T.C ESKEHR OSMANGAZ NVERSTES MHENDSLK VE MMARLIK FAKLTES KMYA MHENDSL BLM ESKEHR

LABORATUVAR STAJ RAPORU

1`inci Hava kmal Bakm Merkezi Komutanl

HAZIRLAYAN 151620081060 kr Tayrek

21.06.2010-09.07.2010

NDEKLER NDEKLER....1 EKLLER DZN......2 1.GR.....3 1.1 letmenin Tarihesi.3 1.2 Bal Bulunduu irketin Yaps.............................4 1.3.letmenin varsa bal bulunduu st kurulu ve bal dier kurulular..4 1.4.letmede alan igrenlerin says.5 1.5.letmenin tr...5 1.6.letmenin kaynaklar ve sermaye yaps..5 1.7.letmenin faaliyet alan ve yapt iler ile kuruluun rn yelpazesi...5 2.LETMEYE AT TEORK VE UYGULAMALI BLGLER6 2.1.Laboratuvar Organizasyon emas.6 2.2 Kalite Gvence Kimya Laboratuvarnda Bulunan Birimler ve Birimlerdeki Cihazlar...7 2.3. Laboratuvarda Yaplan Analiz Yntemleri ve Numune Alma Yntemleri8 2.3.1. ICP OES ile elemental analiz....8 2.3.2.elik Malzemelerde Karbon Kkrt Tayini11 2.3.3.Raf mrl Kimyasal Malzemelerin Analizi.12 2.3.4. Boya Kalnl Ve Parlakl lm...13 2.3.5.Oksijen Analizi...14 2.3.6 Yakt Analizi..15 2.3.6.1 API Gravite Tayini..15 2.3.6.2 Kat Madde Miktar Tayini..16 2.3.6.3 Serbest Su Tayini.17 2.3.6.4 Alevlenme Noktas Tayini (Flash Point).18 2.3.7 Ya Analizi.....19 2.3.7.1 Yalama Yann Amac.19 2.3.7.2 Yalama Yann Grevleri....20 2.3.7.3 Ya Analizi le Tespit Edilebilen Arzalar......21 2.3.7.4 FAS-2C Model Ya Analiz Cihaz(Flud Analysze Spectrometer)21 2.3.8 Su Sertlik Testi ...23 2.3.9 Su Testleri Parametrelerin Tayini Ve Ph ler Cihaznn Kalibrasyonu ..24 2

2.3.10 Kinematik Viskozite lm25 2.3.11 Atk Su Test Ve Analizleri..26 2.3.11.1 Spektrofometrik Yntemleri le Atk Su Analizleri..26 2.3.11.1.1 Su Analiz Spektrofotometresi Cecil 4003 Model Kullanm ve lme Usul...27 3.SONU..28 4.KAYNAKLAR..28

EKLLER DZN ekil 2.3.1.1 ICP-OES Spektrometre Cihaz..9 ekil 2.3.1.2 ICP cihaznn Yaps.10 ekil 2.3.2.1. C-S Cihaz12 ekil 2.3.3.1 : FT-IR Spektrometre....13 ekil 2.3.4.1 : Boya parlaklk ve lm Cihaz....14 ekil 2.3.6.1.1 Dansimetre cihaz..16 ekil 2.3.6.4.1: Kapal Kap Flash Point Cihaz...18 ekil 2.3.8.4.1 FAS 2-C Ya Analiz Cihaznn Yaps..22 ekil 2.3.8.4.2 . FAS 2-C analiz Cihaznn n Paneli.23 ekil 2.3.9.1 Ph ler Cihaz...24 ekil 2.3.10.1 Knematik Viskozimetri Cihaz.25 ekil 2.3.11.1.1.1 Su analiz Spektrofotometresi...27

3

1.GR 1.1.letmenin Tarihesi

(1inci HBMK Tantm Kitap)

1`inci Hava kmal Bakm Merkezi Komutanl 1925 ylnda Eskiehir Tayyare Tamirhanesi ismiyle hizmete balamtr. 1926 ylnda bu tamirhane iin esasl bir bina yapmna balanmtr. skeleti demir, duvarlar tula olarak iki hangar ina edilmitir. Bunlardan biri monte atlyesi dieri tayyare atlyesi adn almakla beraber her ikisinde demirci, marangoz v.s. tezgahlar ve bro odalar da kurulmutur. 1928 ylnda Hava Kuvvetleri Mfettilii lav edilince messese yeni tekil edilen 1`inci Tayyare Taburu kuruluuna girmi ve 1`inci Tayyare Taburu tamirhanesi adn almtr. Fakat bu tamirhane yalnz 1inci Tayyare Taburunun uaklarn onarmakla yetinmeyip krm daha ok olan Eskiehirde slenmi Hava Okulu birlikleriyle de megul olmutur. phesiz bu ilerin organize edilmesi de 1inci Tabur Karargahnda igal ediyordu. Bu mahsuru nlemek maksadyla bu messese 1930 ylnda Hava Mstearl emrine alnarak mstakil hale getirildi. Fransadan getirilen uzmanlarla birlikte alld ve hatta Hava Okulunun teknoloji dersleri iinde tatbikat yeri oldu. Eskiehir hava deposunu ve Eskiehir ile meydan arasndaki ulam salayan dekovil mfrezesine de bnyesine alarak Eskiehir Tayyare Tamir Fabrikas ad ile bamsz almaya balad. sahas yalnz Eskiehirdeki birliklerle snrl kalmayarak batdaki birliklerin onarm da sorumluluuna verildi. Gnden gne byyp yaylan, i hacmi artan bu messese zaman zaman hava mstearlndan 1inci Hava Tmeni kuruluuna da girdi. 1942 ylnda ise btn hava birliklerinin bir ok malzeme ve aralarnn onarm ve ikmali ile de sorumlu olmaya balaynca Eskiehir Hava kmal Bakm Merkezi Genel Mdrl adn alarak Hava Mstearlna baland. 1945 ylnda kmal Bakm Merkezi olarak Hava Kuvvetleri Komutanl kuruluuna girdi. 1956 ylnda F-84G, F-86 ve T-33 bakm atlyeleri teekkl etmi ve tesislerin geniletilmesine baland. 1970te Hava kmal Bakm Merkezi Genel Mdrl, 1975 austos aynda da Hava kmal Bakm Merkezi Komutanl ismini ald. 1inci Hava kmal Bakm Merkezi Komutanl, Hava Kuvvetleri Komutanl envanterindeki jet ua ve motorlarnn her trl bakm, onarm ve ikmal sorumluluunu temel grev olarak yerine getirmektedir.

