lỊch sỬ chÙa am - thuvienthaythonglac.netsxb-36000... · lỊch sỬ chÙa am 18 giuùp hoï,...

TRƯỞNG LÃO THÍCH THÔNG LẠC 1

LỊCH SỬ CHÙA AM


2

Saùch naøy chæ kính bieáu, khoâng baùn!

Quùy baïn ñoïc coù theå thænh saùch taïi TU

VIEÄN CHÔN NHÖ. AÁn baûn ñieän töû ñöôïc ñaêng taïi

trang web:

http://www.thuvienthaythonglac.net


TRÖÔÛNG LAÕO THÍCH THOÂNG LAÏC

(Ghi laïi theo gia phaû doøng hoï Leâ)

NHAØ XUAÁT BAÛN TOÂN GIAÙO

TU VIEÄN CHÔN NHÖ

(1802 – 2009)


4


CChhùùaa AAmm

Hình 1

CHUØA AM ñôn sô vaùch lieáp, môùi xaây

caát laïi vaøo naêm 1976, naèm giöõa khu röøng lieãu

thieàn xanh töôi traøn ñaày boùng maùt.

CHUØA AM ngaøy xöa chæ laø moät tuùp leàu tranh

vôùi moät coát töôïng Phaät Thích Ca Maâu Ni baèng


6

ñaát seùt do anh em muïc ñoàng vaø oâng sô chuùng

toâi kheùo tay laøm ra. Ngaøy nay coát töôïng aáy ñaõ bò

giaëc Phaùp caøn queùt ñaäp phaù tan naùt laøm maát

moät di chöùng lòch söû, thaät ñaùng tieác.

CHUØA AM ngaøy nay laø moät cô sôû tu hoïc

daïy theo ñuùng nhöõng lôøi ñöùc Phaät, vì theá noù coù

taùm lôùp hoïc ñaïo ñöùc ñeå ñaøo taïo nhöõng con

ngöôøi höõu duyeân töø phaøm phu trôû thaønh nhöõng

baäc Thaùnh Hieàn. Taâm nhöõng baäc naøy luoân luoân

BAÁT ÑOÄNG tröôùc caùc AÙC PHAÙP vaø caùc CAÛM

THOÏ.

CHUØA AM ngaøy nay laø moät cô sôû giaùo duïc

ñaøo taïo ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû cuûa Phaät

giaùo, soáng khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø

khoå taát caû chuùng sinh, neân noù ñöôïc xaây döïng

kieân coá ngaên naép, saïch ñeïp, veä sinh theo kieán

truùùc khoa hoïc taân tieán. Vôùi vieäc laøm naøy laø ñeå

baûo veä moät di tích lòch söû laâu ñôøi.

CHUØA AM ngaøy nay muoán laøm ñöôïc nhö

vaäy thì phaûi coù nhieàu nhaân söï cuøng chung nhau

moät chí höôùng, moät yù chí saét ñaù, gaëp khoù khaên

gian nan khoâng chuøn böôùc thì môùi mong laøm

moät vieäc vó ñaïi naøy.

CHUØA AM cuõng hieåu moïi vieäc ñeàu do

duyeân nhaân quaû phöôùc baùu cuûa moïi ngöôøi, neáu

moïi ngöôøi khoâng ñuû phöôùc baùu thì CHUØA AM duø

coù muoán cuõng khoâng laøm neân ñöôïc, vì vieäc laøm


naøy laø mang laïi söï lôïi ích cho loaøi ngöôøi, cho

neân laøm ñöôïc hay khoâng ñeàu do phöôùc cuûa moïi

ngöôøi chôù khoâng phaûi do ngöôøi chuû tröông.

Ngöôøi chuû tröông laøm vieäc lôïi ích naøy hoï

khoâng chuøn böôùc tröôùc nhöõng söï khoù khaên,

gian khoå luùc naøo hoï cuõng vöôït leân vaø tieáp tuïc

laøm. Hoï nghó raèng: ñôøi hoï laøm chöa xong thì caùc

theá heä ñôøi sau seõ noái tieáp chí höôùng ñoù maø

khoâng bao giôø boû cuoäc. Vôùi yù chí kieân cöôøng saét

ñaù nhö vaäy thì vieäc laøm naøy CHUØA AM seõ thaønh

coâng.


8

Hình 2. Queâ höông toâi

Queâ höông khuaát boùng hoaøng hoân

Treân soâng soùng nöôùc gôïi buoàn loøng ai

Taûn Ñaø


Thư ngỏ

ÔÛ ñaây chuùng toâi vieát lòch söû Chuøa

Am laø vieát veà nhöõng nhaân vaät coù tinh thaàn

yeâu nöôùc, coù yù chí kieân cöôøng baát khuaát

choáng giaëc ngoaïi xaâm, vì theá chuùng toâi ñaõ

ghi nhaän trong yù ñònh moät caùch roõ raøng vaø

cuï theå.


10

Vieát lòch söû laø phaûi noùi roõ hai phaàn:

tinh thaàn vaø vaät chaát.

˗ Phaàn moät laø noùi veà tinh thaàn: neáu

noùi veà tinh thaàn laø noùi leân ñöôøng loái caùch

thöùc, phöông phaùp, ñaïo ñöùc cuûa Chuøa Am

ñeå daãn daét moïi ngöôøi trôû thaønh nhöõng con

ngöôøi toát coù ích cho baûn thaân, cho xaõ hoäi,

cho coäng ñoàng. Phaàn naøy raát quan troïng khi

noùi veà lòch söû Chuøa Am, neáu phaàn naøy vieát

khoâng roõ raøng thì Chuøa Am chæ coù caùi voû

haøo nhoaùng beân ngoaøi maø thoâi.

˗ Phaàn hai laø phaàn noùi veà nhöõng

nhaân vaät: Noùi roõ nhöõng nhaân vaät trong

Chuøa Am ñaõ thöøa keá noái tieáp laøm neân

nhöõng trang söû coù ích cho ñôøi cho ñaïo.

Coù vieát ñöôïc nhö vaäy môùi goïi laø vieát

lòch söû, coøn vieát lòch söû chæ coù neâu teân nhöõng

nhaân vaät lòch söû thì ñoù laø vieát lòch söû giaùo


khoa cho hoïc sinh hoïc chöù khoâng theå laø ngöôøi

vieát lòch söû.

Chuùng toâi raát ñaén ño suy nghó khi caàm

buùt vieát nhöõng trang söû Chuøa Am. Neáu

noùi nhieàu veà tinh thaàn thì laøm loaõng nhöõng

nhaân vaät lòch söû laøm cho ngöôøi ñoïc bò phaân

taâm, nhaân vaät lòch söû bò rôøi raïc. Coøn neáu noùi

nhieàu veà nhaân vaät thì moïi ngöôøi cho raèng ñoù

ngaõ maïn khoe khoang. Bieát laøm sao cho vöøa

loøng ngöôøi ñoïc. Vì theá, chuùng ta haõy vöôït

leân hai yù kieán naøy thì môùi vieát söû ñöôïc. Khi

vieát söû laø phaûi trung thöïc vôùi söû, vieát ñuùng

söï thaät ñoù laø ñieàu quan troïng nhaát cuûa ngöôøi

vieát söû. Nhaát laø nhaân vaät vieát söû laïi laøm

moät vò truï trì Chuøa Am thì laøm sao traùnh

khoûi nhöõng lôøi pheâ bình chæ trích “Ngaõ

maïn”.


12

Hình 3

Neáu khoâng phaûi vò truï trì Chuøa Am

thì khoâng theå naøo vieát lòch söû Chuøa Am

ñöôïc. Ngöôøi beân ngoaøi khoâng theå hieåu roõ

töøng vieäc laøm vaø haønh ñoäng ñaáu tranh cuoäc

caùch maïng choáng ngoaïi xaâm vaø phong kieán

cuûa nhöõng nhaân vaät Chuøa Am.

Tröôùc khi döùt lôøi chuùng toâi xin quyù vò

vui loøng boû qua cho nhöõng ñieàu maø chuùng toâi

vieát chöa ñöôïc ñaày ñuû vaø coøn thieáu soùt raát


nhieàu, vì tröôùc kia chuùng toâi khoâng nghó ñeán

ngaøy nay ghi laïi boä söû Chuøa Am, nhöng

giôø naøy môùi thaáy söï thieáu soùt cuûa mình coøn

quaù nhieàu, mong quyù vò tha thöù. Chuùng toâi

thaønh kính tri aân quyù vò.

Kính ghi,

Tröôûng Laõo Thích Thoâng Laïc


14

Hình 4. Luõy tre laøng queâ Vieät Nam


ĐĐôôii nnéétt

ggiiớớii tthhiiệệuu

vvềề CChhùùaa AAmm

Chuøa Am baèng tre laù ngheøo naøn ngaøy naøo,

nhöng ñeán hoâm nay coù nhieàu thay ñoåi, caùc thaát ñeå tu sinh ôû tu hoïc ñöôïc xaây döïng baèng gaïch kieân coá, ñoù laø ñeå giöõ gìn baûo quaûn daøi laâu nhöng vaãn coøn giöõ nguyeân saéc thaùi moäc maïc, ñôn sô, bình dò, ngaên naép, saïch ñeïp, coù


16

töøng khu nam nöõ rieâng bieät vaø trình ñoä tu hoïc thaáp cao roõ raøng.

Nhöng hình aûnh CHUØA AM coøn ghi khaéc maõi trong traùi tim cuûa nhieàu ngöôøi. Tuy raèng ñôn giaûn, bình dò, nhöng nôi ñaây laø nôi xuaát phaùt nhöõng con ngöôøi yeâu nöôùc choáng laïi giaëc Phaùp, choáng laïi cheá ñoä phong kieán trieàu Nguyeãn baát coâng ñaøn aùp noâng daân vaø caùc phong traøo yeâu nöôùc. Nôi ñaây ñaùnh daáu nhöõng trang söû oai huøng cuûa nhöõng con ngöôøi yeâu nöôùc, yeâu daân toäc, luoân luoân baát khuaát, kieân cöôøng, gan daï tröôùc theá löïc ñaøn aùp cuûa beø luõ tay sai nguïy quaân, nguïy quyeàn. Nôi ñaây ñaùnh daáu moät goùc nhoû cho cuoäc ñaáu tranh baát khuaát cuûa toaøn daân, giaønh ñoäc laäp thaéng lôïi veà tay nhaân daân.

Ngaøy nay, nôi ñaây cuõng laø nôi ñaøo taïo nhieàu ngöôøi soáng coù ñaïo ñöùc khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå chuùng sinh ñeå ñem laïi söï soáng bình an, yeâu thöông cho nhau; ñeå ñem laïi söï soáng khoâng coøn xung ñoät vaø chieán tranh nöõa.

Ngaøy nay, nôi ñaây cuõng daïy ngöôøi taäp luyeän laøm chuû sinh, giaø, beänh, cheát. Vì sinh, giaø, beänh, cheát laø boán noãi khoå ñau cuûa kieáp ngöôøi. Boán noãi khoå ñau cuûa kieáp ngöôøi ai cuõng ñeàu bieát, nhöng khoâng bieát laøm caùch naøo thoaùt boán khoå ñau ñoù neân ñaønh phaûi soáng treân ñau khoå.


Hình 5

Bôûi vaäy, cuoäc soáng con ngöôøi chæ cöôøi ra nöôùc maét ñeå gaéng göôïng soáng cho qua ngaøy, chôù thaät ra laø moät noãi ñau khoå. Duø ai coù keâu la, reân xieát, traùch trôøi, oaùn ngöôøi nhöng khoâng ai giuùp ai ñöôïc, vì ñoù laø nhaân quaû cuûa moãi ngöôøi töï mình ñaõ taïo ra thì töï mình phaûi gaët haùi vaø gaùnh chòu.

Cho neân, nhöõng ngöôøi khoâng hieåu bieát töôûng ñau khoå laø do ngöôøi khaùc ñem ñeán cho mình, chôù thaät söï ñau khoå chính hoï töï taïo ra cho hoï, thì laøm sao ai daùm cöùu


18

giuùp hoï, duø ñoù laø Thaàn, Thaùnh, Tieân, Phaät cuõng khoâng daùm cöùu giuùp.

Suy ra choã naøy, chuùng ta môùi bieát vieäc caàu sieâu, caàu an toaøn laø nhöõng vieäc laøm muø quaùng, meâ tín, laïc haäu.

Xeùt veà luaät nhaân quaû, khi haønh ñoäng nhaân naøo thì phaûi gaët laáy quaû naáy, duø coù troán traùnh treân trôøi hay chui xuoáng ñaùy bieån cuõng khoâng thoaùt khoûi.

Khi hoïc ñaïo ñöùc soáng khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå chuùng sinh thì chuùng ta hieåu bieát raát roõ nhaân quaû, vì theá muoán vöôït thoaùt ra nhaân quaû thì chæ coù taâm ly duïc ly aùc phaùp. Taâm ñaõ ly duïc ly aùc phaùp thì coøn ñaâu nhaân quaû chi phoái taâm chuùng ta ñöôïc; thì coøn ñaâu taâm chuùng ta giaän hôøn, buoàn phieàn ñau khoå nöõa; thì coøn ñaâu taâm chuùng ta lo aâu, saàu muoän, thöông gheùt ngöôøi naøy ngöôøi khaùc. Coù ñuùng nhö vaäy khoâng thöa quyù vò!?

Bôûi vaäy, nhöõng ngöôøi ñaõ ly duïc ly aùc phaùp laø nhöõng ngöôøi ñaõ laøm chuû taâm mình, maø ñaõ laøm chuû taâm mình thì taâm mình luoân luoân BAÁT ÑOÄNG, THANH

THAÛN, AN LAÏC VAØ VOÂ SÖÏ. Taâm tu taäp ñeán ñaây thì chaám döùt cuoäc haønh trình tu haønh theo Phaät giaùo, vì ñoù laø giaûi thoaùt hoaøn toaøn.


Hình 6. Trôøi, maây, nöôùc, caây coû baát ñoäng laø chaân lyù giaûi thoaùt

Cho neân cuoäc ñôøi tu haønh theo ñaïo Phaät chæ coù baáy nhieâu TAÂM BAÁT ÑOÄNG ñoù maø thoâi. Khi taâm baát ñoäng thì chaúng caàn phaûi tu phaùp moân naøo nöõa caû.

Khi taâm BAÁT ÑOÄNG, THANH THAÛN, AN LAÏC

VAØ VOÂ SÖÏ laø luùc ñoù chuùng ta môùi nhaäp TÖÙ THAÙNH

ÑÒNH, coøn neáu chöa ñaït ñöôïc taâm ñoù thì chaúng bao giôø nhaäp TÖÙ THAÙNH ÑÒNH ñöôïc. Cho neân, ngöôøi naøo chöa ñöôïc taâm BAÁT ÑOÄNG maø noùi nhaäp TÖÙ THAÙNH

ÑÒNH laø nhöõng ngöôøi löøa ñaûo noùi doái, gaït ngöôøi. Phaät phaùp raát roõ raøng ai noùi sai mình ñeàu bieát caû, cho neân khoù coù ai doái gaït ñöôïc.

Khi taâm BAÁT ÑOÄNG, THANH THAÛN, AN LAÏC

VAØ VOÂ SÖÏ thì taâm nhaäp TÖÙ THAÙNH ÑÒNH ñaâu coøn khoù khaên, chæ caàn taùc yù ra leänh thì ngay ñoù töùc khaéc thaân taâm lieàn nhaäp vaøo caùc taàng THIEÀN ÑÒNH theo yù mình muoán. Bôûi vaäy, THIEÀN ÑÒNH ñaâu phaûi laø phaùp


20

ñeå tu taäp, maø noù laø phaùp moân ÑEÅ NHAÄP, cho neân noù laø keát quaû cuûa phaùp moân TÖÙ NIEÄM XÖÙ, ngoaøi phaùp moân TÖÙ NIEÄM XÖÙ ñi tìm THIEÀN ÑÒNH thì khoâng bao giôø coù THIEÀN ÑÒNH.

THIEÀN ÑÒNH cuûa ñaïo Phaät laø phaùp moân giaønh cho nhöõng ngöôøi TAÂM BAÁT ÑOÄNG ñeå nhaäp, chôù khoâng phaûi ñeå cho moïi ngöôøi tu taäp.

Ngöôøi naøo chöa hieåu bieát môùi môû THIEÀN

ÑÖÔØNG ñeå daïy ngöôøi tu taäp THIEÀN ÑÒNH laø nhöõng ngöôøi chöa bieát THIEÀN ÑÒNH cuûa Phaät giaùo. Nhö caùc tröôøng thieàn ôû Trung Quoác, Laøo, Mieán Ñieän, Thaùi Lan, Campuchia vaø Vieät Nam hieän nay daïy ngöôøi tu taäp laø khoâng theo lôøi ñöùc Phaät daïy, neân caùc vò toå sö thieàn daïy ngöôøi tu THIEÀN ÑÒNH baèng caùch öùc cheá taâm nhö phaùp moân tham coâng aùn, tham thoaïi ñaàu hoaëc baèng caùch nieäm Phaät nhaát taâm, baèng caùch bieát voïng lieàn buoâng, baèng caùch nöông vaøo cô buïng phình xeïp, v.v..

Phaät giaùo daïy chuùng ta ly duïc ly aùc phaùp laø ñeå ñaït taâm BAÁT ÑOÄNG, chôù khoâng daïy chuùng ta tu taäp THIEÀN ÑÒNH theo kieåu öùc cheá yù thöùc ñeå yù thöùc khoâng coøn khôûi nieäm. Khi yù thöùc khoâng coøn khôûi nieäm caùc thieàn sö cho ñoù laø THIEÀN ÑÒNH. THIEÀN ÑÒNH nhö vaäy laø moät ñieàu daïy sai ñöôøng loái tu taäp THIEÀN cuûa Phaät giaùo, bieán Phaät giaùo thaønh taø giaùo ngoaïi ñaïo.


Hình 7. Vaïn vaät baát ñoäng laø thieàn ñònh

Chuùng toâi xin nhaéc laïi quyù vò moät laàn nöõa: THIEÀN ÑÒNH cuûa ñaïo Phaät giaùo laø THIEÀN ÑÒNH ñeå nhaäp, ñeå laøm chuû thaân taâm, chôù khoâng phaûi ñeå tu taäp nhö ngöôøi ta nghó töôûng vaø kieán giaûi, khieán cho ngöôøi tu taäp THIEÀN ÑÒNH caøng xa lìa Phaät giaùo.

Taâm quyù vò coøn ñoäng chöa ly duïc ly aùc phaùp maø muoán tu taäp THIEÀN ÑÒNH thì THIEÀN ÑÒNH ñoù laø THIEÀN ÑÒNH TÖÔÛNG cuûa caùc taø sö ngoaïi ñaïo. Bôûi caùc sö thaày Trung Quoác thieáu söï hieåu bieát nhöõng lôøi daïy cuûa ñöùc Phaät neân kieán giaûi THIEÀN ÑÒNH cuûa Phaät trôû thaønh TAØ THIEÀN, TAØ ÑÒNH cuûa ngoaïi ñaïo.

Nhöõng ngöôøi taâm chöa BAÁT ÑOÄNG laø nhöõng ngöôøi taâm chöa ly duïc ly aùc phaùp. Taâm chöa ly duïc ly aùc phaùp maø muoán laøm chuû sinh, giaø, beänh, cheát thì ñoù laø moäng töôûng.


22

Cho neân, CHUØA AM khoâng chaáp nhaän nhöõng ngöôøi tu giaû doái aáy, tu laáy coù hình thöùc ñeå roài khi ñau beänh naèm uû ruõ nhö thaây ma cheát chöa choân. Nhöõng ngöôøi tu nhö vaäy laø heøn nhaùt khoâng yù chí, khoâng gan daï duõng caûm, tu taäp maø löôøi bieáng khoâng chòu ñi KINH

HAØNH, khoâng ñi phaùp THAÂN HAØNH NIEÄM trong khi taâm coøn hoân traàm, thuøy mieân, voâ kyù nguùt ngaøn.

Hình 8. Thaàn cheát

Muoán tu taäp laøm chuû boán söï ñau khoå naøy thì chuùng ta neân tu taäp laøm chuû TAÂM tröôùc tieân, khi laøm chuû TAÂM ñöôïc roài thì môùi tu taäp laøm chuû THAÂN, nhöng muoán laøm chuû THAÂN thì chuùng chia ra laøm ba giai ñoaïn tu taäp:

- Giai ñoaïn moät phaûi tu taäp laøm chuû söï yeáu ñuoái cuûa THAÂN GIAØ.


- Giai ñoaïn hai phaûi tu taäp laøm chuû khi THAÂN

BEÄNH.

- Giai ñoaïn ba phaûi tu taäp laøm chuû khi THAÂN

CHEÁT.

Coù nhieàu phaät töû ôû khaép nôi ñaõ göûi thö veà baùo vaø caûm ôn Phaät vaø Thaày ñaõ ban cho hoï nhöõng phaùp moân ñeå cöùu hoï thoaùt ra nhöõng taâm tham, saân, si khieán cho gia ñình hoï ngaøy caøng haïnh phuùc hôn. Nhaát laø hoï ñaõ laøm chuû ñöôïc nhöõng BEÄNH TAÄT hieåm ngheøo.

Neáu trong vieäc tu haønh theo phöông phaùp naøy, moïi ngöôøi ñeàu sieâng naêng giöõ gìn taâm BAÁT ÑOÄNG,

THANH THAÛN, AN LAÏC VAØ VOÂ SÖÏ thì hoï seõ laøm chuû sinh, giaø, beänh, cheát khoâng coøn thaáy khoù khaên nöõa.

Muïc ñích CHUØA AM laø ñem laïi cho moïi ngöôøi moät söùc maïnh töï löïc laøm chuû boán söï ñau khoå naøy, ñeå con ngöôøi khoâng coøn khieáp ñaûm vaø run sôï nöõa tröôùc caûnh sinh ly töû bieät.

Nhö quyù vò ñaõ ñoïc lôøi giôùi thieäu treân ñaây thì ñuû bieát CHUØA AM ra ñôøi laø vì ñaáu tranh choáng GIAËC

NGOAÏI XAÂM, söï boùc loät caùc trieàu ñaïi phong kieán vaø cuoái cuøng CHUØA AM quyeát taâm choáng laïi GIAËC SINH

TÖÛ ñoøi quyeàn laøm chuû söï SOÁNG CHEÁT cho loaøi ngöôøi.

Kính ghi,

Tröôûng laõo. THÍCH THOÂNG LAÏC


24

QUEÂ HÖÔNG VIEÄT NAM

Hình 9

Nhaät moä Höông giang haø xöù thò.

Yeân ba giang thöôïng söû nhaân saàu


Lời

nói đầu

Ghi laïi lòch söû laø moät vieäc laøm

heát söùc phaûi thaän troïng, nhaát laø phaûi

thaáy traùch nhieäm vaø boån phaän ñoái vôùi ñoäc

giaû. Moïi ngöôøi ai cuõng bieát lòch söû cuûa


26

moät daân toäc laø do nhieàu nhaân vaät laøm

neân, nhöng moãi nhaân vaät ñeàu coù nhöõng

taøi naêng ñaëc bieät khaùc nhau. Do ñoù, khi

ghi laïi lòch söû chuùng ta phaûi ghi laïi trung

thöïc theo taøi naêng cuûa moãi nhaân vaät laøm

neân lòch söû trong ñòa phöông ñoù, ghi nhö

vaäy môùi ñöôïc goïi laø ghi laïi lòch söû.

ÔÛ ñaây, chuùng toâi ghi laïi lòch söû cuûa

moät ñòa danh, chôù khoâng ghi laïi moät

nhaân vaät lòch söû caù nhaân naøo. Vì theá,

chuùng toâi caàn phaûi bieát raát roõ trong moät

ñòa danh lòch söû khoâng phaûi chæ coù moät

nhaân vaät lòch söû maø phaûi coù nhieàu nhaân

vaät. Coù nhieàu nhaân vaät môùi laøm neân ñòa

danh lòch söû, ñoù laø ñieàu chaéc chaén khoâng

coøn ai baét beû chuùng ta ghi sai.

Bôûi vaäy, moät ñòa danh ñöôïc gaén

lieàn vôùi nhieàu nhaân vaät lòch söû. Nhieàu

nhaân vaät lòch söû môùi laøm neân noåi baät ñòa


danh trong lòch söû cuûa nöôùc nhaø. Ñoïc

moät cuoán söû ñaát nöôùc Vieät Nam trong ñoù

coù raát nhieàu anh huøng lieät só höõu danh

cuõng nhö voâ danh khoâng sao keå cho heát.

Saùch vieát nhö vaäy môùi goïi laø cuoán söû kyù.

Hình 10. Chuøa Am ngaøy xöa

Chuøa Am ñaõ trôû thaønh moät ñòa danh

lòch söû, do baét ñaàu töø moät voõ töôùng cuûa

Taây Sôn veà ñaây truù nguï, khoâng phaûi truù

nguï ñeå mai danh, aån tích maø truù nguï ñeå

aâm thaàm chieán ñaáu choáng giaëc Phaùp


28

ngoaïi xaâm, ñeå tieáp tuïc laøm neân nhöõng

trang söû anh huøng cuûa daân toäc, ngoõ haàu

ñoùng goùp coâng söùc mình cho nhöõng trang

söû nöôùc nhaø.

