lingua 6...escritura: escribimos unha crónica lembro e repaso unidade 13 páx. 20 gramática: o...
TRANSCRIPT
Lingua 6 PRIMARIA
Caderno terceiro trimestre
141274 _ 0001-0048.indd 1141274 _ 0001-0048.indd 1 29/7/09 10:00:3729/7/09 10:00:37
Índice
UNIDADE 11 páx. 4
Gramática: A oración. O suxeito
Ortografía: Palabras con -cc- e-ct-
Vocabulario: O teléfono móbil. Neoloxismos
Escritura: Elaboramos un anuncio publicitario
Lembro e repaso
UNIDADE 12 páx. 12
Gramática: O predicado
Ortografía: Porque/por que/porqué; Senón/se non
Vocabulario: Os deportes. Palabras doutras linguas
Escritura: Escribimos unha crónica
Lembro e repaso
UNIDADE 13 páx. 20
Gramática: O predicado verbal
Ortografía: Signos que pechan enunciados
Vocabulario: Os espectáculos romanos. Abreviaturas
Escritura: Comentamos un espectáculo
Lembro e repaso
2
141274 _ 0001-0048.indd 2141274 _ 0001-0048.indd 2 29/7/09 10:00:3729/7/09 10:00:37
3
UNIDADE 14 páx. 28
Gramática: Clases de oracións
Ortografía: Os puntos suspensivos
Vocabulario: As obras de arte. Uso culto e uso coloquial
Escritura: Elaboramos un folleto turístico
Lembro e repaso
UNIDADE 15 páx. 36
Gramática: O texto
Ortografía: Outros signos de puntuación
Vocabulario: Antigo e moderno. Vulgarismos
Escritura: Contamos desde diferentes puntos de vista
Lembro e repaso
Páx. 44 Repaso trimestral
141274 _ 0001-0048.indd 3141274 _ 0001-0048.indd 3 29/7/09 10:00:3729/7/09 10:00:37
4
1 Marca os enunciados que sexan oracións.
• Roberto ensuciou os pantalóns. • Que frío!
• Antón estuda piano no conservatorio. • Agora iremos á farmacia.
• Hoxe virán cear a avoa e o avó. • Non, nunca!
• Quen, ti? • Temos que axudala.
◾ Transforma en oracións os enunciados que non marcaches.
•
•
•
2 Separa o suxeito e o predicado destas oracións coma no modelo.
• O policía púxolle unha multa a meu pai.
Suxeito Predicado
• Aínda non volveron da escola os rapaces ?
• A miña irmá perdeu o moedeiro.
• Nós os tres queremos ir ao cine esta tarde.
• Non te enfades , Gonzalo .
◾ En cada oración, arrodea de vermello o núcleo do suxeito e de azul , o do predicado.
A oración. O suxeito
Os enunciados son agrupacións ordenadas de palabras con significado completo. Poden ser frases ou oracións.
As oracións conteñen polo menos un verbo en forma persoal e estru-túranse en suxeito e predicado.
O suxeito pode ser léxico ou gramatical. O suxeito léxico consta sempre dun núcleo, que pode ir acompañado ou non de determinantes e de com-
plementos.
11
Suxeito
Predicado
Predicado
Predicado
PredicadoSuxeito
Suxeito
Suxeito
Es ti quen dixo iso?
Eu nunca faría unha cousa así!
Teño moito frío!
Resposta modelo (R.M.)
141274 _ 0001-0048.indd 4141274 _ 0001-0048.indd 4 29/7/09 10:00:3829/7/09 10:00:38
5
3 Separa con barras as oracións do texto e resolve as cuestións posteriores.
Un amigo afastadoO meu amigo Olaf vive en Noruega. Coñecémonos este veránen Baiona. Por sorte, seus pais elixiron a miña vilacomo lugar de vacacións! Así Olaf e mais eu fixémonos amigos.Agora escribímonos cartas e mensaxes electrónicas. Deste xeito el e mais eu mantemos o contacto deica o vindeiro verán. Os dous volveremos á praia daquela. Pasarémolo xenial!
• Cantas oracións atopaches no texto?
• Copia unha oración que teña o suxeito en singular.
• Agora copia outra que teña o suxeito en plural.
• Hai oracións que só teñen suxeito gramatical? Cópiaas.
• O suxeito léxico das oracións anteriores sería
4 Analiza os suxeitos destas oracións.
Suxeito
• Fundiuse a lámpada do comedor. • O irmán máis novo é moi traveso.
det. núcleo complemento
• A mestra vive preto da escola. • Moitos rapaces da clase están enfermos.
• Díxomo a miña irmá. • A mesiña de noite ten unha pata coxa.
5 Completa as oracións cun suxeito que teña determinante, núcleo e complemento.
• querían ir de vacacións.
• Só sabía facer o exercicio
ú lddd t ll t
Oito.
O meu amigo Olaf vive en Noruega.
R.M. Por sorte, seus pais elixiron
a miña vila como lugar de vacacións!
Coñecémonos este verán en Baiona.
Agora escribímonos cartas e mensaxes electrónicas.
Pasarémolo xenial!
Si.
|
|
| |
|
|
|
Olaf e mais eu (ou nós, ou os dous…).
núcleo
núcleonúcleo
núcleo núcleo
det.
det.
det.
Suxeito
Suxeito
Suxeito
Suxeito
Suxeito
det. det.
compl.
compl.
compl.det.
Os alumnos de sexto
o meu compañeiro.
R.M.
141274 _ 0001-0048.indd 5141274 _ 0001-0048.indd 5 29/7/09 10:00:3829/7/09 10:00:38
6
Palabras con -cc- e -ct-
● Os grupos -cc- e -ct- mantéñense naquelas palabras en que os prece-den as vogais a, e, o: espectacular, exacta, proxecto...
● Suprímese a letra c nos grupos -cc- e -ct- cando os preceden as vogais
i e u: reprodución, dicionario, ditado, estrutura...
● Son excepcións a esta norma algunhas palabras de uso culto como: adicción, pictograma, veredicto, fi cción, convicción...
Cando unha palabra se escribe co grupo -ct-, as da súa familia tamén conteñen o grupo -cc-: acto-acción.
1 Le as seguintes oracións e despois clasifica as palabras destacadas onde lles corresponda.
• Roi ten na súa casa unha boa colección de dicionarios.
• A lavalouza nova traía un libro de instrucións.
• Os lectores esperan ansiosos a tradución desa novela.
• O estrito produtor apostou por unha película de acción.
• A selección galega de fútbol debutou con vitoria.
• A reacción da vítima ante o veredicto foi moi fría.
• Con esta seca o concello ten restrición de auga.
• Na súa empresa traballan moitas persoas: un director, un realizador, un corrector…
◾ Explica, a partir das palabras anteriores, cando se manteñen os grupos -cc- e -ct- ou cando
se perde a letra -c-.
estrito
produtor
vítima
Os grupos -cc- e -ct- mantéñense cando os preceden as vogais a, e, o.
Suprímese a letra c nos grupos -cc- e -ct- cando os preceden as vogais i, u.
vitoria
lectores
veredicto
corrector
director
dicionarios
instrucións
restrición
tradución
colección
acción
reacción
selección
141274 _ 0001-0048.indd 6141274 _ 0001-0048.indd 6 29/7/09 10:00:3829/7/09 10:00:38
7
11
2 Risca a palabra que non pertence á mesma familia.
producir - produción - produtividade - produto - prudencia - produtor
ditado - ditar - ditadura - ditame - dicción
activo - activar - actividade - activismo - activista - atizar
selección - seleccionar - solución - seleccionador - selectivo - selector
◾ Escolle catro palabras das que non riscaches e escribe unha oración con cada unha.
3 Completa as series coma no exemplo.
• redactar ▶ redacción ▶ redactor
• dirixir ▶ ▶
• ▶ elección ▶
• ▶ ▶ actor
• ▶ produción ▶
• reducir ▶ ▶
• ▶ ▶ editor
4 Risca a opción incorrecta nas seguintes oracións.
• Roi solicitou a reducción redución da xornada laboral.
• Ese constructor construtor ten bo olfacto olfato
para os negocios.
• O novo rector reitor saíu dese districto distrito universitario.
elixir
dirección director
elector
actuar actuación
produtorproducir
redución redutor
editar edición
Resposta libre (R.L.)
