layout 1 (page 3) · üzvləri üçün “orientasiya”, “İdarəetmə”, “Öyrən-mənin...
TRANSCRIPT
-lə
sağlam və gözəl
içindəkilər
Tibbi marketlərimizlə bağlı ən yeni xəbərlər.6 Avislə Xəbərlər
Pomidor, xiyar, bibər və badımcanın müalicəvixüsusiyyətləri haqqında.
8 Tərəvəz şəfa qaynağıdır
24İnsan iradəsi qarşısında hər şey acizdir
39Gəlinlik Estetikası
“Avislə İdman” rubrikasının qonağı parolimpiya çem-pionu İlham Zəkiyevdir.
24 İnsan iradəsi qarşısında hər şeyacizdir
Eşitmə probleminiz var?
21 Eşitmə testi
Müalicə vasitəsi olarap Talya təbii bitki yağlarının istifadəsi.
12 Təbii bitki yağlarının faydaları
Uşaqların qidalanma qaydaları haqqında məsləhətlər.
14 Südəmər uşağın qidalanması
“İşgüzar xanım” rubrikamızın bu dəfəki qonağıTRT Avaz telekanalının aparıcısı Nərgiz Xəlilo-vadır.
18 “İşgüzar xanım məsuliyyətliolmalıdır
Eşitmə probleminin meydana gəlməsininsəbəbləri və insan üzərindəki təsirləri.
20 Eşitmə zəifliyinin müəyyən edilməsi
Mədəaltı vəzi haqqında maraqlı məlumat.
27 Mədəaltı vəzinin şirəsi özünə niyəzərər vermir?
Müğənni Firuz Səxavət ilə müsahibə
30 Sənətinin aşiqi Firuz Səxavət
28Oruc tutmaq orqanizminmüqavimətini artırır
34Rəngli eynəklərin gözlərə təsiri
14Südəmər uşağın qidalanması
Möcüzəli fotosintez prosesi haqqında.
33 Fotosintez möcüzəsi.
Rəngli eynəklərdən istifadə edərkən nələrə diqqətyetirmək lazımdır.
34 Rəngli eynəklərin gözlərə təsiri
Saçlarınızın ürəyinizcə olması üçün mətbəx-inizdəki vəsaitlərdən istifadə edin.
36 Gözəl saçların sirri evinizdə
Gözəlliyinizə gözəllik qatmaq üçün estetik cərrahTaha Mehmetoğlunun tövsiyyələri
39 Gəlinlik Estetikası
Süd vəzisində meydana gələn şişlərin evşəraitində evvəlcədən müəyyən edilməsi üsullarıhaqqında.
44 Öz-özünə süd vəzisi müayinəsi
Qastroenteroloq-cərrah Vüqar Abbasovun, o oruc tu-tarkən səhhətimizdə problem meydana gəlməməsiüçün tövsiyyələri
28 Oruc tutmaq orqanizmin müqavimə-tini artırır
36Gözəl saçların sirri36Gözəl saçların sirri
Müqəddəs Ramazan ayının gəlişi hər kəsin üzünə nur,qəlbinə, ruhuna rahatlıq gətirir. Bu müqəddəs ayda jur-nalımız sizin üçün faydalı məsləhətlərlə zəngin olan yenisayını hazırlayıb. Bu sayımızda da maraqlı rubrikaları-mız, dəyərli müsahibələrimiz, sağlamlığınız və gözəl-liyiniz üçün faydalı məsləhətlərlə tanış olacaqsınız.Həmçinin bu sayımızda on bir ayın sulatnı olan Ramazanayında oruc tutanlar necə qidalanmalı olduqlarını öyrə-nəcəklər.
Jurnalımızın bu sayında oxucularımız, toya hazırlaşangənc xanım və bəylər üçün tez bir zamanda estetikəməliyyatların edilməsi, yeni doğulmuş körpələrimizinecə qidalandırsaq düzgün olar, yay mövsümündə hansımeyvə, tərəvəzlərə üstünlük vermək lazımdır. Saçlarımı-za necə qulluq etməliyik, gün eynəkləri alarkən nələrədiqqət yetirməliyik və digər bu kimi suallarına cavab ta-pacaqlar.
Oxuyun, Avislə sağlamlığınızı və gözəlliyiniziqoruyun!
Təsisçi:Maymed MMC
Baş redaktor: Xəyyam Cavadov
Redaksiya Heyəti:Murad Məlikov
Aysel MəmmədovaGünay ƏliyevaKima Qasımova
Nuranə MirzəliyevaÖzen Akçaöz
Səadət HacıyevaSevinc QuliyevaVüsal İsgəndərov
Esen Kuru
Çap periodu: 2 AyTiraj: 10 000
Ünvan: Bakı ş. Yasamal rayonu,Haqverdiyev küç. 11
Tel: (+99412) 437 59 50Fax: (+99412) 497 06 39
Reklam Yerləşdirmək üçün: 055 835 76 60050 383 67 62
Hazırlama, dizayn və çap: Ayreklam-İstanbul
Koordinator: Aybəniz Kamalqızı
Reklam:[email protected]
Jurnal, Azərbaycan Respublikası ƏdliyyəNazirliyi tərəfindən qeydiyyata alınmışdır.
Qeydiyyat nömrəsi: 4642
Çap olunan reklam materiallarına görə
redaksiya məsuliyyət daşımır
sağlam və gözəl
Redaktordan
Hörmətli Avis Dostları,
-lə
6 www.avismed.az
a is-lə sağlamlıq
“Avis Tibbi Marketlər Şəbəkəsi” olaraq bütün Azərbaycan xalqının
Ramazan Bayramını təbrik edirik.
tibbi marketlər şəbəkəsi
Keyfiyyətli xidmət bilikli, təhsilli, təcrübəlimütəxəssislər olmadan mümkün deyil. Bu yanaşmailə hərəkət edən Avis Tibbi Marketlər Şəbəkəsi,həmişə əməkdaşlarının bilik və təcrübəsinin artırıl-ması, hər bir əməkdaşının öz sahəsində ən yaxşı ol-ması üçün çalışır. Bunun üçün Avis Tibbi MarketlərŞəbəkəsində keçdiyimiz günlərdə “Avis ailəsi”ninüzvləri üçün “Orientasiya”, “İdarəetmə”, “Öyrən-mənin Öyrənilməsi” mövzulu kurslar təşkil olunub.Xüsusi ilə “Avis ailəsi”nin yeni üzvlərinin “firmamədəniyyəti”nin öyrənilməsi, işə daha qısa müd-dətdə alışma və s. kimi sahələrdə orientasiya təlimiböyük əhəmiyyət daşıyır.
Orientasiya, idarəçilik və öyrənmənin öyrənilməsikursları yerli və Türkiyədən gəlmiş mütəxəssislərtərəfindən həyata keçirilib.
“Avis Optik”də möhtəşəm kampanyalar davamedir.
Kampaniya çərçivəsində 2011-ci ilin modasıbütün günəş eynəklərini 30-60% endirimlə əldəedə bilərsiniz.
Onu da qeyd edək ki, kampanya, bütün günəşeynəyi modellərinə şamil edilir.
Təlimli Personal, Daha Yüksək xidmət
Hər kəs öz günəşeynəyini taxacaq!
Terapiya
Kardiologiya
Ümumi Cərrahiyə
Angiologiya
Ginekologiya
Nevrologiya
Ortopediya
Radiologiya
Endokrinologiya
Pediatriya
Revmatologiya
Qulaq-Burun-Boğaz
Pulmonologiya
Urologiya
Oftalmotologiya
Fizioterapiya
Laboratoriya
Dermatologiya
<
<
<
<
<
<
<
<
<
<
<
<
<
<
<
<
<
<
Pomidorun tərkibində olan A vəC vitaminləri, fol turşusu, kalsiyum,qida lifi və qoruyucu antioksidlərsağlamlığımız üçün son dərəcəlazımlı maddələrdir. Xüsusi iləkimyəvi kübrə istifadə olunmadanyetişdirilən pomidorlar daha çoxflavonoit maddəsi ehtiva edir. Bu dapomidorun antiviral və antioksidanfunksiyalarını daha da artırır.
İndi isə gündəlik qidalan-mamızda pomidordan istifadə et-mənin nə üçün önəmli olduğunugörəcəyik:
Dərinizi Qoruyur: İncə qabıqlı bu tərəvəzin, dərinizi
günəşin təsirindən qoruyan bir vasitəolduğunu bilirsinizmi? Aparılan biraraşdırmada günəş yanıqlarındanşikayətçi və günəşə qarşı həssas dəriyəmalik bir qrupun gündəlik qidalanmala-rına pomidor əlavə edildi.
Bu növ qidalananların dərilərinin 10hə�ədən sonra günəşin ultrabənövşəyişualarına qarşı daha güclü bir hal aldığıisbat olunub.
Yaşlanmanı geciktirir: Pomidorların sərbəst radikalları ön-
ləyici likopen və beta kearatin ehtiva edir.Sərbəst radikallar bəzi hüceyrələrdə TNT-yə
42%-ə qədər xəsarətlər verirlər. Pomidoru az miq-darda zeytun yağı ilə birlikdə qəbul etdikdə, yaşlan-maya qarşı bədəninizi daha güclü bir hala gətirir.Həqiqi yaşınız hesablanarkən, qan dövranı səviyyə-niz çox əhəmiyyət daşıyır. 115/76 və daha aşağı birqan təzyiqi səviyyənizin sayəsində, 12 yaşa qədər ca-vanlaşa bilərsiniz.
a is-lə meyvə
ŞəfaQaynağıdır
Tərəvəz
ÜRƏYİN DOSTU
POMİDOR
8 www.avismed.az
Qan təzyiqini salır: Yeməklərin yanında mütləq
pomidordan istifadə edin. Bu, qantəzyiqinizin enməsi üçün xeyir-lidir.
Yüksək təzyiqdən şikayətçiolan bir qrup xəstə üzərindəaparılan bir araşdırmada, xəstələ-rin gündəlik qidalanmalarına po-midor əlavə edildi. 8 hə�ə davamedən araşdırmada hər gün pomi-dor qəbul edən xəstələrin sistolikqan təzyiqinin 10 dərəcə, diyasto-lik qan təzyiqi dəyərlərinin də 4dərəcə endiyi müşahidə edilib.
Qribin qarşısını alır: Keratinlər (likopen və beta ke-
ratin) kimi meyvə və tərəvə-zlərdən əldə edilən, qoruyucupiqment dəyərləri aşağı olan in-sanların gündəlik pomidor qəbuletmələri məsləhətdir. Bakteriya vəviruslarla mübarizəyə köməkçiolan keratin birləşmələri çoxəhəmiyyətlidir.
Gündəlik pomidor tələbatınızıbir stəkan pomidor suyu iləaradan qaldıra bilərsiniz. Bu vaxt
bədəninizin soyuqdəyməyə vəqripə qarşı daha çox dözümlüolduğunu görəcəksiniz.
Xolesterolu idarə edir:Gündə bir pomidor sizin ar-
teriya və ürək problemlərinizəqarşı mübarizənizdə ən güclüdostunuz ola bilər. Gündəlik po-midor yeməyə başlayandan sonra,4 hə�ə ərzində xolesterol səviy-yəniz enər.
Xiyarın faydaları: Xiyar, sidikqovucu və qanı
təmizləyicidir. Bağırsaqlarıyumşaldır və qəbizliyi aradanqaldırır. Hərarəti kəsir. Əsəblərisakitləşdirir. Yorğunluğu aradanqaldırır. Revmatizm ağrılarınıyüngülləşdirir. Yuxusuzluğa yaxşıtəsir edir. Xiyar qanda olan xoles-trolu düşürməklə yanaşı, ürək vədamar xəstəliklərinə qarşı dabədəni qoruyur. Bədənin infek-siyalara qarşı dözümünü artırır.Böyrək xəstəlikləri, bağırsaq ilti-habı və gut xəstəliyinə faydalıdır.Xiyardan istifadə etmək, tərvəzisinin sağlam işləməsinəkömək edir.
Necə istifadə olunur? Xiyar təzə olaraq, təmizlənərək
və ya turşu olaraq istifadə olunur.Qabığıyla yedikdə qida dəyərləriqorunmuş olur. Həmçinin xiyar-dan, dəri baxımı və təmizliyi üçünmütəmadi istifadə olunur. Xiyardilimlənərək dəriyə qoyularsa,dərini yumşaldar və nəmləndirər.Dəridəki qaşınmaları, qırışları,sızanaq və ləkələri aparar. Soyuqsüdə doğranmış xiyardan mütə-madi istifadə etməklə üzdə olançilləri yox etmək olar.
Xiyar qaraciyəri və böyrəkləriişlədərək çox miqdarda sidik ixracolunmasına kömək edir. Eyni za-manda sidiklə birlikdə sidikcövhəri turşusunu və duzlarıəridib bədəndən xaric edir.
Xiyar, tərkibində olan bol miq-darda kükürdün köməyi ilə həmqanı təmizləyir, həm də tərvəzilərinin normal işləməsinəkömək edir.
Xiyar bol vitamin və dəmirmaddəsi ehtiva etdiyi üçün dəri-nin təzə və hamar olmasını təminedir. Xiyar, dərini bir tonik qədərtəmizləyir. Ət yeməklərinin verdi-yi susuzluğu kəsir. İsti havalardaəla sərinlədici vasitədir. Xiyar qə-bizliyin qarşısını alır. Ürək xəstə-likləri və infeksiyalara qarşı təsirliolan xiyar, bədənin infeksiyalaraqarşı dözümlüyünü artıraraqqanda olan xolesterolun səviyyə-sini endirir.
GÖZƏL CİLDÜÇÜN
XİYAROlduqca sulu bir qi-dadır. A, C, B1 və B2 vitaminləri ilə fosfor,
dəmir, kükürd,maqneziyum və zülal
ehtiva edir.
9www.avismed.az
10 www.avismed.az
a is-lə meyvə
Bibər mədəni oyandırır, mədəifrazatını artırır, iştahanı açır vəhəzmi asanlaşdırır. Sidik ifrazatınıartırır. Soyuqdəymələrin ilk göstə-ricisi hiss olunduqda bibər qəbuletmək xeyirlidir.
