laboratuvar ının değerlendirilmesi ve tbbi karar...
TRANSCRIPT
![Page 1: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/1.jpg)
Laboratuvar Test Sonuçlarının Değerlendirilmesi ve Tıbbi Karar Düzeyleri
Dr. Yahya R. Laleli Düzen Laboratuvarlar Grubu
![Page 2: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/2.jpg)
Laboratuvar Test Sonuçlarının Değerlendirilmesi ve Tıbbi Karar Düzeyleri: Sunu Kapsamı
Laboratuvar Sonuçlarının Değerlendirilmesi Referans Aralığı Tanımı, Artıları‐Eksileri Tanısal Karar “Cut‐Off ” ROC/LoRe (Frank H. Wians Jr, 2009 & DeBari VA, 2006)
Tıbbi Karar Düzeyi Tanımı, Statland BE, 1987 Tıbbi Karar Düzeyi Üzerine Örneklemeler
![Page 3: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/3.jpg)
Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlarız?
1. Referans aralığı olarak kabul ettiğimiz değer kümesinin içinde olup olmadığına,
2. Farklı test sonuçlarının birbiriyle ilişkisine, 3. Testlerden elde edilen ardışık sonuçlardaki
farkın düzeyine, 4. Sonuçların şahsın kliniğiyle uyumuna, 5. Zamana bağlı değişikliğin biyolojik değişiklikten
farklı olup olmadığına göre yorumlarız. Öneri: T‐Değeri = (Test Sonucuhast.– Ortalamaref) / SDref
![Page 4: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/4.jpg)
![Page 5: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/5.jpg)
RA değerinin ferde bağlı değişikliği belirlemedeki rolü; a. analitik kalitesine (Kesinlik %CV ve Yanlılık/Bias) b. “ii” fert içi ve fertler arası biyolojik varyasyonun oranına
![Page 6: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/6.jpg)
Kişiye Özelliği Yüksek Analiz
Kişiye Özelliği Düşük Analiz
Hastalıklı Sağlıklı ARD ARD
ARD ÜRD ÜRD ARD
ÜRD ÜRD
Fert içi biyolojik varyasyon, fertler arası biyolojik varyasyondan ne kadar küçükse (ii<1,4) RA ferde bağlı değişimi belirlemede o kadar yetersizdir. ii<0,6 olanlarda ise kullanılamaz.
![Page 7: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/7.jpg)
Bir çok hekim karar vermede Referans Aralığı Kavramına güveniyor ve kolayda kullanıyorsa da;
Referans aralığı (RA) içindeki değer, aranan parametreyle ilgili hastalığı dışlamaz, fakat olasılık ihtimalini de arttırmaz.
Sonucun RA dışında olması da hastalığı belirlemez, sonuç referans aralığından ne kadar uzaksa hastalık ihtimali o kadar yüksektir.
Referans aralığının ferde bağlı değişimi göstermede kullanılıp kullanılamayacağı fert içi ve fertler arası biyolojik varyasyonun oranına bağlıdır. Buna bağlı olarak: a. Referans aralığı ne kadar darsa yanlış pozitiflik o kadar yüksektir
(düşük özgüllük) b. Referans aralığı ne kadar geniş ise yanlış negatiflik o kadar
yüksektir (düşük hassasiyet)
Semptomatik bireyler için ayrı bir referans aralığı mı olmalı?
![Page 8: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/8.jpg)
Karar Seviyeleri Referans aralıkları klinik karar için yeterli değildir. Bir sonucun referans aralığı içinde veya dışında olmasına bağlı olarak klinik bir karara varılmamalıdır.
Karar seviyesi: altında ya da üstünde kalan değerlerde belirli bir işlemin yapılması gereken eşik değerdir.
Karar seviyeleri: genellikle, bireyi belirli bir klinik gruba dahil etme ya da etmemeye yönelik limit değerlerdir.
Ya da, belirli bir analit karar seviyesindeki değere ulaştığında anlamlı muhtemel fizyolojik etkilerin olacağına dair uyarı sağlamaktadır.
Yani RA’dan farklı bir kavramdır.