4

1.2.Bal bulunduu irketin yaps:

1.3.letmenin varsa bal bulunduu st kurulu ve bal dier kurulular Hava Lojistik Komutanl ierisinde 3 hava kmal Bakm Merkezi bulunuyor. Bunlar Eskiehir de konulu 1inci Hava kmal Bakm Merkezi Komutanl, Kayseri de konulu 2inci Hava kmal Bakm Merkezi Komutanl, Ankara da bulunan 3nc Hava kmal Bakm Merkezi Komutanlndr. 1inci Hava Kuvvet Komutanl'na bal 5 Ana Jet ss ve bu slere bal 12 taktik harp filosu bulunmaktadr.Ayrca kuvvet komutanlna bal arama-kurtarma filosu bulunmak tadr. 1. Taktik Hava Kuvvet Komutanl bnyesinde ayrca yedek sler, radar mevzi

5

komutanlklar, slere bal hava savunma birlikleri barndrmaktadr. Ayrca NATO/CAOC6 karargahna da ev sahiplii yapmaktadr. 1.4.letmede alan igrenlerin says: 1inci Hava kmal Bakm Merkezi Komutanl yaklak 3000 alana sahiptir. 1.5.letmenin tr: Askeri bir kamu kuruluudur. 1.6.letmenin kaynaklar ve sermaye yaps(http://tr.wikipedia.org/wiki/T %C3%BCrk_Hava_Kuvvetleri)

Gemi yllarda yabanc irketlerin ana ykleniciliinden karlanm olan benzeri uak modernizasyonu ihtiyalar artk yazlm ve donanm.tasarm ve imalat olarak tamamen milli imkanlarla gerekletirilmektedir. Burada zellikle uaklar kumanda eden grev bilgisayarlar ve zerlerindeki yazlmlar milli olarak gelitirilmesinin Trk silahl kuvvetleri adna ok nemli bir teknolojik yetenek olarak kazanlmtr. lk planlamalarda yabanc bir ana yklenici eliyle yaptrlmas planlanan ikinci paket F-4 uaklarnn modernizasyonu bugn baarl sonularna ulalmas Trk mhendis ve teknisyenleri tarafndan gerekletirilmektedir. 1.7.letmenin faaliyet alan ve yapt iler ile kuruluun rn yelpazesi : Kurulu, uak ve helikopter g gruplarnn bakm, yenileme (revizyon), tadilat ve modernizasyonu, fonksiyonel testi (bremze) ile yapsal para onarm hizmetleri hava aralar ve havaclk yer sistemleri ile bunlarn g gruplarna ait aksesuarlarn bakm, yenileme (revizyon) ve tadilatlar ile fonksiyonel testleri, hava aralar ile bunlarn g gruplarna ait aviyoniklerin bakmi yenileme (revizyon), tadilat/modernizasyonlar ile fonksiyonel testleri, kalibrasyon hizmetleri, uak, helikopter, havaclk yer sistemleri ile bunlarn g gruplar nite ve aksesuarlarna ait yapsal para, malzeme ve takmlarn tasarm ve imalat, uu test ve lmlendirme kabiliyeti, bilgisayar destekli yapsal analiz kabiliyeti, bilgisayar destekli aerodinamik analiz kabiliyeti ve kalite laboratuvarlar faaliyetleri alanlarnda hizmet vermektedir. Ayrca gaz trbin motorlu muharip uaklarla, eitim uaklarnn fabrika seviyesi onarm, gaz trbinli snfna giren tm turbojet, turboprop ve turbofan motorlarnn revizyon ve kk revizyonu, aviyonik, elektrik, elektro mekanik, hidrolik ve mekanik aksesuarlarn onarm ile hassas lm tehizatnn onarmlarnn Hava kmal Bakm Merkezi Komutanlnda yaplmakta; yine ayn merkezde eitli uak yapsal ve motor paralarnn imalatda yaplmaktadr. 6

6 bin 129 nitenin onarmnn gerekletirildii merkezde, her yl ortalama 75 uaa fabrika seviyesi ilem, 300 motorun revizyonu, 200 bin para imalat, 80 bin nitenin onarm, 9 bin 500 hassas l aletinin kalibrasyonu yaplmaktadr. Aratrma ve gelitirme (AR-GE) faaliyetleri kapsamndada, aviyonik (elektronik) ve silah sistem entegrasyonu, F-4E/2020, F-5/2000 ve F-16 uaklarnn harekat uu yazlm gelitirme ve testi, kablo donanm tasarm ile yapsal para tasarm ve analizi yaplmaktadr. F-4E/2020 modernizasyonu, T-37 ve T-38 uaklarnn yapsal yenilemesi, F-5/2000 modernizasyonu, F-4 ve F-5 uaklarna milli uu harekat yazlmlarnn gerekletirilmesi ile F-16 ve F-4E/2020 uaklarnn gece gr gzlne uyumlu hale getirilmesi 1. Hava kmal Bakm Merkezi Komutanlnda hayata geirilen nemli projelerdir 2.LETMEYE AT TEORK VE UYGULAMALI BLGLER( 1inci HBMK Kalite Gvence Laboratuvar Kalite alma Talimatlar)

2.1.Laboratuvar Organizasyon emas 1 nci HBM.K.l Kalite Gvence Bakanl Kalite Gvence Laboratuvarlar ube Mdrl ayr laboratuvardan olumaktadr: 1. Kimya Laboratuvar 2. Metalurji Laboratuvar 3. evre Laboratuvar 1`inci H..B.M.K.`lnda gerekletirilen faaliyetlerde gerekli olan kimyasal, evresel ve uak akkanlar ile ilgili, lme, analiz, kontrol ve test faaliyetleri ile nicel ve nitel deerlendirmeler laboratuvarlar tarafndan yaplmaktadr. 2.2Kalite Gvence Kimya Laboratuvarnda Bulunan Birimler ve Birimlerdeki Cihazlar a)Ya-Hidrolik Analiz Birimi: FAS-2C Spektrometre Spektroil M-Cihaz HIAC-ROYCO 8000