Çox miqdarda qəbul edilən acı
bibər mədə və bağırsaqlarda təhri-fata yol aça bilər, həa böyrəklərvə qaraciyərin narahatlığına səbəbola bilər.
Badımcan ailəsindən olan yaşılbibər C vitamini ilə zəngindir. Hərnə qədər bütün mövsümlərdətapılsa da qarşımızdakı aylarkörpə bibərləri qəbul etməyin əslzamanıdır...
Yeməklərə və salatlara dadqatan bibər eyni zamanda tiamin,nikotin, fol turşusu, maqnezium,A vitamini, K vitamini, B6 vita-mini və kalsiumla da çoxzəngindir.
Avstraliyadakı Tasmaniya Uni-versiteti mütəxəssislərinin apar-dığı araşdırmaya görə qırmızı acıbibər, ürək sağlığına və yuxusuz-luğa yaxşı təsir göstərir. 10 nəfər-lik bir könüllü qrup üzərində 18ay araşdırma edən elm adamlarıbir qrupa gündə 15 qram qırmızıacı bibər verdikləri halda, digərqrupa verməyiblər.
Araşdırmanın nəticə raportunagörə: “Qırmızı acı bibərin qəbulusayəsində yaxşı bir yuxu çəkəbilərsiniz. Yaxşı bir yuxu da ürəksağlığına müsbət təsir göstərir.
Bibər, hər gün mütəmadi olaraqqəbul edilməli olan lazımlı bir qi-dadır”.
Onu da qeyd edək ki, qırmızıacı bibərin tərkibində bol miq-darda olan “capsaicin” adlı mad-dənin oynaq iltihabı ağrılarınıazaltdığı labaratoriya testləri ilədə sübut olunub.
ÜRƏK ÜÇÜNFAYDALI
BİBƏRBibərin bütün
növləri C vitaminibaxımından zəngindir.
Badımcan A vitamini və fosforla zəngin bir bitkidir. Badımcanözünə xas olan bəzi xü-susiyyətlərə malikdir və sinirlərirahatladaraq ürək döyünməsininqarşısnı alır. Badımcan mədəaltıvəzini, qaraciyər və böyrəkləriqüvvətləndirir, əla sidikqovucuvasitədir. Bədəndəki artıq suyubədəndən atır, çəki verməyəkömək edir. Xüsusi ilə şəkərli dia-bet xəstələri badımcan salatındançox fayda görürlər. Badımcan qanazlığı zamanı qanı artırır və ürəyəsakitlik verir. Mütəxəssislərə görə,badımcan, ən sağlam halda küldəvə ya ocaqda bişirilib, qabıqları
soyulmalı və incə doğranaraq isti-fadə olunmalıdır.
Badımcan bitkisinin toxumları,meyvə ətinin içinə yerləşmişvəziyyətdə kiçik, yüngül və par-laq sarımtıraq qəhvəyi rəngdədir.
Bir badımcanda, orta hesabla500-5.000 ədəd toxum vardır. Bəzibadımcan növlərindən mürəbbədə hazırlanmaqdadır.
Qida dəyəri100qr. təzə badımcanın malik
olduğu əsas qida dəyərləri bun-lardır: 24 kalori; 1,1 qr zülal; 5,5 qrkarbohidrat, 0 xolesterol, 2 qr yağ,
XOLESTEROLUAZALDAN
BADIMCAN
1 qr lif, 37 mqr fosfor, 15 mqrkalsiyum, 1 mqr dəmir, 1 mqr nat-rium, 15 mqr kalsiyum, 30 IU Avitamini, 0.05 mqr B1 vitamini,0.04 mqr B2 vitamini, 0.05 mqr B3vitamini, 0.081 mqr B6 vitamini və5 mqr C vitamini.
FaydalarıYuxarıda sayılan qida dəyər-
ləri ilə yanaşı;• Badımcan, damarları yüksək
xolesterolun yaratdığı mənfi təsir-lərdən qoruyur
• Badımcan yedizdirilən hey-
vanlarda, ələlxüsus mədəxərçənginə çox seyrək rastgəlindiyi müşahidə edilmişdir.
•Badımcan istəmədən yarananəzələ dartılmalarını əngəlləyənmaddələr ehtiva edir.
•Badımcan ehtiva etdiyi yük-sək miqdarda liflə həzimsizliyəxeyirlidir
Sağlamlığımıza faydalı olan butəsirlərindən faydalanmaq üçünbadımcanın da pəhrizinizə əlavəedilməsini məsləhət görürük.
Diqqət: Yetişməmiş badımcanda “so-
lasin” adlı maddə vardır. Bu mad-də badımcanı çiy yedikdə, zə-hərlənməyə səbəb ola bilər.Amma, badımcan bişirildikdə bumaddə parçalanaraq yox olur.Həmçinin, çətin həzm olan birqida olduğundan uşaqlar badım-can yeməyə məcbur edilməmə-lidirlər.
5 ədəd qırmızı sərt pomidor1 ədəd limon1 ədəd badımcan1 ədəd soğan1 ədəd kahı1 yemək qaşığı zeytun yağıDuz, istiot, cəfəri
Qabıqlarının rahat soyulması üçün pomidor-ları bir dəqiqə qaynar suda saxlayaq. Sonra pomi-dorların baş hissəsini kəsərək içərisini boşaldaq.Badımcanı közləyək, qabığını soyaq və kiçik kiçikdoğrayaq. Soğanı və kahını da doğrayaraq badım-cana əlavə edək. Bu qarışığa duz, istiot, zeytun-yağı və limon suyu əlavə edərək qarışdıraq.
Pomidorların içərisini bu qarışıqla dolduraq,baş hissəsini bağlayaq, salat qabına düzək.
Bu salat, pomidorların qabığı soyulmadan dahazırlanır.
Dolma pomidor salatı
Lazım olanlar
Hazırlanması
11www.avismed.az
AYNISEFA YAĞI- (календула)
Bakteriyalaravə viruslaraqarşı olduqcatəsirlidir. Ya-raların təmiz-lənməsinə, xırda sızanaq-
ların tez sağalmasına kömək edir.Dərini qoruyur, qurumasının vəcatlamasının qarşısını alır. Aybaşıdüzənsizliyinə nizamlayır. Qandövrarınını tənzimləyir. İstifadəsi: Daxilən: Gündə 3-5 damla bir fin-can suya əlavə edilərək içilir.Xaricən: Dəriyə masaj edilərəksürülür.
ATŞABALIDI YAĞI-Масло конского каштана
Varisə, baba-silə qarşı xe-yirlidir. Kapil-yar damarların izamlay ı r.
Ayaqlardakı ağrı, yorğunluq,qaşıntı və şişlərin sağalmasınakömək edir. İstifadəsi:Daxilən: Gundə 3-5 damla bir fin-can suya əlavə edilərək içilir. Xaricən: Dəriyə masaj edilərəksürülür.
ÇƏMƏN YAĞI-Масло семян пажитника
O r g a n i z m igucləndirir.Bəlğəm təmi-zləyicidir. Xo-lestrolu dü-şürücü xü-
susiyyətə malikdir. Cinsi istəyiartırıcı xüsusiyyətə var. Revma-tizma ağrılarına qarşı küncüt yağıilə qarışdırılaraq masaj edilərək is-tifadə edilir.İstifadəsi:Daxilən: Gundə 3-5 damcı bir fin-can suya əlavə edilərək içilir.Xaricən: Dəriyə masaj edilərək is-tifadə edilir.
ÇUHA ÇİÇƏYİ YAĞI-Масло первоцвета
Urək, qandovranı vədərini güc-ləndirici xü-susiyyətə ma-likdir. Xanım-
ların özəl gunlərindəki baş vəqarın ağrılarının aradan qaldırıl-masına kömək edir. Menepozasemptomlarını azaldır. Eqzema vəsədəf xəstələrində dərinin sağlamgörunməsinə kömək edir. MS(beyin iflici) xəstəliklərində fay-dalı olan ən yaxşı bitkidir. İstifadəsi:Daxilən: Gündə 3-5 damcı bir fin-can suya əlavə edilərək içilir.Xaricən: Dəriyə masaj edilərək is-tifadə edilir
Təbii bitki yağları haqqında ötən sayımızda yazmışdıq. Bu dəfə də keyfiyyətli məhsulları ilədünyada məşhur olan Talya şirkətinin bitki yağları barədə oxucularımızı məlumatlandıra-cağıq. Keyfiyyətli və qiyməti münasib olan bu yağların tərkibi insan orqanizmi üçün fay-
dalarla zəngindir. Bu yağların faydaları ilə ayrı-ayrılıqda tanış olmaq istəyirsinizsə,aşağıdakı yazını diqqətlə oxuyun və təbii üsullardan faydalanın.
faydalarıbitki yağlarınınTəbii
Tel:
web: aromatik
bitki yağlarıApteklərdən
soruşun(+99 412) 598 82 95(+99 450) 778 80 70 www.talyabitkisel.com
İstehsalat və keyfiyyətə nəzarət, bu sahədə Türkiyənin ənböyük istehsalat müəssisəsi olan “Talya Bitkisel ÜretimMerkezi”ndə həyata keçirilir.
Fabrikdə son texnologiyaya uyğun istehsalat avadanlıqların-dan istifadə olunur.
İstehsal prossesində məhsullar tərkibində qatqı maddəsi ol-mayan 100% təbii xammaldan istifadə edərək, əl dəymədən,tamamilə gigiyenik şəraitdə əldə edilir.
“Talya Bitkisel”, təbiəti və ətraf mühiti qoruma qanunlarına ri-ayət edən bir firma olaraq Türkiyə Cümhuriyyətinin “Çevre-sel Etki Değerlendirmesi (ÇED)” təşkilatının müsbət rəyinəmalik tək yerli bitki mənşəli məhsul istehsal edən firmadır.
Talya Bitkisel” keyfiyyət standartının sahibidir.
Niyə məhz Talya bitki yağları
KİMYON YAĞI-Масло тмина.
Antibakte-rial-antiseptikxususiyətəmalikdir.Varis ağrı-larına qarşımüsbət təsiri
var. Yara və yanıqları iz qoy-madan sağaltmağa kömək edir. Ulsər və Qastridin dərmanıdır.Hemoroidə (babasil) faydalıdır. İstifadəsi:Dəxilən: Gundə 3-5 damcı birqəndin üstünə damızdırılaraqqəbul edilir.Xaricən: Dəriyə masaj edilərək is-tifadə edilir. Hemoroidə xaricdənistifadə olunur.
LİMON YAĞI-Лимонное масло
Soyuqdəyməvə qripə qarşıbədənin mü-qavimətini ar-tırır. Yaddaşıgücləndirir.Mikrob öldü-
rücü xüsusiyyətə malikdir. Damartıxanıqlığı zamanı damarları açıcıxüsusiyyətə malikdir. Boğazağrısı, mədə yanması, qanıntəmizlənməsi, böyrək daşınındüşməsində müsbət təsirə ma-likdir. Əzələ qüvvətləndirici xü-susiyyəti var. Diş ətiniqüvvətləndirir. Sızanaqları azal-dır. Tərkibindəki C vitaminisayəsində cildi gözəlləşdirir.Bədəndəki artıq yağların atıl-
masına kömək edir. Limon yağından tonik olaraq üztəmizliyində istifadə etməkmümkündür. Böcək və ağcaqanaddişlədiyi təqdirdə qaşıntı vəşişmənin qarşısını alır. Tort vəunlu şirniyyatlarda esans olaraqistifadə edilir. İstifadəsi:Dəxilən: Bal şərbətinə 4 damlaəlavə edilərək gundə 3 dəfə içilir. Xaricən: Dəriyə bol miqdardamasaj edilərək istifadə edilir. Cildtəmizliyində nəmli pambıqla isti-fadə edilir.
14 www.avismed.az
a is-lə körpə
SÜDƏMƏR UŞAĞIN
QİDALANMASI
Uşağın ilk 6 ayı üçün ən yaxşı qida anasüdüdür. Ana südü uşağın inkişafına,böyüməsinə çox təsir edir. Körpənin qüvvətliəmməsi ilə süd artar. Körpənin əmməkdəçətinlik çəkməsi süd gəlişini azaldır. Həmçininyorğunluq və üzüntü də süd gəlişini azaldır.
ANA SÜDÜNÜN ÜSTÜNLÜKLƏRİ
-Tərkib və keyfiyyət baxımından körpəninböyümə sürətinə uyğundur.
-Körpəyə zərər verən elementlər ana südündəən az səviyyədədir.
-Ana südünün tərkibində mikroblara qarşıqoruyucu elementlər vardır.
-Ana ilə körpə arasında sevgi münasibətininqurulmasını gücləndirir, hər ikisinin ruh sağlam-lığının qorunmasına köməkçi olur.
-Süd əmizdirən qadınlarda döş xərçənginəyoluxma riski azdır.
-Rahat həzm edilir və həzm etmədə itki olmur.-Allergik deyil.-Sərfəlidir.-Təmiz və mikrobsuzdur.-Həmçinin də ayrıca hazırlamaq tələb etmir.
AĞIZ SÜDÜ
Doğumdan sonra ilk 3-4 gündəgələn südün miqdarı az, rəngitünd limon sarısı və konsisten-siyası qatıdır. Bu süddə zülalınmiqdarı daha çoxdur. Bu zülalınəsas hissəsi mikroblara qarşı kör-pəni qoruyan immunitet hü-ceyrələri və anticisimlərdən təşkilolunmuşdur. Buna ağız südü (bu-lama) deyilir.
TƏBİİ QİDALANMA
SÜNİ QİDALANMA
Ana südü yetərli deyilsəvə ya ananın əmizdirməimkanı yoxdursa, insan sü-dündən fərqli olan inək südü-nü mümkün olduğu qədərinsan südünə yaxınlaşdıraraqhazırlayıb körpəyə verməkolar. İnək südünü ana südü-nün yerinə istifadə edərkənən asan üsul heyvan südünüsulandırmaqdır.
