listopad 2006 nr 2/2006 biuletyn informacyjny · nowe pracownie icim w bibliotekach 2 ... kładu...

LISTOPAD 2006 NR 2/2006

Str. 1/18

B i u l e ty n i n fo rm a cy j ny

Towarzystwa Nauczycieli Bibliotekarzy

Szkół Polskich Oddział w Bielsku-Białej

nr 2/2006

Spis treści:

Ra- dosnych Świąt Bożego Narodzenia oraz wielu sukcesów w Nowym Roku 2007

ży- czy

Za- rząd Oddziału TNBSP w Bielsku-Białej

Przypominamy o walnym zebraniu Oddziału TNBSP, które odbędzie się w dniu 11 stycznia o godz. 14 00 w Zespole Szkół Ekonomicznych przy ul. Komorowickiej w Bielsku-Białej. Serdecznie zapraszamy!

Zarząd Oddziału TNBSP w Bielsku-Białej

Towarzystwo Nauczycieli Bibliotekarzy Szkół Polskich

Rada Oddziału w Bielsku-Białej

ul. Czereśniowa 20

43-346 Bielsko-Biała

Nowe pracownie ICIM w bibliotekach 2 Kształtowanie się integracji dzieci 2-5 Dysleksja - bibliografia 5-7 Rozważania o reklamie 7-11 Wycieczka do Wrocławia 11-15 Bielsko-Biała - obiekty mniej znane 15-17

Bielsko-Biała - Poznawanie miasta 17 - 18


Str. 2/18

Nowe pracownie ICIM w bibliotekach

Dyrekcja Zespołu Szkół Ekonomicznych pragnie poinformować społeczność lokalną, że

Szkoła otrzymała z Ministerstwa Edukacji Narodowej centrum multimedialne. Centrum zostało przyznane w ramach projektu „Internetowe Centra Infor-macji Multimedialnej w bibliotekach szkolnych i pedagogicznych” i jest współfinansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego.

Zestaw czterech komputerów wraz z urządzeniem wielofunkcyjnym otrzymała też biblioteka Szkoły Podstawowej nr 29 w Bielsku-Białej ul. Czereśniowa 20.

Kształtowanie się integracji dzieci z upośledzeniem umysłowym

od Starożytności po czasy współczesne

● Wstęp

Integracja dzieci niepełnosprawnych jest już dzisiaj w Polsce zjawiskiem powszech-nie akceptowanym. Wyrazem tego jest wiele różnorodnych form integracyjnego wychowania i nauczania oraz wiele inicjatyw umożliwiających dzieciom niepełnosprawnym i ich rodzicom wyj-ście z izolacji społecznej. Zasadniczym dobrem każdego człowieka jest pełne jak najwcześniej-sze uczestnictwo w życiu społecznym przy zachowaniu pełnej niezależności osobistej.

Mówiąc o integracji w szkole mamy na myśli możliwość zaspakajania różnorodnych potrzeb emocjonalno- społecznych; są to: potrzeby bycia wartościowym, potrzeby uznania, mi-łości, zrozumienia, bezpieczeństwa w grupie, więzi z nią, poszanowania godności, doznawania opieki i pomocy.

Podstawową zasadą, na której jest oparta integracja jest to, że osoba mimo upośle-dzenia jest jednostką normalną. Integracja jest procesem obustronnym i dotyczy każdego kto włącza się w system kształcenia integracyjnego. Dopóki nie zostanie rozbudowana potrzeba poznania, zrozumienia i przyjęcia niepełnosprawnego razem z jego wartościami i słabościami, dopóty wciąż będziemy uciekać przed drugim człowiekiem.

Rys historyczny

J.Wald 1) wyróżnia trzy okresy w kształtowaniu się stosunku do upośledzeń umysło-

wych: ● Okres demonologiczny, w którym traktowano upośledzenie umysłowe jako przejaw sił nad-

przyrodzonych, niekiedy jako karę za bliżej nie określone przewinienia rodziców

● Okres nozologiczny przypadający na XIX i początek XX wieku, w którym sprecyzowano cechy charakteryzujące osoby upośledzone umysłowo.

Zawiadomienia

Publikacje


Str. 3/18

● Okres dyferencjacji pojęcia “upośledzenie umysłowe” i integracji społecznej upośledzonych umysłowo 1).

Pierwsze wiadomości o chorych umysłowo i postępowaniu z nimi pojawiają się w piśmiennictwie egipskim, hinduskim, starożydowskim i perskim. Chorzy psychicznie byli przedmiotem współczucia, szczególnego zainteresowania, a nawet zasługiwali na wyróżnienie i opiekę ze strony społeczeństwa; jedynie Żydzi uważali cho-robę psychiczną za karę bożą, a Spartanie, u których istniał nadzór państwa nad wychowaniem młodzieży, segregowali niemowlęta i te kalekie lub upośledzone porzucali w górach Tajgetos. Grecy leczyli chorych umysłowo w świątyniach na równi z innymi chorymi. W Rzymie dziećmi zajmowały się matki, otaczając właściwą opieką również dzieci chore. Dopiero w okresie roz-kładu imperium rzymskiego rozpowszechnił się zwyczaj uśmiercania dzieci upośledzonych umy-słowo.

W średniowieczu funkcjonował pogląd, że choroba psychiczna jest dopustem bo-żym, nakazywano opiekę i pomoc upośledzonym umysłowo, jako wyraz litości i obowiązek do-brego chrześcijanina. Przy zakonach i szpitalach organizowane są pierwsze przytułki dla cho-rych, upośledzonych i bezdomnych. W okresie Odrodzenia i Oświecenia w większości krajów europejskich pojawiają się pierwsze domy dla obłąkanych i umysłowo upośledzonych (Bar-celona- -1412, Upsala - 1305, Rzym - XV wiek, Esslingen – 1544, Paryż – 1656). W Rosji (w Nowogradzie) zorganizowano pierwszy zakład dla obłąkanych dopiero w 1716 roku. Dawne tradycje w rozwoju opieki społecznej miała Anglia. Najstarsze hospicjum powstało w 1369 roku w Tower pod Londynem. Najstarszy szpital europejski, w którym od roku 1377 przyjmowano pod opiekę osoby obłąkane i upośledzone umysłowo powstał w Londynie. W krajach arabskich już w 1173 roku powstał w Bagdadzie pierwszy specjalny zakład dla osób upośledzonych. Pod koniec XIII wieku powstały również zakłady w Kairze i Dionizapour 2).

W okresie Odrodzenia społeczeństwa zajmowały dwa sprzeczne ze sobą stanowiska dotyczące psychicznie chorych i upośledzonych umysłowo. Z jednej strony pogardzały tymi ludźmi, z drugiej zaś litowały się nad “nieszczęśliwymi” i w imię tej litości udzielały im pomocy i otaczały opieką. Zakony Jezuitów, Bonifratrów czy Sióstr Miłosierdzia organizowały opiekę nad upośledzonymi w szpitalach zakładanych przy kościołach i klasztorach.

Znaczącą rolę w rozwoju opieki nad upośledzonymi umysłowo odegrał założony przez św. Wincentego á Paulo zakon Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia (tzw. Szarytek), który rozwinął we Francji akcję opieki nad chorymi. W późniejszym okresie Siostry Szarytki zostały sprowadzone do Polski przez żonę króla Władysława IV 3).

