LESBR IEF BOVENBOUW

De vlucht van Omid Auteur: Lysette van Geel Omslagillustratie: Marieke Nelissen Uitgeverij Moon

Lesbrief bovenbouw basisonderwijs Auteur lesbrief: Annemarie Bon

Inleiding Deze lesbrief bevat tal van lessuggesties en verwerkingsopdrachten. U kunt er naar eigen keuze een les aan beste-den of er zelfs een heel project van maken. U werkt hiermee aan de volgende kerndoelen: 3 De leerlingen leren informatie te beoordelen in discussies en in een gesprek dat informatief of opiniërend van karakter is en leren met argumenten te reageren. 9 De leerlingen krijgen plezier in het lezen en schrijven van voor hen bestemde verhalen, gedichten en infor matieve teksten. 50 De leerlingen leren omgaan met kaart en atlas, beheersen de basistopografie van Nederland, Europa en de rest van de wereld en ontwikkelen een eigentijds geografisch wereldbeeld. 54 De leerlingen leren beelden en taal te gebruiken om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om ermee te communiceren. 55 De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren.

Samenvatting De Iraanse Omid moet op zijn tiende naar Nederland vluchten. Hij heeft net als zijn zusje een leverziekte die in zijn geboorteland niet goed kan worden behandeld. Samen met zijn moeder en zusjes ontvlucht hij Iran. Omid beseft amper wat er gebeurt, doordat zijn ouders hem niets vertellen. Met goede moed gaat Omid het avontuur aan, maar al snel blijkt dat hij zijn vrienden, konijn en zelfs zijn vader moet achterlaten. Die werkt bij het leger en zal Iran nooit kunnen verlaten. De eerste bestemming van de reis is Moskou. Daarna begint het levensgevaarlijke deel van de vlucht. Het is af-schuwelijk om met een grote groep mensen verborgen in een vrachtwagen te zitten. Doodstil zitten ze verstopt achter wat kratten en dozen. Vreselijk is het als een vader bij de grens de mond van een huilende baby dichthoudt en de baby lijkt op te houden met ademhalen. Ze worden bijna ontdekt maar halen de eindstreep. Eenmaal in Nederland kan Omid eindelijk behandeld worden voor zijn ziekte. De vlucht van Omid is een belangrijk boek, dat je mee laat leven met vluchtelingen en valt zeker als debuut op door de vlotte stijl en aanpak. Het boek is gebaseerd op een waargebeurd verhaal. Omid is inmiddels volwassen en woont met zijn familie in Groningen.

Auteur Lysette van Geel studeerde Algemene Cultuurwetenschappen aan de VU in Amsterdam. Na haar master besloot ze het roer om te gooien en de televisiewereld in te stappen bij het NOS Jeugdjournaal. Ze heeft twee jaar lang een uitstapje gemaakt naar de NTR als verslaggever bij het Schooltv-weekjournaal. Nu is Lysette terug bij het NOS Jeugdjournaal als verslaggever en presentator. De vlucht van Omid is haar debuut. Voor dit boek voerde Lysette urenlange gesprekken met Omid.

ديموأ ةلحر

Introductie Presenteer het boek aan de groep. Bekijk samen de voorkant en lees de flaptekst. Maak met de groep een woord-web, waar het boek over zou kunnen gaan. Lysette van Geel is de auteur van het boek. Wie kent haar van het Jeugdjournaal? Dit boek is haar debuut. Be-spreek wat een debuut is. Jan Paul Schutten en Manon Sikkel hebben een positieve reactie op het boek gegeven. Wie kent deze schrijvers? Wie kent boeken van hen? Laat eventueel enkele bekende titels van deze schrijvers zien. Wat vinden de kinderen van de illustratie op de voorkant? Wat voor indruk maakt de jongen op hen? Wie heeft het omslag getekend? Ken je meer boeken die deze illustrator heeft getekend? Laat eventueel enkele bekende titels van Marieke Nelissen zien. Let op: Sla de introductie eventueel over als u met verwerkingsopdracht 2 aan de slag gaat.