![Page 9: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/9.jpg)
Learning Needs in Clinical Biochemistry, Ann of Clin, 2008)
![Page 10: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/10.jpg)
Tanısal kesinlik yönünden en sık rastlanan hata sebebi?
Barkodlama? Örnek toplama? Örnek analizi? Sonuç raporlama?
M Laposata MD PhD, 2004
![Page 11: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/11.jpg)
Tanısal kesinlik yönünden en sık rastlanan hata sebebi?
Barkodlama? Örnek toplama? Örnek analizi? Sonuç raporlama? HİÇBİRİ
M Laposata MD PhD, 2004
![Page 12: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/12.jpg)
Tanısal kesinlik yönünden en sık rastlanan hata sebep(ler)i?
Klinisyenin uygunsuz test isteği?
Test sonuçlarının yetersiz/yanlış yorumu?
M Laposata MD PhD, 2004
![Page 13: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/13.jpg)
Tanısal kesinlik yönünden en sık rastlanan hata sebep(ler)i?
Klinisyenin uygunsuz test isteği?
Test sonuçlarının yetersiz/yanlış yorumu?
HEPSİ
M Laposata MD PhD, 2004
![Page 14: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/14.jpg)
Doğru test mi istendi ? Alınan sonuç ile aksiyon arasındaki uyumsuzluk
Numune alımı
Tanımlama
Transportasyon Hazırlama
Raporlama
Analiz
Herhangi bir laboratuvar testinin yapılmasındaki 9 basamak
Lundberg, 1981
Rapor yorumlama
Aksiyon
Test istemi
![Page 15: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/15.jpg)
Klinisyenin Test Sonucundan Cevap Beklediği Konular ve Tanısal Karar Düzeyleri
Birey hasta mı? Evet ise, durumunun kaynağı ne? Durumu ne kadar ciddi? Ne kadar hızlı müdahale etmeliyim?
![Page 16: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/16.jpg)
Cevap olarak bulduğumuz çözümler:
• Tanısal karar “Cut‐off” tanımı • Tıbbi Karar Düzeyinin Belirlenmesi ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ • Mahalonobis grafiği, • Çoklu verilerden oluşan tek testin her bir parametre ve her parametre bir arada değerlendirilmesi,
• Çoklu test sonuçlarının (test panellerinin) risk yüklerinin kümülatif değerlendirilmesi,
• Çoklu testlerin kümülatif risklerine, fenotipe bağlı risklerin cinsiyet, bel çevresi, kan basıncı gibi, ilave edilerek değerlendirilmesi
• Aynı teste ait sonuçlar arasındaki farkın biyolojik varyasyona göre değerlendirilmesi
![Page 17: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/17.jpg)
Tıbbi Karar Düzeyinin Belirlenmesi ROC Eğrisi, Tanısal karar “Cut‐off” Tanımı
Testin tanısal karar düzeyi (cut-off): farklı test sonuç düzeylerinden (predictor variable) elde edilen “hassasiyet ve özgüllük (1-hassasiyet) verilerine dayanarak oluşturulan ROC eğrisi ve bu eğrinin fonksiyonundan outcome probability – “P” ile belirlenir.
![Page 18: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/18.jpg)
ROC/LoRe DeBari VA, 2006 Klinik karar seviyeleri (“cut‐off” değerleri)’nin belirlenmesi belirleyici değişken (BD)’in farklı seviyelerdeki sensitivite ve spesifisite analizlerini içerir.
İkili değeri olan sonuç seçimi ve sürekli BD arasındaki ilişkinin istatistiksel anlamlılığı çoğunlukla lojistik regresyon (LoRe) ile test edilir.
LoRe aynı zamanda BD’nin farklı seviyeleri için sonuç olasılığını (P) da verir.
Olasılık eğrisinin birinci [ƒ’(P)] ve ikinci [ƒ”(P)] dereceden türevi alınarak oluşturulan grafikte ƒ”(P) = 0 olan nokta tanısal karar düzeyi olarak alınır.
DeBari VA. (2006) Ann Clin Lab Sci 36:194‐200.