Nhö chuùng ta ai cuõng bieát: Trieàu

ñaïi Taây Sôn laø do nhöõng ngöôøi noâng daân

aùo vaûi ôû ñaát Taây Sôn ñöùng leân phaát côø

khôûi nghóa ñaùnh ñuoåi giaëc phöông Baéc

Nhaø Thanh ôû mieàn Baéc nöôùc ta vaø deïp

saïch quaân Xieâm La ôû mieàn Nam, keá ñoù

ñaäp tan beø luõ phong kieán baùn nöôùc Trònh

ñaøng ngoaøi - Nguyeãn ñaøng trong, thoáng

nhaát ñaát nöôùc thaønh moät nöôùc ñoäc laäp

chuû quyeàn phong kieán Vieät Nam. Nhöõng

trang söû oanh lieät naøy laøm sao nhaân daân

Vieät Nam töø theá heä naøy ñeán theá heä khaùc

laïi queân ñöôïc ngöôøi aùo vaûi anh huøng

Nguyeãn Hueä Quang Trung, phaûi khoâng

quyù vò? Ñaáy laø nhöõng ñieàu caàn nhaéc nhôû


cho moïi ngöôøi löu yù khi ñoïc lòch söû Chuøa

Am.

Hình 11. Queâ höông Vieät Nam

Keá ñoù caùc ñôøi sau coøn noái tieáp nhau

thöïc hieän loøng yeâu nöôùc, luoân luoân ñaáu

tranh ñaùnh ñuoåi giaëc Phaùp, giaønh ñoäc

laäp töï do cho queâ höông xöù sôû.

Chính nhôø loøng yeâu nöôùc cuûa caùc vò

truï trì Chuøa Am maø ngaøy nay Chuøa Am

môùi coù nhöõng trang söû choáng giaëc cöôùp

nöôùc vaø ñaäp tan söï boùc loät cuûa nhöõng taäp


30

ñoaøn phong kieán caùc vöông trieàu nhaø

Nguyeãn, khieán cho Chuøa Am ngaøy caøng

phaùt trieån trôû thaønh moät Tu Vieän coù taàm

côõ caû nöôùc, neân caùc giôùi tri thöùc trong

nöôùc cuõng nhö ôû nöôùc ngoaøi ñeàu quan taâm

löu yù.

Sau khi tìm hieåu bieát roõ raøng chính

quyeàn caùc caáp vaø moïi ngöôøi cuõng haõnh

dieän vì nôi ñaây xuaát phaùt nhöõng ngöôøi

con yeâu nöôùc vaø nhaát laø nôi ñaây laïi xuaát

hieän moät neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc nhaân baûn -

nhaân quaû ñem laïi cho daân toäc vaø loaøi

ngöôøi treân theá giôùi moät cuoäc soáng nhaân

vaên khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø

khoå taát caû chuùng sinh.

Moät neàn ñaïo ñöùc ñaõ coù töø xa xöa töø

khi coù loaøi ngöôøi, nhöng ñeán khi ñöùc

Phaät Thích Ca Maâu Ni ra ñôøi môùi döïng

leân vaø truyeàn daïy cho chuùng ta.


Hình 12. Trôøi caây soâng nöôùc

Khi Ngaøi maát thì caùc toân giaùo khaùc

ñaõ ra coâng dìm maát neàn ñaïo ñöùc naøy ñeå

thay theá vaøo nhöõng kinh saùch vaø giaùo

phaùp muø quaùng, meâ tín, laïc haäu. Vì

theá, loaøi ngöôøi ñeán ngaøy nay ít ai bieát

ñeán neàn ñaïo ñöùc naøy. Maõi cho ñeán vò

truï trì ñôøi thöù tö cuûa Chuøa Am ra ñôøi

môùi ra coâng bieân soaïn boä saùch ñaïo ñöùc

nhaân baûn - nhaân quaû, ñeå moïi ngöôøi soáng

khoâng laøm khoå cho nhau vaø nhaát laø khoâng


32

laøm khoå chuùng sinh. Ñoù laø moät ñieàu

ñaùng vui möøng cho daân toäc Vieät Nam vaø

cho loaøi ngöôøi treân theá giôùi.

Vì vaäy, Chuøa Am ñaùng ñöôïc ghi vaøo

lòch söû vaên hoùa ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân

quaû cuûa daân toäc Vieät Nam,

Chính nôi ñaây Chuøa Am phaûi ñöôïc

giöõ gìn, baûo toaøn di tích lòch söû vaø nhaát

laø söï truyeàn thöøa neàn ñaïo ñöùc nhaân baûn

- nhaân quaû ñaõ ñem laïi lôïi ích cho ñaïo,

cho ñôøi, cho ñaát nöôùc Vieät Nam vaø cho

caû theá giôùi.

Kính ghi,

Tröôûng Laõo Thích Thoâng Laïc


Hình 13

Nöôùc non heïn moät lôøi theà

Nöôùc ñi ñi maõi khoâng veà cuøng non

Nhôù lôøi heïn nöôùc theà non

Nöôùc ñi ra bieån laïi möa veà nguoàn

Taûn Ñaø


34



CChhùùaa AAmm

Hình 15. Con ñöôøng daãn vaøo chuøa Am

CHUØA AM coù moät chieàu daøi lòch söû

hôn hai traêm naêm, töø khôûi thuûy ñeán phaùt

trieån ñeå trôû thaønh moät TU VIEÄN CHÔN NHÖ

saàm uaát roäng lôùn nhö ngaøy hoâm nay. CHUØA

AM coù 260 ngoâi nhaø lôùn nhoû, moät caûnh quan

tu haønh yeân tònh, coù röøng caây maùt meû, coù

ñöôøng ñi, loái laïi saïch ñeïp khaép nôi trong

Chuøa Am, gioáng nhö moät coâng vieân. Nhöng


36

noù khoâng phaûi coâng vieân, vì coâng vieân laø nôi

vui chôi giaûi trí cho nhöõng ngöôøi voâ coâng,

raûnh vieäc, coøn Chuøa Am laø nôi hoïc taäp ñaïo

ñöùc, reøn luyeän nghò löïc ñeå trôû thaønh nhöõng

ngöôøi toát cho xaõ hoäi; Chuøa Am cuõng laø nôi

huaán luyeän ñaøo taïo nhöõng con ngöôøi coù nhaân

caùch, coù ñaïo ñöùc, coù ñaïo haïnh, nhaát laø coù loøng

nhaân aùi bieát yeâu thöông vaø tha thöù ñoái vôùi

moïi ngöôøi, ñeå laøm cho cuoäc soáng ñöôïc bình

an, yeân vui; vaø moïi ngöôøi khoâng coøn ai caõi coï

xung ñoät nhau nöõa ñeå laøm cho theá giôùi trôû

neân hoøa bình vaø khoâng coøn chieán tranh.

Hình 16. Coång vaøo Chuøa Am

Ñieàu quan troïng nhaát laø Chuøa Am ñaøo

taïo nhöõng con ngöôøi coù yù chí kieân cöôøng duõng


caûm gan daï quyeát taâm reøn luyeän ngaøy ñeâm ñeå

chieán ñaáu vôùi giaëc sinh töû luaân hoài. Chuùng

ñang töøng phuùt, töøng giôø, töøng ngaøy duøng moïi

chieán thuaät chieán löôïc ñeå baét loaøi ngöôøi phaûi

noâ leä chuùng muoân ñôøi muoân kieáp. Nôi ñaây

khôûi saéc cho moät neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc nhaân

baûn - nhaân quaû cuûa Phaät giaùo, giuùp moïi ngöôøi

seõ soáng khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø

khoå taát caû chuùng sinh. Nhôø soáng coù ñaïo ñöùc

nhö vaäy neân moïi ngöôøi thöôøng ñem LOØNG

YEÂU THÖÔNG ñeán vôùi moïi ngöôøi, moïi loaøi

vaät vaø ngaøn caây noäi coû, ñaát ñaù nuùi soâng.

Moät neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc tuyeät vôøi maø

töø laâu bò choân vuøi trong ñoáng giaùo lyù cuûa caùc

toân giaùo ngoaïi ñaïo meâ tín, laïc haäu cuûa Trung

Quoác. Khieán cho moïi ngöôøi khoâng ai bieát ñeán

neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc naøy nöõa.

Vì theá, hoâm nay neàn ñaïo ñöùc nhaân baûn -

nhaân quaû ñaõ ñöôïc Chuøa Am döïng laïi, noù seõ

laøm cho nhöõng tö töôûng coá chaáp coù theá giôùi

sieâu hình bò ñoå vôõ vaø tan naùt.


38

SOÂNG NÖÔÙC VIEÄT NAM

Hình 17

Soùng gôïn tröôøng giang buoàn ñieäp ñieäp

Con thuyeàn xuoâi maùi nöôùc song song


ÑÑÔÔØØII

TTHHÖÖÙÙÙÙ

NNHHAAÁÁTT

Vò truï trì ñaàu tieân cuûa CHUØA AM

laø Hoøa Thöôïng THÍCH MINH KHOÂNG tuïc danh

laø LEÂ VAÊN TAÂM, moät voõ töôùng cuûa TAÂY SÔN,

döôùi tröôùng cuûa vua QUANG TRUNG NGUYEÃN

HUEÄ nhö chuùng toâi ñaõ töôøng trình sô löôïc ôû

treân (theo gia phaû cuûa doøng hoï LEÂ ghi laïi roõ

raøng).


40

Vua Quang Trung Nguyeãn Hueä laø moät

danh töôùng cuûa Vieät Nam, oâng thöôøng ñaùnh

Nam deïp Baéc ñeå thoáng nhaát giang sôn, Toå

quoác. Trong traän ñaùnh quaân nhaø Thanh taïi

Haø Noäi, vôùi chieán löôïc chieán thuaät thaàn toác

cuûa vua Quang Trung thì Leâ Vaên Taâm laõnh

moät ñaïo quaân döôùi quyeàn chæ huy cuûa vua

Quang Trung môû cuoäc taán coâng duõng maõnh

vaøo phía nam ñeàn Ngoïc Hoài. Quaân Thanh ruùt

vaøo ñoàn luõy coá thuû, duøng ñaïi baùc vaø hoûa khí

baén xuoáng döõ doäi nhö möa ñeå caûn böôùc tieán

cuûa quaân Taây Sôn.

Hình 18. Moät töôïng Phaät naèm trong khuoân vieân chuøa Am

Tröôùc chieán traän nhö vaäy vua Quang

Trung ra leänh cho ñoäi xung kích goàm 600

duõng só caûm töû, trong ñoù coù oâng sô chuùng toâi

tình nguyeän chieán ñaáu, löng giaét ñao ngaén,


200 ngöôøi ñi ñaàu khieâng 20 taám vaùn daày, beän

rôm thaám nöôùc che suùng ñaïn vaø löûa, cho 400

duõng só theo sau, laøm cho suùng ñaïn quaân

Thanh maát hieäu löïc.

Luùc baáy giôø quaân Taây Sôn hôïp laïi ñoâng

nhö kieán coû, khí theá leân aøo aït nhö thuûy trieàu

daâng, taán coâng phaù tan cöûa luõy, môû ñöôøng

cho kî binh vaø töôïng binh tieán vaøo thaønh.

Quaân Taây Sôn tung hoaønh cheùm gieát. Ñoàn

Ngoïc Hoài chìm trong khoùi löûa. Quaân Thanh

tan vôõ boû chaïy taùn loaïn, lôùp bò gieát, lôùp chaø

ñaïp leân nhau chaïy maø cheát neân thaây naèm lôùp

lôùp.

Quaân Taây Sôn ñaõ phaù tan cöù ñieåm Ngoïc

Hoài, tieâu dieät 3 vaïn quaân Thanh trong ñoù coù

3 danh töôùng cao caáp cuûa giaëc. Trong traän

ñaùnh naøy, oâng sô cuûa chuùng toâi cuõng ñöôïc

tham döï nhö treân ñaõ noùi, ñaäp naùt phoøng thuû

phía Nam, môû toang caùnh cöûa vaøo thaønh

Thaêng Long.

Trong khi ñaïo quaân chuû löïc ñang quyeát

chieán ôû maët traän phía Nam thaønh Thaêng

Long thì saùng ngaøy moàng 5 Teát Nguyeân Ñaùn

naêm Kyû Daäu, quaân Taây Sôn ñaõ ñaäp tan moäng

cöôùp nöôùc, ñeø beïp yù chí xaâm löôïc cuûa quaân

nhaø Thanh, giaûi phoùng kinh thaønh Thaêng


42

Long vaø mieàn Baéc, baûo veä ñoäc laäp töï do, toaøn

veïn laõnh thoå Toå quoác. Chieán thaéng Ngoïc Hoài

laø moät chieán coâng oanh lieät laøm veû vang cho

Toå quoác vaø keát thuùc söï xaâm löôïc cuûa phong

kieán phöông Baéc ñoái vôùi nöôùc Vieät Nam.

Hình 19. Ñöôøng vaøo am thaát trong CHUØA AM

Coâng vieäc ñang tieán haønh thuaäân lôïi thì

vaøo ngaøy 29 thaùng 7 naêm 1792 aâm lòch, phaùi

boä Ñaïi Vieät nhaän ñöôïc tin Vua Quang Trung

ñaõ ñoät ngoät töø traàn. Nguyeãn Quang Toaûn leân

noái ngoâi laáy hieäu laø Caûnh Thònh Hoaøng Ñeá.

Vua Quang Trung cheát laø moät noãi ñau cuûa

daân toäc Vieät Nam, vì ñaát nöôùc chöa thoáng

nhaát hoaøn toaøn, maø vua Quang Trung cheát laø


moät thieät thoøi raát lôùn cho vaän meänh queâ

höông xöù sôû naøy.

Khi vua Quang Trung maát thì anh em

cuûa vua Quang Trung chia nhau ñaát nöôùc cai

trò. Mieàn Nam do Nguyeãn Löõ cai trò, nhöng

do söï baát taøi cuûa Nguyeãn Löõ, mieàn ñaát chieán

löôïc khoâng ñöôïc Taây Sôn toå chöùc cai trò chaët

cheõ neân ñaõ loït vaøo tay Nguyeãn AÙnh thaùng 8

naêm 1788. Treân maûnh ñaát chieán löôïc naøy,

Nguyeãn AÙnh ra söùc phaùt trieån kinh teá, xaây

döïng löïc löôïng vaø ngoaïi giao caàu vieän thöïc

daân Phaùp, ñeå môû maøn cho moät cuoäc taán coâng

qui moâ ñoái vôùi quaân Taây Sôn.

Söï lôùn maïnh vaø nhöõng cuoäc taán coâng cuûa

löïc löôïng Nguyeãn AÙnh tröïc tieáp ñe doïa söï toàn

taïi cuûa trieàu ñaïi Taây Sôn. Chính khi coøn soáng

vua Quang Trung ñaõ nhìn thaáy hieåm hoïa ñoù.

OÂng xem löïc löôïng phaûn ñoäng cuûa Nguyeãn

AÙnh laø moät tai hoïa lôùn cho böôùc tieán thoáng

nhaát ñaát nöôùc.

Sau khi chieán thaéng quaân Thanh ôû

thaønh Thaêng Long, khi veà Phuù Xuaân, vua

Quang Trung ra söùc chuaån bò löïc löôïng chieán

thuaät chieán löôïc vaïch ra keá hoaïch taán coâng

tieâu dieät Nguyeãn AÙnh. Nhöng keá hoaïch chöa


44

kòp thöïc hieän thì Quang Trung ñaõ ñoät ngoät töø

traàn vaøo naêm 1792 nhö treân ñaõ noùi.

Hình 20. Töôïng Toå Tuyeát Sôn trong khuoân vieân chuøa Am

Caùi cheát cuûa vua Quang Trung ñaõ laøm

suy yeáu toaøn boä phong traøo Taây Sôn vaø cuoäc

ñöông ñaàu vôùi chuùa Nguyeãn coù phaàn suy yeáu.

Ñoù laø theá lôïi cho Nguyeãn AÙnh, nhaát laø trong

noäi boä anh em cuûa Taây Sôn tham quyeàn coá vò,


chia reõ vaø gieát haïi laãn nhau neân ñaõ laøm löïc

löôïng Taây Sôn suy yeáu laïi caøng suy yeáu hôn.

Naêm 1801, Nguyeãn AÙnh ñem toaøn löïc

löôïng taán coâng kinh thaønh Phuù Xuaân. Thaønh

Phuù Xuaân bò Nguyeãn AÙnh chieám. Vua Caûnh

Thònh phaûi chaïy ra Haø Baéc huy ñoäng quaân

ñoäi caùc traán Haûi Döông, Sôn Taây, Sôn Nam,

Kinh Baéc vaø quaân Thanh - Ngheä choáng laïi

vôùi quaân Nguyeãn AÙnh. Maët traän chính xaûy ra

ôû Ngheä An vaø Thanh Hoùa. Nöõ töôùng Buøi Thò

Xuaân chæ huy 5.000 quaân cuøng haøng vaïn quaân

cuûa vua Caûnh Thònh choáng traû quyeát lieät cuoäc

taán coâng quaân Nguyeãn AÙnh, khieán cho quaân

Nguyeãn AÙnh khieáp sôï. Luùc baáy giôø vua Caûnh

Thònh heøn nhaùt sôï cheát ruùt lui laøm cho maët

traän Ngheä An tan vôõ. Traàn Quang Dieäu vaø

oâng sô toâi ñem quaân ra cöùu vieän, nhöng

khoâng kòp. Traàn Quang Dieäu, vôï laø Buøi Thò

Xuaân vaø con gaùi bò quaân Nguyeãn AÙnh baét, coøn

oâng sô cuûa chuùng toâi chaïy thoaùt.

Sau khi baét Traàn Quang Dieäu, Buøi Thò

Xuaân vaø con gaùi thì ñem haønh hình moät caùch

thaûm khoác. Haønh ñoäng traû thuø cuûa Nguyeãn

AÙnh raát thuø vaët, maát nhaân tính, aùc ñoäc. Lòch

söû coøn ghi laïi nhöõng haønh ñoäng aùc naøy ñeå

chöùng minh taäp ñoaøn phong kieán vöông trieàu


46

Nguyeãn laø nhöõng nhaø vua khoâng laáy ñöùc trò

daân maø laáy söï ñaøn aùp boùc loät nhaân daân.

Hình 21. Töôïng Phaät Thích Ca tónh toïa trong khuoân vieân chuøa Am

Tröôùc söï haønh hình Traàn Quang Dieäu,

Buøi Thò Xuaân vaø con gaùi, vua Gia Long ñang

thò saùt cuoäc haønh quyeát, khoâng bao giôø xuùc

ñoäng tröôùc tieáng keâu cöùu cuûa moät ñöùa beù voâ

toäi, con gaùi Traàn Quang Dieäu, khi chaùu keâu:


“Meï ôi cöùu con vôùi!”. Tieáng keâu cöùu laøm ñöùt

ruoät naùt loøng cuûa ngöôøi meï, nhöng luùc aáy Buøi

Thò Xuaân cuõng ñang bò haønh quyeát nhö con,

bò boán ngöïa xeù xaùc, baø caát tieáng traû lôøi an uûi

con baèng nöôùc maét cuûa ngöôøi meï: “Haõy gan

daï leân con! Ñöøng sôï haõi boïn giaëc baùn nöôùc,

chæ coù caùi cheát môùi ñeàn ôn nôï nöôùc, tình nhaø.

Chuùng ta raát haõnh dieän cheát laø vì queâ höông

toå quoác con aï!”, ...

Moät ñöùa treû voâ toäi coù laøm gì neân toäi maø

phaûi bò xöû töû cho boán ngöïa xeù xaùc nhö vaäy,

thaät laø toäi nghieäp!

Hình 22. Ñöôøng vaøo khu phaùt trieån cuûa Chuøa Am ngaøy nay

Traàn Quang Dieäu vaø Buøi Thò Xuaân laø

nhöõng töôùng taù cuûa vua Quang Trung thì


48

phaûi heát söùc phoø vua giuùp nöôùc, nhöng khi

bò baét thì chæ coøn ñem caùi cheát ñeå ñeàn ôn

nöôùc tình nhaø maø goïi coù toäi laø khoâng ñuùng.

Khi hai beân ñaùnh nhau, ai vì vua naáy, ai

thaéng laøm vua, ai thua laøm giaëc ñoù laø leõ

thöôøng, côù sao khi thaéng laøm vua thì laïi thuø

vaët gieát ngöôøi nhö vaäy thaät laø heïp hoøi, ích

kyû thieáu loøng nhaân aùi.

Baèng chöùng khi vua Gia Long leân ngoâi

thì nhaân daân khaép nöôùc noåi leân choáng cheá

ñoä phong kieán cuûa oâng.

Ngaøy 10 thaùng 6 naêm 1802 Nguyeãn

AÙnh chieám ñöôïc thaønh Thaêng Long. Vua

Caûnh Thònh vaø em laø Nguyeãn Quang Thuøy

chaïy veà kinh Baéc thì bò Nguyeãn AÙnh baét vaø

bò haønh hình. Vua Caûnh Thònh khoâng ñuû taøi

ñöùc ñieàu quaân khieån töôùng neân bò vua GIA

LONG tieâu dieät. Töø ñoù quaân TAÂY SÔN laàn laàn

tan raõ. Taát caû töôùng taù cuûa Taây Sôn ñeàu

troán chaïy, vì vua Gia Long laø moät ngöôøi taâm

ñòa heïp hoøi, ích kyû thieáu loøng nhaân, khoâng

bieát chieâu duï ngöôøi hieàn taøi, neân thöôøng

truy tìm baét töôùng taù cuûa Taây Sôn traû thuø,

nhöng khi baét ñöôïc thì haønh hình thaûm

khoác nhö vôï choàng Traàn Quang Dieäu. Vì

theá, oâng sô chuùng toâi phaûi giaû thöôøng daân


troán traùnh vaøo trong mieàn Nam thaønh Gia

Ñònh.

Hình 23. Nhaø thaát trong khuoân vieân chuøa Am

Sau khi laät ñoå nhaø Taây Sôn, naêm 1802

Nguyeãn Phuùc AÙnh leân ngoâi xöng ñeá hieäu laø

Gia Long. Vua Gia Long nhieàu laàn bò quaân

Taây Sôn ñaùnh ñuoåi chaïy troán ra ñaûo Phuù

Quoác laùnh naïn, coù khi phaûi chaïy qua Xieâm La

caàu cöùu vieän binh, coù khi bò quaân Taây Sôn

ñaùnh tôi taû khoâng coøn moät manh giaùp. Do ñoù,

oâng oâm haän thuø neân khi vua Quang Trung

cheát vaø quaân Taây Sôn tan raõ, thoáng nhaát

ñöôïc ñaát nöôùc vua Gia Long quyeát taâm traû

thuø, neân luùc baây giôø töôùng taù cuûa Taây Sôn

cheát do vua Gia Long gieát khoâng bieát bao

nhieâu ngöôøi maø keå. Thuø haän ñeán noãi vua Gia


50

Long ñaøo moä vua Quang Trung laáy soï ñeå vaøo

caàu xí haèng ngaøy tieåu tieän leân ñoù, thaät laø moät

vò vua taâm löôïng heïp hoøi ñeâ tieän maø söû saùch

coøn ghi, thaät laø ñaùng cheâ traùch!

Do söï luøng baét gaét gao cuûa quaân lính vua

Gia Long, neân oââng Sô chuùng toâi phaûi caûi

trang laøm moät ngöôøi thöôøng daân cuøng moät coâ

em gaùi maø chuùng ta goïi laø baø Naêm, vì luùc ñoù

chuùng toâi coøn nhoû neân oâng baø cha meï khoâng

cho chuùng toâi bieát teân oâng sô. OÂng sô vaø baø

Naêm troán vaøo thaønh GIA ÑÒNH laùnh naïn, cö

nguï taïi PHUÙ LAÂM thuoäc PHUÙ THOÏ HOØA baây

giôø. Tröôùc tình traïng vua GIA LONG truy luøng

töôùng taù cuûa TAÂY SÔN ñeå traû thuø quaù gaét gao,

neân oâng sô chuùng toâi caûi trang laøm tu só Phaät

giaùo, boû ngöôøi em gaùi ôû laïi PHUÙ THOÏ HOØA, roài

ñeán tænh Taây Ninh, huyeän Traûng Baøng, cö

nguï taïi aáp BAØU TRAÂM, baáy giôø ôû ñaây laø röøng

ruù truøng truøng ñieäp ñieäp, khoâng coù ngöôøi ôû,

khoâng coù teân laø aáp GIA LAÂM.

OÂng caát moät am tranh tu haønh vaø duøng

taøi chieâm tinh boùi toaùn cuûa mình ñeå giuùp daân

laøng nôi ñaây ngaên chaën boïn troäm caép, nhaát

laø tìm laïi nhöõng traâu boø bò boïn troäm caép baét.

Nhôø khoa chieâm tinh boùi toaùn tìm laïi traâu boø


ñaõ maát neân daân laøng moät loøng raát kính troïng

vaø thöông meán oâng.

Vì theá, nhöõng ngöôøi troäm cöôùp thöôøng

leùn ñoát am tranh cuûa oâng. Nhöng moãi khi am

bò ñoát thì ñöôïc nhöõng ngöôøi daân laøng ôû ñaây

nhôù ôn neân chaët caây caát laïi am khaùc cho oâng.

Cuoäc soáng ôû ñaây ñöôïc bình an khoâng coøn bò

truy luøng baét bôù, oâng laäp gia ñình vôùi moät

ngöôøi phuï nöõ taïi ñòa phöông naøy roài sinh con

ñeû caùi ôû ñaây taïo thaønh moät doøng hoï LEÂ raát

ñoâng ñaûo.

Vaø cuõng laø nôi ñaây, CHUØA AM baét ñaàu

khôûi söï cho con chaùu sau naøy tieáp noái yù chí

kieân cöôøng baát khuaát cuûa oâng cha, ñaõ trôû

thaønh nhöõng ngöôøi con Vieät Nam anh huøng

caùch maïng giaûi phoùng daân toäc. Töø ñaây, CHUØA

AM laø nôi taäp trung nhöõng nhaø yeâu nöôùc, yeâu

daân toäc.