7

Bu birimde ,uak motor ya ierisindeki anm metal paralarnn miktar ve hidrolik yalarnn partikl kirlilii tayin edilmektedir. b)Metal analiz Birimi Karbon Kkrt Tayin Cihaz ICP-OES Elemental Analiz Cihaz c)Raf mrl Malzeme Birimi FT-IR Spektrometre alkalama Cihaz eker Ocak Nem Ortam Cihaz Portatif Younluk ler Kartrma Cihaz Boya kalnlk Parlaklk lme Cihaz Flash Point tayin Cihaz Bu birimdeki ama Raf mrl Malzemelerin (boya, boya skc, yaptrc v.s) ilerliinin uygunluunu kontrol etmektir. d)Yakt Analiz Birimi Kinematik Vizkozimetre Cihaz Akma noktas Vizkozimetre Cihaz Donma Noktas Cihaz Anilin noktas Cihaz Flash Point Cihaz nkbatr Bu birimdeki ama, uak yaktlarnn kirlilik seviyelerinin belirlenip istenilen nitelikte olup olmadn tespit etmek ve yakt sisteminde meydana gelebilecek tkanmalar ile motorun dzensiz almasn nlemek iin esaslar belirlemektir. e)Genel Analiz Birimi Brookfield vizkozimetre Cihaz Etv Renk Tayin Cihaz Nem ler Parlaklk ler

8

letken ler pH metre terazi

f)evre Laboratuvar Spektrofotometre letken ler nkibatr Baca gaz testo-350 Toz lm Cihaz Termostat 2.3. Laboratuvarda Yaplan Analiz Yntemleri ve Numune Alma Yntemleri 2.3.1. ICP OES ile elemental analiz ICPOES:INDUCTIVELY COUPLED PLASMA-OPTK EMSSON SPECTROMETER Optik Emisyom Spektrometre Teknii bir elemental analiz teknii olup, belli dalga boyunda yaylan k iddeti llerek amacmz olan; metal alamlarm kimyasal btnl iinde bulunabilecek elementlerin ppm ya da % (yzde) olarak miktarlarnn tespit edilmesidir.ICP-OES cihaz RN-41 standartlar baz alnarak kullanlmaktadr. Numune Hazrlanmas: Hava kmal Birimleri iinde para retiminde kullanlacak olan metal numunelerden 2 tartm alnr ve uygun zcler ile zlr. Metaller iin normal zc kral suyudur fakat numune metaller ierisinde silisyum bulunma ihtimaline karlk HF eklenebilir. Kral suyu: 1 hacim HNO3 + 3 hacim HCI Silisyum zc: 3.5 hacim HF + 2 hacim HCl + 1 hacim HNO3 Numunelerden 2 tartm alnd ve teflon haznelerin ierisinde mikro dalga frn iin hazr hale getirildi. Numuneler mikrodalga frnda standartlara uygun koullarda (rnein: 180oC 200 psi basnta) 10 dakika bekletilerek znmesi saland. Numune kaplarndan birisi referans olarak kabul edildi ve frn ierisinde scaklk ve basn lmleri bu kaba yerletirilen sensrler sayesinde gzlemlendi. Soutulduktan sonra her bir numune rnekleri ICPde incelenmek zere seyreltme ilemine tabi tutuldu. 9

50 mllik balon jojelerde 10 kat, 100 mllik balon jojelerde 100 kat seyreltme yapld. Seyreltme ilemi, ICP cihaznn standart zeltisinden daha az kalibre svs alnarak hazrlanmasn salar. Bylece kalibre svlarndan tasarruf edilmi olunur.

ekil 2.3.1.1 ICP-OES Spektrometre Cihaz Cihazn Hazrlanmas: ICP ilemine balamadan nce soutucu, ICPnin bal olduu bilgisayar ve havalandrma altrlr. Tor,ICP cihazna taklr.Tor 3 tane i ie gemi camdan olumaktadr.ersinde bir teflon ubuk bulunmakta ve bu tortan Argon Gaz gemektedir.(baknz Ek 2.) Btn bu ilemlerden sonra cihaz altrlr.lk nce sistemi stabil hale getirmek iin kapiler boru araclyla saf su ektirilir. Sisteme numune verildiinde numune peristaltik pompadan gemekte ve spray chamber a gelmektedir. Daha sonra nebuliser geer ve spray chamber dzeneinden torca numune aktarm gerekleir. Sisteme numune vermeden nce tor ayar yaplmas gerekmektedir. Bunun iin % 0,5 lik Mn zeltisi kapiler boru araclyla sisteme ektirilir.Tor ,

10

kendini otomatik olarak yatayda ve dikeyde ayarlar.

Testin Yapl: Yaplan bu ayarlamalardan sonra numune rnekleri srasyla cihaza ektirilir. Cihaza ektirilen numune iindeki bileimler,daha nce verilen kalibrasyon svsndan karlan kalibrasyon erisine gre saptanr. Bylece tm numuneler iin element yzdesi bulunur. Daha sonra sequence analysisdenilen tekli element sra analizine geilir. lk nce Si analizi iin % 0,4-0,7 ve 1lik Si zeltileri kalibrasyon iin ektirildi.Sonra HF eklenmi ikinci numunelerde Si analizi yapld. Tekli element sra analizde elementler iin kalibrasyon erisi hazrlanrken arlk,seyreltme faktr bilgileri de bilgisayara girilmelidir. Tm numuneler iin silisyum deerleri alnd ve Si analizine son verildi.

ekil 2.3.1.2 ICP cihaznn Yaps Silisyum deerleri alndktan sonra dier elementlerin yzdesini bulmak iin analiz ilemine devam edildi.Sisteme Al analizi iin %0,5-1-1,5 luk alminyum zeltileri ile dorulama yaplr. Daha sonra numuneler verilip Al iin analize geilir ve ayn ekilde numuneler ektirilip sonular alnr.

11

Tm numuneler iin Cr, Cu,Fe,Mg gibi elementlerin kalibresi yaptrlp bu elementlerin analiz sonularna baklr ve numune iindeki miktarlar belirlenir. Hazrlanan standart numunelerle kalibre erileri izildikten sonra duruma gre 10 ve 100 kat seyreltilmi numunelerle analiz ilemi yaplr.Bunun sebebi kendi standart sonucu ile analiz sonucunu karlatrdktan sonra bilgisayar ekrannda analiz sonucumuz uygun deilse bize uyar (X) veriyor.Bunun sonucunda da 10 ve 100 kat seyreltilmi numunelerle analiz ilemine devam edilir.

Bylece tekli element sra analiz ilemi(sequence analysis) tamamlanm oldu ve tm analiz sonularnn kts element yzdelerini belirtir ekilde alnp deerlendirmeleri ASTM (American Scienfic Teknic Method) Standartlarna gre yaplr.

2.3.2.elik Malzemelerde Karbon Kkrt Tayini Ama: elik , paslanmaz elik malzeme ierisindeki karbon ve kkrt deerlerinin yzde olarak belirlenmesiyle ilgili yntem ve esaslar belirlemektir. Numune Alma: 1. 2. edilir. 3. Numune arl en az 0.6 g olmaldr. Numune alnacak malzemenin ya, kir, boya at gibi safszlklar ynnden iyice Numune temiz bir ee veya matkapla alnr. Numunenin yanmam olmasna dikkat temizlenmi olmas gerekir.

