\jfG6L–@)ljZjsk lqms]6sf] kmfOgndf of] pkflwsf] xsbf/ ePsf ef/tsfO/kmfg k7fgnfO{ s'g} a]nf ef/tLo rogstf{x¿n] Ps lbj;Lolqms]6af6 kfvf nufPsf lyP . s7f]/ d]xgt / cfTdljZjf; ;lxtclGtd ;dodf 6\jfG6L–@) lqms]6 l6ddf ;dfj]z ul/Psf k7fgkmfOgn v]ndf $ cf]e/sf] cfkm\gf] :k]ndf hDdf !^ /g vr{ u/]/ kfls:tfgsf# dxŒjk"0f{ ;f]Pa dlns, ;flxb clk|mbL / of;]/ c/fkmftnfO{ l6dnfO{ cfjZosePsf] ;dodf cfp6 u/]/ Dofg ckm lb Dofrsf] xsbf/ ag] . To;}u/Lk"/f k|ltof]lutfdf k|efjzfnL k|bz{g u/]sf kfls:tfgsf ;flxb clk|mbL…Dofg ckm lb 6'gf{d]G6Ú 3f]lift eP . pgn] Aofl6ªtkm{ & v]ndf (!/g agfpg'sf ;fy} alnªtkm{ ^ v]ndf !@ ljs]6 lnPsf lyP . o;sfcltl/Qm lkmN8/sf ¿kdf clk|mbLn] b'O{ Sofr ;d]t ;dft]sf lyP .

;jf{lws /g6 \jfG6L–@) ljZjsk

lqms]6cGtu{t ;jf{lws /g agfpg]sLlt{dfg c:6«]lnofsf DofYy'x]8]gsf] gfddf /x\of] . DofYy'x]8]gn] ̂ v]ndf # k6s g6cfp6/x “b } ** bzdnj ## /gk|ltOlgªsf b/n] @ ;o ^% /gagfP . o; qmddf x]8]gn] $cw{zts agfP . x]8]gn] of]k|ltof]lutfdf s'n !) 5Ssf tyf#@ rf}sf k|xf/ u/]sf lyP .

Uofn]sf] ztsklxnf] 6\jfG6L–@) ljZjsksf qmddfj]:6OlG8hsf k|f/lDes Aof6\;Dofglqm; Uofn]n] 6\jfG6L–@) lqms]6s} klxnf]zts k|xf/ u/] . cfof]hs blIf0fclk|msflj?4 pb\3f6g v]n v]Nb} Uofn]n]%& and} ! ;o !& /g agfPsf lyP .zts agfpg] qmddf Uofn]n] & rf}sftyf !) 5Ssf k|xf/ u/]sf lyP . @;o % bzdnj @^ /gsf] :6«fOs /]6/x]sf] Uofn]sf] of] zts 6\jfG6L–@)lqms]6sf] clxn];Dds} Ps dfq ztsklg xf] .

nLsf] x\ofl6«s6 \jfG6L–@) ljZjsk

lqms]6cGtu{t c:6«]lnofsf a|]6\ nLa+unfb]zlj?4 x\ofl6«s -# andf# ljs ]6_ u/ ] . bf ]; | f ]r/0fcGtu{tsf] pQm v]ndf a|]6\nLn] cfkm\gf] rf}yf] tyf l6dsf]!& cf}+ cf]e/sf] t];|f] andf ;lsacn x;gnfO{ ljs]6 lsk/dfkm{tSofr u/fP . rf}yf] andf d';/kmdf]t{hfnfO{ af]N8 u/] eg] kf“rf}+andf cfnf ]s skfnLnfO {PnaL8An' cfp6 u/] .

6\jfG6L–@) ljZjskcGtu{t ;a}eGbf 7"nf] lht >Ln+sf -/gsf] cfwf/df_/ c:6«]lnof -ljs]6sf] cfwf/df_ n] k|fKt u/] . >Ln+sfn] lnu r/0fsf] v]ndfs]GofnfO{ ! ;o &@ /gn] k/flht u/]sf] lyof] eg] c:6«]lnofn] bf];|f]r/0fsf] v]ndf >Ln+sfnfO{ !) ljs]6n] k/flht u/]sf] lyof] .

5Ss}5Ssf6 \jfG6L–@) ljZjskdf

5Ssfsf] jiff{ ePsf] 5 . k"/fk|ltof]lutfdf s'n @ ;o ̂ % 5Ssfk|xf/ ul/of] . o:tf] 5Ssf k|xf/ug]{ qmddf $ j6f sLlt{dfg ag]sf5g\ . ef/tsf o'j/fh l;+xn]Oª\NofG8sf an/ :6'c6{ a|f]8sf] Pscf]e/df ^ 5Ssf k|xf/ u/]/ gof“sLlt{dfg sfod u/] . j]:6OlG8hsflqm; Uofn]n] Pp6} Olgªdf !)5Ssf k|xf/ u/]/ csf]{ sLlt{dfgsfod u/] . Uofn]sf] sLlt{dfg blIf0fclk|msflj?4 ag]sf] lyof] . To;}u/LGo"lhNofG8sf qm]u Dofsldngn]6\jfG6L–@) ljZjskcGtu{t ;jf{lws!# 5Ssf k|xf/ u/]/ gof“ sLlt{dfgagfPsf 5g\ . of] sLlt{dfg agfpgDofsldngn] ̂ v]nsf % Olgª k|of]uu/] . kfls:tfgsf ld;jfx pn xsn]annfO{ ! ;o !! ld6/ 6f9f k|xf/u/]/ ;a}eGbf nfdf] 5Ssf k|xf/ ug]{

cgf}7f] sLlt{dfg;d]t sfod u/]sf5g\ . k|xf/ ul/Psf] 5Ssfsf] nDafOgfKg] k|ljlwnfO{ cGt/f{li6«o lqms]6sfplG;nn] o;} ljZjskdf klxnf]k6s k|of]u u/]sf] xf] .

