legal measure to protect victimization of women under...

C H A P T E R 21

คณะรฐศาสตรและนตศาสตร มหาวทยาลยบรพา

465

มาตรการทางกฎหมายในการคมครองเหยอจากความรนแรงในครอบครว

ศกษากรณการคกคามตดตามทางอนเทอรเนต (Cyberstalking) ในกฎหมายตางประเทศ*

Legal Measure to Protect Victimization of Women under Domestic Violence: A Case Study of Cyberstalking in

International Law รชน แตงออน (Ratchanee Tangon)

จรวธ ศรศกดสมบรณ (Chirawat Sirisaksomboon)

ดร., อาจารยประจ าภาควชานตศาสตร คณะรฐศาสตรและนตศาสตร มหาวทยาลยบรพา Dr., Lecturer, Department of Law, Faculty of Political Science and Law,

Burapha University [email protected]

บทคดยอ บทความวจยนเปนการศกษาเกยวกบมาตรการทางกฎหมายในการคมครองเหยอจาก ความรนแรงในครอบครว ศกษากรณการคกคามตดตามทางอนเทอรเนต (Cyberstalking) ในกฎหมายตางประเทศ โดยศกษาความหมาย แนวคดทฤษฎ และหลกกฎหมายทเกยวกบ Cyberstalking ท เกยวกบความรนแรงในครอบครว (Domestic violence) โดยเฉพาะผถกกระท าเปนผหญง ทงหลกสทธความคมครองผหญงระดบสากล และกฎหมายทเกยวของอนๆ ของประเทศไทยและตางประเทศ ตลอดจนวเคราะหปญหาทางกฎหมายเกยวความผดทางอาญาเรอง Cyberstalking และความรนแรงในครอบครวตามกฎหมายประเทศไทยศกษาเทยบกฎหมายของตางประเทศ จนไดขอสรปและขอเสนอแนะในการปรบปรงกฎหมายหรอมาตรการในการ

* บทความวจยนผเขยนน ามาจากงานวจยเรอง มาตรการทางกฎหมายในการคมครองเหยอจากความรนแรงในครอบครว ศกษากรณ

การคกคามตดตามทางอนเทอรเนต (Cyberstalking) ในกฎหมายตางประเทศ ไดรบทนอดหนนโครงการวจยประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2560 จากคณะรฐศาสตรและนตศาสตร มหาวทยาลยบรพา สญญาทนเลขท วจ 021/2560

รชน แตงออน/ จรวธ ศรศกดสมบรณ

วารสารการเมอง การบรหาร และกฎหมาย ปท 10 ฉบบท 3

466

ด าเนนการคดความรนแรงในครอบครวทเหมาะสมกบสภาพสงคมในยคเทคโนโลย 4.0 ของประเทศไทย การวจยดงกลาวเปนการวจยเชงคณภาพโดยใชวธการวจยแบบคนควาทางเอกสาร (Documentary research) โดยการศ กษากฎหมายของประ เทศไทยรวมท ง กฎหมายตางประเทศ กฎหมายทเกยวของ ค าพพากษาฎกาของศาลฎกา วทยานพนธ บทความทางวชาการทเกยวของกบ Cyberstalking ผลการวจย พบวา ประเทศไทยยงไมมบทบญญต Cyberstalking ในประมวลกฎหมายอาญาเหมอนอยางเชนกฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศเครอรฐออสเตรเลย ประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมนทบญญตเกยวกบการกระท าในลกษณะคกคามตดตามทใชเทคโนโลย เขามามสวนชวยในการกระท าความผด ปญหาประการทสองคอ กรณเกด Cyberstalking ระหวางสามภรยา ครก บคคลในครอบครวในสงคมไทย ดวยเหตทพระราชบญญตคมครองผถกกระท าดวยความรนแรงในครอบครว พ.ศ. 2550 ยงไมมความชดเจนในสวนของนยามของ ความรนแรงในครอบครวและบคคลในครอบครว โดยเฉพาะความผดเกยวกบ Cyberstalking ทกระท าตอเหยอและจากงานวจยเหยอจะเปนผหญงเสยเปนสวนมาก ปญหาคอ แคไหน เพยงใดทเปนเหตใหเกดอนตรายแกจตใจ หร ออารมณ ยกตวอยางเชน ถาสามตดตามคกคามทาง อนเทอร เนต (Cyberstalking) ภรยาโดยสามตดระบบแผนทน าทาง (GPS) หรอกลองตดตาม (Spy Camera) ท าใหภรยาเกดความกลวและท าหลายครงตดตอกน ท าใหเกดอาการตกใจ หลอน ระแวงตลอดท าใหบคลกภาพเปลยนแปลงไป เชนนถอเปนความรนแรงในครอบครวรปแบบหนงในกฎหมายตางประเทศ ซงกรณการใหค านยามค าวา “ความรนแรงในครอบครว” ของประเทศไทยมนกวชาการมความเหนวา เปนการใหค านยามทกวางเกนไป ไมชดเจนลกษณะตวอยางของการกระท ากอให เกดปญหาในการตความและการบงคบใชกฎหมายเมอเกดเหตการณท เรยกวา Cyberstalking ได ผวจยไดบทสรป คอ การกระท าในลกษณะ Cyberstalking สงผลกระทบตอบคคลในสงคมทเทคโนโลยเขามามบทบาทตอการใชชวตประจ าวนของบคคล ซงท าใหเกดความรนแรงในครอบครวรปแบบใหมทไมใชเพยงความรนแรงทางกายภาพตอผถกกระท าทเปนเพศหญงเทานน การกระท าลกษณะ Cyberstalking เปนการกระท าใหเกดความกลววาจะเกดความเสยหายตอชวต รางกาย ทรพยสนในรปแบบของการใชอนเทอรเนตเปนเครองมออนมผลกระทบตอความปลอดภยและสทธในความเปนสวนตวของบคคลเชนกน ดงนน จ าเปนตองมกฎหมายบงคบใชเก ยวกบ Cyberstalking ทเกยวของกบความรนแรงในครอบครว ทงน ผวจยมขอเสนอแนะใหปรบปรง แกไขและเพมเตมบทบญญตเกยวกบโทษทางอาญาในประมวลกฎหมายอาญา ในหมวดความผดตอ

C H A P T E R 21


467

เสรภาพและมโทษทางอาญา หากเปนการกระท าซ าๆ มากกวาสองครง เหมอนอยางเชน กฎหมาย มลรฐแคลฟอรเนยและกฎหมายของประเทศเครอรฐออสเตรเลย และกรณทผถกกระท าไดรบอนตรายแกกายและจตใจ หรอกรณทเปนเหตใหถงแกความตาย ผกระท าผด Cyberstalking ตองไดรบโทษสงขนอยางเชนกฎหมายอาญาของประเทศเยอรมน นอกจากน ยงเหนวาควรมการเพมนยามค าวา Cyberstalking ถอวาเปนรปแบบหนงของความรนแรงในครอบครว และค าวา บคคลในครอบครวใหหมายความรวมถง ครกเพศเดยวกนดวย เขาไปในนยามมาตรา 3 แหงพระราชบญญตคมครองผถกกระท าดวยความรนแรง ในครอบครว พ.ศ. 2550 เพอน ามาใชเปนแนวทางในการบญญตกฎหมายใหมเก ยวกบ Cyberstalking ใหเกดความชดเจน เพอน าไปส การพฒนากฎหมายใหทนกบยคแหงความทนสมยของเทคโนโลยทงการคมครองสทธสวนบคคลของเหยอทถกกระท ารนแรงในครอบครว ใหไดรบการคมครองและอนเปนทยอมรบของนานาประเทศ

ค าส าคญ: การคกคามตดตามทางอนเทอรเนต, ความรนแรงในครอบครว

Abstract This research article is aimed to study legal measures to protect victims of domestic violence in terms of cyberstalking in foreign laws by studying the definitions, theories, legal principles, the principles of the protection of women as victims and relevant Thai and foreign laws. Legal issues regarding criminal offenses of cyberstalking and domestic violence between Thai and foreign laws were analyzed in form of comparative studies in order to achieve findings and legal solutions to revise laws and legislative measures which should be in accordance with Thailand 4.0 This research is a qualitative research based on documentary research by studying Thai and foreign laws, relevant laws, judgments of the Supreme Court, theses and articles in relation to cyberstalking. The findings reveal that there is no provision regarding cyberstalking in Thai Criminal Code whereas the law of the United States, Australia and Germany prohibit the use of technology to assist in the offense. Moreover, in case of cyberstalking between spouses, couples or among family members, the definition of ‘domestic



468

violence’ and ‘family members’ in Domestic Violence Victim Protection Act, B.E. 2550 (2007) are vague, particularly the offense in the form of cyber stalking against victims most of who are female according to researches. Another legal issue is which level of harm gives an influence to mind or emotions; for instance, providing a husband repeatedly cyberstalks his wife by tracking her GPS or using a spy camera, the wife may be scared and panic which causes hallucinations and lead to personality changes, which is a form of domestic violence in foreign laws. The definition of “domestic violence” in Thai law has been criticized by scholars that it is too broad and vague; therefore, it creates legal problems in terms of interpretation and enforcement when cyberstalking occurs. In conclusion, cyberstalking gives an impact on individuals in the society where technology plays an important role. It causes new forms of domestic violence which is not only physical violence against female victims but also creation of fear which damages the victims’ life, body and property when the internet is used as a tool and impairs their right to security and privacy. Since the law regarding cyberstalking in Thailand is necessary to be revised and enforced, it is suggested that there should be an amendment with additional provisions on criminal penalties in Thai Criminal Code in the offenses against freedom and criminal penalties section, as in California State law and Australian law, if more than two acts are repeatedly committed. Moreover, according to German criminal law, the penalties should be more severe providing the act of cyberstalking causes physical and mental harm or death to the victim. In addition, “cyberstalking” should be defined as a form of domestic violence including homosexual couples and added in Article 3 in Domestic Violence Victim Protection Act, B.E. 2550 (2007) as a clear guideline for further development and enactment of cyberstalking law in the age of technology in terms of the protection of victims’ personal rights as recognized by several States.