Analiz Yntemi: Terazi , analiz nitesi , yazc analiz iin gerekli birbirine bal nitedir. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Ana menden lm mensne girilir. Seramik kroze teraziye koyularak dara sfrlanr. lm mensnden 200 mg olacak ekilde numune alnarak krozeye koyulur. lm mensne tartlan numunenin arllnn kat kadar katalizr ilave edilir. Kroze yanma odasna yerletirilir. Analiz sonular ekrana gelir ve otomatik olarak yazcya yazdrlr. Uzun sre analiz yaplmamsa hatal sonu alnrsa cihaz kapatlp alrsa

kalibrasyon ilemi yaplmas gerekir. Analizi yaplan numuneden daha yksek deere sahip

12

bir standart numune kullanlarak kalibrasyon yaplmaldr. Kalibrasyon yaplrken her bir numunenin arlnn birbirine yakn deerlerde olmasna dikkat edilir.

ekil 2.3.2.1. C-S Cihaz 2.3.3.Raf mrl Kimyasal Malzemelerin Analizi Amac: Raf mrl kimyasal malzemelerin (boya, boya skc, yaptrc) ilerliinin uygun olup olmadn kontrol etmektir. Analiz Yntemi: Raf mrl Kimyasal Malzemeler FT-IR Spektrometre ile analiz edilir. FT-IR Spektrometre ve bilgisayar altrlr. Gemini aksesuar cihaza monte edilir. Gemini zerinden kristal para alnarak kristal ksmn tamamen rtecek ekilde parann zerine incelenecek numuneden konulur ve kristal para gemini aksesuar zerine yerletirilir. Cihazn numuneyi taramas beklenir.Cihaz numuneyi 32 defa tarar.Tarama ilemi tamamlannca kristal para temizleme svs olan trikloretan ile temizlenir. Tarama ilemi bitince ekranda; analiz yaptmz numuneye ait olan ve bilgisayarn ktphanesindeki orijinal numuneye ait olan spektrum grlr. Ekranda, analizi yaplan numune ile orijinal numune spektrumlar ve bu iki spektrum arasndaki yaknlk dereceleri gsterilir. Ktphanedeki pikle analizi yaplan numunenin pikine baklarak ilerliinin uygun olup olmadna yani kullanabilirliine baklr. Gemini aksesuar ile analiz bitince FT-IR Spektrometrenin Hoval aksesuar kullanlarak yaplan analize geilir.Hoval aksesuar sv numuneler iin kullanlr. Hoval aksesuar cihaza monte edilir.Hoval Aksesuarna ait kk cam hcrelerin yarsna kadar sv numuneden konulur.Hcrenin kapa kapatlr. 13

Numune hcresi hoval aksesuarnn st ksmnda kenarlarda bulunan deliklerden birine konulur .40 oC ye gelmesi beklenir. Daha sonra allcak numune hoval aksesuarnn ortasndaki delie konulur.FT-IR Spektrometrecihaznn numuneyi taramas beklenir. Tarama ilemi bitince ekranda numuneye ait olan ve bilgisayarn ktphanesindeki orijinal numuneye ait olan spektrum grlr. Ekranda grlen krmz spektrum analizi yaplan numuneye,yeil spektrum ise ktphanedeki orijinal numuneye aittir.Bilgisayarda bu maddelerin yaknlk dereceleri gsterilir.

Bylece numunelerin kullanlabilirliine baklp mr uzatmas yaplr. (http://www.anatek.com.tr/?page=products&cat_id=6&product_id=2)

ekil 2.3.3.1 : FT-IR Spektrometre 2.3.4. Boya Kalnl Ve Parlakl lm Ama: Boya kalnlk ve parlaklk lm; boyann kalitesinin llmesi ve ASTM ye uygun olup olmadn incelemek iin yaplr.Sadece boya deil penetrant(UV nlar altnda metal zerindeki izik ve hasarlar gsteren bir tr madde) gibi baz raf mrl malzemelerin de parlaklk lm de bu standartlar dahilinde yaplabilmektedir. rnein penetrantn kullanma uygun olup olmad ASTM-F 1417,E 1135 standartlarna gre yaplmaktadr. Parlaklk bir yzeyin zerine den nlar yanstmas demek olup, parlaklk derecesi bir kaynaktan gelen nlarla yzeyde oluan grntnn netlik derecesi ile ifade edilir. Parlakln lsnn ifadesi, birka ekilde yaplabilirse de yaygn olarak yzeyden yanstlan n iddetinin belirli bir acdan yzeye den k iddetine oran olarak ifade edilir. Parlaklk olcusu foto-elektrik cihazlarla yaplr ve esas olarak bu cihazlar bir k kayna ile yansyan nn iddetini len bir detektrden ibarettir.

14

Cihaz, n kaynandan kan nlar parlakl llecek yzeye deiik alardan drebilecek niteliktedir. Boya ve astar sz konusu olduunda 20, 60, 85lik alarla k plaka zerine drlebilir.Bylece boya parlaklnn deeri ekranda gzkr ve standartlara uygun olup olmadna karar verilir. Parlaklk birimi glosmetredir.

Boya kalnl iin metal plakalarn zerine tutularak 4 farkl lm alnr.Bu 4 farkl lmn ortalamas alnp boya kalnl bulunur.llen deer, as ve kuru film kalnl ile kaydedilir. Kalnlk birimi mikrometredir.

Parlaklk boyann pigment/balayc oranna, iindeki dolgu maddelerinin miktarna, boya retiminde ezilme aamasnn yeterli derecede yaplp yaplmadna baldr ve bunlarn toplam etkilerinin sonucu ortaya kan bir zelliktir. zellikle dekoratif amala kullanlan boyalarda parlaklk son derece nemlidir. Bu nedenle mutlaka kontrol edilmesi gereken zelliklerden biridir.

ekil 2.3.4.1 : Boya parlaklk ve lm Cihaz 2.3.5 Oksijen Analizi Ama:Uucu personelin kulland sv teneffs oksijeni iinde bulunabilecek kirlilikler cins ve miktara bal olarak; patlama tehlikesi, personelin psikolojik ve fizyolojik yapsnda olumsuz etkiler (panik, mide bulants) yaratabileceinden dolay oksijen sk ve srekli bir ekilde analiz edilmektedir.