7"nf] lht

l;+xsf] cw{zts6\jfG6L–@) ljZjsksf

qmddf ef/tsf dWoqmdsfAof6\;Dofg o'j/fh l;+xn] ;jf{lwsl56f] cw{zts k|xf/ u/] . 6\jfG6L–@) ljZjsksf] bf];|f] r/0fsf]v]ncGtu{t Oª\NofG8lj?4 v]Nb}

;jf{lws ljs]66\jfG6L–@) ljZjsk

lqms]6cGtu{t ;jf{lws ljs]6 lng]sLlt{dfg kfls:tfgsf pd/u'nsf] gfddf /x\of] . u'nn] &v]ndf @& bzdnj $ cf]e/ alnª

6\jfG6L–@) ljZjsk lqms]6sf sLlt{dfgx¿

ub}{ ! ;o % /gsf] d"Nodf !# ljs]6lnPsf 5g\ .

pRr :sf]/6\jfG6L–@) ljZjskcGtu{t

>Ln+sfn] ;a}eGbf pRr of]ukmntof/ u/]/ gof“ ljZj sLlt{dfgsfod u/]sf] 5 . >Ln+sfn]s]Goflj?4 v]lnPsf] lnu r/0fsf]v]ndf k|ltcf]e/ !# /gsf b/n] @;o ^) /g agfPsf] lyof] . o;qmddf >Ln+sfsf ^ hgfAof6\;Dofg cfp6 ePsf lyP .

l;+xn] !@ and} cw{zts agfPsflyP . o; qmddf l;+xn] & 5Ssftyf # rf}sf k|xf/ u/]sf lyP .pQm Olgªdf l;+xn] !^ an v]n]/%* /g agfPsf lyP .

;j{>]i7 ;fem]bf/L6\jfG6L–@) ljZjsk

lqms]6cGtu{t ;a}eGbf 7"nf];fem]bf/Lsf] sLlt{dfg j]:6OlG8hsflqm; Uofn] / l8of]g l:dyn] sfodu/] . blIf0f clk|msflj?4 v]lnPsf]k|ltof]lutfsf] pb\3f6g v]ndf Uofn]/ l:dyn] klxnf] ljs]6sf nflu !;o $% /g agfPsf lyP .

Page 21: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 @#kfNkf— kfNkfsf] tfg;]gdf

;DkGg t];|f] hg/n rf]O :d[lt/fli6 «o t]SjfGbf ] -cfO {6LPkm_k|ltof]lutfdf afUdtL c~rnn]cfkm\gf] jr{:j sfod u/]sf] 5 .g]kfn OG6/g];gn t]SjfGbf] dxf;+3kfNkfn] cfof]hgf u/]sf] pQmk|ltof]lutfdf !@ c~rnsf # ;o! v]nf8Ln] efu lnPsf lyP .k|ltof]lutfdf ($ hgf dlxnfv]nf8L tyf @ ;o @! hgf k'?ifv]nf8Lsf] ;xeflutf lyof] . dlxnf/ k'?iftkm{ Kof6g{ / :kfol/ªv]nfOPsf] lyof] . k|ltof]lutfsf]k'?if :kfol/ªtkm{ @) b]lv @%lsnf]u|fd tf}n;d"xdf wf}nflul/sftf]/g e08f/Ln] :j0f{, afUdtLsflzj v8 \s fn ] /ht ty fn'lDagLsf /jLg /fgf / /jLgk]dLdu/n] sf+:o kbs xft kf/] .

@% lsnf ]u | fdb ] lv #)lsnf]u|fd tf}n;d"xdf d]rLsf j;GtvqLn] :j0f{, ;'gLn dxTjfn] /httyf n'lDagLsf z]/h+u lxtfª /afUdtLsf ¿k]z >]i7n] sf+:o kbsxft kf/] . #) lsnf]u|fdb]lv #%lsnf]u|fd tf}n;d"xdf afudtLsf/jLg yfkfn] :j0f{, afUdtLs} z]v/yfkfn] /ht tyf dxfsfnLsf ;'jf;>]i7 / ;u/dfyfsf clgn s];Ln]sf+:o kbs lht] . #% lsnf]u|fdb]lv$) lsnf ]u | fd tf }n;d "xdfgf/fo0fLsf ;'gLn a8\tf}nfn] :j0f{,n'lDagLsf lzjnfn lu/Ln] /ht /afUdtLsf ;gd g]kfnLn] sf+:okbs xft kf/] .