Pierwszą próbę etiologii upośledzenia umysłowego podjął Feliks Plater, który w zasadzie podaje pierwszą klasyfikację psychicznie chorych 4).

Wielka Rewolucja Francuska wpłynęła na zmianę stosunku społeczeństwa do ludzi upośledzonych umysłowo. Stawiała sprawę wsparcia potrzebujących i opieki nad nimi nie jako rodzaj jałmużny i filantropii, ale jako jeden z zasadniczych obowiązków państwa i społeczeństwa. Lekarze zmieniali metody leczenia. Zabraniając stosowanych dotychczas tortur, wprowadzali próby terapii grupowej i terapii pracą; dokonali klasyfikacji upośledzeń umysło-wych, wyodrębniając np..: idiotyzm, imbecylizm i ograniczoność umysłową. W I połowie XIX wieku podejmowano pierwsze próby kształcenia upośledzonych umysłowo, a zwłaszcza upośle-dzonych umiarkowanie i znacznie. Pierwszym, który się podjął tego zadania był francuski lekarz, pedagog i psycholog E. Sequin 5); w 1841 roku złożył prywatną szkołę dla dzieci upośledzonych umysłowo, która zdobyła uznanie w świecie i stała się wzorem dla innych krajów.

W drugiej połowie XIX wieku, wraz z wprowadzeniem w wielu krajach Europy i Ameryki obowiązku szkolnego, problem nauczania dzieci upośledzonych umysłowo nabrał in-


Str. 4/18

nego znaczenia. Władze publiczne zmobilizowane zostały do organizacji szkół i zakładów spe-cjalnych dla dzieci upośledzonych w stopniu lekkim oraz do przygotowania nauczycieli specjali-stów dla stosunkowo znacznej liczby dzieci.

W Polsce pierwszy zakład dla upośledzonych umysłowo powstał w Krakowie, drugi w Gdańsku w 1542 roku. Prowadzono w nich nie tylko leczenie, ale także i naukę. Rozbiory przerwały organizacje opieki nad dziećmi zapoczątkowaną przez Komisję Edukacji Narodowej 5).

Charakter opieki nad psychicznie chorymi i upośledzonymi umysłowo na ziemiach polskich będących pod zaborem rosyjskim zależny był od polityki zaborcy. Władze carskie nie wykazywały zainteresowania sprawami opieki nad ludźmi specjalnej troski. Doniosłą rolę w zakresie działalności na rzecz tych osób odegrało Warszawskie Towarzystwo Pomocy Lekar-skiej i Opieki nad Umysłowo i Nerwowo chorymi założone w 1889 roku. W początkach XX wieku (1909) w Otwocku Towarzystwo Opieki nad Nerwowo i Psychicznie Chorymi Żydami założyło szpital psychiatryczny “Zofiówka”, w którym zapoczątkowano nauczanie dzieci głębiej upośle-dzonych umysłowo. Pierwsza publiczna szkoła dla dzieci lekko upośledzonych powstała w Warszawie w roku 1917 i założona była przez M. Stefanowską 6).

W Niemczech opieka nad dziećmi upośledzonymi zaczęła się rozwijać stosunkowo wcześnie. Inicjatywa wychowania i kształcenia wyszła od pedagogów. Obok klas specjalnych rozwijano zakłady opiekuńczo- lecznicze dla dzieci głęboko upośledzonych. Zakłady te miały charakter charytatywno- filantropijny. Niestety nie uwzględniono w tym działaniu potrzeb orga-nizowania opieki nad polskimi dziećmi z upośledzeniem umysłowym.

W zaborze pruskim pierwsza placówka dla dzieci upośledzonych umysłowo powstała w Poznaniu w 1897 roku, a od 1907 r. zorganizowano, w Zakładzie Psychiatrycznym w Owińskich koło Poznania, klasę specjalną dla głębiej upośledzonych. W 1913 roku w Toruniu otwarto szkołę specjalną, a dla głębiej upośledzonych naukę prowadzono w szpitalach psychia-trycznych w Wejherowie i Świeciu. Najwięcej szkół specjalnych powstało na Śląsku. Oprócz ję-zyka niemieckiego i rachunków uczono tam prawie wyłącznie rzemiosła, głównie stolarstwa, koszykarstwa i szewstwa 7).

Po roku 1907 rząd austriacki przekazał zadania opieki nad dzieckiem polskim Gali-cyjskiemu Komitetowi Opieki nad Dzieckiem i Młodzieżą. Po roku rozpadł się on na dwa oddziel-ne komitety: krakowski i lwowski. Do 1914 roku istniało 11 instytucji zajmujących się dziećmi, natomiast do czasów I Wojny Światowej nie zajęto się na tych terenach dziećmi lekko upośle-dzonymi umysłowo i nie zorganizowano dla nich ani jednej klasy lub szkoły specjalnej.

W latach I Wojny Światowej w znacznym stopniu przyczynił się do organizowania opieki nad dziećmi lekarz pediatra Władysław Szenajch – późniejszy profesor Uniwersytetu War-szawskiego. W 1916 roku powstała Rada Główna Opiekuńcza, która głosiła, że opieka nad dziećmi jest pracą społeczną i dlatego nie powinna mieć charakteru filantropijnego, lecz być obowiązkiem społecznym. Ogromną rolę w organizacji kształcenia specjalnego dzieci upośledzonych odegrały w Polsce J. Joteyko, M. Grzegorzewska, M. Stefanowska, które w latach I Wojny Światowej przygotowy-wały za granicą pierwsze projekty organizacji systemu wychowania i kształcenia dla przyszłej niepodległej Polski dzieci upośledzonych. J. Joteyko wprowadziła do praktyki specjalnej karty lekarsko- pedagogicznej uczniów, w celu rozeznania się w osobowości i potrzebach dziecka. Wspólnie z M. Grzegorzewską zorganizowała Polską Ligę Nauczania, której celem było groma-dzenie materiałów dotyczących organizacji szkolnictwa oraz metodyki nauczania i wychowania. W swych poglądach pedagogicznych była zwolenniczką jednolitej szkoły podstawowej, w której dzieci wszystkich warstw społecznych mają jednakowe warunki startu życiowego; domagała się, aby w ramach szkoły powszechnej tworzone były oddziały specjalne dla dzieci upośledzonych umysłowo i opóźnionych w nauce szkolnej. W 1918 roku M. Grzegorzewka wraca do kraju i


Str. 5/18

wspólnie z Janem Hellmanem, pierwszym naczelnikiem Wydziału Szkół Specjalnych tworzy i or-ganizuje w Polsce szkolnictwo specjalne.

W 1922 roku władze państwowe tworzą Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej, którego dyrektorem przez 45 lat była Grzegorzewska. W 1924 roku przy Zarządzie Głównym Związku Polskich Nauczycieli Szkół Powszechnych organizuje Sekcję Szkolnictwa Specjalnego, a także wydaje czasopismo (od 1924) “Szkoła Specjalna”. W latach 1930 – 1935 była również dyrektorem Państwowego Instytutu Nauczycielskiego.