Keywords: Cyberstalking, Domestic violence

http://ilo.org/dyn/natlex/natlex4.detail?p_lang=en&p_isn=82853&p_country=THA&p_count=441




C H A P T E R 21


469

บทน า การเฝาตดตามคกคาม (Stalking) ในอดตมกจะใชวธในการแอบเฝาตดตามสะกดรอยหรอดกรอเหยอ ณ ทใดทหนงเปนประจ า เชน บรเวณทพกอาศย สถานทท างาน โรงเรยน เปนตน และ มการกระท าอยางใดตอเหยอท าใหเหยอเกดความหวาดกลว รสกไมปลอดภยในการใชชวต เชน สงจดหมายขมข สงสงของบางอยางไปให ซงเหยอไมหวงทจะไดรบสงของเหลานนจากผตดตามคกคามซงอาจจะเปนคนทไมรจกเลยหรอเปนคนคนเคยกนมากอน การตดตามคกคามแบบนเรยกวาเปนการคกคามทางกายภาพ (Physical stalking) ซงผตดตามคกคามจะตองอยบรเวณใกลๆ กบเหยอ เพอคอยแอบดความเคลอนไหวพฤตกรรมของเหยอ แลวอาจกระท าการบางอยางกบเหยอใหเปนไปดงทผเฝาตดตามคกคามตองการใหเปน (Huang, 2009) แตเมอความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลยการสอสาร คอมพวเตอรและอนเทอรเนตในสงคม ท าใหการตดตามคกคามเปลยนแปลงไป กลาวคอ ไดพฒนาในรปแบบอาชญากรรมแบบใหมทเรยกวา การคกคามตดตามทางออนไลน (Online) ซงอาศยชองทางอนเทอรเนตและสงคมออนไลนตางๆ เชน เฟซบก (Facebook), Email, Instragram, Line, Webboard, Chatroom, Hi5, Whatapp, Bingolive, GPS,Google Location เหลาน เปนเครองมอในการเฝาตดตามเหยออยางตอเนองและสะดวกยงขน ในการวเคราะหพฤตกรรมตางๆ ของเหยอโดยทเหยอไมรตว ผตดตามคกคามไมจ าเปนจะตองไปอยใกลๆ เหยอเหมอนเมอกอนอกตอไป แตผคกคามจะอาศยเทคโนโลยสมยใหมในการทจะเฝาตดตามเหยอจากทใดกไดในโลกเพอทจะรวาเหยออยทใด ท าอะไรอย ซงแอบตดตามเหยอมาสกระยะหนงเชน แอบดเหยอวาอยทใดจากการเชคอนใน Facebook และรปถายในงาน แอบเชควาเหยออยทใดโดยใชระบบแผนทน าทาง (GPS) (Lyndon, Bonds-Raacke, & Cratty, 2011) และอาจกระท าการบางอยางตอเหยอเชน ไปดกรอเหยอทท างาน ท าใหเหยอรสกหวาดกลวไมปลอดภยเปนตน (Ferreira & Matos, 2013) ซ งน กว ชาการช อ Jacqueline D. Lipton ไดศ กษาและพบว า การคกคามตดตามทางอนเทอรเนต (Cyberstalking) เปนการคกคามประเภทหนงทางออนไลน เพอตดตามคกคามหรอรบกวนบคคลอนอนเปนการกระท าเกยวของกบเหยอโดยตรงแทนทจะเปนเรองการตดตอสอสารทวๆ ไปกบเหยอ ซงเปนการกระท าทละเมดตอกฎหมายเพราะมลกษณะของการขมขเหยอ (Lipton, 2011) ซงการคกคามตดตามทางอนเทอรเนต (Cyberstalking) มลกษณะคอ การใชอนเทอรเนต อเมล โซเชยลเนตเวรคหรอวธการอนใด โดยการตดตอสอสารผานทางอเลกทรอนกส (Al Mutawa, Bryce, Franqueira, & Marrington, 2016) และในบทความวจยนผวจยจะใชค าวา Cyberstalking ในภาษาองกฤษทงหมด



470

ในประเทศสหรฐอเมรกา ม 47 รฐทมกฎหมายตอตานการคกคามทางอนเทอรเนตบงคบใชซงรฐทมกฎหมายบญญตไวเปนรฐแรกในป ค.ศ. 1999 คอ รฐแคลฟอรเนย (California) (Anderson, 2010) และงานวจยของรกขษตา โพธ พทกษ พบวา กฎหมาย Cyberstalking ของประเทศสหรฐอเมรกา มวตถประสงคเพอเปนการปองกน ปราบปราม และลงโทษผกระท าความผดในบางรฐของประเทศสหรฐอเมรกามความแตกตางในการบญญตองคประกอบความผดของการกระท าดงกลาว สงท เหมอนกนคอมการบญญตกฎหมายและบทลงโทษอยางชดเจน (รกขษตา โพธพทกษ, 2550) เมอเทคโนโลยมบทบาทส าคญตอการใชชวตประจ าวนของมนษย การใชอนเทอรเนตท าใหงายตอการคกคามตดตาม เพราะการคกคามทางอนเทอรเนตท าไดรวดเรวและกวางขวาง ท าไดทละจ านวนมากๆ ผคกคามอยขามประเทศได ทอยของผคกคามไมเปดเผยซงไมเหมอนกบการคกคาม ทวๆ ไปทจะตองอยใกลๆ เหยอเฝาคกคามเหยอเทานน ยากทจะเปดเผย ตวผคกคาม นอกจากน ผคกคามยงสามารถปลอมเปนเหยอไดงายอกดวย (Ajmami, 2011) เชน เอาชอทอยของเหยอไปประกาศขายบรการทางเพศบนอนเทอรเนต ถอเปน Cyberstalking รปแบบหนง (Merschman, 2001) นอกจากน Cyberstalking สงผลกระทบท าใหเกดความรนแรงในครอบครว (Domestic Violence) รปแบบใหมทไมใชเพยงความรนแรงท ารายรางกายทางกายภาพตอผถกกระท าทเปนเพศหญงเทานน แตรวมถงท าใหเกดความกลววาจะเกดความเสยหายตอชวต รางกาย ทรพยสนในรปแบบของการใชอนเทอรเนตเปนเครองมอ (Salter & Bryden, 2009) ซงในตางประเทศไดบญญตกฎหมายคมครองไวและถอเปนการละเมดตอสทธความเปนสวนตวของบคคล (Right to Privacy) ทจะสามารถใชชวตไดอยางอสระ ตวอยางเชน ประเทศนวซแลนดเรยกวาความรนแรงในครอบครวยคดจตอล (Digital Domestic Violence) (King, 2017) ส าหรบประเทศไทยในชวงสบปทผานมานบตงแตการพฒนากฎหมายเรองความรนแรงในครอบครว (Domestic Violence) เกดขนเปนลายลกษณอกษรในประเทศไทย ทชอ พระราชบญญตคมครองผถกกระท าดวยความรนแรงในครอบครว พ.ศ. 2550 ปญหาของการตกเปนเหยอจากการถกกระท ารนแรงของหญงจากบคคลในครอบครวยงคงมอยและเพมจ านวนสงขนในสงคมไทย นายเลศปญญา บรณบณฑต อธบดกรมกจการสตรและสถาบนครอบครว กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (พม.) เปดเผยวา “ความรนแรงในครอบครวเปนประเดนปญหาทประเทศไทย และทวโลกตางตนตวและใหความส าคญกบการปองกนและแกไขปญหาซงนบวนจะมแนวโนมเพมสงขน โดยจะเหนไดจากสถตความรนแรงในครอบครว ประจ าป พ.ศ. 2559 ของศนยพงไดกระทรวงสาธารณสข พบวา มจ านวนผถกกระท า 20,018 ราย เฉลยวนละ 55 ราย และจากศนยขอมลความรนแรงตอเดก สตร และความรนแรงในครอบครว ประจ าป พ.ศ. 2559

C H A P T E R 21


471

www.violence.in.th พบวา ภาคกลาง มรายงานความรนแรงในครอบครวมากทสด รองลงมาคอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคเหนอ และภาคใต ตามล าดบ ซงลกษณะความรนแรงสวนใหญเปนความรนแรงดานรางกาย รอยละ 65.76 รองลงมาเปนดานจตใจรอยละ 26.06 ตามดวยความรนแรงดานเพศรอยละ 6.96 และดานอนๆ รอยละ 2.21 โดยสวนใหญเพศชายเปนผกระท าความรนแรง คดเปนรอยละ 89.27 และเพศหญงเปนผถกกระท าความรนแรงคดเปนรอยละ 88.59” (ส านกขาว, 2560) จะเหนไดวา ในสงคมไทยปญหาความรนแรงทผถกกระท าเปนหญงถอวามอตราสวนทสง

บทความวจยน แสดงใหเหนถงปญหาสองประเดนของประเทศไทย ไดแก ประเดนแรก คอ ในสวนของประเทศไทยยงไมมบทบญญต Cyberstalking เหมอนในประเทศสหรฐอเมรกาและในประเทศกลมสหภาพยโรป แตจะใชเทยบเคยงกฎหมายทมอยกไมสามารถน ามาเทยบเคยงได เนองจากเปนบทบญญตของกฎหมายอาญาทตองชดเจนและเครงครด ยกตวอยาง เชน ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 326 ความผดฐานหมนประมาท, มาตรา 328 ความผดฐานหมนประมาทดวยการโฆษณา มาตรา 309 ความผดเกยวกบเสรภาพ, มาตรา 392 ความผดลหโทษเรองการท าใหเกดความกลว (รกขษตา โพธพทกษ, 2550, หนา 102) และมาตรา 397 ความผดเรองการรงแก ขมเหง คกคามหรอกรณการน าพระราชบญญตวาดวยความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550 มาตรา 14(1), มาตรา 16 กไมชดเจนถงการกระท าทมลกษณะ Cyberstalking (ชนสรา อรามพงษ, 2556, หนา 114-116) จงไมสามารถน ามาปรบใชกบกรณดงกลาวไดเชนกน สวนประเดนทสอง คอ พระราชบญญตคมครองผถกกระท าดวยความรนแรงในครอบครว พ.ศ. 2550 ยงไมมความชดเจนในสวนของนยามของ “ความรนแรงในครอบครว” และ “บคคลในครอบครว” โดยเฉพาะความผดเกยวกบการถกคกคามทางอนเทอรเนตโดยเหยอเปนผหญง ปญหาคอ แคไหน เพยงใดทเปนเหตใหเกดอนตรายแกจตใจ หรออารมณ ยกตวอยางเชน ถาสามตดตามคกคามทางอนเทอรเนต (Cyberstalking) ภรยาโดยสามตดระบบแผนทน าทาง (GPS) หรอกลองตดตาม (Spy camera) ท าใหภรยาเกดความกลวและท าหลายครงตดตอกน ท าใหเกดอาการตกใจ หลอน ระแวงตลอด ท าใหบคลกภาพเปลยนแปลงไป เชนนจะถอเปนความรนแรงในครอบครวชนดหนงหรอไม ซงกรณค าวา “ความรนแรงในครอบครว” เปนการใหค านยามทกวางและไมชดเจนกอใหเกดปญหาในการตความและการบงคบใชกฎหมายได (กหลาบแกว ภเผาพนธ , 2552) นอกจากน ศาสตราจารย (พเศษ) จรญ ภกดธนากล ตลาการรฐธรรมนญ ไดใหความเหนวา “กฎหมายฉบบนมขอบกพรองในหลายมาตรา อาท ยงไมมกลไกเยยวยาสภาพจตใจผถกกระท า ท าใหผถกกระท าไมกลาแสดงตว หรอเอาผดกบคนในครอบครว การก าหนดนยามความรนแรงในครอบครวทกวางเกนไป ท าใหเกดปญหาการตความกฎหมาย อกทงเจาหนาทตองมบทบาทใน