Nhö vaäy, LEÂ VAÊN TAÂM laø oâng sô cuûa

chuùng toâi coù phaùp danh THÍCH MINH KHOÂNG

nhö treân ñaõ sô löôïc keå, sinh naêm 1760 vaø

CHUØA AM ñöôïc khôûi söï döïng caát vaøo naêm

1802, luùc NGUYEÃN AÙNH leân ngoâi xöng hieäu laø

GIA LONG. Töø ñoù, ngoâi CHUØA AM ñöôïc con

chaùu truyeàn thöøa, noái tieáp nhau maõi maõi cho

ñeán ngaøy hoâm nay ñaõ traûi qua nhieàu ñôøi.


52

Hình 24. Hai daõy thaát trong khu phaùt trieån cuûa Chuøa Am

Leâ Vaên Taâm trong luùc laøm töôùng döôùi

tröôùng vua Quang Trung Nguyeãn Hueä ñaùnh

Nam deïp Baéc, coù coâng ñuoåi giaëc nhaø Thanh

ra khoûi mieàn Baéc Haø Noäi vaø ñaäp tan quaân

Xieâm La ôû mieàn Nam nôi Raïch Gaàm khieán

chuùng chaïy veà nöôùc khoâng kòp thôû.

Moät ngöôøi coù coâng lao vôùi ñaát nöôùc nhö

oâng sô chuùng toâi maø khoâng ñöôïc ghi vaøo saùch

söû cuõng nhö bieát bao nhieâu anh huøng lieät só

voâ danh ñaõ boû mình cho ñaát nöôùc naøy, nhöng

ñeán nay coù coøn ai nhaéc ñeán, coù coøn söû saùch

naøo ghi cheùp.

Thaät may maén thay, gia toäc chuùng toâi

coøn ghi laïi gia phaû, neáu khoâng ai ghi laïi gia


phaû thì hoâm nay laøm gì chuùng toâi bieát maø ghi

laïi nhöõng trang söû CHUØA AM. Vaø nhö vaäy thì

oâng sô chuùng toâi cuõng chæ laø moät chieán só voâ

danh nhö bao nhieâu chieán só khaùc, duø coù hy

sinh xöông maùu cuûa mình ngoaøi maët traän giaûi

phoùng daân toäc maø thoâi.

Chuùng toâi noùi khoâng phaûi keå coâng lao

oâng sô cuûa chuùng toâi maø noùi ôû ñaây laø kheùo

nhaéc nhôû nhöõng nhaø caàm buùt vieát söû phaûi löu

yù bao nhieâu danh töôùng döôùi moät nhaø vua taøi

ba chæ huy thì khoâng moät lyù do naøo laïi boû soùt

moät vò töôùng coù coâng vôùi Toå quoác, khi hoï ñaõ

hy sinh coâng söùc vaø xöông maùu cuûa mình

ngoaøi maët traän.

Laøm neân moät söï nghieäp thoáng nhaát ñaát

nöôùc nhö Lyù Thöôøng Kieät, Traàn Höng Ñaïo,

vua Leâ Lôïi, vua Quang Trung, khoâng phaûi chæ

coù moät mình caùc Ngaøi laøm neân söï nghieäp lôùn

nhö vaäy maø coøn bieát bao coâng söùc, xöông maùu

cuûa töôùng taù vaø binh lính. Cho neân, vieäc vieát

söû laø phaûi ngöôøi ñöông thôøi vieát, coøn moïi söï

vieäc lòch söû ñaõ qua vaø ngöôøi sau vieát laïi lòch

söû thì lòch söû seõ khoâng laøm sao traùnh khoûi söï

thieáu soùt raát nhieàu.


54

Hình 25. Khu phaùt trieån cuûa Chuøa Am

Ngöôøi vieát söû neân vieát laïi nhöõng coâng

lao cuûa nhöõng ngöôøi lính tröôùc, roài sau ñoù

môùi ghi tôùi taù töôùng vaø cuoái cuøng môùi ghi ñeán

caáp laõnh ñaïo chæ huy maët traän nhö vua chuùa.

Chôù vieát söû maø chæ nhaéc ñeán caùc vua chuùa,

danh töôùng coøn caùc töôùng taù, quaân lính voâ

danh maø khoâng ghi laïi thì söû ñoù khoâng giaù

trò.

Trong cuoäc caùch maïng giaûi phoùng daân

toäc bieát bao nhieâu anh huøng lieät só vì baûo veä

ñaát nöôùc ñaõ hy sinh xöông maùu cho Toå quoác.

Vì theá, Chính Phuû Vieät Nam do Chuû Tòch Hoà

Chí Minh laõnh ñaïo raát saùng suoát cho pheùp

moãi ñòa phöông töø xaõ, huyeän, tænh ñeàu ñöôïc

ghi laïi lòch söû töø ngöôøi lính ñeán caùc caáp töôùng


taù taïi ñòa phöông ñoù baèng caùch xaây döïng ñaøi

töôûng nieäm nghóa trang lieät só ñeå nhôù coâng

ôn töø ngöôøi lính ñeán caùc só quan töôùng taù.

Hình aûnh nghóa trang lieät só khaép nôi

trong nöôùc laø noùi leân nhöõng trang söû oai

huøng cuûa daân toäc ñöôïc ghi laïi nhöõng coâng lao

töø ngöôøi lính ñeán só quan cao caáp raát roõ raøng.

Bôûi vaäy, nhìn nhöõng ñaøi töôûng nieäm anh

huøng lieät só raát uy nghi tuyeät vôøi.

Ñôøi ñôøi con chaùu haèng naêm ñeán nhöõng

ngaøy leã lôùn ñeàu veà thaêm vieáng moà vaø thaép

nhöõng neùn taâm höông nhôù ñeán coâng ôn cuûa

nhöõng anh huøng lieät só, ñoù laø nhöõng haønh

ñoäng uoáng nöôùc nhôù nguoàn, aên quaû nhôù ngöôøi

troàng caây cuûa nhöõng con chaùu nhieàu theá heä

ngaøn ñôøi sau naøy maõi maõi khoâng bao giôø

queân.


56

ÑÑÔÔØØII

TTHHÖÖÙÙÙÙ

HHAAII

OÂng coá chuùng toâi teân laø LEÂ VAÊN

TÔØN phaùp danh THÍCH NHÖ QUANG sinh

naêm 1806 laø ngöôøi chaùu ñích toân cuûa DOØNG

HOÏ LEÂ ñöôïc thöøa keá giöõ gìn ngoâi CHUØA AM.

Leân thöøa keá laøm truï trì ngoâi CHUØA AM, oâng

söûa sang caát laïi baèng tranh laù, nhöng laïi

roäng raõi hôn tröôùc, vì coù nhieàu ngöôøi daân nôi


ñaây ñeán leã Phaät, cuùng baùi, tuïng kinh, nieäm

Phaät vaø xem boùi.

Luùc baáy giôø döôùi cheá ñoä vöông trieàu nhaø

Nguyeãn, Gia Long, Minh Maïng, Thieäu Trò, Töï

Ñöùc. Khi leân ngoâi vua Gia Long thaúng tay thi

haønh nhöõng chaùnh saùch ñaøn aùp boùc loät nhaân

daân, khoâng thöông xoùt. Nhaø Nguyeãn vô veùt

cuûa caûi baèng caùch baét noäp coáng phaåm, ñaùnh

nhieàu loaïi thueá vaø thueá raát naëng: Thueá buoân

baùn, thueá thaân, thueá ruoäng. Nhaø Nguyeãn thu

thueá theo nguyeân taéc baûo ñaûm thu nhaäp cho

Nhaø nöôùc, baát chaáp ñôøi soáng khoå cöïc cuûa

nhaân daân vaø thieân tai maát muøa ñoùi keùm. Cheá

ñoä lao dòch cuõng naëng neà, ngöôøi daân phaûi ñi

lao dòch 60 ngaøy trong naêm xaây cung ñieän,

thaønh luõy, laêng moä. Nhaân daân coøn phaûi cung

caáp vaät lieäu xaây caát cho Nhaø nöôùc, cung caáp

trang thieát bò vaø löông thöïc cho quaân ñoäi. Tuïc

ngöõ daân gian ñaõ xaùc ñònh söï thoáng trò taøn

baïo cuûa cheá ñoä phong kieán vöông trieàu

Nguyeãn:

“Thaønh xaây xöông traéng,

Haøo ñaøo maùu daân”

Chính saùch boùc loät, thoáng trò taøn baïo cuûa

vöông trieàu Nguyeãn laøm cho maâu thuaãn giöõa

noâng daân vôùi cheá ñoä phong kieán ngaøy caøng


58

gay gaét. Chöa coù moät trieàu ñaïi naøo trong lòch

söû Vieät Nam vöøa môùi thaønh laäp ñaõ bò noâng

daân choáng ñoái kòch lieät nhö trieàu nhaø

Nguyeãn. Chuùng ta haõy ñoïc nhöõng trang söû

caän ñaïi ñeå thaáy roõ caùc cuoäc khôûi nghóa cuûa

noâng daân choáng ñoái caùc trieàu ñaïi vöông trieàu

Nguyeãn.

“Ngay töø naêm 1802 - 1812 ñaõ coù 70 cuoäc

khôûi nghóa cuûa noâng daân. Ñeán ñôøi Minh

Maïng töø naêm 1820 - 1840 ñaõ coù 200 cuoäc noåi

daäy lôùn nhoû. Thôøi Thieäu Trò töø naêm 1841 -

1846, chæ 7 naêm coù 50 cuoäc khôûi nghóa.

Caùc cuoäc khôûi nghóa tieâu bieåu laø khôûi

nghóa Phan Baù Vaønh (1821 - 1827). ÔÛ Thaùi

Bình, khôûi nghóa cuûa Noâng Vaên Vaân voán laø

tri chaâu Baûo Laïc (Cao Baèng). OÂng xöng laø

Tieát cheá thöôïng töôùng quaân keâu goïi ñoàng baøo

thieåu soá choáng laïi trieàu ñình. Cao Baù Quaùt

nhaø nho, nhaø thô noåi tieáng ñöông thôøi ñaõ

phaát côø choáng laïi trieàu ñình naêm 1854 -

1855.

ÔÛ mieàn Nam cuoäc khôûi nghóa lôùn cuûa Leâ

Vaên Khoâi, cuoäc khôûi nghóa naøy oâng coá chuùng

toâi coù tham döï, vì theá tuy ôû trong chuøa nhöng

thöôøng keâu goïi moïi ngöôøi haõy ñoaøn keát döôùi


ngoïn côø cuûa Leâ Vaên Khoâi ñeå choáng laïi trieàu

Nguyeãn.

Hình 26. Bia ñaù trong khuoân vieân chuøa Am

OÂng coá kheùo gôïi yù vaø thoâng tin cho

nhöõng ngöôøi daân bieát Trieàu ñaïi chuùa Nguyeãn

baét daân lao dòch laøm phu naëng neà maø coøn söu


60

cao thueá naëng khieán noâng daân quaù cô cöïc laïi

coøn cô cöïc hôn.

“Chieàu ngaøy 30 thaùng 8 naêm 1858 lieân

quaân Phaùp - Taây Ban Nha goàm 2.500 quaân

(450 lính Taây Ban Nha), 13 chieán thuyeàn,

trang bò vuõ khí hieän ñaïi, coù taøu chieán tôùi 50

ñaïi baùc, Ñôø-Giô-Nui chæ huy vaø giaùm muïc Pe-

Rô-Lanh laøm coá vaán taán coâng vaøo Ñaø Naüng.

Ñoù laø baét ñaàu ngaøy lòch söû quaân Phaùp xaâm

löôïc Vieät Nam.

Phong traøo nhaân daân noåi daäy choáng

Phaùp khaép nöôùc. Trong caùc cuoäc khôûi nghóa

choáng Phaùp coù cuoäc khôûi nghóa cuûa Tröông

Coâng Ñònh khi quaân Phaùp chieám 3 tænh mieàn

Ñoâng. ÔÛ Ñònh Töôøng cuoäc khôûi nghóa cuûa cöû

nhaân Traàn Xuaân Hoa, Höông Thaân Leâ Cao

Duõng, Thuû Khoa Nguyeãn Höõu Huaân ÔÛ Myõ

Tho. Goø Coâng coù Ñoã Trình Thoaïi, Nguyeãn

Ngoïc Thaêng...

ÔÛ Long An coù cuoäc khôûi nghóa Nguyeãn

Trung Tröïc. ÔÛ Taân An coù cuoäc khôûi nghóa

cuûa Phan Trung. ÔÛ Ñoàng Thaùp coù cuoäc khôûi

nghóa Voõ Duy Döông. ÔÛ Gia Ñònh coù Ñoác

Binh Kieàu, tri huyeän AÂu Döông Laân, Cöû nhaân

Phan Vaên Trò, nhaø thô Nguyeãn Ñình Chieåu.

ÔÛ Bình Thuaän coù cuoäc khôûi nghóa Leâ Quang


Kieàu, Phan Chính, Tröông Quyeàn, con trai

cuûa Tröông Coâng Ñònh ñaõ lieân heä vôùi Pu

Kum Pao, nhaø yeâu nöôùc Campuchia khôûi

nghóa ôû Taây Ninh”.

Hình 27. Loái ñi trong chuøa Am, khu phaùt trieån ngaøy nay

Trong cuoäc khôûi nghóa naøy coù oâng coá cuûa

chuùng toâi vaø moät soá baïn beø thaân höõu cuûa oâng

tham gia choáng Phaùp. Trong chuøa nhöõng

ngaøy raèm ngaøy vía, ngaøy leã lôùn oâng thöôøng toå

chöùc nhöõng buoåi hoïp maët thoâng tin tuyeân

truyeàn cho moïi ngöôøi bieát caùc cuoäc khôûi nghóa

choáng giaëc Phaùp khaép nöôùc vaø giaëc Phaùp coøn

baét bôù nhöõng nhaø yeâu nöôùc boû tuø roài ñöa ra

Coân Ñaûo tra taán ñuû moïi cöïc hình, vaø bieát bao

nhieâu nhaø yeâu nöôùc ñaõ cheát ôû ñaây.


62

Nhôø söï thoâng tin tuyeân truyeàn cuûa oâng

coá chuùng toâi ñaõ laøm cho nhaân daân ôû ñaây caêm

thuø giaëc Phaùp raát saâu ñaäm, chæ coøn chôø ngaøy

coù ngöôøi laõnh ñaïo khôûi nghóa choáng giaëc

Phaùp laø nhaân daân saün saøng ñöùng leân chieán

ñaáu.

“Trong thaùng 6 thaùng 7 naêm 1930 taïi

Ngheä Tónh noå ra 11 cuoäc bieåu tình lôùn vôùi

12.000 ngöôøi tham gia. Ngaøy 1 thaùng 8 naêm

1930 coâng nhaân khu coâng nghieäp Vinh - Beán

Thuûy toång ñình coâng. Ngaøy 12 thaùng 9 naêm

1930, 20.000 coâng nhaân Höng Nguyeân bieåu

tình uûng hoä cuoäc ñaáu tranh cuûa thaønh phoá

Vinh. Töø ñoù phong traøo noâng daân lan khaép

caùc huyeän Thanh Chöông, Ñoâ Löông, Nghi

Loäc, Vieãn Chaâu, Can Loäc, Kyù Anh, Caåm

Xuyeân, Thaïch Haø vôùi haøng vaïn ngöôøi tham

gia. Tình theá quaù caêng thaúng vaø nghieâm

troïng, giaëc Phaùp ñieân cuoàng duøng maùy bay

neùm bom vaøo ñoaøn bieåu tình laøm cheát 217

ngöôøi, bò thöông 126 ngöôøi.

Giaëc Phaùp caøng baén gieát nhaân daân bao

nhieâu thì loøng caêm thuø cuûa toaøn daân caøng

nguùt ngaøn baáy nhieâu. Khi bieát roõ tình hình

nhö vaäy, oâng coá chuùng toâi thoâng tin cho moïi

ngöôøi bieát ñeå cuøng nhau ñoaøn keát sieát chaët


voøng tay vaø quyeát taâm moät loøng ñuoåi giaëc ra

khoûi bôø coõi ñaát nöôùc.

Hình 28. Loái ñi trong Chuøa Am

Moät ngöôøi laøm caùch maïng bao giôø cuõng

phaûi theo doõi tình hình dieãn bieán chính trò

trong nöôùc cuõng nhö treân theá giôùi. Khi thaáy

caùc phong traøo yeâu nöôùc noåi daäy choáng thöïc

daân Phaùp vaø beø luõ tay sai trong nöôùc cuõng

nhö ôû ngoaïi quoác, thì oâng coá chuùng toâi taäp

hôïp quaàn chuùng raûi truyeàn ñôn hoaëc xuoáng


64

ñöôøng bieåu tình ñeå hoã trôï cho caùc phong traøo

noåi daäy cuûa caùc tænh khaùc, laøm cho giaëc run

sôï tröôùc tình hình caû nöôùc moät loøng choáng

giaëc ñuoåi giaëc ra khoûi ñaát nöôùc. Cho neân,

ngöôøi laøm chính trò phaûi saùng suoát vaø nhaän

ñònh tình hình ñeå hoã trôï cho nhau, giuùp cho

phong traøo choáng giaëc caøng lôùn maïnh. Tuy

maëc aùo tu só Phaät giaùo nhöng oâng coá chuùng

toâi khoâng coù moät ngaøy naøo tu taäp maø chæ taäp

trung vaøo coâng cuoäc caùch maïng ñuoåi giaëc

Phaùp ra khoûi ñaát nöôùc”.

Laøm ñöôïc nhö oâng coá cuûa chuùng toâi

khoâng phaûi deã daøng trong khi nguïy quaân

nguïy quyeàn teà aáp luùc naøo cuõng ñeå maét ñeán

nhöõng ngöôøi coù uy tín trong nhaân daân. Heã sô

hôû chæ moät chuùt laø deã vaøo tuø ngay, nhöng duø

sao laøm caùch maïng thì coù nhöõng anh em caùch

maïng caáp treân höôùng daãn chæ ñaïo neân ñeàu

vöôït qua maét giaëc.


ÑÑÔÔØØII

TTHHÖÖÙÙÙÙ

BBAA

OÂng noäi chuùng toâi teân laø LEÂ VAÊN THI

phaùp danh THÍCH HOÀNG CHAÂU, sinh naêm

1853, laø ngöôøi con thöù saùu ñöôïc thöøa keá laøm

truï trì giöõ gìn ngoâi CHUØA AM vaø ñöôïc truøng

tu laïi baèng coät caây, vaùch vaùn, lôïp ngoùi aâm

döông, ñöôïc Chính quyeàn tay sai thôøi Phaùp


66

caáp giaáy pheùp vaø cho teân chuøa laø “LONG AN

TÖÏ” (Giaáy tôø naøy ñaõ bò chaùy heát trong chieán

tranh Teát naêm Maäu Thaân).

CHUØA AM hieän giôø khoâng coøn laø CHUØA

AM tranh laù maø CHUØA AM coù veû khang trang

saïch ñeïp, nhaát laø oâng coá cuûa chuùng toâi ñaõ

gieo vaøo loøng moïi ngöôøi daân ôû ñaây moät khí

theá caùch maïng yeâu nöôùc roõ raøng, vì theá moïi

ngöôøi daân yeâu nöôùc trong nöôùc ñeàu laàn löôït

veà ñaây ñeå ñöôïc nghe tin töùc caùc tænh khaùc

nhaát laø thaønh phoá Saøi Goøn, Gia Ñònh.

Hình 29. Chuøa Am muoân thuôû

Do ñoù, CHUØA AM laø nôi nhaân daân veà ñaây

caøng ngaøy caøng ñoâng ñaûo, beà ngoaøi mang

hình thöùc tu só hay phaät töû ñeán chuøa laïy


Phaät, tuïng kinh, baùi saùm ñeå che ñaäy maét boïn

maät vuï Phaùp maø nhöõng ngöôøi daân noâng thoân

ôû ñaây thöôøng goïi nhöõng tay sai naøy laø “LÍNH

KÍN”. Chuøa Am caøng ngaøy caøng höng thònh

hôn thì oâng noäi chuùng toâi laø ngöôøi thöøa keá

tinh thaàn caùch maïng cuûa oâng coá neân tuyeân

truyeàn thoâng tin cho nhaân daân bieát giaëc Phaùp

ñang baét nhaân daân chuùng ta laøm tay sai noâ

leä.

Nhaát laø baét nhaân daân mieàn Baéc, mieàn

Trung phaûi ñoùng söu cao thueá naëng, laïi coøn

ñöa thanh nieân mieàn Baéc vaøo mieàn Nam laøm

phu cao su. Chuùng laäp ñoàn ñieàn cao su ôû Long

Thaønh, Baø Ròa, Vuõng Taøu, Loäc Ninh, Hôùn

Quaûng, Phuù Rieàng, Daàu Tieáng, Raïch Sôn,

v.v..

Giaëc Phaùp coøn baét nhaân daân chuùng ta

phaûi ñoùng caùc thöù thueá raát naëng vaø moïi ngöôøi

ñeán tuoåi 18 trôû leân ñeàu phaûi ñoùng thueá thaân

nöõa, neáu khoâng ñoùng thueá thaân thì chuùng baét

boû tuø, vì theá coù ngöôøi phaûi ñi vay nôï ñoùng

thueá thaân, thaät laø thöïc daân Phaùp quaù taøn aùc

boùc loät treân thaân theå con ngöôøi quaù traéng

trôïn.


68

Hình 30. THÍCH NÖÕ THIEÄN TAÂM, ngöôøi quaûn lyù vaø troâng nom Chuøa Am

Chuùng toâi coù moät ngöôøi chuù teân laø Toâi,

laøm thueâ, laøm möôùn quanh naêm vöøa ñuû aên,

khi teà aáp xaõ keâu goïi ñoùng thueá thaân nhöng

khoâng ñi vay möôïn ai ñöôïc caû maø kyø haïn

ñoùng thueá ñaõ ñeán neân chuù chaïy ñeán gaëp oâng

thaân cuûa chuùng toâi. OÂng thaân chuùng toâi baûo:

“Chuù Möôøi cuûa caùc chaùu ñöøng lo anh seõ ñoùng

thueá thaân cho em. Cöù veà lo veà laøm aên nuoâi vôï

con ñi”.

Chuù Möôøi noùi:

- Anh ñaõ cöùu em, neáu khoâng coù anh

chaéc em seõ ôû tuø caùc con cuûa em seõ ra sao?


Moät ñaát nöôùc maø bò giaëc xaâm chieám cai

trò thì nhaân daân nöôùc aáy thaät laø khoå sôû voâ

cuøng vaø maïng soáng nhö chæ maønh treo

chuoâng, vì giaëc muoán gieát ngöôøi naøo, luùc naøo

thì ngöôøi aáy khoâng theå troán ñaâu khoûi. Bôûi

vaäy, chuùng ta laø nhaân daân Vieät Nam phaûi

ñoaøn keát nhau laïi, phaûi baûo veä ñaát nöôùc ñöøng

ñeå giaëc xaâm chieám vaø cai trò ñaát nöôùc chuùng

ta, nhôø coù ñoaøn keát môùi coù söùc maïnh, neân

giaëc khoâng xaâm chieám ñaát nöôùc chuùng ta

ñöôïc, nhaân daân chuùng ta môùi coù cuoäc soáng töï

do, aám no, haïnh phuùc vaø an vui.

Coù soáng trong moät ñaát nöôùc bò giaëc cai

trò chuùng ta môùi thaáy ñöôïc caùi giaù trò cuûa moät

ñaát nöôùc ñoäc laäp, nhaân daân soáng ñöôïc töï do.

Nhö hieän giôø chuùng ta raát haõnh dieän vôùi teân

ñaát nöôùc COÄNG HOØA XAÕ HOÄI CHUÛ NGHÓA

VIEÄT NAM, noù mang ñaày ñuû yù nghóa chuû

quyeàn cuûa daân toäc baèng boán chöõ: “CHUÛ

NGHÓA VIEÄT NAM”. Thaät tuyeät vôøi, chuû

quyeàn cuûa ngöôøi Vieät Nam laõnh ñaïo chöù

khoâng ñeå cho ngöôøi ngoaïi quoác cai trò nhaân

daân Vieät Nam.

Ñeå xaùc ñònh söï soáng cuûa nhaân daân Vieät

Nam trong moät nöôùc ñoäc laäp baèng saùu chöõ

ngaén goïn: “ÑOÄC LAÄP - TÖÏ DO - HAÏNH


70

PHUÙC”. Ñuùng, chuùng ta coù soáng trong moät

ñaát nöôùc ñoäc laäp môùi thaáy ñöôïc töï do vaø haïnh

phuùc. Caùi giaù trò teân nöôùc cuûa chuùng ta gaén

lieàn vôùi söï soáng cuûa nhaân daân raát cuï theå,

thöïc teá khoâng coøn bò moät theá löïc naøo baét eùp

söu cao thueá naëng nhö döôùi quyeàn cai trò cuûa

thöïc daân Phaùp vaø cuûa taäp ñoaøn phong kieán

vua quan nhaø Nguyeãn, cuûa taäp ñoaøn ñòa chuû

cöôùp ruoäng vöôøn ñaát ñai cuûa noâng daân.

Hình 31. Töôïng Phaät Thích Ca Maâu Ni ñi khaát thöïc


Sau khi giaëc Phaùp xaâm löôïc thoáng trò vaø

ñaåy maïnh khai thaùc thì Vieät Nam khoâng coøn

laø moät xaõ hoäi phong kieán cai trò maø do thöïc

daân Phaùp cai trò.

