lekari i zdravstveno osobqe u vaqevskom okrugu u...

Sne‘ana Radi}

Me|uop{tinski istorijski arhiv

Vaqevo

LEKARI I ZDRAVSTVENO OSOBQE U

VAQEVSKOM OKRUGU U PERIODU 1944-1947.

Apstrakt: U radu se govori o lekarima koji su radili u Vaqevskom okrugu po-

sle Drugog svetskog rata. Na osnovu arhivske gra|e napisane su kratke biogra-

fije lekara i apotekara. Ostalo zdravstveno osobqe prikazano je u spiskovima

koji sadr‘e, naj~e{}e, samo zvawa i godine starosti. Tako|e, vanredna situ-

acija i nedostatak zdravstvenih radnika nalagala je osposobqavawe lica pre-

ko kurseva i te~ajeva, ~iji je rad u najkra}em opisan.

Uvod

U procesu modernizaciji srpske, kasnije jugoslovenske dr‘ave, naj-va‘niji ~inilac je bilo obrazovawe. Prve {kole i univerziteti naBalkanu nastali su tokom 19. veka. U Srbiji prvo je osnovan Licej1839, zatim Velika {kola sa tri fakulteta 1863, a iz we je 1905. godineiznikao Beogradski univerzitet.1 Zaka{wewe u odnosu na ostale ev-ropske dr‘ave primoralo balkanske narode i dr‘ave da svoje studenteupu}uju na {kolovawe u inostranstvo. Oko jedne tre}ine svih stude-nata {kolovali su se na francuskim univerzitetima, zatim u Ne-ma~koj, Austo-Ugarskoj, a u mawem broju u Rusiji, Italiji i [vajcar-skoj. Jo{ 1830, Milo{ Obrenovi} je poslao {est srpskih mladi}a nastudije medicine i po jednog na studije farmacije i slikarstva na ev-ropske univerzitete. Odabir zemaqa za studije bio je razli~it i umnogome je zavisio od politi~kih odnosa.

109

UDK

1 Peri{i}, Miroslav: Od Staqina ka Sartru, Beograd 2008, str. 27

Srbija je u toku 19. veka iz godine u godinu imala odre|eni brojstudenata na {kolovawu u evropskim zemqama. Oni su se uglavnomkretali u „tri kulturna kruga”: najvi{e ih je bilo u sredwoevropskimuniverzitetima, mawe u Parizu, a najmawe u Rusiji. Do kraja 19. vekaSrbi su se najvi{e {kolovali na nema~kim univerzitetima, sve do1913/1914. godine, kada je broj upisanih na francuske univerzitetebio najve}i (pravo, medicina, filozofske i tehni~ke nauke – u Bor-dou, Grenoblu, Klermon Feranu, Lionu, Monpeqeu, Nansiju, Parizu,Tuluzu i drugim gradovima).2

U Francuskoj studije na medicini3 trajale su sedam godina (sa pri-pravni~kom godinom i jednom godinom obaveznog sta‘a u bolnici).Studije farmacije trajale su pet godina (sa obaveznom praksom preupisa na fakultet). Studije su, u principu, bile samo redovne.

Koreni Medicinskog fakulteta u Beogradu se‘u do 1876. godine iinicijative za formirawe obrazovno-nau~ne institucije medicin-skog usmerewa, koju je pokrenuo ~uveni srpski nau~nik Josif Pan~i}.Pitawe osnivawa Medicinskog fakulteta ozbiqno je razmatrano tekpo zavr{etku Prvog svetskog rata. Naime, u prvim poratnim godina-ma, u zemqi razorenoj ratom i epidemijama, u javnosti je bilo prisu-tno stanovi{te da je visok stepen stradawa vojske i stanovni{tvauzrokovan i zbog nedostatka lekara. Kona~no se pristupa osnivawuMedicinskom fakultetu, zahvaquju}i, pre svega, nastojawima ta-da{weg ministra prosvete Qube Davidovi}a. Inicijativa je pokre-nuta 1919, a Fakultet je osnovan 9. decembra 1920. godine. Postojao jejedan smer i po zavr{enim studijama dobijalo se zvawe doktora op{temedicine. 4

*

U Vaqevu je, 1833. godine, za prvog nahijskog fizikusa (stalnog le-kara) postavqen je Anton Delini, Grk iz Smirne. U Vaqevu je, 1867.godine, osnovana Okru‘na bolnica, a prva apoteka, vlasni{tvo Kla-udija Prikelmajera, otvorena je 1870. godine.5 U godinama koje su usle-dile, Vaqevo je imalo vi{e lekara, prete‘no sa strane. Tokom Prvogsvetskog rata u Vaqevu, kao i u Srbiji, borave strane lekarske misijekoje su pomagale u le~ewu i zbriwavawu vojnika i stanovni{tva.

Sne`ana Radi}

110

2 Peri{i}, Miroslav, n. d., str. 30-333 Isto, str. 149-150, 1524 http//www.med.bg.ac.yu – Medicinski fakultet u Beogradu (21. oktobar 2009)5 Rankovi}, Zdravko: Vaqevska bolnica – Spomenica o wenoj 140. godi{wici (1867-2007),

IP Kolubara, Vaqevo 2007, str. 8, 10-11

Iz biografija lekara koji su radili u Vaqevskom okrugu posle zav-r{etka Drugog svetskog rata vidi se da je ve}ina studije medicinezavr{ili u inostranstvu. Razlog je kasno osnivawe Medicinskog fa-kulteta u Beogradu.

Vaqevo u prvim danima posle Drugog svetskog rata

Odmah posle zavr{enih borbi za oslobo|ewe grada, septembra1944, za nepuna dva meseca kroz grad je pro{lo oko 20.000 lica, aVaqevo je u to vreme imalo oko 12.000 stanovnika.6 Mete‘ i prolazvojnika i rawenika, zatim civilnih lica koji putuju sa vojskom u po-trazi za ro|acima koji su u vojsci, kao i lo{i higijenski, komunalnii stambeni uslovi, stvorili su od Vaqeva u jesen 1944. pogodno tle zaizbijawe zaraznih bolesti.7 Stawe u gradu je nalagala da se deluje u vi-{e pravaca. Zbriwavawe vojske i rawenika koji su prolazili krozVaqevo bio je prioritetan zadatak. Radi asanacije i higijene, formi-rana je dobrovoqna radna ~eta od omladinaca, podeqena na tri voda.

Organizovawe i delovawe zdravstvene slu‘be na teritorijiVaqevskog okruga dodatno je bilo ote‘ano zbog lo{e saradwe izme|uvojnih i civilnih vlasti, {to najboqe ilustruje nekoliko primeraiznetih u konceptu izve{taja napisanog krajem decembra od strane re-ferenta Okru‘nog saniteta dr Vasilija Jovanovi}a.8 Sav teret okoorganizacije zdravstvene slu‘be i preduzimawe mera za spre~avawezaraznih bolesti, kako pi{e u istom izve{taju „padao je na upravnikaSanitetskog odseka ONO, dok je nekoliko lekara sedelo sedeloskr{tenih ruku”. Upravo ova posledwa primedba bila je razlog ovakopripremqenog izve{taja. Zvani~no nema podataka da li je poslat, aako jeste u wemu, najverovatnije, nema svih ovih „o{trih” primedbi.

Odr‘avawe minimuma ~isto}e bili su, takore}i, nemogu}i, a iva{qivost je bila dosta ra{irena i samim tim i opasnost za pojavu

Lekari i zdravstveno osobqe u Vaqevskom okrugu u periodu 1944-1947.

111

6 Me|uop{tinski istorijski arhiv Vaqevo (u daqem tekstu: MIAV), fond: A.5.15.Okru‘ni narodni odbor Vaqevo – Vaqevo (1944-1947), Zdravstveno odeqewe (udaqem tekstu: Zdravstveno odeqewe ONO), Izve{taj o radu Zdravstvenog odeqe-wa, od 8. juna 1945, del. br. 487, kut. inv. br. 1; Podaci o broju stanovnika Vaqeva,u tom periodu, koje nalazimo u arhivskoj gra|i su razli~iti, od 11.000 do 14.000(prim. autora)

7 Isto, fond: A.2.5.23. Skup{tina op{tine Vaqevo – Vaqevo (1944- ), (u daqem tek-stu: SO Vaqevo), Izve{taj o radu Sanitetskog odseka GNOO Vaqevo, od 13. de-cembra 1944, kut. inv. br. 158

8 Isto, Zdravstveno odeqewe ONO, Koncept izve{taja o radu Sanitetskog odsekaONOO Vaqevo (u rukopisu), decembar 1944, kut. inv. br. 1

pegavog tifusa. U Vaqevu je postojao opravdan strah da se ne ponovi1915. godina.

GNO Vaqevo po~eo je da funkcioni{e 13. novembra 1944, a Sani-tetski odsek za grad Vaqevo formiran je 2. decembra 1944, tako da jeodmah preduzeo sve potrebne mere da se u gradu odr‘i primerena ~is-to}a, naro~ito posle pojave trbu{nog i pegavog tifusa.

Sanitetski odsek GNO za kontrolu ~isto}e po gradu anga‘ovao jenezaposlene profesore, u~iteqe i ~inovnike koji su obilazili grad.Dva slu‘benika odre|ena su da vr{e strogu kontrolu radwi u kojimasu se prodavale ‘ivotne namirnice i svakodnevno su obilazili kla-nicu i pregledali ~isto}u. Upravi vodovoda je nalo‘eno da se dnevnoperu vodovodne cevi i rezervoar hlornim mlekom. Gra|anstvu je skre-nuta pa‘wa da vodu iz vodovoda prokuvava, dok su ostali izvori, pum-pe i bunari zatvoreni. Druga dva slu‘benika odre|ena su da iskqu~i-vo obilaze i kontroli{u domove obolelih od trbu{nog tifusa. Onisu povremeno pregledali i gra|anstvo da li ima va{i.

U gradu nije postojalo „narodno kupatilo”. Osposobqena su trikupatila, ali mogla je da ih koristi samo vojska. Jedno kupatiloimalo je komoru za dezinfekciju toplim vazduhom. Drugo kupatilo jeimalo dva dezinfekciona aparata i za kratko vreme kroz wega je pro-{lo 22.000 lica, prete‘no vojnika koji su ujedno prali i odela. Pos-tojala su dva dezinfekciona aparata i za gra|anstvo. Zbog nedostat-ka materijalnih sredstava planirana kupatila u fabrici Vistadnisu izgra|ena.

Privatni klozeti su puni i neredovno se ~iste jer su kapaciteticisterni i buradi sa kojima raspola‘e GNO Vaqevo nedovoqni. Na-re|eno je gra|anstvu da klozetske jame i pomijare, uop{te zaga|enamesta, prelivaju kre~nim mlekom i da dvori{ta ~isto dr‘e.

Referent Sanitetskog odseka GNOO bio je Stratimir I. Lazi}.Situacija i u ostalim delovima okruga bila je podjednako te{ka.

Nema{tina, nedostatak zdravstvene kulture, nedovoqan broj zdravstve-nih ustanova i radnika, op{te su karakteristike tada{weg zdravstva.

Zdravstveno prosve}ivawe i obrazovawe

Vanredna situacija u Vaqevu i na teritoriji Vaqevskog okruga na-lagala je osposobqavawe zdravstvenih radnika za pru‘awe zdravstve-nih usluga i kontrolu sanitarnih uslova. U tom ciqu organizovanisu kursevi za bolni~are, negovateqice, higijeni~are. Ve}ina je odr-‘avana u Vaqevu, a za neke kurseve pojedina lica su slata u Beograd.Ve} je u jesen 1944. godine organizovan je jednomese~ni kurs za bolni-

Sne`ana Radi}

112

~are kojim je rukovodio dr Vasilije Jovanovi}. U Vaqevu je otvorena{kola za omladince i omladinke sa sela iz celog okruga u kojoj su, najednomese~nom kursu za bolni~are, osposobqavani za ukazivawe prvepomo}i, a naro~ito suzbijawe zaraznih bolesti i podizawu higijene.9

Iz samog rada sanitarno-epidemiolo{ke slu‘be, a na osnovu ar-hivske gra|e, mo‘e se zakqu~iti da je bila veoma dobro organizovana,ne samo na nivou Okruga nego i Republike. Slu‘ba je bila u obavezi da{aqe 10-dnevne izve{taje o kretawu zaraznih bolesti svim susednimokruzima i centru u Beogradu za: pegavi tifus, trbu{ni tifus, {ar-lah, difteriju, crveni vetar, meningitis, tetanus, gonoreju, lues, po-liomelitis i jo{ neka zarazna oboqewa.

Radi obave{tavawa gra|anstva u borbi protiv zaraznih bolesti, spe-cijalno pegavca, odr‘avani su te~ajevi za seoske higijeni~are. Ospo-sobqeno je 200 omladinki i omladinaca. Oni su mnogo pomogli Zdravstve-nom odeqewu na propagandi i {irewu zdravstvene kulture. U izve{taju,referent Saniteta ONO, dr Dejan Orli} pi{e da „Objektivno, na{ narodje u higijenskom pogledu mnogo zaostao, iako wegov ekonomski standardnije nikako u relaciji sa wegovim higijenskim standardom.” U pitawu sunavike i bilo je potrebno mnogo truda i mnogo stru~nih i prosvetnih ra-dnika da bi se one iskorenile. Posledice su ogromne: veliki broj smrtnihslu~ajeva, ra{irena tuberkuloza, stalne pojave zaraznih oboqewa, porastveneri~nih bolesti, prebrzo starewe i gubqewe radne sposobnosti prevremena.10 U svim srezovima su postavqeni sreski referenti koji su leka-ri. Oni su ujedno vodili i narodne ambulante, zatim su radili kao lekarina ‘eleznici, radili kod Okru‘nog ureda i bavili se privatnom prak-som, {to ih je dodatno onemogu}avalo da se bave poverenim poslovima, presvega poboq{awem zdravstvenih prilika u srezovima. „Oni bi trebalo dabudu iskqu~ivo higijeni~ari – epidemiolozi, ali to }e se posti}i tek on-da kada bude dovoqan broj lekara”, zakqu~uje na kraju.