141274 _ 0001-0048.indd 7141274 _ 0001-0048.indd 7 4/8/09 15:45:014/8/09 15:45:01
8
O teléfono móbil. Neoloxismos
1 Identifica no móbil os elementos que se indican
a continuación.
1 pantalla 6 tecla de colgar
2 auricular 7 teclado
3 altofalante 8 conector do cargador
4 batería 9 botón de acender/apagar
5 tecla de chamar 10 lente da cámara
◾ Completa a explicación da vendedora coas palabras anteriores que necesites.
–Usar o teléfono é moi fácil. Para conectalo, prema o botón
de . Cando estea aceso,
escriba coas teclas do o número de teléfono
a que quere chamar. O número sairá na
do teléfono, e daquela debe premer a tecla de
para facer a chamada. É importante que colla ben o aparello,
co preto do oído e o preto da boca. E cando acabe
de falar, ten que premer a tecla de
2 Copia cada oración substituíndo os termos destacados por outros equivalentes.
• O meu irmán máis vello adoita falar pola Internet a través do móbil.
• Cando vou ao monte, o meu móbil non ten capacidade para conectarse.
• Esa compañía fixo unha serie de anuncios de promoción espectacular.
• Quería saber o prezo das chamadas ao estranxeiro.
tarifa
chatear
cobertura
campaña
1
2
6
4
8
10
7
3
59
acender
teclado
chamar
altofalante auricular
colgar.
pantalla
O meu irmán máis vello adoita chatear a través do móbil.
Cando vou ao monte, o meu móbil non ten cobertura.
Esa compañía fi xo unha campaña de promoción espectacular.
Quería saber a tarifa das chamadas ao estranxeiro.
141274 _ 0001-0048.indd 8141274 _ 0001-0048.indd 8 4/8/09 15:45:024/8/09 15:45:02
9
11
3 Arrodea os neoloxismos que atopes nestas oracións.
• Guillerme é teleoperador nun servizo de información.
• Onte coñecín un rapaz catalán nun chat .
• Mariña quere poñer un piercing no embigo.
• Merquei esta mesiña na teletenda de Canal 22.
◾ Copia diante da definición correspondente cada un dos neoloxismos que subliñaches antes.
• ▶ Espazo televisivo que mostra varios produtos para que os merquemos por teléfono.
• ▶ Técnica que consiste en atravesar a pel cunha xoia ou con outro adorno.
• ▶ Conversa entre distintas persoas que se mantén a través da Internet.
• ▶ Persoa que dá información ou vende produtos por teléfono.
4 Tamén falamos de neoloxismo cando unha palabra adquire un significado diferente do que tiña.
Marca as oracións en que a palabra destacada sexa un neoloxismo.
Meu pai é un buscador de cogomelos moi experto.
Con este buscador atoparás deseguida os datos que necesitas.
Cada tarde dedica unha hora a navegar pola Internet.
O capitán do barco asegurou que con aquela tempestade non se podía navegar.
◾ Consulta, se che cómpre, o dicionario, e explica o significado dos neoloxismos anteriores.
• ▶
• ▶
teletenda
piercing
chat
teleoperador
navegar Desprazarse polas páxinas e os lugares que forman a Internet.
buscador Ferramenta que busca páxinas da Internet coa información
que queremos.
141274 _ 0001-0048.indd 9141274 _ 0001-0048.indd 9 29/7/09 10:00:4129/7/09 10:00:41
10
Elaboramos un anuncio publicitario
1 Elixe o produto que che gustaría anunciar e resolve as cuestións posteriores.
• De que produto se trata?
• Que utilidade ten?
• Como é?
• Por que é mellor ca outros produtos do mesmo tipo?
• A que tipo de consumidores se dirixe?
2 Agora elabora un anuncio para o produto que elixiches, en que incorpores os elementos seguintes:
un nome, un bo slogan, a descrición e un debuxo atractivo.
R.L.
R.L.
141274 _ 0001-0048.indd 10141274 _ 0001-0048.indd 10 29/7/09 10:00:4229/7/09 10:00:42
11
11
Lembro e repaso
1 Relaciona as pezas das dúas columnas e escribe as oracións resultantes.
Os meus amigos
A nosa escola
Deume un caramelo
Ven cear,
o fi llo da veciña.
Cristina!
construíuse en 1980.
xogan no equipo de fútbol do barrio.
•
•
•
•
◾ En cada oración, subliña de vermello o suxeito e de azul, o predicado.
2 Define o suxeito léxico e o gramatical. Pon exemplos.
3 Completa as seguintes palabras con -c-, -cc-, -ct- ou -t- segundo corresponda.
• estru ura • condu a • redu ión
• corre or • tradu or • di ado
• edi ión • pi ograma • destru ión
• reda ión • constru ión • produ o
◾ Escolle dúas palabras das anteriores e escribe unha oración con cada unha.
•
•
R.L.
Os meus amigos xogan no equipo de fútbol do barrio.
Deume un caramelo o fi llo da veciña.
A nosa escola construíuse en 1980.
Ven cear, Cristina!
O suxeito léxico é a palabra ou o grupo de palabras presentes na oración, que desempeñan
a función de suxeito. Por exemplo, en Os rapaces comen no patio, o suxeito léxico é
Os rapaces. O suxeito gramatical exprésao o número e a persoa da forma verbal. Por exemplo,
na oración Non chegues tarde!, o suxeito gramatical é a 2.ª persoa do singular (ti).
t
ct
c
c t
ct c
t t
t c
cc
141274 _ 0001-0048.indd 11141274 _ 0001-0048.indd 11 29/7/09 10:00:4329/7/09 10:00:43
12
O predicado
Os predicados poden ser verbais ou nominais.
O predicado nominal expresa que é ou como é ou está o suxeito. Contén un verbo copulativo e un atributo. O atributo expresa unha calidade ou un estado do suxeito.
O predicado verbal presenta como núcleo un verbo predicativo que expre-sa acción ou proceso.
1 Escribe oracións con suxeito e predicado empregando estes verbos.
saír • estar • pedir • correr • ser • parecer
•
•
•
•
•
•
◾ Subliña o predicado en cada oración e indica ao lado de cada unha se é nominal (N) ou verbal (V).
2 Escribe unha oración de predicado nominal que indique unha calidade ou o estado de cada rapaz.
▶ é
parece ◀
▶ está
parece ◀
12
R.M.
R.M.
Iria
Alberte
Alba
Breixo
moi simpática con todos.
moi triste hoxe.
moi enfadada.
un rapaz moi agradable.
Brais aínda non saíu da casa.
Este prato está roto.
Henrique pediume o libro de Matemáticas.
Mariña corre tres quilómetros cada día.
Xoaquín é o delegado de 6.º C.
Este exercicio non semella moi difícil.
V
N
V
V
N
N
141274 _ 0001-0048.indd 12141274 _ 0001-0048.indd 12 29/7/09 10:00:4329/7/09 10:00:43
13
3 Marca a opción correcta en cada caso, tendo en conta a concordancia, e analiza a oración
resultante coma no modelo.
• O meu amigo Cibrán é moi divertida. ✘ moi forte. moi tranquilos.
Predicado nominal
O meu amigo Cibrán é moi forte.
v. cop. atributo
• Estes pantalóns parecen pequenas. cómodo. cómodos.
• Aquelas rapazas semellan pouco tímida. divertido. pouco tímidas.
• A porteira do equipo será Ramón. ela. Marica e Rosa.
4 Escribe unha oración que responda ás indicacións dadas en cada caso.
Unha oración de predicado nominal co atributo en plural.
Unha oración de predicado nominal en que o atributo sexa un pronome.
Unha oración de predicado verbal.
R.L.
A porteira do equipo será ela.
Estes pantalóns parecen cómodos.
Predicado nominal
v. cop. atributo
Predicado nominal
P. nominal
v. cop.
v. cop.
atributo
atributo
Aquelas rapazas semellan pouco tímidas.
141274 _ 0001-0048.indd 13141274 _ 0001-0048.indd 13 29/7/09 10:00:4529/7/09 10:00:45
14
● Porque (conxunción) escríbese en oracións que indican causa de algo ou responden unha pregunta.
● Por que (preposición + interrogación) escríbese nas preguntas directas e indirectas.
● Porqué (substantivo) equivale a «motivo, causa».● Senón (conxunción) escríbese cando se contrapón unha idea con outra,
equivale a «pero si».● Se non (conxunción + adverbio de negación) escríbese cando se expre-
sa unha condición negativa.