472

ฟนฟสภาพจตใจ มากกวาจะมงด าเนนคดอาญา” (ส านกขาวพบเอส , 2555) ซงปญหาเรอง Cyberstalking ในตางประเทศถอเปนอาชญากรรมชนดหนงเขาลกษณะของความรนแรงในครอบครวทเรยกวา ความรนแรงในครอบครวยคดจตอล ดงนน การศกษาวจยกฎหมายตางประเทศส าหรบคดการคมครองเหยอจากการถกคกคามทางอนเทอรเนตในกรณผถกกระท าเปนหญง ดงกลาวจะน าไปสการศกษาวเคราะหกฎหมายไทยทมอย ไดแก ประมวลกฎหมายอาญา พระราชบญญตวาดวยความผดเกยวกบคอมพวเตอรฯ และ พระราชบญญตคมครองผถกกระท าดวยความรนแรงในครอบครวฯ ทงขอเสนอแนะในการปรบปรงกฎหมายไทยเพอใหสามารถน าไปปรบใชในการคมครองเหยอจากการถกคกคามทางอนเทอรเนตได

วตถประสงคของการวจย บทความวจยนมวตถประสงคเพอศกษาความหมาย แนวคด และทฤษฎเกยวกบ

ความผดเร อง Cyberstalking และความรนแรงในครอบครว (Domestic Violence) รวมทงศกษาถงกฎหมายตางประเทศเกยวกบมาตรการทางกฎหมายในการคมครองเหยอทเปนผหญงจากกรณ Cyberstalking ในคดความรนแรงในครอบครว ทงน เพอน ามาวเคราะหและหาขอเสนอแนะแนวทางหรอมาตรการในการคมครองเหยอและการตรากฎหมายเรอง Cyberstalking ทเกยวของกบ ความรนแรงในครอบครวในประเทศไทยตอไป

สมมตฐานในการวจย การคกคามตดตามทางอนเทอรเนต (Cyberstalking) มผลกระทบตอสทธความเปน

สวนตวของบคคลโดยเฉพาะการกระท าทเกดจากบคคลในครอบครว ไดแก สามภรยาทจดทะเบยนสมรสและไมจดทะเบยนสมรส แมจะไมเกดลกษณะการท ารายรางกายทางกายภาพ แตอาจกอใหเกดความหวาดกลววาจะมรนแรงในครอบครวในอนาคตได ปจจบนประเทศไทยยงไมมกฎหมายเกยวกบ Cyberstalking ถอเปนอาชญากรรมแบบหนงในยคทใชอนเทอรเนตเปนเครองมอสอสารของคนในสงคม และกฎหมายไทยไมไดก าหนดวาการคกคามดงกลาวนเปนความรนแรงในครอบครว (Domestic violence) ประเภทหนง ประเทศไทยตองบญญตกฎหมายเกยวกบ Cyberstalking โดยก าหนดลกษณะของการกระท าความผดใหมความชดเจนและควรระบการกระท าลกษณะ Cyberstalking วาเปนการกระท าในลกษณะหนงของนยามความรนแรงในครอบครว (Domestic violence) เชนเดยวกบกฎหมายตางประเทศทถอวาเปนอาชญากรรมอยางหนง

C H A P T E R 21


473

ทบทวนวรรณกรรม ความหมายของค าวา “Cyberstalking” นกวชาการไทยไดใหความหมายไวหลายค า

ยกตวอยางค าวา การคกคามทางอนเทอรเนต การคกคามเฝาตดตามและขมขทางอนเทอรเนต การตามรงความบนอนเทอรเนต เปนตน

ก. นยามและความหมายของ Stalking และ Cyberstalking การคกคามจากการเฝาตดตามอยางตอเนองเทยบเคยงมาจากความผดทเรยกวา “Stalking offense” ในตางประเทศเปนการกระท าความผดทมลกษณะเฉพาะ โดยพฤตกรรมดงกลาวจะมรปแบบการกระท าทหลากหลายและเกดขนในสภาพการณทแตกตางกน ผกระท าบางคนใชวธการตดตามเฝามองผถกกระท าอยางตอเนอง บางคนใชวธการรบกวนกอความร าคาญหรอขมขผถกกระท าบางคนกเขาจโจมถงเนอตวรางกายผถกกระท า (อรณชา สวสดชย, 2550, หนา 7) ดงนน ลกษณะการกระท าในความผด Stalking offense ถอเปนการคกคามตอเนอตวรางกายของผถกกระท าโดยตรง สวน Cyberstalking นนเปนการคกคามตอสทธสวนบคคล เสรภาพในการสอสาร สทธในความเปนอยสวนตว (Right to privacy) ท าใหกลววาจะเกดอนตรายแกตนเองและไมวาในรปแบบใดกถอเปนการกระท าความผดโดยอาศยเครอขายอนเทอรเนตทมความสลบซบซอนทางดานเทคโนโลยเปนชองทางในการกระท าความผด การคกคามนนอาจกระตนใหมการกออาชญากรรมทรนแรงในสงคม มาตรการทางกฎหมายไทยทมอยนนยงไมสามารถเขาถงรปแบบของปญหาการคกคามได และยงไมสามารถแกไขไดอยางมประสทธภาพเพยงพอ (รกขษตา โพธพทกษ, 2550, หนา 99) ดงนน ลกษณะความผดเกยวกบ Cyberstalking ผกระท าใชเทคโนโลยเขาไปเกยวของในการกระท าความผดตอเหยอ ชนสรา อรามพงษ ศกษาพบวา “พฤตกรรมการคกคามเฝาตดตามและขมขทางอนเทอรเนต หรอ Cyberstalking นน มเพยงบางกรณทลกษณะของการกระท าจะเปนความผดตามบทบญญตทางกฎหมาย แตยงมพฤตกรรมการคมคามเฝาตดตามและขมขทางอนเทอรเนตอกหลายลกษณะทบทบญญตทางกฎหมายดงกลาวยงไมสามารถน ามาปรบบงคบใชดวยได จงมความจ าเปนทจะตองเพมเตมบทบญญตทางกฎหมาย” (ชนสรา อรามพงษ, 2556, หนา 117)

นอกจากน จอมพล พทกษสนตโยธน ศกษาพบวา Cyberstalking เปนรปแบบหนงของอาชญากรรมทางคอมพวเตอรซงสงผลกระทบตอสวสดภาพและความเปนสวนตวของผตกเปนเหยอ ในประเทศสหรฐอเมรกาและสหราชอาณาจกรมมาตรการทางกฎหมายเพอคมครองประชาชนในการใชชวตอยางสงบสขและเปนสวนตวโดยก าหนดโทษทางอาญา คอ โทษจ าคก (จอมพล



474

พทกษสนตโยธน, 2548) จะเหนไดวา ในประเทศทใชกฎหมาย Common law กไดบญญตถง การกระท าความผดทตองไดรบโทษอาญาไวชดเจนโดยเฉพาะการกระท าในลกษณะ Cyberstalking และหากจะพจารณาความหมายของการกระท าทเรยกวา Stalking มนกวชาการชอวา Kevin S. Douglas และ Donald G. Dutton ไดศกษาวา ความผดทมการกระท าในลกษณะStalking นน ถกบญญตการกระท าผดไวในกฎหมายทเรยกวา Anti stalking ในสหรฐอเมรกา โดยบญญตไวในกฎหมายอาญาในรฐแคลฟอรเนย เปนทแรก เรยกวา Penal Code Section 646.9 และในป ค.ศ. 1993 ประเทศแคนาดาบญญตกฎหมาย Anti stalking ในตวบทกฎหมายอาญา มาตรา 264 ซงการคกคามชนดนเปนการคกคามทางกายภาพทท าใหเหยอเกดความกลววาจะเกดอนตรายตอชวต และรสกถงความไมปลอดภยในชวต (Douglas & Dutton, 2001) ดงจะเหนไดจากนกวชาการหลายคนไดใหนยามและความหมายของทง Stalking และ Cyberstalking กลาวคอ Cyberstalking เปนการกระท าลกษณะหนงของ Stalking เพยงแตน าเทคโนโลยเขามามสวนในการกระท าความผดผานทางอนเทอรเนต และในตางประเทศการกระท าในลกษณะ Stalking เปนการกระท าทางกายภาพและเปนการละเมดตอสทธ ในชวต รางกาย และความเปนส วนตวของเหย อ สวน Cyberstalking เปนการกระท าคกคามตดตามทไมใชทางกายภาพแตเปนการกระท าทกระทบตอจตใจ อารมณความรสกกลวและถกคกคามขมขวาจะเปนอนตรายแกกายและจตใจ ทงมผลกระทบตอการท างาน การใชชวตประจ าวนของเหยอดวย

ข. วธการและรปแบบของ Stalking และ Cyberstalking Stalking เปนการตดตามบคคลทเฉพาะเจาะจงซงกระท ากบบคคลทเกยวของซ าๆ หลาย

ครง ทงการกระท าในลกษณะการมองดและทางกายอยางใกลชด เปนการสอสารทไมไดเกดจาก ความยนยอมโดยสมครใจ การพด การเขยนหรอการขมขอนท าใหบคคลเกดความกลว ทงน ตองมพฤตกรรมทเปนการท าซ า เชน การตดตามตวบคคล ไปปรากฎตวทบานหรอทท างานของเหยอ , การทงขอความหรอสงของไวใหเหยอ รวมทงการท าลายทรพยสนของเหยอ เปนตน (Shimizu, 2013) ตอมาเมอความเจรญทางเทคโนโลยเขามาในสงคมปจจบนทอนเทอรเนตเขาถงทกคนไดงาย Stalking เปลยนรปแบบไดอยางรวดเรวผานการใชอนเทอรเนต กลายเปน Cyberstalking เปนการกระท าผานอนเทอรเนต ทงน Stalking และ Cyberstalking มสวนทเหมอนกนบางแงมม ไดแก การกระท าทเกดกบความรนแรงและคกคามตดตามเหยอทเปนผหญง แตกมขอแตกตางกนดวย เพราะ Cyberstalking เปนการกระท าผานอนเทอรเนตทไมตองลงทนมาก คาใชจายไมสง เพราะวาผกระท าความผดไมตองไปตดตามยงสถานททเหยออาศยอย ดงนน ความแตกตางมสามประการ คอ ประการแรก Stalking นนผกระท าความผดกบเหยอจะอยในสถานทเดยวกน แต Cyberstalking ผกระท าความผดสามารถอยตรงไหนกไดในโลกนสามารถท าการคกคามเหยอจากทอ นๆ ทไมใช