$) b]lv $% lsnf ]u |fd

sf + :o kbs lht ] . %)lsnf ]u | fdb ] lv %% lsnf ]u | fdtf}n;d"xaf6 afUdtLsf /fd >]i7n]:j0f{, hgsk'/sf ;'bg ef/tLn] /httyf wf}nflu/Lsf a'4 af]xf]/f /d]rLsf lg/f]h /fgfdu/n] sf+:okbs lhTg ;kmn eP .

%% b ] lv ^) lsnf ]u | fdtf}n;d"xdf afUdtLsf cg'k s];Ln]:j0f{, sf];Lsf /fh]Gb| lwdfnn] /httyf d]rLsf gLns'df/ dxh{g /gf/fo0fLsf kz'klt v8\sfn]sf+:okbs xft kf/] . o;}u/L ^)lsnf]u|fd b]lv ^% lsnf]u|fdtf}n;d"xaf6 n'lDagLsf lgd{nGof}kfg]n] :j0f{, sf];Lsf cf]d >]i7n]/ht tyf gf/fo0fLsf dgf]h rf}w/L/ n'lDagLsf lxSdt 3tL{du/n]sf+:o kbs lht] . To:t}u/L ^%b]lv &) lsnf]u|fd tf}n;d"xdfn'lDagLsf s[i0fk|;fb 1jfnLn]:j0f{, sf];Lsf x]d/fh yfkfn]/ht tyf afUdtLsf k|sfz /fO{n]sf+:o kbs lht] .

#) b]lv #% lsnf]u|fd tf}n;d"xdfafUdtLsL cfzf >]i7n] :j0f{,u08sLsL ;[hgf tfdfªn] /httyg afUdtLs} c~hnL dxh{g /gf/fo0fLsL gjLgf vlgofn] sf+:okbs lhTg ;kmn eP .

#% b ] lv $) lsnf ]u | fd

tf}n;d"xdf zlz /fgfdu/n] :j0f{,dgLiff k'gn] /ht, pdf ;f? /lk|t' jfUn]n] sf+:o kbs kfP . $)b]lv $% lsnf]u|fd tf}n;d"xdfafUdtLsL t'n;f /fhynfn] :j0f{,afUdtLs} sljtf /fhynfn] /ht,gf/fo0fLsL c~h' tfdfªn] sf+:okbs lht] . $% b]lv %) lsnf]u|fdtf}n;d"xdf ;u/dfyfsL s';'dyfkfn] :j0f{, n'lDagLsL k'gLdfof

wgs'6fdf p;'

wgs'6f– o; jif{sf] p;'sf];fG;f]tkm{ k"jf{~rnsf tkm{af6/fli6«o l6ddf b'O{ hgf v]nf8L5gf}6 ePkl5 wgs'6fdf p; 'v]nsf] k|lzIf0f lng] v]nf8Lsf];+Vof a9]sf] 5 . o;cl3 @)%@;fndf p;' v]ndf 3gs'6faf6k|yd k6s pQd >]i7 /fli6«ol6ddf 5gf}6 ePsf lyP . !@j i f { k l 5 b ' O { d l xg fc l3k"jf{~rnsf] w/fgdf ePsf] 5gf}6v]ndf wgs'6f lgufn]sf v]dyfkf -efO_ / lxn]sL d]g'sftfdfª 5gf}6 ePsf lyP . /fi6«l6ddf wgs'6faf6 @ hgf v]nf8L5flgPkl5 clxn ] wgs'6fsfljleGg 7fp“sf ! ;oeGbf a9Lo'jfo'jtL p;'sf nflu k|lzIf0flnO/x]sf 5g\ .

wgs'6fsf] 6'“l8v]n, lxn]sf]dgsfdgf af]l8{ªsf] v]nd}bfg tyfsfut ]sf ] efi f f SofDk;sf ]v]nd}bfgdf k"jf{~rnsf If]qLov]nf8L eLd a/fd / g}g >]i7n]k|lzIf0f lbO/x]sf 5g\ eg] csf{lhNnf k|zLIfs lzj /fO{n] klgk|lzIf0f lbO/x]sf 5g\ . To;}u/Ll jho f bzd Ls f ] pknIod fwgs'6fs} lgufn]df klg csf] {l6d agfO{ k|lzIf0f lbg] tof/Le}/x]sf] p;' Sjfg wgs'6fsf ;lrjv]d yfkfn] atfP .

p;'h:tf] sl7g zf/Ll/ss;/t ug ' {kg ] { v ]ndf klgo'jfx¿;“u} k|lzIf0f lng] o'jtLx¿sf]klg sd 5}g . ;oeGbf a9Lk|lzIffyL{x¿dWo] #) eGbf a9LdxLnf p;' v]nf8Lx¿n] k|lzIf0f

lnO/x]sf] k|lzIfs g}g >]i7n]atfP . p;'sf] b'O{ kf6f] ;fG;f] /yf }n ' b 'j } v]ndf dlxnfx¿n]c f k m " n f O { sdh f ] / gd fg Lk|lzIf0f lnO/x]sf 5g\ . p;'sf];fG;f] v]ndf lkmlhsn kmfO6lss, alS;ªh:tf s;/t k5{g\ eg]yf}n'df xltof/ v's'/L, efnf, rnfpg]s;/t x'G5g\ .