Porque/por que/porqué; Senón/se non
1 Le o seguinte texto e fíxate nas palabras destacadas.
O infinito e o ser humanoPor que afirmaría o científico Albert Einstein que hai dúas cousas que son infinitas, o universo e a estupidez humana, e que non tiña dúbidas da segunda, senón da primeira?Se non fose porque cada día o ser humano dá mostras sobradas dela, non o crería, pero abonda con ver un só día a televisión para comprobalo. E ti, sabes o porqué disto?
◾ Xustifica a ortografía de cada unha das palabras destacadas.
Porque
Por que
Porqué
Senón
Se non
2 Escribe respostas e preguntas onde corresponda.
Por que...?
Porque...
• Por que non viñeches onte ao colexio? ▶ .
• ? ▶ Porque perdín o autobús.
• Por que pesa tanto a túa mochila? ▶ .
Conxunción causal.
É unha pregunta directa (preposición + interrogación).
Substantivo; equivale a «motivo, causa».
Conxunción; equivale a «pero si».
Expresa unha condición negativa (conxunción + adverbio de negación).
R.L.
141274 _ 0001-0048.indd 14141274 _ 0001-0048.indd 14 4/8/09 15:45:064/8/09 15:45:06
15
12
3 Completa as seguintes oracións coa forma do cadro que cumpra.
se non
senón
• queres vir dar un paseo connosco, aproveita para descansar.
• Alberte non é bo co clarinete, tocando a gaita.
• A cámara nova non é dixital, das de toda a vida.
• Encárgalle o xornal a Domingos, cho trouxeron xa.
◾ Escribe unha oración con senón e outra con se non.
•
•
4 Transforma en negativas as seguintes oracións afirmativas.
• Se che gustan os sándwichs, prepároche varios.
• Se te adestras todos os días, mellorarás o rendemento.
• Se aceleras o paso, chegaremos a tempo.
5 Risca a opción incorrecta en cada caso.
• Se non
Senón fose por que
porque
teño que colorear
a paisaxe que pintei, iría dar un paseo.
• Por que
Porque te queres deitar tan cedo? Por que
Porque
mañá teño que madrugar.
• Se non
Senón aparezo é por que
porque
non podo ir.
• Se non
Senón sabes o por qué
porqué
do meu enfado é por que
porque non queres.
Se non che gustan os sándwichs, non chos preparo.
Se non te adestras todos os días, non mellorarás o rendemento.
Se non aceleras o paso, non chegaremos a tempo.
R.L.
se non
senón
senón
Se non
141274 _ 0001-0048.indd 15141274 _ 0001-0048.indd 15 29/7/09 10:00:4529/7/09 10:00:45
16
Os deportes. Palabras doutras linguas
1 Explica a diferenza en cada caso e pon exemplos.
2 Pensa e anota dous deportes en cada caso. Mira de non repetir ningún.
Xógase con raqueta e pelota
Practícanse na auga
Son deportes de montaña
Xógase cunha pelota
Fanse carreiras de velocidade
3 Escribe o nome do deportista que se dedica a…
• a bicicleta ▶ ciclista • a escalada ▶ escalador
• o fútbol ▶ • a natación ▶
• o boxeo ▶ • o tenis ▶
• o golf ▶ • o salto ▶
• a patinaxe ▶ • o surf ▶
■ Elixe dúas das palabras anteriores e escribe oracións.
•
•
deportes de equipo
deportes individuais
deportes de interior
deportes de exterior
Os deportes de interior, como o taekwondo ou a patinaxe sobre xeo,
practícanse en pavillóns cubertos. Os deportes de exterior, como
o ciclismo ou o fútbol, practícanse xeralmente ao aire libre.
Os deportes de equipo son os que se practican en grupo, como é
o caso do hóckey ou o voleibol. Os deportes individuais son os
que se poden practicar en solitario, como o atletismo ou o surf.
tenis squash
natación submarinismo
esquí escalada
baloncesto balonmán
motociclismo automobilismo
R.L.
R.M.
R.M.
futbolista
boxeador
golfi sta
patinador
nadador
tenista
saltador
surfi sta
141274 _ 0001-0048.indd 16141274 _ 0001-0048.indd 16 29/7/09 10:00:4629/7/09 10:00:46
17
4 Subliña as palabras doutras linguas e substitúeas polos termos axeitados.
• Sempre fago deporte cunha camiseta e leggings.
• A policía detivo uns hooligans no campo de fútbol.
• Non tes frío con estes shorts?
• Envíoche as fotos do partido por e-mail.
• Deixei o coche no parking da zona vella.
5 Localiza os nomes de seis palabras que designan alimentos e clasifícaas, segundo a lingua
de que proveñen.
12
fanáticos
pantalóns curtos
correo electrónico
aparcadoiro
mallas
italiano francés inglés
bisté
B E C H A M E L
C S O S B S S C
R P I Z Z A P R
O L X N E N A O
C M A E L D G I
B O A X O W U S
E L M E W I E S
M T U T R C T A
N V O S B H E N
B I S T É C S T
Sempre fago deporte cunha camiseta e mallas.
A policía detivo uns fanáticos no campo de fútbol.
Non tes frío con estes pantalóns curtos?
Envíoche as fotos do partido por correo electrónico.
Deixei o coche no aparcadoiro da zona vella.
pizza
espaguetes
bechamel
croissant sándwich
141274 _ 0001-0048.indd 17141274 _ 0001-0048.indd 17 29/7/09 10:00:4629/7/09 10:00:46
18
Escribimos unha crónica
1 Le con atención estes datos sobre unha competición deportiva.
Acontecemento: I Xornada do Rally da Barbanza.
Día: 23 de abril de 2011. Hora: 9 horas. Lugar: serra do Barbanza.
Itinerario: saída do polideportivo de Ribeira e percorrido de 170 km por pistas forestais de monte, incluíndo a subida á Curota (500 m de altitude) e a travesía do río Verde.
Participantes: 23 pilotos de moto e 15 pilotos de coches.
Gañadores: en moto, Iria Estévez, do club As Aventureiras; en coches, Martiño Ferreiro, do club Motor Deza.
Incidentes: a media mañá algúns participantes tiveron que abandonar a carreira cando os seus vehículos quedaron parados dentro do río Beluso; pola tarde, a organización tivo que rescatar dous pilotos de moto e un de coche que se perderon pola serra.
■ Redacta a crónica do rally a partir dos datos anteriores e outros inventados, como, por exemplo:
o ambiente da proba, a resposta do público, os premios que había…
XORNAL DA MAÑÁ 23 de abril de 2011
Celébrase con éxito a I Xornada do Rally da Barbanza
R.L.
141274 _ 0001-0048.indd 18141274 _ 0001-0048.indd 18 29/7/09 10:00:4729/7/09 10:00:47
19
112
Lembro e repaso
1 Indica con frechas de que tipo é cada verbo.
contar
estar
ser
durmir
parecer
semellar
escribir
saber
2 Escribe dúas oracións de cada tipo cos verbos anteriores que queiras.
•
•
•
•
■ Nas oracións de predicado nominal, identifica o verbo e o atributo.
3 Escolle e completa as oracións coa forma correcta.
• Martiño molestouse un chisco non o convidaches
ao teu aniversario.
• non volvestes ti e a túa irmá á casa xuntos?
Dicídeme o , que o entenderei.
• Saquei moi boa nota no exame o preparei moi ben.
• Vou contigo ao cine adormeces coma a última vez.
• O seu coche novo non era de cor negra, azul escura.
• hai os tenis que a min me gustan, prefiro non mercalos.
Verbo
copulativo
Verbo
predicativo
Predicadonominal
Predicado verbal
porque / por que / porqué
senón / se non
R.L.
R.L.
porque
Por que
porqué
porque
se non
Se non
senón
141274 _ 0001-0048.indd 19141274 _ 0001-0048.indd 19 29/7/09 10:00:4729/7/09 10:00:47
20
O predicado verbal
1 Subliña o complemento directo de cada oración.
1 Mañá Uxío comprará o xornal. 5 Queres un caramelo?
2 Sara, colle as chaves! 6 Eu xa vin a película.
3 Alberte comeu un bocadillo. 7 Marcos non ten arroz.
4 Non sabiamos iso. 8 Mateo quere moito as súas curmás.
■ Arrodea o pronome que fai de CD en cada oración e escribe ao lado de cada unha o número
da oración anterior equivalente.