Thöïc daân Phaùp cai trò môùi sinh ra giai

caáp ñòa chuû. Khi coù quyeàn theá trong tay neân

cöôùp ñoaït ruoäng ñaát cuûa noâng daân. Ngoaøi ñòa

chuû ngöôøi Vieät laïi theâm taàng lôùp ñòa chuû

ngöôøi Phaùp, chuùng cöôùp ñoaït ruoäng ñaát cuûa

noâng daân ñeå boùc loät theo loái ñòa toâ.

Giai caáp ñòa chuû laø tay sai cuûa thöïc daân

Phaùp, chuùng gaén chaët quyeàn lôïi vôùi thöïc daân

Phaùp veà kinh teá chíùnh trò. Vì theá, chuùng laø

keû thuø cuûa caùch maïng Vieät Nam. Cho neân,

caùch maïng Vieät Nam muoán laät ñoå neàn thoáng

trò cuûa Phaùp thì phaûi ñaùnh ñoå giai caáp ñòa

chuû phong kieán.

Trong caùch maïng daân toäc daân chuû ôû Vieät

Nam, noâng daân laø löïc löôïng to lôùn nhaát vaø

cuõng laø ñoäng löïc cuûa caùch maïng.

OÂng noäi cuûa chuùng toâi raát am hieåu ñieàu

naøy vaø chính oâng cuõng laø moät thaønh vieân

naèm trong löïc löôïng noâng daân. Neân oâng noäi

cuûa chuùng toâi cuõng nhaän thaáy traùch nhieäm

cuûa mình raát naëng neà. Nghóa laø phaûi laøm sao


72

vaïch traàn boä maët cho toaøn daân bieát, giai caáp

ñòa chuû phong kieán laø giai caáp boùc loät traéng

trôïn vaø coøn haø hieáp noâng daân ñeán cô cöïc

ngheøo ñoùi.

Bieát roõ ñieàu naøy oâng noäi chuùng toâi tuyeân

truyeàn coå ñoäng cho phong traøo caùch maïng,

ñoäng vieân tinh thaàn yeâu nöôùc cuûa nhaân daân

xuoáng ñöôøng bieåu tình ñoøi giaûm caùc thöù thueá;

vaän ñoäng nhaân daân chuaån bò baïo ñoäng vuõ

trang choáng laïi neàn thoáng trò cuûa giaëc Phaùp.

Hình 32. Töôïng Phaät Thích Ca ñaûn sinh trong khuoân vieân chuøa Am

Ñeå höôûng öùng cao traøo caùch maïng Xoâ

Vieát Ngheä Tónh, oâng noäi chuùng toâi cho ngöôøi

raûi truyeàn ñôn ñình coâng baõi thò, keâu goïi caùc


tröôøng hoïc ñoùng cöûa taïi thò traán Traûng Baøng

khieán teà aáp, xaõ, huyeän kinh sôï, chuùng bieát

raèng Coäng Saûn choã naøo cuõng coù. Trong nhöõng

toå chöùc cuûa chíùnh quyeàn laøm tay sai cho giaëc

Phaùp vaãn coù Coäng Saûn. Coäng Saûn ñang bao

vaây caùc thò traán vaø thò xaõ trong caû nöôùc.

“Ñoàng thôøi luùc ñoù cao traøo caùch maïng noå

ra nhöõng cuoäc baõi coâng cuûa coâng nhaân nhaø

maùy xi maêng Haûi Phoøng, haõng daàu Xoâcoâni

Nhaø Beø (Saøi Goøn), coâng nhaân ñoàn ñieàn cao su

Daàu Tieáng (Thuû Daàu Moät).

Tieáp ñoù, baõi coâng cuûa 5.000 coâng nhaân

ñoàn ñieàn cao su Phuù Rieàng, 4.000 coâng nhaân

nhaø maùy deät Nam Ñònh baõi coâng ba tuaàn

trong thaùng 4 naêm 1930, baõi coâng cuûa coâng

nhaân nhaø maùy ñieän Chôï Quaùn (Saøi Goøn), cuûa

haøng vaïn coâng nhaân moû than Hoøn Gai trôû

neân raát quyeát lieät vôùi chuû tö baûn vaø chaùnh

quyeàn thöïc daân Phaùp. Ngaøy 1 thaùng 5 naêm

1930 côø ñoû buùa lieàm phaáp phôùi bay treân ñænh

nuùi Baøi Thô (Haï Long).

Trong naêm ñoù noâng daân cuõng vuøng daäy

bieåu tình choáng söu cao thueá naëng ôû Ñöùc Hoøa

(Chôï Lôùn), Cao Laõnh (Sa Ñeùc), Chôï Môùi

(Long Xuyeân), Gia Ñònh, Vónh Long, Caàn

Thô, Traø Vinh, Myõ Tho, Thuû Daàu Moät.


74

Hình 33. Bia kinh trong khuoân vieân chuøa Am

Noâng daân caùc tænh mieàn Baéc, mieàn

Trung: Thaùi Bình, Thanh Hoùa, Quaûng Bình,

Quaûng Nam, Khaùnh Hoøa, Bình Thuaän lieân

tuïc noåi daäy. Phong traøo noåi daäy lan caû ñeán

nhöõng thaønh phoá lôùn nhö: Haø Noäi, Haûi

Phoøng, Nam Ñònh, Vinh, Hueá, Ñaø Naüng, Saøi

Goøn. Khaåu hieäu cuûa phong traøo ñoøi taêng

löông, giaûm giôø laøm, boû teä naïn ñaùnh ñaäp


coâng nhaân, hoaõn söu thueá cho noâng daân. Côø

buùa lieàm xuaát hieän nhieàu nôi trong caû nöôùc”.

Nhöõng phong traøo noåi daäy cuûa coâng

nhaân vaø noâng daân caû nöôùc ñaõ laøm cho thöïc

daân Phaùp vaø caùc taäp ñoaøn ñòa chuû run sôï

tröôùc söùc maïnh ñoaøn keát cuûa nhaân daân. Bôûi

vaäy, khoâng coù moät söùc maïnh naøo baèng söùc

maïnh ñoaøn keát cuûa toaøn daânï ñöùng leân choáng

laïi thì giaëc naøo cuõng bò tieâu dieät.

Chuùng ta nhôù laïi cuoäc caùch maïng ñaõ qua,

khi toaøn daân ñöùng leân choáng giaëc Phaùp vuõ

khí chæ baèng taàm voâng vaït nhoïn, trong luùc ñoù

giaëc Phaùp suùng ñoàng, ñaïi baùc, xe taêng, thieát

giaùp.

Theá maø, chuùng ta nhôø söùc ñoaøn keát cuûa

nhaân daân döôùi söï laõnh ñaïo saùng suoát cuûa Baùc

Hoà neân caû theá giôùi ñöùng leân uûng hoä, nhôø ñoù

môùi ñuoåi giaëc Phaùp ra khoûi bôø coõi vaø deïp

saïch nhöõng taäp ñoaøn ñòa chuû phong kieán

vöông trieàu Nguyeãn, thoáng nhaát ñaát nöôùc

hoaøn toaøn, ñem laïi chuû quyeàn cho daân toäc.

Nhôø söï ñoaøn keát cuûa toaøn daân caû nöôùc

maø caùch maïng môùi ñuoåi giaëc Phaùp ra khoûi bôø

coõi vaø thoáng nhaát ñaát nöôùc döôùi quyeàn laõnh

ñaïo ngöôøi Vieät Nam. Ñaây laø moät baèng chöùng

trong moät nöôùc yeáu, vuõ khí thoâ sô maø ñuoåi


76

ñöôïc giaëc maïnh suùng ñoàng, ñaïi baùc, xe taêng,

thieát giaùp ra khoûi queâ höông laø nhôø söùc ñoaøn

keát cuûa toaøn daân, cuûa caû theá giôùi.

Hình 34. THÍCH NÖÕ DIEÄU NHAÃN (Ngöôøi muø loøa, nhöng lo côm nöôùc trong Chuøa Am)

Neáu nhaân daân khoâng ñoaøn keát thì khoâng

caùch naøo thaéng giaëc ñöôïc. Trong moät gia ñình

cuõng vaäy neáu moïi ngöôøi soáng chia reõ thì gia

ñình ñoù laø moät ñòa nguïc taïi traàn gian, coøn

ñoaøn keát thì gia ñình ñoù ñöôïc an vui vaø haïnh

phuùc vaø khoâng ai laøm cho gia ñình ñoù ñau

khoå ñöôïc. Bôûi vaäy, chia reõ laø cheát maø ñoaøn

keát laø soáng. Duø baát cöù ôû nôi ñaâu, bieát soáng

vôùi moïi ngöôøi trong tinh thaàn ñoaøn keát thì ñoù


laø bieát nhaãn nhuïc khi gaëp khoù khaên vaø bieát

tuøy thuaän ñeå laøm vui loøng ngöôøi khaùc, nhöng

phaûi bieát buoâng xaû trong taâm thì môùi ñöôïc

baèng loøng vui veû. Coù ñöôïc nhö vaäy tình ñoaøn

keát môùi chaët cheõ, caøng soáng ñoaøn keát thì söï

soáng môùi ñöôïc bình an vaø yeân vui haïnh phuùc.


78

ÑÑÔÔØØII

TTHHÖÖÙÙÙÙ

TTÖÖ

OÂng Boá cuûa chuùng toâi teân laø LEÂ VAÊN

HUAÁN phaùp danh THÍCH THIEÄN THAØNH, sinh

naêm 1883, laø ngöôøi con thöù saùu ñöôïc thöøa keá

laøm truï trì giöõ gìn ngoâi CHUØA AM. Töø khi leân

laøm truï trì CHUØA AM, oâng laøm ñôn xin pheùp

Chính quyeàn nguïy ôû ñòa phöông ñöôïc pheùp

truøng tu laïi ngoâi CHUØA AM vaø chuøa ñöôïc xaây

caát baèng gaïch ngoùi aâm döông.


OÂng laø moät Ñoâng y só neân am töôøng

thuoác Baéc vaø thuoác Nam, oâng soáng baèng ngheà

naøy, trò beänh cho nhaân daân khaép nôi.

Hình 35. Hoøa Thöôïng THÍCH THIEÄN THAØNH, vò truï trì ñôøi thöù tö

Vì theá, CHUØA AM ngaøy caøng höng thònh,

phaät töû ñeán caøng ngaøy caøng ñoâng ñaûo khoâng

nhöõng trong nhöõng ngaøy leã lôùn maø trong


80

nhöõng ngaøy bình thöôøng ngöôøi ta vaãn ñeán

ñoâng ñaûo ñeå trò beänh nhö ngaøy hoäi.

Vì phaät töû ñeán trò beänh ñoâng ñaûo neân

chuøa caát theâm nhaø nghæ ngôi cho khaùch ôû laïi

trò beänh vaø phoøng chöõa trò beänh. CHUØA AM

luùc baây giôø cuõng gioáng nhö moät traïm xaù y teá

cuûa xaõ.

Ngoaøi vieäc trò beänh nhaân daân ñeå traùnh

ñoâi maét chaùnh quyeàn theo doõi. OÂng coøn laø

moät ñaûng vieân trong Thieân Ñòa Hoäi neân chuøa

Am laø nôi taäp trung nhöõng nhaø yeâu nöôùc nhö

oâng Baù, oâng Sieâu, oâng Kyø, oâng Nguyeãn An

Ninh, oâng Nguyeân Ñaïo, oâng Nguyeân Taùnh,

oâng Kyù, oâng Ngoä, oâng Chaâu vaø quyù thaày ôû

chuøa Baøu Lôùn töùc laø chuøa Phöôùc Thaïnh ngaøy

nay nhö: oâng Minh, oâng Quoác, oâng Theâm,

v.v.. Hoï thöôøng lui tôùi taäp luyeän voõ ngheä vaø

baøn quoác söï ñeå choáng Phaùp, ñuoåi giaëc Phaùp.

Trong chuøa coù haàm bí maät, vaø phoøng

laøm vieäc rieâng cho nhöõng caùn boä caùch maïng

trong phong traøo Vieät Minh veà hoäi hoïp.

Töø naêm 1945 - 1954 chuøa Am laø nôi

ñieåm heïn cuûa anh em caùn boä xaõ, huyeän, tænh.

Naêm 1947, boä ñoäi ñöôïc cöùu soáng ôû ñaây coù anh

Hai Döông, anh Tö Hoa (Saùu gioø).


Töø naêm 1947 - 1954 chuøa Am coù Ban chæ

huy xaõ ñoäi laø anh Chín Ñaëng vaø anh Nguyeãn

Hueä ñeán laõnh ñaïo phong traøo.

Hình 36 Nhöõng bia kinh trong khuoân vieân Chuøa Am

Töø naêm 1954 veà sau, CHUØA AM tieáp tuïc

ñoùng goùp nuoâi anh em caùn boä huyeäân, tænh, xaõ:

Anh Naêm Lyù, huyeän UÛy Vieân Traûng Baøng -

Anh Taùm Bôùt (Tö Hoa) - Anh Chín Ñaëng, caùn

boä Tænh UÛy - Anh Taùm Hoøa, Bí Thö Tænh UÛy

- Anh Naêm Tung, Thöôøng Vuï Tænh UÛy - Anh

Hai Bình (Tö Toát), Tænh UÛy Vieân - Anh Hai

Mai, Tænh UÛy Vieân vaø nhieàu anh em khaùc

nöõa do anh Chín Ñaëng höôùng daãn laøm vieäc ôû

ñaây.


82

Töø naêm 1955 - 1960 anh em caùn boä môùi

chuyeån ñi, chæ coøn anh Tö Hoa vaø anh Chín

Tieân ôû ñaây hoaït ñoäng Ñaûng UÛÛy Xaõ Gia Loäc.

Bôûi vaäy, haèng ngaøy CHUØA AM ñeàu coù anh, chò,

em caùch maïng nhö: anh Hai Döông, anh Hai

Bình, anh UÙt Hoøa, anh Chín Ñaëng, anh Tö

Hoa (Saùu Gioø), anh Chín Kyù, anh Chín Saäm,

v.v.. ôû, ñi, vaø veà lieân tuïc trong thôøi kyø döôùi

cheá ñoä khaéc nghieät luaät 10/59 cuûa Ngoâ Ñình

Dieäm (Luaät 10/59 cho raèng ai chöùa chaáp Coäng

Saûn, ai theo Coäng Saûn, v.v.. seõ bò töû hình).

Luaät 10/59 thoâng baùo daùn khaép nôi

trong xoùùm aáp, caùc nhaø daân vaø treân moãi chaëng

ñöôøng ñeàu coù bieåu ngöõ giaêng ngang ñöôøng.

Maëc duø Luaät 10/59, haêm he ñe doïa nhö vaäy

nhöng chuøa Am vaãn aâm thaàm nuoâi döôõng vaø

che daáu caùn boä caùch maïng khoâng heà sôï haõi.

Xem maùy cheùm Ngoâ Ñình Dieäm nhö

khoâng coù, maëc duø maùy cheùm Ngoâ Ñình Dieäm

chuyeån ñi khaép tænh gieát khoâng bieát bao

nhieâu caùn boä caùch maïng. Caøng gieát caùn boä

caùch maïng bao nhieâu thì loøng caêm phaãn cuûa

toaøn daân laïi caøng daâng cao leân baáy nhieâu. Vì

theá, chuøa Am vaãn hieân ngang kieân cöôøng baát

khuaát, chaúng heà khieáp ñaûm, laø nôi nuoâi

döôõng che daáu baûo boïc anh em caùn boä caùch


maïng döôùi cheá ñoä ñoäc taøi cuûa gia ñình trò Ngoâ

Ñình Dieäm ñöôïc bình an cho ñeán ngaøy giaûi

phoùng queâ höông.

Hình 37. LEÂ VAÊN TAÂN

Cuõng trong thôøi gian naøy thaày truï trì coù

ngöôøi em trai UÙt trong gia ñình teân Leâ Vaên

Taân thoaùt ly gia ñình theo boäâ ñoäi caùch maïng

vaø ñaõ hy sinh naêm 1960 trong traän ñaùnh

ñoàng khôûi ôû Tua Hai, Taây Ninh.


84

Tröôùc khi thoaùt ly gia ñình, Taân vaø moät

soá thanh nieân trong aáp ñeán nhaø oâng tröôûng

aáp Minh, ôû gaàn chuøa Baøu Me ñöa ra kieán

nghò choáng baét lính vaø caøn queùt trong xoùm

aáp. OÂng tröôûng aáp Minh quaù sôï haõi chaáp

nhaän ñôn kieán nghò, nhöng moät maët laïi ñöa

lính laøm tay sai cho giaëc vaøo chuøa Am baét

Taân, treân ñöôøng giaûi Taân veà ñoàn ngaû ba Hai

Chaâu, Taân ñaõ ñaùnh lính vaø chaïy thoaùt, nhôø

baø con uûng hoä che daáu roài ñöa vaøo chieán khu

Bôøi Lôøi.

“Luùc baáy giôø tình hình theá giôùi coù nhöõng

bieán ñoäng chính trò raát maïnh aûnh höôûng tôùi

CAÙCH MAÏNG THAÙNG TAÙM NAÊM 1945: Ngaøy 9

thaùng 5 naêm 1945, chuû nghóa phaùt xít Ñöùc bò

tieâu dieät, chieán tranh keát thuùc ôû chaâu AÂu,

Lieân Xoâ tuyeân chieán vôùi phaùt xít Nhaät.

Ngaøy 6 thaùng 8 naêm 1945, Myõ neùm bom

xuoáng Hiroâsima, ngaøy 9 thaùng 8 naêm ñoù Myõ

neùm tieáp quaû thöù hai xuoáng Nagazaki gieát

cheát haøng chuïc vaïn ngöôøi. Ngaøy 15 thaùng 8

naêm 1945, Hoàng quaân Lieân Xoâ tieâu dieät ñaïo

quaân Quan Ñoâng, ñaïo quaân tinh nhueä nhaát

cuûa Nhaät Baûn ôû Ñoâng Baéc Trung Quoác. Nhaät

thaáy mình thaát baïi veà quaân söï quaù naëng neà

neân tuyeân boá ñaàu haøng Ñoàng Minh voâ ñieàu


kieän. Saùu vaïn quaân Nhaät ôû Ñoâng Döông vaø

chính phuû tay sai Traàn Troïng Kim hoang

mang cöïc ñoä. Naém ñöôïc tình hình theá giôùi vaø

trong nöôùc, Ñaûng Coäng Saûn ôû Taân Traøo hoäi

nghò haï leänh toång khôûi nghóa trong toaøn

quoác.

Hình 38. Bia kinh trong khuoân vieân chuøa Am


86

Ngaøy 16 thaùng 8 naêm 1945 ñaïi hoäi quoác

daân quyeát ñònh laáy côø ñoû sao vaøng naêm caùnh

laøm Quoác kyø, laáy baøi Tieán quaân ca laøm Quoác

ca, cöû ra Chaùnh phuû laâm thôøi, Hoà Chí Minh

laøm chuû tòch.

Quaân giaûi phoùng döôùi söï laõnh ñaïo cuûa

Hoà Chuû Tòch ñaùnh chieám thò xaõ Thaùi

Nguyeân, ngaøy 17 thaùng 8 naêm ñoù ñaùnh chieám

thò xaõ Tuyeân Quang, ngaøy 18 thaùng 8 naêm ñoù

ñaùnh chieám Baéc Giang, Haûi Döông, ... Ngaøy

19 thaùng 8 naêm ñoù khôûi nghóa ôû Haø Noäi.

Ngaøy 23 thaùng 8 ñaùnh chieám thaønh phoá Hueá,

ngaøy 25 thaùng 8 naêm ñoù ñaùnh chieám Saøi

Goøn. Chæ trong voøng 15 ngaøy toång khôûi nghóa

thaønh coâng trong caû nöôùc. Baûo Ñaïi, vò vua

cuoái cuøng cuûa trieàu Nguyeãn ñoïc chieáu thoaùi

vò, noäp aán kieám cho ñaïi dieän Chính phuû Vieät

Nam Daân Chuû Coäng Hoøa.

Ngaøy 2 thaùng 9 naêm 1945, Chuû Tòch Hoà

Chí Minh ñoïc baûng TUYEÂN NGOÂN ÑOÄC LAÄP

taïi Haø Noäi. Ñoù laø keát quaû cuûa quaù trình ñaáu

tranh anh duõng lieân tuïc haèng traêm naêm cuûa

daân toäc Vieät Nam”.


ÑÑÔÔØØII

TTHHÖÖÙÙÙÙ

NNAAÊÊMM

LEÂ NGOÏC AN phaùp danh laø

THÍCH THOÂNG LAÏC, sinh naêm 1928, laø ngöôøi

con thöù tö. Luùc baáy giôø laø sinh vieân taïi Saøi

Goøn neân laøm theû sinh vieân vaø caên cöôùc ñeà

naêm sinh 1935, nhôø ñoù tuoåi hoïc troø ñöôïc keùo

daøi ñeå hoaït ñoäng caùch maïng trong giôùi hoïc

sinh, sinh vieân deã daøng hôn.


88

Thöøa keá söï nghieäp caùch maïng cuûa cha

oâng, thaày Thoâng Laïc bieán CHUØA AM thaønh

moät cô sôû in aán taøi lieäu tuyeân truyeàn hoïc taäp

caùch maïng, phaùt ñoäng phong traøo yeâu nöôùc

roäng raõi trong quaàn chuùng, bieán thaønh nhöõng

cuoäc bieåu tình choáng cheá ñoä ñoäc taøi phaùt xít

gia ñình trò Ngoâ Ñình Dieäm.

Hình 39: Thaày Thoâng Laïc

Nhöõng cuoäc xuoáng ñöôøng bieåu tình choáng

cheá ñoä ñoäc taøi phaùt xít gia ñình trò Ngoâ Ñình

Dieäm laøm cho teà aáp luùc baáy giôø run sôï khieáp

ñaûm, laøm haïn cheá bôùt nhöõng tay sai, choù saên,

chim moài cuûa beø ñaûng Ngoâ Ñình Dieäm.


Nguïy quyeàn ôû Traûng Baøng nghi ngôø

CHUØA AM laøm Coäng Saûn neân ñöa lính ñeán

bao vaây chuøa baét thaày Thoâng Laïc, giam caàm,

ñaùnh ñaäp, ñieàu tra ñuû moïi cöïc hình, naøo laø

cho ñieän giaät thaày cheát leân cheát xuoáng, naøo laø

treo ngöôïc ñaàu, ñoå nöôùc xaø phoøng, naøo laø ñaám

ñaù, giaäm ñaïp treân ngöïc, khaép nôi treân cô theå

baàm tím, v.v.. Thaày khoâng ñi noåi, chuùng loâi

thaày boû vaøo khu nhaø lao, nhôø anh em tuø

nhaân trong phoøng giam mang vaøo chaêm soùc

cöùu chöõa xoa boùp daàu.

Giaëc ñieàu tra caùch gì thì thaày Thoâng Laïc

chæ moät möïc traû lôøi khoâng bieát, khoâng laøm

Coäng Saûn chæ bieát ôû chuøa tuïng kinh nieäm

Phaät maø thoâi.

Giaëc hoûi:

- Bieát Taùm Gioø, Chín Ñaëng khoâng?

- Khoâng quen bieát.

Nhöõng caùn boä ñieàu tra cuûa nguïy quyeàn

noùi:

- Khoâng bieát ñaùnh cho bieát, khoâng toäi

ñaùnh cho coù toäi.


90


Nhöõng traän ñoøn nhö vaäy thaày Thoâng

Laïc cheát leân, cheát xuoáng nhöng thaày Thoâng

Laïc raát gan daï, chæ traû lôøi laø khoâng bieát.

Giaëc nhoát thaày Thoâng Laïc ba thaùng taïi

Taây Ninh ñeå ñieàu tra. Sau ñoù, Giaùo Hoäi Phaät

Giaùo Vieät Nam chuøa AÁn Quang ñeán laõnh thaày

ra.

Sau khi ñöôïc traû töï do trôû veà thaày baùm

truï CHUØA AM tieáp tuïc laøm caùch maïng, vì

thaày ñöôïc anh em caùn boä caùch maïng giaùo duïc

chæ coù con ñöôøng caùch maïng môùi giaûi phoùng

daân toäc, môùi laät ñoå chaùnh quyeàn tay sai nguïy


quaân, nguïy quyeàn vaø ñuoåi giaëc Phaùp ra khoûi

bôø coõi.

Laøm caùch maïng raát gian khoå, ngoài tuø ra

khaùm ñoù laø leõ thöôøng maø ngöôøi laøm caùch

maïng naøo tieáp caän vôùi giaëc thì ít ai traùnh

khoûi, cho neân laøm caùch maïng xem söï soáng

cheát vaø tuø toäi nhö chæ maønh treo chuoâng.

Hình 41. COÂ DIEÄU QUANG


92

ÔÛ giai ñoaïn cheá ñoä gia ñình trò Ngoâ

Ñình Dieäm chuùng ta neân tham khaûo qua

nhöõng trang söû CUOÄC KHAÙNG CHIEÁN

CHOÁNG MYÕ XAÂM LÖÔÏC (1954 – 1975).

