10

11

L-AGHSAFAR TA' L-GHANA Charles Gauci

L-aglisafar ta' 1-gliana (bl-lnglii: finches) huma fost 1-ii:jed aglisafar popolari mai-Maltin. Dan minliabba d-drawwa li gliandhomliafna nies li jonsbu glialihom. Hemm seba' speci li huma biex ngliidu hekk komuni fil-gi:ejjer Maltin. Dawn huma 1-lsponsun (Chaffinch), L-Apparell ( Serin), II-Verdun (Green finch) , ii-Gardell (Goldfinch), 1-Ekru ( Sis_kin) , ii-Gojjin (Lin-ne~ u tai:-Zebbug (Hawfinch) .

L-ISPONSUN jibda jidher mill-aliliar ta' Settembru. L-aqwa tal-passa huma x-xhur ta' Ottubru u Novembru. F'inliawi bis-sigar xi ftit Sponsuni jibqgliu x-xitwa kollha. F'dawn 1-aliliar snin numri i:gliar qed jibqgliu fi gi:iritna matul is-sajf ukoll x'aktarx li ftit pari jbejtu kull sena, 1-ii:jed gewwa 1-Buskett. L-isponsun ragel gliandu ras grii:a fil-blu u 1-alidar, dahar kannella skur u sider kannella fir-roi:a minn lewn is-salamun. lli}wienali u d-denb huma suwed bl-abjad. 11-mara hija liadranija minn lewn ii:-i:ebbuga.

L-APPARELL jibda jasal f'Malta glial nofs Ottubru. Glialkemm komuni, in-numri li jidhru jvarjaw minn sena gliall-olira. F'certi snin ipassi f'numri kbar anki matul ix-xhur tax-xitwa, u jingabru fi qtajja' kbarfl-eglilieqi li jielidu liajja gdida bl-gliana lielu ta' dan 1-gliasfur. L-Ap-parell ukoll ta' spiss ibejjet f'Malta f'numri i:gliar liafna. Huwa gliasfu r i:gliir ii:da mbaccac, ta' lewn safrani bi strixxi skuri fuq ir-ras u d•dahar. 11-gwienali u d-denb huma 1-ii:jed suwed. 11-mara hija ii:jed bajdanija b'liafna strixxi fuq sidirha.

12

IL-VERDUN x'aktarx li huwa 1-ii:jed speci popolari. Jidher fl-istess i:mien bliaii-Apparell. Glialkemm komuni, qatt rna jidher f'numri kbar liafna. Xi kultant xi par jirnexxielu jbejjet f il-gi:ejjer Maltin ukoll. II-Verdun gliandu 1-partijiet ta' fuq liadranin fl-isfar u 1-partijiet ta' talit so for. 11-gwienali u d-denb huma suwed b'liafna isfar. 11-mara hija ii:ejd liadranija b'sider abjad fl -isfar irrigat bi strixxi skuri. 11-Verdun donnu gliandu importanza kbira glial xi wliud. Mhux 1-ewwel darba tara xi ragelgliaddej bi 1-Verdun fil-gabjetta talit abtu. Dan 1-gliasfur donnu jagliti certu status Iii dawn it-talin!

IL-GARDELL torsi huwa 1-isbali wielied minn ta' 1-gliana. Generalment jidher f'numri i:gliarfl-istess i:mien bliall-olirajn. Hu magliruf li bied f'Malta xi ftit drabi. ls-sessi tai-Gardell jixtiebliu liafna, bid-dahar u 1-parti ta' fuq tas-sider minn lewn il-kafe bil-lialib, gwienali suwed b'faxx isfar u denb iswed bi truf bojod. li:da 1-akbar attrazzjoni hija 1-maskra tar-ras, maglimula minn tliet ilwien - iswed fuq wara, abjad fin-nofs u alimar fuq qud-diem.

L-EKRU jidherf'numri kbar kultant biss, glialkemm xi ftit ipassu minn fuqna kull sena. Jidher 1-iijed bejn Ottubru u Dicem-bru. Mad-daqqa t'gliajn 1-Ekru jixbali liii-Apparellli huwa ta' 1-istess daqs, ii:da r-ragel gliandu kappa fuq rasu u 1-parti ta' 1-glionq talit il-munqar iswed. Gliandu wkollliafna ii:jed isfarfuq il-gwienali u d-denb. Dan 1-gliasfur huwa mans liafna u

ftit li xejn juri bii:a' rnill-bniedern.

IL-GOJJIN huwa 1-ii:jed speci kornuni, specjalrnent rnatul il-passa, sew tal-liarifa kif ukoll tar-rebbieglia. Ftit Gojjini hurna residenti , 1-aktar fil -gi:ira ta' Gliawdex. Dari kien ibejjet f'nurnri ferrn akbar. Glialliafna nassaba hernrn i:ewg tipi ta' Gojjini - dawk ta' Ottubru u dawk ta' Marzu . Dawnta' l-aliliar hurna 1-ii:jed irnfittxija gliax ikunu rnbiddlin, b'sider u rnolili liarnranin. Mill-bqija 1-Gojjin huwa gliasfur kannelli qastni b'denb iswed bit-truf tar-rix bojod. 11-rnara rna jkollhiex alirnar. Fil-gi:ejjer Maltin ii-Gojjin ibid bikri u gieli nstabu bejtiet bil-bajd anke gliall-aliliar ta' Jannar.

TAi-iEBBUG huwa 1-akbar speci u fih daqs Durrajsa. Glialkernrn rn'gliandux glianja lielwa, xorta wahda huwa rnfit-tex liafna rnin-nassaba . Hawn Malta narawh f'nurnri ferrn ii:gliar rnill-ispeci 1-

olira glialkernrn jidher kull sena bejn 1-aliliar ta' Setternbru u Dicernbru . Xi kultant wahdiet jibqgliu jidhru anki sa April. Bai: ikarnent Tai:-Zebbug huwa gliasfur kannelli car rningliajr strixxi u b'dabra fuq il-gwienali u t-tarf tad-denb bojod. Talit il-rnunqar ikun iswed fi r-rage!.

Minn studji li jsiru perrnezz tat-twalili il tac-trieket jidher li 1-bicca 1-kbira ta' 1-aglisafar ta' 1-gliana li naraw f'Malta jigu rniii-Ewropa Centrali u tai-Lvant . Kif rajna kwai:i kull speci gie li biedet fil-gi:ejjer taglina. M'hernrnx dubju li dawn 1-aglisafar ibidu hawn f'nurnru akbar ku ll sena kieku kellhorn jingliataw ic-cans. Biex dan iselili l·insib glial dawn 1-aglisafar gliandu jieqaf rna' Dicernbru . Kieku i:gur li 1-karnpanja Maltija tieliu xejra olira fix-xhur ta' Jannar, Frar u Marzu bl-gliana u 1-ilwien lielwin ta' dawn 1-aglisafar.

0

13