Po II Wojnie Światowej odbudowuje działalność PIPS-u, a następnie w 1956 roku organizuje na Uniwersytecie Warszawskim Katedrę Pedagogiki Specjalnej i obejmuje jej kierow-nictwo. Bliską współpracowniczką M. Grzegorzewskiej i J. Joteyko była Michalina Stefanowska; praco-wała w Paryżu, Brukseli i Genewie. Po powrocie do kraju rozpoczyna wykłady, a w roku 1917 obejmuje Katedrę Fizjologii Uniwersytetu Poznańskiego. Po odzyskaniu niepodległości organizu-je w Warszawie pierwsze szkoły i klasy specjalne (1926). Przypisy 1) Wald J. (red.), Stomma D. Garlicka K., Garlicki R., Jak przygotować do życia dziecko umysłowo upośle-dzone, Warszawa 1972 2) Zamskij H.S., Historia Oligofregopedagogiki, Moskwa 1974 3) Dziedzic S., Rewalidacja upośledzonych umysłowo, Warszawa 1970 4) Balcerek M., Rozwój wychowanie i kształcenie dzieci z upośledzeniem umysłowym. Zarys historyczny, Warszawa 1981 5)Kurdybacka Ł., Mitera- Dobrowolska M., Komisja Edukacji Narodowej, Warszawa 1973 6) Radziszewsska W., Jeszcze jedna rocznica w historii szkolnictwa specjalnego dla dzieci umysłowo upo-śledzonych w Warszawie (lata 1917 – 1922), “Szkoła Specjalna” 1968, nr 2 7) Kotlarski M., Szkolnictwo specjalne dla upośledzonych umysłowo w Polsce do 1939 roku, “Szkoła Spe-cjalna” 1968, nr 2.

mgr Aurelia Wątroba nauczyciel- bibliotekarz w ZSO im. Armii Krajowej w Bielsku- Białej

Dysleksja - bibliografia

Warszawska Biblioteka Medyczna

Oddział w Bielsku-Białej Hasło : dysleksja

1. Przedpelska-Ober Elżbieta, Szczytko Ewa : Neurobiologiczne podstawy dysleksji. „Przegląd Pedia-tryczny” 1990 nr 20 s. 183-188

2. Kołtuska Barbara, Grobowska Anna : Zróżnicowane funkcjonowanie półkul mózgowych u dzieci dyslektycznych. „Przegląd Psychologiczny” 1989 nr 32 s. 397-410

3. Sorokosz Irena : O dzieciach dyslektycznych. „ Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 1993 nr 33 s. 130-131

4. Krasowicz Grażyna : Dysleksja a rozwój zaburzenia mowy (przegląd badań). „Psychologia Wy-chowawcza” 1993 nr 36 s. 25-35

5. Grzelachowska Helena : Głoska a litera : ćwiczenia dla dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu. Warszawa 1993

6. Sawa Barbara : Jeżeli dziecko źle czyta i pisze. Warszawa 1994

Sprawozdanie


Str. 6/18

7. Wszeborowska-Czipińska Bożena : Młodzież ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu. „Psychologia Wychowawcza” 1995 nr 38 s. 223-234

8. Bogdanowicz Marta, Krasowicz Grażyna : Diagnoza i leczenie dysleksji rozwojowej – neuropsy-chologiczna koncepcja D. J. Bakkera. „Psychologia Wychowawcza” 1995 nr 38 s. 116-130

9. Kołtuska Barbara : Zaburzenia ruchów oczu u dzieci dyslektycznych. „Psychologia Wychowawcza” 1995 nr 38 s. 131-142

10. Dąbrowska Marzena : Dysleksja w ujęciu psycholingwistycznym : przegląd badań. „Psychologia Wychowawcza” 1995 nr 38 s. 328-336

11. Bogdanowicz Marta : Dysleksja rozwojowa : specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu. „Maga-zyn Medyczny” 1996 nr 7 s. 54-57

12. Sochacka Krystyna : Dysleksja u progu drugiego stulecia badań. „Magazyn Pielęg. I Położ.” 1997 nr 1 s. 24-27

13. Knobloch-Gala Anna : Asymetria i integracja półkulowa a mowa i niektóre zaburzenia : problemy diagnozy psychologicznej dzieci z dysleksją. Kraków 1995

14. Surowiec Józef, Szydełko Andrzej : Komputerowe wspomaganie terapii logopedycznej dzieci z dysgrafią i dysleksją. „Logopedia” 1999 nr 26 s. 181-194

Książnica Beskidzka w Bielsku-Białej

Hasło : Uczenie się 1. Bandura Ludwik : O procesie uczenia się. Warszawa 1972 2. Bandura Ludwik : Trudności w procesie uczenia się. Warszawa 1970 3. Linhart J. : Proces i struktura uczenia się ludzi. Warszawa 1970 4. Linksman Ricki : W jaki sposób szybko się uczyć. Warszawa 2001 5. Wilgocka-Okoń Barbara : Obciążenie uczniów a optymalizacja pracy szkoły. Warszawa 1976 6. Szyszko-Bohusz Andrzej : Funkcja ćwiczeń odprężających w nowoczesnym procesie kształcenia.

Kraków 1979 7. Buzan Tony, Buzan Barry : Mapy Twoich myśli. Łódź 1999 8. Gozdek-Michaelis Katarzyna : Rozwin swój genialny umysł : zanim zaczniesz uczyć się trzy razy

szybciej. Warszawa 1996 9. Pietrasiński Zbigniew : Sztuka uczenia się. Warszawa 1975 10. Knoblauch Jorg : Sztuka uczenia się. Warszawa 1998 11. Larayne Harry ; Superpamięć dla uczących się. Łódź 1996 12. Williams Patrick : Sztuka uczenia się metoda Josego. Łódź 1998 13. Zdolności a proces uczenia się. Poznań 2002 14. Angelow Basse : Jak się uczyć skutecznie, szybko i przyjemnie. Poznań 1998 15. Garczyński Stefan : Jak zapamiętać. Warszawa 1981 16. Kubaszczyk Michał : Spoko : sukces w szkole. Poznań 1999 17. Orczyk Józef : Zarys metodyki pracy umysłowej. Warszawa 1984 18. Rowutree Derek : Sztuka studiowania : podejście realistyczne. Poznań 2001 19. Stoga Zofia, Sroga Andrzej : Metodyka pracy samodzielnej. Warszawa 1983

20. Żurakowski Filip : Jak uczyć się szybko i skutecznie... i dostać się na wymarzoną uczelnię : inspi-rujący poradnik dla uczniów szkół średnich. Warszawa 2000

21. Bruner Jerome Seymour : Poza dostarczone informacje : studia z psychologii poznawania. War-szawa 1978

22. Budohoska Wanda, Włodarski Ziemowit : Psychologia uczenia się : przegląd badań eksperymen-talnych i teorii. Warszawa 1977

23. Green Donald Ross : Psychologia uczenia się w szkole. Warszawa 1974 24. Materska Maria : Produktywne i reproduktywne wykorzystywanie wiadomości w różnych fazach

uczenia się. Wrocław 1978 25. Niebrzydowski L. : Wpływ motywacji na uczenie się. Warszawa 1972 26. Pieter Józef : Psychologia uczenia się i nauczania. Katowice 1970 27. Psychologia uczenia się w nauczaniu początkowym. Warszawa 1976 28. Putkiewicz Z. : Motywy szkolnego uczenia się młodzieży. Warszawa 1971


Str. 7/18

29. Stemplewska-Żakowicz Katarzyna : Osobiste doświadczenie a przekaz społeczny : o dwóch czynnikach rozwoju poznawczego. Wrocław 1996