1 qədər prosterizə edilmiş vəya qaynadılmış südə, 1 qədərqaynadılmış su, 5% şəkər və1.8% yağ əlavə edərək qarışıqhazırlanır. Hər 3 saatdan bir busüddən uşağa 80-100 cc (1 ortaçay stəkanı) verilir. Başlanğıcda1 paydan daha az miqdarda südverilir. Misal; 1 çay stəkanınınyarısına qaynanmış və ya paste-
rizə edilmiş süd əlavə olunur.Üzərinə qaynanmış su, 1 şirniy-yat qaşığı şəkər, 1 çay qaşığıduru yağ əlavə edilib qarışdırılır.Körpəyə qatıq verərkən də eyniqarışıq hazırlanmalıdır.
BİRİNCİ AY
SÜNİ QİDALANMA-1 SÜNİ QİDALANMA-2
15www.avismed.az
a is-lə körpə
MEYVƏ SULARI VƏƏZMƏLƏR
Tərkibi C vitamini ilə zənginolan ən uyğun meyvələr alma,sitrus bitkiləri və pomidorlardır.Alma sitrus bitkilərindən daha azallergik təsirə malik olduğundantəzə başlayanda alma şirəsi verilir,daha sonra fəslinə uyğun meyvəşirəsi və əzməsi verilir. Meyvə ilköncə yaxşı yuyulduqdan sonrasuyu sıxılır. Gündə bir çay qaşığıilə başlamaqla getdikcə artırılır.Meyvələr sıxıldıqdan dərhal sonrasaxlamadan körpəyə verilir. Lakinana südü ilə qidalananlara 4-6ayında, qarışıq qidalananlara isəilk aydan verilməyə başlanır. Al-tıncı ayda meyvə əzilərək verilir.
VİTAMİN-DXüsusilə qış aylarında və
günəş şüalarından faydalan-mayan körpələrə 1 ayından 3yaşına qədər gündə 400 I.U vita-min D verilir.
QATIQQatıq ana südündən sonra ilk
başlanan əlavə qida olmalıdır. İlkdəfə bir qaşıq verilərək miqdarıgetdikcə artırılır.
TAXILLARDüyü unu, buğda unu, düyü,
yarma qatıqla şorba hazırlanaraqverirlir.
YUMURTAQatıq, meyvə, taxıllı bitkilər və
tərəvəz şorbasına alışdırılmışuşağa suda möhkəm bişmiş yu-murta sarısından bir çay qaşığıverilir və miqdarı getdikcə artırı-lır. Yumurta tərəvəz şorbasınaqarışdırılaraq verildiyi kimi,
çörək arası və südlə də qarış-dırılaraq verilə bilər.
ƏT VƏ QURUPAXLAKİMİLƏR
Qatıq, tərəvəz, meyvə və taxıltərkibli qidalarla bəslənmiş kör-pəni tərəvəz şorbasına qatılmışqıymaya da alışdırmaq lazımdır.tədricən toyuq və balıq ətini dətərəvəz şorbasına qatıb körpəyəvermək olar. Qiymə yerinə tərəvəzşorbasına sarı-qırmızı mərci, biş-miş noxud da əlavə edərək, kör-pəni bu qidalara da alışdırmaqolar.
Süd suya qarışdırılmadanverilir. Heç əmməyən uşağıngünlük süd ehtiyacı 700 ccqədərdir. Əlavə olunanmeyvə suyu ilə ehtiyaclarıödənə bilər.
1 qədər südə 1 qədər su, 5%şəkər, 1% yağ əlavə edərəkqarışıq hazırlanır.. Uşağın gün-də 750 cc bu qarışımdan qəbuletdyi düşünülsə 2 aya qədərenerji və zülalı ödənə bilər. Vi-
tamin C ilk aydan etibarənalma, şa�alı, portağal və pomi-dor kimi meyvə suları ilə ödənəbilər. Bu meyvə sularından ilkaylar bir çay qaşığı qədər ve-rilərək miqdarı tədricən artırılır.2 ci ayda 4-5 çay qaşığı veriləbilər.
ÜÇÜNCÜ AYİKİNCİ AY
ƏLAVƏ QİDALARA BAŞLAMA
16 www.avismed.az
Tel: (+99 412) 598 82 95, (+99 450) 778 80 70web: www.guskozmetik.com
Həkim bonesi Boya önlüyü Neylon bone
Saç dəsmalıFen penuarı Manikür dəsmalı
Yataq örtüyü (rulon) Ağda (yaqışqan mum) bezi Manikür qaloşu
Tərlik Yataq örtüyü (rezinli) Pedikür dəsmalı və qaloşu
•Sizcə işgüzar xanım necəolmalıdır?
Mən televiziyada işləyirəm. İşimefir işi olduğuna görə proqram hazır-lığında hər saniyə diqqətli olmalıyam.Bizim işimizdə diqqət və dəqiqlik çoxvacibdir. Çünki hazırladığımız “məh-sul”a yüzminlərlə, bəzən milyonlarlainsan baxır. Yəni işgüzar xanım ilknövbədə öz işini bilməli, işininpeşəkarı olmalı, daim öz üzərindəçalışmalıdır. Dəqiq, məsuliyyətli vəadil olmalıdır.
•İşgüzar xanım olmağınhansı mənfi və müsbətcəhətləri var?
Mənim işimdə mənfi cəhət bu olabilər ki, bəzən hə�ə sonuna efirəgedəcək proqramların montaj işi çıxırvə belə olduqda ailə həyatına yetəri
qədər vaxt ayıra bilmirəm. Müsbətcəhəti isə, məsələn, hər dəfə çəki-lişlərdə müxtəlif insanlarla, yeni həyat-larla tanış olursan, maraqlı hadisələrləqarşılaşırsan. Bunların ən maraqlısıqadın cəza çəkmə müəssisəsindəkiçəkiliş idi. Bundan başqa, məsələn, builki Eurovision ərəfəsində Azərbay-canın bu müsabiqədə iştirak tarixihaqqında TRT-də bir hə�ədə 3 pro-qram hazırlamışdım. Türkdövlətlərinə Azərbaycanı əlimdəngəldiyi qədər tanıtmağa çalışdım.Azərbaycanın möhtəşəm qələbəsindənsonra isə Türikyədə yaşayan azərbay-canlıların iştirakı ilə daha bir proqramhazırladım. Çünki bu ölkəmizin adınaqürur verən bir qələbə idi.
•İş həyatınız ailə həyatınızanə dərəcədə təsir edir?
18 www.avismed.az
a is-lə işgüzar
İşgüzar xanımrubrikasının budəfəki qonağıTürkiyənin TRT AvazTelekanalınınaparıcısı Nərgiz Xəlilovadır.
“İşgüzar xanım məsuliyyətli olmalıdır”
Əlbəə, işdə qazandığımızuğurlar ailə həyatında daha daxoşbəxt olmağımıza səbəb olur.Amma, məncə iş həyatındakımənfiliklər, əsəb, ümumiyyətləmənfi şeylər elə saat 6-da da bitibişdə qalmalıdır.
•Ailə sizin üçün nədeməkdir?
Ailə mənim üçün yeni an-layışdır, yeni ailə həyatı qur-muşam. Ailə mənim üçün sevgi,dostluq, hörmət və artıq həyatıbölüşmək deməkdir.
•İşgüzar xanımlar ba-xımlı olurlar, siz bunu necəbacarırsınız?
Məncə burda zamanı düzgünbölmək vacibdir. Zamanı düzgünbölə bilsək həa 15 dəqiqədə beləbaxımlı vəziyyətə gəlmək olar.
•İşgüzar xanımlar kişi-lərlə çiyin-çiyinə işləyirlər.Bu sizə çətin gəlmir ki?
Xeyr, çətin deyil. Bizimişimizdə qadın kişi məsələsi yox-dur. Məqsəd ortaya baxımlı birproqram çıxarmaqdırsa burda,
zövq və ideya əsas amildir. Ammayenə də məncə qadınların zövqüdaha yaxşıdır. Ən əsası isəsevdiyin bir işdə işləmək, səninləeyni həvəs və əzmlə, professio-nalca çalışan insanlarla çiyin-çi-yinə çalışaraq qoyduğunuzhədəflərə çatmaq hər zamanzövqlü olur.
•Karyeranızı yüksəlt-mək üçün hansı planlarınızvar?
Universitetə ilk başladığım ay-lardan televiziyada çalışıram.Planım: televiziya sahəsində dahayeni şeylər öyrənərək və xariciölkələrin bu işdəki təcrübələriniaraşdıraraq yeni biliklər əldə et-məkdir.
•Heç getmədiyiniz vəgetməyi arzuladığınız birölkə və yaxud heç etmədi-yiniz və etmək arzusundaolduğunuz bir planınız var-mı?
Uşaqlıqdan Yaponiya və yaponmədəniyyətinə çox böyükmarağım var. Həa Yaponiyayamagistratura imtahanına hazır-
laşanda az da olsa yaponca öyrənəbilmişdim. Arzusunda olduğumplanım isə xaricdə öz işimsahəsində təcrübə keçməkdir.
•İşgüzarlıqla mentalitetuyğun gəlirmi?
Uyğun gəlir. Məncə sərhədləriinsan özü qoyur. Mentalitetdüşüncəsi də insanın düşüncəəhatəsi qədərdir.
•Sizcə müvəffəqiyyətinsirri nədir?
Məncə səbr və çoxlu yenişeylər öyrənərək, çox işləmək.
•Müvəffəqiyyətli bir işxanımı olmağınızda ailəni-zin rolu necədir?
Əlbəə, yoldaşım çox anlayışlıvə ideya dolu insandır. Bəzən işimbarədə ondan çox dəstək alıram.
•İş həyatındakı xanım-lara tövsiyyəniz nədir?
Ailənin də, işin də insan hə-yatında yeri vacibdir. Bu baxım-dan xanımlara iş həyatında daimasəbrli, çalışqan və işlərində işəgöstərdikləri etimadi evdə də tət-biq etmələrini tövsiyyə edərdim.
19www.avismed.az
Normal eşitmə nədir?Bir insanın əlaqədə olduğu
sosial mühitdə heç bir asılılığı ol-madan ətrafı ilə ünsiyyət saxlayabilməsi üçün eşitmə qabiliyyətivacib amildir. Normal eşitmədəndanışmaq üçün ilk növbədədanışıq səslərinin eşidilməsilazımdır. Maşın, mühərrik, qapısəsi kimi səslər normal qulağıneşitdiyi səslər də olsa, onlar ün-siyyət qurmaq üçün vacib səslərolmadığından onların eşidilib-eşidilməməsi bir o qədər dəəhəmiyyət daşımır.
Normal eşitmə üçün insanınbir-biri ilə sözlərlə ünsiyyət qur-ması və danışıqların başa düşül-məsi lazımdır. Xəstələrdə eşitməqabiliyyətini standart şəklə gətir-mək üçün alətin köməyi ilə əldəedilən saf səslərdən istifadə edilir.
Eşitmə probleminin in-sanın özünə, ailəsinə vəətrafdakılara təsiri
Eşitmə qabiliyyətinin itirilməsiözünü daha çox danışıq qa-biliyyətində biruzə verir. Uşaqda
danışmağı öyrənəndən sonrayaranan və artan eşitmə itkisinintəsirləri daha yüngül olur. Eşitməqabiliyyətinin itirlməsi anidənyarandıqda onun təsirləri dahaböyük olur. Yetişkin insanlardaeşitmənin anidən itirlməsi onlarınətrafdan uzaqlaşmasına səbəbolur. Lakin bu itki yavaş-yavaş başverdikdə insanın bu vəziyyətəalışması daha asan olur. Eşitəməitkisi insana onun itirilmə for-masına görə müxtəlif cür təsiredir. Bu itkini daha tez müəyyən-ləşdirmək daha az problemlərinyaranmasına şərait yaradır. Eşitməqabiliyyətinin itirliməsi eşitməsinirinə təsir göstərərsə bunumöhkəm danışmaqla həll etməkdüzgün olmazdı və bu həmçininsəsin qəbul edilməsində də prob-lemlər yarada bilər.
Ünsiyyət qabiliyyətini itirmişuşaqda olan narahatlıqlar eşidəbilməməsi və ətrafındakı səs-lərdən məhrum olması ilə əlaqə-dardır. Eşitmənin anadangəlməitirilməsi və bunun gec müəyyənedilməsi, həmçinin eşitmə apa-ratından gec istifadə edilməsiuşaqların zehinlərinə də mənfi
təsir edir. Bu da sosial mühitəuyğunlaşmaqda problemlərinyaranmasına səbəb olacaq. Bildi-yimiz kimi eşitmə əsas hissiyatorqanlarından olmaqla yanaşıeşidərək danışmaq əsas ünsiyyətvasitəsidir. Əsas ünsiyyət va-sitəsindən istifadə edə bilməyənuşaqlar danışıq imkanlarından daistifadə edə bilməzlər. Nəticəolaraq belə uşaqlarda ətrafmühitlə əlaqə zəif olur. Əgəreşitmə probleminin olduğu vax-tında müəyyən edilərsə və eşitməaparatından vaxtında istifadəedib, onlara uyğun təhsil alarlarsabir müddətdən sonra belə uşaqlarnormal eşidən uşaqlarla birlikdətəhsil ala bilərlər. Lakin, buuşaqlar lazım olan təhsili al-masalar onlar bir-biriləri iləişarələrlə danışmağa məcbur ola-caqlar.
Eşitmə itkisi danışmağa başla-ma vaxtına görə 3 müxtəlif za-manda yaranar:
-doğuşdan əvvəl, -doğuşdan sonra, -danışmağı öyrənmə ərəfəsin-
də biruzə verənlə danışmağı öy-rəndikdən sonra.
20 www.avismed.az
a is-lə eşitmə
Eşitmə zəifliyininmüəyyən edilməsi
Anadangəlmə eşit-mə qabiliyyətininitirilməsi ilə 4 yaşın-dan sonra yarananeşitmə itkisi fərqlitəsirlər yarada bilər.Belə ki, bu problem4 yaşından sonra
yaranarsa onuntəsirləri daha yün-gül olar. Lakin, ana-dangəlmə eşitməqabiliyyətinin olma-ması danışıq qa-biliyyətində də prob-lemlər yaradır.