15

Oksijen; maruz olduu basn ve scakla bal olarak kat, sv ve gaz halinde bulunabilen bir maddedir. Gaz halindeki oksijen renksiz, kokusuz, tatsz ve havadan 1,1 kez daha ardr. Sv oksijen ise su gibi akabilen ve souk solgun mavi renkte bir akkandr. Bu analizde FT-IR (Fourier Transforming-Infra Red ) spektrometre cihaz kulanlr. (oksijen iindeki kirlilikleri analiz etmek iin)

Testin Yapl; 1. Cihaz sv nitrojen ile soutulur. Vakum pompas ve cihaz alr. 5 psia ya vakumla drlr. 2. Analiz edilecek oksijen tp cihaza balanr ve tp alr. 3. Cihaza bal bilgisayardaki yazlm program kullanlarak cihaz kumanda edilir. 4. Analiz ncesi cihaza nitrojen gaz verilerek cihaz temizlenir. 5. Numune analiz edilerek kirlilikler (CO2, etan, metan, solventler, vs.) tespit edilir. FT-IR (Fourier Transforming-Infra Red ) spektrometre cihaz ile oksijen iinde bulunabilecek safszlklar ppm cinsinden tayin edilerek oksijenin kullanm iin uygun olup olmad tespit edilir. 2.3.6 Yakt Analizi Uak yaktlarnda uygulanacak yakt testleri: API (American Petroleum Institute) Gravite Kat Madde Miktar Serbest Su Miktar Alevlenme Noktas (Flash Point) Numune Alm ve Test stei: lgili atlye personeli tarafndan uaa yakt verilecek tankerlerden ,uak yakt alma blgelerinden ,yakt depolarndan azami 1 litre yaktn numunesi alnr. Numune aln ve istei srasnda aada verilen prosedr uygulanr:

Numune kab son derece temiz olmaldr. Su, toz, ya ve kimyasal solvent gibi kirleticilerden arndrlm olmaldr.

16

Numune kab nce uucu bir nafta ile alkalanr sonra kuvvetli bir deterjan ile ykanr ve saf su ile alkalanp tozsuz ortamda kurutulup az kapatlr. Bu nedenle numune kaplar renksiz veya kahverenkli ielerden seilir.

2.3.6.1.API Gravite Tayini: Testin Yapl: 1. Bu ilem otomatik DMA 35N isimli bir dansimetre ile yaplr. 2. 100ml.lik bir mezre yakt konur cihaz API graviteye ayarlanr. 3. Ayarlama ilemi bittikten sonra dansimetrenin ucu yakt iine daldrlr ve cihazn zerinde bulunan pompaya baslr ve yaktn cihaz iine girmesi salanr. 4. Ekranda grlen deer alnr ve ilem sona erer.

ekil 2.3.6.1.1 Dansimetre cihaz Ya da API (American Petroleum Institute) Gravite; yaktn 60 oF(15,5 oC) daki zgl arl llerek de hesaplanr. zgl arlk; yaktn 60 oF daki birim hacminin arlnn 60 oF daki ayn hacimdeki suyun arlna orandr. API Gravite = (141,5 / zgl arlk, 60 oF) 131,5 2.3.6.2.Kat Madde Miktar Tayini Yakt iindeki kat madde miktarn tayin etmek iin; belli hacimde yakt filtreden szlr, filtre arlndaki art miktarndan kat madde miktar tespit edilir. Bu analizde iyi sonu alabilmek iin ielerden alnan numuneler ktan korunmaldr. nk kta kalan yaktn katk maddelerinde azalma olur. Test malzemeleri:

17

Filtrasyon aparat Membran filtre (0,8 mikron, 47mm) Petri kab Terazi(0,1mg hassasiyetli) Vakum pompas Desikatr Kurutma frn Pens Test yntemi: 1. Test ncesi cam huni sabun ve su ile ykanr. Saf su ile durulanr ve frnda kurutulur. 2. Cam huni metal yakt kaplar topraklanr. 3. Yeni membran filtre petri kabna konur ve 90Cde frnda 15 dk. bekletilir. Frndan karlr ve 15 dk. desikatrde bekletilir. 4. Pens kullanlarak bir adet membran filtre 0,1 mg hassasiyetli terazide tartlarak kaydedilir. 5. Tartma alnan filtreler filtrasyon aparat ile numune kab arasna yerletirilerek sktrlr. Vakum altrlr. Tm numune (1 L) vakumla szldkten sonra biraz petrol eteri ile ykanr. Son ykamadan sonra birka saniye daha vakum altrlr. 6. Pens ile membran filtreler alnarak ayr ayr petri kaplarna koyulur. Kapaklar yarm kapatlarak 90C de 15 dk. frnda ve 15 dk. desikatrde bekletilir. 7. 0,1mg hassasiyetteki terazide membran filtreler ayr ayr tartlarak kaydedilir. Aadaki formle gre kat madde miktar hesaplanr. Sonu mg/galon birimi cinsinden verilir.

Filtredeki madde miktar (mg) x 3785(ml/gal) Kat madde miktar(mg/gal)=___ Filtre edilen yakt miktar

2.3.6.3.Serbest Su Tayini 18

Serbest su testinde kullanlan AEL (Aeronautical Engine Laboratory) su detektr; portatif bir cihaz olup yakt iindeki serbest veya znmemi su miktarn tespit etmek iin kullanlr. Cihazn alma esas serbest su ve detektr blou zerindeki boya, sodyum floresans arasndaki reaksiyondan detektr blouna ultraviyole k altnda bakldnda su varsa ayrca sar bir renk grlr. Bu renk ultraviyole k altnda AEL standart renkleriyle karlatrlr ve ppm olarak serbest su miktar tayin edilir. Su miktarn tespit etmek iin su detektr cihaz zerindeki seviye kolu AEL standard ve test detektr blou eit parlaklk gsterene kadar ayarlanr. Numune alma: Su testi yapmak iin yakt numunesi, yakt sisteminden direkt test detektr blou zerinden alnr. Yakt numunesi atmosfere temas etmemeli ve numune kabna alnmaldr. Test yntemi: a. Pad koruyucu paketinden pens ile kartlarak vakum nitesi zerine portakal renkli ksm yukarda kalacak ekilde yerletirilir (pad elle tutulmamaldr). Vakum altrlr. b. Tm numune (1L) fitreden szldkten sonra vakum pompas kapatlr. c. Vakum sonras pens ile alnan pad portakal renk stte kalacak ekilde su detektr srgsne koyulur. Detektrn yaklarak detektr padle AEL standardndaki renkler karlatrlr. En yakn renge tekabl eden ppm deeri su miktarn verir. 2.3.6.4 Alevlenme Noktas Tayini (Flash Point) Tanm: Yaktn hava ile yanc buhar kard en dk scaklk derecesi alevlenme noktasdr. Yaktn kolay yanabilme zellii alevlenme noktas ile tespit edildiinden emniyet asndan nemlidir. Alevlenme Noktasnn tayininde ASTM D 56 ya gre alan Herzog marka kapal kap otomatik cihaz kullanlr.