30. Tałyzina N. F. : Kierowanie procesem przyswajania wiedzy. Warszawa 1980 31. Włodarski Ziemowit : Odbiór treści w procesie uczenia się. Warszawa 1985 32. Włodarski Ziemowit : Psychologiczne prawidłowości uczenia się i nauczania. Warszawa 1974 33. Włodarski Ziemowit : Psychologia uczenia się. Warszawa 1996 34. Whitmore Diana : Radość uczenia się : zastosowanie psychosyntezy w wychowaniu : praktyczny

poradnik nauczycieli i rodziców. Warszawa 1994 35. Rudniański Jarosław : Jak się uczyć. Warszawa 1974 36. Linhart Józef : Proces i struktura uczenia się ludzi. Warszawa 1972

Hasło : Czytanie 1. Chylińska Jadwiga : Szybkie czytanie. Warszawa 1984 2. Lenartowska Krystyna, Świętek Wacława : Praca z tekstem w klasach I-III. Warszawa 1980 3. Bałachowicz Józefa : Kształtowanie umiejętności czytania ze zrozumieniem. Warszawa 1988 4. Bąk Piotr : Nauka czytania i recytacji w wyższych klasach szkoły podstawowej. Warszawa 1976 5. Bąk Piotr : Czytanie i recytacja w klasach początkowych. Warszawa 1984 6. Cackowska Maria : Nauka czytania i pisania w klasach początkowych. Warszawa 1984 7. Czytanie i pisanie – nowy język dziecka. Warszawa 1987 8. Malendowicz Janina : O trudnej sztuce czytania i pisania. Warszawa 1978 9. Malmquist Eve : Nauka czytania w szkole podstawowej. Warszawa 1982 10. Sawa Barbara : Jeżeli dziecko źle czyta i pisze. Warszawa 1975 11. Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu : poradnik nauczyciela

reedukatora. Warszawa 1978 12. Król Franciszek : Sztuka czytania. Warszawa 1982

13. Szkutnik Zdzisław : Szybkie czytanie : wskazówki metodyczne. Warszawa 1978 Hasło : Pisanie 1. Malendowicz Janina : O trudnej sztuce czytania i pisania. Warszawa 1978

Katalog komputerowy Hasło : Dysleksja Dyslektyk 2 [Dokument elektroniczny]. Warszawa : Mark Soft, 2000

Przygotowała: Bożena Szatan-Fedko

Rozważania o reklamie

Współczesny świat posługuje się w każdej dziedzinie wiedzy i życia informacją. Informa-cja to określona treść, która na różne sposoby dociera do odbiorcy, bywa przez niego przetwa-rzana i wykorzystywana do celów praktycznych, społecznych lub psychologicznych, bądź prze-kazywana dalej. Wiedza zaś to informacja, która nie tylko powinna pozostać w pamięci odbior-cy, ale także kształtuje jego osobowość. Podstawą informacji jest słowo w różnej postaci. Słowo (w każdej jego postaci) wymaga zawsze zrozumienia, czyli swego rodzaju rozszyfrowania za pomocą intelektu odbiorcy. Słowo w postaci obrazu działa swą treścią bezpośrednio na wyobraźnię i uczucia odbiorcy, nie wymaga trudu zrozumienia, ale tylko zmysłowego odczucia i jako taki jest znacznie bardziej „rozkazo-dawczy” niż słowo w innej swej postaci. Obraz omija częściowo intelekt, nie daje okazji do kry-tycznego dystansu, lecz bezpośrednio narzuca swe przesłanie. Obraz jest bez specjalnego wy-

Publikacje


Str. 8/18

siłku odczytywany, odbierany przez odbiorcę, jego zamierzenie (przesłanie) dociera do wszyst-kich, bez względu na wiek, wykształcenie, poziom intelektualny i psychiczny. Obraz dociera na-wet do analfabetów. Reklama – z łac. reclamare = robienie hałasu. Francuskie reclame od reclamer – upominać się. Reklama to specyficzna mieszanina informacji i komunikatu perswazyjnego. Może ona stać na pograniczu edukacji, korupcji, działań społecznych i politycznych. Reklama jest obecnie wiedzą i sztuką. Podstawowym i odwiecznym zadaniem reklamy jest wzniecenie wrzawy (hałasu) wokół danego produktu, usługi lub osoby, tak aby dowiedziało się o tym jak najszersze grono odbiorców – adresatów i nie tylko. Reklama to inaczej rozpowszechnianie pewnych, przydatnych określonej grupie społecznej, in-formacji w środkach masowego przekazu. Reklama to najważniejsze narzędzie promocji, to forma komunikowania się firmy z rynkiem, czyli społeczeństwem. Cele reklamy – wymieniane w coraz szerszej literaturze i tworzone na bieżąco przez twórców reklamy to:

- utrzymanie ciągłości sprzedaży, - zwiększenie udziału w rynku, - przedstawienie nowego produktu, usługi, idei lub osoby, - wykreowanie popytu na nowy produkt, - przeciwstawienie się konkurencji.

Według innych naukowców zajmujących się kwestiami reklamy jej celem jest informować (re-klama pionierska), przekonywać (reklama konkurencyjna), przypominać (reklama utrwalająca) oraz pozyskiwać nabywców dla oferowanych produktów lub usług. To wiąże się z wyodrębnio-nymi formami i rodzajami reklamy – reklama informacyjna, przypominająca, konkurencyjna, defensywna, agresywna, prestiżowa, wspierająca, osłonowa, kierująca, profesjonalna, porów-nawcza, finansowa, charytatywna, konsumencka, przemysłowa, detaliczna, instytucjonalna. Zasady reklamy sformułowane przez Amerykańską Federację Reklamy to:

- prawda - uzasadnienie - porównania - przynęta - rzetelność ocen - referencje i opinie - gust i przyzwoitość.

Inaczej ujmując zasady reklamy to reguły, którymi powinien kierować się nadawca i wykonawca reklamy. Są to:

- prawdziwość reklamy - odpowiedzialność reklamy - zgodność z obowiązującym prawem - przyzwoitość reklamy - wiarygodność reklamy - atrakcyjność reklamy.

Jak jednak wynika z ogólnych i szeroko prowadzonych obserwacji dostępnych dla szeregowego odbiorcy zasady te są w wielu przypadkach łamane. Reklama utrwala obraz i markę produktu lub usługi w świadomości rzeszy odbiorców. W reklamie handlowej finalnym celem jest zawsze sprzedaż.


Str. 9/18

Reklama posługuje się społecznie akceptowanym kodem komunikacyjnym. Elementami takiego kodu są nawiązania, alegorie, przenośnie, skojarzenia itp., czyli środki stosowane od wieków w literaturze pięknej. Taka reklama na dojrzałych rynkach funkcjonuje jako jawnie subiektywny środek przekazu i jest tam ona w ten sposób przyjmowana. Społeczeństwo jest do tego rodzaju reklamy przygotowa-ne, zna jej cele i zadania oraz niosące przesłania. Skuteczność reklamy to stopień osiągnięcia zamierzonych celów, celów, które zostały postawio-ne przez daną reklamę. Częstotliwość reklamy określa ile razy, w jakim czasie i miejscu adresat reklamy może się z nią spotkać. Tarcza reklamy to określenie używane przez agencje reklamy dla ustalenia do kogo ma być skierowana dana reklama, kto jest, a kto może być potencjalnym nabywcą reklamowanego pro-duktu lub usługi, jakie potrzeby ma potencjalny odbiorca, jakie reprezentuje postawy i jakie ma motywacje. Tarcza reklamy jest określana przy zastosowaniu czynników demograficznych i sy-tuacyjnych danej grupy społecznej, warstwy społecznej, narodu, kraju. Formy manipulacji stosowane we współczesnej reklamie to:

1) manipulacja kolorem, 2) manipulacja treścią, 3) manipulacja ilustracją.