“Vieät Nam vôùi vò trí chieán löôïc quan

troïng ôû Ñoâng Nam AÙ, ñi tieân phong trong

phong traøo giaûi phoùng daân toäc vaø phong traøo

chuû nghóa xaõ hoäi ôû khu vöïc. Vì theá, Myõ quyeát

taâm ñeø beïp caùch maïng Vieät Nam. Sau khi

Phaùp thaát baïi, Myõ nhaûy vaøo thay theá ôû Ñoâng

Döông. Myõ ra söùc phaù hieäp ñònh Giônevô,

phaù söï nghieäp thoáng nhaát toaøn laõnh thoå Vieät

Nam. Chieám ñoùng vaø bieán mieàn Nam thaønh

thuoäc ñòa kieåu môùi cuûa Myõ, thaønh caên cöù

quaân söï ñeå ngaên chaën phong traøo ñaáu tranh

giaûi phoùng daân toäc, ngaên chaën vaø taán coâng

chuû nghóa xaõ hoäi ôû Ñoâng Nam AÙ trôû thaønh

moät trong caùc khu vöïc thöïc hieän chieán löôïc

toaøn caàu cuûa Myõ. Ñeå ñaït muïc ñích treân, Myõ

ñaõ tieán haønh xaâm löôïc mieàn Nam Vieät Nam

baèng chuû nghóa thöïc daân môùi, tieâu dieät löïc

löôïng caùch maïng mieàn Nam, gaáp ruùt chuaån

bò taán coâng mieàn Baéc. Do ñoù, Myõ xaây döïng boä

maùy nguïy quyeàn, ñöùng ñaàu laø Ngoâ Ñình

Dieäm... Chaùnh quyeàn Dieäm töï maïo nhaän laø

“CAÙCH MAÏNG QUOÁC GIA” vôùi chieâu baøi “ÑAÛ


THÖÏC - BAØI PHONG” ñeå che daáu giaû taâm baùn

nöôùc.

Treân thöïc teá chaùnh quyeàn Ngoâ Ñình

Dieäm ñaõ thöïc hieän chaùnh saùch toá coäng, dieät

coäâng ñeå ñaøn aùp tieâu dieät nhöõng ngöôøi yeâu

nöôùc khaùng chieán choáng giaëc Phaùp, gaây neân

nhöõng cuoäc taøn saùt ñaãm maùu ôû mieàn Nam

Vieät Nam”.

Hình 42. Nhöõng tu só Campuchia cuõng ñeán chuøa Am tu hoïc


94

“Töø cuoái naêm 1954 ñeán thaùng 7 naêm

1955 phong traøo hoøa bình cuûa giôùi trí thöùc

sinh vieân Saøi Goøn - Chôï Lôùn, trong soá ñoù coù

sinh vieân Leâ Ngoïc An cuøng moät soá sinh vieân

khaùc laøm noøng coát ñöôïc caùch maïng giaùo duïc

chæ ñaïo cho cuoäc ñaáu tranh neân maïnh daïn

goùp yù cuøng caùc baïn sinh vieân khaùc haõy ñöùng

leân ñoøi hieäp thöông toång tuyeån cöû thoáng nhaát

theo hieäp ñònh Giôneovô, ñoøi töï do daân chuû,

caûi thieän ñôøi soáng, ñoøi cöùu teá nhöõng naïn

nhaân xung ñoät trong caùc cuoäc xung ñoät giöõa

chaùnh quyeàn Ngoâ Ñình Dieäm vôùi caùc toân giaùo

khaùc, choáng khuûng boá, v.v..”.

“Ngaøy 1 thaùng 5 naêm 1950, 15 vaïn coâng

nhaân Saøi Goøn - Chôï Lôùn mít tinh kyû nieäm

ngaøy Quoác Teá Lao Ñoäng. AÙc lieät nhaát laø cuoäc

ñaáu tranh choáng caùc chieán dòch “TOÁ COÄNG -

DIEÄT COÄNG”, baûo veä nhöõng ngöôøi yeâu nöôùc

khaùng chieán cuõ. Töø trong caùc traïi taäp trung,

khu dinh ñieàn, aáp chieán löôïc choáng Myõ Dieäm

buøng noå lôùn maïnh. Phong traøo ñaáu tranh

chaùnh trò loâi cuoán haøng trieäu ngöôøi bao goàm

caùc toân giaùo: Phaät Giaùo, Cao Ñaøi, Hoøa Haûo,

ñoàng baøo daân toäc thieåu soá, ñoàng baøo mieàn

Baéc di cö vaøo Nam”.


Hình 43. MARK - Moät ngöôøi Myõ tu taäp taïi CHUØA AM

“Trong cuoäc ñaáu tranh coù söï phoái hôïp

giöõa nhaân daân thaønh thò vaø nhaân daân noâng

thoân raát chaët cheõ, nhieàu hình thöùc phong

phuù. Keát quaû thôøi kyø ñaáu tranh chaùnh trò laø

caùch maïng mieàn Nam ñöùng vöõng, phuïc hoài

laïi töøng böôùc phaùt trieån ñeå chuaån bò löïc

löôïng vuõ trang cho thôøi kyø chieán tranh caùch

maïng”.


96

“Thôøi kyø gay gaét nhaát laø töø naêm 1957

trôû ñi, Myõ vaø chaùnh quyeàn Ngoâ Ñình Dieäm

nhö ñieân khuøng chuyeån sang cheá ñoä ñoäc taøi

phaùt xít, ñaøn aùp coâng khai tieán haønh moät

cuoäc chieán tranh ñôn phöông ñeå choáng laïi

ñoàng baøo mieàn Nam”.

“Chaùnh quyeàn Ngoâ Ñình Dieäm tieán haønh

nhöõng cuoäc caøn queùt coù quy moâ lôùn lieân tuïc

doàn daân vaøo aáp chieán löôïc, maø chuùng goïi laø

khu DINH ÑIEÀN chöù kyø thöïc ñoù laø nhöõng traïi

taäp trung daân ñeå nhaân daân lìa caùch maïng

theo chieán löôïc “CAÙ LÌA NÖÔÙC”.

“Chieán löôïc naøy hoøng tieâu dieät Coäng

Saûn. Thaùng 12 naêm 1957 chuùng ñaàu ñoäc cheát

haøng ngaøn ngöôøi ôû nhaø tuø Phuù Lôïi. Chuùng

coøn ban haønh luaät 10/59, laäp caùc toøa aùn quaân

söï ñaëc bieät ñeå cheùm gieát khaép mieàn Nam”.

Thôøi gian naøy, CHUØA AM laø moät trong

nhöõng nôi baûo veä anh em caùch maïng vöøa laøm

vieäc vaø vöøa aån naùu trong aáp Gia Laâm, xaõ Gia

Loäc, huyeän Traûng Baøng, tænh Taây Ninh.

Teát Maäu Thaân, CHUØA AM chæ coøn moät

ñoáng gaïch vuïn, chieán tranh ñaõ taøn phaù khoâng

nhöõng CHUØA AM maø caû xoùm aáp Baøu Traâm

ñeàu bò ñieâu taøn, nhaø cöûa cuûa nhaân daân ñeàu bò

ñoát chaùy tan naùt trong bom ñaïn chieán tranh,


moïi ngöôøi ñeàu chaïy taûn cö töù taùn. Nhöng vò

truï trì CHUØA AM khoâng heà sôï haõi, trôû veà baùm

truï nôi CHUØA AM.

Hình 44. OÂng LEÂ VAÊN AÂN

Ngaøi caát moät caùi mieáu nhoû ñeå laøm aùm

hieäu. Khi anh em du kích ñeán mieáu thaáy coù

nhang ñoát laø bieát ngay khoâng coù giaëc kích,

thì ñi vaøo aáp chieán löôïc truy queùt teà aáp, coøn

thaáy khoâng coù nhang ñoát laø bieát coù giaëc kích

neân ruùt lui khoâng vaøo aáp chieán löôïc. Vieäc ñoát

höông hay khoâng ñoát höông laø vò truï trì ñeàu


98

giao laïi cho ñöùa em trai cuûa mình laø Leâ Vaên

AÂn. Nhôø coù thoâng tin lieân laïc nhö vaäy neân

anh em du kích caùch maïng bieát ñöôïc tình

hình cuûa giaëc, neân vaøo phaù aáp chieán löôïc, keâu

goïi nhaân daân trôû veà laøng xoùm cuõ raát deã daøng.

Khi nhaân daân trôû veà laøng xoùm cuõ ñoâng

ñuû, vò truï trì CHUØA AM caát moät caùi moät am

tranh laù nhoû ñeå laøm cô sôû caùch maïng lieân laïc

thoâng tin vaø tieáp teá löông thöïc, nhaát laø toå

chöùc mua suùng ñaïn cuûa giaëc, tieáp teá cho anh

em du kích.

Hình 45. Nhöõng nhaø thaát trong Chuøa Am

Ñeâm ñeâm anh em du kích ra baén phaù

ñoàn giaëc, khieán giaëc soáng baát an, nhôø coù anh

em du kích dieät saïch teà aáp, khieán chuùng


khoâng quaûn lyù nhaân daân ñöôïc, nhôø ñoù môùi

môû roäng vuøng caùch maïng bao vaây saùt thò traán

Traûng Baøng; nhôø ñoù caùch maïng ngaøy caøng

lôùn maïnh cho ñeán ngaøy ñaát nöôùc hoaøn toaøn

giaûi phoùng.

Muoán bieát roõ aâm möu cuûa Myõ trong giai

ñoaïn naøy chuùng ta haõy ñoïc laïi moät ñoaïn söû

caän ñaïi: “Ñeå thöïc hieän chieán tranh ñaëc bieät

choáng laïi phong traøo giaûi phoùng daân toäc do

Ñaûng Coäng Saûn laõnh ñaïo. Myõ vaïch ra moät keá

hoaïch Taây Lô sau naøy ñöôïc boå sung keá hoaïch

Giôn Sôn - Maéc Na Ma Ra goàm ba giai ñoaïn:

Myõ döï tính thöïc hieän keá hoaïch naøy laø 18

thaùng laø keát thuùc chieán tranh. Khôûi söï keá

hoaïch ñoù laø xaây aáp chieán löôïc doàn daân ñeå coâ

laäp löïc löôïng caùch maïng mieàn Nam. Myõ nguïy

xaây döïng 17.000 aáp chieán löôïc, bieán toaøn

mieàn Nam thaønh moät traïi taäp trung khoång loà.

Myõ raûi chaát ñoäc hoùa hoïc xuoáng nhieàu vuøng

daân cö ñeå buoäc nhaân daân vaøo aáp chieán löôïc.

1- Bình ñònh mieàn Nam.

2- Taêng cöôøng phaù hoaïi mieàn Baéc.

3- Taán coâng thoân tính mieàn Baéc.

Söï kyø thò toân giaùo cuûa cheá ñoä Ngoâ Ñình

Dieäm giöõa Phaät giaùo vaø Thieân Chuùa giaùo noå

ra khieán cho phe quaân ñoäi nhaûy vaøo tham döï.


100

Thaùng 11 naêm 1963, Myõ vaø nhoùm quaân ñoäi

laøm cuoäc ñaûo chaùnh laät ñoå Ngoâ Ñình Dieäm.

Ngoâ Ñình Dieäm vaø Ngoâ Ñình Nhu bò gieát

cheát. Söï suïp ñoå cheá ñoä ñoäc taøi Ngoâ Ñình

Dieäm môû ñaàu cho söï khuûng hoaûng cuûa chaùnh

quyeàn Saøi Goøn khoâng bao giôø khaéc phuïc ñöôïc

nöõa”.

“Ngaøy 20 thaùng 8 naêm 1964, 30 vaïn

ngöôøi bao vaây dinh Ñoäc laäp ñoøi Nguyeãn

Khaùnh töø chöùc. Ngaøy 20 thaùng 9 naêm 1964,

10 vaïn coâng nhaân baõi coâng ôû Saøi Goøn - Gia

Ñònh phaûn ñoái cheá ñoä ñoäc taøi Nguyeãn Khaùnh.

Ngaøy 24 thaùng 8 naêm 1964, 3 vaïn coâng nhaân

Ñaø Naüng baõi thò tuaàn haønh. Thaùng 12 naêm

1964, nhaân daân Hueá, Ñaø Naüng, Ñaø Laït bieåu

tình choáng chaùnh phuû Traàn Vaên Höông.

Tham gia caùc cuoäc ñaáu tranh chaùnh trò

coù noâng daân, coâng nhaân, nhaân daân ñoâ thò,

hoïc sinh, sinh vieân, trí thöùc ñaáu tranh ñoøi

quyeàn lôïi kinh teá daân chuû. Naêm 1963, coù 23

trieäu löôït ngöôøi ñaáu tranh. Ñaáu tranh chaùnh

trò laøm tan raõ töøng maûnh chaùnh quyeàn buø

nhìn cuûa Myõ, laøm thaát baïi nhöõng cuoäc caøn

queùt, laøm tan raõ aáp chieán löôïc cuûa Myõ. Nhôø

phoái hôïp ñaáu tranh chaùnh trò vôùi ñaáu tranh

quaân söï neân tieâu dieät löïc löôïng quaân söï Myõ

vaø laøm cho löïc löôïng caùc chaùnh quyeàn tay sai


cuûa Myõ reäu raõ. AÁp chieán löôïc laø chieán thuaät

chieán löôïc trong chieán tranh ñaëc bieät cuûa Myõ,

quaàn chuùng noåi daäy ñaáu tranh chaùnh trò phaù

theá kìm keïp cuûa giaëc moät caùch deã daøng”.

Hình 46. Khu an döôõng trong Chuøa Am

“Nhôø ñaáu tranh chaùnh trò vaø quaân söï

bieát keát hôïp neân laøm cho 8.000 aáp chieán löôïc

(85% soá aáp) bò phaù. Ñeå cöùu vaõn tình theá ngaøy

1 thaùng 11 naêm 1963 Myõ ñaûo chaùnh gieát cheát

Dieäm - Nhu. Döông Vaên Minh leân caàm quyeàn

nhöng bò Nguyeãn Khaùnh laät ñoå.

Trong giai ñoaïn naøy caùc cuoäc ñaûo chaùnh

tranh giaønh quyeàn löïc cuûa caùc phe phaùi trong

chaùnh quyeàn nguïy ñaõ ñaåy chaùnh quyeàn naøy

vaøo cuoäc khuûng hoaûng trieàn mieân. Chuùng ta


102

thaáy roõ Nguyeãn Khaùnh laät ñoå Döông Vaên

Minh leân laøm thuû töôùng, Döông Vaên Minh

leân laøm Quoác Tröôûng, Sau ñoù Nguyeãn Khaùnh

laøm Quoác tröôûng, Traàn Vaên Höông laøm Thuû

töôùng. Roài Phan Khaéc Söûu laïi thay Nguyeãn

Khaùnh laøm Quoác tröôûng. Ñaàu naêm 1965

Nguyeãn Khaùnh, Nguyeãn Cao Kyø, Nguyeãn

Chaùnh Thi cuøng nhau laät ñoå Phan Khaéc Söûu,

ñöa Phan Huy Quaùt leân laøm Thuû töôùng,

trong giai ñoaïn naøy nguïy quyeàn Saøi Goøn caøng

suy nhöôïc vaø khuûng hoaûng neân naêm 1964 theá

löïc chaùnh trò vaø quaân söï cuûa caùch maïng roäng

lôùn vaø vuõ khí ñaày ñuû vuøng leân phaù saïch caùc

aáp chieán löôïc trong mieàn Nam Vieät Nam vaø

ñaäp tan naùt nguïy quaân nguïy quyeàn.”

Luùc baáy giôø vaøo nhöõng naêm 1970 - 1975

chieán tranh nguùt ngaøn, Thaày truï trì coøn moät

ngöôøi meï giaø, moät ngöôøi anh vaø hai ngöôøi em

- moät trai, moät gaùi. Ngöôøi anh lôùn coù gia ñình

ôû Thaønh phoá Saøi Goøn, coøn ngöôøi em trai keá

cuõng coù gia ñình ôû Traûng Baøng.

Rieâng thaày truï trì vaø ngöôøi em gaùi ñöa

meï giaø veà nuoâi döôõng baèng söùc lao ñoäng cuûa

mình, caû ba meï con chæ quanh quaån trong

moät ngoâi nhaø nhoû ôû aáp Loø Reøn thuoäc vuøng

chu vi Cao Ñaøi quaûn trò, ôû ñoù môùi traùnh ñöôïc

bom ñaïn cuûa Myõ vaø nguïy quyeàn. AÁp Loø Reøn


baây giôø laø aáp Loäc Du, xaõ Gia Loäc, huyeän

Traûng Baøng, tænh Taây Ninh. Moïi ngöôøi daân ôû

trong vuøng chieán tranh, ban ngaøy veà baùm truï

ñaát ñai vaø laøm tai maét cho caùch maïng, khi

trôøi saép toái ñeàu phaûi rôøi khoûi nôi gia ñình

mình, goàng gaùnh ñoà ñaïc, daét con caùi vaøo vuøng

chu vi cuûa Cao Ñaøi ñeå traùnh bom ñaïn.

CHUØA AM naèm trong vuøng ñaát caùch

maïng, haøng raøo CHUØA AM laø haøng raøo chieán

ñaáu cuûa du kích quaân vaø CHUØA AM cuõng laø

ñieåm noùng cuûa giaëc Myõ vaø nguïy quaân neân

chuùng thöôøng xuyeân baén phaùo CHUØA AM, luùc

naøo chuùng cuõng coù theå baét vaø baén phaù chuøa vì

chuùng cho ñoù laø nôi Coäng Saûn aån naùu.

Thaày truï trì vaãn bieát ñieàu naøy nhöng

vaãn baùm saùt anh em du kích thöôøng laøm

nhieäm vuï baùo tin töùc giaëc cho anh em bieát ñeå

ñeà phoøng vaø vaøo phaù aáp chieán löôïc giaûi phoùng

ñoàng baøo trôû veà nhaø cöûa ruoäng vöôøn ñaát ñai

cuõ.


104

Hình 47. Sö coâ HUEÄ AÂN, moät tu só tu hoïc laâu naêm nhaát trong CHUØA AM, laøm chuû ñöôïc beänh taät, treân 90 tuoåi

ÔÛ aáp Loø Reøn, laø nôi ôû ñôõ traùnh bom ñaïn

Myõ Nguïy, ngaøy ngaøy em gaùi thaày ra chôï

Traûng Baøng mua baùn kim chæ nhöng thaáy

khoâng ñuû soáng neân môùi mua dao röïa ôû caùc loø

reøn roài ñem baùn sæ taïi caùc chôï ôû thaønh phoá

Saøi Goøn.

Ñeå phuï vaøo nuoâi soáng ba meï con, nhöng

cuõng khoâng ñuû do ñoù thaày truï trì hoïc ngheà

reøn laøm dao röïa ñeå töï saûn xuaát, nhôø ñoù thu


nhaäp môùi ñuû soáng. Nhöõng naêm thaùng vaát vaû

vaø gian khoå naøy laøm sao queân ñöôïc ngöôøi em

thaân thöông cuûa mình phaûi laên loän döôùi

ñöôøng teân muõi ñaïn thaäp töû nhaát sinh. Trong

nhöõng naêm thaùng ñoù raát laø gian khoå, tuø toäi

vaø sinh maïng nhö chæ maønh treo chuoâng.

Nhöng vì nghó ñeán cuoäc Caùch maïng giaûi

phoùng daân toäc thaày khoâng theå boû anh em du

kích ñöôïc maø ñi neân baùm truï CHUØA AM soáng

cheát coù nhau. Nhaát laø khi ñöôïc tin Leâ Vaên

Taân, em thaày hy sinh trong traän Tua Hai Taây

Ninh. Meï khoùc moãi khi thaép höông treân baøn

thôø, loøng thöông em xoùt xa voâ cuøng neân quyeát

laøm heát söùc mình ñeå baûo veä cô sôû ñeå anh em

du kích an taâm chieán ñaáu.

Treân ñöôøng ñi buoân baùn töø Traûng Baøng

veà Thaønh Phoá Saøi Goøn laø moät con ñöôøng

nguy hieåm nhaát. Treân ñöôøng bieát bao nhieâu

laø moâ ñaát, moãi moâ ñaát coù moâ thì ñaët mìn, coù

moâ thì khoâng. Taát caû mìn ñaët treân ñöôøng laø

cuûa caùch maïng, neáu xe naøo voâ yù caùn phaûi mìn

thì caû ngöôøi vaø xe chæ coøn nhöõng maûnh saét

vuïn vaø moät ñoáng thòt tay chaân vaêng töù tung.

Vì cuoâïc soáng ñeå cuøng ba meï con nöông töïa coù

nhau, neân em thaày phaûi xoâng pha ñi tìm söï

soáng. Thænh thoaûng ngöôøi anh vaø em trai

cuõng coù veà thaêm nhöng chæ trong giaây laùt roài


106

laïi veà lo gia ñình, chæ coøn laïi ba meï con. Thaáy

meï khoâng vui, thænh thoaûng thaày nhaéc laïi

chuyeän naêm xöa ñeå laøm cho meï vui.

Hình 48. Maät Haïnh

Thaùng 7 naêm 1975, ñaát nöôùc giaûi phoùng

xong, bom ñaïn khoâng coøn caøy xôùi treân maûnh

ñaát queâ höông, thaày trôû veà söûa sang laïi maûnh

ñaát choân nhau caét roán, nôi CHUØA AM coå xöa


yeâu daáu maø cuûa toå tieân ñeå laïi, moät di tích khoù

queân, cho neân con chaùu khoâng coù quyeàn laøm

maát goác, phaûi truøng tu laïi ñeå ñaùnh daáu nhöõng

trang söû yeâu nöôùc cuûa Toå tieân baèng coâng lao,

moà hoâi nöôùc maét, baèng xöông maùu cuøng vôùi

moïi ngöôøi daân trong caû nöôùc môùi coù ngaøy nay

ñaát nöôùc ñoäc laäp hoaøn toaøn chuû quyeàn veà tay

nhaân daân Vieät Nam. Bôûi vaäy, chuùng ta laø con

chaùu khoâng theå boû qua ñöôïc vieäc truøng tu.

Meï maát, Thaày xin moät ñöùa chaùu veà nuoâi

vaø ñaët teân laø MAÄT HAÏNH.

Maät Haïnh ñöôïc daïy tu haønh xaû taâm, neân

luùc naøo cuõng thöông yeâu vaø tha thöù khi coù ai

noùi traùi yù nghòch loøng, vì theá göông maët Maät

Haïnh luùc naøo cuõng hieàn töø, hieän ra söï an laïc

vaø vui veû.

Vieäc truøng tu ñaàu tieân thaày truï trì caát laïi

ngoâi CHUØA AM tre laù ñôn sô chæ thôø 3 töôïng

Phaät. Töôïng thöù nhaát laø töôïng ñöùc Phaät

Thích Ca Maâu Ni ngoài giöõa, töôïng thöù hai

ñöùng laø töôïng Ca Dieáp beân tay traùi vaø töôïng

thöù ba ñöùng laø töôïng A NAN beân tay maët.

Hieän giôø, CHUØA AM vaãn coøn giöõ nguyeân veïn

nhö hoài môùi caát, vaùch lieáp, coät baèng caây taàm

voâng, lôïp toân, v.v.. Tuy ñaõ cuõ reâu phong, aåm

moác, coät xuø xì vaø vaùch lieáp ñaõ muïc nhöng

chöa naùt vaãn coøn che möa, che naéng ñöôïc.


108

Hình 49. Coång soá 2 vaøo khu phaùt trieån Chuøa Am

Ngoâi chuøa baèng truùc tre laøm sao giöõ gìn

beàn laâu ñöôïc. Cho neân, Thaày Thoâng Laïc

quyeát taâm seõ truøng tu CHUØA AM baèng gaïch

ngoùi nhö tröôùc kia do oâng thaân thaày ñaõ xaây

döïng. Töøng cuïc gaïch, töøng vieân ñaù, töøng bao

xi maêng do coâng söùc cuûa rieâng mình daønh

duïm töøng ñoàng töøng caéc chôù khoâng bao giôø

keâu goïi moät ngöôøi phaät töû naøo ñoùng goùp phuï

vôùi mình. Söï quyeát taâm aáy oâng thaân thaày ñaõ

döïng neân ngoâi CHUØA AM saïch ñeïp vaø ngoâi

chuøa naøy ñöôïc duy trì treân 10 naêm thì chieán

tranh buøng noå. Giaëc phaùp ñaõ duøng xe taêng

taøn phaù ngoâi CHUØA AM, chæ coøn moät ñoáng

gaïch vuïn.


Sau khi ñaát nöôùc giaûi phoùng giaëc Myõ ra

khoûi bieân cöông, thaày Thoâng Laïc laø moät tu só

neân moät ñoàng cuõng khoâng coù, nhôø gia ñình coâ

TÖØ NGUYEÄN cuùng döôøng cho thaày 20 ñoàng,

luùc baáy giôø 20 ñoàng coù giaù trò raát lôùn. Khi coù

tieàn, thaày Thoâng Laïc trôû veà baét ñaàu caát laïi

CHUØA AM baèng taàm voâng truùc tre, vì ñoù laø

nhöõng caây nhaø laù vöôøn neân khoâng toán tieàn

mua.

OÂng thaân thaày Thoâng Laïc qua phaàn

nhöng lôøi di chuùc giao laïi vieäc truøng tu ngoâi

chuøa cho thaày, neân luùc naøo thaày cuõng nhôù lôøi

di chuùc ñoù: “Sau khi Thaày maát, Thaày chæ tin

nôi con, con laø ngöôøi ñuû söùc, ñuû khaû naêng

truøng tu laïi ngoâi chuøa, con nhôù coá gaéng ñöøng

ñeå phuï loøng mong moûi cuûa oâng baø nôi chín

suoái”. Nhôù lôøi di chuùc ñoù, Thaày luoân luoân

canh caùnh beân loøng quyeát taâm truøng tu laïi

ngoâi chuøa baèng gaïch ngoùi ñeå khoâng phuï loøng

mong ñôïi cuûa oâng thaân thaày.