Bu sualların birinə və ya bir neçəsinə “BƏLİ” deyirsinizsə,eşitmə testi etdirməyinizi məsləhət görürük.
eşitmə testi
Eşitmə problemləri ilə əlaqəli aşağıdakı nömrəyə müraciət edə bilərsiniz: Tel: (050) 205 07 40, (012) 497 06 39
(012) 564-22-58, (012) 564-22-59Mail: [email protected]
Ünvan: Haqverdiyev küçəsi 11. (Kaspar xəstəxanası iləüzbəüz, keçmiş Olimp mağazasının yanı)
“Avislə İdman” rubrikamızın qonağı Qarabağ müharibəsiiştirakçısı, Azərbaycanın ilk Parolimpik cudo çempiyonu,
Azərbaycanın Parolimpik milli komandasının kapitanı, 5-cidərəcə “Qara Kəmər” sahibi, üçqat Avropa çempionu, ikiqat Avropa çempionu, ikiqat parolimpik çempionu,
Əməkdar idman ustası İlham Zəkiyevdir.
24 www.avismed.az
İNSAN İRADƏSİ QARŞISINDA
HƏR ŞEY ACİZDİRCüdo ilə nə vaxtdan
məşğulsunuz?Mənim idmana gəlişim güləşçi
qardaşım Fikrət Zəkiyevinsayəsində oldu. İlk olaraq mən id-mana sərbəst güləşlə başladım vəüç il məşğul oldum. Cüdoyagəlişim 1995-ci ildə ƏhmədRəcəblinin təşəbbüsü ilə oldu.Qısa müddətdə mənim respublikadaxili uğurlarım oldu. Dəfələrləşəhər çempionu, respublikamükafatçısı oldum. Son yarışma1998-ci il iyun ayında oldu və mənAzərbaycan kubokunu qazandım.1998-ci ildə hərbi xidmətə getdim.1999-cu il fevral ayının 4-də Füzulirayonunun Aşağı Əbdürrəhmanlıkəndi istiqamətində döyüştapşırığını yerinə yetirərkəndüşmən snayperinin gülləsinə tuşgəldim. Bundan sonra görmə qa-biliyyətimi tamam itirdim.
Sonra idmana qayıt-mağınız necə oldu?
Əvvəl mənim idmana dön-məyim qeyri real görünsə də 2002-ci il noyabr ayının 1-dən mənƏhməd Rəcəblinin təşəbbüsü iləParolimpiya hərəkatının tər-kibində fəaliyyət göstərən cüdoidman növü ilə yenidən məşğulolmağa başladım. Bu vaxt bizimməqsədimiz 2003-cü ildəKanadada keçirilən dünya çempi-onatında iştirak edib 2004-cü ildəAfinada keçiriləcək parolimpiya
oyunlarına vəsiqə qazanmaq idi.2003-cü ildə Kanadadan mənbürünc medalla qayıtdım və belə-liklə, Afinada keçirilən yayparolimpiya yarışına vəsiqəqazandım. Həmin yarışdan daqızıl medalla döndüm. Bundansonra Hollandiyada keçirilənAvropa Çempionatında Avropaçempionu oldum. Daha sonra isəBraziliyanın San Paolo şəhərindəkeçirilən çempionatda Dünyaçempionu oldum. Mən Pekin
parolimpiya oyunlarına vəsiqəəldə etdim. Burada da mən ikincidəfə parolimpiya çempionu adınıqazandım. 2008-ci ildə “Şöhrət Or-deni” ilə təltif olundum. 2009-cuildə mən yenidən Avropa çempi-onu adını qazandım və mənəhəmin yarışın ən texnikalı işti-rakçısı kimi təltif olundum. Dahasonrakı nailiyyətlərimə görə“Əməkdar İdman Ustası” fəxri adıilə təltif olundum. 2010-cu il dəmənim karyeram üçün uğurlu
25www.avismed.az
oldu. Türkiyənin Antalyaşəhərində keçirilən Dünya çempi-onatında 2-ci dəfə Dünya çempi-onu titulunu qazandım. 2011-ci illisenziya ilidir. Buna görə də mənLondona parolimpiya oyunlarınalisenziyanı təmin etmişəm. Budəfə əsas hədəfimiz “2012-ci ilLondon Parolimpiya Oyunları”nıqazanmaqdır.
Qeyd edim ki, bu il may ayının6-sı və 8-i olimpiyaçıların lisenziyaxarakterli trampli yarışları keçi-riləndə beynəlxalq cüdo yarışçılarıtərəfindən mən 5-ci Dan qarakəmərlə də təltif olundum.
Uşaqlarınızdan yol-unuzu davam etdirənvarmı?
Ailəliyəm 2 övladım var.Oğlum İlkin, qızım Aynur.
İdman sağlamlıqdır. Sağlambədəndə sağlam ruh olar. Sağlam-lıq üçün də Avropa çempionu,Dünya çempionu olmasalar da id-manla məşğul olacaqlar.
Qida qəbulunda nə-lərə diqqət edirsiniz?
Nəzərə alsaq ki, cüdo idmannövündə çəkinin əhəmiyyəti yox-dur buna görə də biz pəhrizəönəm vermirik. Qida rejimindəəsas amil vaxtında yeməyə və yat-mağa xüsusi fikir verməkdir.Tərkibinə görə elə qidalar olur ki,onlardan imtina edirik. Məsələn,qoyun əti yemirəm. Vitamin-lərdən isə amin turşularına üstün-lük verirəm.
Çempionluğun yolunədir?
Çempionluğa gedən yol uzunsürən məşqlər, məşqçinin tap-şırıqlarını artıqlaması ilə yerinəyetirmək, qarşına məqsəd qoy-maqdan başlayır. Həmçinin dəpeşəkar idmançı özünə bəziqadağalar qoymalıdır. İdman-çılara prezidentimiz tərəfindənxüsusi qayğı vardır. Bu da bizimbir şansımızdır.
İdman həyatınızdabaşınıza gələn maraqlıəhvalat hansıdır?
2009-cu il Avropa çempi-onatında mən rusiyalı idmançı iləyarışa çıxmışdım. Bizə finaldanqabaq yarım saat fasilə verəndə,həmin idmançı mənə yaxınlaşdı
və soruşdu ki, sən zədəni hardanalmısan. Mən vətənimi müdafiəedərkən yaralandığımı dedim vəhadisəni bütün təfərrüatı ilədanışdım. Sanki mən o idmançınıpsixoloji cəhətdən gərginləş-dirdim və bizim döyüşümüz 1dəqiqə belə çəkmədi.
Zədələrdən necə qo-runursunuz?
Zədələrdən ən gözəl qorunmaməşqdən qabaq isinmə hərə-kətlərini yerinə yetirməkdir. Ondazədə almaq ehtimalı azdır.
Gənc idmançılarahansı tövsiyyələrinizvar?
Gənc idmançılara tövsiyyəmodur ki, müəllimlərinin tapşırıq-larını vaxtı-vaxtında yerinə ye-tirsinlər, stimulla çalışsınlar.
26 www.avismed.az
a is-lə idman
ir çox parçalayıcı fermentifraz edən mədəaltıvəzinin özünə təsir et-
məməsi çox heyrətamiz olaydır.Əsasən protein quruluşunda olanmədəaltı vəzi elə özünün ifraz et-diyi protein parçalayan enzim-lərin heç birindən mənfi təsirgörmür. Belə bir müdafiə sistemiçox heyrətamiz və möcüzəvi birşəkildə həyata keçir.
Mədəaltı vəzinin ifraz etdiyiprotein parçalayan enzimlər ifrazolunduqları ilk vaxtlar aktiv ol-murlar. Bu enzimlər belə haldaproteinləri və həmçinin mədəaltıvəzini parçalamırlar.
Lakin onikibarmaq bağırsağaboşalan enzimlər orqanizmin yal-nız bu yerində olan xüsusi birmaddə ilə birləşir və həmin andadəyişirlər. Nazik bağırsaqda ifrazolunan “enterokinaza” adlı mad-də ilə birləşən enzimlər dərhal ak-tivləşirlər. Yəni proteinləri parça-layıcı xüsusiyyət əldə edirlər. Yal-nız mədəaltı vəzidən ifraz olunanbir maddənin bağırsaqdan ifrazolunan bir maddə ilə qüsursuzşəkildə birləşməsi insanın üzə-rində dərindən düşünməsi lazımgələn bir məsələdir.
Bu iki molekul bundan əvvəlheç zaman qarşılaşmayıblar. On-lar ayrı-ayrı yerlərdən ifraz olu-nurlar. Buna baxmayaraq bu ikisərbəst molekul bir-birini qüsur-suz şəkildə tamamlayır və nəti-cədə xüsusi bir məqsədə qulluqedirlər. Əlbəə ki, bu hadisətəsadüflərlə izah edilə bilməyəcəkmöcüzəvi bir hadisədir.
Bundan əlavə, mədəaltıvəzinin özünü həzm etməsininqarşısını alan sistemlər bununlada məhdudlaşmır. Mədəaltıvəzidən proteini üyütmək qa-biliyyətinə malik olan “tripsin”adlı başqa bir enzim də ifraz olu-nur. Lakin eyni zamanda tripsininmədəaltı vəzini əritməməsi üçünbu maddəni təsirsiz hala gətirən“tripsin ingibitor” adlı digər birmaddə də ifraz edilir. Birlikdəifraz olunduqları zaman heç birtəsirləri olmayan bu iki enzimonikibarmaq bağırsağa gəldiklərizaman bir-birindən ayrılır. Buayrılma tripsini müəyyən mənadasərbəst buraxır və tripsin bağır-saqlara çatan qidalardakı protein-ləri parçalamağa başlayır. Əgər buiki maddə daha tez ayrılsaydılar,tripsin mədəaltı vəzinin özünüparçalayardı. Əgər heç ayrıl-masaydılar, bu dəfə də qidalardaolan proteinlər parçalanmazdı.Lakin bu nümunədən də məlumolduğu kimi, orqanizmimizdəolan hər şey düzgün zamanda vədüzgün yerdə baş verir. Mədəaltıvəzi tam vaxtında və məhz lazımolan maddələri ifraz etməyi bilir,enzimlər isə bir-birlərindən ayrıl-dıqları zaman hərəkətə gəlib işəbaşlayırlar. Mədəaltı vəzini təşkiledən hüceyrələrin və enzimləritəşkil edən molekulların beləqusursuz bir sistemi öz-özlərinəyaratmayacaqları, belə qüsursuzbir quruluşu insan orqanizmindəqura bilməyəcəkləri tam aydınolan bir həqiqətdir.
Hər hansı bir qüsur olmadan,
nizamla sıralanıb düzülmədə heçbir qarışıqlıq yaratmayaraqfəaliyyət göstərən, həmçininbütün insanlarda qüsursuz şə-kildə mövcud olan və eyni qüsur-suzluqla işləyən belə bir sisteminyüksək ağlın və qüsursuz layi-hənin nəticəsi olması faktı hər birşüurlu insanın asanlıqla dərk edəbiləcəyi bir həqiqətdir. Bu sistemintəkamülçülərin iddia etdiklərikimi, kor-koranə təsadüflərlə izahedilməsi əsla mümkün deyil. Busistem Allahın açıq yaratma dəlil-lərindən biridir. Allah Öz dəlil-lərini ağlından istifadə edəbilənlərə və görənlərə belə nü-munələrlə göstərir:
“Günəşi işıqlı, ayı nurluedən, illərin sayını və hesabıbiləsiniz deyə, ay üçün mənzil-lər müəyyən edən məhz Odur.Allah bunları ancaq haqq olaraqyaratdı. O, ayələrini anlayıbbilən bir tayfa üçün beləmüfəssəl izah edər! Gecə iləgündüzün bir-birinin ardıncagəlməsində, Allahın göylərdə vəyerdə yaratdıqlarında Allahdanqorxan bir tayfa üçün dəlillərvardır” (“Yunus” surəsi, 5-6).
Mədəaltı vəzinin şirəsi özünəniyə zərər vermir?
BŞəfəq Xanım. Daimi oxucumuz
27www.avismed.az
Oruc tutmaq insanın orqanizmindəbir sıra dəyişikliklərin yaranmasınasəbəb olur. Tibbi nöqteyi nəzərdəndesək, hər şeyin həm çoxu, həm də azıorqanizmdə bəzi hallarda geri dönən,bəzi hallarda isə çox dərinləşərsə həageri dönməyən proseslərə gətirib çıxarır.İnsanın ac və susuz qalma müddəti çoxazdır. Hesablamalara görə insan 15-20günə qədər ac qala bilər. Buna baxma-yaraq, həm tibbi, həm də dini nöqteyinəzərdən iki gün fasiləsiz oruc saxlamaqdüzgün sayılmır. Lakin oruc tutarkənaclıq və susuzluq çərçivədə olarsa onunbir çox əhəmiyyəti də sübut olunmuş-dur. Oruc tutmaq orqanizm üçün,
lazımsız, zərərli maddələrin bədəndənçıxmasına şərait yaradır və bütün mədə-bağırsaq traktlarının, böyrəklərin, qaraciyərin vəhdətdə və nisbətən qənaətləişləməsi, istirahət etməsi üçün bir şans-dır.
İnsanda həm ruhi, həm də fizikibədən vardır. Oruc tutmaq insanın ruhibədənini möhkəmlədir. Oruc həm də,qıcıq qapısını genişləndirir, ətrafmühitin mənfi təsirlərinə qarşı orqaniz-min müqavimətini artırır. Həmçinin dəAllaha tapınmaq insanın ruhi cəhətdənkamilləşməsinə səbəb olur.