ekil 2.3.6.4.1: Kapal Kap Flash Point Cihaz Testin Yapl: 1. Numune lm kab iine iaret izgisinin biraz zerinde numune konulur ve cihaza yerletirilir. 19

2. Teste balamadan nce termometre probu, kartrc, numune kab balant aparatlar balanr. 3. Cihaz ON pozisyonuna getirilir. Dokunmatik LCD ekranda ana men grlr. 4. lme balamak iin Running a test tuuna baslr, ekranda lm mens (Measurement) grnr. 5. Numune numaras (Sample number), numune tanm (Sample descr.) ve kullanc ad (User) hassas tular kullanlarak girilir. 6. Tahmin edilen flash point deerini girmek iin Expected FP yazs karsndaki tua baslr. ASTM D 56 metoduna gre ;cihaz lm yapmaya, girilen flash point deerinin 23oC aasndan balar. Bu nedenle tahmini flash point deeri 18-20 oC daha yksek girilir, bylece cihazn ateleyici mekanizmann numuneye daha az sayda girip kmas salanarak hasarlanmas nlenir. 7. Analize balamak iin Start tuuna baslr. Otomatik elektrikli stma sistemi ile analiz balar. 8. Analiz tamamlannca cihaz alarm verir. Analiz sonular Print tuuna baslarak alnr. lem tamamlannca cihaz OFF konumuna getirilir. 2.3.7 Ya Analizi Uluslar aras Mterek Ya Analiz Program Teknik Destekleme Merkezi (JOAP-TSC) tarafndan yrtlen korelasyon programna ye olan laboratuarn bu blmnde, uak motor sistemlerinde yalama yann dolam yapm olduu paralardaki oluabilecek byk hasar ve krmlarn tespiti yaplmaktadr.Ya analiz ilemlerinde BARD FAS-2C ve SPECTROLM modellerinde 2 adet atomik emisyon spektrometre kullanlmaktadr. BART FAS-2C model sabit laboratuar tipi cihaz olup 19 elementin, STECTROL-M model mobil tipte cihaz olup 15 elementin ayn anda ppm cinsinden tayini yaplabilmektedir. 2.3.7.1 Yalama Yann Amac: Mekanik sistemlerde dolaan yan paralardaki anma, izilme, paralanma gibi durumlarda yaa geebilecek paracklarn tespiti iin sistemden alnan yan analizi yaplarak sspansiyon halindeki metal paracklarn konsantrasyonu llr. Elde edilen sonular ihmal edilebilen deerlerin iinde mi yoksa anmaya uram bir para var m diye snr deerler ile analiz sonular karlatrlr. Bunun amac sistemlerin sorunsuz bir ekilde almasn temin etmektir.

20

Metal paralarnn birbirine srtmeleri ile oluan paracklar sistemde dolaan yalama ya ile karr. Bu yadaki paracklar ileride oluabilecek sorunlar nceden haber verir. Bylece elde edilen sonulardaki metallerin cinsine bal olarak hangi parada sorun olabilecei anlalarak paradaki kusur dzeltilir ve daha byk sorunlar karmas engellenir. Oluan paracklarn konsantrasyonu anma miktarn aret eder. Anm metal paracklar metaller arasndaki srtnmeden dolay oluan paracklar mikroskobik byklktedir. Bu paracklar ya ile dolarken abuk anan paralardan daha byk paralar koparabilirler. Alnan ya numunesinde bu byk paralar (7 mikrondan byk olanlar) analiz iin uygun deildir. nk bu paralar yan dibine kerler. Bunlarn tayini istenirse uygun asitler ile zlp seyreltilerek analizi yaplr. Bu metal paralarnn tutulmas manyetik tapalar, filtreler, elekler, parack toplayclar vs. ile alnp dier bakm onarm teknikleri ile analizi yaplr. Yan grevini en iyi ekilde yapabilmesi iin kullanlaca sisteme gre uygun zelliklerde olmas gerekir. Genel olarak u zellikler aranr: 1. Yalayaca yzeye iyi balanmal, yzeyler aras film oluturmaldr. 2. Kendi moleklleri ve kristalleri arasndaki srtnme direnci kk olmaldr. 3. Yalayc yan sistemdeki yzeyler ile arasnda kimyasal reaksiyon olmadan koruyucu kaplama grevini yapmas istenir. 4. Scaklk, atmosfer koullar ve d etkenlere kar dayankllk gstermelidir. 2.3.7.2. Yalama Yann Grevleri: 1. Srtnme yzeyini hassaslatrma: Metal yzeyler arasnda film tabakas oluturarak metallerin yzeylerini birbirinden ayr tutarak srtnmeyi, temas ve g kaybn en aza indirir. Srtnme:ok hassas bir ekilde ilenmi metallerde bile mikroskobik girinti ve kntlar vardr. ki metal arasnda bu asperit ad verilen girintiler birbirini tutarak srtnmeye sebep olurlar. Kaymann olmas iin bu kuvveti yenebilecek bir kuvvet uygulanmaldr. 2. Temizleme: Sistemde dolaan yan dolat yzeylerdeki kirlilikleri toplayarak sistemde bulunan filtreler ve manyetik tutucular ile tutularak tekrar sisteme geri dnmesi nlenir. 3. Soutma:

21

Yalama ya alan sistemlerde srtnmeden dolay oluan snn sistemin baka yerlerinde soutularak dolatrlan yan scak yzeylerle temas etmesiyle bu yzeylerin ssn alarak sistemi soutur. Sistemde genlemeleri nleyerek makinenin rahat almas salanr. 4. Koruma: Ya dolat yzeylerdeki metal yzeylerine tutunarak bir film oluturur. Bylece sistemi atmosferin etkilerinden korumu olur. 2.3.7.3 Ya Analizi le Tespit Edilebilen Arzalar: Ya analizi ile normal ve anormal anmalar karlatrlarak arza tahmin edilir. Anmann normal mi yoksa anormal mi olduu u faktrlere gre belirlenir; Tehizatn kullanm artlar alma saati Anabilecek metal paralarn maksimum deriimi Anabilecek metal paralarnn ylmasndaki deiiklik hz Anabilecek metal paralarn bileiminde bulunabilecek elementlerin cinsi Yalama analizi ile tespit edilemeyen baz arzalarda aniden meydana gelen arzalar olup nemli sebepleri yledir; Ya sisteminde bulunmayan paracklardan kaynaklananlar Ya analizi ile llemeyen byk paracklarn oalmasndan Tespit edilemeyecek hzda oluan anmalar. Hatal ve yanl numune alma ilemi (ya tankn dibinden alnmamaldr.) Numunenin geliindeki gecikmelerden kaynaklanr. 2.3.7.4 FAS-2C Model Ya Analiz Cihaz(Flud Analysze Spectrometer) Aada ekli verilmi cihaz analizden nce 45 dakika stlmas gerekir. Disk ve rod elektrotlar yerletirilip ark aral ayarlanr. Kuartz cam temizlenir. Istma ilemi bittikten sonra cihaz zerindeki mikro ampermetredeki deer optik hizalama numaratr ile 50ye gelinceye kadar saatin ters ynnde evrilir. Bu deer kaydedilir.

