leerpsychologie als basis voor effectieve instructiedaeme101/did2/college didaktiek...cognitieve...
TRANSCRIPT
Leerpsychologie als basis voor effectieve instructie
Liesbeth Kester
Inhoud
Instructie
Gagné’s instructietheorie (hoofdstuk 10)
Constructivisme (hoofdstuk 11)
Leren
Cognitieve informatieverwerking (hoofdstuk 3)
Betekenisvol leren en schema theorie (hoofdstuk 4)
Driscoll, M. P. (2005). Psychology of learning for instruction (3rd
edition). Boston: Pearson Education.
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 2
Instructie
Gagné’s instructietheorie
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 3
Maken jullie in jullie lessen wel eens gebruik van de volgende technieken?
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 4
Aandacht richten
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 5
Informatie organiseren
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 6
Vragen stellen
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 7
De boodschap vereenvoudigen
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 8
Oefening spreiden
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 9
Waarom gebruiken jullie deze technieken? Waarom zijn ze effectief?
• Aandacht richten • Informatie organiseren • Vragen stellen • De boodschap vereenvoudigen • Oefening spreiden
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 10
Leren
Cognitieve informatieverwerkingstheorie
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 11
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 12
Cognitieve informatieverwerkingstheorie
Stadia theorie – verwerking begint met
zintuiglijke input
Zintuiglijk geheugen • visueel • auditief
aandacht
patroonherkenning
Werkgeheugen
chunking, herhaling, coderen
ophalen
Lange termijn
geheugen
Voorbeeld aandacht
Processen
Aandacht:
https://www.youtube.com/watch?v=qhF_baBVIOs
Patroonherkenning
https://www.youtube.com/watch?v=Tpge6c3Ic4g
Voorbeeld Werkgeheugen
Digit span test
Pen en papier bij de hand? Je krijgt 10 seconden om de
volgende cijferreeks te memoriseren.
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 16
1 9 6 3 2 5 4
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 17
Schrijf de cijferreeks op.
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 18
Had je het goed?
1 9 6 3 2 5 4
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 19
Je krijgt 10 seconden om de volgende cijferreeks te
memoriseren.
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 20
2 3 6 5 9 3 7
2 8 1 4 8 6 5
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 21
Schrijf de cijferreeks op.
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 22
Had je het goed?
2 3 6 5 9 3 7
2 8 1 4 8 6 5
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 23
Je krijgt 10 seconden om de volgende cijferreeks te
memoriseren.
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 24
1977 2015 1842 2003
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 25
Schrijf de cijferreeks op.
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 26
Had je het goed?
1977 2015 1842 2003
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 27
Informatie verwerking
• Aandacht richten • Informatie organiseren • Vragen stellen • De boodschap vereenvoudigen • Oefening spreiden
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 28
Maken jullie in jullie lessen wel eens gebruik van de volgende technieken?
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 29
Een realistische context geven
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 30
Variatie aanbrengen
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 31
Feedback geven
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 32
Visualiseren stimuleren
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 33
Waarom gebruiken jullie deze technieken? Waarom zijn ze effectief?
• Een realistische context geven • Variatie aanbrengen • Feedback geven • Visualiseren stimuleren
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 34
Leren
Schema theorie
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 35
Betekenisvol leren en schema theorie
Schema theorie
Aard van schema’s
Kenniseenheden (theoriën, procedures)
Mentale modellen sturen uitvoering
Schema gebaseerde processen
Accretie/ elaboratie
Tuning
Herstructurering/ inductie
Automatisering 36
“Schema’s vormen een generieke, schematische kennisstructuur waaraan specifieke situaties gematcht kunnen worden. In andere woorden, schema’s bevatten slots die in specifieke situaties geconcretiseerd/ ingevuld kunnen worden.” (Anderson, 1978)
Betekenisvol leren en schema theorie
Schema theorie
Aard van schema’s
Kenniseenheden (theoriën, procedures)
Mentale modellen sturen uitvoering
Schema gebaseerde processen
Accretie/ elaboratie
Tuning
Herstructurering/ inductie
Automatisering 37
Eigenschappen: Kenniseenheden: Representaties van concepten: Onderliggende objecten, situaties, gebeurtenissen, acties en scripts. Mentale modellen: Schema’s die het probleemoplossen sturen.