C H A P T E R 21


475

สถานทอยของเหยอ ประการทสอง ผกระท าความผด Cyberstalking สามารถกระตนใหบคคลอนคกคามเหยอไดโดยผานการใชงานอนเทอรเนต ประการทสาม Cyberstalking ผกระท าความผดไมตองใชความพยายามในการตดตามเหยอเพยงแคใชอนเทอรเนตอยางเดยวกท าอนตรายแกเหยอได ยกตวอยางเชน ผกระท าความผด Stalking ตองสะกดรอยตามเหยอ แตผกระท าความผด Cyber stalking เพยงแคนงเลนอนเทอรเนตบนโตะกตดตามเหยอไดและไมมคาใชจายใด ๆ ในการกระท าความผด เพราะเปนการกระท าผานอนเทอรเนต (Shimizu, 2013, p. 118) นอกจากน Wayne L. Anderson ไดศกษาวา Cyberstalking มความคลายคลงกบการสะกดรอยตามบคคลโดยมลกษณะเขาไปมสวนในชวตของบคคลและขมขบคคลโดยใชอเลกทรอนกส เชน หองสนทนา (Chat room) อเมลล (e-mail) บลอก (blogs) และรปแบบอนๆ ของหมนประมาทออนไลน (Flaming) เปนตน Cyberstalking ดวยรวมถงการโจรกรรมขอมลสวนบคคลซง อาจน าไปสการท ารายรางกายได และ ไมเฉพาะเจาะจงส าหรบผชายกบผหญงหรอเพศเดยวกน แตสาเหตมาจากตองการตดตามคกคามกจกรรมตาง ๆ ของเหยอ (Anderson, 2010) จะเหนไดวา ความแตกตางระหวาง Stalking และ Cyberstalking นน ตางกนตรงใชเทคโนโลยเขามามสวนรวมในการกระท าความผดและไมใชการสะกดรอยตามทางกายภาพเทานน แมอยหางกนโดยระยะทางกมผลกระทบตอรางกายและจตใจของเหยอได แตสงทเหมอนกนคอ ทงสองการกระท าน หากเปนการกระท าหลายครงซ าๆ จนเหยอรสกหวาดกลวตอการด ารงชวตประจ าวน การกระท าดงกลาวเปนการท าลายความสงบสขในการใชชวตสวนตวของเหยอ

วธการด าเนนการวจย (Research Methodology) เปนการวจยเชงคณภาพโดยใชวธการวจยแบบคนควาทางเอกสาร (Documentary

Research) โดยการศกษาเปรยบเทยบกฎหมายของประเทศไทยกบกฎหมายตางประเทศเกยวของกบความผดเกยวกบการคกคามทางอนเทอรเนตกบความรนแรงในครอบครว

วเคราะหและผลการวจย ปญหา Cyberstalking และการกระท าความรนแรงในครอบครว เปนการกระท าทกฎหมายตางประเทศใหความส าคญและไดบญญตการกระท าความผดไวเปนลายลกษณอกษรทงในกฎหมายอาญาและกฎหมายเฉพาะ ส าหรบประเทศไทยยงไมมความชดเจนถงการบญญตความผดดงกลาว และไมไดมการก าหนดโทษทางอาญาเหมอนกบกฎหมายของตางประเทศ



476

1.วเคราะหปญหาการไมมบทบญญตทางอาญาในการก าหนดความผดและโทษทางอาญาในความผด Cyberstalking

ศกษากรณ Cyberstalking ตามประมวลกฎหมายอาญาเพอใหทราบเกยวกบการบญญตฐานความผดดงกลาว ดงน

1) องคประกอบความผดของความผดอาญาฐาน Cyberstalking การกระท าอนมลกษณะคกคามทางอนเทอรเนต ไมมการก าหนดความผดทเปนบท

เฉพาะซงจะขดกบหลก “ไมมความผด ไมมโทษโดยไมมกฎหมาย” หากจะปรบใชใหเขากบความผดตอเสรภาพ ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 309 มาตรา 391 และมาตรา 397 กไมตรงกบสภาพบงคบในปจจบน กฎหมาย Cyberstalking ของประเทศสหรฐอเมรกา มวตถประสงคเพอเปนการปองกน ปราบปราม และลงโทษผกระท าความผด ซงแตละรฐนนไดบญญตกฎหมายทแตกตางกน สวนองคประกอบของการกระท าความผดฐาน Cyberstalking ไมแตกตางกนเทาใดนก ยกตวอยางงานวจยของรกขษตา โพธพทกษ ไดสบคนขอมลพบวา มลรฐมสซสซปป ประกอบดวย ประการทหนง มการใชหรอสงการสอสารทางอเลกทรอนกส ประการทสอง มการขมข ขมขวญ หรอรงควาน ประการทสาม มเจตนาท าใหเหยอนนเกดความกลวเกยวกบความปลอดภยในชวตและทรพยสน หรอความกลววาจะเกดภยนตรายกบคนใกลชดหรอคนในครอบครวของเหยอ แตในสวนของมลรฐอลลนอยสนนจะแตกตางจากมลรฐอนทมการก าหนดวาการกระท านนจะตองมการกระท าอยางนอยสองคราวอยางชดเจน โดยสรป ผวจยเหนดวยกบงานวจยของรกขษตา โพธพทกษ ทสรปวากฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกา กรณ Cyberstalking มวตถประสงคเปนการปองกนปราบปรามและลงโทษผกระท าความผดเปนส าคญ สงเกตวาไดบญญตไวเปนบทเฉพาะ มองคประกอบความผดและโทษทางอาญาไวชดเจนแนนอน แมบางรฐจะมกฎหมายบญญตไวแตกตางกนกตาม แตองคประกอบของการกระท าความผดไมแตกตางกน ไดแก ประการทหนง มการกระท าหรอมการใชหรอสงการสอสารทางอเลกทรอนกส ประการทสอง มการขมข ขมขวญหรอรงควาน ท าใหเหยอนนเกดความกลวเกยวกบความปลอดภยในชวตและทรพยสน หรอความกลววาจะเกดภยนตรายกบคนใกลชดหรอคนในครอบครวของเหยอ ประการทสาม มเจตนา มขอสงเกตวา กฎหมายของรฐแคลฟอรเนย มองคประกอบทแตกตางจากรฐอ น คอ ตองมการกระท าความผดอยางนอยสองคราวอยางชดเจน จงจะถอวามความผดดงกลาว ผวจยเหนวา การกระท าในลกษณะการคกคามทางอนเทอรเนต ควรใชเกณฑการนบครงดวย เพราะวา ถาเปนการกระท าเพยงครงเดยว และไมเกดความเสยหายแกรางกาย จตใจและอารมณ ยงถอวาไมเขาองคประกอบความผด ผ วจยจงเหนดวยวา ประเทศไทยควรก าหนด

C H A P T E R 21


477

จ านวนครงเชนเดยวกบรฐแคลฟอรเนย วาผกระท าความผดตองมการกระท าตงแตสองครงขนไป มฉะนน จะขาดองคประกอบความผดทางอาญา เมอพจารณากฎหมายอาญาของประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน ในมาตรา 238 ของ German Criminal Code ไดบญญตความผดฐาน Stalking ไวโดยใหหมายความรวมถงการคกคามตดตามจากการใชว ธ โทรคมนาคมหรอดวยวธ การส อสารอ นๆ ดวยเช นกน โดยก าหนดโทษจ าคกไมเกนสามปหรอปรบ นอกจากนในบทบญญตดงกลาวก าหนดใหผกระท าความผดไดรบโทษหนกขนถาผลของการกระท านนท าใหผถกกระท าไดรบอนตรายแกกายและจตใจตองรบโทษตงแตสามเดอนถงหาป กรณผถกกระท า ถงแกความตาย ผกระท าความผดตองรบโทษตงแตหนงปถงสบป เชนเดยวกบกฎหมายของประเทศเครอรฐออสเตรเลยไดบญญตโทษทางอาญาในการกระท าลกษณะ Stalking ไมวาจะเปนดวยวธการใดๆ ในการกระท าผดใหผถกกระท ารสกกลว วาจะเปนอนตรายและเมอถกกระท าบอยๆ บทบญญตดงกลาวมโทษจ าคกสงสดถงหาป เม อเปรยบเทยบกบกฎหมายอาญาของประเทศไทย จะเหนไดวา ประมวลกฎหมายอาญาไทยไมมบทบญญตเชนน มเพยงมาตรา 309 ซงเหมอนเปนบททวไปบญญตไวใหมความหมายอยางกวาง และเมอพจารณามาตรา 397 เปนเพยงความผดลหโทษเทานน

อยางไรกตาม เมอพจารณาประมวลกฎหมายอาญาของไทยพบวา ไมมบทเฉพาะอยางเชนกฎหมายตางประเทศ มเพยงความผดเกยวกบชอเสยง เสรภาพ และความผดลหโทษเทานน ยกตวอยาง มาตรา 326 มาตรา 328 มาตรา 309 และมาตรา 397 เปนตน แมประมวลกฎหมายอาญามการแกไขเพมเตมความผดมาตรา 397 แลวกตาม แตยงไมชดเจนกรณของความผด Cyberstalking ยกตวอยางการคกคามในลกษณะมาตรา 397 นหากเปนการกระท าแบบตอเนองหลายครงจนผถกกระท ารสกกลว ถงขนาดปวย เจบแกกายและจตใจ หรอถงขนาดท าใหฆาตวตาย หรอตาย เชนน การทจะน าบทบญญตในมาตรา 295 และ 297 มาปรบใชในครงน กยงมปญหาทางกฎหมายในการพสจนเจตนาของผกระท า ประกอบกบความผดลหโทษเปนกรณทโทษจ าคกไมเกนหนงเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ เทานน โดยเฉพาะหากเปนการกระท ากบบคคลในครอบครวดวย จะน าบทลงโทษทางอาญามาตราใดมาปรบกบกรณ เมอโทษทางอาญาตองเปนไปตามลายลกษณอกษรและตความแบบเครงครดซ ง ในกฎหมายตางประเทศ เชน ประเทศเครอรฐออสเตรเลย ประเทศสหราชอาณาจกร ประเทศสาธารณรฐโปรตเกส และประเทศสาธารณรฐอนเดย ไดนยาม ค าวา “ความรนแรงในครอบครว” ไวชดเจน กรณ Cyberstalking ถอเปนความรนแรงในครอบครวรปแบบหนง แตกฎหมายความรนแรงในครอบครวของประเทศไทย กลบเขยนไวกวางมาก ประชาชนและผบงคบใชกฎหมายจะคดวา ความรนแรงในครอบครวตองมรปธรรม เชน การท ารายรางกาย การทรมานทาง