Nieprzemyślany i obecnie tak bardzo żywiołowy kontakt z mediami uzależnia jednostkę, a także coraz częściej grupę od nich i prowadzi do szkodliwej uległości wobec hałaśliwej i wszechobec-nej reklamy. Reklama bywa często bardzo agresywna i bezwzględna, rozległa, sugestywna, na-pastliwa, o mocnym charakterze perswazyjnym. Reklama kształtuje obecnie wartości oraz kryteria ocen i zachowań. W reklamie stosowana jest tzw. formuła AIDA:

- zwrócenie uwagi, - wzbudzenie zainteresowania, - wywołanie pragnienia posiadania, - spowodowanie zakupu.

Reklama jest jednym z wielu elementów tzw. promotion-mix. W potocznym rozumieniu jest to sprzedawanie informacji o danym produkcie. Informacja ta zawiera zachętę zakupu adresowaną do szerokiego grona odbiorców. Jest to reklama handlowa. Reklama to płatna forma nieosobistej prezentacji oraz promocji dóbr lub usług przez określone-go sponsora. Jest to sztuka specyficznego wzajemnego komunikowania się ludzi. Udział wydatków na reklamę w cenach dóbr waha się od 1 do nawet 50% wartości sprzedaży. Pierwszy polski podręcznik reklamowy wydano w 1907 r. w Krakowie. Gwałtowny rozwój tej dziedziny wiedzy i życia nastąpił w latach 1929-30. Od 1996 r. obowiązuje tzw. Kodeks etyczny środowiska reklamowego Reklama tzw. społeczna polega na działaniach nastawionych na propagowanie pewnych idei. Głównym jej celem jest poinformowanie społeczeństwa (a często nawet wtłoczenie w świado-mość społeczną) o istnieniu danego problemu. Reklama bardzo często wykorzystuje prowokację, która oddziałując na emocje ludzi powoduje przeżycie, to zaś w psychice odbiorcy pozostawia trwały, często nawet nieuświadamialny ślad. Powszechnie zauważalne zjawisko aureoli stosowane w reklamie to przenoszenie jednej pozytywnej i łatwo zauważalnej cechy atrakcyjności na inne produkty. Często stosowana w reklamie jest też zasada podobieństwa nadawcy do odbiorcy. Reklama od swego powstania była celem obserwacji i badań. Badania reklamy to sondowanie opinii społecznej o skuteczności stosowanych środków i form reklamy. Na podstawie takich ba-


Str. 10/18

dań prowadzonych za pomocą odpowiednich opracowanych testów szacuje się skuteczność re-klamy, jej oddziaływania na zmysły, uczucia i chęci.

Reklama całostronicowa w czasopismach kobiecych i popularnonaukowych Prasa należy do podstawowych środków rozpowszechniania reklamy. Czasopisma tzw. kobiece przeznaczone są dla bardzo starannie wyselekcjonowanych grup czytelniczek. Są one wydawane w imponujących nakładach zbliżonych często do prasy co-dziennej. Są dostępne w każdej ilości, w bardzo szerokim wyborze, w każdym punkcie sprzeda-ży. Obecnie mówi się już o sztuce wabienia czytelniczek, oddziaływania na ich zmysły za pomocą nowoczesnej i wciąż udoskonalanej techniki reklamy. Wydawcy tego typu prasy to naj-częściej wydawcy zachodni lub w dużym stopniu wzorujący się na takowych. Reklama prasowa skierowana jest głównie do czytelników stanowiących potencjalny rynek dla danej firmy. Reklama drukowana zawiera ilustrację, nagłówek oraz treść pisaną. Nagłówek jest spostrzeganym i zapamiętywanym aż 5-krotnie częściej niż pozostałe części skła-dowe reklamy drukowanej. Treść pisana reklamy jest czytana jedynie przez niewielki procent odbiorców. Język reklam tworzy dla odbiorcy magiczny świat, działa na wyobraźnie, tworzy stereotypy szczęśliwych ludzi i wygodnego, bezproblemowego, pełnego luksusu życia. Najkrótszym tekstem reklamowym bywa obecnie slogan. Grupy motywów odwoławczych dla sloganów to m. in.: przede wszystkim jakość, gwarancja, to się wszystkim opłaca, zdrowie i natura, między nami, zmysły. Często slogany są wpisane w logo danego producenta. Slogany mogą być:

- z nazwą, - bez nazwy, - działające na zmysły (różne), - jako podsumowanie treści, - przedstawiane przy pomocy grafiki, - dopełniane obrazem, - tłumaczone przez obraz, - obcojęzyczne.

Ogłoszenie reklamowe jest przekazem promocji rozpowszechnianym za pomocą publikacji pra-sowych. Stanowi połączenie tekstu z grafiką, kolorem i drukiem. W zależności od celu, przed-miotu reklamy i jej adresatów występują:

- ogłoszenia drobne, - ogłoszenia informujące o nowych produktach lub usługach, - ogłoszenia sprzedażowe ogólne i szczegółowe.

Każde ogłoszenia powinno składać się z nagłówka, podtytułów, sloganów, tekstu właściwego, obrazu i grafiki. Nagłówki w ogłoszeniach są statystycznie 5 razy częściej czytane niż sama treść. Skuteczność ogłoszenia zapewnia:

1) wizualny magnetyzm, 2) jasna, wyraźna identyfikacja adresata, 3) zachęta dla czytelnika, 4) specjalne obietnice, 5) logiczna lub emocjonalna oferta sprzedaży, 6) osobisty styl,


Str. 11/18

7) łatwość czytania i zrozumienia, 8) orientacja na zaspokojenie potrzeby i rozwiązanie problemu nabywcy, 9) nawiązanie do charakterystyki i obrazu firmy.

Natłok reklam, który obserwujemy we współczesnym świecie prowadzi do spadku skuteczności oddziaływania pojedynczej reklamy. Specjaliści od reklamy uważają, że reklama wywiera wpływ na klienta etapami – najpierw przez dostarczenie wiedzy o produkcie (a właściwie informacji o nim), następnie przez zmianę posta-wy i poglądów na temat produktu, wreszcie skłonienie klienta, a nawet „zmuszenie” go do za-kupu. W załączonej niżej tabelce została przedstawiona ilość całostronicowych reklam zamiesz-czonych w ostatnim kwartale w wybranych czasopismach. Podane ilości reklam mówią same za siebie. Kategorie reklam: Uroda – perfumy, kremy, szampony do włosów, farby do włosów, cienie do powiek, tu-sze do rzęs, kredki do warg; Zdrowie – środki przeciwbólowe, witaminy, herbatki ziołowe; Konfekcja – buty, torebki, odzież sportowa, odzież ekskluzywna; Mieszkanie – sprzęt agd, sprzęt rtv; Inne – firmy ubezpieczeniowe, telefony komórkowe, samochody, sprzęt fotograficzny, wydawnictwa prasowe.