Betekenisvol leren en schema theorie
Schema theorie
Aard van schema’s
Kenniseenheden (theoriën,
procedures)
Mentale modellen sturen uitvoering
Schema gebaseerde processen
Accretie/ elaboratie
Tuning
Herstructurering/ inductie
38
Processen: Accretie/ elaboratie: Nieuwe concrete informatie wordt begrepen en ingepast in bestaande schema’s en zodoende onthouden. Tuning: Bestaande schema’s veranderen zodanig dat ze meer overeenkomen met ervaring. Herstructurering/ inductie: Nieuwe schema’s ontstaan die oude schema’s vervangen of opnemen. Leren door analogie.
Voorbeeld schema
Waar gaat dit over?
Eerst legt u de spullen op verschillende stapeltjes. Eén stapeltje kan
voldoende zijn afhankelijk van de kenmerken van de spullen. Wel is
het beter kleine stapeltjes in plaats van (te) grote stapels te maken.
Een grote stapel lijkt aantrekkelijk maar levert eerder complicaties op.
Gebruik vervolgens het juiste product en volg de aanwijzingen op de
verpakking. Wanneer u de hele procedure heeft doorlopen legt u de
spullen weer op verschillende stapeltjes waarna u ze naar de juiste
plek brengt. De spullen zijn nu klaar voor gebruik. U kunt weer
onbezorgd genieten van de zon.
Kleding voorzien van UV filter met waspoeder
Eerst legt u de spullen op verschillende stapeltjes. Eén stapeltje kan
voldoende zijn afhankelijk van de kenmerken van de spullen. Wel is
het beter kleine stapeltjes in plaats van (te) grote stapels te maken.
Een grote stapel lijkt aantrekkelijk maar levert eerder complicaties op.
Gebruik vervolgens het juiste product en volg de aanwijzingen op de
verpakking. Wanneer u de hele procedure heeft doorlopen legt u de
spullen weer op verschillende stapeltjes waarna u ze naar de juiste
plek brengt. De spullen zijn nu klaar voor gebruik. U kunt weer
onbezorgd genieten van de zon.
(naar voorbeeld van Bransford & Johnson, 1972)
Schema constructie
• Een realistische context geven • Variatie aanbrengen • Feedback geven • Visualiseren stimuleren
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 42
Maken jullie in jullie lessen wel eens gebruik van de volgende technieken?
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 43
Demonstreren
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 44
Ondersteunen en corrigeren
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 45
Laten oefenen
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 46
Waarom gebruiken jullie deze technieken? Waarom zijn ze effectief?
• Demonstreren • Ondersteunen en corrigeren • Laten oefenen
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 47
Leren
Schema theorie
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 48
Betekenisvol leren en schema theorie
Schema theorie
Aard van schema’s
Kenniseenheden (theoriën, procedures)
Mentale modellen sturen uitvoering
Schema gebaseerde processen
Accretie/ elaboratie
Tuning
Herstructurering/ inductie
Automatisering 49
Processen: Accretie/ elaboratie: Nieuwe concrete informatie wordt begrepen en ingepast in bestaande schema’s en zodoende onthouden. Tuning: Bestaande schema’s veranderen zodanig dat ze meer overeenkomen met ervaring. Herstructurering/ inductie: Nieuwe schema’s ontstaan die oude schema’s vervangen of opnemen. Leren door analogie. Automatisering: Geautomatiseerde schema’s ontstaan door processen als ‘strenghtening’ waarvoor geen bewuste verwerking meer nodig is.
Schema automatisering
• Demonstreren • Ondersteunen en corrigeren • Laten oefenen
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 50
Cogn
itieve
leerp
sych
ologi
e als
basis
voor
effec
tief
instru
ctie
51
Samenvattend
Gagné’s Instructietheorie
9 Richtlijnen
52
1. Trekken, richten en vasthouden van de aandacht
2. Informeren over de leerdoelen
3. Activeren van voorkennis 4. Presenteren van de
leerinhoud 5. Geven van aanwijzingen
(guidance) 6. Laten oefenen/ toepassen 7. Geven van feedback 8. Beoordelen van prestaties 9. Verbeteren retentie en
transfer
Instructie
Constructivistische benadering
Maken jullie in jullie lessen wel eens gebruik van de volgende technieken?