478

รางกาย และจตใจ ไมรวมถงการกระท าทกระทบตออารมณ หรอทางการเงน ซงกถอเปนความรนแรงในครอบครวตามกฎหมายตางประเทศ

2) กรณมการเผยแพรขอมล Cyberstalking ผานชองทางอนเทอรเนต ตามพระราชบญญต วาดวยความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550

เนองจากมาตรา มาตรา 14(1) ค าวา “โดยประการทนาจะเกดความเสยหายแกประชาชน อนมใชการกระท าความผดฐานหมนประมาท...” ดงนน กฎหมายมาตราน จงไมสามารถใชบงคบกบกรณ Cyberstalking กรณทเกดจากการกระท าของผมความสมพนธในครอบครวซงเปนความรนแรงในครอบครว เพราะวาไมใชการกระท าแกประชาชน ดงนน หากมขอความใดมลกษณะเผยแพรเฉพาะคกรณ ตองบงคบตามมาตรา 14 วรรคทาย ดงความวา “ถาการกระท าความผดตามวรรคหนง (1) มไดกระท าตอประชาชน แตเปนการกระท าตอบคคลใดบคคลหนง” ซงการลงโทษจะแตกตางจากกรณใหเกดความเสยหายแกประชาชน “...เปนการกระท าตอบคคลใดบคคลหนง ผกระท า ผเผยแพรหรอสงตอซงขอมลคอมพวเตอรดงกลาวตองระวางโทษจ าคกไมเกนสามปหรอปรบไมเกนหกหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ และใหเปนความผดอนยอมความได”ความผดฐานหมนประมาทตองบงคบตามประมวลกฎหมายอาญา ซงลกษณะการกระท าความผดนน โทษในทางอาญา ไมรนแรงเทาโทษทางอาญาในพระราชบญญตวาดวยความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550 กรณมการเผยแพรภาพของผอน ถาเปนกรณการเผยแพรภาพของบคคลในครอบครวอนมลกษณะ Cyberstalking กอาจบงคบใชมาตรา 16 ได แตการบงคบโทษทางอาญานนไมรนแรง เพราะมโทษจ าคกไมเกนสามป และปรบไมเกนสองแสนบาท หากภาพดงกลาวเปนภาพรวมประเวณ ภาพโป ภาพอนาจารของคสมรส อนมผลตอการด ารงชวตประจ าวนของบคคลในครอบครว

เมอเปรยบเทยบกบกรณคดทเคยเกดขนในตางประเทศ ยกตวอยาง ประเทศเครอรฐออสเตรเลยกรณการเผยแพรภาพโปทมลกษณะเปนการแกแคน (Revenge porn) ตวอยาง ทเกดขนในประเทศเครอรฐออสเตรเลย คด Giller v Procopets โจทกฝายหญงฟองอดตคนรกเกาของเธอขอหาทอดตคนรกบนทกวดโอระหวางททงสองมเพศสมพนธกน ศาลถอวาเปนการกระท าละเมดตอโจทก (ละเมดตอความลบ) และในคดนโจทกชนะคดไดรบเงนคาเสยหายจ านวน 40,000 ดอลลาร (Al-Alosi, 2017) จะเหนไดวา คดทเกดขนจากการน ารปภาพโปของคนรกไปประจานเผยแพรผานทางอนเทอรเนทท าใหคนรกอบอายเสยชอเสยงและถกละเมดตอชวต รางกาย นอกจากน ยงเปนการสญเสยรายไดจากการถกท าละเมดอกดวย

C H A P T E R 21


479

เชนเดยวกบในประเทศสหราชอาณาจกร ประเทศสาธารณรฐฝรงเศส ประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน และสาธารณรฐมอลตา มการบญญตกฎหมายความผดอาญากรณการเผยแพรภาพโปทมลกษณะเปนการแกแคน (Revenge porn) โดยถอวาเปนรปแบบหนงของการคกคามเหยอโดยการใชเทคโนโลยกระท าความผด ยกตวอยางในป ค.ศ. 2015 ประเทศสหราชอาณาจกร บญญตกฎหมายอาญาในความผดเกยวกบการเผยแพรภาพโปของบคคลอนใหมโทษทางอาญาจ าคกไมเกนสองป และในเดอนกนยายน ปค.ศ.2016 มผกระท าผดและถกลงโทษดวยบทบญญตดงกลาวถงสองรอยกวาคน กฎหมายนมผลบงคบอยางจรงจงและท าใหประชาชนตองถกลงโทษดวย สวนในประเทศฝรงเศสบญญตความผดไวในกฎหมาย Digital Republic Law ในป ค.ศ. 2016 มบทลงโทษกรณ Revenge porn โทษจ าคกสองปหรอปรบ 60,000 ยโร ถอวามโทษปรบทสงมากเชนเดยวกนกบในสาธารณรฐเยอรมนและในป ค.ศ. 2014 ศาลเยอรมนมค าสงใหลบรปภาพโปของครกออกจากระบบเมอมกรณ Revenge porn (European Institute for Gender Equality, 2017) ผวจยเหนวา ตามมาตรา 14 (1) และมาตรา 16 นนบทลงโทษไมเพยงพอกบสถานการณปจจบน เนองจากเมอพจารณาเรองประโยชนตอสงคมสวนรวม (Public interest) ควรมการลงโทษทรนแรงเพอควบคมและปกปองสงคม อกทงปญหาความรนแรงในครอบครวกระทบตอสงคม เศรษฐกจของประเทศชาต จงไมใชแคเรองสวนตวหรอเปนแคเรองของแตละบคคลเทานน

2. วเคราะหปญหาความไมชดเจนในนยามค าวา “ความรนแรงในครอบครว” และ “บคคลในครอบครว” แหงพระราชบญญตคมครองผถกกระท าดวยความรนแรงในครอบครว พ.ศ. 2550

พระราชบญญตคมครองผถกกระท าดวยความรนแรงในครอบครว พ.ศ. 2550 มการบงคบใชมาแลวเปนเวลา 10 ป แตปญหาทผวจยศกษา คอ ความไมชดเจนในการใหค านยามค าวา “ความรนแรงในครอบครว” และ “บคคลในครอบครว” เนองจากกฎหมายดงกลาวมการใหค านยามทกวางมากเกนไป โดยไมไดเขยนชดถงการกระท าความผดลกษณะใดเปนความรนแรงในครอบครว หรอการไมเขยนใหชดเจนวาบคคลในครอบครวนนหมายถงใครบาง ซงแตกตางจากกฎหมายของตางประเทศ เชน กฎหมายของมลรฐแคลฟอรเนย ทงน การก าหนดค าใหมความชดเจนนนเพอใหผบงคบใชกฎหมายไมตองเกดปญหาในการตความและบงคบใชกฎหมายดงกลาว รวมถงใหตระหนกถงภยคกคามทเกดการกระท าความผดขนระหวางบคคลในครอบครวซงเปนปญหาทจ าเปนตองพฒนากฎหมายตอไป ดงน



480

1) ปญหาความไมชดเจนในความหมายของมาตรา 3 แหงพระราชบญญตคมครองผถกกระท าดวยความรนแรงในครอบครว พ.ศ. 2550 และมาตรา 4 แหงรางพระราชบญญตคมครองสวสดภาพบคคลในครอบครว

ก. ความหมายของค าวา “ความรนแรงในครอบครว”* จะเหนไดวารางฯ ดงกลาว พยายามบญญตใหครอบคลมถงความผดฐานตาง ๆ ใน

ประมวลกฎหมายอาญา โดยจะก าหนดไวในกฎกระทรวงถงความผดตางๆ แตกเปนการเขยนไวกวางมาก อกทงความผดอาญาของประเทศไทยไมมความผดฐาน Stalking เหมอนเชนกบประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน สหรฐอเมรกา เครอรฐเครอรฐออสเตรเลยและไมครอบคลมในกรณ “ความรนแรงในครอบครว” ในการกระท าลกษณะ Cyberstalking

นอกจากน ผวจยไดศกษาถงอนสญญาอสตลบล พบวา สหภาพยโรปมการประชมใหประเทศสมาชกสหภาพยโรปใหความส าคญกบการออกกฎหมายในลกษณะทใหไดมาตรฐานเหมอนๆ กน เพราะปญหาทพบ คอ แตละประเทศกมกฎหมายแตกตางกนในการปฏบตตอหญงเมอถกกระท าความรนแรงในครอบครว ทงๆ ท ถาแตละประเทศใหความส าคญและรวมลงนามในอนสญญาเหมอนกน เพอออกกฎหมายคมครองเหยอในสามประการ ไดแก การคมครอง (Protection) การฟองรองด าเนนคด (Prosecution) และการปกปอง (Prevention) ทงน หลงจากทประเทศของผหญงทเปนเหยอความรนแรงในครอบครวไดใหสตยาบนแกอนสญญาดงกลาวแลวการตดตามคกคาม (Stalking) ถอเปนความผดทางอาญาและเจาหนาทต ารวจตองเขาใจถงการกระท าดงกลาว เพราะพวกเขาไดรบการฝกฝนและรถงวธการจดการกบสถานการณดงกลาวได อนจะท าใหเหยอใชชวตไดอยางอสระและไมมความกลวอกตอไป

* ตามพระราชบญญตคมครองผถกกระท าดวยความรนแรงในครอบครว พ.ศ. 2550 มาตรา 3 “ความรนแรงในครอบครว” หมายความวา “การกระท าใดๆ โดยมงประสงคใหเกดอนตรายแกรางกาย จตใจ หรอสขภาพ หรอกระท าโดยเจตนาในลกษณะทนาจะกอใหเกดอนตรายแกรางกาย จตใจ หรอสขภาพของบคคลในครอบครว หรอบงคบหรอใชอ านาจครอบง าผดคลองธรรมใหบคคลในครอบครวตองกระท าการ ไมกระท าการ หรอยอมรบการกระท าอยางหนงอยางใดโดยมชอบ แตไมรวมถง การกระท าโดยประมาท”นอกจากน เมอพจารณารางพระราชบญญตคมครองสวสดภาพบคคลในครอบครวทรออนมตรางกยงไมครอบคลมเชนเดยวกน กลาวคอ รางมาตรา 4 ใหนยามค าวา “ความรนแรงในครอบครว” หมายความวา การกระท าใดๆ ทบคคลในครอบครวไดกระท าตอกนโดยเจตนาใหเกดอนตรายแกรางกาย จตใจหรอสขภาพของบคคลในครอบครว ซงมลกษณะความผดตามประมวลกฎหมายอาญา เชน ความผดเกยวกบเพศ ความผดเกยวกบชวตและรางกาย ความผดฐานทอดทงเดก คนปวยเจบหรอคนชรา ความผดเกยวกบเสรภาพและชอเสยง ความผดฐานเปดเผยความลบ ความผดฐานหมนประมาท ความผดฐานกรรโชก รด เอาทรพย ความผดฐานท าใหเสยทรพย ความผดฐานบกรก เปนตน หรอมลกษณะความผดตามกฎหมายอนทมโทษทางอาญา และใหหมายความรวมถงการกระท าโดยเจตนาในลกษณะทนาจะกอใหเกดอนตรายแกรางกาย จตใจ หรอสขภาพของบคคลในครอบครวหรอบงคบหรอใชอ านาจครอบง าผดคลองธรรมใหบคคลในครอบครวตองกระท าการ ไมกระท าการ หรอยอมรบการกระท าอยางหนงอยางใดโดยมชอบ ตามทก าหนดในกฎกระทรวง”