![Page 19: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/19.jpg)
ROC eğrisi ve küçük grafikte IIA serisi için f ’’(P). Eğrilerden hesaplanan karar seviyeleri “x” olarak belirtilmiştir.
x = 45,5
x = 46,8
Sensitivite
1‐Spesifisite
f ’’(P
)
Karar Düzeyinin Belirlenmesi LoRe Tip A
DeBari VA. (2006) Ann Clin Lab Sci 36:194‐200.
![Page 20: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/20.jpg)
Prostat Kanseri
Sağlıklı ve Benign Hastalık
Yanlış Negatif %20
Yanlış Pozitif %70
February 2009 j Volume 40 Number 2 j LABMEDICINE
Prostat Spesifik Antijen (PSA) Analitini Örnek Olarak Kullanarak Tanısal Sensitivite ve Spesifisitenin Gösterimi
![Page 21: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/21.jpg)
Statland BE, 1987 Tıbbi Karar Düzeyleri
“Test sonucunun düzeyi” ile “test sonuçlarının belirleyici gücü” arasındaki ilişki tanımlanmıştır.
Karar seviyeleri, test sonucunun düzeyi ile klinik değer arasında bağ kurularak belirlenir.
Karar seviyesi, altında ya da üstünde kalan değerlerde belirli bir işlemin yapılması gereken eşik değerdir.
Karar seviyeleri, genellikle, bireyi belirli bir klinik gruba dahil etme ya da etmeme için kullanılan limit değerlerdir.
Ya da, belirli bir analit karar seviyesindeki değere ulaştığında anlamlı muhtemel fizyolojik etkilerin olacağına dair uyarı sağlamaktadır.
Buna göre, toplumdaki sağlıklı ve hasta popülasyonlardan belirlenen eşik değerlere göre klinik önem açısından karar seviyeleri belirlenir.
![Page 22: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/22.jpg)
Statland BE, 1987 Tıbbi Karar Düzeyleri
“Test sonucunun düzeyi” ile “test sonuçlarının belirleyici gücü” arasındaki ilişki tanımlanmıştır.
Karar seviyeleri, test sonucunun düzeyi ile klinik değer arasında bağ kurularak belirlenir.
Karar seviyesi, altında ya da üstünde kalan değerlerde belirli bir işlemin yapılması gereken eşik değerdir.
Karar seviyeleri, genellikle, bireyi belirli bir klinik gruba dahil etme ya da etmeme için kullanılan limit değerlerdir.
Ya da, belirli bir analit karar seviyesindeki değere ulaştığında anlamlı muhtemel fizyolojik etkilerin olacağına dair uyarı sağlamaktadır.
Buna göre, toplumdaki sağlıklı ve hasta popülasyonlardan belirlenen eşik değerlere göre klinik önem açısından karar seviyeleri belirlenir.
![Page 23: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/23.jpg)
Bir Laboratuvar Ölçümünde Deneklerin Teorik Dağılımı
• Referans aralığı şekildeki oklar ile gösterilmiştir • Limit değerleri DL1 ve DL2 olarak gösterilmiştir
SAĞLIK HASTALIK
KESİNLİKLE A KESİNLİKLE B
Statland BE. (1987) Clinical Decision Levels for Laboratory Tests, 2nd Ed. Medical Economics Books, USA.
![Page 24: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/24.jpg)
Teorik Bir Enzim Testi için Deneklerin Dağılımı
• Test için karar seviyelerinden biri 500 enzim birimidir. Bu karar seviyesi aslında sağlıklı bireyler için belirlenen referans aralığının üst değeri ile aynıdır.
• Fakat diğer 2 karar seviyesi (250 ve 750) referans aralığının alt veya üst değerleri ile çakışmamaktadır.
• 1000 veya 1200’lü bir değer de 3. karar seviyesini aştığından referans aralığının limitleri ile çakışmamaktadır.
SAĞLIKLI A HASTALIĞI B HASTALIĞI
ENZİM BİRİMLERİ Yuvarlak içine alınmış numaralar karar seviyelerini göstermektedir
Statland BE. (1987) Clinical Decision Levels for Laboratory Tests, 2nd Ed. Medical Economics Books, USA.
![Page 25: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/25.jpg)
![Page 26: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/26.jpg)
Referans Aralığı ile Karar Seviyeleri Arasındaki İlişki – Albümin
• Serum albümin seviyesi ile ilişkili 3 klinik sınıf bulunmaktadır 1.Sağlıklı erişkinleri temsil eden %95 aralığı 3,5‐5,0 g/dL değerleri ile tanımlanmaktadır.