Literatura przedmiotu

Ciadini R. : Wywieranie wpływu na ludzi. Gdańsk : GWP, 1996

Instrumenty reklamy : slogan, prowokacja. Bielsko-Biała : Bielska Wyższa Szkoła Biznesu i Infor-matyki im. J. Tyszkiewicza ISBN 83-86050-69-1 Zeszyty Naukowe nr 1 Jachnis A., Terelak J.F. : Psychologia konsumenta i reklamy. Bydgoszcz : Oficyna Wydawnicza Branta, 1998 Kamińska-Szmaj I. : Rodzaje i cechy sloganów reklamowych.„Aida Media” 1996 nr 4

Karpowicz A. : Jak reklamować się zgodnie z prawem. Warszawa 1997 Kwarciak B. : Co trzeba wiedzieć o reklamie. Kraków : Wydawnictwo profesjonalnej Szkoły Bizne-su, 1997 Kwiatkowski S. : Słowo i emocje w propagandzie. Warszawa : Książka i Wiedza, 1974 Laszczak M. : Psychologia przekazu reklamowego. Kraków : Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, 1998 Lepa Adam : Pedagogika mass mediów. Łódź : Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, 1999 ISBN 83-85022-87-2 Media w kulturze. Lublin : Instytut Edukacji Narodowej, 2000 ISBN 83-88162-07-1 Zeszyt Instytutu Edukacji Narodowej nr 7 Olinkiewicz E., Radzymińska K., Styś H. : Słownik Encyklopedyczny – Język Polski. Wydawnictwo Europa, 1999 ISBN 83-87977-20-9 Rynek reklamy w Polsce. Cz. 1. 1998 Skowronek K. : Czy reklama kłamie. „Nowa Polszczyzna” 1994 nr 2 Sztucki T. :Sztuka promocji. Warszawa : Agencja Wydawnicza Placet, 1997

Badania przeprowadziła i materiał przygotowała: Bożena Szatan-Fedko Nauczyciel bibliotekarz LO im. Mikołaja Kopernika w Bielsku-Białej

WYCIECZKA DO WROCŁAWIA warsztaty


Str. 12/18

Dwudniowy wyjazd edukacyjny w dniach 9-10 czerwca 2006 był piątą z kolei wy-

cieczką dla nauczycieli bibliotekarzy bielskiego oddziału TNBSP, zorganizowaną tym razem przez koleżankę Małgorzatę Kilian. Napięty program pierwszego dnia obejmował: zwiedzanie Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Auli Leopoldinum, Biblioteki Uniwersytetu Wrocławskiego wraz z Redigeranum, a wieczorem spektakl teatralny lub muzyczny. W drugim dniu zaplanowano od-wiedziny w Mediatece oraz obejrzenie Panoramy Racławickiej.

Wyjazd naszej 13 osobowej grupy nastąpił o świcie z bielskiego dworca PKP. Po przybyciu do Wrocławia, udałyśmy się do głównej siedziby Zakładu Narodowego im. Ossoliń-skich, która od 1947 r. mieści się w siedemnastowiecznym budynku poklasztornym Zako-nu Szpitalnego Kawalerów Krzyżowych przy ul. Szewskiej.

O powstaniu Fundacji, jej założycielu Józefie Maksymilianie Ossolińskim oraz burzliwych lo-sach kolekcji i osób związanych z Fundacją dowiedziałyśmy się z prelekcji, którą zorganizowano dla nas w sali konferencyjnej im. Mieczysława Gębarowicza - kustosza Ossolineum w latach 1941-1946 we Lwowie. To za sprawą jego starań i troski najcenniejsze kolekcje Fundacji w r.1944 przewieziono do Krakowa, gdzie miały bezpiecznie przetrwać wojnę w piwnicach Biblio-teki Jagiellońskiej. Następnie jednak, podczas transportu do Rzeszy wraz ze zbiorami "ważnymi dla kultury niemieckiej", porzucono je na Dolnym Śląsku, gdzie zostały odnalezione po zakoń-czeniu działań wojennych przez Polaków. Ostatecznie zbiory te trafiły do Wrocławia. Zaraz po wojnie część kolekcji pozostałej we Lwowie przekazano jako "dar narodu ukraińskiego dla naro-du polskiego". Szacuje się, że jeszcze ok. 70% przedwojennego zasobu Ossolineum jest we Lwowie. Od 1992 r. trwały negocjacje z Ukraińcami w sprawie rewindykacji zbiorów. Obecnie Ossolineum ma możliwość pełnego dostępu do polskich kolekcji przechowywanych w lwowskiej Bibliotece im. V. Stefanyka, z możliwością ich kopiowania oraz opracowania.

Ossolineum jest biblioteką prezencyjną, to znaczy, że udostępnia swoje zbiory jedynie w czytelniach. Zbiory liczą dziś ok. 1 700 000 jednostek, w tym nowe dary i kolekcje (m. in. mapy śląskie od dr Tomasza Niewodniczańskiego, medale i monety od Stanisława Garczyńskie-go; cenne archiwa Jana Nowaka-Jeziorańskiego, czy Władysława Bartoszewskiego).

Od 1990r. Zakład Narodowy im. Ossolińskich odzyskuje dawny blask i pozycję liczącej się w kraju placówki naukowej i kulturalnej. 5 stycznia 1995r. dokonano restytucji fundacji - Zakła-du Narodowego im. Ossolińskich. Z mocy ustawy patronat nad Zakładem objął Prezydent RP, a bezpośredni nadzór pełni składająca się z trzynastu osób Rada Kuratorów.

W sali posiedzeń Kuratorów przedstawiono nam najciekawsze egzemplarze należące do Działu Starych Druków.

Z inkunabułów pokazano nam m.in. druki pierwszego krakowskiego drukarza Kaspra Strau-bego, wydobyty z oprawy fragment starocerkiewnego tekstu "Triod kwietnaja" z 1491r, "Roz-prawę o sakramentach" Mikołaja z Błonia - najstarszy wrocławski druk - z 1475r. Druki szesna-sto-wieczne stanowią najcenniejszą część kolekcji. Podziwiałyśmy takie unikaty jak: Pieśni Jana Kochanowskiego z 1586 r. tłoczone w Drukarni Łazarzowej , pięknie zdobiony Mszał krakowski z kolofonem wydawcy Jana Hallera, modlitewnik wydany przez M. Szarffenberga w oprawie z czerwonego aksamitu z misternymi okuciami, czy pierwsze norymberskie wydanie dzieła Mikoła-ja Kopernika z 1543 r.

Z druków obcych naszą uwagę przykuło dzieło Hannsa Wagnera O zaślubinach księżniczki Renaty i księcia Wilhelma - zawierające szczegółowy opis ceremonii - zdobione drzeworytami kolorowanymi akwarelą.