Sreski sanitetski odseci upu}ivali su omladince na kurseve za hi-gijeni~are – epidemiologe. Svi kursisti su proveli po jednu nedequ napraksi u sreskim ambulantama. Wihov zadatak je bio da upute stanovni-ke na koji na~in se odr‘ava ~isto}a na selu u primerenom redu: da se ku-}e kre~e, da se kopaju bunari za pija}u vodu, podi‘u klozeti i drugo.Pojedini kursisti su dobili po kilogram sumpora da sami napraveFlemingov rastvor protiv {uge i le~e |ake osnovnih {kola i seqane.11


113

9 Isto, isto10 Isto, Zdravstveno odeqewe ONO, Izve{taj referenta Saniteta ONO Vaqevo, dr

Dejana Orli}a, o higijensko-zdravstvenim prilikama i personalnim izmenama uOkrugu vaqevskom, del. br. 1361, od 17. septembra 1945, kut. inv. br. 3

11 Isto, isto, Izve{taj o radu sreskog saniteta u Kolubarskom srezu, 1945, kut. inv. br. 4

Prema organizacionoj {emi zdravstvene slu‘be u Vaqevu, kako je uizve{taju za 1946. godinu12 navela Marija Muti}, poverenik za naro-dno zdravqe GNO Vaqevo, nije bilo dovoqno stru~nog osobqa, tj. me-dicinskih tehni~ara, tako da u toj godini, nisu postignuti zadovoqa-vaju}i rezultati na preventivnom radu. Na drugim poqima pru‘awezdravstvene za{tite je boqe. Zbog toga se i daqe posve}ivala velikapa‘wa zdravstvenom prosve}ivawu i obrazovawu.

U Vaqevu je tokom 1946, odr‘an je tromese~ni te~aj za prodavce ‘i-votnih namirnica koji je zavr{ilo 64 lica {to }e im pomo}i da uslu-ge i higijena u prodavnicama bude zadovoqavaju}a. Ujedno, obavqen jei sistematski pregled lica zaposlenih u prodavnicama ‘ivotnih na-mirnica. Odr‘ano je 15 predavawa iz oblasti medicine po frontov-skim organizacijama, {kolama i preduze}ima. Vr{ena je dezinfekci-ja stanova, lokala, a radne brigade su radile su na zapra{ivawu i uni-{tavawu gamadi i insekata.

^isto}a u gradu se nije popravila, niti su postignuti neki naro-~iti rezultati zato {to preduze}e „Pe}ina”, zadu‘eno za odr‘avawe~isto}e, ne ~isti na vreme klozete, ne prska ulice kada se ~iste, neizvla~i |ubre iz dvori{ta..., iako je sve to gradska sanitarna inspek-cija predvidela posle pregleda 132 dvori{ta.

Pregledom mleka, kod proizvo|a~a koji predaju mleko, utvr|eno jeda se u mleko sipa voda, pa su 23 mlekara predlo‘ena za kaznu.

Radi pravilne nege odoj~adi odr‘an je tronedeqni te~aj za mlademajke i trudnice, a poha|alo ga je 20 ‘ena.

Ministarstvo narodnog zdravqa dostavilo je raspis kojim setra‘i izve{taj o slu~ajevima malarije na teritoriji okruga i meramapreduzetim u ciqu spre~avawa. Bakteriolo{ko odeqewe Narodne am-bulante ONO je dostavilo izve{taj13 u kojem navodi da je zbog vrlo ja-kih zima, 1942. i 1943. godine, sneg se naglo istopio i izazvao velikepoplave ba{ u momentu kada se stvaraju larve malari~nih komaraca,tako da ih je voda sve uni{tila. Od 1943. godine zabele‘eno je maloslu~ajeva. Podataka za 1944. nema, jer je arhivska gra|a ambulante uni-{tena prilikom oslobo|ewa Vaqeva, dok je u 1945. zabele‘eno 90 slu-~ajeva, a 1946 – 35. Krajem maja 1946, u dva „najmalari~nija” selaVaqevskog sreza, u Popu~kama i Gorwoj Bukovici, izvr{en je siste-

Sne`ana Radi}

114

12 Isto, SO Vaqevo, Izve{taj o radu Povereni{tva za narodno zdravqe GNO Va-qevo za 1946. godinu, kut. inv br. 158

13 Isto, Zdravstveno odeqewe ONO, Izve{taj o suzbijawu malarije na teritorijiVaqevskog okruga povodom raspisa – naredbe Ministarstva narodnog zdravqaNR Srbije, del. br. 2493, od 31. decembra 1946, kut. inv. br. 6

matski pregled 100 u~enika zbog utvr|ivawa da li ima obolelih odmalarije. Nije prona|en nijedan slu~aj.

Vodilo se ra~una i o „kulturno-prosvetnom uzdizawu” zdravstve-nih radnika koje se obavqalo preko nedeqnih konferencija, sindi-kalnih podru‘nica, „frontovskih manifestacija”, ~itala~kih grupai zidnih novina. Na taj na~in osobqe se upoznavalo sa najzna~ajnijimi najaktuelnijim politi~kim i zdravstveno-socijalnim problemima.

Zdravstveno obrazovawe, na vi{em nivou i u du‘em trajawu, zapo-~elo je organizovawem [kole za de~ije negovateqice. Trajala je, oddecembra 1947, do januara 1949. pod nadzorom de~ijeg lekara dr RajkaNenadi}a.14 Sa~uvana je slika prve generacije svr{enih de~ijih nego-vateqica, vaqevskog fotografa Obrena Jovanovi}a. Zahvaquju}i Ol-gi Jeremi}, dev. Andri}, jednoj od devojaka koja je zavr{ila {kolu, us-peli smo da identifikujemo u~enice, lekare i medicinske sestre, kaoi zvani~nike koji su do{li tim povodom. De~ije negovateqice, wih19, su u belim uniformama. U dowem redu (sleva) sede: 1. nepoznata, 2.Ivani{evi} dr Milica, 3. dr Blagojevi} ŠNikodije¹, 4. pomo}nik mi-nistra zdravqa – nepoznata, 5. Nenadi} dr Rajko, 6. Orli} dr Dejan, 7.profesorka istorije (nepoznata), 8. dr Makijevi}, 9. Nikoli} Olive-ra, medicinska sestra poznata kao „sestra Bela”, 10. Go{ovi} Milo{,


115

U~enice prve generacije [kole za de~ije negovateqice, 1949.

(MIAV, Zbirka fotografija, Legat fotografa Obrena Jovanovi}a iz Vaqeva)

14 Olga Jeremi}, dev. Andri}, polaznica {kole, dala je podatke o {koli i izvr{ilaidentifikaciju lica sa fotografije, 27. 12. 2008, i ovim putem joj se zahvaqujemo(autor)

u~iteq. U drugom redu stoje (sleva): 1. Pletwev (Vladimirovi~) drRostislav, profesor biologije i nema~kog jezika, 2. Panteli} Vera, 3.]orovi} Milivoje, 4. Malenica Katica, 5. Nikoli} Danica, 6. Niko-li} Jelena, 7. Stojanovi} Grozdana, 8 Pelagija, 9. Kosi} Natalija, 10.Andri} Olga, 11. Vezili} Zlatija, 12. Jovanovi} „Dunda” (ime nepo-znato), 13. Lazarevi} @ivorad, advokat, predava~ ustavnog prava. Utre}em redu stoje (sleva): 1. Staki} Nata{a, 2. Jezdi} Nada, 3. Lazare-vi} Gordana, 4. Spasojevi} Nata, 5. Stojanovi} Vera, 6. Jovanovi} Ra-dmila, 7. Nikoli} Natalija, 8. Ra{evi} Olga, 9. Ostoji} Danica, 10.Jovanovi}, ime nepoznato, 11. nepoznata.

[kola je radila u ku}i dr Panti}a. Dr‘ava je za sve polazniceobezbedila, stan, hranu i kwige. Radilo se po vremenski skra}enomprogramu, ali obimno. Praksa je obavqana u Vaqevskoj bolnici, am-bulanti i de~ijim ustanovama, kao npr. obdani{tu.

Organizacija Zdravstvenog odeqewa ONO i osobqe u

zdravstvenim ustanovama Vaqevskog okruga

Broj zaposlenih zdravstvenih radnika u Vaqevskom okrugu,odmah po oslobo|ewu, ne mo‘e precizno da se utvrdi jer je jo{ uvektrajao rat. Mnogi lekari su bili mobilisani, mnogi su radili u vi{eustanova, a mnogi su zbog potreba, bili preme{teni u drugo sreskomesto. Pribli‘no, iz spiskova mo‘e se utvrditi da je na teritorijiVaqevskog okruga 1944. godine bilo mawe od 100 lica zaposlenih usvim zdravstvenim ustanovama, od kojih su 23 lekara u civilnimzdravstvenim ustanovama i 8 u Vojnoj bolnici u Vaqevu, 34 bolni~ar-ke, odnosno bolni~ara i oko 20 ostalog osobqa.

Spiskovi zaposlenih u zdravstvenim ustanovama

u Vaqevu 1944. godine15

Sanitetski odsek ONOO Vaqevo

(kasnije, Zdravstveno odeqewe ONO)

Red.

br.

Prezime i ime Zanimawe

Godina

starosti

Gde je bio zapo-

slen za vreme

okupacije

Primedba

1. Jovanovi} Vasilije lekar – privatni lekar –

2. Ratkovi} Bosiqkazamenik sanit.

referenta22

bila u parti-zanskim odre-

dima–

Sne`ana Radi}

116

15 MIAV, Zdravstveno odeqewe ONO, Spisak sanitetskog osobqa ONO Vaqevo,Narodne ambulante i Gradske bolnice u Vaqevu, decembar 1944, kut. inv. br. 1

3. Kuzmanovi} Slobodanadministra-tivni ~inov-

nik20 u~io {kolu –

4. Tadi} Vladimiradministra-tivni ~inov-

nik19 u~io {kolu –

5. @ivkovi} Sveta kurir –dr‘ao radwu

sitnica–

Narodna ambulanta ONOO Vaqevo

Red.

br.


Godina

starosti

Gde je bio zapo-

slen za vreme

okupacije

Primedba

1.Uro{evi} (\oke)Milorad

lekar N. A. 56upravnik Doma

narodnogzdravqa (D.N.Z)

–

2.Dra{koci (Julija) Je-lisaveta

lekar N. A. 48bakteriolog

D.N.Z.–

3.Filipovi} (Savka)Milena

lekar N. A. 42venerolog

D.N.Z.–

4.Ivani{evi} (Andri-je) Milica

lekar N. A. 42lekar {kolskepoliklinike

D.N.Z.–

5.Simeunovi} (@ivka)Radivoje

lekar N. A. 50 gradski lekar –

6. Tucovi} Zorka lekar N. A. 44radila priva-

tno–

7.Boguslovski (Teodo-ra) Anatolij

hemi~ar VIII

grupe44 hemi~ar D.N.Z. –

8.Smiqani} (Andrije)Zorka

nudiqa 36 nudiqa D.N.Z. –

9.Panteli} (Jovana)Dobrivoje

bolni~ar –slu‘iteq

43bolni~ar

D.N.Z.–

10.Nikoli} (Velimira)Svetislav

bolni~ar –zvani~nik

44bolni~ar Grad-ske ambulante

–

11.Sre}kovi} (Velimi-ra) Vladimir

bolni~ar –zvani~nik

32bolni~ar

Okru‘. ureda–

12.Petrovi} (Mihaila)Qubica

bolni~arka –nadni~ar

22bolni~arka

Gradske ambu-lante

–

13.Sendi} (Jovana) Bor-jana


18 u~enica –

14.Bo‘ovi} (Bo‘e) Mi-lo{

bolni~ar –nadni~ar

37bolni~ar Grad-ske ambulante

–

15.Filipovi} (Jovana)Zdravko

dezinfektor –zvani~nik

52dezinfektor

D.N.Z.–


117

16.Pantovi} (@ivka)Agnija

babica – zva-ni~nik

47babica Gradske

ambulante–

17.@ivi} (Alekse) Le-posava

babica – zva-ni~nik

42do 1943. priv.

babica, od1943. u bolnici

–

18.Grbovi} (Nikole)Sima

slu‘iteq –nadni~ar

38slu‘iteq

D.N.Z.–

19.^oli} (Radoja) Na-de‘da

~inovnik –nadni~ar

19 u~enica –

20.Miladinovi} (Du{a-na) Milena


24 doma}ica –

21. Gruji~i} Nade‘da~inovnik –nadni~ar

19 u~ila {kolu –

22.Mi{ovi} (Janka) Vi-dosava


40slu‘iteq

D.N.Z.–

23.Doro{enko (Franca)Karolina


37

radnica – izbe-gla iz Sloveni-je (ro|. u Gracu

– Austrija)

–

24. Ku}ina F. Franczubni tehni-

~ar32 radio privatno –

25. Nenadi} Vukosavazubni tehni-


26. Danilovi} Branko zubni lekar 37 radio privatno –

27. Savki} @. @ivotazubni tehni-


28.Konstantinovi} (Ja-no}ka) Aleksandar

lekar 47 – –

Narodna bolnica – Vaqevo

Red.

br.