Bəzi xəstəliklər vardır ki, onlara dər-mandan daha çox pəhriz saxlamaq məs-
28 www.avismed.az
a is-lə məsləhət
“Oruc tutmaq orqanizmin müqavimətini artırır”Vüqar AbbasovQastroentroloq-Cərrah5 №-li Şəhər KlinikXəstəxanası
ləhətlidir. Burada əsas şərt nəyiyemək və necə yeməkdir. Az-az vətez-tez yemək, tox qarına yatma-maq, yeməyin üstündən mayeqəbul etməmək, yeməyi yaxşıçeynəmək, axşam saat 7-dənsonra mümkün qədər yeməkyeməmək, bunlar vacib qi-dalanma rejimləridir. Lakin indiyay ayı olduğundan orucu açmaqaxşama təsadüf edir. İlk baxışdabizə elə görünə bilər ki, biz rejimipozuruq. Lakin bu tamamilə belədeyil. Qidalanmaq özü birmədəniyyətdir. Belə ki, biz oructutduqda bütün gün yemirik deyəaxşam çox yeməliyik prinsipidüzgün deyil. Bu, mədə-bağırsaqsistemində köp, sancılar, qarındaağrılar yaradır, ürək qan damarsisteminə təsir edir, yaşlı adam-larda təzyiqin qalxmasına, tənəf-füs sistemində problemlərinyaranmasına səbəb olur. Bunagörə də, i�arda ağır yeməklərdənqaçmaq məsləhətdir. Yüngül, tezhəzm olunan, şlanksız, köp, qıcıq-landırıcı təsiri olmayan yeməklərəüstünlük vermək lazımdır.Sahurda isə kalorili yeməklərə, ətyeməklərinə, zülallı yeməklərə,karbohidratla zəngin yeməklərəüstünlük verilməlidir ki, insangün ərzində tox qala bilsin. Bunlaryumurta, qaynadılmış ət yemək-ləridir ki, onları qəbul etmək dahaməqsədə uyğun olar.
Oruc tutarkən səhhətimizəmənfi təsir göstərməmək üçünnecə qidalanmalıyıq? Burada ilknövbədə yemək rasyonunda suluyeməklərin, şorbalar, kisel kimi qi-daların olması daha məqsədəuyğundur. Eyni zamanda buradahəmçinin zülallı maddələr də ol-malıdır. Züllalı maddələr isə həmbitki, həm də heyvani mənşəliolur. Heyvani mənşəli zülallardedikdə toyuq, balıq, mal əti, yu-murta nəzərdə tutulur. Bitkimənşəli zülallar isə orqanizmə
daha yaxındır, çünki onlar dahayaxşı həzm olunur. Burada hök-mən meyvə və tərəvəzin rolunuxüsusi qeyd etmək lazımdır.Çünki, qidada kalori ilə birlikdəvitaminlərin olması da vacibdir.Xurma orucluqda əsas qida hesabolunur. Bu da təsadüfi deyil. Beləki, xurmanın tərkibində orqanizmüçün lazım olan həm kalori, həmdə zülal vardır. Yeməkdən əlavəbayaq qeyd etdiyimiz kimi nəzərəalsaq ki, yay aylarıdı mayeni dahaçox qəbul etmək məsləhətdi. Bubaxımdan qazsız sular, çay, sərin-ləşdirici sular, kampotlar, şirələrinqəbul edilməsi məsləhətlidir. Sinirsistemində problem olan, təzyiqəmeyilli olan adamlar isə iç-kilərində yarpız və nanə çayınaüstünlük verməlidirlər. Bunlarhəm də sinirləri sakitləşdirir, təz-yiqi normallaşdırır. Ümumilikdəgötürdükdə isə oruc tutmaqsağlam adama salih edilmişdir.Burada kəskin xroniki və kəskinterapefik xəstələrə, kəskin cərrahixəstəliyi olanlara, mədənin per-forasiyası, kəskin mədə-bağırsaqqan axması, kəskin apendisit,qeyri spesifik foralı kollit, xronxəstələrinə oruc tutmaq məsləhət
görülmür. Yüngül köp, qarınsancılanması, ürək bulanmasıkimi xəstəliklər zamanı oruc tut-maq təhlükəli deyil. Lakin beləxəstələr də çox yağlı, soyuq ol-mayan yeməklərə üstünlük ver-məlidirlər. Əgər həmin xəstəliklərkəskinləşmə veribsə, məsələn, öddaşı pristup veribsə bu halda oructutmaq olmaz. Bəzi xəstəliklər dəvar ki həmin xəstəliklərə oruc tut-maq müsbət təsir göstərir. Mədəturşuluğunun qalxması hiperasidqasdrit, kəskinləşmə dövründə ol-mayan flora xəstəliyi, kolitlər beləxəstəliklərdəndir.
İ�arda ağır yeməklərdən qaç-maq məsləhətdir.
Oruc tutarkən xəstələnmə ehti-malı yaşlı nəsildə daha çoxdur.Çünki, yaşlı orqanizmdə bəzən birneçə növ xəstəliklər olur. Lakinburada xəstəlikdən əlavə iradəməsələsi də vardır. Öz iradəsi iləorqanizmini tərbiyələndirmiş in-sanlarda hər hansısa xəstəliyin başqaldırması ehtimalı azdır.
Son olaraq deyim ki, oruc vənamaz insanı bir növ mətin-ləşdirir, kamilləşdirir, ekstremalvəziyyətlərdə orqanizmin müqa-vimətini artırır.
29www.avismed.az
Firuz müəllim sizinlə hər sahədə söh-bət etmək maraqlıdır. Güman edirəm ki,sağlamlıqla bağlı söhbətimiz də maraqlıolacaqdır.
Sağlamlıq cox gözəl nemətdir. Hər bir insançalışıb öz sağlamlığını qorumalıdır. Mən bütün in-sanlara sağlamlıq arzulayıram. İnsanlar vaxtı vax-tında qidalanmalıdırlar ki, sağlam olsunlar.
Siz özünüz sağlamlığınıza fikir verir-sinizmi? Tez-tez həkimə müraciət edirsi-nizmi?
Əlbəə hər bir insan öz sağlamlığına fikir vermə-lidir. Biz azarbaycanlılarda belə bir xüsusiyyət varki, xəstələnməsək həkimə müraciət etmirik. Şükür-lər olsun Allaha ki, mən indiyədək davamlı xəstəlik-lərlə qarşılaşmamışam. Tez-tez həkimə müraciətetmirəm. İldə bir-iki dəfə həkim nəzarətindəoluram. Ancaq çalışıram ki özüm öz sağlamlığımıqoruyam. Şükürlər olsun, səhhətimdən şikayətimyoxdur.
Tez-tez xəstəliklərlə üzləşirsinizmi?Hələlik tez-tez qarşılaşdığım xəstəlik yoxdur.
Dərdi də, dərmanı da verən Allahdır. Elə xəstəlikvardır ki, tez sağalır, elə xəstəlik də var ki, heçsağalmır. Elə insanlar var ki, daima sızıldayır ancaqsən onun üzünə baxanda bilirsənki xəstədir, ya yox.Allah verən ömrü 40-50 il yaşamağı hər bir insana
30 www.avismed.az
a is-lə ulduz
Jurnalımızın bu dəfəki qonağı müasir dövrdə Qarabağ muğam ifaçılığı mək-təbinin layiqli davamçılarından Firuz Səxavətdir.
Sənətinin AşiqiFiruz Səxavət
arzulayıram. Xəstə olub 70-80 ilyaşamaqdansa 40-50 il sağlamyaşamaq daha yaxşıdır.
Siz Sənət adamısınız.Hər gün tanımadığınız birçox adamla qarşılaşırsınız.Özünüzü yoluxucu xəstə-liklərdən necə qoruyur-sunuz?
Biz sənətkarıq. Təbii ki, bizəyüzlərlə adam yaxınlaşır, təbrikedir, xoş arzularını çatdırırlar. Bizdə tamaşaçıların istəklərinə bi-ganə qala bilmərik. Həm də kiminxəstə, kimin sağlam olduğunu ay-dınlaşdırmaq çox çətindir. Məntamaşaçı ilə ünsiyyətdə olandaheç bu barədə fikirləşmirəm də.İnsanların sənə qarşı isti münasi-bətlərini görəndə, alqışlarınınşahidi olanda hər şeyi unudur,ancaq tamaşaçını görürsən. Onagörə də hər şeyi öz axarına bu-raxmışam.
Sağlam bədəndə sağlamruh olar. Siz ruh ve cismarasındakı bağlılığı necəizah edirsiniz?
Ruh var. Mən ruha inanıram.Ruh bizim mənəviyyatımızdır. Budünya olduğu kimi, o dünya davar. Mən ruhu bir yuxuyabənzədirəm. Adam yatır və yu-xuda görür ki bir anlığına ölüb-dür, ya da doğulduğu kəntdədir.Yuxudan ayıldıqdan sonragörürsənki bunların hamısı yu-xudur. Ruh gərək təmiz olsun. İn-sanın ruhunu incitmək olmaz.
Firuz müəllim siqaretcəkirmi? Əgər siqaret çə-kərsə özünü siqaret qarşı-sında aciz hesab edərmi?
Siqaretə bağlılığı olan insanlarıiradəsiz sayıram. Mən siqareti
sevmirəm. Hərdən bir hobbiolaraq qəlyan çəkirəm. Yəni onuda istifadə etməsəm heç ağlımaqəlməzki qəlyan çəkim. Bəzi in-sanlar “siqaret çəkməsəm yaşaya-bilmərəm” deyirlər. Mən beləinsanlara iradəsiz, zəif biri kimibaxıram. Bu hər bir kəsiniradəsindən, əqidəsindən asılı birşeydir.
Musiqi ruhun qidası,sağlamlığın aynasıdır. Hə-qiqətənmi musiqi sağlam-lıqdır?
Mənim fikrimcə təbii ki elədir.Milli musiqimiz, xalq musiqimizruhu olan insanlar üçün aynadır.Hər kəs öz sənətini sevməlidir.Hər musiqi də ruhun aynasıolmaz. Musiqini gərək başadüşəsən, ruhən qəbul edəsən.Musiqi mənə həm sevincli, həmdə kədərli anlarımda dayaq olur.Musiqi həqiətən mənim ruhumunqidasıdır.
Musiqiçilərin, xüsusəndə xanəndələrimizin ənböyük vəzifəsi səs tellərini
qorumaqdır. Siz bu işinöhtəsindən necə gəlirsiniz?
Mən bir şeyi bilirəm ki, özümüsoyuq şeylərdən qoruyuram. Buzkimi soyuq su içmirəm. Konser-tim olmadığı adi vaxtlarda hər cürqida qəbul edirəm. Həa,uşaqlarla birlikdə çoxlu don-durma da yeyirəm. Mənimfikrimcə ən əsası bədənin fərqlimühitə alışdırılmasıdır. Bəzənbaxırsan elə adam var ki, otaqtemperaturunda su içir, ammaboğazı şişir.
Oxucularımıza sağlam-lıqlarını qorumaq üçün nətövsiyyə edərdiniz?
Sağlamlıq ən gözəl nemətdir.Hər bir insan həkimə müraciətedir; istər xəstələnəndə, istərsə dədaha ağır vəziyyətdə olduğunda.Ancaq bilmək lazımdır ki, insanınhəkimi ilk növbədə özü olmalıdır.Sonra isə hər hansı həkiməmüraciət etməlidir. İnsanlar özsağlamlığının qayğısına qalma-lıdır. Bunun üçün də qidalanmayaxüsusi əhəmiyyət verilməlidir.Məsələn xarici ölkələrdən idxal
31www.avismed.az
edilən qida məhsullarının hansışəraitdə əkilməsi, yetişdirilməsi,saxlanılması və ümumiyyətlə tər-kibi ilə bağlı yetərincə məlumatasahib deyilik. Qida sağlamlığınaçarıdır prinsipini əldə tutaraqdeyərdim ki, daha yaxşı tanıdı-ğımız və keyfiyyətinə bələd oldu-ğumuz öz ölkəmizdə yetişən qidaməhsullarından istifadə etməkdaha düzgün olardı. Bir az çürükolsun amma özümüzün olsun.Mən hər kəsə sağlam bədən vəsağlam ruh arzu edirəm. Hərkəsöz sağlamlığını qorumaq üçünəlindən gələni etsin.
Təbibsiz sağalan xəs-təliyin şahidi olmusunuz-mu? Allahın möcüzəsinəinanırsınızmı?
Hər şey Allahın əlindədir.Yaşamağa həvəsi olan insan hə-yata sönük baxsa yaşaya bilməz.Hər bir insan özünü psixolojikolaraq həyata hazırlamalıdır.Ölümcül bir halda olan insanınyaşamaq həvəsi, həyat eşqi təbib-
siz sağalmağa səbəb ola bilir. İn-sanın həyata baxışından çox şeyasılıdır. Ən başlıcası isə Allahainanmaqdır.
Sizcə sağalmaz xəstəlikvarmı?
Paxıllıq xəstəliyi sağalan birxəstəlik deyildir. Allah da belə in-sanları sevmir. Xəbis, ziyankar,paxıl insanlar çalışırlar ki, heç kimirəli getməsin, hər şey onun olsun.Belə insanların dərdini heç birhəkim müalicə edə bilməz. Mənbir şeyi insanlara arzu edirəm:“Qoy Allah hər kəsə ürəyinə görəversin”.
Ailə və sənət: ikisi birarada çox çətin deyilki?
Hərəsinin öz yeri var. Hamıkimi mən də ata olmaq vəzifəmiyaddan çıxarmıram. Çalışıram kiçiynimə düşən yükün öhtəsindənlayiqincə gəlim. Mənim ikiövladım var. Bir ata kimi onlarınyaşayışını təmin etmək üçünəlimdən gələni edirəm. Oxu-maqları, məktəbləri, tərbiyələri iləanaları məşğul olur. Ailə vəsənətin hər birinin həyatımda özyeri var.
Siz çox böyük yüküçiyninizə götürmüsünüz.Həm rəhmətlik SəxavətMəmmədovun adını daşı-yırsınız, həm də səsinizmərhum Cabbar Qaryağ-dının mahnıları ilə bərabərUNESCO-nun fondunda(Qızıl Val) saxlanır. Belə birməsulliyətli işin öhtəsin-dən gəlmək sizin üçünçətin deyilki?