Wiek siedemnasty reprezentowały m.in.: wydany po raz pierwszy w Polsce w 1603 r. Index Librorum Prohibitorum, Machina coelestis ... Jana Heweliusza, dzieło A. Bassaniego poświęcone podróży Marii Kazimiery Sobieskiej do Rzymu z pięknie zdobioną kartą tytułową. Ciekawe druki osiemnastowieczne, to na przykład gdański kancjonał z 1706 r w pięknie zachowanej oprawie


Str. 13/18

okuciowej, oprawione w czerwoną skórę z superexlibrisem francuskie dzieło dedykowane Stani-sławowi Leszczyńskiemu i pochodzące z królewskiego księgozbioru, albo unikatowe wydanie- w formie ulotki -Hymnu do miłości ojczyzny Ignacego Krasickiego wydobyte z oprawy inne-go druku.

Najciekawsze zabytki rękopiśmienne zostały nam zaprezentowane w gablotach na jednym z korytarzy budynku, gdzie podziwiałyśmy takie skarby, jak: akt św. Kingi z 1276r., czternasto-wieczny Mszał łaciński, spisane na pergaminie zawiadomienie o śmierci z 1399r., Index bur-gundzki z XV w., zbiór wersetów wybranych z Koranu w języku arabskim spisany w ciekawej formie reporelli (harmonijki), hebanową szkatułkę inkrustowaną kością słoniową, w której prze-chowywany jest autograf Pana Tadeusza A. Mickiewicza, kartkę z Zielnika wykonanego przez Elizę Orzeszkową, a także inne utwory polskich pisarzy i poetów, materiały ży-cia publicznego, pamiętniki i dokumenty.

Po tej uczcie duchowej wszystkie miałyśmy ochotę posilić się w kawiarence "U Hrabiego" znajdującej się na terenie Ossolineum, lecz już czekano na nas w Bibliotece Uniwersytec-kiej przy ul. Szajnoty.

Najpierw zwiedziłyśmy tzw. "Redigeranum"- pseudogotycki budynek z czerwonej cegły z piękną klatką schodową, gdzie oprócz czytelni głównej znajdują się katalogi, informatoria, wy-pożyczalnie i magazyn główny. W sąsiadującej z nim kamienicy z 1785 r. dawniej znajdował się bank. Budynek przystosowano do potrzeb biblioteki i dziś mieści większość pracowni. Tutaj, w pięknej ozdobionej kolumnami sali, wysłuchałyśmy historii powstania biblioteki, jej zawartości, struktury zbiorów oraz perspektyw. Tu też dowiedziałyśmy się, że nazwa "Redigeranum" pocho-dzi od nazwiska patrycjusza wrocławskiego - Tomasza Redigera, który w pierwszej poł. XVII w zapisał swoją bibliotekę miastu. Był to pierwszy z trzech zbiorów wrocławskich, z których w la-tach 1865-1867 utworzono Bibliotekę Miejską. Jej zbiory, częściowo tylko zniszczone w okresie ostatniej wojny, wchodzą obecnie w skład Biblioteki Uniwersyteckiej.

Do Zbiorów specjalnych Biblioteki Uniwersyteckiej udałyśmy się po zwiedzeniu prze-pięknej barokowej Auli Leopoldinum , której przepych i majestat jedynie w niewielkim stopniu mogą oddać fotografie. Zbiory specjalne znajdują się przy ul. św. Jadwigi w budynku dawnego klasztoru augustianów ("Na Piasku"), gdzie do 1945 r. funkcjonowała Saats- und Universitaets-bibliothek. Po odbudowie budynek przeznaczono dla: Gabinetu Śląsko-Łużyckiego, Oddziału bi-bliologicznego, O. Rękopisów, O. Starych Druków, O. Zbiorów Graficznych, O. Zbiorów Karto-graficznych i O. Zbiorów Muzycznych. Najpierw odwiedziłyśmy Odział Starych druków posiada-jący największą w Polsce liczbę jednostek (310.000), tłoczonych w latach 1456-1800 i z tego tytułu zajmujące czołowe miejsce w Europie, po Flo-rencji i Neapolu. Z najcenniejszych zabyt-ków zobaczyłyśmy ksylograficzny egzemplarz Aeliusa Donata Ars Minor, pierwszy druk z polskim tekstem Statuta synodalia Wratislaviensia z 1475 r., tezy Lutra przeciw odpustom wydrukowane w Wittenberdze w 1517 r. tłumaczenie Psałterza J. Kochanowskiego z 1479r., Statuta J. Łaskie-go wydane przez Hallera w 1605r. czy też Biblię Lutra z 1607 r. W Oddziale Rękopisów podzi-wiałyśmy najstarszy tamtejszy zabytek rękopiśmienny pochodzący z V w. - fragment Kroniki Euzebiusza w tłumaczeniu św. Hieronima (który odkryto w XVII w. w oprawie) oraz najstarszy kodeks - herbariusz wraz z pismami medycznymi z IX w., jak również unikatowe dzieło Topo-graphia Silesiae F.B Wernera - zawierające ponad 1000 rysunków budowli Dolnego Śląska z XVIII w. umieszczonych w tekście. Mogłyśmy też przyjrzeć się średniowiecznym tabliczkom drewnianym pokrytym woskiem, oryginalnej oprawie kodeksu z 1466 r. przytwierdzanego do pulpitu łańcuchem, zobaczyć pergamin dziewiczy, pismo pętelkowe, rękopisy muzyczne z XV w., oprawę płaszczową, graduał pergaminowy z Lubiąża., czy też siedemnastowieczne sztambuchy.

W czytelni Zbiorów Graficznych przedstawiono nam ciekawe eksponaty grafiki, rysunków, ekslibrisów, fotografii, kart pocztowych i reprodukcji . Do najpiękniejszych grafik XV w. należy metaloryt Chrystus na krzyżu oraz Głowa Chrystusa na chuście św. Weroniki.


Str. 14/18

Zdążyłyśmy jeszcze zwiedzić Oddział Zbiorów Kartograficznych, w którym z dużym zaintere-sowaniem wysłuchałyśmy relacji z burzliwych losów zabytków kartograficznych takich jak: mapa Rosji Anthony'ego Jenkinsona, odkryta i zakupiona dla Biblioteki w 1987 r., opatrzona datą 1562, a także nosząca tę samą datę panorama Pragi wykonana przez dwóch praskich drukarzy Jana Kozła i Michaela Peterle. Do tzw. białych kruków należą też: pierwsze wydanie Atlasu Abrahama Orteliusa z 1570 r., pierwsze wydanie mapy Moraw Jana Amosa Comensky'ego, z 1664 r. i francuska alegoryczna ścienna mapa świata z lat 1566/67, której auto-rem jest Pierre Eskrich.

Dzień pełen wrażeń zakończyłyśmy miłym akcentem rozrywkowym, tzn. wysłuchaniem reci-talu młodego i obiecującego wokalisty Janusza Radka wraz z zespołem. Wieczorny spacer po Starówce był ponadprogramowym punktem dla najwytrwalszych.