C H A P T E R 21


481

ข. ความหมายของค าวา “บคคลในครอบครว”* นยามค าวา “บคคลในครอบครว” ตามรางฯ กฎหมายพยายามรางใหครอบคลม

ความสมพนธของบคคทมลกษณะเปนญาต บคคลทอยรวมกนหรอเคยอยรวมกนมา แตเมอพจารณาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยของไทยแตกตางกน และความเขาใจของประชาชนยอมสบสน เพราะวาตามลายลกษณอกษรจะเขาใจแตกตางกน และเมอพจารณาเปรยบเทยบกบกฎหมายของตางประเทศและหลกสากลในการใหความคมครองเหยอจากการกระท าในลกษณะความรนแรงในครอบครวของประเทศไทยแตกตางกนหลายประเดน ยกตวอยาง ก าหนดค าวา “คหมน” และ “คสมรส” เอาไวตองไมใชคสมรสเพศเดยวกน (Same Sex Marriage) กลาวคอ คสมรสทเปนเพศชายและเพศหญงเทานน แมพระราชบญญตคมครองผถกกระท าดวยความรนแรงในครอบครว พ.ศ. 2550 จะบญญต “บคคลในครอบครว” ไวกวางกวาประมวลกฎหมายแพงและพาณชย แตกยงไมครอบคลมความสมพนธในรปแบบบางอยางๆ อยางเชน คเดท ครกเพศเดยวกน เหมอนอยางเชนกฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกาในมลรฐแคลฟอรเนยและกฎหมายของประเทศเครอรฐออสเตรเลย ยงไดใหความคมครองแกคนทเปนคสมรสเพศเดยวกน (Same Sex Marriage) อกดวย ทงนเพอใหเกดความเสมอภาคและเทาเทยมกนของบคคลซงเปนหลกสากลทจะใหความคมครองรบรองสทธมนษยชน อยางไรกตาม กฎหมายไทยตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยของไทยตองเปนเพศหญงและเพศชายเทานนทจะถอวากฎหมายรบรองใหสมรสกนได ไมมบทบญญตใหครกเพศเดยวกนสมรสไดเหมอนอยางกฎหมายของตางประเทศ หรอกรณบคคลทไมใชญาตสบสายโลหตตรงแตจะเปนญาตในลกษณะอนๆ เชน พอเลยง แมเลยง พอตาแมยาย เหลานบางกรณไมไดพงพาหรออาศยอยในครวเรอนเดยวกนเชนน ในตางประเทศยงถอวาเปนบคคลในครอบครว เมอเปรยบเทยบกบกฎหมายประเทศไทย ไมนบวาเปนบคคลในครอบครวตามนยามของกฎหมาย

* ตามพระราชบญญตคมครองผถกกระท าดวยความรนแรงในครอบครว พ.ศ. 2550 มาตรา 3 “บคคลในครอบครว” หมายความวา คสมรส คสมรสเดม ผทอยกนหรอเคยอยกนฉนสามภรยาโดยมไดจดทะเบยนสมรส บตร บตรบญธรรม สมาชกในครอบครว รวมทงบคคลใดๆ ทตองพงพาอาศยและอยในครวเรอนเดยวกน ค าวา “บคคลในครอบครว” น ไมรวมถงค าวา คหมน ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ซงในความหมายน หมายถง คนทสญญาวาจะสมรสกนเปนคหมนนน กฎหมายแพงของประเทศไทย ไดรบรองสทธและหนาทของคหมนไว ซงถาตความตามลายลกษณอกษรมาตรา 3 ไมครอบคลมถง คหมน และตามรางพระราชบญญตคมครองสวสดภาพบคคลในครอบครวทพยายามแกไขนยาม ค าวา “บคคลในครอบครว” หมายความวา (1) คสมรส ผบพการ ผสบสนดาน และบตรบญธรรม (2) คสมรสเดมหรอผทอยกนหรอเคยอยกนฉนสามภรยาซงมภาระหนาทตามกฎหมายตอกนหรอมพฤตการณทคกคามตอสวสดภาพและยงมการตดตอสมพนธกนอย (3) บคคลทมความสมพนธกบบคคล (1) หรอ (2) ในฐานะญาตสบสายโลหตตรงขนไปหรอลงมา (4) บคคลใดๆ นอกจาก (1) (2) และ (3) ทตองพงพาอาศยและอยในครวเรอนเดยวกนตามทก าหนดในกฎกระทรวง”



482

2) ปญหาการก าหนดโทษทางอาญาไมเหมาะสมตามมาตรา 4 วรรคแรก ตามมาตรา 4 วรรคแรก บญญตวา “ผใดกระท าการอนเปนความรนแรงในครอบครว

ผนนกระท าความผดฐานกระท าความรนแรงในครอบครว ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบ ไมเกนหกพนบาท หรอทงจ าทงปรบ” เนองจากโทษทลงแกผกระท าความผดไมไดก าหนดขอบเขตหรอประเภทของผกระท าความผด กลาวคอ มการก าหนดโทษเปนกวางๆ ในการกระท าความรนแรงในครอบครวในทกกรณวาใหรบโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหกพนบาท หรอทงจ าทงปรบ ซงเปนโทษทไมสามารถท าใหผกระท าความผดเกรงกลวได กรณผกระท าความผดเปนบคคลในครอบครวและท าซ า ไมมบทหนกในการลงโทษกรณเปนผกระท าความผดซ า ผวจยเหนวา กรณผกระท าความผดกระท าซ ามากกวาหนงครงใหมการลงโทษหนกขน หรอกรณผถกกระท าไดรบอนตรายบาดเจบแกกายหรอจตใจหรอกรณสาหสหรอกรณท าใหตาย กฎหมายไมไดบญญตบทลงโทษไว ทงๆ ทผลของการกระท าเกดจากการกระท าความผดฐานกระท าความรนแรงในครอบครวเมอเปรยบเทยบกบกฎหมายของประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน มการก าหนดฐานความผดและโทษทางอาญาไวชดเจน ทงน ผวจย มขอสงเกตวา กฎหมายความรนแรงในครอบครวของประเทศไทย ยงไมไดใหความชดเจนเรองการก าหนดคาเสยหายทางจตใจ หากศกษาของตางประเทศ พบวา Cyberstalking นนถอวาเปนความรนแรงทางอารมณท าใหรสกหวาดกลว หดห ไมมความสขในการด าเนนชวตประจ าวน ถอเปนการละเมดตอสทธความเปนสวนตวอยางหนง อนมลกษณะของการท าละเมดในทางแพงได 3. วเคราะหปญหาการไมมมาตรการคมครองเหยอจากกรณ Cyberstalking ในคดความรนแรงในครอบครว จากปญหาเรองไมมบทบญญตฐานความผด Cyberstalking ในประมวลกฎหมายอาญาและ ไมมความชดเจนในเรองนยามของ “ความรนแรงในครอบครว” และ “บคคลในครอบครว” ของประเทศไทย ปญหาตอมา คอ ไมมมาตรการคมครองเหยอจากการถกคกคามในลกษณะ Cyberstalking ทงนCyberstalking ไมเหมอนกบ Physical stalking ตรงทผกระท าความผดกบเหยอไมจ าเปนตองอยใกลกน ถาดจากความสมพนธของระหวางเหยอกบผกระท าความผดสามารถพจารณาไดจากทฤษฎกจวตรประจ าวนของเหยอ (Lifestyle-routine activity theory) ผานทางอนเทอรเนตโดยเฉพาะการตกเปนเหยอของการ Cyberstalking (Halder, 2015) ยกตวอยางคดทเกดขนในประเทศเครอรฐเครอรฐออสเตรเลย พบมการน าเทคโนโลย Tracking Devices, Spyware และ Key-Logging มาใชกบครกหรออดตครกของตน จากการส ารวจของประเทศเครอรฐเครอรฐออสเตรเลยในป ค.ศ. 2015 พบวา Apps ทเรยกวา Find my phone ใน iPhone ซงเปน Spyware ชนดหนง