• Sara, cólleas! • Mateo quéreas moito.
• Non o sabiamos. • Alberte comeuno.
• Quérelo? • Eu xa a vin.
• Mañá Uxío comprarao. • Marcos non o ten.
2 Subliña o complemento indirecto e substitúeo por lle ou lles, segundo cumpra.
• Regalei un libro a Denís. ▶
• Pedirei axuda a Antía e a Uxía. ▶
• Preguntarei a eles o que queren. ▶
• Direi a eles toda a verdade. ▶
• Dixeches a Ana que veña? ▶
13
O predicado verbal está formado polo verbo, que funciona como núcleo, e polos complementos deste verbo. Os principais complementos verbais son o complemento directo, o indirecto e o circunstancial.
O complemento directo designa o obxecto ou o ser sobre o que recae a acción expresada polo verbo.
O complemento indirecto designa o destinatario da acción que indica o verbo máis o complemento directo.
O complemento circunstancial expresa varias circunstancias da acción verbal.
2 8
3
6
7
4
5
1
Regaleille un libro.
Pedireilles axuda.
Preguntareilles o que queren.
Direilles toda a verdade.
Dixécheslle que veña?
141274 _ 0001-0048.indd 20141274 _ 0001-0048.indd 20 29/7/09 10:00:4729/7/09 10:00:47
21
3 Escribe catro oracións con complemento directo e indirecto a partir desta imaxe.
• dá
• ofrece
• ensina
• pide
4 Relaciona cada complemento circunstancial coa etiqueta correspondente.
amodiño
de modo
unha hora despois
de cantidade
con miña nai
de compañía
pola praia
de lugar
dabondo
de tempo
■ Escribe oracións empregando os complementos circunstanciais anteriores.
•
•
•
•
•
R.M.
A nai
Cibrán
Un home
A muller de amarelo
algunhas larpeiradas ao seu fi llo.
os seus fl ocos de millo aos amigos.
a entrada ao acomodador.
silencio a dous rapaces.
Meu avó anda amodiño porque lle doe unha perna.
Antón e Uxío chegaron unha hora despois.
Esta tarde irei ao cine con miña nai.
Queres que vaiamos correr pola praia?
Non prepararon dabondo o exame.
R.M.
141274 _ 0001-0048.indd 21141274 _ 0001-0048.indd 21 29/7/09 10:00:4829/7/09 10:00:48
22
Signos que pechan enunciados
1 Arrodea os puntos que hai neste texto seguindo o código.
punto e seguido punto e á parte punto final
As laranxas viaxeirasRoi, o meu curmán valenciano, acompañou a seus pais a ver as laranxeiras, que están cheas de flores brancas. Seu pai está moi contento. Di que, se todo vai ben, no inverno terán moitas laranxas e poderán vendelas para a exportación, coma o ano pasado. Así, as súas laranxas chegarán en camión aos mercados de Francia, Alemaña ou Gran Bretaña. A Roi faille moita graza pensar que un rapaz europeopode comer as laranxas de seu pai ao mesmo tempo ca el, e cada un na súa casa. Roi espera que lle gusten tanto coma a el.
2 Imaxina que es Roi. Escribe algunhas oracións para convencer a un rapaz europeo de mercar
as túas laranxas. Pon atención aos puntos e ás maiúsculas.
Para indicar que unha oración acaba e comeza outra utilizamos varios signos de puntuación.
• Ao final das oracións en que se afirma ou se nega algo escríbese un punto (.).
• Ao final das oracións en que se pregunta algo escríbese un signo de
interrogación (?).
• Ao final das oracións en que se expresa sorpresa, admiración, medo, etc. escríbese un signo de admiración (!).
Despois destes tres signos, escríbese sempre maiúscula.
Estas laranxas son as mellores do mercado. Fíxate na cor tan
bonita que teñen. Están moi maduras e iso fai que teñan
un zume docísimo.
Ademais, as laranxas teñen moita vitamina C. Xa o sabes, come
laranxas e, ademais de gozar do seu sabor, coidarás a túa saúde.
R.M.
141274 _ 0001-0048.indd 22141274 _ 0001-0048.indd 22 29/7/09 10:00:4829/7/09 10:00:48
23
13
3 Escribe a pregunta correspondente a cada resposta.
• ▶ Son as cinco e dez.
• ▶ Iremos en bicicleta.
• ▶ Non, non o sabía.
• ▶ Si, claro! Encántame.
4 Escribe a oración con signo de admiración que empregarías en cada caso.
• Sorpréndeste da hora que é. ▶
• Admiras a mochila nova dun amigo. ▶
• Tiran un foguete e asústaste. ▶
• Chamas a teu irmán para que veña. ▶
5 Copia o texto cos puntos (5), as interrogacións (2), as admiracións (3)
e as maiúsculas necesarias.
Un convidado moi interesanteEste ano, o instituto do meu irmán brais organizou un intercambio cun instituto inglés por iso, brais viviu unha semana en inglaterra, na casa dun rapaz que se chama kevin brais di que foi moi divertido, aínda que ás veces non o entendía ninguén que lea tiña a semana que vén, kevin virá á nosa casa que nervios como falarei con el saberá galego brais di que é moi simpático que ganas teño de coñecelo
R.M.
R.M.
Poderíame dicir que hora é?
Como iremos ao lago?
Sabías que o pai de Guillerme é contacontos?
Gústache a torta de mazá?
Que tarde é!
Que mochila máis bonita!
Ai, que susto!
Mateo, ven!
Este ano, o instituto de meu irmán Brais organizou un intercambio cun instituto inglés.
Por iso, Brais viviu unha semana en Inglaterra, na casa dun rapaz que se chama Kevin. Brais
di que foi moi divertido, aínda que ás veces non o entendía ninguén. Que lea tiña!
A semana que vén, Kevin virá á nosa casa. Que nervios! Como falarei con el?
Saberá galego? Brais di que é moi simpático. Que ganas teño de coñecelo!
141274 _ 0001-0048.indd 23141274 _ 0001-0048.indd 23 29/7/09 10:00:4929/7/09 10:00:49
24
Os espectáculos romanos. Abreviaturas
1 Completa a descrición de cada espectáculo co substantivo axeitado.
xenerais • gladiadores • actores • aurigas
• Nas loitas de , dous homes enfrontábanse a morte armados
con espada e escudo ou rede e tridente.
• Os conducían os carros de dous cabalos
(bigas) ou de catro (cuadrigas) durante as carreiras.
• Para interpretar o seu papel na obra, os
colocaban unha máscara (de home, de muller, de vello…).
• Cando gañaban algunha batalla importante, os
celebraban o triunfo desfilando perante os cidadáns.
2 Ordena as letras e escribe o nome de cada lugar.
CCRIO ROATTE AINFTAROTERASU
■ Utiliza os nomes que formaches para indicar onde se desenvolve cada espectáculo.
• As loitas de gladiadores, ás cales asistía moito público, celebrábanse no
• As carreiras de cabalos facíanse no e consistían en sete voltas ao recinto.
• As obras dramáticas representábanse normalmente no
• Para celebrar un triunfo, os exércitos desfilaban polas máis importantes de Roma.
gladiadores
aurigas
actores
xenerais
anfi teatro.
circo
teatro.
rúas
CIRCO TEATRO RÚAS ANFITEATRO
141274 _ 0001-0048.indd 24141274 _ 0001-0048.indd 24 29/7/09 10:00:4929/7/09 10:00:49
25
13
3 Arrodea as abreviaturas que atopes nesta invitación.
Carme Penas , directora do Centro Cultural A Muralla,
convídavos á inauguración da exposición «Roma: repúblicae imperio», que se celebrará o vindeiro día 24 ás 20 horas
na sala de actos do centro.
Despois do acto servirase un aperitivo. Pregámosvos que confi rmedesa asistencia no teléf. 786 132 564 ( Sr. e Sra. Vázquez) .
Núm. de convidados: 2
Centro Cultural A MurallaPr. Dr. Maceira, núm. 2. --AmesHorario de visitas:Diario, de 10 a 14 e de 17 a 21:30 horas
◾ Escribe ao lado da palabra correspondente as abreviaturas que atopaches.
