Leiderschap delen – Lessen uit de teamsport

Katrien Fransen & Geert Geens

De verschillende leiderschapsrollen in sportteams?

Motivationele leider

Vier verschillende leiderschapsrollen

Sociale leider Externe leider

Taakleider

De impact van de motivationele leider

Teams van 5 spelers: 4 spelers + 1 onderzoeker

Vrijworpwedstrijd

Onderzoeker Leider

Veel ervaring, ouder, T-shirt Nr. 1, kapitein, basketbalquiz

Manipulatie:

De uitstraling van teamvertrouwen door de leider:

Hoog

teamvertrouwen

Laag

teamvertrouwen

Doel van het onderzoek

De impact van de leider op …

1. Teamvertrouwen 2. Prestatie

Doel van het onderzoek

De impact van de leider op …

1. Teamvertrouwen 2. Prestatie

-0,6

-0,4

-0,2

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

Na de opwarming Na de test

Tea

mver

trouw

en v

an d

e te

amgen

ote

n

De leider straalt hoog

teamvertrouwen uit

De leider straalt laag

teamvertrouwen uit

Resultaten – Teamvertrouwen

Doel van het onderzoek

De impact van de leider op …

1. Teamvertrouwen 2. Prestatie

1,9

2

2,1

2,2

2,3

2,4

2,5

2,6

2,7

2,8

Eerste 5 vrijworpen Laatste 5 vrijworpen

Aan

tal

ges

coord

e vri

jworp

en

De leider straalt hoog

teamvertrouwen uit

De leider straalt laag

teamvertrouwen uit

Resultaten – Prestatie

Objectieve prestatie tijdens de test (# gescoorde vrijworpen)

De rol van de teamkapitein

Voetbal (589)

Basketbal (1959)

Volleybal (1287)

Handbal (116)

Korfbal (118)

Hockey (127)

IJshockey (72)

Rugby (84)

Waterpolo (99)

Totale respons: 4451 deelnemers

De rol van de teamkapitein

Spelers (# = 3193)

Coaches(# = 1258)

Aantal leiderschapsrollen waarin de kapitein als beste leider wordt aanzien:

Gelijkende resultaten voor…

9 sporten

Heren/dames

Spelers/coaches

Competitieniveau

4 rollen (1%)

1 rol (37%)

2 rollen (15%)

3 rollen (4%)

0 rollen (44%)

→ Gedeeld leiderschap!

De rol van de teamkapitein

Brainstorm – De vertaling naar organisaties

Informele vs formele leiders

De verschillende leiderschapsrollen

De volledige leiderschapsstructuurbinnen een team in kaart brengen

Illustratie: 3 Australische rugbyteams

North Queensland Cowboys

(Rugby League)

North Melbourne Kangooroos

(AFL)

Brisbane Lions

(AFL)

De weg naar efficiënt leiderschap

STAP 1: Identificatie van de leiders

STAP 2: Benoemen van de leiders

STAP 3: Ontwikkeling van de leiders

De weg naar efficiënt leiderschap

STAP 1: Identificatie van de leiders

STAP 2: Benoemen van de leiders

STAP 3: Ontwikkeling van de leiders

Leiderschapsnetwerken

Zeer slechte leider Tussenin Zeer goede leider

Speler 1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Speler 2 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Speler 3 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Speler 4 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Speler 5 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Speler 6 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Speler 7 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Speler 8 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Speler 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Speler 10 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Speler 11 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Speler 12 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Mijn coach 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Het belang van de percepties van alle teamleden:

STAP 1: Identificatie

STAP 2: Benoemen

STAP 3: Ontwikkeling

Leiderschapsnetwerken

1 TEAM

STAP 1: Identificatie

STAP 2: Benoemen

STAP 3: Ontwikkeling

STAP 1: Identificatie leiders

Voorbeeld: taakleiderschapsnetwerk:

STAP 1: Identificatie

STAP 2: Benoemen

STAP 3: Ontwikkeling

STAP 1: Identificatie leiders

Voorbeeld: taakleiderschapsnetwerk:

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Speler25

Speler20

Speler 5 Speler15

Speler 9 Speler24

Speler19

Speler 6 Speler 8 Speler17

Speler 1 Speler11

Speler 2 Speler22

Speler21

Speler16

Speler27

Perceptie spelers Perceptie coaches Zelfperceptie Motivatie

STAP 1: Identificatie

STAP 2: Benoemen

STAP 3: Ontwikkeling

STAP 2: Benoemen leiders

1 leider op elke leiderschapsrol…

… of leiderschapsteams:

Speler 25

Speler 20

Speler 5

Speler …

Speler …

Speler …

Speler …

Speler …

Speler …

Speler …

Speler …

Speler …

STAP 1: Identificatie

STAP 2: Benoemen

STAP 3: Ontwikkeling

STAP 2: Benoemen leiders

Benoemen leiders:

Acceptatie door de groep

Verantwoordelijkheid

Motivatie & toewijding ↑

STAP 1: Identificatie

STAP 2: Benoemen

STAP 3: Ontwikkeling

Kwaliteit van de leiderschapsteams

5

6

7

8

9

Taakleiders Motivationeleleiders

Socialeleiders

Externeleiders

North Queensland Cowboys North Melbourne Kangooroos Brisbane Lions

Cowboys: 3de plaats in rangschikking

Play-offs gewonnen

North Melbourne: 8ste plaats in rangschikking

4de plaats in play-offs

Brisbane Lions: 17de plaats in rangschikking

Niet gekwalificeerd voor play-offs

Teamfunctioneren~Prestatie~

Leiderschap & prestatie

Vertaling naar organisaties:

Enkele cases

Vertaling naar organisaties

Vertaling naar organisaties

Een taakleider neemt de leiding op het werk; deze

persoon helpt zijn/haar team te focussen op de

teamdoelstellingen en helpt bij het nemen van

tactische beslissingen. Verder geeft deze

taakleider zijn teamgenoten raad tijdens het

proces en stuurt ze bij waar nodig.

Deze persoon heeft een leidende rol naast het werk;

deze leider zorgt ervoor dat er een goede

verstandhouding en een goede sfeer heerst binnen het

team, bv. tijdens de pauzes, in de cafetaria of bij

sociale teamactiviteiten. Verder helpt deze leider om

conflicten tussen teamgenoten buiten het werk op te

lossen, hij/zij biedt een luisterend oor en wordt

vertrouwd door zijn/haar teamgenoten.

Case 1 – HR Team

Persoon 1

Persoon 6

Persoon 2

Persoon 7 Persoon 3

Persoon 5

Persoon 4

1. Taakgericht leiderschap Score 9 of 10

Score 8

Case 1 – HR Team

1. Taakgericht leiderschap

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Persoon 1 Persoon 6 Persoon 5 Persoon 2 Persoon 7 Persoon 3 Persoon 4

Taakle

iders

chapskw

alit

eit

Persoon 1 = formele manager

Case 1 – HR Team

1. Taakgericht leiderschap

Persoon 1 Persoon 2 Persoon 3 Persoon 4 Persoon 5 Persoon 6 Persoon 7

Persoon 1 4 4 5 8 5 6

Persoon 2 10 7 8 9 9 7

Persoon 3 6 3 2 2 5 2

Persoon 4 7 5 4 6 6 5

Persoon 5 7 8 5 5 8 7

Persoon 6 4 6 6 4 5 5

Persoon 7 7 7 5 7 7 7

Persoon 1 = formele manager

Case 1 – HR Team

Persoon 6

Persoon 2

Persoon 1

Persoon 7Persoon 3

Persoon 5

Persoon 4

2. Sociaalgericht leiderschap Score 9 of 10

Score 8

Persoon 1 = formele manager

Case 1 – HR Team

2. Sociaalgericht leiderschap

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Persoon 6 Persoon 2 Persoon 5 Persoon 1 Persoon 4 Persoon 7 Persoon 3

Socia

le leid

ers

chapskw

alit

eit

Persoon 1 = formele manager

Case 1 – HR Team

2. Sociaalgericht leiderschap

Persoon 1 Persoon 2 Persoon 3 Persoon 4 Persoon 5 Persoon 6 Persoon 7

Persoon 1 6 5 6 7 6 6

Persoon 2 7 5 7 8 9 7

Persoon 3 6 6 6 6 6 6

Persoon 4 6 6 3 6 6 5

Persoon 5 7 10 5 7 10 7

Persoon 6 4 8 2 4 7 5

Persoon 7 7 8 6 7 8 8

Persoon 1 = formele manager

Case 1 – HR Team

De context geschetst…

“Het team wordt geleid door een taakgerichte manager die zelden aan

mensen vraagt hoe het gaat, wat er nodig is, … maar delegeert, structureert,

organiseert, opvolgt.

De meeste leden zijn dit soort van leiderschap gewend, een aantal

verwachten zelfs dit soort van aansturing. Het past ook volledig in de cultuur

van ons bedrijf. Een aantal teamleden hebben echter meer behoefte aan

autonomie, reflectie, dingen samen doen.

Er is een dringende nood aan een andere leiderschapsstijl om de

uitdagingen van morgen aan te kunnen. Verschillende managers op

topniveau praten er zelfs over, maar niemand durft de stap te zetten.”

Case 2

Call center team

Case 3

Business team

Taakleiderschapsnetwerk

Case 2:

Call center team

Case 3:

Business team

Formele leider = Persoon 12 Formele leider = Persoon 1

Sociaal leiderschapsnetwerk

Case 2:

Call center team

Case 3:

Business team

Formele leider = Persoon 12 Formele leider = Persoon 1

Normale analyse 4 rollen + verbondenheidsnetwerk

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Perceptie teamleden Perceptie manager Zelfpereceptie Motivatie

Voorbeeld: Artevelde hogeschool - Taakleiderschapsnetwerk

Vertaling naar uw organisatie?

Voor meer info: Katrien.Fransen@kuleuven.be