C H A P T E R 21


483

ทใชในการตดตามมอถอ iPhone วาอยทไหน ในกรณทเครองถกขโมยหรอสญหาย (Al-Alosi, 2017) Spyware คอ โปรแกรมใชสอดสองเครองคอมพวเตอรหรออปกรณดจตลของคนอน เพอเปนเครองมออ านวย ความสะดวกในการกระท าความรนแรงในครอบครว คอ คด Simon Gittany ฆาตกรทฆา Lisa Harnum ซงเปนคหมนของเขา โดยท Simon ผลก Lisa ตกลงมาจากระเบยง ชนท 15 ของทพกทพวกเขาอาศยอยดวยกนในเมองซดนย (Sydney) ศาลอธบายวา Simon เปนคนรกทขหงและตองเปนเจาของ โดยเขาไดตดตงกลองไวในบานเพอดความเคลอนไหวของ Lisa รวมทงตดตง Spyware ไวในโทรศพทมอถอของ Lisa โดยท Lisa ไมทราบเลย ในทสดเขาถกศาลตดสนจ าคกเปนระยะเวลา 18 ปโดยไมรอลงอาญา สวน Key-logging เปน Spyware ชนดหนงซงจะเกบขอมลการเคาะแปนพมพทกอยาง แลวสงขอมลใหผแอบตดตงผานอเมลหรอเปนไฟลเกบไวทเครองของเหยอ ซอฟทแวรนจะท าใหผแอบตดตงดกจบขอมลตางๆ ของเหยอได เชน username/ password บญชธนาคาร รหสบตรเครดต กจกรรมทางออนไลนของเหยอหรออะไรกตามทผตดตงโปรแกรมนลงไปในเครองของเหยอโดยตรงโดยเหยอไมรเลยวามโปรแกรมประเภทนถกตดตงอยทเครองหรออาจจะตดตงโดยทผตดตง สงอเมล พรอมแนบไฟลตดตงไปใหเหยอ เหยอเปด e-mail attached file โปรแกรมกจะถกดาวนโหลดลงมาตดตงทเครองเหยอทนทโดยทไมทราบเรองเปนตน หลายๆ คดในประเทศเครอรฐออสเตรเลย ทเกยวของกบการกระท าละเมดครกโดยใชอปกรณเทคโนโลยเพอตดตามเหยอ (Al-Alosi, 2017) จากตวอยางคดตางๆ ในประเทศเครอรฐออสเตรเลยแสดงใหเหนวาคดความรนแรงในครอบครว สวนมากกระท าโดยสาม ซงเปนประเดนส าคญอยางยงวา เดกควรตองอยในความดแลของแมมากกวาพอ เพราะพอเปนผกระท าความผดในลกษณะการคกคามตดตามท าลายความสงบสขของครอบครว งานวจยนคนพบวาปญหาความยตธรรมทางอาญาไทยไมเพยงพอทจะยตความรนแรงในครอบครวหรอคมครองปองกนผทตกเปนเหยออยางเพยงพอ โดยเฉพาะฉะนน มาตรการทางกฎหมายเพอคมครองเหยอคดความรนแรงในครอบครวกรณ Cyberstalking เมอพจารณาตามกรอบสทธมนษยชนตามขอ 3 ของปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (UDHR) ซงระบวา บคคลยอมมสทธทจะมชวตเสรภาพและความมนคงของมนษย หรอขอ 13 ของปฏญญาสากลฯ ซงระบวา คนสวนใหญมสทธทจะมเสรภาพในการเคลอนยายและอยในอาณาเขตของแตละรฐ หรอขอ 2 ของปฏญญาสากลวา คนสวนใหญมสทธทจะไดรบสทธและเสรภาพทงหมด (ในปฏญญา) โดยไมมความแตกตางใดๆ สทธเหลานไมไดมเฉพาะในปฏญญาสากลฯ เทานน ผวจยพบวา ในสนธสญญาดานสทธมนษยชนอนๆ เชนขอตกลงระหวางประเทศเกยวกบสทธทางแพงและทางการเมองและอนสญญาเพอยตการเลอกปฏบตตอสตรทกรปแบบ (CEDAW) น าไปใชกบเหยอความรนแรงในครอบครวทเปนผหญงซงแสดงถงมาตรฐานในการคมครองเหยอจากความรนแรงในครอบครวอยาง



484

มประสทธภาพและประเทศภาคสมาชกควรตองบญญตกฎหมายใหเปนไปตามพนธกรณระหวางประเทศ ความรนแรงในครอบครวและความรนแรงทางเพศเปนการละเมดสทธมนษยชนทเกดขนกบผหญงซงเปนประเดนส าคญในชวตของผหญงในประเทศสหรฐอเมรกาและทวโลก แมวาเราจะไมตกเปนเหยอของการกออาชญากรรมเหลานโดยตรง แตเรากอาจตองตกเปนเหยอทางออมไดในตางประเทศไดตระหนกถงอนตรายดงกลาว CEDAW ตระหนกถงเรองนและเรยกรองใหรฐบาลของประเทศภาคสมาชกตางๆ ด าเนนการแกไขปญหาดงกลาวอยางมประสทธภาพ จนถงปจจบน 170 ประเทศไดใหสตยาบนสนธสญญาและก าลงท างานภายใตกรอบการท างานเพอปรบปรงชวตสตรและเดกหญงทวโลก ดงนน การใหสตยาบนอนสญญา CEDAW จะชวยปกปองสทธสตรในทกรปแบบและปองกนการละเมดสทธมนษยชนเหลาน แมวา CEDAW ไมไดกลาวถงความรนแรง ตอสตรอยางชดเจนแตคณะกรรมการ CEDAW ใหขอแนะน าทวไปฉบบท 19 ประกาศในขอ 6 วา “ความหมายของการเลอกปฏบตนนรวมถงความรนแรงทางเพศ ไดแก ความรนแรงทมตอผหญง เพราะเธอเปนผหญงหรอมผลตอสตรอยางไมเปนสดสวน” ดงนน ประเดนทวาความรนแรงในครอบครวถอเปนเรองสวนตวในตางประเทศกเกดปญหานเชนเดยวกน แตปจจบน พนธกรณระหวางประเทศเขามาเกยวของกบกฎหมายภายในของประเทศจงจ าเปนตองมการปรบปรงกฎหมายภายในประเทศ ยกตวอยางรฐบาลของประเทศเครอรฐออสเตรเลยใหความส าคญกบการรณรงคแกไขปญหา รวมถงการตงงบประมาณเพอตอตานความรนแรงในครอบครวทเกดขนในประเทศอยางชดเจนและเปนรปธรรม (Al-Alosi, 2017) จะเหนไดวาในประเทศเครอรฐเครอรฐออสเตรเลย ใหความส าคญถงปญหาความรนแรงในครอบครววาเปนปญหาสงคม ไมใชเรองสวนตวหรอเรองของคนสองคนเทานน มาตรการเชงบรหารของรฐไมวาจะเปนเรองนโยบาย การรณรงค และการใหงบประมาณสนบสนนกจ าเปนเชนกน

ส าหรบประเทศไทยหลกการบางอยางและวธการลงโทษในคดความรนแรงในครอบครวควรตองปรบปรงใหทนสมยทนตอเหตการณปจจบนทเขาสยคดจทล หลกการเดมตามประมวลกฎหมายอาญาและพระราชบญญตดงกลาวบางประการยงไมสอดคลองกบแนวปฏบตทางกฎหมายของนานาประเทศ สมควรจะตองปรบปรงกฎหมายอาญาและกฎหมายพเศษใหสอดคลองกบหลกการภายใตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยดวย ทงน ในวนท 10 สงหาคม พ.ศ. 2560 มการประชมใหมการรอเนอหาของรางกฎหมายคมครองสวสดภาพฯ โดยนกวชาการใหความเหนวา รางกฎหมายดงกลาวไมสามารถแกปญหาทแทจรงได เพราะไมไดใหความส าคญของการดแลผถกกระท า เนองจากเนนการไกลเกลยและการรกษาความสมพนธของบคคลในครอบครวเกนไป ท าใหผกระท าความผดไมสนใจถงผลของการกระท า ไมมการตดตามผลในคด และการจดท ารางเกด

C H A P T E R 21


485

จากผเกยวของไมกคน โดยไมมการรบฟงความคดเหนของประชาชนอยางเปนระบบและทกภาคสวน ซงการไมมการรบฟงความคดเหนนผดหลกกฎหมายรฐธรรมนญ มาตรา 77 (ไทยรฐออนไลน, 2560) เหนไดวา การจดท ารางกฎหมายตวใหมมาแทนพระราชบญญตคมครองผถกกระท าดวยความรนแรงในครอบครว พ.ศ. 2550 น จ าเปนอยางยงทตองพจารณารอบดาน ไมวาจะเปนการบญญตตวบทกฎหมาย นยาม วตถประสงค ผบงคบใชกฎหมาย มาตรการและกลไกในการคมครองเหยอผถกกระท าความรนแรงในครอบครว ซงหากเปนการกระท าในรปแบบ Cyberstalking ทเขาถงเหยอไดงาย และไมมคาใชจายใด ยอมตองเพมมาตรการในการคมครองเหยอทชดเจนและปองกนไมใหผกระท าความผดกระท าซ า จ าเปนตองมมาตรการทางอาญาในการลงโทษดวย

บทสรป ความรนแรงในครอบครวเปนรปแบบของพฤตกรรมทเกดขนภายในความสมพนธทใกลชด

ของบคคลในครอบครว ซงมการกระท าหลากหลายรปแบบทเหนไดชด คอ ความรนแรงทางกายภาพ สงคมมกจะใหความสนใจและเหนวาคนโดนท ารายตกเปนเหยอของความรนแรงแตไมสามารถชวยเหลอใดๆ เนองจาก ความเชอและวฒนธรรมสงผลใหสงคมเขาใจวา เปนเรองของสามภรยา และไมอยากใหลกขาดความอบอน อยางไรกตาม เมอศกษากบกฎหมายของตางประเทศ พบวา รปแบบการกระท าความรนแรงในครอบครวนนมหลายรปแบบ บคคลในครอบครว มการบญญตนยามไวชดเจน และมการก าหนดโทษไวเปนลายลกษณอกษร ไมวาจะเปนการบญญตไวในประมวลกฎหมายอาญา หรอวาบญญตไวในกฎหมายพเศษเรองความรนแรงในครอบครว จากการศกษาวจยเรองการคมครองเหยอจากความรนแรงในครอบครว กรณ Cyberstalking ซงผวจยไดท าการศกษาทงหลกเกณฑและวธการตามทก าหนดไวในประมวลกฎหมายอาญา พระราชบญญตคมครองผถกกระท าดวยความรนแรงในครอบครวฯ พระราชบญญตวาดวยการกระท าความผดอนเกยวกบคอมพวเตอรฯ ตลอดจนรางพระราชบญญตคมครองสวสดภาพบคคลในครอบครวฯ พบวา ในปจจบนมปญหาเกยวกบความไมชดเจนในตวบทกฎหมายของประเทศไทย เพอใหมมาตรการทางกฎหมายในการคมครองเหยอทเปนผหญงจากความรนแรงในครอบครว กรณ Cyberstalking อนมลกษณะกระท าการตอเหยอโดยงาย รวดเรวและยากตอการจบกมผกระท าความผด ในกฎหมายตางประเทศถอวา การกระท าดงกลาววา เปนความรนแรงในโลกดจตล (Digital violence) ประเภทหนง และเปนการท าลายความเปนสวนตว (Privacy) ของเหยอจากการถกคกคามตดตอผานทางอนเทอรเนต หากพจารณาตามบทบญญตประมวลกฎหมายอาญาพบวา ไมมตวบทกฎหมายดงกลาวบญญตไว ท าใหเจาหนาทรฐไมสามารถด าเนนคดได ตามหลก “ไมมความผด ไมมโทษ



486

โดยไมมกฎหมาย” ดงนน จงมความจ าเปนอยางยงทจะตองตราตวบทกฎหมายทก าหนดหลกเกณฑและวธการในการด าเนนคดดงกลาว เพอใชเปนเครองมอในการสรางมาตรฐานใหแกหนวยงานและเจาหนาทของรฐไดอยางเปนเอกภาพและมประสทธภาพเทาทนกบยคทใชเทคโนโลยคอมพวเตอรอยางแพรหลายในสงคม