Vieäc thöù hai laø truøng tu tinh thaàn chaùnh

phaùp cuûa Phaät, thaày Thoâng Laïc vieát saùch ñaïo

ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû vaø giaûng daïy ñuùng

nhöõng lôøi daïy cuûa ñöùc PHAÄT THÍCH CA MAÂU

NI, coøn nhöõng lôøi giaûng daïy naøo khoâng ñuùng

cuûa ñöùc PHAÄT THÍCH CA MAÂU NI thì Thaày

vaïch traàn boä maët thaät cuûa noù ñeå moïi ngöôøi


110

bieát roõ noù laø taø phaùp ngoaïi ñaïo ñaõ xen vaøo

kinh saùch Phaät giaùo, thöôøng caùc sö thaày

khoâng roõ nhöõng kinh saùch ngoaïi ñaïo neân laáy

ñoù giaûng daïy cho phaät töû.

Hình 50. Queâ höông khuaát boùng hoaøng hoân

Cho neân, vieäc vaïch traàn boä maët thaät cuûa

kinh saùch ngoaïi ñaïo laø giuùp cho phaät töû hieåu

roõ phaùp naøo ñuùng, phaùp naøo sai ñeå quyù phaät

töû traùnh xa vaø khoâng uûng hoä cuùng döôøng

nhöõng sö, thaày ñang haønh taø giaùo ngoaïi ñaïo.

Nhôø ñoù taø phaùp khoâng phaùt trieån vaø vì vaäy

chaùnh phaùp cuûa Phaät môùi döïng laïi vaø laøm

saùng choùi con ñöôøng tu taäp cuûa Phaät giaùo.

Nhaát laø thaày Thoâng Laïc daïy ñaâu laø chaùnh tín

vaø ñaâu laø taø tín. Chaùnh tín nghóa laø gì? Taø

tín nghóa laø gì?


Chaùnh tín chæ cho moïi ngöôøi bieát thöïc

haønh ñôøi soáng coù ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân

quaû soáng khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø

chuùng sinh, luoân luoân giöõ gìn taâm BAÁT

ÑOÄNG, THANH THAÛN, AN LAÏC VAØ VOÂ SÖÏ

baèng phaùp moân NHÖ LYÙ TAÙC YÙ ñeå taâm luoân

luoân ly duïc ly baát thieän phaùp. Nhôø ñoù môùi

thaáy ñöôïc taâm thanh thaûn, an laïc vaø voâ söï.

Chính thaáy ñöôïc taâm nhö vaäy môùi laø giaûi

thoaùt cuûa Phaät giaùo quyù vò coù bieát khoâng?

Taø tín coù nghóa laø nhöõng phaät töû meâ tín

chuyeân caàu cuùng, tuïng kinh, nieäm Phaät, nieäm

chuù, caàu sieâu, caàu an, xin xaêm, boùi queû, cuùng

sao, giaûi haïn, ñoát tieàn vaøng maõ, v.v.. Nhöõng

vieäc laøm nhaûm nhí voâ ích nhö vaäy thöôøng

laøm hao taøi toán cuûa cuûa nhöõng phaät töû. Vaäy

maø quyù phaät töû cöù nghe ñaâu laøm vaäy khoâng

chòu suy tö vieäc laøm ñoù ñuùng hay sai.

Bôûi trong soá phaät töû ñoâng ñaûo truøng

truøng ñieäp ñieäp ñang theo Phaät giaùo maø

chuùng toâi ñaõ chöùng kieán nhöõng buoåi leã lôùn

cuûa Phaät giaùo. Phaät töû veà chuøa ñoâng nhö kieán

coû nhöng töø laâu bò nhoài nheùt trong ñaàu nhöõng

ñieàu sai Phaät phaùp neân chæ coøn bieát cuùng baùi,

tuïng kinh, nieäm chuù cuûa kinh saùch phaùt

trieån. Phaät töû cho ñoù laø vieäc laøm ñuùng, laø söï

tu taäp cuûa mình theo Phaät giaùo. Bôûi laøm moät


112

vieäc sai, muø quaùng, meâ tín khoâng ñuùng chaùnh

phaùp cuûa Phaät maø khoâng bieát. Thaät laø toäi

nghieäp bò aûnh höôûng Phaät giaùo meâ tín ngu

muoäi cuûa Trung Quoác, cöù xöa baøy nay laøm

theo thaät laø ñaùng thöông.

Phaät töû coøn voâ minh nhieàu laém vì quyù

thaày daïy sao hoï laøm theo nhö vaäy, chôù hoï

ñaâu coù daùm noùi quyù sö thaày sai. Hoï chæ bieát

tin, bieát laøm neân sö thaày daïy gì hoï cuõng tin.

Bôûi vaäy, phaàn ñoâng phaät töû laøm sao am töôøng

lôøi Phaät daïy neân thieáu trí tueä, khoâng caân

nhaéc, khoâng chòu khoù tö duy, cöù nghe sö thaày

daïy ñaâu laøm ñaáy, nhö nhöõng ngöôøi muø rôø voi.

Thaäât laø ñaùng thöông nhöng cuõng raát toäi

nghieäp. Vì hoï khoâng saùng suoát neân môùi ñeå

giaùo phaùp meâ tín môùi traøn lan khaép nöôùc, laâu

ngaøy khoâng döùt boû neân noù ñaõ trôû thaønh moät

truyeàn thoáng cuûa daân toäc.

Bôûi vaäy, ngay töø luùc ñaàu khi kinh saùch

Phaät giaùo Trung Quoác naøy môùi truyeàn vaøo

Vieät Nam thì moïi ngöôøi ai cuõng ñoàng loøng

chaën ñöùng noù laïi baèng caùch khoâng laøm theo

nhöõng ñieàu taø giaùo meâ tín thì laøm gì noù

truyeàn ñaát nöôùc chuùng ta ñöôïc, phaûi khoâng

thöa quyù vò?

Trong thôøi ñaïi khoa hoïc, kieán thöùc cuûa

con ngöôøi ñöôïc naâng cao nhôø söï hoïc roäng hieåu


xa neân khoâng deã gì laøm cho hoï laïi tin theo,

chæ coù nhöõng ngöôøi ít hoïc môùi bieán mình

thaønh nhöõng ngöôøi muø quaùng, deã tin, deã laøm

theo.

Hình 51. Moät ngoâi thaát gaïch trong khu phaùt trieån cuûa chuøa Am

Taø tín laø tin coù coõi Cöïc Laïc Taây Phöông;

laø tin coù linh hoàn ngöôøi cheát; laø tin coù theá

giôùi sieâu hình; laø tin coù taø ma, quyû quaùi; laø

tin coù ñòa nguïc, ngaï quyû; laø tin coù Thaàn

Thaùnh, Tieân Phaät; laø tin coù Ngoïc Hoaøng

Thöôïng Ñeá, Chuùa Trôøi; laø tin coù Thaäp Ñòa

Dieâm Vöông, Thuûy phuû, Thuûy Teà, Long

Vöông, Haø Baù, Baø Thuûy, v.v.. Nhöõng ñieàu taø

tín naøy laø meâ tín.


114

Nhöõng ñieàu taø tín naøy khoâng phaûi do lôøi

daïy cuûa ñöùc PHAÄT THÍCH CA MAÂU NI maø do

nhöõng lôøi daïy cuûa caùc Toå ngoaïi ñaïo Baø La

Moân, Ñaïi Thöøa, Thieàn Toâng. Caùc ngaøi ñaõ

bieán Phaät giaùo thaønh moät Phaät giaùo meâ tín

cuûa Trung Quoác hoaøn toaøn chòu aûnh höôûng tö

töôûng Nho giaùo, Laõo giaùo.

Nho giaùo vaø Laõo giaùo laø hai toân giaùo lôùn

cuûa ngöôøi Trung Quoác. Nho giaùo do Khoång Töû

chuûû tröông thuyeát TAM CANG vaø NGUÕ

THÖÔØNG, coøn Laõo giaùo do Laõo Töû chuû tröông

thuyeát VOÂ VI. Hai nhaø ñaïi hieàn trieát tö töôûng

lôùn naøy cuûa Trung Quoác ñaõ trieån khai neàn

vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa ngöôøi Trung Quoác, maø töø

xöa ñeán nay ngöôøi Trung Quoác vaãn moät loøng

toân kính xem hai vò naøy nhö nhöõng baäc thaày

cuûa moïi ngöôøi trong thieân haï.

Caùc nhaø sö Phaät giaùo Trung Quoác chòu

aûnh höôûng vaên hoùa tö töôûng trieát hoïc cuûa

Nho giaùo, neân töø söï hieåu bieát ñoù ñaõ chuyeån

thaønh neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc Phaät giaùo Trung

Quoác cho toát ñeïp hôn. Nhöng khoâng ngôø chòu

aûnh höôûng cuùng teá cuûa Nho giaùo maø caùc nhaø

sö Phaät giaùo Trung Quoác laïi bieán neàn vaên

hoùa ñaïo ñöùc Phaät giaùo Trung Quoác thaønh moät

neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc Phaät giaùo meâ tín. Doøng

vaên hoùa ñaïo ñöùc Phaät giaùo meâ tín ñoù ñöôïc caùc


nhaø sö ñaët teân laø Tònh Ñoä Toâng vaø bieân soaïn

nhöõng boä kinh saùch phaùt trieån thöôøng ca

ngôïi vaø khuyeán khích tín ñoà tu taäp phaùp moân

nieäm Phaät A Di Ñaø, vì phaùp moân ñoù hôïp vôùi

thôøi ñaïi maït phaùp.

Hình 52. Khuoân vieân phaùt trieån cuûa chuøa Am

Laïi nöõa, coù moät soá nhaø sö Trung Quoác

chòu aûnh höôûng vaên hoùa ñaïo ñöùc tö töôûng cuûa

Laõo Töû. Hoï trieån khai thaønh moät Phaät giaùo

Trung Quoác tuyeät vôøi hôn baát cöù moät Phaät

giaùo naøo ôû trong nöôùc cuõng nhö ôû caùc nöôùc

ngoaøi. Nhöng khoâng ngôø aûnh höôûng VOÂ VI

cuûa Laõo giaùo maø caùc nhaø sö Phaät giaùo Trung

Quoác laïi bieán neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa Phaät

giaùo Trung Quoác thaønh moät neàn vaên hoùa trieát


116

hoïc TAÙNH KHOÂNG. Töø khi trieát hoïc taùnh

khoâng ra ñôøi ñaõ ñoán saïch nhöõng tö töôûng

trieát hoïc khaùc trong neàn vaên hoùa Trung Quoác.

Vôùi tö töôûng naøy caùc nhaø sö Trung Quoác

raát haõnh dieän töï ñaët cho noù caùi teân laø phaùp

moân Toái Thöôïng Thöøa. Phaùp moân Toái Thöôïng

Thöøa töùc laø Phaät giaùo Thieàn Toâng Trung

Quoác baây giôø. Ngöôøi am töôøng Phaät giaùo

Trung Quoác thì thaät laø xoùt xa vaø ñau buoàn, do

kieán giaûi cuûa caùc nhaø sö Trung Quoác thieáu

saùng suoát ñaõ laøm maát goác Phaät giaùo taïi xöù

naøy. Nhö vaäy, Phaät giaùo Trung Quoác chia laøm

hai doøng vaên hoùa tö töôûng:

1- Doøng vaên hoùa Phaät giaùo TÒNH ÑOÄ

TOÂNG.

2- Doøng vaên hoùa Phaät giaùo THIEÀN

TOÂNG.

Coøn Phaät giaùo chaùnh toâng thì khoâng coøn

nöõa, neân ngöôøi Trung Quoác hieän giôø muoán

hieåu Phaät giaùo chæ baèng caùch nghieân cöùu hai

doøng tö töôûng naøy.

Hai neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc Phaät giaùo aáy

laïi ñöôïc truyeàn sang qua Vieät Nam, chö taêng

Vieät Nam tieáp thu maø khoâng daùm chænh söûa,

cöù y khuoân maø truyeàn baù, maõi cho ñeán ñôøi

Traàn Nhaân Toâng môùi coù thay ñoåi chuùt ít baèng


söï pha troän Thieàn - Tònh cuûa Trung Quoác roài

cho ñoù laø Phaät Giaùo Thieàn Toâng Vieät Nam.

Hình 53. Khu phaùt trieån cuûa Chuøa Am ngaøy nay

Chuùng toâi vaïch ra ñaây khoâng phaûi chæ

trích ai caû maø ñeå cuøng nhau ñoùng goùùp yù kieán

ñeå chuùng ta thaáy caùi sai caùi ñuùng cuûa Phaät

Giaùo Vieät Nam hieän giôø.

Laø ngöôøi Vieät Nam chuùng ta haõy cuøng

chung nhau xaây döïng moät neàn vaên hoùa ñaïo

ñöùc Phaät giaùo tinh roøng cuûa ngöôøi Vieät Nam,

chôù khoâng vay möôïn cuûa moät Phaät giaùo nöôùc

naøo caû, chæ döïa vaøo lôøi daïy nguyeân thuûy cuûa

ñöùc Phaät maø bieân soaïn vaø giaûng daïy giuùp cho

moïi ngöôøi hieåu veà Phaät giaùo moät caùch roõ


118

raøng, phaân bieät ñöôïc Phaät giaùo naøo ñuùng vaø

Phaät giaùo naøo sai.

CHUØA AM seõ ñi vaøo con ñöôøng chaùnh

Phaät giaùo neân khoâng coøn coù khoùi höông meâ

tín, dò ñoan, laïc haäu nhö CHUØA AM ngaøy xöa.

Nhôø coù lôøi daïy treân ñaây CHUØA AM khoâng coøn

ñi vaøo neáp cuõ höôùng daãn tín ñoà theo loái moøn

cuûa caùc sö thaày toå xöa.

CHUØA AM ngaøy nay khoâng tuïng kinh,

khoâng laøm ma chay sieâu ñoä theo kieåu meâ tín,

maø laøm ma chay theo tinh thaàn khoa hoïc

mang ñaày ñuû loøng bieát ôn saâu xa cuûa nhöõng

ngöôøi coøn soáng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi thaân ñaõ

maát, “Uoáng nöôùc nhôù nguoàn, aên quaû nhôù

keû troàng caây”, neân vieäc laøm ma chay raát

ñôn giaûn, thieát thöïc cuï theå ít toán keùm. Ñaùm

tang chæ daïy caùch thöùc ma chay theo tinh

thaàn thöïc teá cuûa Phaät Giaùo Vieät Nam khoâng

chòu aûnh höôûng cuûa moät toân giaùo nöôùc naøo caû,

nhaát laø khoâng theo tinh thaàn tö töôûng “Vaên

Coâng Thoï Mai” cuûa Khoång Töû, Laõo Töû, Trang

Töû Trung Quoác cuùng baùi, teá leã, keøn troáng raäp

rình, roài laïi coøn ñaøn ca xöôùng haùt theo gioïng

eâ, a tuïng nieäm gioïng cao gioïng thaáp cuûa caùc

taêng, ni vaø phaät töû.


Hình 54. Röøng nuùi nguùt ngaøn

Moät ñaùm tang laø moät söï maát maùt coù gì

vui ñaâu maø laïi ñaøn ca troáng phaùch. Thaät laø

moät vieäc laøm sai heát söùc sai, sao moïi ngöôøi

khoâng suy tö, nghó laïi xem, laøm nhö vaäy coù

ñuùng khoâng? Sao moïi ngöôøi khoâng nghó laïi

xem laøm ñaùm tang maø nhö laøm moät buoåi leã

ñaêng quang hay ít cuõng laø moät ñaùm cuùng

ñình. Coù ñuùng nhö vaäy khoâng quyù vò?

Ñaùm tang coù vui gì maø troáng keøn ñaøn ca

xöôùng haùt raäp rình, laïi coøn möôùn theâm giaøn

nhaïc Taây phöông keøn troáng inh oûi laøng treân

xoùm döôùi ñeàu hay bieát.

Sao ngöôøi ta laøm ma chay maø khoâng

chòu suy nghó, cöù baét chöôùc thaáy ai laøm sao

mình laøm vaäy. Thôøi ñaïi chuùng ta khoâng cho

pheùp laøm moät ñieàu thieáu suy nghó. Khi laøm


120

moät ñieàu gì thì caàn phaûi suy tö caân nhaéc kyõ

löôõng roài môùi laøm.

Hình 55. Nhieàu haøng thaát coù loái ñi trong Chuøa AM

˗ Thöù nhaát laøm seõ khoâng thaát baïi.

˗ Thöù hai ngöôøi coù trí hoï cho chuùng ta

khoâng phaûi laø keû huû laäu, doát naùt, ngu si, chæ

bieát baét chöôùc laøm theo ngöôøi xöa.

˗ Thöù ba coù trí saùng suoát phaân bieät laøm

ma chay nhö theá naøo ñuùng vaø nhö theá naøo

sai. Ñuùng coù lôïi ích gì? Vaø sai coù haïi gì?

Laøm ma chay theo ñuùng tinh thaàn Phaät

giaùo thì chuùng ta haõy nghieân cöùu laïi taøi lieäu

caùch taåm lieäm laøm ma chay cuûa CHUØA AM

höôùng daãn, vì caùch thöùc laøm ma chay cuûa


CHUØA AM laø laøm theo nhöõng lôøi daïy cuûa ñöùc

Phaät.

Laøm ma chay theo lôøi daïy cuûa ñöùc Phaät

trong tinh thaàn daân toäc Vieät Nam laø traùnh xa

nhöõng huû tuïc, meâ tín, laïc haäu, ñoù laø laøm giaûm

bôùt nhöõng söï hao toán nhaûm nhí raát nhieàu.

Coøn laøm moät ñaùm tang theo kinh saùch phaùt

trieån thì phaûi chòu hao toán tieàn baïc cuùng

döôøng trai taêng, vì chö taêng phaùt trieån

thöôøng hay baøy veõ theo kieán giaûi meâ tín cuùng

kieáng, tuïng kinh caàu sieâu quaù nhieàu. Tính töø

ngaøy cheát cho ñeán ngaøy laøm tuaàn maõn tang

phaûi hao toán haèng trieäu baïc cho caùc thaày ngoài

trong maùt höôûng baùt vaøng baèng tieàn cuûa moà

hoâi nöôùc maét cuûa ñaøn na thí chuû laøm ra.

Ngöôøi phaät töû khoâng saùng suoát khoâng

döïa vaøo nhöõng lôøi daïy cuûa ñöùc Phaät trong

kinh saùch nguyeân thuûy maø cöù nghe theo caùc

thaày phaùt trieån ñaõ laøm hao toán tieàn cuûa maø

coøn bò ngöôøi ta cho raèng laø nhöõng haïng ngöôøi

meâ tín, laïc haäu, ngu si.


122

Cách thức

tẩm liệm

ma chay

Caùch thöùc laøm ma chay theo CHUØA

AM daïy nhö döôùi ñaây:

“Khi moät ngöôøi thaân trong gia ñình maát

thì nhöõng ngöôøi trong gia ñình caàn phaûi lo

taåm lieäm, khoâng neân ñeå cho ngöôøi xa laï laøm

coâng vieäc naøy. Vì ñeå cho ngöôøi xa laï taåm lieäm


ngöôøi thaân cuûa mình, coù ñieàu chi khoâng veä

sinh, sô soùt hoï seõ noùi ra cho moïi ngöôøi bieát

theá naøy theá khaùc, khoâng toát vaø raát toäi nghieäp

cho ngöôøi thaân cuûa mình ñaõ maát. Vì khi beänh

ñau khoâng laøm chuû ñöôïc thaân neân coù khi tieåu

tieän trong quaàn. Coù leõ khoâng ai muoán nhö

vaäy, phaûi khoâng quyù vò?

Cho neân, traùch nhieäm nhöõng ngöôøi trong

gia ñình khi coù ngöôøi thaân maát thì phaûi lo

taåm lieäm vaø an taùng cho chu ñaùo ñöøng ñeå

ngöôøi beân ngoaøi xen vaøo.

Chuùng toâi thöôøng thaáy vieäc taåm lieäm

ngöôøi thaân trong gia ñình, hoï thöôøng giao

phoù cho Ban Ñaïo Tyø trong toå chöùc cuûa caùc

traïi hoøm, trong ñoù coù nhieàu taêng, ni tuïng

nieäm. Cho neân, ôû ñaây chæ caàn giaù caû soøng

phaúng laø coù ñaày ñuû laøm taát caû vieäc ma chay

theo baøi baûn kinh saùch phaùt trieån. Coøn nhöõng

ngöôøi thaân trong gia ñình chæ bieát nghe theo

vaø chaáp nhaän chôù khoâng bieát vieäc laøm ñoù

ñuùng sai theo ñuùng Phaät giaùo hay theo ngoaïi

ñaïo, meâ tín hay chaùnh tín, huû laäu hay tieán

boä, aân nghóa hay voâ aân, hoï ñeàu tai ngô baát

bieát. Ai laøm sao cuõng ñöôïc mieãn laø ñem choân

caát cho xong. Noùi theá chôù ñaùm tang ngöôøi ta

thöôøng ñeå töø ba ngaøy cho ñeán baûy ngaøy vaø


124

coøn hôn theá nöõa neáu ngaøy giôø khoâng toát bò

truøng tang lieân taùng.

Bôûi khoâng hieåu khoâng bieát neân ñaõ bieán

vieäc ma chay trôû thaønh vieäc laøm meâ tín, laïc

haäu, maø coøn noùi leân söï voâ tình ñaõ ñaùnh maát

ñi aân nghóa cuûa nhöõng ngöôøi thaân coøn soáng

ñoái vôùi ngöôøi cheát.

Trong gia ñình coù ngöôøi thaân maát thì

moïi ngöôøi phaûi bình tónh, saùng suoát, vì coù

nhöõng vieäc caàn phaûi laøm nhö sau:

Hình 56. Thaát cuûa Thaày

Vieäc thöù nhaát: Khi coù moät ngöôøi thaân

maát, vieäc ñaàu tieân phaûi duøng nöôùc aám vaø laáy

khaên saïch lau khaép cô theå cuûa ngöôøi thaân


maát cho saïch seõ roài thay ñoåi quaàn aùo môùi, boû

boä ñoà cuõ xeáp laïi ngay ngaén ñeå boû vaøo aùo quan

khi taåm lieäm.

Vieäc thöù hai: Laø phaûi mua moät bao traø

khoâ raûi ñeàu döôùi ñaùy aùo quan moät lôùp khoaûng

ñoä 2 phaân. Vì traø seõ ruùt hôi cuûa ngöôøi cheát

giöõ veä sinh chung cho moïi ngöôøi gia ñình.

Vieäc thöù ba: Laø phaûi mua moät taám vaûi

ba thöôùc chieàu daøi vaø moät thöôùc saùu chieàu

ngang, neáu cö só thì duøng maøu traéng, coøn tu

só thì duøng maøu vaøng. Khoâng coù vaûi khoå roäng

thì hai mieáng vaûi kheùp laïi.

Vieäc thöù tö: Laø phaûi traûi taám vaûi aáy ra

roài ñaët thaân ngöôøi cheát naèm ngay ngaén giöõa

taám vaûi.

Vieäc thöù naêm: Laø phaûi coù boán ngöôøi

thaân trong gia ñình, con trai tröôûng ôû ñaàu

ngöôøi cheát coøn taát caû nhöõng ngöôøi khaùc, moät

ngöôøi ôû döôùi chaân, moät ngöôøi ôû beân hoâng maët

vaø moät ngöôøi ôû beân hoâng traùi moãi ngöôøi ñeàu

naém meùp vaûi ñoàng giôû leân moät löôït roài ñaët

thaân ngöôøi cheát vaøo aùo quan. Neáu ngöôøi cheát

laø nam thì meùp vaûi beân traùi phuû tröôùc, roài

meùp vaûi beân maët phuû keá tieáp roài ñeán meùp vaûi

treân ñaàu vaø cuoái cuøng meùp vaûi döôùi chaân phuû

leân laø xong. Neáu laø ngöôøi nöõ thì beân maët phuû


126

tröôùc beân traùi phuû sau. Caùch taåm lieäm ñoù

theo qui luaät nhaân quaû aâm döông. Vì chuùng

ta ñang soáng trong qui luaät nhaân quaû aâm

döông, treân haønh tinh naøy khoâng moät ngöôøi

naøo thoaùt ra khoûi, nhöng taïi sao Taây, Taøu,

Nhaät, Myõ, v.v.. laø laïi khoâng theo qui luaät naøy

maø laïi taåm lieäm khaùc theo phong tuïc cuûa baûn

xöù?

Hình 57. Queâ höông

Xin thöa! Vì khoâng laøm ñuùng theo qui

luaät nhaân quaû thì khi sinh cuõng gaëp nhieàu

khoù khaên, coøn khi cheát cuõng ñaâu phaûi deã

daøng. Vì sinh nhö vaäy, cheát nhö vaäy laø ñi


ngöôïc laïi qui luaät nhaân quaû neân thoï bieát bao

nhieâu söï ñau khoå. Quyù vò coù thaáy khoâng?

Thuaän theo qui luaät nhaân quaû thì soáng

cuõng nhö cheát ñeàu ñöôïc bình an yeân oån, coøn

ñi ngöôïc laïi nhaân quaû soáng cuõng nhö cheát

ñeàu thoï khoå voâ vaøn. Do ñoù, ñöùc Phaät daïy con

ngöôøi neân coù tri kieán giaûi thoaùt laø vaäy.

Luùc baây giôø muoán taåm lieäm theo nhöõng

vaät duïng gì thì neân ñeå döôùi chaân ngöôøi cheát.