Godina

starosti

Gde je bio zapo-

slen za vreme

okupacije

Primedba

Hirur{ko odeqewe

1.Stefanovi} M.Radomir

hirurg – {efhirurgije i

upravnik Bol-nice

49 – –

2.Popovi} (Lazara)Milica

bolni~arka 46 u ovoj bolnici –

3.Bobovac (Vitomira)Jovan

bolni~ar –previja~

44 u ovoj bolnici –

4.Gligorovi} (Atana-sa) Cvetanka

bolni~arka 21u fabrici„Vistad”

–

Sne`ana Radi}

118

5.Nikoli} (Albina)Olivera

instrumentar-ka

44 nudiqa u D.N.Z.

kratko ra-dila u Na-

rodnojambulanti

6. Ili} Sibinka ~ista~ica 21u fabrici„Vistad”

–

Interno odeqewe

7. Nikoli} Milanlekar za unu-

tra{we boles-ti

47 u ovoj bolnici –

8. @arkovi} Krstivoje bolni~ar 42 u ovoj bolnici –

9. Milinkovi} Mara bolni~arka 34od juna 1943. uovoj bolnici

–

10. Ili} Lazarlekarski po-

mo}nik23

u ovoj bolnicii u fabrici

„Vistad”

volonter –dobro-voqac

Ginekolo{ko odeqewe

11.Igwatovi} (Du{ana)Radivoje

ginekolog 41 u ovoj bolnici

od 30. dec.1944. pre-me{ten u

Vojnu bol-nicu

12. Simka Sre}kovi} babica 40 u ovoj bolnici

13.Ostoji} (Lazara) Da-nica

bolni~arka 42 u ovoj bolnici –

14. Sitarica Jelica ~ista~ica 47 u ovoj bolnici –

15. Jankovi} Sreten bolni~ar 33kod svoje ku}e u

selu Kaleni}–

Zarazno odeqewe

16.Stevovi} (Vu~ka)Miodrag

bolni~ar 42 u ovoj bolnici –

Apoteka

17.Zafirovi}-Ili}Draga

apotekar 34 u ovoj bolnici –

18. Vukovi} Radmilaapotekarski

pomo}nik19 u~enica


19. Nikoli} Aleksandar laborant 17 u~enikvolonter –

dobro-voqac

20.Manastirki} Nata-lija

~ista~ica 23kratko vreme u

„Vistadu”



119

Ekonomat

21. Jovanovi} Radmila komesar 25u partizanskomodredu i logoru

na Bawici–

22. Ba{i} Dragutin ekonom 36u Finansij. od-seku Okru‘nog

na~elstva–

23. Tadi} Milena ~inovnik 41 u ovoj bolnici –

24. Terzi} Olga ~inovnik 30 u ovoj bolnici –

25.Vi}entijevi} Na-de‘da

~inovnik 20

u~ila {kolu i6 meseci u

Okru‘nom na-~elstvu

–

26. [tuli} Mihailo magacioner 47 u ovoj bolnici –

Kroja~nica i ve{ernica

27.Haxi-Petrovi} (^e-domira) Nade‘da

{vaqa 18u~ila {kolu, aod 15. juna 1944.u ovoj bolnici

–

28.@ivanovi} Miro-slava

praqa 42 u ovoj bolnici –

29.Mitrovi} (Stanisla-va) Vojislava

praqa 41 u ovoj bolnici –

Kuhiwa

30. Stojanovi} Jelena kuvarica 58 u ovoj bolnici –

31. Kudravac Vida para-kuvar 48 u ovoj bolnici –

Spoqni slu`benici

32. Tomi} @. Sretendezinfektor –

bravar35 u ovoj bolnici –

33. Gli{i} Bo‘idar slu‘iteq 57 u ovoj bolnici –

34. Grkovi} Petar slu‘iteq 54 u ovoj bolnici –

Prijemno odeqewe

35. Peri{i} Mihailo bolni~ar 32 kod svoje ku}e mobilisan

36. Radulovi} Branko ~inovnik 47 u ovoj bolnici –

Treba napomenuti da su, krajem 1944. godine, ura|ena tri spiska za-poslenih u bolnici i broj zaposlenih se kre}e od 34 do 38. Razlog za tosu, najverovatnije, preme{taji iz jedne u drugu zdravstvenu ustanovu.

Sreska narodna ambulanta u Kamenici imala je samo odeqewe op-{te medicine u kojoj je radio samo jedan lekar.

Sne`ana Radi}

120

Spisak zaposlenih u Sanitetskom odseku u Mionici 1944. godine16

Red.

br.


Godina

ro|ewa i

mesto

Gde je bio zapo-

slen za vreme

okupacije

Primedba

1.Mihajlovi} M.Qubivoje

sreski lekari sanit. ref-

erent

9. avgust1891, Kra-

gujevac–

Ima zvawevi{eg

zdrav. sa-vetnika, au slu‘bi je

od 1922.

2. Josimovi} @. Zorkadobrovoqnabolni~arka

15. april1891, Beo-

grad

{ef arhiva VI

odeqewa Banskeuprave –

Skopqe, zvani-~nik – dnevni-

~ar

Zavr{ilakurs za

bolni~are1912. Otpu-

{tena izslu‘be 15.sept. 1941.

3. ]apa N. Jovanka

bolni~arka inegovateqi-

ca u Domu iz-begli~ke dece

u Bogova|i

19. sep-tembar

1911, Raj-lovac –

Sarajevo

–

„Veomaspremna –

daje iinjekcije!”

Spiskovi zaposlenih na teritoriji SNO Ub

Na teritoriji Tamnavskog sreza, 1. decembra 1944,17 bilo je 5 leka-ra, 1 babica, 1 nudiqa i 1 bolni~ar Vojne ambulante u Ubu, i to:

– Dr ]irilovi} M. Aleksandar, Komanda Ub– Dr Vu~kovi} N. Dragoslav, sreski lekar, Ub– Dr Tucovi} M. Zorka, privatni lekar Ub (preba~ena u Narodnu

ambulantu – Vaqevo)– Dr Antonovi} P. Milan, referent saniteta u Bawanima– Dr Bankovi} M. Milosav, referent saniteta u Lajkovcu– Gligori} M. @ivka, babica, sreska, Ub– Grkovi} R. Milka, nudiqa, Lajkovac– Joksimovi} M. Miodrag, bolni~ar Vojne ambulante (Komande) u

UbuZa zaposlene u ambulanti u Lajkovcu 1944.18 ima ne{to vi{e poda-

taka:


121

16 Isto, Spisak sanitetskog osobqa sreza kolubarskog, 14. decembar 1944, kut. inv.br. 1

17 Isto, Podaci o zdravstvenom osobqu na teritoriji SNOO Ub upu}eni Okru‘-nom referentu saniteta 18. decembra 1944, kut. inv. br. 1

18 Isto, Spisak slu‘benika Udru‘ene zdravstvene op{tine u Lajkovcu 1944, kut.inv. br. 1

Red.br.

Prezime i ime ZanimaweGodina

starosti

Gde je bio zapo-slen za vreme

okupacijePrimedba

1. Bankovi} M. Milosavlekar i sant.

referent ({efambulante)

56 radi od 1923. –

2. Grkovi} R. Milkasestra – nu-

diqa29 radi od 1939. –

3. Stefanovi} Dobrila babica – – –

Spisak zaposlenih u zdravstvenim ustanovama u

Obrenovcu 1944. godine19

Red.br.

Prezime i ime ZanimaweGodina

starosti

Gde je bio zapo-slen za vreme

okupacijePrimedba

1. Orli} (Petra) Dejan

epidemiolog –sreski lekar,Komande mes-ta, bolnice i

ambulante

46lekar antima-lari~ne stani-ce u Obrenovcu

–

2.Nikoli} (Ivana) Du-{an

internista –lekar bolnicei ambulante

45 uredski lekar

mobilisani otputo-

vao zaVaqevo

3.Markovi} (Petra)Milica

internista –lekar bolnicei ambulante

46 privatni lekar –

4. Puri} Risto lekar – –

mobilisan(ro|eni

brat narod-nog herojaNade Pu-ri}, nap.

autora)

5.Kandi} (Svetolika)Tadija

stru~ni bol-ni~ar

35 – –

6. Markovi} Jovanzubar u ambu-

lanti– privatna radwa –

7. Radovanovi} Miodragstru~ni bol-

ni~ar25 – –

8.Kana~ki (Vase) Da-rinka

bolni~arka 22 doma}ica –

Sne`ana Radi}

122

19 Isto, Podaci o zdravstvenom osobqu na teritoriji Posavskog sreza, decembar1944, kut. inv. br. 1

9.Puri} (Svetozara)Vasa

bolni~ar 17 –dobrovoq-no do{ao

na rad

10.]iri} (Milutina)Milivoj


na rad

11.Lazi} (Dragojla) Bo-goqub


na rad

12.Grube{i} (Stojana)Stavan

dezinfektor 48 – –

Radovanovi} S. Miodrag u svojoj molbi za zaposlewe izneo je za-nimqivu ‘ivotnu pri~u, ali podatke vezane za istorijat Obrenovca.Ro|en je u Vaqevu 2. avgusta 1919; zavr{io je 4 razreda gimnazije sa ma-lom maturom i sanitetsku {kolu u periodu 1938-1940, pa je nakon togaradio u vi{e bolnica. Kada je otpo~eo Drugi svetski rat stupio jeodmah u Kolubarski partizanski odred gde je ostao do 14. januara 1942,kada su uhvatili Qoti}evci i predali specijalnoj policiji u Beogra-du, a ovi Vojnom sudu u Vaqevo koji ga je proterao u Nema~ku. Iz za-robqeni{tva je pu{ten 1943. godine (u upitniku je napisao „begstvo”)i radi kao fizi~ki radnik kod firme „Uqarica” u Zabre‘ju. Po oslo-bo|ewu Obrenovca, 1. oktobra 1944, dobrovoqno se javio na du‘nost ubolnici 12. korpusa, kao lekarski pomo}nik. Tu je radio sve do julameseca 1945, odnosno do rasformirawa Komande mesta u Obrenovcu ivojne bolnice. Bez ikakve naknade, prihvatio je posao u Sreskoj naro-dnoj ambulanti, pa po{to „nema imovine, kako pokretne, tako i nepo-kretne”, januara 1945. moli za posao. Wegov zahtev je re{en tek januara1946. godine od kada radi kao dezinfektor.20

*

SPISAK LEKARA U VAQEVSKOM OKRUGU 1945. GODINE21

ONO Vaqevo i GNO Vaqevo

Orli} dr Dejan, v. d. poverenika Zdravstvenog odeqewa

Dr‘avna bolnica – Vaqevo

Todorovi} Branislav, {ef hirur{kog odeqewaKoci} An|elija, lekar de~ijeg odeqewa


123

20 Isto, Personalno odeqewe ONO, Popuwen upitnik od 15. januara 1946, kut. inv. br. 421 Isto, Personalno odeqewe ONO, del. br. 146, od 30. avgusta 1945, kut. inv. br. 3

Nenadi} Rajko, {ef de~ijeg odeqewaQubisavqevi} Sava, {ef grudnog odeqewa

Narodna ambulanta ONO Vaqevo

Peri{i} – Ivani{evi} Milica, upravnik Narodne ambulanteDanilovi} – Kesler Branko, zubni lekarSimeunovi} Radoje, lekarUro{evi} Milorad, lekarFilipovi} Milena, lekarDra{koci Jelisaveta, lekarTucovi} Zorka, lekar

SNO Vaqevska Kamenica

Jeli} Dragutin, sreski lekar

SNO Mionica

Mihajlovi} Qubivoje, sanitetski referent SNO Mionica

SNO Ub

Ub

Vu~kovi} Dragoslav, sanitetski referent SNO Ub]irilovi} Aleksandar, privatni lekar , UbBoci} Veqko, lekar Zdravstvene op{tine Bawani

Lajkovac

Bankovi} Milosav, lekar Udru‘ene zdravstvene op{tine Lajkovac

SNO Obrenovac

]iri} Milutin, {ef sanitetskog odsekaPuri} V. Rista, v.d. referenta saniteta i upravnika Narodne am-

bulanteMarkovi} Milica, lekar Narodne ambulanteStoj{i} Dragoqub, privatni lekarKonstantinovi} J. Aleksandar, lekar Zdravstvene zadruge

Krajem 1945. godine22 kvalifikaciona struktura zdravstvenogosobqa, posmatrano po srezovima Vaqevskog okruga i zdravstvenim

Sne`ana Radi}

124

22 Isto, Zdravstveno odeqewe ONO, Izve{taj – podaci o zdravstvenim prilikamai zdravstvenim ustanovama u Vaqevskom okrugu, de. br. 1749, od 7. decembra 1945,kut. inv. br. 2

ustanovama, bila je slede}a: GNO Vaqevo i Vaqevski srez – Narodnaambulanta 5, Dr‘avna bolnica 6; Posavski srez 3, Tamnavski srez 2 iNarodna ambulanta u Lajkovcu 1; Kolubarski srez 1 i Podgorski srez1 lekar. Diplomiranih dezinfektora bilo je 3, a postojale su 3 dezin-sekcione stanice i 3 kupatila (Vaqevo, Obrenovac i Zabre‘je); 3 par-na kotla, 4 suve komore i oko 80 srpskih buradi. Pegavog tifusa u de-cembru 1945. nije bilo, a poreklo zaraze iz novembra (3 slu~aja) su za-tvori, a naro~ito zarobqeni~ki logor. Procenat va{qivosti uOkrugu, kako odela tako i glave, iznosi 10-15%. Najvi{e su va{qiviCigani zarobqenici. U Okrugu ima 7 zatvora i zdravstveni i higijen-ski nadzor nad zatvorenicima vr{e sreski lekari. U Okrugu radi 6narodnih ambulanti (sreska sedi{ta i Lajkovac) koje mese~no obaveoko 15.000 pregleda. Novoosnovani Antituberkulozni dispanzer radi„za sada dobro”. Pregledi le~ewe su besplatni – mese~no oko 600 pre-gleda. Grudno odeqewe je osnovano pri bolnici i ima 14 posteqa. Unovembru 1945. formirana je {kolska poliklinika i prilikom siste-matskog pregleda ustanovqeno da je 14% dece bolesno.