–leiff sfkm\n]

a'6jndf cG8/–!%lqms]6 k|ltof]lutf

a'6jn— If]qLo lqms]6 ljsf;;ldltsf] If]q g+= $ sf] cfof]hgfdfa'6jndf cG8/– !% If]qLo lqms]6k|ltof]lutf ;'? ePsf] 5 . nfoG;Sna ckm n'lDagLsf] k|fof]hgdfa'6jnsf] l;4]Zj/ df=lj=sf] d}bfgdf;~rflnt k|ltof]lutfdf ¿kGb]xL,slknj:t', gjnk/f;L, kfNkf,sf:sL tyf lrtjgsf ^ j6fl 6dn ] e fu lnPs f 5g \ .pb \3 f6g v ]ndf ¿kGb ]x Ln ]lrtjgnfO{ ! ;o @# /gsf]ljzfn :sf ]/n ] x/fPsf ] 5 .cfOtaf/ ;'? ePsf] k|ltof]lutfc;f]h !@ ut];Dd rNg]5 .

– 6f]k/fh zdf{

uflj; sksf] pkflwhf]uLbxnfO{

ufO{3f6– pbok'/ lhNnfd}klxnf] k6s hf]lubx ufp“ ljsf;;ldltdf ;DkGg uflj; sk k'm6ank|ltof]lutfsf] pkflw cfof]hshf]uLbx uflj;n] xft kf/]sf] 5 .a'waf/ ePsf] km fOgn v ]ndfh f ] u L b x u f l j ;n ] j ] N6 f /uflj;nfO{ @–) n] k/flht ub}{pkflwdfly sAhf hdfPsf] xf] .kmfOgn v]ndf @ uf]n u/]sfhf]uLbx uflj;sf ;Gtf ]if /fO {pTs[i6 v]nf8L 3f]lift eP eg]pTs[i6 uf]n/Ifssf] pkflw hf]uLbxs}lbnLk rf}w/Ln] xft kf/] . k|ltof]lutfdf!( l6dsf] ;xeflutf lyof] .

/fli6«o t]SjfGbf]df

afUdtLsf] jr{:j

tf}n;d"xdf afUdtLsf l/lth k'/Ln]:j0f{, afUdtLs} ;'gLn a:g]tn]/ht tyf afUdtLsf s'zn yfkf/ ;u/dfyfsf /+hLt >]i7n] sf+:okbs xft kfg{ ;kmn eP . o;}u/L $% lsnf]u|fd tf}n;d"xb]lv %)lsnf]u|fd tf}n;d"xdf d]rLsf hLjgv'nfn du/n] :j0f{, ;]tLsf rfprL8+uf]nn] /ht / /fKtLsf dgf]hv8\sf tyf sf];Lsf ;lgt rf}w/Ln]

dlxnftkm { @) b]lv @%lsnf]u|fd tf}n;d"xdf gf/fo0fLsLcl:dtf kf7sn] :j0f{, n'lDagLsLk|z+;f /]UdLn] /ht, gf/fo0fLsLk|s[lt ;]9fO{+n] sf+:o kbs lht] .@% b]lv #) lsnf]u|fd tf}n;d"xdfafUdtLsL k"hf lu/Ln] :j0f { ,afUdtLs} ;'l:dtf >]i7n] /ht,afUdtLsL h'g' /fO{ tyf n'lDagLsL;Gh' sfsL{n] sf+:o kbs xft kf/] .

;f]d}n] /httyf afUdtLsL cg':sfe§/fO{ / n'lDagLsL l;h{gf ;f?n]sf+:o kbs lht] . %) b]lv %%lsnf]u|fd tf}n;d"xdf afUdtLsLlgd{nf u'?ªn] :j0f{, gf/fo0fLsLHof]lt zfxLn] /ht tyf ;]tLsLalatf s];Ln] sf+:o kbs lht] .

%% b ] lv ^) lsn f ] u | f dtf}n;d"xdf n'lDagLsL Plngf3tL{n] :j0f{ tf gf/fo0fLsL dfntLtfdfªn] /ht kbs lht] .

Kof6g{sf] dlxnftkm{ klxnf]8fg ANofs a]N6tkm{ afUdtLsLs';'d yfkfn] :j0f{ tyf n'lDagLsL¿kf a'9fyf]sLn] /ht kbs lht]eg] /]8 a]N6tkm{ afUdtLsL t'n;f/fhynfn] :j0f{ tyf n'lDagLsLlakgf lrbLn] /ht kbs lht] .o;}u/L gLnf] a]N6tkm{ n'lDagLsfl;h{gf ;f?n] :j0f{ tyf n'lDagLs}ljg' /fgfn] /ht kbs xft kf/]eg] u|Lg a]N6tkm{ afUdtLsL piff>]i7n] :j0f{ / afUdtLs} lk|t'jfUn]n] /ht kbs xft kf/] .To:t} o]Nnf] a]N6tkm{ n'lDagLsf;Gh' sfsL{n] :j0f{ tyf l;h{gftfdfªn] /ht kbs lht] .