22

Sonra numaratr saat ynnde evrilip ampermetredeki deer 50 oluncaya kadar evrilir. (Ampermetre deeri nce artp tekrar azalr.) Bu deer de kaydedilir. Bu iki minimum noktas toplanp ikiye blnerek tepe noktas bulunur. Eer tepe noktas tam 100e gelmiyorsa Hg Gain potansiyometresi ile n gc arttrlr.

ekil 2.3.7.4.1 FAS 2-C Ya Analiz Cihaznn Yaps Kalibrasyon iin nce 0 ppm ya ile dolu numune kab hazrlanr. Ark aral ayarlanp kap yer deitirilir. Kap bir kol yardmyla disk elektrota demesi salanr. Cihazn numune blm kapatlp Read out/Burn tuuna baslr ve ilem bittiinde deerler ekranda okunur. Elde edilen deerler 0,5 toleransta olmaldr. Dzeltmeler yaplp kaydedilir. lem 5 ppm 10 ppm ve 30 ppm iin tekrarlanr.

Tolerans aralklar yledir: 5 ppm3,8 - 6,2 10 ppm.8,5 - 11,5 30 ppm.27 33 Tolerans aralklarndaki deerler okunduunda cihaz kullanlarak bilinmeyen numunelerin analizi yaplr. Yalar iyice alkalanp homojenlii salanr.

23

Kullanlan elektrotlar tekrar kullanlmaz nk bir nceki numunenin artklar zerinde kalmtr. Her ya iin yeni elektrot kullanlr. Sonra bu elektrotlarla Rod elektrotlar temizlenip d yzeyleri bilenerek tekrar kullanlabilir. Disk elektrotlar atlr. Elektrotlar karbon grafit alamldr.

ekil 2.3.7.4.2 . FAS 2-C analiz Cihaznn n Paneli Anan metalin cinsi anan paray, konsantrasyonu anma miktarn belirtir. Limitler arasnda ise normal kabul edilir deilse arzaya yol aabilecei iin rapor edilip hatann dzeltilmesi salanr. 2.3.8 Su Sertlik Testi Fabrika iinde eitli birimlerden gelen kalorifer suyu, saf su retim cihazlarndan kan su numunelerinde sertlik lm yaplmaktadr. Sertlik testi sertlik zeltisiyle yaplr. Bu zelti belli bir miktar NaOH ve titriplex (III) zeltilerinin 1 litre suyla seyreltilmesiyle elde edilir. Sertlik sonucu Alman Sertlik birimi (dHo)olarak verilir.

Test Malzemeleri:

Otomatik bret 250ml lik erlen 24

Pipet Buffer tablet Amonyak Sertlik zeltisi

Testin Yapl: 1. 2. 3. 4. 5. 100 ml su numunesi alnr. Buffer tablet atlr ve eritilir. 1 ml NH3 eklenir. Su sertlii tayini zeltisi ile renk dnm oluncaya kadar (krmzdan yeile lk renk deiimi olduu ana kadar sarf edilen sertlik zeltisi miktar suyun

dnnceye kadar) titre edilir. sertlik deerini gstermektedir. 2.3.9 Su Testleri Parametrelerin Tayini Ve Ph ler Cihaznn Kalibrasyonu Su testleri parametrelerinden ; Ph , iletkenlik , tuzluluk ve TDSye (znm kat madde miktar)baklr. Bundaki ama su numunelerinin parametreleri sonularn evresel ynden incelemektir. PH svlarda bulunan H3O+ iyonlarnn deriimini vermek zere H3O+ iyonlar deriiminin -log deeridir.

(http://www.eurokoc.com/su_analiz_btop.htm )

ekil 2.3.9.1 Ph ler Cihaz

25

Testin Yapl: 1. 2. 3. 4. Cihazn kalibre(dorulama) ilemi yaplr. Cihaz otomatik lmldr. Bu nedenle probu zeltiye(numuneye) daldrmak

yeterlidir. Ekranda ready yazs grldnde hem scaklk hem de pH deeri okunur. Okunan Her lmden sonra prob saf su ile ykanr , temizlenir. Bir sonraki lme geilir. deer lm sonucudur.

letkenlik iinde cihazn dorulamas yaplr. Cihaz probu lm yaplacak zeltiye daldrlr. MODE tuu ile iletkenlik, tuzluluk, TDS lm modlar seilir. Ekranda sonu okunur. 2.3.10 Kinematik Viskozite lm Ama: Hidrolik ya ve yaktlarda kapiler yntemle kinematik viskozite lm iin Viskozite lm cihaznn kullanm esaslarn belirlemektir. Kapiler Yntemle Viskozite lm: Newton ak davranl svlarn viskozitelerinin llmesinde kullanlan en hassa yntemdir. Yaplan lm bir zaman lmdr. llen zaman belirli bir miktarda svnn belirli bir genilik ve uzunluktaki kapiler bir tpten gemesi iin gereken zamandr.

(http://kermanlab.com/images/KINEMATK VSKOZMETRE CHAZIMANUEL.JPG)

ekil 2.3.10.1 Knematik Viskozimetri Cihaz

lem: 1. Cihaza bal eksi ve art scaklk deerleri iin iki ayr banyo bulunmaktadr. allacak scakla uygun banyo seilir ve hazrlanr. Banyo svsnn maksimum seviyede olmasna dikkat edilir. 2. Numuneye uygun kapiler viskozimetre seilir ve metal standardna yerletirilir. 3. Numune svs hava kabarc olmamasna dikkat edilerek , lm araln gemeyecek ekilde kapiler viskozimetreye ekilir. 4. Metal standna yerletirilmi viskozimetre lm standna yerletirilir. 26

5. lm saysn girmek iin tuuna baslr. (Bu tua arka arkaya basarak istenen say seilir.) 6. lm ilemine balamak iin cihaz zerindeki start/ tuuna baslr yada bilgisayardan lm ilemi balatlr. Bunun iin program altrlr. Ekran zerinde AVS center tuuna baslr. Seilen banyo ekran zerinde belirtilir ; eksi scaklk deerleri iin AVS 350:0 ; art scaklk deerleri iin AVS 350:1 yazlr. Ekrandaki start tuuna baslarak lm balatlr. 7. lm ilemi tamamlandktan sonra lm sonularn gsteren rapor bilgisayardan kt olarak alnabilir. Eer cihaz bilgisayara bal deilse o andaki lm sonular tuuna baslarak arlabilir. Yeni bir lm ilemi balatlncaya kadar bir nceki lm sonular bellekte saklanr. 8. lm ilemi tamamlandktan sonra temizleme ilemini balatmak iin gstergesinin snm olmasna dikkat edilerek otomatik ykama cihaz Auto moduna geilir.