• señora ▶ • señor ▶ • teléfono ▶
• doutor ▶ • número ▶ • praza ▶
4 A abreviatura l. corresponde ao luns. Escribe as abreviaturas dos outros días da semana.
martes mércores xoves
venres sábado domingo
5 Escribe o teu enderezo con todas as abreviaturas que poidas, tanto deste cadro coma doutros
que coñezas.
r. ▶ rúa • av. ▶ avenida
pas. ▶ paseo • pr. ▶ praza
estr. ▶ estrada • c.p. ▶ código postal
dta. ▶ dereita • esq. ▶ esquerda
pta. ▶ porta • urb. ▶ urbanización
Sra.
Dr.
m.
v.
mérc.
s.
x.
d.
Sr.
núm.
teléf.
pr.
R.L.
141274 _ 0001-0048.indd 25141274 _ 0001-0048.indd 25 29/7/09 10:00:4929/7/09 10:00:49
26
Comentamos un espectáculo
1 Sabela asistiu a unha representación teatral. Le a ficha que elaborou.
Título: «As aventuras de Hércules».
Lugar e data: comedor do colexio, venres, 11 de maio de 2012, ás 18 horas.
En que consistiu: obra de teatro baseada nalgunhas aventurasdo heroe mitolóxico grego.
Aspectos positivos: os actores interpretaron moi ben os seus papeis; bos decorados e vestiario moi bonito.
Aspectos negativos: o lugar era demasiado pequeno; ía moita calor; desde as últimas cadeiras non se oía ben o que dicían os actores.
2 Redacta, a partir dos datos anteriores e inventando o que necesites, o comentario
de Sabela sobre a obra de teatro.
Título
Presentación e descrición da obra
Valoración persoal
Aspectos positivos e negativos
R.L.
141274 _ 0001-0048.indd 26141274 _ 0001-0048.indd 26 29/7/09 10:00:5029/7/09 10:00:50
27
13
Lembro e repaso
1 Sinala o predicado de cada oración e identifica o núcleo e os complementos.
• Aldara fixo un burato na parede co trade.
• Todos os meus amigos merendarán hoxe na miña casa.
• Eu preguntarei lle o enderezo a Xaime mañá pola mañá.
• Pecha a porta amodo, Vicente.
• Uxía escribiu unha carta a Antón.
2 Escribe cinco oracións: unha que afirme e outra que negue; unha pregunta; unha que exprese
sorpresa e outra que exprese temor. Non esquezas os signos correspondentes.
•
•
•
•
•
3 Escribe as abreviaturas das seguintes palabras.
• avenida ▶ • seguinte ▶ • exemplo ▶
• número ▶ • esquerda ▶ • páxina ▶
• apartado ▶ • señora ▶ • primeiro ▶
núcleo CCTempo CCLugar
núcleo CD CCLugar CCInstrumento
Predicado
Predicado
Predicado
Predicado
Predicado
núcleo CI CD CI CCTempo
núcleo CD CCModo
núcleo CD CI
R.L.
avda.
núm.
apdo. Sra. 1.º
esq. páx.
seg. ex.
141274 _ 0001-0048.indd 27141274 _ 0001-0048.indd 27 29/7/09 10:00:5129/7/09 10:00:51
28
Clases de oracións
Segundo a intención do falante, as oracións poden ser enunciativas, in-
terrogativas, exclamativas, exhortativas ou imperativas, optativas ou de-
siderativas e dubitativas.
Segundo o número de verbos en forma persoal que conteñan, poden ser simples ou compostas.
Segundo o suxeito sexa axente ou paciente, as oracións poden ser acti-
vas ou pasivas.
14
1 Di de que tipo é cada oración e transfórmaa noutra do tipo indicado.
• Hoxe vai moita calor. ▶ Oración enunciativa.
Oración exclamativa Que calor vai hoxe!
• Non che gustou a película? ▶
Oración dubitativa
• Pechade a ventá. ▶
Oración optativa
• É unha noticia fantástica! ▶
Oración interrogativa
• Quería que me acompañases ao teatro. ▶
Oración exhortativa
• É posible que Antía e Xulio cheguen tarde. ▶
Oración enunciativa
• Meu pai volverá axiña. ▶
Oración exhortativa
• Creo que iso é imposible. ▶
Oración exclamativa
Oración interrogativa.
Ao mellor non che gustou a película.
Oxalá pechedes a ventá!
Non che parece unha noticia fantástica?
Acompáñame ao teatro!
Antía e Xulio chegarán tarde.
Papá, volve axiña!
Iso é imposible!
Oración exhortativa.
Oración exclamativa.
Oración optativa.
Oración dubitativa.
Oración enunciativa.
Oración enunciativa.
R.M. para as transformacións.
141274 _ 0001-0048.indd 28141274 _ 0001-0048.indd 28 29/7/09 10:00:5129/7/09 10:00:51
29
2 Subliña os verbos en forma persoal e indica se a oración é simple (S) ou composta (C).
• O meu irmán pequeno quere que o leve ao circo.
• Este bocadillo é de xamón e queixo?
• Esta noite non dei durmido.
• Non sei como dás lido con tan pouca luz.
• Queres este libro ou prefires estoutro?
• Aínda non chegou Helena.
3 Alonga estas oracións para convertelas en compostas.
• Lucía e María son de Boqueixón, pero
• Cando a mamá fai callos,
• Iria non veu porque
• Mentres ti estudas para o exame,
• Se queres ir á piscina,
• Xoán fará unha torta de mazá e
4 Analiza as oracións coma no modelo e di se son activas ou pasivas.
Suxeito Predicado
• O protagonista da película saudou o público.
verbo
O suxeito é axente (realiza a acción indicada polo verbo). A oración é activa.
• Este edificio foi construído hai douscentos anos.
• Leonardo da Vinci pintou a «Mona Lisa».
• «A dama do armiño» tamén foi pintada por Leonardo.
C
S
S
C
C
S
R.M.
as dúas viven en Santiago de Compostela.
o papá sempre come dous pratos.
lle doía a cabeza.
eu acabarei os deberes.
colle a bolsa co bañador e coa toalla.
Carme preparará un xeado de chocolate.
O suxeito é paciente (padece a acción indicada polo verbo). A oración é pasiva.
O suxeito é axente (realiza a acción indicada polo verbo). A oración é activa.
O suxeito é paciente (padece a acción indicada polo verbo). A oración é pasiva.
Predicado
Predicado
Predicado
Suxeito
Suxeito
Suxeito
verbo
verbo
verbo
141274 _ 0001-0048.indd 29141274 _ 0001-0048.indd 29 29/7/09 10:00:5129/7/09 10:00:51
30
Os puntos suspensivos
1 Explica por que se escribiron os puntos suspensivos en cada caso.
• Mira, mamá, é que… fixen un burato no xersei.
• Síntoo moito, pero… non poderei ir ao teu aniversario.
• Durante a viaxe visitaron Francia, Italia, Romanía…
• Que cando chegarei? Non o sei… Tarde, supoño…
• Abriron a caixa que se movía e saíu… unha rata enorme!
2 Relaciona cada expresión da primeira columna cunha da segunda e indica o significado
que achegan os puntos suspensivos.
Todos calaban. De súpeto… ▶
Se non estás convencido… ▶
O director? Pois… ▶
O tío tróuxome… ▶
Que é este ruído? Ai, ai… ▶
Escribimos puntos suspensivos (…) nos casos seguintes:
• Para indicar que unha enumeración está incompleta.
• Para indicar que unha oración se interrompe para expresar sorpresa, dúbida, temor…
Os puntos suspensivos sempre son tres. Despois deles non se pode poñer punto, pero si signos de interrogación ou de admiración.
hai alguén no pasadizo!
«Aaaaah!», un berro estridente.
non compres o abrigo.
creo que é aquel home.
unha caixa de bombóns!
A oración interrómpese para expresar temor.
A oración interrómpese para expresar temor, dúbida ou decepción.
A enumeración está incompleta.
A oración interrómpese para expresar dúbida.
A oración interrómpese para expresar sorpresa.
temor
sorpresa
dúbida
dúbida
sorpresa
141274 _ 0001-0048.indd 30141274 _ 0001-0048.indd 30 29/7/09 10:00:5229/7/09 10:00:52
31
14
medo
dúbida
sorpresa
1
2
3
3 Escribe unha enumeración incompleta en cada caso. Tes que poñer cando cumpra as comas
e os puntos suspensivos.