Voorlezen Lees het boek liefst allereerst zelf en lees het daarna in zijn geheel voor. Heeft u daar geen tijd voor, kies dan na de introductie bijvoorbeeld deze passages en vat de tussenliggende hoofdstukken desgewenst samen: - Canadablikjes, pagina 17 t/m 22 - Konijn, pagina 38 t/m 40 - Weg uit Iran, pagina 52 t/m 58 - Landen, pagina 61 t/m 63 - Eerste adres, pagina 67 t/m 68 - Het oude stel van Minsk, pagina 82 t/m 85 - Vrachtwagen, pagina 90 t/m 91 - Ons geheim, pagina 92 t/m 94 - Polen, pagina 101 t/m 103 - Hassan, pagina 104 t/m 106 - Duitsland, pagina 107 t/m 110 - Bea en Koos, pagina 117 t/m 120 - Telekids, pagina 139 t/m 142 - Nawoord, pagina 153 t/m 154

Klassikaal gesprek Wanneer u een klassengesprek houdt over De vlucht van Omid, doe dat dan op niet-schoolse wijze. Het doel is leerlingen hun (voor)leeservaring te laten delen. Dat is effectief voor het leesplezier. Stel daarom geen controle-vragen en vraag evenmin naar ‘waarom’. Die vraag is vaak te moeilijk en levert niets op, behalve dan een defen-sieve houding van de leerlingen. Ze voelen zich overhoord door die vraag. Laat de leerlingen ook niet het hele verhaal navertellen. Zorg dat de leerlingen zich tijdens het gesprek vrij voelen. Alles kan en mag eerlijk gezegd worden, ook al kraken ze het boek totaal af. De andere leerlingen kunnen hierop reageren, vragen stellen en zelf iets opmerken. U als leerkracht kunt verdiepingsvragen stellen. Vraag de leerlingen bijvoorbeeld naar wat ze bijzonder of spannend vonden aan het verhaal of wat ze niet begre-pen. Vraag naar de verschillende personages. Wie vinden de leerlingen aardig en waardoor kwam dat? Zijn er overeenkomsten tussen Omid en jou? Zo ja, welke? Wat zou jij doen als je een erge ziekte had en je kon in jouw land niet geholpen worden? En wat zou je doen als het oorlog was in je land en je leven liep gevaar? Kun je iets vertellen over Iran en over de landen waar Omid doorheen reisde? Wie is daar weleens geweest of wie komt daar vandaan? Zou jij het verhaal van Omid zelf willen meemaken? Waar heb je om moeten lachen? Of wat vond je verdrietig of waar werd je boos van? Welk cijfer geef je dit boek?

ديموأ ةلحر

Gast in de klas Wanneer u via Vluchtelingenwerk of een AZC in de buurt een asielzoeker, liefst uit Iran, in de klas als gast kunt uit-nodigen, zal dat veel indruk maken op de leerlingen. Ze ervaren dan nog sterker dat Omids verhaal echt gebeurd is. Hoe was de reis van deze asielzoeker? Waarom is hij gevlucht? Hoe is het met zijn familie? Hoe vindt hij het in Nederland? Wat is er anders dan in Iran? Kan hij hier wennen? Wordt hij wel gastvrij behandeld? Lysette van Geel en Omid Aghondi doen ook graag een aantal schoolbezoeken. Bent u hierin geïnteresseerd? Dan kunt u contact opnemen met Luna Wong van Uitgeverij Moon (luna.wong@uitgeverijmoon.nl).