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 54
Informatieproblemen oplossen
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 55
Ontdekkend leren
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 56
Samenwerkend leren
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 57
Probleemgestuurd leren
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 58
Zelfgestuurd leren
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 59
Waarom gebruiken jullie deze technieken? Waarom zijn ze effectief?
• Informatieproblemen oplossen
• Ontdekkend leren
• Samenwerkend leren
• Probleemgestuurd leren
• Zelfgestuurd leren
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 60
Leren
Constructivisme
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 61
Leerdoelen
Redeneren
Kritisch denken
Kennis begrijpen en gebruiken
Zelfregulatie
Betekenisvolle
reflectie
62
Constructivistische benadering
Uitgangspunten
Complexe, relevante
leeromgeving
Sociale interactie
Meerdere perspectieve/ representaties
Student-eigenaarschap
over leren
Zelf-bewustzijn
over leerprocessen
63
Constructivistische benadering
Complexe omgevingen: Studenten kunnen niet omgaan met de complexiteit van de praktijk als ze er niet mee geoefend hebben (transfer) Sociale interactie: Samenwerkend leren is wezenlijk anders dan individueel leren omdat het niet alleen gaat om het uitwisselen van kennis maar om co-constructie van kennis Meerdere perspectieven/ representaties: Voorkomt oversimplificatie, overgeneralisatie en overconfidence van fenomenen in de complexe werkelijkheid Student-eigenaarschap over leren: “Studenten weten zelf het beste wat goed voor ze is” Zelfbewustzijn over leren: Reflexitiviteit (≈ metacognitie), studenten kunnen zich bewust zijn van hun eigen rol in het leerproces
Hogere orde vaardigheden; metacogniteve vaardigheden; zelfregulerend leren vaardigheden; zelfsturend leren vaardigheden; 21ste eeuwse vaardigheden
• Informatieproblemen oplossen
• Ontdekkend leren
• Samenwerkend leren
• Probleemgestuurd leren
• Zelfgestuurd leren
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 64
Cogn
itieve
leerp
sych
ologi
e als
basis
voor
effec
tief
instru
ctie
65
Cognitivisme vs. constructivisme
Plaatsbepaling
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 66
Constructivistische theorie bestaat niet.
Het gaat om een verzameling van constructivistische
benaderingen van leren en instructie.
Plaatsbepaling
Filosofische achtergrond
Objectivisme Interpretivisme
Leertheorie Informatieverwer-kingstheorie
Schematheorie
Instructiebena-dering
Gagné Constructivistische benadering
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 67
Plaatsbepaling
Vanwege de tegenstelling tussen het objectivisme en het
interpretivisme ligt er aan de constructivistische benadering
geen duidelijk geheugenmodel ten grondslag
Constructivistische benadering is meer een filosofische
benadering
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 68
Concluderend
Constructivistische aannames leiden soms tot controversies
Objectivistische instructietheorieën zoals die van Gagné lijken
per filosofische definitie niet te verenigen met
interpretivistische, constructivistische benaderingen
MAAR, er is consensus over:
1. Alleen de actieve lerende is een succesvolle lerende
2. Leren door voorbeelden en leren door te doen helpt begrip
3. Leren om te begrijpen is beter dan uit het hoofd leren
4. De sociale structuur van de leeromgeving is belangrijk
Merrill’s vijf instructieprincipes
1. Presenteer realistische taken
2. Activateer voorkennis
3. Demonstreer de leerinhoud
4. Laat de leerinhoud toepassen
5. Laat de leerinhoud integreren in de persoonlijke, sociale
omgeving
Merrill, M. D. (2002). First principles of instruction. Educational
Technology Research and Development, 50(3), 43-59.
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 70
Cogn
itieve
leerp
sych
ologi
e als
basis
voor
effec
tief
instru
ctie
71
Hele taak instructieontwerp modellen
Voorbeeld hele taak model
Vier componenten instructie ontwerp model
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 72
Hele taak modellen
Deeltaakmodellen Hele taakmodellen
Atomistisch Holistisch
• Fragmentatie • Integratie
• Compartementalisatie • Coördinatie
• Weinig transfer • Transfer
Cognitieve leerpsychologie als basis voor effectief instructie 73
Cogn
itieve
leerp
sych
ologi
e als
basis
voor
effec
tief
instru
ctie
74
Bedankt voor jullie aandacht!