นอกจากน ประเดนเรองหลกเกณฑทางกฎหมายทชดเจนเกยวกบนยาม “ความรนแรงในครอบครว” และ “บคคลในครอบครว”ตามพระราชบญญตคมครองผถกกระท าดวยความรนแรงในครอบครว พ.ศ. 2550 จากการศกษาวจย พบวา การรบรองและคมครองสทธของบคคล ตามปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (UDHR) และ CEDAW และแมกระทงอนสญญาอสตลบลของประเทศสมาชกสหภาพยโรปมหลกการและวตถประสงค คอ ใหความส าคญของการคมครองปองกนและขจดความรนแรงทเกดขนกบบคคลในครอบครวโดยเฉพาะผหญงและเดก ซงสมชชาสหประชาชาตตางใหความเหนชอบและรบรองหลกสากลดงกลาว ประเทศไทยไดบญญตรบรองไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย และกฎหมายภายในตางๆ แตอยางไรกตาม ผวจย พบวา ปญหาความไมชดเจนในนยามค าวา “บคคลในครอบครว” และ “ความรนแรงในครอบครว” ตามพระราชบญญตคมครองผถกกระท าดวยความรนแรงในครอบครว พ.ศ. 2550 มาตรา 3 และมาตรา 4 พบวา มการเขยนไวกวางๆ แตถาเปรยบเทยบกบกฎหมายตางประเทศ พบวา มการก าหนดลกษณะความผดเกยวกบ Stalking และ Cyberstalking ไวในชดเจนวา เปนความผดอนมลกษณะเปนความรนแรงในครอบครว ดงนน เพอคมครองสทธในการใชชวตของบคคลในครอบครวทจะไมถกคกคามไดงายจงจ าเปนตองมการบญญตกฎหมายใหชดเจน เพอปองกนปญหาการตความทงยงเปนการสอดคลองกบกฎหมายตางประเทศทมความเจรญทางเทคโนโลยสงในปจจบนทประเทศไทยเขาสยค 4.0 นกกฎหมายจ าเปนตองตระหนกถงบทบาทของการบงคบใชกฎหมายใหทนสมยและไมเกดชองวางในการบงคบใชกฎหมายดวย

ขอเสนอแนะ จากการศกษาวเคราะหปญหาและมาตรการทางกฎหมายในการคมครองเหยอจาก

ความรนแรงในครอบครว กรณทเปนผหญงจากการถกคกคามในลกษณะ Cyberstalking จากบคคลในครอบครวของกฎหมายประเทศไทยและกฎหมายตางประเทศ ผวจยมขอเสนอแนะ ดงน

1. การบญญตกฎหมายทก าหนดหลกเกณฑ Cyberstalking ในประมวลกฎหมายอาญา ดงตอไปน

“ผใดกระท าการคกคามตดตามในลกษณะใดๆ ไมวาจะเปนการกระท าทางกายภายหรอการสอสารดวยวธทางโทรคมนาคมผานทางอนเทอรเนต และกระท าตงแตสองครงขนไปหรอกวา

C H A P T E R 21


487

นนโดยประการทนาจะท าใหเกดความกลววาจะเปนอนตรายแกรางกาย จตใจ และอารมณตอผอน ผนนมความผดและตองไดรบโทษจ าคกและปรบเปนเงน...” ทงนเปนการก าหนดความผดอาญาในความผดนเหมอนอยางเชน รฐแคลฟอรเนย วาผกระท าความผดตองมการกระท าตงแตสองครงขนไป ถาไมมการกระท าดงกลาว ถอวาขาดองคประกอบความผดดงกลาว และหากการกระท าดงกลาวเปนเหตใหบคคลทถกตดตามคกคามไดรบอนตรายแกกายและจตใจ หรอเปนเหตใหถงแกความตาย ผกระท าตองไดรบโทษหนกขน เหมอนอยางเชนประมวลกฎหมายอาญาของประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน

2. การแกไขเพมเตมนยามค าวา “บคคลในครอบครว” และ “ความรนแรงในครอบครว” ก) ควรแกไขเพมเตม มาตรา 3 แหงพระราชบญญตคมครองผถกกระท าดวยความรนแรงในครอบครว พ.ศ. 2550 ก าหนดประเภทของ “บคคลในครอบครว” เพมเตม “ครกเพศเดยวกน”(Same Sex Marriage) ดวยทงน เพอคมครองความเทาเทยมกนทางเพศและการไมเลอกปฏบตตอบคคลตามหลกสากล ซงในตางประเทศอยางเชนประเทศเครอรฐเครอรฐออสเตรเลยและมลรฐแคลฟอรเนย ไดบญญตใหการรบรองและคมครองไว ข) การก าหนดประเภทของ “ความรนแรงในครอบครว” โดยก าหนดค าวา “Stalking” และใหหมายความรวมถ ง Cyberstalking ด วย เพราะแทจร งแล ว Cyberstalking กค อ การ Stalking โดยวธการใชอนเตอรเนตหรอทางออนไลนตามนยามของกฎหมายตางประเทศ ทส าคญคอตองมการกระท าซ าๆ กน และกระท าตอเหยอคนเดยวกนหลายๆ ครง จนเหยอเกดความรสกถกคกคามความเปนสวนตว ทงน เพอปองกนปญหาในการตความของผบงคบใชกฎหมายวาความรนแรงในครอบครวตองเปนการท ารายรางกายกนเทานน และก าหนดความหมายของ “ความรนแรงในครอบครว” ลกษณะของการกระท าในรปแบบอนเพอเปนตวอยางใหผบงคบใชกฎหมายและประชาชนเขาใจและตความชดเจนในทน คอ การกระท าอนเปนความรนแรงในครอบครว ไดแก การท ารายรางกาย การท ารายจตใจ อารมณ การเงน เปนตน

รายการอางอง

กหลาบแกว ภเผาพนธ. (2552). ผลกระทบจากการแกไขกฎหมายทเกยวของกบการใชความรนแรงใน ครอบครว: ศกษาพระราชบญญตคมครองผถกกระท าดวยความรนแรงในครอบครว พ.ศ. 2550. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชากฎหมายอาญา, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยธรรมศาสตร.



488

จอมพล พทกษสนตโยธน. (2548). การตามรงควานบนอนเทอรเนต (Cyberstalking) กบความผด ทางอาญาในสหรฐอเมรกาและสหราชอาณาจกร. วารสารวชาการมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา, 13(19), 51-65.

ชนสรา อรามพงษ. (2556). การก าหนดความผดและโทษทางอาญาฐานคกคามเฝาตดตามและขมข ทางอนเทอรเนต. สารนพนธนตศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชากฎหมายธรกจระหวาง ประเทศและธรกรรมทางอเลกทรอนกส, มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย. ไทยรฐออนไลน. (2560). จรอ ก.ม. คมครองครอบครวฉบบใหม เมนผถกกระท า-ขด รธน. มาตรา 77 วนทคนขอมล 15 พฤษภาคม 2561, จาก https://www.thairath.co.th/content/1033972#cxrecs_s รกขษตา โพธพทกษ. (2550). มาตรการทางกฎหมายเกยวกบการคกคามทางอนเทอรเนต (Cyberstalking). สารนพนธนตศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชากฎหมายธรกจระหวาง ประเทศและธรกรรมทางอเลกทรอนกส, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยกรงเทพ. ส านกขาว , ก. (2560). สค.พม. เปดอบรมพนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตคมครอง ผถกกระท าดวยความรนแรงในครอบครว พ.ศ. 2550. วนทคนขอมล 15 พฤษภาคม 2561 , จาก http://nwnt.prd.go.th./centerweb/News/NewsDetail?NT01_New ID=TNSOC6006080010054 ส านกขาวพบเอส. (2555). นกวชาการ-นกกฎหมายเสนอปรบกฎหมายความรนแรงในครอบครวให ครอบคลมมากขน. วนทคนขอมล 15 พฤษภาคม 2561, จาก

http://news.thaipbs.or.th/content/128336 อรณชา สวสดชย. (2550). มาตรการเพอคมครองผถกคกคามจากการเฝาตดตามอยางตอเนอง. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชานตศาสตร, บณฑตวทยาลย, จฬาลงกรณ มหาวทยาลย. Ajmami, N. (2011). Cyberstalking and Free Speech: Rethinking the Rangel Standard in the Age of the Internet. Oregon Law Review, 90(1), 303-333. Al-Alosi, H. (2017). Cyber-Violence: Digital Abuse in the Context of Domestic Violence. University of New South Wales Law Journal, 40(4), 1573-1603. Al Mutawa, N., Bryce, J., Franqueira, V. N. L., & Marrington, A. (2016). Forensic investigation of Cyberstalking cases using Behavioural Evidence Analysis. Digital Investigation, 16, S96-S103.

C H A P T E R 21


489

Anderson, W. L. (2010). Cyberstalking (Cyber Bullying) - Proof and Punishment. Insights to a Changing World Journal, 4, 18-23. Douglas, K. S., & Dutton, D. G. (2001). Assessing the link between stalking and domestic violence. Aggression and Violent Behavior, 6(6), 519-546. European Institute for Gender Equality. (2017). Cyber violence against women and girls. Retrieved May 15, 2018, from http://eige.europa.eu/rdc/eige-

publications/cyber-violence-against-women-and-girls Ferreira, C., & Matos, M. (2013). Post-Relationship Stalking: The Experience of Victims With and Without History of Partner Abuse. Journal of Family Violence, 28(4), 393-402. Halder, D. (2015). Cyberstalking victimisation of women: Evaluating the effectiveness of current laws in India from restorative justice and therapeutic jurisprudential perspectives. Temida, 18(3-4), 103-130. Huang, M. (2009). Keeping Stalkers at Bay in Texas. Texas Journal on Civil Liberties & Civil Rights, 15(1), 53-100. King, R. (2017). Digital Domestic Violence: Are Victims of Intimate Partner Cyber

Harassment SuffIciently Protected by New Zealand's Current Legislation?. Victoria University of Wellington Law Review, 48(1), 29-54.

Lipton, J. D. (2011). Combating Cyber-Victimization. Berkeley Technology Law Journal, 26(2), 1103-1155. Lyndon, A., Bonds-Raacke, J., & Cratty, A. D. (2011). College Students' Facebook Stalking of Ex-Partners. CyberPsychology, Behavior & Social Networking, 14(12), 711-716. Merschman, J. C. (2001). The dark side of the Web: Cyberstalking and the need for

contemporary legislation. Harvard Women's Law Journal, 24, 255-292. Salter, M., & Bryden, C. (2009). I can see you: harassment and stalking on the Internet. Information & Communications Technology Law, 18(2), 99-122.



490

Shimizu, A. (2013). Domestic Violence in the Digital Age: Towards the Creation of a Comprehensive Cyberstalking Statute. Berkeley Journal of Gender, Law & Justice, 28(1), 116-137.

legal measure to protect victimization of women under...

Documents