Kinderrechten In het VN- Kinderrechtenverdrag staan 54 artikelen met afspraken over de rechten van kinderen en jongeren tot 18 jaar. Bijna alle landen in de wereld zijn partij bij het Kinderrechtenverdrag. Nederland ook, sinds 1995. In het kort hebben kinderen recht om veilig en gezond op te groeien, op een naam, op liefde en aandacht van ouders of andere verzorgers, en op school. Ook hebben kinderen recht op vrije tijd en het recht om hun mening te geven. En zeker vluchtelingenkinderen in asielzoekerscentra hebben recht op extra bescherming. Zij kunnen niet altijd naar school en moeten heel vaak verhuizen, waardoor zij niet echt vrienden kunnen maken. De vlucht van Omid is een perfecte aanleiding om met de leerlingen nader in te gaan op kinderrechten. Omid heeft een leverziekte die in Iran niet behandeld kan worden. Hij moet scheiden van zijn vader. Hoe zit het met de rechten van Omid? Op www.kinderrechten.nl kunt u tal van materialen aanvragen en downloaden om met de leerlingen aan de slag te gaan. Een aanrader is het Kinderrechtenspel. Tip: Op 20 november is de internationale Dag voor de Rechten van het Kind. Misschien kunt u rondom die dag De vlucht van Omid centraal stellen?

Verwerkingsopdrachten Laat alle of naar believen enkele verwerkingsopdrachten bij dit boek individueel of in kleine groepjes uitvoeren. Sommige opdrachten zijn uitdagender dan andere. Let daarop bij het verdelen aan de leerlingen. Na afloop pre-senteren de leerlingen hun werk aan elkaar. De verwerkingsopdrachten stimuleren het nadenken over het verhaal zonder dat er een beoordeling aan vast zit. Maak duidelijk dat de leerlingen geen punt krijgen en dat er geen goed en fout is. Ze zullen zich hierdoor vrijer voelen in het uitwerken van de opdrachten. Het is voor deze opdrachten prettig als u meerdere exemplaren van het boek in de klas heeft.

1. Een diapresentatie van de reis Omid legt een hele reis af tijdens zijn vlucht. Voor- en achterin het boek is de route te volgen. Van Teheran naar Moskou en Minsk, vervolgens via Polen naar Duitsland om in Sneek in Nederland aan te komen. Opdracht: Zoek foto’s op internet en maak met bijvoorbeeld Powerpoint een fotoverslag van de reis. Denk aan foto’s van de verhuiswagen, de trein, het vliegtuig, de vrachtwagen en de landen, natuur en steden waar Omid doorheen reist. Natuurlijk mag je er dingen bij verzinnen, zoals het gegaan had kunnen zijn. Presenteer de diavoorstelling aan de klas en vertel er een verhaal bij alsof je Omid zelf bent.

2. Een nieuwe titel en een nieuwe omslagillustratie De titel van een boek wordt gekozen door de auteur en de uitgever samen. De omslag wordt ontworpen door een vormgever. De titel en de omslag zijn heel bepalend voor de keuze van een boek. Leerlingen realiseren zich dat door zelf aan de slag te gaan. Deze opdracht is extra leuk als u tot nu toe de omslag heeft afgeplakt. De ontwer-pen komen vanzelfsprekend in de klas te hangen. Opdracht: Bedenk een (nieuwe) titel voor dit boek en ontwerp een (nieuw) omslag.

3. Maak een beeldverhaal Veel leerlingen zijn visueel ingesteld en vinden tekenen een fijne manier om het verhaal te verwerken. Opdracht: Kies een hoofdstuk uit De vlucht van Omid en maak daar een beeld- of stripverhaal van.

ديموأ ةلحر

4. Maak reclame Wat zijn de sterke punten van De vlucht van Omid? Wat vond je spannend of ontroerend? Als leerlingen reclame moeten maken voor een boek, denken ze hier vanzelf over na. Opdracht: Maak een reclameposter of een reclameclipje voor dit boek.

5. Wat heb je geleerd? Door te benoemen wat leerlingen hebben opgestoken van een boek en wat nieuw voor hen was, worden ze zich meer bewust van het verhaal. Opdracht: Noem vijf dingen die je hebt geleerd uit dit boek. Schrijf of teken er iets over.

6. De hoofdpersoon Elk verhaal heeft een hoofdpersoon. Die persoon heeft allerlei karaktereigenschappen en eigenaardigheden. De hoofdpersoon heeft in een verhaal een missie te vervullen of een probleem op te lossen. Opdracht: Wat weet jij van Omid? Kun je iets over hem vertellen? Waar gaat het voor hem over in dit verhaal? Maak een col-lage over Omid met allerlei plaatjes die bij hem horen.