Xong ñaäy naép aùo quan vaø ñoùng ñinh laïi. Chôù

khoâng neân cheøn nheùt rôm raï hoaëc taát caû

nhöõng vaät duïng gì khaùc chæ ñeå thaân ngöôøi

cheát nhö ngöôøi naèm nguû laø toát nhaát. Ñöøng

nghó theo kieåu meâ tín ngöôøi cheát phaûi boù chaët

taåm lieäm phaûi cho chaët chòa ñeå thaân ngöôøi

cheát khoâng ñoäng ñaäy ñöôïc, neáu thaân ngöôøi

cheát ñoäng ñaäy laø con chaùu phaûi beänh ñau. Ñoù

laø moät daïng meâ tín, chôù con ngöôøi ñau beänh

laø do nhaân quaû aùc cuûa ngöôøi ñoù laøm ra, chôù

khoâng ai laøm cho hoï ñau beänh ñöôïc. Nhö quyù

vò gieát haïi caù toâm vaø aên thòt thì quyù vò laøm

sao traùnh thaân beänh ñau, vì nuoâi thaân cuûa

quyù vò baèng söï cheát vaø ñau khoå cuûa caù toâm.

Quyù vò neân nhôù nhaân naøo quaû naáy khoâng ai

laøm quyù vò maø chính quyù vò ñaõ laøm cho quyù

vò khoå, quyù vò coù bieát khoâng?


128

Hình 58. Baûng hieäu Chuøa Am ngaøy xöa , “LONG AN TÖÏ”

Vieäc thöù saùu: Laø phaûi coù moïi ngöôøi

trong gia ñình ñoàng khieân aùo quan ñaët ngay

giöõa nhaø, tröôùc aùo quan ñaët moät baøn thôø nhoû,

ñaët aûnh ngöôøi cheát vaø moät lö höông ñeå moïi

ngöôøi ñeán cuùng ñieáu chia buoàn, nhöng khoâng

caàn thaép höông chæ caàn chaép tay tröôùc di aûnh

ngöôøi quaù coá toû loøng chia buoàn vôùi gia ñình

coù ngöôøi thaân maát maø thoâi.

Xin nhaéc laïi moät laàn nöõa, ngöôøi ñeán

phuùng ñieáu khoâng caàn phaûi thaép höông maø

chæ caàn chaép tay tröôùc ngöïc ñaûnh leã ngöôøi

cheát ba leã laø ñuû.

Vieäc thöù baûy: Laø phaûi ñaët aùo quan vaø

baøn thôø nhoû trong nhaø xong thì nhöõng con


chaùu teà töïu ñaûnh leã vaø ngay luùc ñoù ngöôøi gia

tröôûng phaùt vaûi tang cho moïi ngöôøi trong gia

ñình, treû em moät mieáng vaûi traéng nhoû caøi

treân aùo, coøn nhöõng ngöôøi lôùn, daâu, reå, con

trai vaø con gaùi thì ñoäi khaên traéng phuû kín

ñaàu nhö nhau.

Vì daâu, reå, con trai vaø con gaùi ñeàu laø con

trong gia ñình caû, khoâng neân phaân chia con

trai con gaùi vaø daâu reå khaùc nhau maø töø xöa

ñaõ coù nhöõng tö töôûng phaân chia giai caáp heïp

hoøi ích kyû trong gia ñình khieán cho con caùi

trong nhaø giaûm loøng yeâu thöông nhau, maát

ñoaøn keát. Vì hoï cöù nghó raèng con trai con gaùi

laø maùu muû coøn daâu reå laø ngöôøi döng nöôùc laõ.

Nhöõng tö töôûng naøy ñaõ khieán tình caûm con

ngöôøi cuõng bò maát maùt raát nhieàu. Chuùng ta

haõy maïnh daïn deïp saïch nhöõng tö töôûng chia

caét tình yeâu thöông cuûa nhöõng ngöôøi thaân

trong gia ñình. Tuy khoâng bieát nhau thì hoï

coøn laø ngöôøi xa laï trong gia ñình, nhöng tình

yeâu thöông cuûa chuùng ta ñoái vôùi hoï, hoï vaãn laø

moät ngöôøi Vieät Nam yeâu thöông cuûa chuùng ta

trong moät nöôùc. Cho neân, khi hoï laø moät ngöôøi

thaân trong gia ñình thì duø laø con trai, con

gaùi, daâu, reå ñeàu toân troïng yeâu thöông nhau

nhö anh em ruoät thòt trong moät nhaø, ñöøng coù

tö töôûng phaân chia nhö töø xöa ñeán naøy laø


130

chuùng ta coøn keùm vaên minh tieán boä treân tình

caûm con ngöôøi. Ngaøy nay chuùng ta phaûi tieán

boä hôn ngaøy xöa, tieán boä moïi maët trong ñoù coù

tình caûm con ngöôøi.

Hình 59. Ñoàng queâ yeân aû

Sau khi choân caát xong trôû veà nhaø thì

khaên traéng ñöôïc traû laïi nôi baøn thôø, chæ moïi

ngöôøi coøn mang treân ngöôøi moät mieáng vaûi

traéng nhoû nôi ngöïc neáu aùo vaûi maøu ñen, coøn

aùo vaûi maøu traéng thì vaûi tang phaûi baèng

mieáng vaûi maøu ñen.

Vieäc thöù taùm: Laø ngöôøi cheát khoâng neân

ñeå laâu vì ñeå laâu laøm maát veä sinh chung, vì

vaäy saùng cheát chieàu choân, chieàu cheát saùng


choân, coøn coù ñieàu kieän ñeå laâu thì chæ neân moät

ngaøy ñeâm maø thoâi. Ñoù laø vì coù con em chaùu ôû

xa chöa veà kòp.

Vieäc thöù chín: Khoâng neân röôùc thaày

chuøa tuïng nieäm caàu sieâu vì ngöôøi cheát ñaõ

theo nghieäp taùi sinh luaân hoài ngay lieàn khi

cheát coøn ñaâu maø caàu sieâu. Ñoù laø moät vieäc laøm

muø quaùng meâ tín.

Vieäc thöù möôøi: Khoâng neân röôùc nhaïc

troáng keøn laøm aàm ó, ñaùm ma laø nôi maát maùt

ñau buoàn, coù gì vui ñaâu maø keøn troáng. Vaø

nhaát laø ñaây khoâng phaûi choã buoân baùn thaân

ngöôøi cheát ñeå laáy tieàn. Vaäy neân traùnh ñaøn

keøn troáng, vì ñaøn keøn troáng laøm aàm ó baùo tin

cho moïi ngöôøi bieát ñeå ñeán cuùng ñieáu teá leã. Ñoù

laø caùch thöùc ñem thaây ngöôøi cheát ra buoân

baùn.

Vieäc thöù 11: Khi ñöa aùo quan leân xe

tang ñeå ñi choân caát thì khoâng neân raûi giaáy

tieàn vaøng maõ theo ñöôøng laøm maát veä sinh

chung trong moâi tröôøng soáng. Vaø nhaát laø

khoâng neân röôùc moät oâng thaày chuøa ngoài tuïng

nieäm eâ a treân xe tang. Ñoù laø hình thöùc laïc

haäu meâ tín thieáu vaên hoùa khoâng khoa hoïc.


132

Hình 60. Taûng ñaù nôi HT Truï trì toïa thieàn suoát ñeâm ngaøy

Vieäc thöù 12: Haï huyeät, khi xe tang ñeán

nôi thì aùo quan chuyeån töø treân xe ñeán huyeät

ñeå aùo quan ngay ngaén treân huyeät vaø luùc baáy

giôø con caùi taäp trung laïi ñaûnh leã laàn cuoái

cuøng. Sau khi con caùi ñaûnh leã xong thì aùo

quan töø töø haï huyeät.

Vieäc thöù 13: Khi choân caát xong moïi

ngöôøi ñoàng trôû veà nhaø vaø ñaët baøn thôø ngöôøi

maát nôi trang nghieâm nhaát trong nhaø ñeå

haøng ngaøy con chaùu töôûng nhôù coâng ôn cuûa

ngöôøi ñaõ maát.

Vieäc thöù 14: Khoâng neân môû cöûa maû,

trong ba ngaøy chuùng ta ñeán thaêm moä vaø ñaép

söûa sang laïi cho saïch seõ hoaëc xaây moä ñeå phaàn


moä ñöôïc beàn laâu vaø haèng naêm veà thaêm vieáng

(Taûo moä).

Vieäc thöù 15: Haèng ngaøy ñeán giôø aên caû

gia ñình xuùm laïi aên thì neân ñeå moät ñoâi ñuõa

vaø moät caùi baùt, moïi ngöôøi trong nhaø ñeàu môøi

ngöôøi cheát aên côm, nhaát laø ngöôøi gia tröôûng,

töôûng chöøng nhö ngöôøi coøn soáng, chöù khoâng

neân ñem côm cuùng treân baøn thôø.

Vieäc thöù 16: Tuaàn thaát. Nhöõng thaùng

ñaàu môùi maát chuùng ta chia ra laøm ba tuaàn

thaát. Tuaàn thaát thöù nhaát laø baûy ngaøy; tuaàn

thaát thöù hai laø 21 ngaøy; tuaàn thaát thöù ba laø

49 ngaøy. Trong nhöõng ngaøy tuaàn thaát aáy

chuùng ta laøm moät böõa côm môøi nhöõng ngöôøi

naøo ñaõ giuùp chuùng ta trong vieäc ma chay ñeán

duøng böõa côm thaân maät ñeå chuùng ta toû loøng

bieát ôn vôùi nhöõng ngöôøi baïn thaân naøy.

Vieäc thöù 17: Sau moät naêm maát chuùng ta

laøm moät böõa côm vaø con chaùu veà ñaày ñuû

ngöôøi gia tröôûng nhaéc ñeán coâng ôn cuûa ngöôøi

ñaõ maát ñoái vôùi gia ñình vaø ñoái vôùi queâ höông

toå quoác.


134

Hình 61. Thaày Thích Thoâng Laïc luùc ôû Hoøn Sôn môùi veà Traûng Baøng

Vieäc thöù 18: Ñeán naêm thöù hai sau khi

maát cuõng laøm moät maâm côm môøi con chaùu veà

ñuû maët ngöôøi gia tröôûng tuyeân boá maõn tang

vaø thu hoài nhöõng mieáng vaûi traéng nhoû vaø


ñem ñoát. Töø ñaây veà sau khoâng coøn ai mang

tang khoù nöõa”.

Möôøi taùm ñieàu caàn phaûi laøm trong vieäc

ma chay khi coù ngöôøi thaân maát laø chaùnh tín

trong Phaät giaùo, xin quyù phaät töû neân löu yù ñeå

traùnh nhöõng vieäc laøm muø quaùng, meâ tín, laïc

haäu maø töø xöa ñeán nay ngöôøi ta ñaõ truyeàn

thöøa nhau thaønh moät phong tuïc huû laäu vay

möôïn neàn vaên hoùa cuûa Phật giaùo Trung Quoác

thieáu tính khoa hoïc, thieát thöïc cuï theå.

Cho neân, taát caû nhöõng vaên hoùa ñöôïc

truyeàn thöøa töø xöa ñeán nay, khoâng phaûi

nhöõng vaên hoùa naøo ñeàu ñuùng heát. Vaên hoùa

truyeàn thöøa coù nhöõng caùi ñuùng, nhöng cuõng

coù nhöõng caùi sai, caùi sai thì maïnh daïn maø

deïp boû vaø caùi ñuùng thì neân duy trì nhöng

phaûi chuyeån thaønh moät neàn vaên hoùa Vieät

Nam, chôù khoâng kheùo vaên hoùa Vieät Nam maø

laïi thaønh moät neàn vaên hoùa lai caêng cuûa

nhöõng nöôùc ngoaøi.

Trong nöôùc chuùng ta coù bao nhieâu nhaø

tri thöùc Vieät Nam, oâng naøo cuõng coù baèng tieán

só theá maø vaên hoùa Vieät Nam trong vieäc ma

chay xuaát phaùt ôû ñaâu xin quyù vò haõy traû lôøi?

Hay baûo raèng Vieät Nam khoâng coù neàn vaên

hoùa ma chay thì sai.


136

Hình 62. Khu vöïc ñang phaùt trieån cuûa Chuøa Am

Coù ngöôøi soáng töùc laø phaûi coù ngöôøi cheát,

coù ngöôøi cheát laø phaûi coù ma chay. Vaäy vieäc

laøm ma chay phaûi coù baøi baûn, nghi thöùc roõ

raøng, chôù khoâng phaûi vay möôïn vieäc ma chay

cuûa nöôùc khaùc maø aùp duïng laøm vieäc ma chay

cho nöôùc mình. Moãi daân toäc ñeàu coù neàn vaên

hoùa khaùc nhau, vaäy chuùng ta haõy trieån khai

neàn vaên hoùa cuûa daân toäc trong ñoù coù vaên hoùa

ma chay cuûa nöôùc mình. Chuùng ta laø moät daân

toäc anh huøng baát khuaát moïi theá löïc cuûa ngoaïi

bang. Cho neân, chuùng ta khoâng caàn vay möôïn

vaên hoùa ma chay cuûa nöôùc naøo caû. Vaø nhö

vaäy môùi xöùng dang laø moät nöôùc ñoäc laäp vaên

hoùa tö töôûng ngang haøng vôùi caùc nöôùc treân

theá giôùi.


Ñieàu naøy chuùng ta ñaõ thaáy raát roõ töø xöa

ñeán nay vieäc laøm ma chay cuûa daân toäc Vieät

Nam ñeàu chòu aûnh höôûng vaên hoùa Trung

Quoác. Khoâng ngôø Vieät Nam chæ baét chöôùc laøm

ma chay theo neàn vaên hoùa laïc haäu meâ tín cuûa

Trung Quoác, neân ngöôøi Vieät Nam phaûi chòu

tieâu hao moät soá tieàn quaù lôùn nhaûm nhí khoâng

mang tính chaát ñaïo ñöùc lôïi ích thieát thöïc cho

ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa daân toäc

Vieät Nam.

Hình 63. Nhöõng ngoâi thaát trong tu vieän

Chuùng ta laø ngöôøi Vieät Nam phaûi soáng

trong neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa Vieät Nam.

Neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa Vieät Nam khoâng


138

phaûi töø treân trôøi rôi xuoáng maø chính töø

nhöõng con ngöôøi Vieät Nam bieát laøm ra.

Nhöõng ngöôøi Vieät Nam coù trình ñoä kieán

thöùc tieâu bieåu, hieåu bieát saâu roäng thì neân

cuøng nhau ngoài laïi hoïp baøn veà vaên hoùa ñaïo

ñöùc cuûa daân toäc Vieät Nam töø xöa ñaõ truyeàn

thöøa ñeán nay.

Tinh thaàn vaên hoùa ñaïo ñöùc aáy, chuùng ta

phaûi loïc löøa caùi naøo khoâng chòu aûnh höôûng

cuûa neàn vaên hoùa nöôùc ngoaøi ñoù laø neàn vaên

hoùa ñaïo ñöùc cuûa Vieät Nam. Khi chuùng ta loaïi

tröø vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa nöôùc ngoaøi ra khoûi

thì chuùng ta trieån khai neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc

cuûa Vieät Nam. Tuy raèng noù chöa ñöôïc ñaày ñuû

thì chuùng ta hoïp nhau goùp yù döïng laïi nhöõng

haønh ñoäng vaên hoùa ñaïo ñöùc naøo coøn thieáu,

laøm cho noù ñaày ñuû hôn, chôù khoâng ñöôïc laáy

neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa nöôùc ngoaøi caûi löông

thaønh neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa nöôùc mình

thì khoâng ñöôïc.

Muoán laäp thaønh moät neàn vaên hoùa ñaïo

ñöùc maø khoâng bò aûnh höôûng cuûa moät neàn vaên

hoùa nöôùc naøo caû thì phaûi döïa vaøo naêm ñieàu

ñaïo ñöùc cuûa loaøi ngöôøi. Naêm ñieàu ñaïo ñöùc naøy

noù khoâng thuoäc veà moät toân giaùo naøo caû, noù

cuõng khoâng thuoäc veà moät neàn vaên hoùa ñaïo


ñöùc truyeàn thoáng naøo caû, noù laø vaên hoùa ñaïo

ñöùc cuûa loaøi ngöôøi töø khi coù loaøi ngöôùi. Naêm

ñieàu vaên hoùa ñaïo ñöùc naøy goàm coù:

1- Ñöùc hieáu sinh

2- Ñöùc ly tham

3- Ñöùc chung thuûy

4- Ñöùc thaønh thaät

5- Ñöùc minh maãn

Hình 64. Khu thaát trong tu vieän

Ñoù laø neàn ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû,

soáng khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå

taát caû chuùng sinh. Khi chuùng ta muoán xaây

döïng moät neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa daân toäc

Vieät Nam thì neân döïa vaøo naêm ñaïo ñöùc naøy,


140

trong naêm ñaïo ñöùc naøy ñaïo ñöùc naøo maø neàn

vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa Vieät Nam chöa coù thì

chuùng ta trieån khai thaønh vaên hoùa ñaïo ñöùc

cuûa Vieät Nam, coøn ñaïo ñöùc naøo ñaõ coù thì

chuùng ta laøm cho noù saùng toû cuûa neàn vaên hoùa

ñaïo ñöùc Vieät Nam ñaõ truyeàn thoáng.

Muoán cho neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa Vieät

Nam laø cuûa daân toäc Vieät Nam thì chuùng ta

phaûi loaïi tröø nhöõng vaên hoùa laïc haäu, meâ tín

cuûa caùc nöôùc ngoaøi vaø ngay caû cuûa toå tieân

chuùng ta ñaõ truyeàn thöøa töø xöa ñeán nay noù ñaõ

trôû thaønh nhöõng phong tuïc taäp quaùn cuûa daân

toäc Vieät Nam thì chuùng ta cuõng phaûi quyeát

taâm maïnh meõ loaïi tröø nhöõng ñieàu meâ tín, chôù

khoâng theå baûo thuû “xöa baøy nay laøm”.

Nhieäm vuï cuûa chuùng ta laø phaûi döïng laïi

neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc Vieät Nam ñuùng nghóa

cuûa noù ñeå con chaùu chuùng ta sau naøy thöøa

höôûng vaø ñöôïc soáng trong neàn vaên hoùa ñaïo

ñöùc Vieät Nam thaät söï cuûa noù khoâng laøm khoå

mình, khoå ngöôøi vaø khoå taát caû chuùng sinh.

Nhôø ñoù con chaùu cuûa chuùng ta môùi trôû thaønh

nhöõng ngöôøi nhaân aùi môùi xöùng ñaùng laø con

Tieân chaùu Roàng; môùi xöùng ñaùng laø daân toäc

Vieät Nam anh huøng; môùi xöùng ñaùng laø con

chaùu Tröng Vöông, Trieäu AÅu, Lyù Thöôøng


Kieät, Traàn Höng Ñaïo, Leâ Lôïi, Quang Trung,

Hoà Chí Minh.

Hình 65. Töôïng Phaät trong Chuøa Am

CHUØA AM seõ laøm vieäc naøy vaø nhaát ñònh

thaønh coâng trong vieäc döïng laïi neàn vaên hoùa

ñaïo ñöùc Vieät Nam maø khoâng bò aûnh höôûng

cuûa moät neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa nöôùc ngoaøi


142

cuõng nhö khoâng bò aûnh höôûng vaên hoùa ñaïo

ñöùc laïc haäu meâ tín truyeàn thoáng cuûa Toå Tieân.

Hình 66. Nhaø ôû trong tu vieän

Laø ngöôøi Vieät Nam chuùng ta haõy hoïc vaø

soáng ñuùng vôùi neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc cuûa ngöôøi

Vieät Nam. Neàn ñaïo ñöùc vaên hoùa cuûa ngöôøi

Vieät Nam ñöôïc döïng laïi baèng naêm ñöùc haïnh

cuûa loaøi ngöôøi. Vì theá, moïi coâng daân Vieät

Nam phaûi hoïc taäp vaø aùp duïng vaøo ñôøi soáng,

noù seõ mang laïi tình thöông yeâu con ngöôøi ñoái

vôùi con ngöôøi, noù seõ mang laïi söï soáng bình an

cho nhau, khoâng coøn ai laøm khoå ai.

Nhaát ñònh khi neàn vaên hoùa ñaïo ñöùc naøy

ñöôïc phoå caäp ñeán moïi töøng lôùp nhaân daân Vieät

Nam thì ñaát nöôùc chuùng ta khoâng coøn ai hôn


thua tranh chaáp nhaø cöûa, ruoäng vöôøn, tieàn

taøi, danh lôïi, v.v.. khoâng coøn xung ñoät vaø

chieán tranh nöõa.

Döôùi boùng maùt röøng traøm nhöõng ngoâi

nhaø nhoû laø nôi tu haønh cuûa nhöõng ngöôøi

quyeát taâm laøm chuû sinh, giaø, beänh, cheát.


144

Đường lối

tu học

CHUØA AM ngaøy nay chuyeân giaûng

daïy ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû soáng khoâng

laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø khoå taát caû chuùng

sinh. Khi ñaõ hoïc ñaïo ñöùc xong thaày truï trì

lieàn daïy nhöõng phöông phaùp tu taäp laøm chuû

SINH, GIAØ, BEÄNH, CHEÁT cuûa ñöùc PHAÄT

THÍCH CA MAÂU NI. Cho neân, phaät töû ôû khaép

nôi trong nöôùc cuõng nhö ôû ngoaïi quoác laàn löôït

veà tu taäp taïi CHUØA AM khieán CHUØA AM coù


haøng traêm ngoâi nhaø nhoû 3 x 4 m2 moïc leân

nhö naám. Hieän giôø CHUØA AM coù ñeán 260

ngoâi nhaø nhoû.

CHUØA AM phaùt trieån ñöôïc nhö ngaøy hoâm

nay thì cuõng neân nhôù laïi nhöõng ngaøy qua.

Thaùng 9 naêm 1980 meï thaày truï trì qua phaàn.

Thaày söûa sang laïi ngoâi nhaø cuûa meï ôû trôû

thaønh nhaø thôø Toå tieân, oâng baø trong ñoù thôø

boá, meï cuûa thaày. Hieän giôø ngoâi nhaø aáy ôû sau

nhaø khaùch. Sau khi meï maát, thaày truï trì taäp

trung trieån khai nhöõng kinh nghieäm tu taäp

cuûa mình ñaõ laøm chuû thaân taâm ñeå giuùp cho

nhöõng ngöôøi höõu duyeân tu taäp.

Thaày truï trì trieån khai kinh nghieäm

tu taäp cuûa mình döïa theo chaùnh phaùp

cuûa Phaät thuoäc kinh Nikaya do HT Minh

Chaâu dòch, ñeå höôùng daãn moïi ngöôøi tu

taäp theo chaùnh phaùp cuûa Phaät vaø laøm

chuû boán söï ñau khoå cuûa kieáp ngöôøi

(Sinh, giaø, beänh, cheát). Nhaát laø thaày chæ

thaúng cho moïi ngöôøi bieát caùi sai trong ñaïo

Phaät hieän giôø raát nhieàu, töø caùc boä kinh saùch

phaùt trieån vaø caùc boä kinh saùch Thieàn Toâng.

Nhöõng kinh saùch naøy ñeàu thuoäc veà Phaät giaùo

Trung Quoác thuoäc Haùn taïng, Vieät Nam khoâng

coù kinh saùch Phaät giaùo. Bôûi vaäy, ñoái vôùi Phaät


146

giaùo Vieät Nam kinh saùch coøn ngheøo naøn chæ

coù vay möôïn cuûa Trung Quoác.

Hình 67. Nôi thôø Phaät trong Chuøa Am ngaøy xöa

Maät Toâng thuoäc veà Phaät giaùo Taây Taïng,

v.v.. Töø Taây Taïng caùc sö thaày ñem buøa chuù

truyeàn sang qua caùc nöôùc Thaùi Lan, Mieán

Ñieän, Campuchia roài truyeàn sang qua Vieät

Nam, bieán cho Vieät Nam coù moät soá thaày buøa,

thaày ngaûi chuyeân trò beänh tröø taø ma yeåm quyû,

v.v.. taïo ra nhöõng tö töôûng meâ tín, laïc haäu.

Khi vaøo Vieät Nam taát caû nhöõng giaùo phaùp

naøy ñeàu laø taø giaùo ngoaïi ñaïo möôïn nhaõn hieäu

Phaät giaùo ñeå deã beà löôøng gaït tín ñoà Phaät giaùo

Vieät Nam.


Nhöõng kinh saùch naøy thuoäc veà vaên hoùa

Phaät giaùo Trung Quoác, nhöng töø xöa ñeán nay

Phaät giaùo Vieät Nam laïi laáy ñoù laøm vaên hoùa

cuûa mình. Thaät laø moät ñieàu sai laàm vaø laøm

nhuïc nhaõ cho neàn vaên hoùa nöôùc nhaø!

Ñem vaên hoùa meâ tín cuûa Trung Quoác

laøm vaên hoùa cuûa mình khieán cho nhaân daân

Vieät Nam meâ tín, laïc haäu, muø quaùng, laøm hao

tieàn toán cuûa vì cuùng baùi caàu sieâu, caàu an, ñoát

tieàn vaøng maõ, thaät laø voâ minh, khoâng saùng

suoát ñeå roài töï bieán noù thaønh moät phong tuïc

taäp quaùn laïc haäu, meâ tín truyeàn thoáng cuûa

daân toäc Vieät Nam töø xa xöa oâng baø truyeàn laïi

cho con chaùu ñeán ngaøy nay. Thaät laø moät ñieàu

sai laïc heát söùc, nhöng baây giôø muoán cho nhaân

daân deïp boû thì khoâng phaûi deã, khoâng phaûi

trong moät ngaøy hay hai ngaøy maø boû xuoáng

ngay lieàn ñöôïc.