Kof6g{ k '?iftkm { ANofsa]N6tkm{ sf];Lsf nId0f >]i7n] :j0f{tyf d]rLsf gLns'df/ dxh{gn]/ht kbs lht ] eg ] / ] 8a]N6tkm{ afUdtLsf z]v/ yfkfn]:j0 f { ty f ; ]t Ls f rfprL8+uf]nn] /ht kbs xft kf/] .u|Lg a]N6tkm{ d]rLsf l;s'dflnDa"n] :j0f{ tyf dxfsfnLsf;'jf; >]i7n] /ht kbs xft kf/]eg] o]nf] a]N6tkm{ afUdtLsf xgf]slnDa"n] :j0f{ tyf d]rLsf pHHjn>]i7n] /ht kbs lht] .

h'lgo/ dlxnf v]nf8Ltkm{afUdtLsL k"hf lu/L tyf l;lgo/dlxnf v]nf8Ltkm{ ;u/dfyfsLs';'d yfkf pTs[i6 v]nf8L 3f]lifteP . o; }u/L h ' lgo/ k '?i fv]nf8Ltkm { afUdtLsf hLjgv'nfndu/ Pj+ l;lgo/ k'?ifv]nf8Ltkm{ afUdtLsf /fd >]i7pTs[i6 v]nf8L 3f ]lift eP .cg'zfl;t l6dsf] pkflw eg]cfof]hs kfNkfsf] l6dn] lhTof] .

–dfwj cof{n

bf];|f]kN6 l8kf]6RoflDkog;fKtflxs ;dfrf/

w/fg– ut jif{ klxnf] r/0faf6}aflxl/Psf] cfof]hs l8kf]6 df=lj=n]w/fgdf ;DkGg rf}yf] l8kf]6 sk km'6ank|ltof]lutfsf] pkflw lht]sf] 5 .cfOtaf/ ;DkGg /f]df~rs kmfOgndfl8kf]6n] bLk]Gb| k|x/L cfjf;Lo :s'nnfO{@–) uf]n cGt/n] k/flht u/]sf] lyof] .cGt/ljBfno km'6andf k"jL{ g]kfns}pTs[i6 dflgg] l8kf]6n] o;cl3 of]k|ltof]lutf Ps}kN6 dfq lj=;+=@)^!;fnsf] klxnf] ;+:s/0fdf lht]sf] lyof] .

kmfOgnsf] bf];|f] xfkmdf k|jLglnDa" / k|jLg tfdfªn] u/]sf] Ps–Ps uf]n g} l8kf]6nfO{ bf];|f]kN6RoflDkog agfpg kof{Kt /x\of] .b'O{ jif{cl3sf] ljh]tf tyf ut jif{sf]pkljh]tf bLk]Gb| k|x/Ln] s8f 6Ss/lbP klg kmfOgndf uf ]n ug{;s]gg\ . l8kf]6sf v]nf8Lx¿sf]uf ]n ug] { y'k| } k|of; c;kmnt'NofPsf bLk]Gb |sf uf ]n/Ifsuf}/j aLs] kmfOgnsf] Dofg ckmb Dofr 3f]lift eP . 1fg ] Gb |;}lgsn] #–! Uff]nn] gjHof]ltnfO{k/flht ub} { k|ltof]lutfdf t];|f ]:yfg xfl;n u¥of ] . l8kf ]6df=lj=sf ld8lkmN8/ kf;fªtfdfªn] k|ltof]lutfs} ;jf] {Ts[i6v]nf8Lsf] k'/:sf/ xft kf/] eg]gjHof ] ltsf :6 « fOs/ o 'unu'?ªn] k|ltof]lutfd} ;jf{lws &uf]n u/]sf lyP .

Page 22: k|zfGtn]himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/... · c;f]h !!, @)^$ sep. 28, 2007 #

x]d/fh 1jfnLåf/f sflGtk'/ klAns];G; -k|f=_ ln= sf nflu k|sflzt tyf d'lb|t, sfof{no M sflGtk'/ sDKn]S;, ;'ljwfgu/, kf]=a=g++= ^)!(, sf7df8f}+, g]kfn, kmf]g g+= $$*)!)), km\ofS; M (&&–!–$$&)!&*,email:[email protected] btf{ g++= ((÷)%!÷%@, ;jf{lwsf/ M sflGtk'/ klAns];G; -k|f=_ln= ;“u ;'/lIFt k|aGw lgb]{zs M s}nfz l;/f]lxof, lgb]{zs M ljgf]b/fh 1jfnL, :jl:tsf l;/f]lxof, ;Dkfbs M ;'jf; 9sfn .