Mən Səxavətin adını özümətəxəllüs götürdüm. Mən onunla
fəxr edirəm. O, mənim üçün əlçat-maz bir zirvədir. Mən bununla birnöv təsəlli tapıram. Səxavətin adımənimçün qürurdur. Səxavəthələ sağlığında xalqın yaddaşınayazılmış unudulmaz bir sənət-kardır. Dövlətimizin başcısı cənabprezidentimiz İlham Əliyevmənim əməyimi qiymətləndirərək“Əməkdar Artist” adına layiq gör-müşdür. “Heydər Əliyev Fon-dunun” prezidenti XanımMehriban Əliyevanın təşəbbüsüilə iki mahnım UNESCO-nun fon-dunda saxlanmaqdadır. Mənbütün bunlarla həm təsəlli tapır,həm də qürur hissi kecirdirəm.Çalışıram ki, mənə verilən eti-madı layiqincə doğruldam. Mənbu ağır yükdən nəinki yorulu-ram, əksinə bu işlər mənimüçün Azərbaycanımın adını yük-səklərə qaldırmaq üçün varqüvvəmlə çalışmağıma köməkedir. Mən azad vətənimizdə hərbir insana sağlam həyat, sağlambədən arzulayıram.
32 www.avismed.az
a is-lə ulduz
İyirminci əsrin ən böyükelmi kəşflərindən biri fotosin-tez hadisəsinin aydınlaşdırıl-masıdır. Fotosintez havadaolan oksigen nisbətininqorunması üçün bizimətrafımızda, yəni yer üzə-rində olan bitkilərin, dənizbitkilərinin və dəniz dibindəolan siyona bakteriyalarınazot və ya karbon deoksit,yəni oksigendən digərinə,məsələn, havada olan ele-mentlərin təkrar oksigenəçevrilməsi prosesidir.
Bildiyimiz kimi fotosintezxüsusi ilə sübh çağı fəaliyyə-tini genişləndirir və ən çoxfotosintez sübh çağı baş ver-məkdədir. Hətta bu haqdaQurani Kərimdə buna işarəedən ayə vardır. “Qaral-maqda olan gecəyə and olsunvə nəfəs almağa başladığı
zaman, dan yerinə”. Buayədə də görüldüyu kimi:Burada nəfəs almağabaşladığı zaman dan yerinəAllah Təala and içir. Bizimbildiyimiz kimi sübh vaxtı fo-tosintezin daha geniş ol-masına işarə edən bir ayədir.
Fotosintezdə baş verənönəmli xüsusiyyətlərdən
biri nədir? Ağaclar, bildiyimiz kimi
digər bitkilər havada olan ok-sigenin sadəcə 30%-ni təminedə bilirlər. Digər hissəsini-yerdə qalan oksigen miq-darını isə dəniz dibindəyaşayan siyona bakteriyalar,bitkilər tam olaraq tamam-layırlar ki, havada olan 21%oksigen nisbəti davamlıolaraq qorunsun. Bu təbii kibir məlumatdır. Artıq biz
bilirik ki, dəniz dibindəyaşayan bakteriyalar vəağaclar ikisi birlikdə havadaolan 21% oksigen nisbətiniqoruyur. Burda maraqlı olansiyona bakteriyalar da,ağaclar da şüurlu varlıqlardeyildir. İnsan həyatı üçünçox böyük əhəmiyyətə malikolan oksigen miqdarının 21%saxlaya bilməsidir. Bu çoxüzərində dayanılacaq birfaktdır. Bildiyimiz kimi bit-kilərdən və siyona bakteri-yalardan fərqli olaraq həminsanlar həm digər heyvanlartam fotosintezin əkisini et-məkdədirlər yəni oksigeniqəbul etməkdədir.
fotosintezmöcüzəsi
33www.avismed.az
Ramiq VəliyevGənclərin Mənəvi İnkişaf Mərkəzi
Günəş eynəkləri müasir dövrümüzdə günəş şüalarının gözqamaşdırıcı təsirindənqoruma, eyni zamanda da dəbli bir aksessuar olaraq istifadə olunmaqdadır. Lakingünəş eynəklərinin əsas vəzifəsi gözləri günəşin ultrabənövşəyi şüalarından qoru-maq, əmələ gətirə biləcəyi ciddi göz xəstəliklərinin qarşısını almaqdır.
ltarabənövşəyi şüalar gözləgörünməyən düz xəboyunca yayılır. Və ultra-
bənövşəyi A (UBA), ultra-bənövşəyi B (UBB), Ultrabə-növşəyi C (UBC) şüalar olmaqla 3qrupa bölünürlər. Bu şüalardanultrabənövşəyi C şüaları atmosfertəbəqəsi tərəfindən mənimsə-nildiyi üçün yer kürəsinə gəlibçatmırl və göz üçün ciddi birproblem törətmirlər. Ultrabənöv-şəyi C şüalarından fərqli olaraqultrabənövşəyi A və B şüaları gözüçün olduqca təhlükəlidirlər. Sonillərdə ozon (O3) təbəqəsi nazik-ləşdiyi üçün ultrabənövşəyişüaların gözlərə təsiri olduqca art-mışdır.
Ultrabənövşəyi şüaların göz-lərə mənfi təsiri:
Ultrabənövşəyi şüaların gö-zlərə təsiri qısamüddətli və uzun-müddətli olmaqla 2 qrupa bölü-nür. Günəşli bir gündə uzun müd-dət günəşin ultrabənövşəyişüalarının təsirinə məruz qaldıqdagözlərdə eynilə dəridə olan yanığıxatırladan zədələr əmələ gəlir. Buhal isə infeksiyaların gözdə yayıl-ması üçün şərait yaradan faktor-dur. Ultrabənövşəyi şüalarıntəsirinə uzunmüddət məruz qal-manın ən böyük mənfi təsirigörmə itkisinə səbəb olan niakula(sarı nöqtə) və katarakt kimi ənönəmli xəstəliyi əmələ gətirmə-sidir.
Ətraf mühit:Ultrabənövşəyi şüaların təsiri
qarda, qumda, suda daha çoxdur. Yüksəklik: Dəniz səviyyəsinə görə yük-
səklik artdıqca, ultrabənövşəyişüaların da təsiri artır.
Coğrafi Paralel: Ultrabənövşəyi şüaların təsiri
ekvatora yaxınlaşdıqca daha daartır.
Xarici mühitdə qalma müd-dəti:
Günəşin təsirinə uzun müddətməruz qaldıqda ultrabənövşəyişüaların gözlərə təsiri daha daartır.
34 www.avismed.az
a is-lə eynək
U
Rəngli eynəklərin gözlərə təsiri
Göz və dəri rəngi: Açıq rəngli dəriyə və açıq
rəngli gözlərə malik insanlar ul-trabənövşəyi şüalara daha çoxməruz qalırlar
Günün saatları:Ultrabənövşəyi şüalar ən çox
saat 10 ilə 16 arasında təsir edir. Fəsillər: Ultrabənövşəyi şüalar yaz və
yay aylarında daha çox, payız vəqış aylarında isə nisbətən daha aztəsir göstərir
İstifadə edilən dərmanlar: Tetrasklin, Doksisiklin kimi
dərmanlar göz və dərinin işığaqarşı həssaslığını və bununla bir-likdə ultrabənövşəyi şüaların damənfi təsirini artırır.
Günəşin göz üzərində yu-xarıda da sadaladığımız zərər-lərini nəzərə alaraq kiçik yaş-lardan etibarən hər bir fərdin gü-nəş gözlüyü istifadə etməsi zəru-riyyəti yaranmışdır. Günəş göz-lüklərindən istifadə xüsusi ilə ul-trabənövşəyi şüalar üçün risklimühitlərdə daha da əhəmiyyət-lidir.
Günəş eynəyi alarkan bəzifaktorları nəzərə almaq lazımdır.Bunlardan ən vacibi eynəkşüşələrinin ultrabənövşəyi şüa-lardan qorunma dərəcəsidir.Beləki, normalda hər bir eynəkşüşəsi ultrabənövşəyi şüalardanfərqli dərəcələrdə qorumayasahib olmaqdadır. Ancaq ultra-bənövşəyi şüalardan qorunmaqüçün şüşənin səthinin key-fiyyətli qoruyucu təbəqə ilə dəörtülməsi mühüm faktordur.Günəş eynəyi alarkən UVA vəUVB qoruma dərəcələrinədiqqət edilməli; UV qorumanı99-100 % həyata keçirən şüşələristifadə edilməlidir.
Eynək şüşələrinin rəngi vətündlüyü necə olmalıdır?
Gün eynəyi alarkən diqqətedilməsi tələb olunan hallardanbiri də gün eynəyi şüşəsininrəngi və tündlüyüdür. Güneynəyinin rənginin və tünd-lüyünün ultrabənövşəyi şüanınneytrallaşdırma dərəcəsindənasılı olmasa da hər bir şüşərənginin fərqli bir xüsusiyyətivar. Məsələn, yaşıl və boz rənglişüşələr görmə nöqtəsini zədə-
ləmir və rəng pozğunluğunasəbəb olmur. Qəhvəyi rənglişüşələr isə kontrast və dərinlikhissini artırır, bir miqdar rəngpozğunluğunun əmələ gəlmə-sinə səbəb olur. Mavi rənglişüşələr qarda ən yaxşı görməyəsəbəb olduğu halda digərrənglərdə görmə probleminəsəbəb olur. Qırmızı və çəhrayırəngli şüşələr kompyuterləişləyərkən ən ideal rəng hesabolunsa da rəng pozğunluğuəmələ gətirir. Gözə mənfi təsirgöstərdiyi irəli sürülən mavirəngli şüaları neytrallaşdıran vəuzaq məsafədə olan cisimlərindaha dəqiq görünməsini təminedən kəhraba rəngli şüşələr isə
xüsusi ilə təyyarəçilər, gəmiçilərvə xizəksürənlər tərəfindəndaha çox istifadə edilməkdədir.
Yuxarıdan aşağıya doğrurəngi açılan şüşələrdən xüsusilə,avtomabil idarə edərkən istifadəolunur. İşıq miqdarına görərəngi açılıb tündləşən şüşələrinqapalı yerlərdə və havada isti-fadəsi daha əlverişlidir. Lakin buşüşələrin açıq havadan qaranlıqmühitə keçdikdə şüşə rəngininaçılması bir az vaxt aldığını dayadda saxlamaq lazımdır.Böyük çərçivəli gün eynəkləriisə gözə kənardan təsir edən ul-trabənövşəyi şüaları azaltdıqlarıüçün əlverişli hesab edilir.
Gün eynəkləri alarkən nələrə diqqət etmək lazımdır?
35www.avismed.az
36 www.avismed.az
Gözəl saçların sirrie v i n i z d ə
Saçlarınızın gözqamaş-dırıcı parıltıya sahib olmasınıistəyirsinizsə əvvəlcə saç ti-pinizi tanımalısınız. Ancaqbundan sonra saçlara qulluqetmək məqsədəuyğundur.Normal və sağlam saçlardanbaşqa üç saç növü var: İncəvə tez qırılan narın saçlar,Yağlı saçlar, Quru saçlar.
Parlaq saçlar üçün:Saçınızın parıldaması üçün tez
tez su ilə yuyun.
Şəvə kimi qara saçlar üçün: Saçınızın ağarmasını gecik-
dirmək və gücləndirmək üçün: - Bir ovuc sarmaşıq yarpağını 1
litr suda 10 dəqiqə qaynadın.Saçınızı şampunla yuduqdansonra bu su ilə durulayın.
Saçınızın refle olunmuş kimigörünməsini istəyirsinizsə:
- Sarmaşıq yarpaqlarını qay-natdığınız suya bir dəstə cəfəritöküb qaynadın və saçlarınızı busu ilə durulayın.
Saçınızın kəpəkdən təmizlən-məsini istəyirsinizsə:
- Kərəvizi suda qaynadın vəsaçınızı bu su ilə yuyun.
Güclü və parlayan saçlarüçün:
- Saçınızı zeytun yağı ilədarayın və yağın saçınızın dibinəişləməsi üçün başınızı dəsmallasarıyıb bir iki saat gözləyin. Sonrasaçınızı şampunla yuyun.
Saçınızın dibindəki qaşınmavə quruluğun qarşısını alın:
- Saçınızı alma sirkəsi ilə yuyu,10 dəqiqə gözləyin və durulayın.Həm qaşınmanın, həm də saçdibindəki quruluğun qarşısınınalındığının şahidi olacaqsınız.
Saçlarınızın asan daranmasıvə elektriklənməməsi üçün:
- Spreyli bir şüşənin içərisinəçox az saç kremi və bir az su əlavəedin. Qarışdırdıqdan sonramayeni spreylə saçınıza
püskürdün. Saçınız asandaranacaq və elektriklənməyəcək.
Kəpəksiz və parlaq saçlarüçün:
Yarım su stəkanı suya bir qaşıqbal qarışdırın və saçlarınızın di-bini bu su ilə barmaqlarınızlamassaj edin. Massaj qurtardıqdansonra saçınızı təmiz su ilə duru-layın.
Canlı görünüşlü saçlar üçün: Hər gün yatmamışdan əvvəl
saçınızı yumşaq saç fırçası ilədarayın. Beləliklə, saçınıza günərzində yapışan tozları təmizləyərvə saçlarınızı canlandırarsınız.
Hər şeyə rağmən saçınız matvə sərt görünürsə:
- Parlaq görünüşlü saçlar üçün:1 yumurtanın sarısı ilə 2 qaşıqzeytun yağını qarışdırın. Qarışığısaçınızın dibinə sürtərək saç dib-
Saç baxımında mətbə-xinizdəki məhsullardanistifadə edin
lərini masaj edin. 10 dəqiqə göz-ləyin və saçınızı şampunla yuyun.Saçınızın parlaq və sağlamgörünüşə sahib olduğunun şahidiolacaqsınız.
Mükəmməl təmizlik və par-laq görünüşlü saçlar üçün:
Saçınızı şampunla yuduqdansonra bir su stəkanı limon suyu,yaxud da şirəsini saçınıza tökünvə saçınızı massaj edin. Ardındansaçınızı durulayın. Sonra saçınızasaç kremi sürtün və saçınızıyuyun. Beləliklə saçınızdakı kirqalıqlarından tamamilə qurtarmışolursunuz. Saçınız canlı parlaqlığaqovuşar. Ancaq bu üsulu 2hə�ədən tez etməyin.
Saç tökülməsinin qarşısınıalmaq üçün:
1 çay qaşığı kəklikotu yağı, 1çay qaşığı zeytunyağı, bir çayqaşığı gənəgərçək yağı, 1 çayqaşığı quru mayanı qarışdırıb
saçlarınıza sürtün. Streç filmləsaçlarınızı sarıyın. 2 saat göz-lədikdən sonra saçınızı yuyun.