Qua caùc trieàu ñaïi ngöôøi Vieät Nam raát

saùng suoát veà toân giaùo, bieát roõ toân giaùo laø moät

nhu caàu caàn thieát cho tinh thaàn cuûa daân toäc.

Hieåu ñöôïc ñieàu naøy Traàn Nhaân Toâng moät oâng

vua Vieät Nam am töôøng Thieàn Toâng Phaät

giaùo Trung Quoác, Ngöôøi coù saùng kieán muoán

bieán vaên hoùa Thieàn Toâng Trung Quoác thaønh

vaên hoùa Thieàn Toâng Vieät Nam. Vì theá, môùi coù


148

phaùi thieàn Truùc Laâm ra ñôøi maø tín ñoà Phaät

giaùo Vieät Nam goïi laø Thieàn Toâng Vieät Nam.

Hình 68. Röøng thieàn

Thieàn Toâng Vieät Nam khoâng coù gì

chuyeân roøng cuûa Vieät Nam caû. Neáu xeùt cho kyõ

thì Traàn Nhaân Toâng cuõng döïa vaøo Thieàn

Toâng, Tònh Ñoä Toâng cuûa Phaät giaùo Trung

Quoác chaép vaù laïi thaønh Thieàn Toâng Vieät

Nam. Cho neân, Thieàn Toâng Vieät Nam chaúng

coù phaùp moân naøo tu taäp môùi meû caû, chæ daãm

laïi loái moøn caùc phaùp haønh thieàn cuûa thieàn

Trung Quoác maø thoâi.

Taïi sao Traàn Nhaân Toâng laø moät nhaø vua

anh minh maø khoâng laáy kinh saùch nguyeân


thuûy cuûa Phaät giaùo trieån khai thaønh Thieàn

Toâng Vieät Nam?

Coù leõ luùc baáy giôø kinh saùch nguyeân thuûy

cuûa Phaät giaùo chöa ñöôïc truyeàn sang qua Vieät

Nam, chæ coù ba taïng kinh baèng chöõ Haùn cuûa

Trung Quoác. Tuy raèng trong taïng kinh Phaät

giaùo cuûa Trung Quoác coù kinh A Haøm, nhöng

luùc baáy giôø vua Traàn Nhaân Toâng cuõng chòu

aûnh höôûng kinh saùch phaùt trieån raát naëng neân

khoâng quan taâm laém, nhaát laø nhöõng boä kinh

naøy laïi mang teân “TIEÅU THÖØA”. Caùi teân

khoâng gôïi ñöôïc söï chuù yù cuûa ngöôøi khaùc, neân

vua Traàân Nhaân Toâng cuõng laø moät con ngöôøi

bình thöôøng, vì theá Ngaøi laáy nhöõng boä kinh

mang teân “TOÁI THÖÔÏNG THÖØA” ñeå trieån

khai thaønh Phaät Giaùo Thieàn Toâng Vieät Nam

nhö chuùng ta ñaõ bieát ngaøy hoâm nay noù coù teân

laø “TRUÙC LAÂM YEÂN TÖÛ”.

Traûi qua thôøi gian tu hoïc Thieàn Toâng

cuûa thieàn Trung Quoác, thaày truï trì caûm nhaän

noù khoâng phaûi cuûa Phaät giaùo maø cuûa caùc toå sö

Phaät giaùo Trung Quoác kieán giaûi vieát ra thaønh

kinh saùch daïy ngöôøi tu taäp theo kieåu Trung

Quoác, neân ngöôøi tu taäp raát ñoâng nhöng keát

quaû thì khoâng coù moät vò toå sö naøo laøm chuû

ñöôïc sinh, giaø, beänh, cheát gioáng nhö ñöùc Phaät


150

Thích Ca Maâu Ni. Do söï hieåu bieát naøy thaày

truï trì CHUØA AM laïi chòu khoù nghieân cöùu

kinh saùch nguyeân thuûy do hoøa thöôïng Minh

Chaâu dòch vaø cuoái cuøng thaày tu taäp ñaõ laøm

chuû sinh, giaø, beänh, cheát khoâng coøn khoù khaên

vaø meät nhoïc.

Hình 69. Thaát khaùch

Nhöõng ngöôøi ñeä töû ñaàu tieân cuûa Thaày laø

meï Thaày, em Thaày vaø moät ñöùa chaùu cuûa

Thaày, keá tieáp laø boán ngöôøi phaät töû ôû boán tænh

khaùc nhau. Ñoù laø thaày Nhö Haûi, sö coâ Baûo, sö

coâ Chaùnh vaø chuù cö só Thieän Ngoä ñeán xin tu

hoïc taïi CHUØA AM. Thaày truï trì ñeán trình baùo

vôùi chaùnh quyeàn coâng an ñòa phöông xaõ Gia

Loäc ñeå xin cho hoï taïm truù, vaøo chieàu hai giôø


cuøng ngaøy thì coâng an huyeän Traûng Baøng môøi

boán ngöôøi naøy giam laïi moät ñeâm ñeå ñieàu tra.

Nhöng cuoái cuøng boán ngöôøi naøy ñöôïc traû veà

cho ôû tu taäp, nhöng boán ngöôøi coù chuù Thieän

Ngoä quaù sôï neân xin veà khoâng daùm ôû tu.

Hình 70. Khu phaùt trieån

Khi chaùnh quyeàn hieåu roõ muïc ñích cuûa

CHUØA AM laø laøm lôïi ích cho daân cho nöôùc,

neân CHUØA AM nhaän ngöôøi vaøo tu hoïc raát deã

daøng khoâng phaûi laøm giaáy tôø thuû tuïc khoù

khaên, khi coù ngöôøi ñeán CHUØA AM tu hoïc thì

chæ ñaêng kyù hoï teân vaø nôi thöôøng truù cuûa hoï

taïi coâng an xaõ ñeå ñöôïc taïm truù.

Suoát 34 naêm trôøi CHUØA AM môû cöûa ñoùn

nhaän moïi ngöôøi khaép moïi nôi veà ñaây tu hoïc


152

ñeàu ñöôïc yeân oån tu haønh trong giaùo phaùp cuûa

ñöùc Phaät.

Suoát 34 naêm trôøi ngöôøi ra, keû vaøo khoâng

bieát bao nhieâu maø keå, nhöng khoâng bao giôø

coù moät ngöôøi xaáu, coù tieàn aùn, tieàn söï vaø

nhöõng ngöôøi nghieän ngaäp xì ke, ma tuùy vaøo

ñaây nuùp boùng, ñeå huùt chích, ñeå laøm vieäc phi

phaùp luaät. Taïi sao suoát thôøi gian daøi nhö vaäy

laïi khoâng coù keû xaáu vaøo ñaây nuùp boùng?

ÔÛ CHUØA AM coù boán ñieàu kieän maø ngöôøi

coù tieàn aùn, tieàn söï vaø nhöõng ngöôøi nghieän

ngaäp khoâng theå ñeán ñaây aån naùu laøm nhöõng

ñieàu phi phaùp ñoù ñöôïc. Ñoù laø:

˗ Thöù nhaát laø nôi ñaây daïy ngöôøi tu hoïc

ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû soáng khoâng khoå

mình, khoå ngöôøi. Vì theá, nhöõng ngöôøi cöôùp

cuûa gieát ngöôøi hay nhöõng keû troäm caép hoaëc

nhöõng ngöôøi huùt chích ñöôïc nghe nhöõng baøi

hoïc ñaïo ñöùc khoâng laøm khoå mình, khoå ngöôøi

thì raát xaáu hoå neân vaøo tu vieän seõ töï nguyeän

töø boû ñeå trôû thaønh ngöôøi toát. Coøn nhöõng

ngöôøi naøo thaáy boû khoâng ñöôïc thì khoâng daùm

vaøo xin ôû vì raát ngaïi nguøng vôùi moïi ngöôøi. ÔÛ

Tu Vieän Chôn Nhö coù nhieàu Phaät töû nghieän

thuoác laù, röôïu raát naëng, nhöng ñeán ñaây ñöôïc

thaày truï trì khích leä giôùi luaät ñöùc haïnh khoâng


laøm khoå mình, khoå ngöôøi vaø nhaát laø thaáy

trong chuùng khoâng ai huùt thuoác laù vaø uoáng

röôïu neân nhöõng phaät töû naøy quyeát taâm cai

nghieän baèng phöông phaùp nhieáp taâm maø

thaày truï trì ñaõ höôùng daãn, cuoái cuøng hoï ñaõ cai

nghieän ñöôïc.

Hình 71. Ñöôøng vaøo khu phaùt trieån


154

˗ Thöù hai trong tu vieän soáng chæ aên

ngaøy moät böõa, khoâng ñöôïc aên phi thôøi, ai aên

phi thôøi thì noäi qui tu vieän ghi roõ raøng treân

bia ñaù khieán cho moïi ngöôøi coøn aên phi thôøi

khoâng daùm ñeán.

˗ Thöù ba soáng ñoäc cö, khoâng ñöôïc noùi

chuyeän vôùi baát cöù moät ngöôøi naøo caû. Do söï

soáng moät mình neân ít ai chòu noåi söï coâ ñôn

neân khoâng daùm vaøo tu vieän. Vì khi vaøo thì

khoâng ñöôïc ñi tôùi ñi lui maø phaûi soáng trong

thaát moät mình khoâng baø con thaân thuoäc hay

baïn beø tôùi lui noùi chuyeän.

˗ Thöù tö nôi ñaây daïy ngöôøi tu taäp laøm

chuû sinh, giaø, beänh, cheát. Neân phaûi tu taäp

ngaøy ñeâm khoâng bieáng treå ñöôïc, phaûi sieâng

naêng thöùc khuya daäy sôùm. Ñoù cuõng laø moät

ñieàu khieán nhöõng ngöôøi löôøi bieáng tham lam

troäm caép, huùt chích khoâng daùm ñeán Tu Vieän

Chôn Nhö.

Cho neân, moïi ngöôøi vaøo ñaây phaûi theo

boán ñieàu treân ñaây giöõ gìn vaø coøn phaûi sieâng

naêng tu taäp theo thôøi khoùa, neáu löôøi bieáng

vaøo ñaây aên nguû nghæ phi thôøi seõ bò nhaéc nhôû

caûnh caùo, nhaát laø phaûi giöõ gìn 10 giôùi tu só

nghieâm chænh, neáu ai vaøo ñaây maø khoâng giöõ

gìn möôøi giôùi thì khoâng ñöôïc chaáp nhaän.


Möôøi giôùi tuy khoâng coù gì khoù nhöng ngöôøi ta

khoù giöõ gìn troïn veïn.

Hình 72. Coång vaøo khu nhaø khaùch

Möôøi giôùi goàm coù:

1. Khoâng neân saùt sinh.

2. Khoâng neân tham lam troäm caép,

khoâng neân laáy cuûa khoâng cho.

3. Khoâng neân daâm duïc.

4. Khoâng neân noùi doái.

5. Khoâng neân uoáng röôïu.

6. Khoâng neân trang ñieåm.

7. Khoâng neân nghe ca haùt vaø töï ca haùt.


156

8. Khoâng neân naèm giöôøng cao roäng lôùn.

9. Khoâng neân aên uoáng phi thôøi.

10. Khoâng neân caát giöõ tieàn baïc.

Vì CHUØA AM laø nôi tu haønh neân giôùi

luaät phaûi nghieâm chænh, neáu khoâng nghieâm

chænh thì chính baûn thaân ngöôøi tu só ñaõ xem

thöôøng giôùi luaät ñöùc haïnh cuûa Phaät, khi ñaõ

xem thöôøng giôùi luaät ñöùc haïnh cuûa Phaät thì

coøn tu taäp phaùp moân naøo ñöôïc. Xin quyù vò

nhôù con ñöôøng tu taäp theo Phaät giaùo laáy giôùi

luaät laøm phaùp moân tu taäp haøng ñaàu.

GIÔÙI, ÑÒNH, TUEÄ ñoù laø moät chöông trình

hoïc Phaät taát yeáu khoâng theå thay ñoåi chöông

trình naøo khaùc ñöôïc. Thay ñoåi khaùc laø do caùc

toå caùc heä phaùi phaùt trieån boû giôùi maø tu taäp

thieàn ñònh, neân thieàn ñònh aáy laø thöù taø thieàn,

taø ñònh cuûa ngoaïi ñaïo.

Nhö treân chuùng toâi ñaõ noùi chæ coù boán

ngöôøi xin veà ôû tu maø phaûi ngoài tuø moät ñeâm

thì noãi gian khoå cuûa CHUØA AM thaät laø gian

nan khi tieáp thu ngöôøi veà tu taäp. Nhöng tröôùc

söï gian nan thöû thaùch nhö vaäy, CHUØA AM

vaãn khoâng chuøn böôùc, vaãn hieân ngang ñöùng

söøng söõng phaùt trieån 260 ngoâi nhaø nhoû laàn


löôït moïc leân ñeå coù choã ôû cho moïi ngöôøi veà ôû

tu taäp vaø hoïc ñaïo ñöùc nhaân baûn.

Hình 73. Nhöõng ngoâi thaát trong tu vieän

Neáu chuøa Am khoâng ñuû duyeân trieån

khai neàn ñaïo ñöùc nhaân baûn - nhaân quaû thì

CHUØA AM seõ khoâng nhaän ngöôøi vaøo tu hoïc.

Vaø nhö vaäy thì thaày truï trì CHUØA AM khoâng

coù loãi boû maëc tín ñoà Phaät giaùo maø loãi aáy laø do

phöôùc baùu cuûa quyù phaät töû chöa ñuû, neân môùi

coù söï khoù khaên.

Cho neân, chuùng ta khoâng neân traùch ai caû

maø phaûi hieåu bieát ñoù laø do nhaân quaû cuûa moïi

ngöôøi chöa höôûng ñöôïc neàn ñaïo ñöùc vaø chaùnh

phaùp cuûa Phaät. Theo luaät nhaân quaû chuùng ta

nhaän xeùt thì con ngöôøi coøn soáng trong aùc


158

phaùp quaù nhieàu, vì theá CHUØA AM muoán döïng

laïi neàn ñaïo ñöùc nhaân - baûn nhaân quaû thì phaûi

chòu nhieàu khoù khaên, gian khoå. Ñoù laø nguyeân

nhaân chaùnh ñaùng maø chuùng ta caàn phaûi hieåu

bieát ñeå khoâng ngaïi khoù khaên, gian khoå, ñeå

luoân luoân beàn chí, kieân trì ñöøng bao giôø boû

cuoäc.

Töø caùi teân CHUØA AM ñeán TU VIEÄN

CHÔN NHÖ cuõng gaëp khoù khaên. CHUØA AM

hay TU VIEÄN CHÔN NHÖ chæ laø nhöõng danh

töø phaân bieät moät ngoâi chuøa bình thöôøng vaø

moät ngoâi chuøa coù nhieàu ngöôøi veà ôû tu taäp maø

thoâi. Cho neân, TU VIEÄN CHÔN NHÖ chæ laø

moät ngoâi CHUØA AM khi xöa, chöù khoâng coù gì

khaùc laï chæ coù tu só vaø cö só veà ñaây tu taäp

ñoâng ñaûo maø thoâi.

Danh töø CHUØA AM vaø danh töø TU VIEÄN

CHÔN NHÖ khoâng quan troïng vì ñoù laø moät

caùi teân ñeå moïi ngöôøi goïi.

Goïi CHUØA AM hay goïi TU VIEÄN CHÔN

NHÖ cuõng theá. Ñieàu quan troïng cuûa CHUØA

AM laø laøm sao höôùng daãn vaø ñaøo taïo cho moïi

ngöôøi tu hoïc ñaïo ñöùc coù keát quaû toát ñeïp,

nghóa laø moïi ngöôøi ñeán CHUØA AM hoïc taäp

ñaïo ñöùc ñeàu soáng khoâng laøm khoå mình, khoå

ngöôøi thì gia ñình cuûa hoï vaø xaõ hoäi seõ khoâng


coøn xung ñoät, khoâng coøn tranh chaáp, hôn

thua nhau, thì ñoù laø ñuùng muïc ñích vaø öôùc

nguyeän cuûa CHUØA AM ñaõ ñaït ñöôïc.

Hình 74. Ñöùc Phaät coøn laø thaùi töû caét toùc xuaát gia

Nhö quyù vò ñeàu bieát hoâm nay CHUØA AM

laø moät cô sôû roäng lôùn hôn 6, 7 maãu ñaát vaø keá

tieáp coøn phaùt trieån roäng hôn theá nöõa do TU

VIEÄN CHÔN NHÖ ñöùng teân quyeàn sôû höõu ñaát

ñai thuoäc Tænh Hoäi Phaät Giaùo Taây Ninh.

Thöa quyù vò! CHUØA AM khoâng coù taøi saûn

vaø quyeàn lôïi gì caû, noù chæ coù 260 ngoâi nhaø lôùn

nhoû ñeå moïi ngöôøi veà ôû tu taäp. Neáu Giaùo Hoäi

Phaät Giaùo hoaëc ai chòu keâ vai gaùnh vaùc vaøo

vieäc naøy thì thaày truï trì seõ vui loøng giao heát

cho. Bieát bao nhieâu söï cöïc nhoïc khoù khaên khi


160

laõnh chuùng tu hoïc, moät traùch nhieäm naëng neà

maø quyù vò coù nghó ñeán chöa?

Hình 75. Töôïng Phaät Thích Ca Maâu Ni naèm kieát töôøng trong khuoân vieân Chuøa Am

Naêm 2009 CHUØA AM ñang phaùt trieån

maïnh, nhöng cuõng gaëp nhieàu khoù khaên, gian

khoå nhaát. Veà khaâu quaûn lyù, veà vieäc xin giaáy

pheùp ñeå chaùnh quyeàn coâng nhaän CHUØA AM laø

TU VIEÄN CHÔN NHÖ. Vì CHUØA AM phaùt

trieån moät caùch raát töï nhieân maø khoâng löôøng

tröôùc ñöôïc, neân ñeán giôø naøy laø moät tu vieän coù

taàm côõ caû nöôùc môùi xin pheùp, thaät laø traùi

ngöôïc gioáng nhö caùi caøy ñi tröôùc con traâu.

Vì theá, vieäc xin giaáy tôø cuõng gaëp nhieàu

khoù khaên nhöng CHUØA AM hieän giôø coù nhieàu


ngöôøi giuùp ñôõ thaày Thoâng Laïc, nhôø theá neân

vaãn hieân ngang vöôït leân moïi söï khoù khaên

gian khoå. Nhaát ñònh CHUØA AM seõ laø nôi

döïng laïi neàn ñaïo ñöùc vaên hoùa nhaân baûn -

nhaân quaû cuûa Phaät giaùo. Neàn ñaïo ñöùc naøy seõ

maõi maõi ñi vaøo doøng lòch söû cuûa daân toäc Vieät

Nam vaø loaøi ngöôøi treân theá giôùi.

--------

HEÁT


162

MUÏC LUÏC

Chùa Am ............................................................... 5

Thư ngỏ................................................................. 9

Đôi nét giới thiệu về Chùa Am ............................. 15

Lời nói đầu .......................................................... 25

Chùa Am ............................................................. 35

Đời thứ nhất ........................................................ 39

Đời thứ hai .......................................................... 56

Đời thứ ba ........................................................... 65

Đời thứ tư ............................................................ 78

Đời thứ năm ........................................................ 87

Cách thức tẩm liệm ma chay............................... 122

Đường lối tu học ................................................ 144


GIÔÙI THIEÄU SAÙCH

1. Ñöôøng veà xöù Phaät (Möôøi taäp, boä môùi).

2. Nhöõng lôøi goác Phaät daïy (Boán taäp, taùi baûn

2011)

3. Vaên hoùa Phaät giaùo truyeàn thoáng (Hai taäp,

taùi baûn 2011)

4. Ñaïo ñöùc laøm ngöôøi (Taäp I, II...)

5. Caåm nang tu Phaät (Hai taäp)

6. Thieàn caên baûn

7. Haønh thaäp thieän & Töù voâ löôïng taâm

8. Nhöõng chaëng ñöôøng tu hoïc cuûa ngöôøi cö

só

9. Thôøi khoùa tu taäp trong thôøi Ñöùc Phaät

10. Giaùo aùn reøn nhaân caùch lôùp Nguõ Giôùi:

Ñöùc Hieáu Sinh (Taäp I, II, III)


Ñöùc Ly Tham (Taäp I...)


Ñaïo Ñöùc Gia Ñình (Taäp I...)

13. Möôøi Ñöùc Thaùnh Sa Di (Taäp I, II)

14. Giôùi ñöùc Thaùnh Taêng, Thaùnh Ni

15. Ñònh nieäm hôi thôû

16. Phaät giaùo coù ñöôøng loái rieâng bieät

17. Phaùp moân nieäm Phaät töù baát hoaïi tònh

18. Nghi thöùc thoï trai

19. Nhöõng lôøi taâm huyeát...


164

20. Möôøi hai cöûa vaøo ñaïo (2009)

21. Taïo duyeân giaùo hoùa chuùng sinh (môùi 2009)

22. Loøng yeâu thöông (2009)

23. Linh hoàn khoâng coù (2010 quí I)

24. Muoán chöùng ñaïo phaûi tu phaùp moân naøo?

(2010 - môùi)

25. Ba möôi baûy phaåm trôï ñaïo (2010 - môùi)

26. Giôùi ñöùc laøm ngöôøi - 2 taäp (2010 - môùi)

27. Lòch söû chuøa Am (2010 - môùi)

28. Linh hoàn khoâng coù - taùi baûn laàn I (2010 quí

IV)

29. Soáng moät mình nhö con Teâ Ngöu (2010)

30. Thanh qui Tu vieän Chôn Nhö (2010)

31. Loøng yeâu thöông - taäp 2 (2011)

32. Soáng möôøi ñieàu laønh (2011)

...


Caùc trang web hieän haønh coù ñaêng taûi

saùch cuûa Tröôûng laõo Thích Thoâng Laïc:

http://www.nguyenthuychonnhu.net

http://www.chonlac.org

http://www.chonnhu.net

http://www.thuvienthaythonglac.net

...

Öôùc mong moïi ngöôøi soáng khoâng laøm khoå

mình, khoå ngöôøi vaø khoå chuùng sinh.

http://www.chonlac.org/


166

PHẬT TỬ XIN ẤN TỐNG KINH

“LỊCH SỬ CHÙA AM”

- Phaät töû Haø Noäi

- Phaät töû Thaùi Nguyeân, Baéc Giang

- Phaät töû Haûi Phoøng, Haûi Döông

- Phaät töû Baéc Ninh

- Phaät töû Quaûng Ninh

- Phaät töû Haø Nam, Nam Ñònh, Ninh Bình

- Phaät töû Thanh Hoùa, Ngheä An, Haø Tónh

- Phaät töû Ñoàng Hôùi, Quaûng Bình

- Phaät töû Phuù Yeân

- Phaät töû Ñaø Naüng

- Phaät töû Hueá Thöøa Thieân

- Phaät töû Ninh Thuaän

- Phaät töû Nha Trang, Khaùnh Hoøa

- Phaät töû Bình Phöôùc

- Phaät töû Laâm Ñoàng, Ñaø Laït

- Phaät töû TP Hoà Chí Minh

- Phaät töû Ñoàng Nai

- Phaät töû Caàn Thô

- Phaät töû Ñoàng Thaùp


- Phaät töû Chaâu Ñoác, An Giang

- Phaät töû Caùi Beø, Cai Laäy

- Phaät töû Long An

- Phaät töû Taây Ninh

- Phaät töû Tieàn Giang, Myõ Tho, Beán Tre

- Phaät töû Soùc Traêng, Baïc Lieâu

- Phaät töû Kieân Giang

- Phaät töû Caø Mau, Nam Caên

- Phaät töû Baø Ròa - Vuõng Taøu

- Phaät töû Phöôùc Haûi, Long Ñaát

- Phaät töû Hoùc Moân, Baø Ñieåm

- Phaät töû Cuû Chi, Gia Ñònh

- Phaät töû Bình Döông

- Phaät töû Goø Daàu, Beán Caàu

- Phaät töû Tra Voû, Giang Taân

- Phaät töû Caåm Giang

- Phaät töû Phöôùc Hieäp

- Phaät töû Gia Bình, Baøu Tre

- Phaät töû Bình Laùi, Laùi Thieâu


168

NHAØ XUAÁT BAÛN TOÂN GIAÙO

Phöôøng Yeân Hoøa - Q.Caàu Giaáy - Haø Noäi

ÑT: (04) 37822845 - Fax: (04) 37822841

Chòu traùch nhieäm xuaát baûn:

Nguyeãn Coâng Oaùnh

Bieân taäp: Nguyeãn Töôøng Long

Bìa & Trình baøy: Thanh Tueä

Söûa baûn in: Ngoïc Phuùc

Ñoái taùc lieân keát:

TU VIEÄN CHÔN NHÖ

Ñieänthoaïi: 066.3982911 - 0988094445

Email: [email protected]

Soá löôïng in: 5.000 baûn, khoå: 13 x 20,5 cm

Taïi COÂNG TY COÅ PHAÀN IN THANH NIEÂN

(62 Traàn Huy Lieäu, Q. Phuù Nhuaän, TP.HCM)

Soá xuaát baûn: 736-2010/CXB/02-124/TG

In xong vaø noäp löu chieåu quyù III naêm 2010


Tröôûng laõo THÍCH THOÂNG LAÏC

mailto:[email protected]

lỊch sỬ chÙa am - thuvienthaythonglac.netsxb-36000... · lỊch sỬ chÙa am 18 giuùp hoï,...

Documents