Zdravstveno odeqewe ONO Vaqevo u 1946. godine23 u svom sastavui u svojoj nadle‘nosti imalo 6 zdravstvenih ustanova okru‘nog zna-~aja i sve su bile u Vaqevu. Ukupno su zapo{qavale 92 radnika, iakosu pojedini lekari obavqali posao u dve zdravstvene ustanove (Na-rodnoj ambulanti ONO, Antituberkuloznom dispanzeru iliOkru‘noj bolnici).

1.

Naziv zdravstvene ustanove:

Zdravstveno odeqewe ONO Vaqevo

Poslove koje obavqa – nadle‘nost ustanove:

Celokupne poslove organizacije zdravstvene slu‘be u Okrugu vaqev-skom: nadzor na sprovo|ewu svih potrebnih mera u pogledu le~ewa, ~u-vawa i zdravstvene za{tite {irokih narodnih slojeva predvi|enih zako-nima, uredbama i pravilnicima zdravstvene slu‘be.

Koliko odeqewa ili odseka ima:

– apotekarski centar– finansijski odsek– odsek za obnovu i izgradwu– sanitarno-epidemiolo{ki odsek– statisti~ki odsek


125

23 Isto, Zdravstveno odeqewe ONO, Podaci o organizaciji Zdravstvenog odeqewaONO Vaqevo sa popisom zdravstvenih ustanova, del. br. 1953, od 2. oktobra 1946,kut. inv. br. 5

– personalni odsek– sekretarijat

Prezime i ime slu‘benika i zvawe:

Dr Dejan Orli}, poverenik odeqewa (bakteriolog i epidemiolog)Markovi} B. Nade‘da, pomo}nik poverenikaStojkovi} Qubomir, admin. fin. radnik@ivkovi} Obrad, dezinfektor

Napomena:

Nedostaje arhivski ~inovnik

2.


Antituberkulozni dispanzer u Vaqevu


Protivtuberkulozna ustanova: iznala‘ewe le~ewe i spre~avawe {irewatuberkuloznih oboqewa


– klini~ki odsek– rendgenolo{ki odsek– terapeutski odsek– statisti~ki odsek– laboratorijski odsek– sekretarijat


Dr Sava Qubisavqevi}, {ef dispanzera koji ujedno vodi rentgenolo-{ki, terapeutski i statisti~ki odsek Kova~evi} Jovanka, sestra nudiqa(daje injekcije, obilazi domove obolelih i drugo)

Napomena:

Ostala mesta su prazna koja treba popuniti

3.


Okru‘na sanitarno-epidemiolo{ka stanica


Celokupne stru~ne analize (serolo{ko-bakteriolo{ke i hemijske): svepotrebne mere na iznala‘ewu, le~ewu i spre~avawu epidemija zaraznihoboqewa; pregled pija}ih voda i namirnica.


– serolo{ko– bakteriolo{ko odeqewe– hemijsko odeqewe– epidemiolo{ko odeqewe– administracija

Sne`ana Radi}

126


Dr Dra{koci Jelisaveta, {ef stanice^eki} \or|e, laborantMiladinovi} Milena, hemi~ar (hemijske analize – mesto je predvi|enood 1947)Filipovi} Zdravko, dezinfektorMi{ovi} Vidosava, odr‘avawe ~isto}e

Napomena:

Nema

4.


Okru‘ni sanitarni inspektorat Vaqevo


Celokupna kontrola u ciqu unapre|ewa i nadzora svih grana proi-zvodwe, rada i dru{tvenog ‘ivota, kao i nadzor nad proizvodwom i pro-metom ‘ivotnih namirnica u Okrugu vaqevskom.


Inspekcioni odsek


Na predlog Min. narodnog zdravqa postavqen je Milutin Nikoli}, le-karski pomo}nik

Napomena:

Mesto je za sada prazno, i predlog je da se zbog malog lekarskog kadra In-spektorat spoji sa Zdravstvenim odeqewem ONO

5.


Narodna ambulanta ONO Vaqevo


Obavqa op{te ambulantske preglede, poslove male hirurgije, antirabi-~no le~ewe, le~ewe ko‘no-veneri~nih oboqewa, zubarske poslove; ambu-lantske preglede {kolske, pred{kolske i male dece; savetovawe majki,odoj~adi i male dece.


– Interno odeqewe– Hirur{ko i antibari~no odeqewe– [kolska poliklinika– De~ije odeqewe sa savetovali{tem za majke, odoj~ad i malu decu– Ko‘no-veneri~no odeqewe– Savetovali{te za trudnice– Zubna ambulanta– Administracija i ra~unovodstvo


127


Dr Ivani{evi} Milica, upravnik i {ef ko‘no-veneri~nog odeqewaDr Kosti} Milorad, „dobrovoqni lekar”Dr Stani{i} Milan, zdravstveni referent GNO VaqevoRadoj~i} Vera, zvani~nik – dnevni~arNikoli} S. Olivera, medicinska sestraDr Rajko Nenadi}, {ef De~ijeg odeqewaStojkovi} Q, @ivka, babicaDr Filipovi} MilenaPanteli} Dobrivoje, bolni~arDr Tucovi} ZorkaDr Orlu{i} Hristina, honorarni zubni lekar^oli} Nade‘da, finan.-blagajni~ke poslovePetrovi} Qubica, zvani~nik – dnevni~arNovokmet Jovo, slu‘iteq

Napomena:

Nema

6.


Okru‘na bolnica Vaqevo


Prima neguje i le~i bolesnike

Koliko odeqewa ili odseka ima i imena slu`benika sa zvawem:

– Hirur{ko odeqewe (dr Stefanovi} Radomir, v.d. upravnik; Sre}kovi}Simka, instrumentarka; Ukrajinska Lidija, medicinska sestra; Popo-vi} Milica, bolni~arka; Gligorovi} Cvetanka, bolni~arka; BobovacJovan, bolni~ar i Jakovqevi} Milan, bolni~ar – slu‘iteq)– Ginekolo{ko odeqewe (dr Stamboli} Blagoje, {ef odeqewa i lekar –ginekolog; dr Tucovi} Zorka, lekar – ginekolog; @ivi} Leposava,babica; Ili} Radmila, babica; Florijan~i} Qubinka, sestra nudiqa;Ostoji} Danica, bolni~arka – slu‘iteqka i Gordovi} Radosava, ~ista-~ica – nadni~ar)– Unutra{we odeqewe (dr Bene~ini Ludvik, {ef odeqewa; Pavlovi} Ta-tjana, medicinska sestra i Ili} Nera, ~ista~ica – dnevni~ar)– De~ije odeqewe (odeqewe je tek u formirawu; dr Nenadi} Rajko, {efodeqewa i Opsenica Dragica, de~ija negovateqica)– Zarazno odeqewe (dr Paunovi} Margita, {ef odeqewa; Milinkovi}Mara, bolni~arka i Ili} Sibinka, ~ista~ica)– Grudno odeqewe (dr Qubisavqevi} Sava je v. d. {ef odeqewa, jer je {efAntituberkuloznog dispanzera; Kurlagi} Milutin, bolni~ar i Sikiri-ca Jelica, ~ista~ica. U napomeni pi{e da bi „Usled malog broja lekaraGrudno odeqewe trebalo spojiti sa Antituberkuloznim dispanzerom”. )– Apoteka (Zafirovi} Draga, {ef apoteke i [o{ki} Zorka, dnevni~ar –slu‘iteq)

Sne`ana Radi}

128

– Prijemno odeqewe (Stevovi} Mihailo, bolni~ar)– Uprava (Pavlovi} Vladimir, ekonom; Radulovi} Bla‘o, re‘iser; Ra-ki} Radomir, obavqa arhivske poslove; [tuli} Mihailo, admin.poslove; [tuli} Marica, vodi protokol prijema bolesnika; Milo-savqevi} Dragoslav, slu‘iteq; Tomi} Sreten, bravar i dezinfektor;Gli{i} Bo‘idar, slu‘iteq - dnevni vratar; Grkovi} Petar, odr‘avawe~isto}e bolni~kog kruga; Stankovi} Jelena, glavna kuvarica; Uro{evi}Aleksandra, pomo}na kuvarica i ~ista~ica; @ivanovi} Miroslava,praqa; Mitrovi} Vojislava, praqa i nadzornik rubqa; Haxi-Petrovi}Nade‘da, {ije bolni~ko rubqe)

Zdravstvene ustanove sreskog zna~aja bile su narodne ambulante nateritoriji srezova u Okrugu i bolnica u Obrenovcu. Organizacija ipersonal nije promewen u odnosu na prethodnu, 1945. godinu.

Najvi{e lekara, i u 1944. i 1945, radilo je u Narodnoj ambulanti uVaqevu – 6, dok je u Narodnoj bolnici u Vaqevu, kasnije Okru‘nojbolnici 1944. radilo 3 lekara i 1 apotekar, da bi se, 1946. godine, brojlekara pove}ao na 7, a ostalog osobqa bilo je 35 – ukupno 42. Koliko jebilo malo zdravstvenog osobqa najboqe mo‘e da se vidi iz paralelebroja lekara u tada Okru‘noj bolnici i dana{we Vaqevske bolnice.I jedna i druga su pokrivale veliku teritoriju. Danas Vaqevska bol-nica prihvata i le~i stanovnike sa podru~ja {est op{tina Kolubar-skog okruga (Vaqevo, Ose~ina, Mionica, Qig, Lajkovac i Ub) pov-r{ine 2.474 kilometra sa 192.204 stanovnika, {to je pribli`no istaveli~ina teritorije i broj stanovnika iz perioda posle Drugogsvetskog rata. O zdravstvenoj za{titi i stacioniranom le~ewu sta-novnika, 2007. godine, vodi brigu 173 lekara, dvoje farmaceuta i oko950 drugog osobqa.24

Lekari i apotekari u Vaqevskom okrugu

Postavqewa i preme{taje lekara u zdravstvene ustanova vr{ilo jeMinistarstvo narodnog zdravqa NR Srbije. Za prijem u dr‘avnuslu‘bu, da bi, kako se tada govorilo, bili „u slu‘bi naroda”, lekarisu li~no popuwavali obrazac sa osnovnim biografskim i profesi-onalnim podacima. Posebno na kraju obrasca bila je otkucana „ka-rakteristika”, napisana od strane stru~ne slu‘be pri ONO Vaqevoili sreskih narodnih odbora, odnosno ocena „pona{awa” datog licai ~lanova wegove u‘e porodice u periodu od kapitulacije do oslobo-|ewa. U mnogim profesijama, upravo su karakteristike uticale na


129

24 Rankovi}, Zdravko, n. d., str. 244-245

prijem u slu‘bu, dok kod lekara to nije bio slu~aj zato {to ih je bilomalo.

Podaci o lekarima i apotekarima u Vaqevskom okrugu ura|eni suna osnovu popuwenih obrazaca (Upitni arak „B”).25

Popuweni obrasci imali su 22 ta~ke – pitawa, od kojih su na prvih10 pitawa tra‘eni uobi~ajeni odgovori (ime i prezime, datum ro-|ewa, {kolska sprema, narodnost, veroispovest, profesionalni put,porodi~no stawe, prele‘ane zarazne bolesti), potom slede odgovori –„opis ‘ivota i rada za vreme okupacije” i „preko koga, kada i ~ime jepomagao N.O.V. Jugoslavije”. Odgovore na data pitawa unosio je zapo-sleni. Ne{to kasnije, zdravstvene ustanove su dostavile podatke oslu‘benicima – izbeglicama koji su do 6. aprila bili na slu‘bi nateritoriji Bosne i Hercegovine, kao i ostalim federalnim jedinica-ma. Taj podatak dat je uz kratke biografije lekara na radu u Vaqev-skom okrugu u periodu 1944-1946. godina.26 Biografije lekara iapotekara izlo`ene su azbu~nim redom po srezovima Vaqevskogokruga, a u okviru wih po zdravstvenim ustanovama koje su tadapostojale.

GNO i SNO VAQEVO

Vojna bolnica – Vaqevo

Igwatovi} (Du{ana) dr Radivoje, ro|. 2. februara 1903, Aleksi-nac, zavr{io je Medicinski fakultet u Rostoku (Nema~ka) 1930, spe-cijalista za ginekologiju i aku{erstvo, o‘ewen, govori nema~ki, vre-me okupacije proveo u Beogradu na hirur{kim odeqewima raznih bol-nica, 1944. mobilisan i radi kao zamenik {efa ko‘no-veneri~nogodeqewa podru~ne Vojne bolnice u Vaqevu.