• Para facer esta manualidade necesitas unhas tesoiras,
• Na caixa de urxencias hai
• Nesta tenda de regalos podes comprar
4 Escribe unha oración empregando os puntos suspensivos para expresar o que se indica en cada caso.
1 2 3
R.M.
anacos de cartón ondulado, cartolinas de cores, pinturas,
pinceis, cola de pegar…
alcohol, auga osixenada, vendas, algodón, apósitos…
pratos, cubertos, botes para gardar cousas na cociña, reloxos
de parede, candeas, candelabros, coxíns, toallas…
tesoiras, pinzas, un termómetro,
mobles, lámpadas,
R.M.
Ai, ai… que esvaro e caio!
No sei que escoller… Pido paella ou pizza?
E aquí temos… un coello!
141274 _ 0001-0048.indd 31141274 _ 0001-0048.indd 31 29/7/09 10:00:5229/7/09 10:00:52
32
As obras de arte. Uso culto e uso coloquial
1 Completa o texto coas palabras que che propoñemos.
■ Busca información nunha enciclopedia ou na Internet sobre o pazo de Oca e redacta unha
descrición breve en que inclúas algunhas das palabras que arrodeaches.
2 Consulta, se che cómpre, o dicionario e arrodea os adxectivos con que describirías esta obra.
escultura • pintura • cultura • literatura • arquitectura
A Idade Moderna é un período moi rico no tocante á arte
e á en toda Europa. No campo
da temos pazos coma o de Versalles
(Francia) ou o de Oca (Galicia). Na ,
cómpre destacar os cadros do Greco, Velázquez, Rubens…
En , destacan as figuras de Bernini,
que semellan moverse. E tamén é unha época moi
importante para a , con escritores
como Cervantes, Quevedo, Shakespeare...
extraordinaria cotiá sinxela
impresionante sobria complicada
simple magnífica recargada
normal pintada esculpida
cultura
arquitectura
pintura
escultura
literatura
R.L.
141274 _ 0001-0048.indd 32141274 _ 0001-0048.indd 32 29/7/09 10:00:5429/7/09 10:00:54
33
14
3 Copia cada oración cambiando as palabras destacadas por estoutras, que son máis cultas.
vomitando • película • pais • fantástica • mentiches
organizaron • gustou • esgotado • demoler
• No museo montaron unha exposición superguai de xoias.
• Os meus vellos queren tirar ao chan a casa vella.
• A peli desta noite non me molou nada.
• Por que me metiches esta bóla, Alberte?
• Pasou a noite botando a pota e agora está baldado.
4 Relaciona cada expresión coloquial con outra dun rexistro máis culto.
dóelle a cabeza • • ten farinxite
está que non pode coa alma • • está conxestionado
dóelle a gorxa • • ten febre
ten o nariz tapado e non pode respirar • • padece cefalalxia
está ardendo • • atópase moi decaído
■ Imaxina que es o médico e describe o estado do enfermo coas expresións axeitadas.
O paciente atópase
No museo organizaron unha exposición fantástica de xoias.
Os meus pais queren demoler a casa vella.
A película desta noite non me gustou nada.
Por que me mentiches, Alberte?
Pasou a noite vomitando e agora está esgotado.
R.M.
moi decaído. Ao poñerlle
o termómetro comprobamos que ten febre, 39º.
Está conxestionado e padece unha cefalalxia intensa.
Ao mirarlle a garganta vemos que ten farinxite. Terá
que tomar líquidos quentes e estes medicamentos.
141274 _ 0001-0048.indd 33141274 _ 0001-0048.indd 33 29/7/09 10:00:5529/7/09 10:00:55
34
Elaboramos un folleto turístico
1 Anota nun folio á parte estes datos sobre a túa localidade.
• Situación (comarca, provincia, costa, interior ou montaña).
• Como chegar (tren, estrada, peirao ou aeroporto…).
• Que cómpre ver (monumentos, edificios ou lugares destacados).
• Outros detalles interesantes (comidas típicas, festas, costumes).
2 Elabora un folleto turístico a partir dos datos que recolliches. Podes decoralo con debuxos ou fotos.
VISITAMOS
atópase a
nunha zona
Pódese chegar por
Entre os lugares máis interesantes que podedes visitar, hai
Aproveitade a visita para probar
Non podedes perder as festas
R.L.
R.L.
141274 _ 0001-0048.indd 34141274 _ 0001-0048.indd 34 29/7/09 10:00:5529/7/09 10:00:55
35
14
Lembro e repaso
1 Escribe a oración que di cada personaxe.
ENUNCIATIVA
INTERROGATIVA
EXCLAMATIVA
EXHORTATIVA
OPTATIVA
DUBITATIVA
2 Explica a diferenza entre estas dúas oracións.
Mateo escribiu este conto.
Este conto foi escrito por Mateo.
3 Escribe un diálogo entre estes personaxes empregando os puntos suspensivos polo menos dúas
veces: nunha enumeración incompleta e para expresar dúbida.
1
2
3
4
5
6
12 3 4 5 6
R.M.
Os científi cos fi xeron un descubrimento moi importante.
Que fi xestes co meu xarrón preferido?
Que contento estou!
Veña, Marta, come a sopa!
Oxalá puidese ir xa de vacacións!
Quizais non haxa ninguén.
Na primeira oración hai un suxeito (Mateo) que realiza a acción, e por iso a oración é activa. Na
segunda oración, o suxeito (este conto) padece a acción do verbo, e por iso a oración é pasiva.
R.L.
141274 _ 0001-0048.indd 35141274 _ 0001-0048.indd 35 29/7/09 10:00:5729/7/09 10:00:57
36
2
O meu irmán Roi comezou hoxe un curso de natación. Primeiro non quería achegarse á piscina. Pouco a pouco, animouse a entrar e a xogar cos outros rapaces. E cando chegou a hora de irse, non quería saír da auga!
1
Daquela colleu o bocadilloe deulle unha boa dentada. A continuación untouno con manteiga e púxolle o xamónenriba. Xoán decidiu facerun bocadillo. Colleu un anaco de pan e abriuno pola metade. Mmmmm, que rico!
3
Ao longo da historia, moitas persoas dedicaron a súa vida a investigar e a estudar diversos campos científi cos. Marie Curie, por exemplo, fi xo descubrimentos importantísimos sobre a radioactividade. Traballou en condicións moi duras e descoidou mesmo a súa saúde por dedicar máis tempo á investigación no laboratorio.
4
A fi lla de miña tía é a miña curmá. Daquela as rosas son vermellas. Chámanlle Laura. A miña curmáten a mesma idade ca min. Encántame o cheiro das rosas. Con todo, ela é máis alta ca min. Pero sempre me pico cando collo algunha. Laura e mais eu estamos na mesma clase.
O texto
Os textos son as unidades superiores da linguaxe que utilizamos para comunicarnos.
Os textos teñen unhas características comúns: son mensaxes completas, presentan ideas ordenadas, conteñen enunciados referidos a un mesmo
tema que se relacionan entre si. As relacións entre os diferentes enun-ciados dun texto establécense por medio de enlaces extraoracionais.
15
1 Marca os grupos de enunciados que forman textos.
■ Explica por que non son textos os grupos que non marcaches.
• O grupo non forma un texto porque
• O grupo non forma un texto porque
unha orde lóxica.
que non se relacionan entre eles.
1
4
os enunciados que contén non seguen
contén enunciados de dous temas diferentes
141274 _ 0001-0048.indd 36141274 _ 0001-0048.indd 36 29/7/09 10:00:5729/7/09 10:00:57
37
2 Le os dous textos e arrodea os enlaces extraoracionais que atopes.
Mariña é moi simpática. Ademais, é moi divertida. Pero tamén di moitas mentiras. En consecuencia, ninguén cre as cousas que conta.
Mariña é moi simpática. Pero é moi divertida. En consecuencia, tamén di moitas mentiras. Ademais, ninguén cre as cousas que conta.
■ Razoa cal dos dous textos é o correcto.
3 Le estes enunciados e risca os que non estean relacionados co resto.
• Aquela noite, todos os participantes na obra foron ao teatro.
• O médico receitoume un xarope para a tose.
• Tamén estaban preparados xa os decorados.
• Ao final, revisaron as luces e os micrófonos do escenario.
• Daquela comezou o ensaio xeral, o último antes da estrea.
• Xosé perdeu o tren e non virá deica mañá.
• Primeiro chegaron os actores, que repasaban os seus papeis.
■ Ordena e copia os enunciados anteriores non riscados de xeito que formen un texto.