ebf} !$ @)^$ Aug. 31, 2007c;f]h !! @)^$ Sep 28, 2007 @$clGtd kftf]

k|;+u sltko

ljqmd /fO{

g]kfnL tf/fn] /GsfP sG;6{;fKtflxs ;dfrf/

sf7df8f}+–====d ltd|f] ;fyLltdL d]/f] ;fyL, ldn]/ ;fyL–;fyLk'Ug' 5 w]/} dfly, xfdL g]kfnL tf/f==Ú–g]kfnL tf/f–@ sf pTs[i6 !)d~rdf cfP/ gfRb} of] uLt ufpgyfn] . sfo{qmddf lgb]{zs /fh]Gb|znesf] /rgf tyf sfo{qmds};~rfns ufos bfh'efO ;To/fh/ :j¿k/fh cfrfo{sf] ;+uLtdfl;h{gf ul/Psf] lyd uLt ufpgyfn]kl5 sfo{qmdn] ;f+uLlts p8fge¥of ] . cfrfo { bfh 'efO; “u;~rflnsf /Lt' /fdbfdsf] 7§f;“u}sfo{qmd cl3 a9\b} uof] . ljleGghfqfdf dflg;x¿sf] eL8 x'g]sf7df8f} + pkTosfsf] j;Gtk'/8anLdf Tof] lbg g]kfnL tf/fsf];+uLtdo hfqf rln/x]sf] lyof] hxf“g]kfnL tf/fsf] 6k6]gdf k'u]sfk|lt:kwL{ ;ljgf 3nfg, ;Gtf]ifnfdf, ;'/h yfkf, cf/hL s“8]n,o'j/fh ltjf/L, /fh;fu/, Zj]tfk'~hf/L, ;"o{ls/0f nfdf, /f]lhgfu'?ª / tf/f nS;dn] kfn}kfnf] uLt;'gfP . rrf{df /x]sf g]kfnLcfw ' lgs, kk, lxkxk tyfnf]suLtx¿ ;'gfp“b} pgLx¿n]g]kfnL tf/f 6k6]g PNadsf cf–cfkm\gf gof“ uLt klg ufP . emG8}b; xhf/ bz{s pgLx¿sf] uLt;'g]/ em'Db} lyP . zlgaf/ lbp“;f];DkGg emG8} tLg 306f nfdf] pQm;f+uLlts sfo{qmdsf] cGTodfcfrfo{ bfh'efO ufosn] klg s]xLuLt ;'gfPsf lyP . o:t} k|sf/sf]sfo{qmd cl3Nnf] lbg cyf{t\ z'qmaf/

sfe|]sf] ag]kfdf ;DkGg ePsf]lyof] . sf7df8f}+sf] sfo{qmd;“u}g]kfnL tf/fsf] b]zJofkL ;f+uLltsofqf ;DkGg ePsf] 5 .kf]v/fdf g]kfnL tf/fsf] qm]h

kf]v/f– g]kfnL tf/f–@ sf6k 6]g k|ltof]uLx¿ b]ZfJofkLsG;6{sf qmddf bz{ssf] ;fya6'Ng ;kmn ePsf 5g\ . OlG8ogcfO8nsf sf/0f cf]em]ndf k/]sf]g]kfnL tf/fsf] rrf{ OlG8ogcfO8nsf] ;dflKt;“u} r'lnPsf] 5 .w/fg, a'6jn, gf/fu0fu9 x'“b} kf]v/fcfOk'u]sf] g]kfnL tf/fsf 6k 6]gk|ltof]uLx¿n] :yfgLo kf]v/f;efu[xdf bz{sx¿nfO{ cfk\mgfs0f lk |o uLtn ] n7 \7 kf/ ] .af9LkLl8tsf] ;xof]ufy{ elgPsf]sfo{qmdsf] ;'?df ;ljgf 3nfgn]cfk\mgf] klxnf] /]s8{ ePsf] uLtk|:t't ul/g\ . sfo{qmddf ;'Gb/j0f{sL sf7df8f} +lgjf;L /f]lhgf

u'?ªsf] k|:t'ltnfO{ bz{sx¿n]dg k/fP . pgn] sf]dn cf]nLsf]…dndn ls/L h"gsL/LÚ uLtufp“bf ;efu[xdf tfnLsf] k/f{5'6]sf] lyof] .

ufos bfh 'efO ;To /:j¿k/fh cfrfo{sf ] /dfOnf ]pb\3f]if0f;“u} tfltPsf] g]kfnL tf/fsf]pTs[i6 b; k|ltof]uLsf] k|:t'ltdfkf]v/fsf tGg]/L bz{sx¿ dlRrPsflyP . sfo{qmddf k|ltof]uL tf/fnS;dn] …of] dg t d]/f] g]kfnL xf]ÚuLt s] ufPsf lyP uLtsf] kl5–kl5 ufp“b} ;a} Ps;'/df gfRg yfn] .sfo{qmddf kf]v/fsf o'j/fh ltjf/L,ef ]hk '/sf /fh;fu/ ;'Gbf;,df]/ªsf cf/hL v/]n / ;"o{ls/0fnfdf tyf wflbªsf ;Gtf]if nfdfn]klg pTs[i6 k|:t'lt lbP . a'6jnsL;xefuL Zj]tf k'~hfnL k/LIffsfsf/0f sfo{qmddf ;xefuL x'gg;s]sf] cfof]hsx¿n] atfP .