Jankovi} (Stevana) dr Panta, ro|. 12. jula 1900, Vrago~anica (Srezpodgorski), u bogatoj seoskoj porodici. U biv{oj Jugoslaviji otac muje bio narodni poslanik i radikalski prvak. Zavr{io je Medicinskifakultet u Nansiju (Francuska) 1927, nema specijalnost, o‘ewen,troje dece, govori francuski, sve vreme radio kao sreski lekar uVaqevu, a od 20. oktobra do 20. decembra 1944. lekar u Vojnoj bolniciu Vaqevu, zatim kao epidemiolog Vaqevske vojne oblasti za IV divi-ziju u Vaqevu.

Sne`ana Radi}

130

25 Isto, Zdravstveno odeqewe ONO, Popuweni obrasci zaposlenih i spiskova iz1944-1946, kut. inv. br. 1,3 i 8

26 Isto, isto, Spisak slu‘benika izbeglica na teritoriji ONO Vaqevo, del. br.1892/45, od 1. avgusta 1945, kut. inv. br. 3

Jovanovi} J. dr Bo‘idar, ro|. 4. januara 1898. u Vaqevu, zavr{io jeMedicinski fakultet u Lionu (Francuska) 1923, specijalista zako‘no veneri~ne bolesti, o‘ewen, dvoje dece, govori francuski, od1937. bavi se privatnom lekarskom praksom u Beogradu (zapisan je kaotre}a poverqiva li~nost u tajnoj komunisti~koj partiji u Beogradu),prele‘ao je trbu{ni tifus i rekurens; 9. septembra 1944. godine do-{ao je u Vaqevo i dolaskom vojske bio je referent saniteta Komandemesta, a potom Komande podru~ja.

Mili{i} J. dr Svetolik, ro|. 8. jula 1898, Mostar, zavr{io je Me-dicinski fakultet u Be~u 1923, specijalizirao hirurgiju, o‘ewen, je-dno dete, govori nema~ki, francuski i engleski, nije se bavio priva-tnom praksom, za vreme okupacije bio „po logorima i u NOV”, od maja1944. u NOV, {ef hirur{kog odeqewa podru~ne Vojne bolnice uVaqevu.

Nikolajevi} (Milana) dr Borislav, ro|. 27. maja 1892, ^estin(Srez gru‘anski), zavr{io je medicinu u Pragu (^e{ka), o‘ewen, otac~etvoro dece, specijalista za unutra{we bolesti, govori ~e{ki i ne-ma~ki, bavio se privatnom praksom u Kragujevcu, a oktobra 1944. mo-bilisan i radi kao {ef unutra{weg odeqewa Vojne bolnice centra uKragujevcu do decembra, od kada je {ef podru~ne Vojne bolnice uVaqevu.

Nikoli} (Ivana) dr Du{an, ro|. 16. februara 1900, zavr{io je Me-dicinski fakultet u Beogradu 1926, specijalista za unutra{we boles-ti, udovac, govori nema~ki, radio je kao vojni lekar (1927-1933), lekarUnutra{weg odeqewa bolnice u Beogradu (1935-1936), a od tada radikao sreski lekar u Lajkovcu i Obrenovcu; „1941. zatvoren od Nemacazbog ukazivawa pomo}i partizanima i osu|en na smrt. Spasao se bek-stvom; 1943. opet, zbog ukazivawa pomo}i, zatvoren od Gestapoa”, mo-bilisan oktobra 1944, bio je u [apcu, pa u Vaqevu u podru~noj Vojnojbolnici.

Staji} (Velizara) dr Aleksandar, ro|. 10. maja 1901, Vrawe (Srezp~iwski), zavr{io je Medicinski fakultet u Beogradu 1926, o‘ewen,dvoje dece, govori francuski; dok nije postavqen za upravnika podru-~ne Vojne bolnice u Vaqevu, bio je {ef internog odeqewa Pokretnevojne bolnice 305 I Armije, upravnik Podru~ne vojne bolnice uMladenovcu.

[tab I armije Jugoslovenske armije – Personalno odeqewe – Ni{dostavio je molbu, 31. oktobra 1945, ONO Vaqevo u kojom se tra‘e po-daci i karakteristika za dr Staji}a. Tom prilikom je odgovoreno sle-de}e: „Dr Staji} je ‘iveo za vreme okupacije u Vaqevu, kao upravnik


131

bolnice. Poznat je kao simpatizer DM, ali nije poznato da je aktivno

sara|ivao sa DM. Prema bolesnicima partizanskih porodica dr‘ao se

zaista lo{e, ali tada je se dr‘ao lo{e i prema ostalim bolesnicima od

kojih nije imao materijalnu koristi.

Poznato je da, naviknut da ‘ivi kao aristokrata, da sve oko wega

bude u redu, nije sa voqom prilazio bolesnicima lo{ijeg materijalnog

stawa i kao veliki pla{qivac bojao se da mu ma kakvu pa‘wu uka‘e

progawanim bolesnicima ili pak wihovim porodicama.

Me|utim danas, izgleda da se pomirio sa dana{wim stawem i da ula-

‘e vi{e od sebe da pomogne dr‘avu”27

Hrwi~ek J. dr Borivoje, ro|. 22. januara 1906. u Beogradu, gde je zav-r{io i Medicinski fakultet 1933, specijalista za ko‘no-veneri~nebolesti, o‘ewen, dvoje dece, govori francuski i italijanski; okupa-ciju proveo u zarobqeni{tvu u Italiji i Nema~koj, jula 1945. raspo-re|en za {efa ko‘no-veneri~nog odeqewa podru~ne Vojne bolnice uVaqevu.

U dokumentima se pomiwe i Miki} dr Du{an, da je na vojnojdu‘nosti kao v. d. {ef hirur{kog odeqewa Dr‘avne bolnice u Vaqe-vu, da je o‘ewen i da ima dvoje dece. Prvo dete ro|eno je u Novom Sadu,a drugo u Beogradu, {to najverovatnije ukazuje na mesto rada do mobi-lizacije i dolaska u Vaqevo. Drugih podataka nema.28

Narodna (okru‘na) bolnica i Narodna ambulanta u Vaqevu

Danilovi} – Kesler D. dr Branko, ro|. 19. avgusta 1907, Setin – Vu-kovar (Hrvatska), doktorirao zubnu medicinu u Bonu (Nema~ka) 1930;o‘ewen, dvoje dece; govori nema~ki, pre okupacije bio privatni le-kar u Vaqevu, a od oslobo|ewa lekar Narodne ambulante i Vojne bol-nice; za vreme rata hap{en od strane specijalne policije u Beogradukao simpatizer i saradnik NOJ (period 1941-1943. proveo u Vaqevu,1943-1944. do avgusta u Beogradu, a od avgusta do novembra 1944. u Sre-mu na oslobo|enoj teritoriji); {ef zubne stanice Podru~ne vojnebolnice u Vaqevu, a potom u Narodnoj ambulanti.

Dra{koci dr Jelisaveta, ro|. 8. decembra 1896, Svilajnac (Srezresavski), od oca Julija, apotekara; zavr{ila je sredwu {kolu u Nici,a Medicinski fakultet u Tuluzu (Francuska) 1923, specijalista za se-ro-bakteriologiju; govori francuski, engleski, ~ehoslova~ki i ne-

Sne`ana Radi}

132

27 Isto, Personalno odeqewe, Karakteristika za dr Staji}a, del. br. 1068, od 3. de-cembra 1945, kut. inv. br. 1

28 Isto, Zdravstveno odeqewe ONO, Prijava za porodi~ni dodatak, od 2. maja 1945,kut. inv. br. 3

ma~ki; od 1923. radila kao sekundarni lekar, a od naredne, 1924, kaosero-bakteriolog u Beogradu; ve} 1925. postavqena je za {efa bakteri-olo{ke slu‘be u Qubqani, zatim radi u Subotici, Po‘arevcu, i No-vom Sadu, od 1936. godine u Higijenskom zavodu u Skopqu, odakle jeizbegla u Vaqevo, 19. marta 1943, a od 13. novembra 1944. radi u Naro-dnoj ambulanti u Vaqevu. Nikada se nije bavila politi~kim radom jerjoj „rad u laboratoriji ne dozvoqava, a ni zdravqe”.

Ivani{evi}-Peri{i} (Andrije) dr Milica, ro|. 1. novembra 1901,Po‘ega, Okrug u‘i~ki, u porodici sredweg imovnog stawa. Medicin-ski fakultet u Beogradu zavr{ila je 1929, lekar op{te prakse, a naro-~ito se bavi praksom celokupnog lekarstva kod {kolske dece (zav-r{ila tromese~ni kurs za {kolskog lekara); udata, jedno dete; pre i zavreme okupacije bila lekar [kolske poliklinike Doma narodnogzdravqa u Vaqevu, a od 29. marta 1945. upravnik Narodne ambulante uVaqevu; nije se bavila politi~kim radom.

Jovanovi} dr Vasilije, ro|. 28. avgusta 1912, Vu~itrn, zavr{io jeMedicinski fakultet u Beogradu 1937, specijalista op{te medicine iza tuberkulozu, o‘ewen, slu‘i se francuskim i nema~kim jezikom; zavreme okupacije radio u ^a~ku, u Gimnaziji u U‘icu do 1942, zatim uVojnoj bolnici u Kragujevcu, kratko vreme u VI li~koj diviziji, a osni-vawem Sanitetskog odeqewa ONO Vaqevo postavqen je za poverenika.

Kova~evi} P. dr Bogoqub, ro|. 5. marta 1898, Vaqevo, zavr{io jeMedicinski fakultet u Parizu 1924, specijalizirao hirurgiju; o‘e-wen, dvoje dece, govori francuski i nema~ki; do 1943. radio kao ured-ski lekar u Vaqevu, 11. februara 1943. uhap{en i sproveden na Sajmi-


133

dr Jelisaveta Dra{koci dr Milica Ivani{evi}-Peri{i}

{te, zatim bio u nema~kom zarobqeni{tvu; po oslobo|ewu mobilisani radio je u Beogradu kao hirurg I armijske hirur{ke bolnice, od juna1945. na Hirur{kom odeqewu u Ni{u, a od septembra u demobilisan iupu}en na rad u okru‘ni ured u Vaqevu.

Kosti} K. dr Milorad, ro|. 19. aprila 1897, Kragujevac, zavr{io jeMedicinski fakultet u Monpeqeu – Francuska 1923, specijalista zaunutra{we bolesti, o‘ewen, dva sina, govori francuski, a slu‘i senema~kim jezikom, bavio se privatnom praksom do 15. aprila 1941. odkada je u zarobqeni{tvu sve do 25. jula 1943, kada je oslobo|en zbog bo-lesti; radi opet kao privatni lekar u Vaqevu, mobilisan od 18. sep-tembra 1944. do 13. oktobra 1945, kad je otpu{ten kao stalno nesposo-ban zbog te{ke forme astme sa o{te}ewem sr~anog mi{i}a.

Koci} dr An|elija, ro| 30. oktobra 1905. godine u Dugose~aju (Ba-dawa)29, Medicinski fakultet zavr{ila u Beogradu, udata, govori ma-|arski i nema~ki; pre okupacije radila u Domu zdravqa u Vrawu kaovolonter, 1943. specijalizirala de~ije bolesti, a od oslobo|ewa Va-qeva lekar-pripravnik de~ijeg odeqewa Narodne bolnice u Vaqevu.

Luki} (Stanimira) dr Dobrivoje, ro|. 18. septembra 1904, Rabrovi-ca (Srez vaqevski), zavr{io je Medicinski fakultet u Be~u 1929, spe-cijalista za ginekologiju i aku{erstvo; neo‘ewen, govori nema~ki;do 1941. radio u Dr‘avnoj bolnici u Sarajevu, a od 1. juna 1941. do 15.septembra 1944. {ef Ginekolo{kog odeqewa Dr‘avne bolnice u Va-qevu, kada je mobilisan u Jugoslovensku armiju i na frontu je bio do

Sne`ana Radi}

134

dr Vasilije Jovanovi} dr Dobrivoje Luki}

29 U drugom dokumentu kao mesto ro|ewa navodi se Dilase~aj, bareski.

1. septembra 1945. Ponovo je postavqen za {efa Ginekolo{kog ode-qewa Okru‘ne narodne bolnice u Vaqevu i na toj du‘nosti ostaje dopo~etka aprila 1946, kada je razre{en du‘nosti re{ewem Ministar-stva narodnog zdravqa i „stavqen na raspolo‘ewe” istom ministar-stvu.30 Interesantno, iako je ro|en u okolini Vaqeva, po{to je 1941.godine do{ao iz Sarajeva u Vaqevu, u nekim dokumentima tretiran jekao „izbeglica iz Sarajeva”.