Saç kəpəyindən qurtulmaqüçün:
1 su stəkanı mineral suyu, 1yemək qaşğı alma sirkəsi, 1 yeməkqaşığı polen tozu, 1 çay qaşığıdəniz duzunu qarışdırıb saçınızasürtün və 1 saat gözləyin, sonrasaçlarınızı yuyun.
a is-lə saçlar
Saç baxımında Şalfey möcüzəsiŞalfey bitkisinin insan sağlamlığı üçün çox böyük fay-
dası var. Bəs bu bitkinin saçınızın gözəlliyinə gözəllik qa-tacağını bilirsinizmi?
Şalfey tonik hazırlama: 2 litr suya 80 qr çobanyastığı, 50 qr şalfey, 50 qr yabanı
qaragilə yarpağını əlavə edib 5 dəqiqə qaynadın. 20dəqiqə gözləyib süzün. Saçınızı hər dəfə yuduqdan sonrasaçınızın dibini toniklə massaj edin.
38 www.avismed.az
İTİ BURUNA TÖRPÜ! Üz nahiyəsinə baxdıqda, ilk gözə
dəyən burnumuzdur. Üz gözəlliyiniön plana çıxarmaq üçün problemlinahiyəni düzəldə biləcək birəməliyyat etdirmək şərtdir.
Lazım gördüyümüz xəstələrdətörpüləmə üsulu tətbiq edirik.Çünki, edilən bir törpüləməəməliyyatı ilə burundakı artıqlıqdanxilas olmaq və burun kürəyindəkiestetik xələri ön plana çıxartmaqmümkündür. Gözəl bir makiyajla da
Toy əvvəli yaşanan gəlin paltarı, ayaqqabı vəsaç təlaşına artıq 'estetik təlaşı' da əlavə olundu.Həmin gün daha fit görünmək üçün kimi yağaldırır, kimi də burnunu törpülədir.
Gəlin namizədləri, ən xöşbəxt günlərində hərkəsdən gözəl görünmək istəyir. Buna görə dənikahdan əvvəl estetik əməliyyatlar dövrəyə girir...
GəlinlikESTETİKASI
Taha Mehmetoğlu
39www.avismed.az
bu estetik xələr, üzün sim-metriyasını tamamlaya bilir. Buvaxt törpüləmə əməliyyatı xüsusialətlərlə edilir. Burun kürəyindəkiçoxluq, təraşlanaraq azaldılır.Burun kürəyindəki çıxıntınınböyüklüyündən asılı olaraq buəməliyyatın müddəti 20 dəqiqə iləbir saat arasında dəyişə bilir.
Burunun tam formalaşması altıay çəkir. Buna görə də, gəlin vəbəy namizədlərinin toydan ən azıaltı ay əvvəl əməliyyat keçirməsilazımdır.
AŞAĞI BURUNA BOTOKS! Burun ucuna bəzən botoks
edirik. Gülmək əsnasında burnunucunda enmə, burun qanad-larında genişlənmə olur və burunucu aşağı görünürsə belə insan-larda biləvasitə burun üstü kəməridə çoxmuş kimi qəbul edilə bilər.
Burnu bir az aşağı və burunkürəyində pis xələnmə (dovşanxələri) olan gəlin və bəynamizədlərinə, cərrahi müda-xiləyə ehtiyac olmadan botokslaburun ucu dikləşdirməsi edirik.Bu əməliyyat üçün gəlin və bəynamizədlərinin altı ay əvvəldənəməliyyat keçirməsinə ehtiyacyoxdur! Proses beş dəqiqə davamedir. İnsan əməliyyatdan sonra ak-tual həyatına davam edir. Təsiriisə altı aydır.
XƏTTLƏRİ SİLİRİK! Toy fotoşəkilləri, ömür boyu
saxlanacaq bir xatirə olduğu üçüngəlin və bəy namizədləri üçünböyük əhəmiyyət daşıyır.Üzlərindəki mimika xələrinin buxüsusi fotoşəkildə əks olunmasınıistəməyən gəlin və bəy nami-zədləri, xələrindən xilas olmaqüçün estetik cərrahlara müraciətedir. Biz də onlara botoks et-dirmələrini təklif edirik.
Toydan bir ay əvvəl ediləcəkbotoks prosesi ilə obyektivlərədaha rahat gülümsəyirlər. Üznahiyəsindəki digər qırışlar üçündə botoks ən ideal üsuldur...
Botoks, gözlərin xarici qis-mində olan 'qaz ayağı' qırışlarınınaradan qaldırılmasında da istifadəedilir. 'İnjeksiyon şəklində tətbiqolunan botoks' adlanan toksin, üz
nahiyəsində, xüsusilə, alın vəqaşlar arasındakı xələrin mey-dana gəlməsinə səbəb olanmimika əzələlərinin sıxılmasınınqarşısını alır. Mimika əzələləriboşaldıqda üz xələri də düzləşir.Botoks prosesi 5-10 dəqiqə davamedir. Davamlığı isə 6 ay...
QULAQ ESTETİKASI 'Çömçəqulaq' dediyimiz qulaq
formasının əməliyyatı, toy əvvəliən çox edilən əməliyyatlardandır.Əməliyyat, qulaq arxasındakəsiklə başlayır.
Bu kəsik qulaq arxayaqıvrıldıqdan sonra gizli qalır.Əməliyyatın səhərisi gün sarğılaraçılır. Dörd gün davamlı olaraqsaç yığılı saxlanır. Gəlin namizədi,əməliyyatdan üç gün sonra rahatküçəyə çıxa bilər.
a is-lə estetik
Taha MehmetoğluEstetik Cərrah
40 www.avismed.az
DƏRİN XƏTTLƏRDƏNƏMƏLİYYAT KEÇİRMƏDƏNXİLAS OLA BİLƏRSİNİZ
Üzdəki bəzi xələri əməliyyat-sız və botokssuz da yox edəbilərik. Plomblar, bu mövzudaözünü sübut etmiş üsullardır vəillərdir plastik cərrahiyədə isti-fadə edilir. Qaşların arasında, alınvə ağız kənarlarında olan dərinxələr, xüsusi plomblarla toydanəvvəl bir neçə gün ərzində silinəbilir.
Qırış izlərinin itməsi üçün, in-yeksiya ilə edilən 'hyaluronik acidgel' tərkibli plomb maddələri ilə,xələrin altı doldurularaq yoxedilə bilər. Bəhs edilən plombmaddələrinin ömrü 6-12 ayarasındadır. Xüsusilə, dərinqırışların müalicəsində istifadəedilən botoksla birlikdə plombmaddələri də yaxşı nəticə ver-məkdədir.
QAŞLARA BOTOKSQaş qaldırma əməliyyatı
botoksla da edilir. Göz kənarındayaranan qaz ayağı ad-landırdığımız qırışlar, toydan birhə�ə əvvəl itirilə bilər.
Botoks, qaşlar üzərində
müəyyən nöqtələrə inyeksiyaedilərək qaşın xarici hissəsininqalxmasını da təmin edə bilir.
YAĞLARA ƏLVİDA! Dekoltəli gəlin paltarı seçən
gəlin namizədlərində, çiyin vəboyun əməliyyatı da edilir. Çünkionların bir-biri ilə uyğunlaşmasıgörünüşə ayrı bir hava qatır.
Dekoltə nahiyəsində bəzənyağ yığımaları xoşagəlməz birgörünüş yaradır. Gəlin paltarıiçində qüsursuz bir dekoltəyəsahib olmaq istəyənlərə, kiçikpeeling agentləriylə dərinin can-lılığını artıracaq əməliyyatlaredirik.
Dekoltə bölgəsində xoşagəl-məz xələnmə varsa, yağ inyek-siyaları burada çox işə yarayır.Çox incə qırışlar mövcuddursa buqırışlara da plomb edilə bilir.
TOY ƏVVƏLİ BAXIMEvlilik hazırlıqlarının artdığı
yaz aylarında gəlin və bəynamizədlərinin dəri canlandırmabaxımları toydan əvvəl vazkeçilməz bir prosesdir…
Üzün parlaq və gənc görün-məsi, edilən makiyajın istənilən nəticəni verməsi üçün əsas şərtdir.
Çünki, yaxşı bir makiyajın təmizvə baxımlı bir dəriyə edilməsidaha effektlidir. Bu mənadakimyəvi peeling yaxşı bir variant-dır.
Kimyəvi peelinglə üz və boyunnahiyəsi ölü hüceyrələrdən xilasolur. Kimyəvi peelinglə əməliyyatkeçirmədən və baxım kremləri is-tifadə etmədən yarım saatlıq birproseslə ləkəsiz və canlı bir dəriyəqovuşmaq mümkündür. Eyni za-manda qırışlarınızdan xilas olabilərsiniz.
YAĞDAN XİLASOLUN
Regional yağlanmaəməliyyatlarında liposuctionistər gəlin, istər bəynamizədlərində ən çoxedilən əməliyyatlardandır...
Bəzi nahiyələrdəki lazım-sız yağlardan dieta və idmanetməklə xilas ola bilməyənnamizədlər, daha çox lipo-suction əməliyyatı üçünmüraciət edirlər.
Bu əməliyyat, xüsusilə,gəlin namizədlərinin fizikigörünüşünün daha estetikbir şəklə salınmasını və üzləboyun, göbək, üst qollar,qarın, omba, dizlər, qıçlar,kürək bölgəsi, çənə altı vətopuqlarda lazım olmayanyağların alınmasını təminedir. Kişilərdə isə sinə vəqarın nahiyəsində lazım ol-mayan yağları bu üsullaalmaq olur.
41www.avismed.az
Məlumat üçün: Taha Mehmetoğlu
Estetik CərrahTel: 050 322 75 73
42 www.avismed.az
Лето, море, солнце,проблема волос на телестановится особенноактуальной. И перед нами,девушками, стоит вопрос: какже бороться с маленькимиколючими противниками?Особенно тяжело приходитсябрюнеткам. Но, как говорилБарон Мюнхгаузен:"безвыходных ситуаций небывает". В 21-м веке способоврешения этой проблемы болеечем достаточно. Делятся они надва вида: помощьспециалистов исамостоятельноепротивостояние.
Сегодня существуетмножество способов решенияпроблемы нежелательныхволос, один из которых
восковая депиляция. Удалениеволос при помощи воска -один из самых древних.Миллионы женщин во всеммире прибегают к услугаммастеров восковой эпиляции,и этому существуют вполнелогичные объяснения: такаяэпиляция - гарантированный,доступный и безопасныйспособ на 2-4 недели (зависитот физиологическихособенностей человека)избавиться от нежелательныхволос. Эпиляция можетприменяться для удаленияволос на любом участке тела.Эта техника эпиляциипозволяет удалить волос скорнем, вместе с воском такжеудаляют омертвевшие клеткикожи, что делает кожу гладкой
и бархатистой. Однако чтобырезультат оправдал, Вашиожидания следует знатьопределенные нюансывосковой эпиляции.
Перед выполнениемпроцедуры эпиляции, нельзяпринимать ванну или душ,потому что кожа должна бытьсовершенно сухой.
Идеально гладкая кожа - к этомустремится каждая современная женщина
Самый натуральный способизбавления от нежелательных волос.
a is-lə Advertorial
Для чувствительных частей тела:
Сегодня для зоны лица, подмышек, и глубокогобикини чаще всего применяют горячий воск. ФирмаVi-Vet предлагает 3 вида воска: азуленовый, медовыйи с пудрой.
Для эпиляции воск разогревается до жидкогосостояния и наносится при помощи шпателя, акогда застынет (2-4 сек), то одним рывком удаляетсяс тела вместе с волосами в направлении, противопо-ложном их росту. Для безболезненной процедурыжелательно натягивать кожу. Следующую про-
цедуру можно произвести лишь тогда, когда волосывырастут не менее чем на 4 мм.
В завершении процедур: Для снятия липкости, смягчения
кожи и устранения раздраженияприменяется профессиональная
косметика: фирма Vi-Vet предлагаеточищающее масло, а также специаль-ный гель после эпиляции.
Картриджи: Предварительно разогретая в
нагревателе липучка до необходимойтемпературы, наносят на кожу самимкартриджем, не вынимая его, из наг-ревателя.
Воск наносят по направлению роставолос. Затем на поверхность покрытую
воском, накладывают полоску бумажнойсалфетки, плотно прижимая её к телуруками. После чего, бумажную полоскусдёргивают не вверх, а по направлению ксебе. Избежать болезненных ощущенийможно в том случае если полоску сдёр-нуть резко одним движением и быстро.Оставшиеся волоски удаляют повторнымдействием.
Фирма Vi-Vet также не забыла оженщинах, у которых совсем нехватает времени на себя. Дорогиедамы, мы предлагаем вам сериювосковых полосок Vi-Vet, которыепрактичны и удобны в использовании.
В упаковку входят: • 5 очищающих салфеток
•8 восковых полосок для лица•8 восковых полосок для под-
мышек•20 восковых полосок для рук и ногПри помощи этой упаковки,
быстро и не прилагая больших уси-лий, экономя, ваше драгоценноевремя и деньги вы можете, проделатьвсю процедуру чистки лица и ногсамостоятельно.
А знаете ли вы? •регулярная депиляция вос-
ком позволяет сделать волоскитоньше и слабее
•перед использованием чист-
ки картриджем, картридж парураз следует провести по бумаж-ной салфетке.
•температуру липучки следу-ет проверять на чувствительной
стороне запястья•Запрещается эпилировать
воском места с крупными родин-ками и бородавками
Баночная липучка (240 мл, 800 мл): Липучку для эпиляции перед
процедурой следует разогреть на водянойбане или с помощью воскоплава. Когдаконсистенция липучки будет напо-минать жидкий мед, можете приступать.В зависимости от способа разогрева,
обычно необходимо от 20 до 40 минут наподготовку воска к эпиляции. Липучкуследует наносить на волосяной покровтеплым (не горячим) по росту волос.Сверху прикладывают полоску бумажнойсалфетки. После чего, бумажную полоскусдёргивают по противоположномунаправлению росту волос.