O último ensaio
A
B
O texto correcto é o primeiro, A, porque os enlaces están ben utilizados. No B os enlaces
non están ben empregados e o texto non ten sentido.
Aquela noite, todos os participantes na obra foron ao teatro.
Primeiro chegaron os actores, que repasaban os seus papeis.
Tamén estaban preparados xa os decorados. Ao fi nal, revisaron
as luces e os micrófonos do escenario. Daquela comezou
o ensaio xeral, o último antes da estrea.
141274 _ 0001-0048.indd 37141274 _ 0001-0048.indd 37 29/7/09 10:00:5829/7/09 10:00:58
38
Outros signos de puntuación
• As parénteses [( )] utilízanse para introducir unha explicación, unha información ou unha aclaración dentro dunha oración.
• As comiñas (« ») utilízanse para introducir as palabras literais que dixo ou escribiu unha persoa ou para citar os títulos de capítulos dun libro, o título dun poema, etc.
• A raia (–) utilízase para introducir as palabras dun personaxe ou as aclaracións do narrador cando fala un personaxe.
1 Copia cada oración engadindo, no lugar axeitado, unha aclaración das propostas. Non esquezas
as parénteses.
soldados do exército romano
a muller de Ulises
cara ao ano 4000 a. C.
o noso mar
• Os romanos chamaban Mare Nostrum o mar Mediterráneo.
• Moitos lexionarios establecíanse na península Ibérica cando se xubilaban.
• Na Casa da Cultura hai unha exposición de obxectos da Idade dos Metais.
• Na illa de Ítaca, Penélope esperaba o retorno do seu marido.
Os romanos chamaban Mare Nostrum (o noso mar) o mar Mediterráneo.
Moitos lexionarios (soldados do exército romano) establecíanse na península Ibérica
cando se xubilaban.
Na Casa da Cultura hai unha exposición de obxectos da Idade dos Metais
(cara ao ano 4000 a. C.).
Na illa de Ítaca, Penélope (a muller de Ulises) esperaba
o retorno do seu marido.
141274 _ 0001-0048.indd 38141274 _ 0001-0048.indd 38 29/7/09 10:00:5829/7/09 10:00:58
39
2 Responde cunha oración que conteña, entre comiñas, a información que se pide.
• Como se chama o poema de Pondal que se canta no himno galego?
• Cal é o título da última película que viches?
• Como se chama a canción que che cantan antes de soprares as candeas da torta?
3 Le o texto e anota debaixo de cada raia o número correspondente, segundo o uso de que se trate.
Un día, un home levou o seu fillo a ver unha carreira.
–Papá, por que corren todos? –preguntoulle o rapaz, estrañado.
–Home –díxolle o pai–, é que ao primeiro danlle un premio!
–Ah! –fixo o rapaz–. E daquela, por que corren os outros?
4 Copia cada oración coas parénteses, as comiñas e as raias necesarias.
• Alexandre Magno 356-323 a. C. conquistou Persia o actual Irán.
• Henrique sempre di: Eu serei arqueólogo.
• A canción que máis me gusta deste grupo é Sen medo.
• Eu lereiche Os tres porquiños díxolle Carlos ao seu irmán.
1 Introduce as palabras do personaxe.
2 Enmarcan unha intervención do narrador.
15
R.L.
1 2
221
1 2 2
Alexandre Magno (356-323 a. C.) conquistou Persia (o actual Irán).
Henrique sempre di: «Eu serei arqueólogo.»
A canción que máis me gusta deste grupo é «Sen medo».
–Eu lereiche «Os tres porquiños» –díxolle Carlos ao seu irmán.
141274 _ 0001-0048.indd 39141274 _ 0001-0048.indd 39 29/7/09 10:00:5829/7/09 10:00:58
40
Antigo e moderno. Vulgarismos
1 Relaciona as palabras que teñan un significado semellante.
■ Completa con palabras das anteriores, sen repetir ningunha. Conta co xénero e co número.
• Este cadro é unha da pintura
, que se atopa no Museo Municipal.
• A casa da avoa estaba chea de mobles
• O ordenador do papá é máis potente ca o
• Vender as piratas de CD coñecidos é ilegal.
2 Estas palabras significan ‘conxunto de obxectos’. Copia cada termo onde cumpra.
antoloxía • caixa • xogo • colección
auténtico novo orixinal
moderno vello imitación
copia xenuíno actual
antigo reprodución pasado
unha
de selos
unha
de poemas
unha
de galletas
un
de chaves
3 Escribe, ao lado de cada expresión, se se refire a algunha cousa nova (N) ou vella (V).
• do ano de María Castaña • de estrea
• á última moda • máis vello ca andar a pé
• do ano da polca • novo do trinque
reprodución
orixinal
antigos.
novo vello.
copias
colección antoloxía caixa xogo
N
V
NV
N
V
141274 _ 0001-0048.indd 40141274 _ 0001-0048.indd 40 29/7/09 10:00:5929/7/09 10:00:59
41
15
4 Escribe, ao lado de cada vulgarismo, a palabra correcta.
• pidir ▶ • verdá ▶ • almóndigas ▶
• catredal ▶ • lovaba ▶ • mondarina ▶
• declatón ▶ • pelegrino ▶ • poblema ▶
• alcolitro ▶ • vagamundo ▶ • esparatrapo ▶
5 Subliña os vulgarismos que atopes neste diálogo.
■ Copia os vulgarismos que atopaches no texto e escribe ao lado a palabra correcta.
• ▶ • ▶
• ▶ • ▶
• ▶ • ▶
• ▶ • ▶
A ver?
Ei, Xusé, mira que reló máis bunito comprei!
Pois mira, hora, é que non ten...
Fíxate: ten cronómetro, calandario, calculadora, alarma, arradio e
espertaor. E ademais, é resistente á augua!
Que preciosidá! E que hora é?
pedir verdade albóndegas
catedral levaba mandarina
decatlón peregrino problema
eucalipto vagabundo esparadrapo
Xusé Xosé arradio radio
reló reloxo espertaor espertador
bunito bonito augua auga
calandario calendario preciosidá preciosidade
141274 _ 0001-0048.indd 41141274 _ 0001-0048.indd 41 29/7/09 10:00:5929/7/09 10:00:59
42
Contamos desde diferentes puntos de vista
1 Esta fin de semana houbo festa na rúa. Le a opinión que teñen algúns veciños.
Sara pensa que estivo moi ben. Gustáronlleos xogos populares e os foguetes de luces. Convidou os seus amigos a cear á súa casa e ao acabar divertíronse moito bailando na rúa coa orquestra e xogando na tómbola.
Xoán pensa que foi un desastre. Non puido descansar por culpa dos foguetes, a música da verbena e os berros dos veciños. Había moita xente na rúa e non puido sacar a pasear o cadeliño como fai sempre.
2 Ponte no lugar de Sara e cóntalle a unha amiga como foi a festa da rúa.
3 Agora imaxina que es Xoán e explícalle a un amigo como pasaches a fin de semana.
R.L.
R.L.
141274 _ 0001-0048.indd 42141274 _ 0001-0048.indd 42 29/7/09 10:01:0029/7/09 10:01:00
43
15
Lembro e repaso
1 Razoa se estes enunciados cumpren ou non as características dun texto.
• O dicionario é unha ferramenta moi útil, por iso quero fregar un.
• Os coches e os camións van pola estrada. Os barcos, en cambio, van polo mar.
• Laura dixo que viría axiña, porque aínda non chegou. Non sei onde debe estar.
• Non soporto os cogombros. Son a miña verdura preferida. Por iso non os como nunca.
• Non regaches as plantas desde hai tempo. Polo tanto, secaron.
2 Copia o texto engadindo as parénteses, as comiñas e as raias que cumpran.
O proxecto de XianaDecidín crear o CEV Centro Excursionista de Vilavella para visitar os lugares máis bonitos do municipio con outros rapaces e rapazas. Agora preparo carteis para anunciar o club. Pon algo que chame a atención díxome meu pai.Creo que poñerei unha foto moi bonita do castro celtae escribirei: Queres coñecer lugares coma estes?Ven ao CEV! Espero que a miña idea teña éxito! E ti, apúntaste?
Non é un texto porque non ten sentido. O verbo fregar non é adecuado neste enunciado.
Hai dous enunciados con sentido e ben ligados. Si que é un texto.
Non é un texto porque non ten sentido. O enlace porque non está ben utilizado.
Non é un texto porque non ten sentido. O segundo enunciado non liga ben cos outros, contradise.