afndlGb/df sG;6{ / 8fG; kf6L{

a'6jn— a'6jn l;6L 86sdtyf ;f/f P8\e/6fOlhªsf ]cfof]hgfdf xf6ahf/nfOgl:ytafndlGb/ k|fª\u0fdf d+unaf/Do'lhsn sG;6{ / 8fG; kf6L{ ;DkGgeof] . OlG8og cfO8nsf tTsfnLgclGtd k|lt:kwL{ -xfn ljh]tf_ k|zfGttfdfªsf] kIfdf P;PdP; ef]l6ª ug{/sd h'6fpg] p2]Zon] cfof]lhtsfo{qmddf k|lts"n kl/l:yltsfafah'b bz{sx¿ pNn]Vo ;+Vofdfpkl:yt eP . ufos lxdfn ;fu/sf];]lG6d]G6n kk …d]/L lgzfÚ / …d]/f]dfofÚ tyf ;'dg >]i7sf] k'/fgf] l/ldS;…afwf k¿g\ hlt g}Ú n] ;xefuLx¿sf]dg lht]sf] lyof] eg] O{Zj/ kf]v/]nn]…/ftf] l/agÚ k|:t't ubf{ :yfgLogftfn] 3/]n' bz{sx¿n] tfnL;“u} gfr]/;fy lbPsf lyP . ;a} ufosn] #–#

j6f uLt k|:t't u/]sf] sG;6{df 8Lh]o'jfsf] l8h]Oª;“u} 3/L d~rdf t3/L bz{sdfem cfP/ gfRg] z}nLn];xefuLx¿nfO{ kof{Kt pmhf{ k|bfgu/]sf] lyof] . ;f“em ^ ah]b]lv /flt( ah];Dd rn]sf] ] sfo{qmddf/fhwfgLaf6 cfPsf ufos c?0fsfsL{, lel8of] 8fO/]S6/ ;'/h,6]lnlehg sfo{qmd k|:tf]tf ;'lgn,:yfgLo snfsf/ j;Gt >]i7, ;'dLu'?ª tyf >Llgjf; rf}w/Lsf]k|:t'ltn] klg kof{Kt dgf]/~hglbPsf] lyof] . sG;6{af6 ;+sngePsf] ^) xhf/eGbf a9L ?k}of“n]ef/tsf] gf}tgjf k'u]/ k|zfGttfdfªnfO{ emG8} & xhf/ ef]6lbPsf] a'6jn l;6L 86sdsf;'dg/lZd >]i7n] atfP .

–6f]k/fh zdf{

b;}+sf] z'esfdgf;fKtflxs ;dfrf/

sf7df8f}+– uPsf] cfOtaf/ufos t 'n;L k/fh 'nLn ]g]kfnLx¿nfO{ cfp“bf] a8fb;}+sf]z'esfdgf cfkm\g} z}nLdf lbP .pgsf] ;+:yf ;'/ ;fwgf k|f=ln=n]cfof]hgf u/]sf] sfo{qmdsf] zLif{sg} …z'esfdgfÚ /flvPsf] lyof] .k/fh'nLsf] p2]Zo lyof]— a8fb;}+sf]z'esfdgf emG8} ! xhf/ bz{snfO{k |ToIf gfrufgsf dfWodaf6lbg] . To;df pgL ;kmn klg eP .g]kfn k|1f–k|lti7fgsf] xndfbz{sx¿sf] 3'O“rf]aLr ;f“em kf“rah]lt/ ;'/;fwgfsf bh{gf}+ ljBfyL{d~rdf b]vf k/] .

pgLx¿n] /fli6«o ufg ufPkl5;+uLtsf/ /fh' l;+xn] sfo{qmdsf]pb \3f6g u/ ] clg ;'? eof ];f+uLlts /dfOnf] . ;'?df cfOguflosf cfef d'sf?ª . pgn]cfkm\gf s]xL uLt ;'gfPkl5 qmd};“ut'n;L k/fh'nL, ;Tosnf /fO{, x]dGtzdf{ / ldUdf z]kf{n] cfkm\gf rlr{tuLtx¿ ;'gfP . sfo{qmddf g[Tosnfsf/x¿sf] k|:t'ltn] bz{snfO{kof{Kt dgf]/~hg k|bfg u¥of] .ljz ] i f u/L tLtf ] ;Tosfsnfsf/x¿sf] ;d;fdlos k|x;glgs} /dfOnf] lyof] . sfo{qmd emG8};f9] b'O{ 306f rn]sf] lyof] .

ut ;Ktfx ;/sf/Lpbf;Lgtf, :yflgo k|zf;gsf]nfk/jfxL Pj+ ;'/Iffansf] l9nfOn]ubf{ slknj:t'df lx+;f tyfk|ltlx+;fn] ;fDk|bflos b+ufsf] ¿klnof] . kmn:j¿k a'¢ hlGdPsf]If]qdf s+}of} lgbf]{if dfl/P . ufp“g}v/fgL eP, xhf/f}+ lj:yflkt eP .k|x/Lsf] lu/k\mtf/Lleq klg eL8n]JolQmxTof u¥of] . ;f]dflnofsfh:tf lrqx¿sf] lSnK; xfd| }6]lnlehg / kqklqsfdf xfd|}cg'xf/sf ;fy b]lvP . g]kfn;/sf/sf u[xdGqL To; lhNnfdfk'u]/ klg b+ufu|:t If]qdf k'Ug;s]gg\, tyflk d'n's l3l;|/x]s}5 . u}+8fk|j[lQdf x'ls{Psf / kf]l;Psfg]tfx¿nfO{ hflu/sf] h:tf] sf/afxLx'“b}g Sof/], g t pd]/sf] xbaGbL g}5 . g]kfnL /fhgLltdf g}ltstfsf]k|Zgn] vf;} cy{ /fVb}g eGg] s'/f t