2.3.11 Atk Su Test Ve Analizleri Fabrikann dearj noktalarndan ve fabrikada bulunan retim tesislerinden aylk olarak gelen atk su numuneleridir. Test ve analiz edilerek, atk suyun evre mevzuatnda belirtilen limit deerlere uygun ekilde dearja gnderilmesi salanr. Atk su numunelerinde aadaki parametrelerin tayini yaplr:

Askda kat madde miktar Ya ve gres Toplam Fosfor Toplam Krom Kurun Kadmiyum Demir Bakr inko Florr pH

2.3.11.1 Spektrofometrik Yntemleri le Atk Su Analizleri Bir zelti, zerine gnderilen n kendine has dalga boyunda maksimum olarak tutar (absorplar). Absorplanma miktar zeltinin deriimi ile doru orantl olarak artar. Maksimum absorbansn gzlendii dalga boyunda sabit kalnlktaki lm hcrelerinde bulunan gnderilen nn atk su tarafndan absorplanma iddeti llr. Atk sudaki atk madde miktar llen absorplanma iddetine bal olarak belirlenir. Su Kirlilii; su kaynann kimyasal, fiziksel, bakteriyolojik ve ekolojik zelliklerinin olumsuz ynde deimesi eklinde gzlenen ve dorudan veya dolayl yoldan biyolojik 27

yollarla, insan salnda, su kalitesinde ve suyun dier amalarla kullanlmasnda bozulmalar yaratacak madde veya enerji atklarnn boaltlmasdr.

2.3.11.1.1 Su Analiz Spektrofotometresi Cecil 4003 Model Kullanm ve lme Usul

http://www.anatek.com.tr/index.php?page=products&cat_id=8

ekil 2.3.11.1.1.1 Su analiz Spektrofotometresi

1. Cecil 4003 cihaznn fii kesintisiz olmak zere hatta taklr. 2. Hcre kompartmannn kapann kapal olmasna nemle dikkat edilerek ak/kapal dmesi kontrolnde cihaz altrlr. 3. Cihaz kendisini otomatik olarak kalibre edecektir. Sonu ekranda grnr ve yazcdan alnr. 4. Cihazn tularndan zerinde QUANT yazl olana baslr. Ekran zerindeki bilgilerin deitii gzlenir. 5. Yn tular kullanlarak ekran zerindeki Water Analysis yazs seilir ve E tuuna bas Ekranda allacak kvet genilii seenekleri belirir. Hazr test tpleri ile allacaksa 16 mm test tube seenei seilir. 6. Aksi takdirde allmak istenilen kvet genilii seilir ve E tuuna baslr. Sonular atk su analizinde genelde mg/lt verildii iin ekrandan mg/lt seenei seilir ve E tuuna baslr. 7. Analiz listesi ekrana kar. Yaplacak analiz seilir ve E tuuna baslr. 8. Cihaz analiz ilemi iin hazrdr. Bu aamada hangi analiz yaplacaksa o analizin kurallar uygulanr.

28

3.SONU 1inci Hava kmal Bakm Merkezi Komutanl Kalite Gvence Laboratuvar biriminde 15 i gn ierisinde tamamlam olduum zorunlu laboratuvar stajm sresi boyunca bulunduum birimde yaplan analizlerin imalata deil performansa ynelik analizlerin olduuna tanklk edildi.Bu birimde yaplan analizlerin raporlandrlmasnn kurulu iin ok nemli olduu ve bu raporlar dorultusunda dier birimlerde imalat,ikmal vb. uygulamalarn yrtld grld. Bunun yan sra Kalite Gvence Laboratuvarnda bulunan laboratuvar malzemelerinin ve analiz iin kullanlan cihazlarn son derece teknolojik olduunu da ifade edebiliriz. Genellikle analizlerin birou Avrupa standartlar baz alnarak yaplmaktadr.Bu standartlar dahilinde tretilen formller kullanlmaktadr(API Gravite gibi).Bundan farkl olarak dier analizlerde cihazn bilgisayar ortamnda otomatik sonular veriyor olmas bazen forml kullanmay gerektirmeyebilmektedir.Ayrca yaplan deneylerin sonular, gizlilik ilkesi gereince yani kurumun askeri bir kurulu olmas gz nne alnarak stajyerlere gvenlik asndan verilmemektedir. zellikle Kimya Mhendislii Laboratuvar dersinde greceimiz birka cihaz ve bunlarn alma prensibinin bu laboratuvarda ayrntl olarak incelenme frsatnn bulunmas ve bu cihazlarn nasl kalibre edildiinin incelenmesi de mesleimiz asndan verimliydi.Blmmz Laboratuvarlarnda bulunmayan dier cihazlar grmek ve bunlarn alma prensibi ve ne tr analizler iin kullanld hakknda fikir sahibi olmak da nemli bir ayrcalkt. Sonu olarak stajn amacna uygun olarak en iyi ekilde 15 gnlk Laboratuvar stajndan en verimli ekilde yararlanlmaya alld.Ayrca staj raporunda yer alan laboratuvara ait teorik ve uygulamal bilgiler ve de cihaz resimlerinin bir ksm laboratuvar kalite alma talimatlar adl belgelerden bizzat alnrken bu belgede bulunmayan dier cihaz resimlerinin internet sayfalar yanlarnda belirtilmitir.Kaynaklarn hangi balklarda kullanldna dair ithaf yaplmtr.

4.KAYNAKLAR 1)1inci HBMK((1inci Hava kmal Bakm Merkezi Komutal) Tantm Kitap 2) 1inci HBMK(1inci Hava kmal Bakm Merkezi Komutal) Kalite Gvence Laboratuvar Kalite alma Talimatlar 3) http://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrk_Hava_Kuvvetleri 4) http://www.anatek.com.tr

29