2.Düşük serum albümin seviyelerinin tümünü tespit edebilmek için karar seviyelerinden biri 3,5 g/dL’ye sabitlenmiştir.
3. 5,2 g/dL’ye sabitlenen karar seviyesi referans aralığının üst limiti ile hemen hemen aynıdır. Bu sayede çok sayıda yanlış pozitif sonuç problemi önlenmektedir.
4.Karaciğer hastalığı olan hastalarda albümin seviyesi 2,0 g/dL’nin altına düştüğünde prognoz çok şiddetli olduğundan karar seviyelerinden biri 2,0 g/dL’ye sabitlenmiştir.
Yuvarlak içine alınmış numaralar karar seviyelerini göstermektedir
Hepatik yetmezlik veya nefrotik sendrom sağlıklı dehidratasyon
Serum albümin (g/dL)
Statland BE. (1987) Clinical Decision Levels for Laboratory Tests, 2nd Ed. Medical Economics Books, USA.
![Page 27: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/27.jpg)
Referans Aralığı ile Karar Seviyeleri Arasındaki İlişki – ALT
• Serum ALT seviyesi ile ilişkili 3 klinik sınıf bulunmaktadır 1. Sağlıklı bireyler için referans aralığı 5‐40 U/L’dir. Bu değerler 37C’de yürütülen testler içindir. 2. 300 U/L seviyesi iki tip hepatoselüler yıkım arasında ayırt edicidir. Bu seviyenin üstündeki tüm değerler ciddi hepatoselüler yıkımın göstergesidir.
3. Diğer karar seviyesi ise referans aralığının üst değerinden biraz daha yüksek olan 60 U/L’dir. Bu limitin yüksek olması, hastaların gereksiz yere hepatoselüler yıkım olan hasta grubuna dahil edilmelerini engellemektedir. Değerleri 40‐60 U/L arasında olan hastaların bir çoğunda hepatoselüler yıkım bulunmamaktadır.
4. Dışlama eşiği olan 20 U/L de bir diğer karar seviyesidir. Bu seviyenin altındaki tüm değerlerde hastalarda hepatoselüler yıkım olmadığı kanısına varılır. Bu durumun tek istisnası, ciddi hepatoselüler yetersizliktir ki, bu durumun klinik olarak belirlenmesi kaçınılmazdır.
Yuvarlak içine alınmış numaralar karar seviyelerini göstermektedir
sağlıklı
alkolik hepatit, enfeksiyöz
mononükleoz, polimiyosit
viral hepatit, toksik hepatit, iskemik karaciğer hasarı
Serum ALT (U/L)
Statland BE. (1987) Clinical Decision Levels for Laboratory Tests, 2nd Ed. Medical Economics Books, USA.
![Page 28: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/28.jpg)
BİLİRUBİN
Referans aralığı
0,1‐1,2 mg/dL
(2‐21 µmol/L)
Düşük değerlerin nedenleri
Yüksek değerlerin nedenleri
Karaciğer yetmezliği
Ekstrahepatik obstrüksiyon
Hemoliz
Yenidoğanlarda, neonatal fizyolojik hiperbilirubinemi de dahil olmak üzere çeşitli nedenler
Gilbert hastalığı
Karar Seviyeleri Eylem Bu seviyedeki değerler referans aralığının üzerindedir. Hiperbilirubineminin çeşitli nedenleri göz önünde bulundurulmalıdır. Serum AST, protrombin zamanı ve serum ALP seviyeleri karaciğer hastalığı ihtimalini kesinleştirebilir.
Bu seviyenin üzerindeki değerler sarılık ile ilişkilidir. Görünümünden sarılık olduğu şüphelenilen herhangi bir hastada, bu seviyenin altındaki bir serum bilirubin değeri, durumun başka bir nedeni olduğunu göstermektedir.
Bebeklerde, bu seviyenin üstündeki bir değer çoğunlukla beyin hasarı ile ilişkilidir (kernikterus). Ek klinik ve/veya laboratuvar bilgilerine göre kan transfüzyonu gibi terapötik işlemler uygulanmalıdır.