;a}nfO{ yfx} 5 .bnx¿sf ] efuaG8 ]

;/sf/af6 cfzf ug' { eg]sf ]lg/fzf dfq kfpg' xf], t/ klgcefjdf af “ Rg l;ls;s]sfg]kfnLx¿nfO{ ;/sf/n] …k]6«f]nl8Knf]d];LÚ sf] kf7rflx+ l;sfPsf]5 . t]n gkfPsf] l:yltdf pTkGgJofjxfl/s, cfly{s Pj+ dfgl;sbafaaf6 cf lht eP/pkef]Qmfx¿ a? efp a9fp t/t]n b]pm eGg] nfrf/Lsf] l:yltdfk'u]sf 5g\ . ;+;f/df st} gePsf]hfqf g ]k fndf eg ]em } +k|ltufdLx¿n] kmfObf p7fpnfg\eGg] 8/n] ;/sf/ d"No a9fpg]kIfdf 5}g . To; k|sf/sf] kmf]laofx'g]x¿n] slknj:t'sf] b+uf /f]Sgg;Sg' csf]{ b'vb cfZro{ ePsf]5 . o;eGbf cl3sf g]kfnuGhsf]b +uf , /f }tx6sf ] g/; +xf/ /sf7df8f } +sf ] > [ +vnfa¢ adlj:kmf ]6gn] k|ltudgsf/LnfO{

slQsf] kmfObf k'¥ofof] eGg] ljifodf;/sf/nfO{ g} yfxf xf]nf . ckx/0f,n'6kf6 / cfuhgLsf 36gfx¿nfO{;+j|md0fsfnLg cj:yf eGb} 9fs5f]kug]{ kl/kf6L klg a9]s} 5 .

Kofhsf] cefjdf rfOlghKofh lemsfO{ g]kfnL u[x0fLx¿nfO{v ';L t ' NofOPsf ] cg 'ejdfk]6«f]lnod kbfy{sf] cefj To;/Lg} ;dfwfg ug{ ;lsG5 eGg];/sf/n] ;f]r]sf] xf] eg] Tof]snsQ] ukm dfq xf] . OlG8ogcfon;“u ePsf] Jofkf/ 3f6f;Dk"0f{ ;/sf/L ld;g/L nfu]/ klgk"/f ug{ g;Sg]n] csf]{ ;+/rgf lgdf{0fu/L lrlgof“ t]n lemsfpg] s'/f ug'{eg]sf] ;kgf af“8\g' dfq xf] .

o; a]nf klg ;Sg]x¿n]kof{Kt dfqfdf k]6«f]n pkef]u ul/g} /x]sf 5g\ . x'g] vfg], df]6f,lrNnf tyf 8fldPsfx¿ k]6«f]nsf]nfOgdf slxNo} a;]sf b]lv“b}gg\ .pgLx¿sf 8«fOe/ klg kDkdfe]l6“b}gg\ . ptf ;j{;fwf/0fx¿n]lbgel/ / /ft}el/ nfOgdf a;]/klg Ps lbg k'Ug] k]6«f]n kfpgxDd]–xDd] k/]sf] 5 . To;}n] ca6\ofS;Lrfns ;+3n] klg k]6«f]nkm'n 6\of+s ug{ cfk\mg} kDk lgdf{0fug]{lt/ ;f]Rg] ls < tfls sdfP/kl/jf/ kfNg'kg]{ ;do kDksf]nfOgd} vr{ ug'{ gk/f]];\ . To;}u/Ldf]6/;fOsnwgLx¿n] klg ;+u7glgdf0f{ u/L t'?Gt} k]6«f]n kDk agfO{km'n 6\of+s ug]{ ls < h;af6sDtLdf Ps ;Ktfx eP klgcf/fdn] u'8\g ;lsof];\ .

h] xf];\, c¿ ;a} ;Gbe{ /ljifodf km ]n ePsf] ;/sf/k]6«f]nsf] l8Knf]d];Ldf km:6 Snf;km:6 kf; ePsf] 5, t/ k]6«f]lnodkbfy{sf ] efp a9fp“bf cGo;fdfgsf] klg efp a9\5 eGg]x]Ssf ;/sf/nfO{ 5 ls 5}g <;8s b'3{6gfdf lem“uf dbf{ klgrSsfhfd / g]kfn aGb x'g] of]df};ddf o; k6ssf] d"Noj[l¢sflglDt cfd pkef]Qmfx¿ dfgl;s¿kn] tof/ ePsf 5g\ /] † To;}n]b;}sf] labfsf] df}sf 5f]kL k]6«f]lnodkbfy{sf] efp a9fpg] ls < gePpkef ]QmfnfO { nfOgdf ;]Sb }lglZrt gePsf] ;+ljwfg;efsf]r'gfjkl5 dfq < xf ]Og eg];x/x¿lt/ o; k6ssf] dtk]l6sfk]6 «f ]n kDklt/} /fvL dtbfgu/]afkt k'mn 6\ofÍL k]6«f]n l;“Q}dfpknAw u/fpg] ls <

[email protected]