Qubisavqevi} D. dr Sava, ro|. 12. decembra 1912, Orsovica (Srezmoravski) zavr{io je Medicinski fakultet u Beogradu 1939; specija-lista za grudne bolesti, specijalno tuberkuloza; neo‘ewen, slu‘i seruskim i francuskim jezikom; pre i za vreme okupacije bio lekar uodeqewu za dispanzersku slu‘bu Gradske bolnice u Beogradu; januar –mart 1945. proveo na Crnom vrhu kao lekar prve omladinske radnebrigade za se~u drva, a 1. jula 1945, postavqen je za {efa Grudnogodeqewa i antituberkuloznog dispanzera Narodne bolnice u Vaqevu.Maja 1946, sindikalne podru‘nice pri zdravstvenim ustanovama or-ganizovale su i uzele u~e{}e u prvomajskom takmi~ewu. Od zdravstve-nih radnika na teritoriji Vaqevskog okruga progla{eni su za udar-nike i nagra|eni sa nov~anom nagradom po 1.000 dinara, dr SavaQubisavqevi} i Sreten Tomi}, bravar i dezinfektor.31 U obra-zlo‘ewu, izme|u ostalog, pi{e da je {ef grudnog odeqewa Okru‘nebolnice u Vaqevu i {ef antituberkuloznog dispanzera u Vaqevu, da jese u svom svakodnevnom radu na suzbijawu tuberkuloze savesno zauzi-mao, „ne ‘ale}i trud u vremenu rada, a tako isto i prekovremeno”, kaoi da je ~esto odlazio na teren sa sanitetskim ekipama, ukazuju}i le-karsku pomo} „{irim narodnim slojevima, radnom svetu sela, gde jetako|e ulagao sav svoj trud, ne {tede}i sebe u radu”. Ubrzo, ovaj is-crpquju}i rad odrazio se na zdravstveno stawe dr Qubisavqevi}a.Naime, sredinom jula 1946, zatra‘io je bolovawe, i kako je sam naveo,„nalazi se u te{koj slu‘bi u Antituberkuloznom dispanzeru, izlo‘enje stalnoj infekciji i {tetnom dejstvu rentgenskih zrakova” – dobioje 30 dana bolovawa za oporavak. Slu~aj je hteo da krajem avgusta sti-gne dopis – obave{tewe od Ministarstva narodnog zdravqa da }e Ju-goslovensko dru{tvo ftiziologa, sredinom septembra 1946, organi-zovati Kongres ftiziologa FNRJ u Opatiji.32 Na‘alost, zbog bolestion nije mogao da prisustvuje.


135

30 MIAV, Personalno odeqewe ONO Vaqevo, del. br. 778, od 1. aprila 1946, kut.inv. br. 4

31 Isto, Zdravstveno odeqewe ONO, Podaci o progla{enim udarnicima, del. br.1458, od 17. avgusta 1946, kut. inv. br. 5

32 Isto, Personalno odeqewe ONO Vaqevo, del. br. 2050, od 26. avgusta 1946, kut.inv. br. 4

Nenadi} (Jevte) dr Rajko, ro|. 18. novembra 1905, Boqani} (Pqev-qa), maturirao u Vaqevu 1923/24, Medicinski fakultet zavr{io je uBeogradu 1931, specijalizirao pedijatriju 1936. u Beogradu, a potomgodinu i po dana u Lionu i Parizu na dospecijalizaciji, neo‘ewen;govori francuski; radio je u Dr‘avnoj bolnici u Beogradu, zatim Za-vodu za zdravstvenu za{titu materi i dece u Beogradu; za vreme okupa-cije bio lekar i v.d. upravnik Centralnog higijenskog zavoda u Beo-gradu (Dom materinskog udru‘ewa); pre rata bio je ~lan Demokratskestranke, a za vreme okupacije nije se bavio politi~kim radom; 1. fe-bruara 1945. preme{ten je za Vaqevo i radi kao {ef de~ijeg odeqewa uNarodnoj bolnici u Vaqevu. Kao „otvoreni neprijateq NOP-a” po-sle rata, kako se sam izja{wavao da je jedan „od onih koji su nepo-pravqivi” hap{en je od strane novih vlasti i „sada je pu{ten da sebrani sa slobode”.33 Konstatuje se da je kao lekar „na du‘nosti ta~an idosta preduzimqiv oko bolesnika” i {ef De~ijeg odeqewa Okru‘nebolnice u Vaqevu.

Nikoli} (Zafira) dr Milan, ro|. 5. jula 1897, Rataje, Srez p~iwski(Vrawe), zavr{io je Medicinski fakultet u Pragu (ê{ka) 1926, spe-cijalista za unutra{we bolesti, govori ~e{ki i nema~ki, o‘ewen(dvoje dece), radio je u Vrawu, â~ku, Sijerinskoj Bawi, Travniku, aod 1937. Banovskoj bolnici u Vaqevu; za vreme okupacije le~io rawenei bolesne partizane na svom odeqewu, {ef zaraznog i internogodeqewa i vojni lekar, a od marta 1945. {ef unutra{weg odeqewa Na-rodne bolnice u Vaqevu.34

Orli} (Petra) dr Dejan, ro|. 1. januara 1899, Korenica – Lika (Hr-vatska), zavr{io je Medicinski fakultet u Pragu 1926, specijalista –bakteriolog, o‘ewen, jedno dete, govori nema~ki i ~e{ki; radio je udomovima narodnog zdravqa u Livnu, Travniku, Vukovaru, odakle zavreme rata dolazi za lekara u Centralni higijenski zavod u Beogradui u Antimalari~nu stanicu u Obrenovcu, a od oslobo|ewa radi kaolekar Komande mesta Obrenovac, sreski sanitetski referent i uprav-nik bolnice u Obrenovcu, da bi od 1. novembra 1946. obavqao du‘nostna~elnika Zdravstvenog odeqewa ONO Vaqevo; pre rata bio je ~lanDemokratske stranke.

Paunovi}-Nikoleti} dr Margita, ro|. 31. decembra 1912, Vrwa~kaBawa (Srez trsteni~ki), zavr{ila Medicinski fakultet u Beogradu

Sneàna Radi}

136

33 Isto, Fond: A.7.1.250. Op{tinski komitet Saveza komunista Srbije Vaqevo –Vaqevo (1944-1990), Kartoni sa kratkim biografijama i karakteristikama, bezdatuma – fond u radu

34 Isto, Zdravstveno odeqewe ONO, Personalna dosijea, kut. inv. br. 4

1936, udata (ostalih ~lanova porodice nema, jer kako je navela: „celaporodica mi je ubijena od Dra‘inovaca”); radi od 1937. kao lekarGrudnog i Unutra{weg odeqewa Dr‘avne bolnice u Beogradu, kratko1940. radi kao lekar u Higijenskom zavodu u Skopqu, zatim je otpu-{tena iz dr‘avne slu‘be 1941, da bi 1943. bila primqena za lekaraDoma narodnog zdravqa u Vaqevu, a od novembra 1945. lekar Okru‘nebolnice u Vaqevu. – „izbegla iz Skopqa”

Simeunovi} (@ivka) dr Radoje, ro|. 26. februara 1895, Babina Lu-ka (Srez vaqevski), zavr{io Medicinski fakultet u Bordou (Fran-cuska) 1924, specijalista op{te prakse, govori francuski; o‘ewen;pre okupacije bio sreski lekar u Somboru, za vreme okupacije u Babi-noj Luci, zatim radi u Vaqevu kao zdravstveni referent pri Okru‘-nom na~elstvu, a 1943. je penzionisan zbog bolesti; 1944. godine mobi-lisan i radi mesec dana kao lekar {kole na Bawici. Komanda NOV iPOJ oslobodila ga obaveza zbog bolesti; zatim radi u Narodnoj ambu-lanti u Vaqevu. Pre okupacije bio „stari radikal”, a tokom okupaci-je nije pripadao ni jednoj stranci.

Stambolovi} dr Blagoje, asistent – dnevni~ar Medicinskog fa-kulteta u Beogradu preme{ten je za v. d. {efa Ginekolo{kog odeqewaOkru‘ne narodne bolnice po~etkom 1946, re{ewem Ministarstva na-rodnog zdravqa, na mesto dotada{weg, dr Dobrivoja Luki}a.35

Stani{i} M. dr Milan, ro|. 5. jula 1909, Buja~i} (Srez vaqevski),zavr{io je Medicinski fakultet u Beogradu 1936, specijalista celo-


137

dr Milan Nikoli} dr Margita Paunovi}-Nikoleti}

35 Isto, isto, del. br. 779, od 1. aprila 1946, kut. inv. br. 4

kupnog lekarstva, o‘ewen, jedno dete; slu‘i se francuskim i ne-ma~kim jezikom, sve vreme okupacije bio u zarobqeni{tvu u Nema~koj(stalag IV i IV C) i radio u zarobqeni~koj bolnici; od 1. avgusta1945. radi kao vojni lekar.

Stefanovi} (Milana) dr Radomir, ro|. 30. maja 1895. u selu [u{e-oka (Srez kolubarski), iz zemqoradni~ke porodice, zavr{io je Medi-cinski fakultet u Monpeqeu (Francuska) 1922, specijalista za hi-rurgiju (naro~ito trbu{ne operacije), govori francuski, udovac.Pre rata pripadao je Zemqoradni~koj stranci zbog ~ega je za vremeokupacije bio progawan. Za vreme rata bavio se privatnom praksom usvom sanatorijumu i vi{e puta hap{en jer je le~io i pregledao sverawene partizane u bolnici kojom je rukovodio dr Miodrag Jovano-vi} (oktobra 1941. proveo mesec dana u zatvoru u Vaqevu; februara1942. uhap{en i sproveden u [abac na nedequ dana, 1943. uhap{en isproveden u Upravu grada Beograda gde je proveo 6 nedeqa, marta 1944.uhap{en i odveden u logor na Bawici gde je bio dva meseca), bio je hi-rurg 25. divizije II Armije u Bosni na frontu, zatim u Vojnoj korpu-snoj bolnici u Vaqevu, a od 1. oktobra 1945. upravnik Narodne bol-nice.

Todorovi} V. dr Branislav, ro|. 6. oktobra 1894, Subotica – Srezposavo-tamnavski (Podrinski), zavr{io je Medicinski fakultet uMonpeqeu (Francuska) 1923; o‘ewen, dve k}erke; govori francuski,italijanski i nema~ki; pre rata upravnik Vojne bolnice u Osijeku(Hrvatska) i {ef Hirur{kog odeqewa 11 godina; za vreme okupacijepola godine je bio u ropstvu u Italiji, zatim ropstvu u Nema~koj – 3,5godine, gde je bio „glavni hirurg u zarobqeni~koj bolnici 17a”; posleokupacije, 1. jula 1945, postavqen je za {efa Hirur{kog odeqewa Na-rodne bolnice u Vaqevu.

To{i} @. dr Olga, ro| 5. oktobra 1914, Kumani, srez Novo Be~ej-ski, zavr{ila medicinu u Beogradu 1940, doktor celokupnog lekar-stva, a naro~ito se bavi malom hirurgijom, govori francuski, udata,za vreme okupacije do septembra 1942. radila u Zdravstvenoj zadruzi uSlovcu, a potom u „Sanatorijumu” dr Stefanovi}a u Vaqevu; mobili-sana i radi kao lekar na hirur{kom odeqewu Narodne ambulante uVaqevu.

Tucovi} M. dr Zorka, 30. oktobra 1900, U‘ice, zavr{ila Medicin-ski fakultet u Beogradu 1935, specijalista za ginekologiju i aku{er-stvo, pre i za vreme okupacije bavila se privatnom lekarskom praksomu Beogradu i Ubu, od marta 1945. {ef ginekolo{kog odeqewa Narodneambulante u Vaqevu.

Sne`ana Radi}

138

Uro{evi} (\oke) dr Milorad, ro|. 22. septembra 1889, Aran|elo-vac (Srez ora{a~ki) – umro 20. novembra 1945. u Beogradu; zavr{io jeMedicinski fakultet u Pragu 1928, nema specijalnost ali se bavi, na-ro~ito, tuberkulozom plu}a; o‘ewen, govori nema~ki i ~e{ki; pre ra-ta radio u Antitubrkuloznom dispanzeru u Beogradu, a kao upravnik i{ef, pre i za vreme okupacije, antituberkuloznog dispanzera Domanarodnog zdravqa u Vaqevu, i nije se bavio politikom; od aprila1945. nalazi se na le~ewu u Beogradu (katar creva i otok jetre sa ‘uti-com), po oslobo|ewu bio v. d. {ef lekara Narodne ambulante i anti-tuberkuloznog dispanzera. Jedan je od retkih lekara, ako ne i jedini,za koga je na jednom od upitnih listova (ima ih vi{e sa razli~itim da-tumima – prim. autora) napisana negativna karakteristika. U upi-tnom listu prosle|enom, 18. marta 1945, Povereni{tvu zdravqa u Beo-gradu pi{e: „Imenovani nije pristalica dana{we borbe. Jo{ uvekpropagira i dr‘i se linije biv. Ravnogorskog pokreta. Bolestan je, ai propao usled velike upotrebe alkohola. U nedostatku lekara za koji-ma se ose}a potreba, odbor je mi{qewa da ga treba i daqe zadr‘ati nadu‘nosti kao lekara u Narodnoj ambulanti u Vaqevu.”

Filipovi} (Savka) dr Milena, ro|. 13. jula 1901, Miokovci – ^a-~ak, zavr{ila Medicinski fakultet u Beogradu 1928 – specijalista zako‘no-veneri~ne bolesti, slu‘i se nema~kim jezikom; pre okupacijebila lekar Dr‘avne bolnice u Sarajevu, a za vreme okupacije lekarDoma narodnog zdravqa u Vaqevu, mobilisana 22. septembra 1944. kaolekar Narodne ambulante i Vojne bolnice u Vaqevu; marta 1945. pos-tavqena za {efa ko‘no-veneri~nog odeqewa Narodne ambulante uVaqevu; nije se bavila politikom.