Hai dous enunciados con sentido e ben enlazados. Si que é un texto.
Decidín crear o CEV (Centro Excursionista de Vilavella) para visitar os lugares
máis bonitos do municipio con outros rapaces e rapazas. Agora preparo carteis
para anunciar o club.
–Pon algo que chame a atención –díxome meu pai.
Creo que poñerei unha foto moi bonita do castro celta e escribirei:
«Queres coñecer lugares coma estes? Ven ao CEV!».
Espero que a miña idea teña éxito! E ti, apúntaste?
141274 _ 0001-0048.indd 43141274 _ 0001-0048.indd 43 29/7/09 10:01:0029/7/09 10:01:00
44
REPASO TRIMESTRAL
1 Analiza estas oracións coma no modelo.
• Henrique e Brais escribiron unha obra de teatro.
• Aquel cadeliño peludo leva un laciño na cabeza.
• Participarán no concurso todos os alumnos da clase.
• A túa colonia dá un olor moi agradable.
• Este castelo foi construído por un rei moi poderoso.
■ Fíxate nas palabras que arrodeaches e marca a solución correcta en cada caso.
• A palabra máis importante do suxeito sempre é un
determinante. adxectivo. substantivo. verbo.
• A palabra máis importante do predicado sempre é un
determinante. adxectivo. substantivo. verbo.
2 Constrúe oracións completas a partir das palabras suxeridas.
Suxeito mosquitos Predicado picar
• Os mosquitos picáronme nas pernas esta noite.
Suxeito Sabela Predicado bailar
•
Suxeito alumnos Predicado escribir
•
Suxeito Martiño Predicado ser elixido
•
Suxeito
Predicado
Palabra máis importante do
suxeito
Palabra máis importante do
predicado
R.M.
A túa curmá Sabela baila as danzas con moita graza.
Os alumnos de sexto escribíronlle unha carta á alcaldesa.
O noso tío Martiño foi elixido presidente da asociación de veciños do barrio.
141274 _ 0001-0048.indd 44141274 _ 0001-0048.indd 44 29/7/09 10:01:0029/7/09 10:01:00
45
3 Fíxate na imaxe e escribe unha oración de cada tipo.
eao fi nalperodaquela
• simple ▶
• composta ▶
• activa ▶
• pasiva ▶
• exhortativa ▶
4 Escribe un texto a partir destas viñetas que conteña os enlaces propostos.
O sábado pola tarde fun ás atraccións cos meus pais e co meu irmán pequeno, Xacobe.
Despois de dar unha volta e ver todas as atraccións, Xacobe dixo que quería ir aos coches
de choque. Pero cando subiu, púxose a chorar dicindo que tiña medo. Daquela eu subín ao coche
con el. Ao fi nal, Xacobe divertiuse moito conducindo o coche. E eu tamén!
R.M.
R.M.
Os rapaces pequenos xogan coa area.
Alberte lanza o balón e Uxía queda de porteira.
Mariña leva unha bicicleta nova.
O cochiño é dirixido polo rapaz do mando.
Xela, toma a merenda!
141274 _ 0001-0048.indd 45141274 _ 0001-0048.indd 45 29/7/09 10:01:0129/7/09 10:01:01
46
REPASO TRIMESTRAL
5 Observa e responde.
• A persoa que escribe libros é un
• A persoa que le libros é un
■ Escribe tres palabras da familia de ler e tres da familia de escribir.
•
•
6 Enche cada oco co signo axeitado.
• … [1 caso] • ? [3 casos] • ! [3 casos]
• « » [2 casos] • ( ) [2 casos] • – [3 casos]
Onde imos de vacacións?
Onte tiñamos que decidir onde pasaremos as vacacións
de agosto. O meu irmán berraba: Ao Xapón
Imos ao Xapón, por favor , pero a miña irmá
mofábase e preguntáballe: Ao Xapón
Cala, home E se imos a Exipto .
Meu pai, en cambio, prefería ir a Suecia, Rusia
Abonda dixo daquela miña nai, poñendo
orde . Iremos quince días á montaña e quince
máis á praia, como facemos sempre.
Así que, como cada ano, visitaremos a vila do papá, O Courel Lugo , e despois
a da mamá, Ortigueira A Coruña . A min paréceme unha idea fantástica. Así poderei
encontrarme cos amigos de todos os veráns. Non é xenial
« !
»
« ?
! ? »
…
– ! –
( )
( )
?
escritor.
lector.
ler: lección, lectura, lectivo.
escribir: escritura, escritorio, escrito, escribente.
R.M.
–
141274 _ 0001-0048.indd 46141274 _ 0001-0048.indd 46 29/7/09 10:01:0229/7/09 10:01:02
47
lixeirohamburguesaría tenda afección
boutique hobby light burguer
7 Escribe tres oracións seguidas a partir desta imaxe. Ten en conta os puntos e as maiúsculas.
8 Explica o que indican os puntos suspensivos en cada caso.
• Hoxe iremos Carme, Aldara, Antía, Guillerme… ▶
• E de súpeto… Pum! Pechouse unha porta. ▶
• Non sei se este conto lle gustará a Raquel… ▶
• Pan, queixo, froita… Xa podemos merendar! ▶
9 Completa as oracións coas formas indicadas.
• Non é o máis listo da clase o máis estudoso.
• Chama por min me ves na entrada.
• O conselleiro explicou o da súa dimisión.
• Roi non foi ao partido estaba arrefriado.
• Xoaquín explicou chegara tarde e pediu desculpas.
10 Relaciona cada palabra estranxeira coa equivalente en galego.
11 Explica o que é unha abreviatura e pon algún exemplo.
por que
porqué
porque
senón
se non
Unha abreviatura é a representación abreviada dunha palabra. Por exemplo, a abreviatura
de señor é Sr.; a de avenida é avda.
A enumeración está incompleta.
A oración interrómpese para indicar sorpresa.
A oración interrómpese para indicar dúbida.
A enumeración está incompleta.
R.L.
senón
se non
porqué
porque
por que
141274 _ 0001-0048.indd 47141274 _ 0001-0048.indd 47 29/7/09 10:01:0329/7/09 10:01:03
O caderno de Lingua 6, terceiro trimestre, para sexto curso de Educación Primaria, é unha obra colectiva concibida, creada e realizada no Departamento de Edicións Educativas de Edicións Obradoiro, S. L./Santillana Educación, S. L, baixo a dirección de HENRIQUE JUAN REDAL e ANA MARÍA GUERRA CAÑIZO.
Texto: Ánxela Carril e Afonso Toimil Ilustración: Esperanza Martínez
Edición: Afonso Toimil Castro
Dirección de arte: Xosé Crespo
Proxecto gráfico
Portada: Carrió/Sánchez/Lacasta Interiores: Paco Sánchez
Ilustración de portada: Gabi BeltránXefa de proxecto: Rosa MarínCoordinación de ilustración: Carlos AguileraXefe de desenvolvemento de proxecto: Javier TejedaDesenvolvemento gráfico: Xosé Luís García Bermejo e Raúl de AndrésDirección técnica: Ángel García Encinar
Coordinación técnica: Ester Marín e Xosé Luís Verdasco Confección e montaxe: Ester MarínCorrección: Antón Palacio e Xoán Manoel L. BendañaDocumentación e selección fotográfica: Mercedes Barcenilla
Fotografía: A. Guerra; C. Contreras; C. Roca; F. Ontañón; J. Jaime; M. Moreno; Prats i Camps; X. S. Lobato; AGENCIA ESTUDIO SAN SIMÓN/A. Prieto; FOCOLTONE; FOTONONSTOP; I. Preysler; ISTOCKPHOTO; SERIDEC PHOTOIMAGENES CD/PHOTOALTO; ARQUIVO SANTILLANA
© 2009 by Edicións Obradoiro, S. L./Santillana Educación, S. L.Ruela de Entrecercas, 2 – 15705 Santiago de Compostela
CP: 141274
Calquera forma de reprodución, distribución, comunicación pública ou transformación desta obra só se pode realizar coa autorización dos seus titulares, salvo excepción prevista na lei. Contacte con CEDRO (Centro Español de Dereitos Reprográfi cos, www.cedro.org) se nece-sita fotocopiar ou escanear algún fragmento desta obra.
141274 _ 0001-0048.indd 48141274 _ 0001-0048.indd 48 5/8/09 14:12:445/8/09 14:12:44