1,4 mg/dL (24 µmol/L)
2,5 mg/dL (43 µmol/L)
20 mg/dL (342 µmol/L)
Statland BE. (1987) Clinical Decision Levels for Laboratory Tests, 2nd Ed. Medical Economics Books, USA.
![Page 29: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/29.jpg)
Tıbbi Karar Seviyeleri (Statland BE) Test Birim Referans Aralığı Karar Seviyeleri
ELEKTROLİTLER 1 2 3 4 5 Kalsiyum mg/dL 9,0‐10,6 7,0 11,0 13,5 Potasyum mmol/L 3,7‐5,1 3,0 5,8 7,5 Sodyum mmol/L 138‐146 115 135 150 METABOLİTLER Kolesterol mg/dL 150‐275 90 240 260 350 Glukoz mg/dL 60‐95 45 120 180 PROTEİNLER ve ENZİMLER
Alanin aminotransferaz
U/L 5‐40 20 60 300
HORMONLAR Kortizol (plazma) µg/dL 7‐20 @8am 5 10 18 25 HEMATOLOJİ Trombosit sayımı K/µL 150‐400 10 50 100 600 1000 Protrombin zamanı sn 11,5 14 16 30 İLAÇLAR Gentamisin µg/mL 6‐10 (uç nokta) 0,5 2 6 12
www.westgard.com/decision.htm sitesinde yer alan değişik gruplardaki testlerden seçilen örnekler birleştirilmiştir.
![Page 30: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/30.jpg)
Karar Düzeyinin Belirlenmesi
Tıbbi karar seviyeleri kritik karar tabloları (Statland BE’den alınmış),
test performansını (CV, bias) değerlendirebileceğiniz, Sigma‐metrikler ve uygun kalite kontrol prosedürlerini belirleyebileceğiniz, muhtemel kritik karar seviyelerini verir. (These tables of medical decision levels provide possible critical
decision levels ‐ where you can assess performance (CV, bias) and determine the Sigma‐metrics and appropriate QC procedures.)
www.westgard.com/decision.htm
![Page 31: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/31.jpg)
ISO/IEC* 15189 Kapsamında Laboratuvar Raporu 5.8 Sonuçların rapor haline getirilmesi
Analizi isteyenin adı, adresi Rapor tarih ve saati
* ISO: International Organization for Standardization IEC : International Electrotechnical Commission
Biyolojik referans aralıkları Sonuçların değerlendirilmesi
Numune kalitesi, uygunluğu Uygulanabildiği veya gerektiği yerde tespit sınırı ve ölçüm belirsizliği istek üzerine verilebilir.
Raporlarda aşağıdaki kuruluşların tavsiye ettiği kelime ve söz dizimi kullanılmalıdır: ICSH, ISH, IFCC, IUPAC, ISTH, CEN
Örnek kalitesinin sonucu etkileyip etkilemediği belirtilmelidir Kolay erişilebilecek şekilde muhafaza edilmeli
![Page 32: Laboratuvar ının Değerlendirilmesi ve Tbbi Karar …duzen.com.tr/artFiles/Laboratuvar_sonuclarinin...Laboratuvar Sonuçlarını Nasıl Yorumlar ız? 1. Referans aralığı olarak](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040915/5e8e336f8b6d4d697f66c1ab/html5/thumbnails/32.jpg)
SONUÇ‐ÇIKARIM Karar düzeyi veya düzeyleri tanı testlerinin yorumlanmasında önemli noktalardır,
Bu düzeyler hastalık ihtimali derecelendirmeye ve bu düzeylerin icap ettirdiği uygulamaların yapılabilirliğinin verileri olarak kabul edilmelidir,
Klinik karar oluşturacak bu noktalarda sonuç güvenliğini sağlamak için gerekli analitik performansın sağlanması laboratuvarcının görevidir.
Hastalar ve hekimler karara farklı uzmanlıklar katıyor. Hekimler çoğunlukla kanıta dayalı bilginin benimsenmesi ve uygun bir şekilde uygulanmasından sorumluyken, hastalar ise tercihlerini paylaşmaktan sorumlular.