^ovi} – Nikoli} (Jove) dr Jelena, ro|. 17. avgusta 1904, @ep~e –Bosna, zavr{ila Medicinski fakultet u Be~u – Austrija 1935, speci-jalista celokupnog lekarstva (u‘a specijalnost ‘enske bolesti), uda-ta (jedno dete), govori nema~ki, izbegla je iz Sarajeva i februara 1942.po~iwe da radi u Okru‘nom uredu za osigurawe radnika, a 18. septem-bra 1944. dobrovoqno se prijavila Komandi mesta koja ju je raspore-dila na rad u Narodnu bolnicu, kao organizatora oporavili{ta bo-raca I proleterskog korpusa u Bogova|i, a zatim prelazi na internoodeqewe Narodne ambulante u Vaqevu.

*

Nik~evi} dr Petar, ro|. 3. aprila 1902, Stubica, srez i okrug Nik-{i}ki (Crna Gora), zavr{io Medicinski fakultet (nema podatakagde), „stru~wak za hirurgiju”, od 1930. radi i ‘ivi u Vaqevu, o‘ewen,


139

vreme okupacije proveo u Vaqevu kao hirurg u Dr‘avnoj bolnici. Jula1945. bio je „glavni hirurg 48. udarne Makedonske divizije” i Predse-dni{tvo ONO Vaqevo {aqe molbu Ministarstvu narodnog zdravqada imenovanog „preuzmu u slu‘bu u svojstvu hirurga hirur{kogodeqewa Gra|anske bolnice u Vaqevu.” Ministarstvo je odbilo za-htev sa obrazlo‘ewem dok se „isti ne vrati iz J.A. odnosno ne oslobo-di vojne du‘nosti”. Ina~e u karakteristici, izme|u ostalog, pi{e dase nikad nije bavio politikom ve} da je bio posve}en svojoj struci.„U‘iva nepodeqene simpatije svog gra|anstva, kako zbog stru~nog ra-da, tako i zbog svog socijalnog stava”. O tome kakav je bio kao ~ovek,iako nije imao dece, sa wim u doma}instvu pored ‘ene, wegove majke‘ivela je i {esnaestogodi{wa „nezbrinuta” izbeglica. Nema podata-ka kada se vratio u Vaqevo, ali zna se da je pedesetih godina radio uVaqevskoj bolnici.36

Pavlovi} dr Qubivoje, (poznatiji kao dr Kal~a). Po~etkom 1946,Ministarstvo narodnog zdravqa Srbije intervenisalo je da dr Pav-lovi} „koji demobilisan iz JA, a koji je bio gra|anski mobilisan” sezaposli u Vaqevskom okrugu. Usledila je prepiska, duga 6 meseci,izme|u Personalnog i Zdravstvenog odeqewa ONO Vaqevo sa Predse-dni{tvom ONO Vaqevo i Ministarstvom narodnog zdravqa Srbije,iz koje saznajemo da imenovani radi kao honorarni lekar pri Ekspo-zituri za socijalno osigurawe radnika u Vaqevu, ali da se ne mo‘e

Sne`ana Radi}

140

dr Milena Filipovi} dr Dragoslav Vu~kovi}

36 Isto, isto, Personalna dosijea, kut. inv. br. 3; Zdravko Rankovi}: Vaqevska bol-

nica – Spomenica o wenoj 140. godi{wici (1867-2007), str. 218

„preuzeti u slu‘bu” zato {to se „ne mo‘e upotrebiti za dr‘avnuslu‘bu jer isti sem toga {to je pijanica i otvoreni neprijateq NOB,isti vrlo lo{e postupa sa strankama i u pijanom stawu se otvorenoizra‘ava otvoreno protiv dana{wice tako da bi wegovim pos-tavqewem samo krwili ugled na{e vlasti i bolnice, a tako|e ne pos-toji ni upra‘weno mesto gde bi se isti mogao postaviti.”37 Posledwaizre~ena konstatacija je u suprotnosti sa izve{tajima u kojima sestalno nagla{ava nedostatak lekara, ostalo, nije za komentar. (prim.

autora)

Boguslovski (Teodora) Anatolije, hemi~ar, ro|. 7. septembra 1900.u Rusiji, zavr{io je Filozofsko – hemijski fakultet u Beogradu 1933,specijalnost – hemi~ar i bavi se fiziolo{ko-hemijskim ispiti-vawem ‘ivotnih namirnica i analizom vode; radio je u Higijenskomzavodu u Skopqu odakle je izbegao; za vreme okupacije radio kao hemi-~ar u Domu narodnog zdravqa u Vaqevu, a 22. septembra mobilisan zarad u Narodnoj ambulanti.

SNO UB (Ub i Lajkovac)

Ub

Antonovi} P. dr Milan, ro|en 7. avgusta 1912. u Po‘arevcu, zav-r{io je Medicinski fakultet u Beogradu 1936, specijalista celoku-pne medicine, o‘ewen (jedno dete), od 1940. boluje od tuberkuloze plu-}a, za vreme okupacije radio na selu u Zdravstvenoj zadruzi u Peckoj, apo oslobo|ewu lekar i upravnika sreske zdravstvene zadruge i naro-dne ambulante u Bawanima.

Boci} K. dr Veqko, ro|. 18. marta 1898, Zagra|e (Srez zaje~arski),zavr{io Medicinski fakultet u Beogradu 1927, o‘ewen, lekar Zdrav-stvene zadruge u Bawanima; decembra 1945 zbog bolesti je napustiodu‘nost.

Vu~kovi} (Nedeqka) dr Dragoslav, ro|. 3. avgusta 1893, Kragujevac,zapo~eo je studije pre Prvog svetskog rata u Cirihu, diplomirao1927. na Medicinskom fakultetu u Zagrebu i specijalizirao celoku-pno lekarstvo, o‘ewen, dva sina, govori francuski, ~e{ki i nema~ki.U~estvovao je u Prvom svetskom ratu od dana mobilizacije 1914, do 9.februara 1919 (prema uverewu Ministarstva vojske i mornarice – Sa-nitetsko odeqewe br. 764, od 2. februara 1927). Radio je u Krivoj Pa-lanci, Kwa‘evcu, Kraqevu, 1942. preme{ten je u Na~elstvo sreza Tam-


141

37 Isto, isto, del. br. 277, od 29. januara do 7. juna 1946, kut. inv. br. 4

navskog – Ub, a avgusta 1945. preuzet je u slu‘bu za sreskog lekara uUbu i obavqao je du‘nost referenta saniteta SNO Ub.38

]irilovi} M. dr Aleksandar, ro|. 15. avgusta 1903, Novaci (Sreztamnavski), zavr{io je je Medicinski fakultet u Beogradu 1929, spe-cijalista celokupne medicine, o‘ewen, govori francuski i italijan-ski dobro, a slu‘i se engleskim i nema~kim jezikom; kao sanitarni ka-petan stare Jugoslovenske vojske zarobqen i odveden u Nema~ku oda-kle je pu{ten, kao tuberkulozni bolesnik, onda po~iwe da radi kaoprivatni lekar u Ubu, po~etkom oktobra 1944. stupa u NOVJ i radikao lekar Komande mesta Ub.

Lajkovac

Bankovi} M. dr Milosav, ro|. 23. jula 1888, Kusadak (Srez jase-ni~ki), zavr{io Medicinski fakultet u Pragu 1922, o‘ewen, dvojedece; radio je kao lekar Udru‘ewa zdravstvenih op{tina u Lajkovcu,maja 1945. postavqen za upravnika Narodne ambulante u Lajkovcu.39

SNO MIONICA

Mihajlovi} (Milutina) dr Qubivoje, ro|. 9. avgusta 1891, Kraguje-vac, zavr{io je Medicinski fakultet u Pragu 1922, neo‘ewen, govorifrancuski i nema~ki, radio je Dr‘avnoj bolnici u Sarajevu do 1924.kada je postavqen za sreskog lekara Sreza kolubarskog u Mionici;kratko, 1942. godine, preme{ten je za referenta za socijalno starawe inarodno zdravqe Na~elstva okruga Vaqevskog, a potom vra}en u Mi-onicu na iste poslove gde je posle oslobo|ewa preuzet u slu‘bu iobavqao poslove referenta sreskog saniteta, radio kao lekar u Koman-di mesta Mionica, {kolski lekar i {ef Sreske narodne ambulante.40

Koberidze (Spiridona) dr Mihailo, ro|. 12. juna 1874, Tbilisi(Gruzija), zavr{io je medicinu 1907. u Jurevu (Estonija) i specijalis-ta za hirurgiju, ginekologiju i aku{erstvo; udovac, jedna k}er; govoriruski, srpski i italijanski; do kapitulacije radio u Andrijevici,Podgorici, Cetiwu, Beogradu; rat proveo u Beogradu i Gorwoj To-plici, kao lekar Zdravstvene zadruge Gorwa Toplica.

SNO KAMENICA

Dragutin (Radomira) dr Jeli}, ro|. 19. februara 1898, Vaqevo, zav-r{io Medicinski fakultet u Lionu (Francuska) 1923, specijalnost

Sne`ana Radi}

142

38 Isto, isto, Personalna dosijea, kut. inv. br. 339 Isto, isto, Personalna dosijea, kut. inv. br. 440 Isto, isto

„prakti~ni lekar”, o‘ewen, dvoje dece, govori francuski, slu‘bu jezapo~eo u Dr‘avnoj bolnici da bi od avgusta 1924, radio je kao sreskilekar Sreza podgorskog, a po mobilizaciji 1944, obavqao je du‘nostreferenta saniteta Komande mesta Kamenica.41

SNO OBRENOVAC

Konstantinovi} (Jano}ka) dr Aleksandar, ro|. 22. novembra 1898,Kragujevac, zavr{io je Medicinski fakultet u Bordou (Francuska)1924. godine, o‘ewen, jedno dete, govori francuski, rat proveo u Ubu,radio kao vojni lekar 1941. i 1944/45, raspore|en za lekara Zdravstve-ne zadruge u Stublinama.

Markovi} A. Jovo, ro|. 1. maja 1903, zubni lekar (dentista), medi-cinske nauke zavr{io „kod dr u Tuzli (od 1. maja 1918. do 1. februara1924); Vojna bolnica (zubno odeqewe) Sarajevo (od 1. maja do 31. okto-bra 1924); kod dr Ki{ea Tuzla (od 1. novembra 1924. do 1. novembra


143

dr Qubivoje Mihajlovi} dr Dragutin Jeli}dr Aleksandar ]irilovi}

41 Isto, isto, Personalna dosijea, kut. inv. br. 4. U jednom, od retko kompletno sa-~uvanih personalnih dosijea, nalazi se „slu‘beni~ka” zakletva koju je dr Dragu-tin Jeli} polo‘io 1934. u prisustvu sve{tenika Voj. Proti}a, crkve u Kamenici.„Zakletva – Ja Dragutin Jeli} zakliwem se Jedinim i Svemogu}im Bogom, da }u vla-

daju}em Kraqu Petru II i Otaxbini biti veran, da }u svoju du‘nost po zakonima i

zakonskim naredbama vr{iti savesno, marqivo i nepristrasno, imaju}i na umu jedi-

no op{te javne interese i izbegavaju}i sve ono {to bi moglo biti na {tetu pove-

rene mi slu‘be, da }u ~uvati svoj ugled i ugled svojih stare{ina, da }u ~uvati

slu‘bene tajne i uop{te izbegavati sve ono {to bi moglo nauditi poverewu u moj

polo‘aj. Tako mi Bog pomogao.”

1925)”, o‘ewen, jedno dete. Koncesiju – odobrewe za rad dobio je odMinistarstva narodnog zdravqa, avgusta 1925. godine.42

Markovi} (Petra) dr Milica, ro|. 18. marta 1899, Golubac – Sme-derevska Palanka (Srez jaseni~ki), zavr{ila Medicinski fakultet uParizu 1923. godine, udata, troje dece, govori francuski, za vreme ra-ta obavqala privatnu praksu u Obrenovcu, a od 14. oktobra radila uVojnoj bolnici u Obrenovcu, odnosno Narodnoj bolnici, pa kao lekaru Narodnoj ambulanti u Obrenovcu.

U popuwenom upitniku dr Milice Markovi}, upu}enom Minis-tarstvu narodnog zdravqa od strane Predsedni{tva ONO, 23. febru-ara 1946,43 u ta~ki 13. na pitawe „Da li je pripadao izdajni~kim redo-vima (nedi}evcima, qoti}evcima, ~etnicima) i kakve je funkcijeimao”, dr Markovi}ka je odgovorila: „Nisam pripadala izdajni~kimredovima, niti imala kakvu funkciju.” Na slede}e pitawe – 14. „Imali u okupatorskoj vojsci ili izdajni~kim redovima koga od u‘e poro-dice”, odgovorila je: „U okupatorskoj vojsci nisam imala nikoga.Mu‘ dr Vitomir Markovi} interniran je u Nema~ku i do danas se ni-je vratio.” Tako|e, u ta~ki 16 napisala je da je 17-godi{wi sin Ivan,gimnazijalac u J.A. Treba dodati da ima dve starije }erke, Qiqanu, 22godine, studenta medicine i Gordanu, 19 godina, maturanta.

U karakteristici ili op{toj oceni rada predsednik Posavskogsreza S. Babi} je napisao:

„Imenovana je stru~ne sposobnosti vrlo dobre.

Na radu je vredna, zauzimqiva i uredna. Samoinicijative u radu ima.

Vladawa i pona{awa je vrlo dobrog. Sa slu‘benicima i bolesnicima

ima vrlo lepo opho|ewe.