7. Een nieuw slot De vlucht van Omid is gebaseerd op een waargebeurd verhaal. Als het fictie was, kon je het verhaal naar lieve lust aanpassen. Hoe zou het dan gaan? Opdracht: Zou het boek ook anders kunnen aflopen? Schrijf zelf een nieuw eind aan dit boek. Zorg dat het spannend wordt!

8. In de krant Het verhaal van Omid zou best in de krant kunnen komen. Wat zou er dan allemaal in staan? Een nieuwsbericht, een advertentie, het weerbericht, een interview en een paar foto’s. Opdracht: Ontwerp een voorpagina van een krant met het boek als thema met een nieuwsbericht, een advertentie, een in-terview en foto’s.

9. Een quiz Quizzen zijn altijd een succes! Zeker als de leerkracht De vlucht van Omid als prijs weggeeft! Opdracht: Maak een quiz en houd die met de klas. Kies wat voor soort vragen je maakt: waar maar één antwoord op moge-lijk is. (Hoe heet…?), meerkeuzevragen (a, b of c) of waar of niet waar-vragen.

10. Een stelling De vlucht van Omid nodigt uit tot te discussiëren. Bijvoorbeeld: Soms is het goed niet de waarheid te zeggen. Of: alle kinderen hebben recht op goede gezondheidszorg. Opdracht: Bedenk enkele stellingen naar aanleiding van De vlucht van Omid. Houd daarover een gesprek met de groep. Laat iedereen uitpraten. Het gaat niet om welles of nietes. Probeer door te vragen, waarom iemand iets vindt.

11. Een filmscript Dit vinden leerlingen super om te doen: een hoofdstuk uit het boek te bewerken tot een toneel- of filmscript, dat ze vervolgens samen andere kinderen uitspelen of filmen. Opdracht: Kies een hoofdstuk, waarin enkele personages meespelen en waarin spannende dingen gebeuren. Schrijf de rollen uit zoals bij een toneel- of filmscript. Geef ook regieaanwijzingen. Laat klasgenootjes je stuk spelen voor de klas of maak een filmpje. Jij bent natuurlijk de regisseur!

ديموأ ةلحر

Een Iraanse mezze-lunch op school Eten verbroedert en traditioneel heimwee-eten is troostrijk. Ook in De vlucht van Omid maakt moeder heerlijke Iraanse gerechten. Zo eten ze bijvoorbeeld broodjes met worteljam. Organiseer met de leerlingen eens een buffetlunch, waarbij alle kinderen een Iraans gerechtje of product meene-men om te delen met de anderen. Verzamel eerst samen recepten van Iraanse of Midden-Oosterse mezze, dat zijn kleine hapjes. Denk daarbij aan de worteljam en de kersen uit het boek, maar ook aan hummus, baklava, vij-gen, dadels, plat brood, watermeloen, yoghurt met komkommer, olijven en tomaten. Een geschikt boek om mee aan de slag te gaan is De Perzische keuken van Yasmin Khan. Extra leuk is het als u net als in het boek op een kleed met kussens op de grond gaat eten. ’s Avonds op het dak zal wellicht te lastig worden, maar in de klas zijn de stoelen en tafels ook zo aan de kant gezet. Verduister het lokaal een beetje. Heeft u enkele olielampen dan is de sfeer helemaal compleet.

Een brief Omid schrijft twee keer een brief. Een aan zijn vriend Jawad en een aan zijn vader. Brieven schrijven gebeurt steeds minder, maar is wel veel persoonlijker en attenter dan een appje. Laat de leerlingen nadenken wie ze allang niet meer hebben gezien; een vriend, een familielid, een leerkracht. Laat ze diegene een uitgebreide brief schrij-ven, over hun verjaardag, het schoolreisje, dit project, een dagje uit, hun sportclub of wat ze ook maar hebben meegemaakt. Laat de kinderen de brief eerst in het klad schrijven en daarna op mooi briefpapier. Natuurlijk wor-den de brieven ook gepost.

ديموأ ةلحر