Tel: (+99 412) 598 82 95, (+99 450) 778 80 70 web: www.vivet.com.tr
Эпиляция рук и ног:Самый популярный способ для
удаления волос с рук и ног –эпиляция при помощи картриджаи липучки (в баночках 240 мл, 800мл). Фирма Vi-Vet , имеет 8 видовкартриджей: кокосовые, азулено-вые, медовые, с пудрой, с
дыней, с экстрактом чайногодерева, лимонные. И 10 видов 800мл липучек: с экстрактом чайногодерева, с пудрой, с огурцами, ко-косовые, лимонные, перламутро-вые, медовые, азулено-вый, с дынейи апельсиновые.
ÖZ-ÖZÜNƏ SÜDVƏZİSİ MÜAYİNƏSİ
NƏ ÜÇÜN VACİBDİR?
Çox rast gəlinən lakin ilkinmərhələdə müalicə edildiyindəyaşamaq şansı yüksək olan südvəzisi xərçəngi, öz-özünə südvəzisi müayinəsi ilə tez aşkaredilir. Xəstəliyin ilkin mərhə-ləsində süd vəzisi xərçəngi di-aqnozu qoyularsa, bu xəstə-likdən yaşamaq şansını itirənxəstələrin sayı azalar.
Hər bir qadın öz-özünə südvəzisi müayinəsi etməyi öyrən-məli, nizamlı olaraq tətbiq et-məyi alışqanlıq halına gə-tirməlidir.
Nə vaxt edilməlidir?18 yaşından etibarən bütün
qadınlar nizamlı olaraq öz-özünə süd vəzisi müayinəsi et-məlidirlər. Belə ki, mena-poza girməmiş qadınlar, aydabir dəfə öz-özünə süd vəzisimüayinəsini etməlidir.
Menepoza girən qadınlar, hərayda bir dəfə özləri müəyyən et-dikləri gündə süd vəzisi müay-inəsi etməlidirlər.
ÖZ-ÖZÜNƏ SÜDVƏZİSİ MÜAYİNƏSİ
NECƏ EDİLİR?Üç mərhələdən ibarətdir:
1-Güzgü qarşısında ayaqüstdə gözlə dəyərləndirməYaxşı işıqlandırılmış,
özünüzü rahat hiss etdiyiniz birotaqda paltarlarınızı çıxararaqgüzgünün qarşısına keçin və bu4 formada süd vəziləriniziyoxlayın:
•Qollarınız yanda, sərbəstsallaqlı vəziyyətdəykən
44 www.avismed.az
ÖZ ÖZÜNƏ SÜD VƏZİSİ MÜAYİNƏSİ
Süd vəzisindəki şişlərin 80%-i, qadınlar tərəfindən təsadüfən və ya öz-özünə süd vəzisi müayinəsi əsnasında aşkar olunmuşdur.
•Qollarınız düz formada hava-daykən
•Əlləriniz belinizdə ikən•Əlləriniz belinizdə, bədəniniz
qabağa sərbəst əyilmiş vəziyyət-dəykən.
HANSI DƏYİŞİKLİKLƏRƏDİQQƏT ETMƏLİSİNİZ?
•Süd vəzisinin dərisində qalın-laşma, rəng və forma dəyişikliyi,çöküntü
•Süd vəzisi uclarında rəng də-yişikliyi, qızartı, çəkilmə, çökmə vəaxıntı
•Üst damarlarda əvvəllər ol-mayan qabarma halı
•Üst qolda qeyri normal şişlikolub olmadığını müəyyən et-məlisiniz.
2. Müayinə olunacaq bölgə:Qolalti və sinə sümüyü və körpücük sümüyü ilə
sinənin alt hissəsinə qədər olan bütün sahələrindiqqətlicə müayinə edilməsi lazımdır.
3. Müayinə üsulları: •Yuxarıdan aşağıya və aşağıdan yuxarıya•Xaricdən daxilə və daxildən xaricə•Dairə formasındaMüayinə əsnasında hər üç üsulun da tətbiq olun-
ması daha düzgün nəticələr əldə etmək üçün vacib-dir.
4. Müayinə sayısı: Bu yoxlamaların hamısında əl süd vəzisinin
üzərindən qalxmadan, bütün müayinə olunan səthboyunca fasiləsiz olaraq davam etməlidir. Hər südvəzisində 3 dəfə: yüngül, orta və şiddətli təzyiq tət-biq etməklə (qabırğa sümükləri hiss edilənə kimi)təkrarlanmalıdır.
ƏLİNİZLƏ HİSS ETTİKLƏRİNİZİNMƏNASI NƏDİR?
Süd vəzisinin müayinəsi əsnasında böyük şişkin-liklər hiss edəcəksiniz. Bu hiss etdikləriniz, əslindənormal süd vəzisi toxumasıdır. Öz özünə südvəzisinin müayinəsində məqsəd bu normal sərtlik-lər arasında yer alan normal olmayan hallarınmüəyyən edilməsidir. Süd vəzisi müayinəsiniyuxarıda qeyd etdiyimiz şəkildə diqqətli elədikdənormal süd vəzisi halı ilə qeyri normal şişkinlikləriaşkar etmək mümkün olur.
AYAQ ÜSTDƏ MÜAYİNƏAyaq üstdə edilən süd
vəzisi müayinəsində ənyaxşı nəticə duş zamanısabunlu əllə edilənmüayinə nəticəsində əldəedilir.
UZANARAQ MÜAYİNƏ
Uzanaraq edilən süd vəzisi müayinəsindəəvvəl sağ çiynin altına incə bir yasdıq yer-ləşdirilir, sağ əl başın altına qoyulur. Müa-yinə qurtardıqdan sonra sol süd vəzisi üçündə eyni proses təkrar edilir.
ƏLLƏ MÜAYİNƏDƏ NƏLƏRƏ DİQQƏT EDİLMƏLİDİR
1. Əllə müayinə: Süd vəzisi əsla sıxıl-
mamalıdır, işarət, orta,nişan barmaqlarının içüzü döş qəfəsi üzərinəyerləşdirilərək, barmaq-ların həssas olan iç üzləriilə toxumaları hiss edərəkmüayinə edilməlidir
BUNLARI BİLİRSİNİZMİ?• Süd vəzisindəki şişlərin 80%-i, qadınlar tərə-
findən təsadüfən və ya öz-özünə süd vəzisi müayi-nəsi əsnasında aşkar olunmuşdur.
•30 yaşından sonra uşaq dünyaya gətirənqadınlarda xərçəng riski, ilk doğuşunu 20 yaşındanəvvəl edən qadına nisbətən 4 dəfə artıqdır.
• Bütün sinə xərçənglərinin 99%-i qadınlarda,1%-i kişilərdə aşkar edilib.
•Əmizdirmək: Körpəyə daha sağlam bir gələ-cək hazırladığı kimi, ananı da xərçəng riskindənqorumaqdır.
45www.avismed.az
Xəstəni müalicə edən hər birtibb işçisi kimi mən də az güc sərfetməklə ağrını mümkün qədər tezvə ağrısız müalicə etmək üçünsaatlarla mütaliə edir və elmiaraşdırmalar aparıram.
İnsanda ağrı hansı səbəb-lərdən yaranır?
Biz bunun səbəbini balanspozulmasında görürük.
Bəs balans pozğunluğu özühansı səbəbdən yaranır?
Bunun səbəbi isə bizə uyğunolmayan və həddən çox olan sti-mulyasiyadır. Bu cür sti-mulyasiyalar ağrı və yorğunluqkimi problemlər yaradır.
Düşünmək də stimul-yasiyanın bir növüdür.
İnsanın bütün fəaliyyəti sti-mulyasiya ilə əlaqədə başlayır. Bustimulyasiyalar ətraf mühitdənqəbul edilən əsas hissiyyat(görmə, eşitmə, vibrasiya, dad-bilmə, ağrı, toxunma, isti, soyuqhissləri), bədəndə yarananməlumatı qəbul edən daxilihissiyyat və bədənimizinməkanda necə yerləşdiyini qəbuledən koordinasiya hissiyyatı və s.vasitəsi ilə yarandığı kimi,düşüncədə vacib bir sti-mulyasiyaya çevrilir. Bu cür sti-mulyasiyalar ya onurğa sütunu vəkəllə-beyin səviyyəsini keçərəkrefleks kimi meydana gəlir, yaxudda yuxarı səviyyələrə təsir edərək
reaksiya kimi bədənimizdə əksolunur.
Həmçinin, bu cür stimul-yasiyalara reaksiya verərəkümumi bədən balansını taraz-laşdırarkən pəncə, diz, onurğa sü-tunu və çiyində balans poz-ğunluğu yaranır. Beləliklə, bu cürstimulyasiyalar həddən çox və yaaz şəkildə və davamlı olaraqbədənimizə təsir edərsə,orqanizmimizdə problemlər mey-dana gələ bilər.
Balans qeyri-bərabərliyininböyük əksəriyyəti bədən quru-luşundan asılı olaraq meydanagəlir. Buna görə də bədən quru-luşunu öyrənmək lazımdır. Ref-leks-balans terapiyası bədənformasını müalicə etmə üsuludur.Bu forma iki növə bölünür:Hərəkətdən asılı olan dinamikforma və duruşdan asılı olan sta-tik forma.
Belə müalicə metodu əvvəlcəağrıların səbəbini və hərəkət za-manı əsas əzələni tapma və dahasonra refleks və reaksiyaya əsasla-naraq dinamik və statik formanıaşkarlayıb müalicə etmə üsu-ludur.
Kompleks müalicə üsulu(manual, teypinq, iynələmə(Point Fresh), dartınma və s.)
Reflektor tənzimləmə nəzəriy-yəsinə əsaslanan müalicə tera-pevtin edə biləcəyi bütünmetodlardan ibarət kompleksmüalicə üsuludur.
Bakıdakı Koreya Kyung Hee Universiteti Şərq Təbabəti Klinikasının
Tibbi Reabilitasiya ŞöbəsiFizioterapevt Kim Su Yonq
Ağrı və iflic xəstəlikləri üzrəmütəxəssisdir.
Koreya Fizioterapiya Assosi-asiyasının, Beynəlxalq Teypinq Te-
rapiya Assosiasiyasının və Şərq-Qərb Ağrıya Nəzarət TədqiqatMərkəzinin üzvüdür.
a is-lə advertorial
1.Manual (manipulyasiya, mo-bilizasiyalı xiropraktik, SOT(Sakro - Ossipital texnik üsul) vəs. müxtəlif növ müalicə)
2.Teypinq terapiya (teypinq,spiral-balans teypinq, kinesiolojiteypinq, idman teypinqi və s.müxtəlif növ teypinq üsulları)
3.İynələmə (Point Fresh) (ağrınöqtəsi, hərəki sinirin əzələyədaxil olduğu nöqtə və s.)
4.İdman (Dartınma hərəkətləri,yoqa və s. müxtəlif növ idmanüsulları)
5.Elektroterapiya (Autotens) 6.Vakuum manual terapiyaLakin bu sadalanan müalicə
üsullarından istifadə etmədən dəklinikada reflektor tənzimləmənəzəriyyəsinə əsaslanan dahasəmərəli müalicədən istifadə olu-nur.
Klinik və praktik müalicə Ağrıların yaranma səbəbini
mütləq öyrənmək lazımdır. Buüsul xəstənin müalicəsinəticəsində qazanılan klinik vəempirik əsaslara malikdir. Müali-cə yaxşı effekt verir. Əlbəə ki,mükəmməl nəticə əldə etməkçətindir. Ona görə də çatışmayancəhətlərim üzərində hər zamançalışıram. Bununla belə, ən azıəzələ-skelet ağrılarını mükəmməlmüalicə etmək istəyirəm.
Eyni zamanda, gələcəkdə çoxsayda xəstənin rəğbətini qazan-maq üçün xəstələrlə bunubölüşmək arzusundayam.
Tibbi təsnifatBu vaxt ərzində müalicə et-
diyim xəstəliklərə nəzər salsaq,boyun və çiyin ağrıları, eləcə dəboyun əyriliyi, bel ağrıları, başağrıları və miqren, skolioz, diz oy-naqlarında ağrı, sümük sınıq-larında sinir ağrısı, pəncədə ağrı,yuxarı ətraflarda ağrı, budnahiyəsində sinir ağrısı, onurğadiskinin sürüşməsi və fəqərələrdəsıxılma, qalça sümüyündə sinirağrısı, lateral epikondilit, döşqəfəsinin ön nahiyəsində nevrolojiproblemlər, lazal problemlər, iki-başlı əzələ ağrısı, üz iflici,qabırğaarası sinir ağrısı, boyun
fəqərəarası disk sürüşməsi, fəqərəsıxılması, kürəküstü nevrolojiproblemlər, büzdüm sümüyündəağrı, mədə-bağırsaq ağrısı, çənəoynağının sindromu, menus-trasiya ağrısı, yuxusuzluq, id-manın müxtəlif növlərinəticəsində yaranan zədələri,bədənin müxtəlif hissələrindəyaranan ağrıları sadalamaq olar.
ÜNVANBakı şəhəri, AZ1095, Ne�çilərprospekti 65 (Funikulyorun yanı)Tel.: (+994 12) 437-18-10/437-18-25Faks: (+994 12) 437-18-30E-mail: [email protected]: www.seba.az
sağla
m v
ə g
özəl
SA
ĞL
AM
LIQ
VƏ
GÖ
ZƏ
LL
İK JU
RN
AL
I
Sayı: 9
. 2011
həyat
-lə
Hədiyyə
kuponu
Səh 4
3
Səh 2
7
Səh 4
0
Səh 2
8
MARAQLI YAZILARSAĞLAMLIQ VƏ GÖZƏLLİK HAQQINDA
Abunə Formu
* Ad soyad:
* Ünvan İş ünvanı:
* Tel: E-mail
Jurnalımıza pulsuz abunə olmaq üçün aşağıdakıformu əksiksiz doldurub Avis Tibbi MarketlərŞəbəkəsinin istənilən şöbəsinə təhvil verin və yaAdınız, Soyadınız, İş ünvanı və telefon nömrələiriniziqeyd edərək [email protected] ünvanına göndərin
*-la işarətlənmiş məlumatlar mütləq doldurulmalıdır.
sağlam və gözəl
həyat-lə