Za vreme okupacije nije sara|ivala sa okupatorom i wihovim pomaga-

~ima. Od oslobo|ewa stupila je u Vojno-narodnu bolnicu i radila preda-

no i savesno, a od rasformirawa Vojne bolnice u Obrenovcu, radi u sres-

koj Narodnoj ambulanti.

Isti~emo, da je mu‘ Mili~in u zarobqeni{tvu u Nema~koj progla-

{en za narodnog zlo~inca, koji se nije hteo vratiti svojoj ku}i.

Mi{qenja smo da bi je trebalo preuzeti u dr‘avnu slu‘bu, s obzi-

rom da nema dovoqno lekara.”

To je potvr|eno i od ONO Vaqevo, gde se konstatuje da imenovanavi{e od godinu dana radi dobrovoqno u Narodnoj ambulanti i pre-

Sne`ana Radi}

144

42 Isto, Personalno odeqewe ONO, Li~ni podaci o lekarima na teritoriji Po-savskog sreza, del. br. 449, od 22. februara 1946., kut. inv. br. 4

43 Isto, isto, Popuwen upitnik od 16. januara 1946, kut. inv. br. 4

dla‘u da se „postavi za lekara Narodne ambulante u Obrenovcu, kaodobar radnik”.

Mijatovi} R. dr Miodrag, ro|. 26. oktobra 1904 (nema mesto ro|.),zavr{io Medicinski fakultet u Monpeqeu (Francuska) 1933. godi-ne, po~etkom 1946. radio je kao lekar Socijalnog osigurawa radnika iname{tenika, o‘ewen, dvoje dece.44

Puri} A. dr Risto, ro|. 27Š28¹. septembra 1896, Vaqevo, zavr{ioMedicinski fakultet u @enevi ([vajcarska) 1922. godine, specija-lista op{te prakse (zvawe: „saobra}ajni lekar”), neo‘ewen, govorifrancuski, vreme okupacije proveo u Obrenovcu, a po oslobo|ewu u(14. oktobar – 4. decembar) upravnik Vojne bolnice u Obrenovcu, za-tim kratko u Komandi mesta Vaqevo, a od maja 1945. lekar vojno-ci-vilnoj bolnici u Obrenovcu, sreski referent i upravnik sreske Na-rodne ambulante u Obrenovcu.

Stoj{i} I. dr Dragomir ŠSto{i} Dragoqub¹, ro|. 17. decembra1895. u Petki (Srez kolubarski), zavr{io Medicinski fakultet u Li-onu (Francuska) 1922. godine, lekar op{te prakse, o‘ewen, troje dece,govori francuski, ruski i slu‘i se nema~kim; tokom rata bio je: „dvameseca u zarobqeni{tvu u Ni{u, dva meseca u Stublinama, 15 meseciu Obrenovcu, 32 meseca u zarobqeni{tvu u Nema~koj (u Dortmundu iokolini)”; stigao je u Obrenovac transportom iz Nema~ke 1. septem-bra 1945; privatni lekar i lekar Sreske narodne ambulante.

APOTEKARI

U Vaqevskom okrugu, tokom tri posleratne godine, radilo je 14apotekara i 8 apotekarskih pomo}nika. Podaci o apotekarima i osta-lom apotekarskom osobqu na teritoriji Vaqevskog okruga ura|eni suna osnovu spiskova i popuwenih upitnih listova.45

GNO Vaqevo

Buzaqko M. Edhem, apotekar – magistar farmacije, ro|. 1. martaŠaprila¹ 1898, Stolac – Hercegovina, zavr{io farmaciju na Univer-zitetu u Zagrebu 1926, o‘ewen, troje dece, suvlasnik apoteke u Vaqevu,24 godine, sa Josifom Prikelmajerom, ~lan ONO i uprave CrvenogKrsta u Vaqevu.


145

44 Isto, isto, Li~ni podaci o lekarima na teritoriji Posavskog sreza, del. br. 449,od 22. februara 1946., kut. inv. br. 4

45 Isto, Zdravstveno odeqewe ONO, Podaci o apotekama i drogerijama i wihovomosobqu, preuzeti su iz upitnih listova popuwenih 1945. i 1946, kut. inv. br. 3 i 7,kao i iz Personalnog odeqewa ONO 1945. i 1946, kut. inv. br. 3 i 4

Grozdanovi} Dragan, apotekar – magistar farmacije, ro|. 21. marta1903, Vaqevo, 22 godine sta‘a, trenutno radi u Novom Sadu kao uprav-nik III armijskog slagali{ta (dobrovoqno je oti{ao u JA 15. septem-bra 1944), neo‘ewen.

Ili}-Zafirovi} M. Draga, apotekarka – magistar farmacije, ro|.18. aprila 1910, Kru{evica (Srez vrawski), zavr{ila farmaciju naFilozofskom fakultetu – Farmaceutski odsek Univerziteta u Zagre-bu 1935, razvedena, slu‘bovawe zapo~ela u Banovskoj bolnici u Ohri-du, sve vreme radila kao {ef apoteke biv. Banovske bolnice u Bitoqudo 1940, kao izbeglica do{la u Vaqevo i 1942. raspore|ena na rad uapoteci Banovske bolnice u Vaqevu, a od marta 1945. radi kao {efapoteke pri Narodnoj bolnici u Vaqevu.

Tadi} M. Petar, apotekar – magistar farmacije, ro|. 26. avgusta1889, (otac mu je tako|e bio apotekar), zavr{io je farmaciju na Uni-verzitetu u Zagrebu (negde pi{e u Gracu), udovac, radi u svojoj apote-ci kao {ef, zbog bolesti nema druga zadu‘ewa.

Tucovi} M. Svetozar, apotekar – magistar farmacije, ro|. 9. apri-la 1907, U‘ice, poti~e iz siroma{ne porodice, otac mu je bio pekar istudirao je vrlo te{kim prilikama. Zavr{io farmaciju u Zagrebu1930, o‘ewen, dvoje dece, vlasnik apoteke u Vaqevu.

Jankovi} Milutin, ro|. 6. septembra 1909, Ilok, radi kao asistentfarmacije 9 godina u apoteci Prikelmajer – Buzaqko, bio je mobili-san u JA od 8. novembra 1944. do 1. septembra 1945, o‘ewen, troje dece.

Milosavqevi} Jelisaveta, apotekarski pripravnik, ro|. 19. okto-bra 1922, Vaqevo, radi u apoteci Tadi}a, neudata.

Sne`ana Radi}

146

Buzaqko Edhem Draga Ili}-Zafirovi}

Nikoli} V. Qubica, apotekarski pripravnik, ro|. 29. jula 1926,Vaqevo, radi 6 meseci u apoteci Prikelmajer – Buzaqko, neudata.

Samokresovi} D. Olivera, apotekarski pripravnik, ro|. 8. marta1923, Vaqevo, radi 11 meseci kao apotekarski pripravnik u apoteciTucovi}a – Vaqevo, neudata.

Trifunovi} Marija, apotekarski pripravnik, ro|. 23. avgusta 1923,Vaqevo, radi u apoteci Tadi}a – Vaqevo, neudata.

Cvetojevi} I. Olivera, apotekarski pripravnik, ro|. 21. oktobra1921, Vaqevo, radi 2 godine kao apotekarski pripravnik u apoteciTucovi}a, neudata.

SNO Vaqevska Kamenica

Jeli} dr Dragutin, sreski lekar, vodi priru~nu dr‘avnu apoteku(stekao pravo za dr‘awe „ru~ne apoteke” 1925. godine).

SNO Mionica

Bankovi} M. Dragobrat, apotekar – magistar farmacije, ro|. 23.septembra 1902, zavr{io farmaciju na Univerzitetu u Zagrebu 1928,o‘ewen, vreme okupacije proveo na svom imawu u Mionici, od 14. de-cembra 1944. dobrovoqno radi kao apotekar u sreskoj apoteci pri Na-rodnoj ambulanti SNO Mionica, o‘ewen (u napomeni pi{e: „Nemabira~ko pravo”).

Popovi} M. Kosta, apotekar – magistar farmacije, ro|. 22. januara1893, Vaqevo, zavr{io farmaciju na Univerzitetu u Zagrebu 1923,o‘ewen, dva sina, radi 35 godina u svojoj apoteci u varo{ici Mioni-ca, u~estvovao je NOB, pored apotekarskog rada obavqa funkciju {e-fa finansijskog odseka SNO Mionica i predsednik je sreskogJNOF-a.

SNO Ub (Ub i Lajkovac)

Jevti} J. To{a, apotekar – magistar farmacije, ro|. 26. oktobra1892, [abac (Srez pocerski), zavr{io je farmaciju u Pragu 1922, ra-dio je kao apotekar u Ubu i pomagao NOV. U drugom spisku prona|enisu slede}i podaci: Jevti} J. To{a, magistar farmacije od 1. oktobra1909. godine, ro|. 26. oktobra 1892, [abac, radi u svojoj apoteci uUbu, neo‘ewen.

Kuznecov P. Andrija, apotekar – magistar farmacije, ro|. 10. okto-bar 1897, Odesa (Rusija), zavr{io je farmaciju u Zagrebu 1926, o‘ewen,dvoje dece, govori ruski, vlasnik apoteke u Lajkovcu.

Lekari i zdravstveno osobqe u Vaqevskom okrugu u periodu 1944–1947.

147

Mi{kovska Jelisaveta, apotekar u Ubu (student farmacije), ro|. 8.oktobra 1909, Lewingrad (Rusija), udata.

SNO Obrenovac

Draji} M. Du{an, apotekar – magistar farmacije, ro|. 3. maja 1899,[abac (Srez pocerski), zavr{io farmaciju u Pragu 1922, o‘ewen,dvoje dece, govori ~e{ki, vlasnik apoteke, vreme pre i za okupacijeproveo u Obrenovcu, {ef gra|anske apoteke u Obrenovcu. U drugomdokumentu pi{e da „radi od 24. februara 1916".

Jovanovi} (Du{ana) \or|e, apotekar – magistar farmacije, ro|. 3.novembra 1909, Negotin (Srez krajinski), zavr{io „Filozofski fa-kultet (Farmaceutski odsek) u Zagrebu, na svoj ro|endan, 1933. godi-ne”, vodi sekvestriranu apoteku Marka Stojanovi}a u Obrenovcu „ko-ji je odsutan”.

Radojkovi} Roksanda, apotekar – magistar farmacije, ro|. 14. av-gusta 1908, ]uprija (Srez para}inski), zavr{ila farmaciju na Uni-verzitetu u Zagrebu 1931, neudata, radila po raznim apotekama od1931. godine, a po ratu radi kao apotekarski saradnik u apoteci mrDu{ana Draji}a. Po~etkom 1946, re{ewem Ministarstva narodnogzdravqa „gra|anski je mobilisana” za apotekara apoteke Okru‘nebolnice u [apcu.46

Stojanovi} Marko, apotekar – magistar farmacije, vlasnik apote-ke u Obrenovcu (marta 1946. vr{en je popis apoteke, radi sekvestra-cije).

Adamovi} Roksanda, student farmacije, ro|. 1. marta 1922, Osipa-onica (Ni{), udata.

Summary

After the World War II, on the territory of Valjevo district, which contained five

cantons (cantons Valjevo, Podgorina, Kolubara Tamnava and Posavina) and covered

the area from Podgorina to river Sava, which was approximately 2,350 km2 with

about 205,000 inhabitants, there was 6 health institutions of district importance, and

16 canton or municipal health institutions (public ambulances, health service associ-

ations, social security centers – offices, hospital and nursery in Obrenovac). In

Valjevo district, in the period from 1944 to 1947, the health care of the population

and military was conducted by approximately 100 health employees, out of which,

without 8 military practitioners and 3 dentist, 40 were medical doctors, regardless of

Sne`ana Radi}

148

46 Isto, Personalno odeqewe ONO, del. br. 971/46, kut. inv. br. 4

their full rime or part time status, 40 were nurses, and about 20 of other health staff.

At the beginning of 1947, the whole district counted 21 practitioners. Most of the

doctors of that time finished their medical studies or obtained specialization abroad,

for example in Montpelier, Toulouse, Liege, Lion, Nancy, Paris, Prague, Bonne, Zu-

rich and Geneva. They spoke 2, 3 or even 4 foreign languages, like for example dr.

med. Jelisaveta Draškoci.

In 1944 and 1945, the largest number of medical doctors worked in Public ambu-

lance in Valjevo – 6 of them, while in the Public hospital in Valjevo, later on District

hospital, employed 3 medical doctors and 1 pharmacist, but this number of staff was

enlarged in 1946 to 7, which with the rest of the staff of 35, summed up to 42.One

can see just how small was the number of medical staff then, by bear comparison

with the number of employees in the Valjevo hospital today. Both of those covered a

large area. Today, Valjevo Hospital has jurisdiction and treats people from 6 munici-

palities (Valjevo, Ose~ina, Mionica, Ljig, Lajkovac and Ub), which is approximately

2,474 km2 with 192,204 inhabitants. In 1997, the health protection and stationary

treatment was handled by 173 resident doctors, 2 pharmacists, and about 950 other

medical staff.

Bearing in mind that we are comparing approximately the same territory and the

same number of people, the comparison with present day is quite ungrateful. The

number of health institutions, number of medical staff and overall situation (large

number of diseased people and children, the increase of number of people suffering

from TB), clearly show that they might have lacked in number, but their accomplish-

ment is more than satisfactory.

Lekari i zdravstveno osobqe u Vaqevskom okrugu u periodu 1944–1947.

149

lekari i zdravstveno osobqe u vaqevskom okrugu u...

Documents