Następnego dnia wyruszyłyśmy na spotkanie z nowoczesnością. W centrum Wrocławia przy Placu Teatralnym 5 mieści się Mediateka będąca 58 Filią Miejskiej Biblioteki Publicznej. Za szklanymi drzwiami odremontowanego zabytkowego budynku otworzyła się przed nami jasna i przyjazna przestrzeń z nowoczesnym wystrojem, przez którą przebiega TAŚMA MEDIÓW z efektownie zaprojektowanym miejscem na komputery i wszystkie nowe media (płyty CD z muzyką, filmy na kasetach VHS i DVD). Księgozbiór rozmieszczony został pod ścianami na ni-skich regałach, między którymi znajdują się stoliki do pracy indywidualnej czytelników. Zapro-szono nas do czytelni, którą od całości dzieli jedynie półprzeźroczysta zasłona z foliowych taśm dająca możliwość różnorodnej aranżacji wnętrza. Tam siedząc na wygodnych krzesłach dowie-działyśmy się w jaki sposób powstała oraz jak funkcjonuje ta pierwsza w Polsce i jedna z sześciu na świecie tego typu placówka:

Biblioteka ta powstała w ramach projektu realizowanego przez Fundację Bertelsmana wspólnie z polskimi bibliotekami publicznymi. W 2002 roku Fundacja ogłosiła ogólnopolski kon-kurs pod nazwą "Biblioteka dla młodych klientów" na stworzenie w dwóch miastach w Polsce modelowej biblioteki dla grupy wiekowej 13-25 lat. Aplikacje konkursowe złożyły bibliote-ki 21 miast (w tym Bielsko-Biała).

Zwyciężyły Miejska Biblioteka we Wrocławiu oraz ... Książnica Beskidzka. Ta ostatnia jednak z niezrozumiałych powodów musiała zrezygnować i dziś to Olsztyn cieszy się już od 2004 r. pla-cówką podobną do tej jaką zwiedziłyśmy w Stolicy Dolnego Śląska. Po 3 latach działalności (w czasie których miasto i Biblioteka Publiczna realizowały, a Fundacja finansowała projekt),

Mediateka dysponuje już pokaźną liczbą zbiorów (2500 płyt, 1700 kaset audio, 20 000 ksią-żek), z czego 60% stanowi literatura popularnonaukowa, a 40% to beletrystyka. Posiada też ok. 50 tytułów czasopism (które można przejrzeć Np. przy filiżance kawy w kawiarence) oraz 12 stanowisk internetowych, skaner i dwa stanowiska do odsłuchu płyt CD. Obciążenie finansowe czytelnika korzystającego z wypożyczeń na zewnątrz to obecnie: abonament roczny - 40 zł lub karta w cenie 10 zł do wypożyczeń książek . Wbudowany w ścianę budynku trezor (wrzutnia) - to dodatkowe ułatwienie oddawania wypożyczonych zbiorów z zewnątrz. Nic też dziwnego, że w tym roku odnotowano ok. 7000 aktywnych użytkowników Mediateki, a codziennie odwiedza ją ok. 1000 osób.

Jako instytucja edukacyjno-kulturalna organizuje różne imprezy, wspiera młodych prezentu-jąc ich twórczość np. w ramach projektu Mediageneracja (promocja zespołów muzycznych),czy też prowadząc Punkt Doradztwa Zawodowego oraz różne warsztaty dla szkół. Uczestniczy rów-nież w realizacji projektów unijnych. Jednym z nich jest Wolontariat Międzynarodowy. Młodzi ludzie, którzy w ramach tego projektu gościli w mediatece stworzyli m.in. Language Cafe - pierwszą w Polsce kafejkę językową. Jej ideą są spotkania ludzi, którzy chcą doskonalić wybrany język obcy podczas konwersacji z nativ - speakerami. W tym roku spotykają się grupy rozma-wiające w języku angielskim, włoskim i niemieckim. W podziemiach działa ponadto Port Literac-ki zajmujący się kształceniem literackim i promowaniem młodych twórców. Zwiedziłyśmy rów-nież wspaniały kolorowy świat MultiCentrum znajdujący się pod salą Madiateki Niedawno odda-


Str. 15/18

ne pomieszczenie mieści 25 stanowisk komputerowych z interaktywnymi programami edukacyj-nymi. Jest to miejsce spotkań i wymiany doświadczeń dla dzieci i dorosłych, uczniów i nauczy-cieli. Zgodnie z założeniami - MultiCentrum uczy świata przez doświadczenie pokazując wirtual-ny świat cudów nauki, techniki, sztuki, muzyki i codziennych doświadczeń, przybliżając nowe technologie, inne kultury, rozwijając pracę zespołową. To naprawdę wspaniała i potrzebna chy-ba w każdym mieście placówka efektywnie wspierająca proces edukacji szkolnej dzieci w zakre-sie praktycznego zastosowania wiedzy.

Po tym skondensowanym zastrzyku nowoczesnych rozwiązań, technologii i mediów udały-śmy się na spacer ulicami Wrocławia, aby nabrać dystansu i sił do zaliczenia ostatniego punktu programu wycieczki, a mianowicie obejrzenia Panoramy Racławickiej.

Pomysłodawcą Panoramy był znany lwowski malarz Jan Styka, który zaprosił do współpracy znakomitego batalistę - Wojciecha Kossaka To Olbrzymie malowidło powstało w ciągu zaledwie 9 miesięcy, między sierpniem 1893 a majem 1894. Uroczyste otwarcie Panoramy Racławickiej nastąpiło 5 czerwca 1894. Od początku cieszyła się dużym zainteresowaniem widzów Po II wojnie światowej, w 1946 roku malowidło, wraz z częścią zbiorów Ossolineum trafiło do Wro-cławia. Tu kolejne Społeczne Komitety czyniły starania o konserwację i ekspozycję płótna. Oczekiwania wielu Polaków spełniły się dopiero po wstrząsie Sierpnia 1980. Ponowne udostęp-nienie Panoramy nastąpiło 14 czerwca 1985 roku. Ogromna atrakcja starego Lwowa stała się natychmiast główną atrakcją Wrocławia. Wspaniale było podziwiać ten niecodzienny spektakl. Zdjęcia z wycieczki można zobaczyć w galerii zdjęć

Elżbieta Markiewicz Wykorzystano informacje zawarte na stronach internetowych:

www.oss.wroc.pl www.biblioteka.wroc.pl

www.mediateka.biblioteka.wroc.pl www.wroclaw.pl

Bielsko-Biała

Obiekty mniej znane lecz godne obejrzenia:

1) hotel „Prezydent” – dawny hotel „Dwór Cesarski” z lat 1892-1893 (projekt Karola Korna) z neorenesansowymi elewacjami,

2) pomnik – fontanna warszawskiej Syrenki – dzieło Ryszarda Sroczyńskiego z 1954 r., ufundowany przez Społeczny Fundusz Odbudowy Stolicy w podzięce za wielki wkład Biel-ska-Białej w odbudowę Warszawy,

3) gmach oddziału Banku Śląskiego z lat 1936-1938 projektu Pawła Juraszko, z witrażem przedstawiającym fragment panoramy miasta,

4) kaplica zamkowa św. Anny wzniesiona w 1855 r. w stylu neoromańskim – kaplica grze-balna Sułkowskich (ich groby w krypcie),

5) Prywatne Muzeum Literatury im. Władysława Reymonta z kolekcją ręcznie przepisywa-nych i ilustrowanych przez Tadeusza Modrzejewskiego dzieł Reymonta i Mickiewicza; ekspozycja w oryginalnie zaaranżowanych wnętrzach utrzymanych w klimacie powieści „Chłopi”,

6) pomnik z postacią Marcina Lutra – najcenniejszy bielski pomnik, dzieło w brązie wiedeń-skim artysty Franza Vogla z 1900 r., jedyny w Polsce pomnik tego teologa i reformatora religijnego,

Publikacje


Str. 16/18

7) siedziba PCK (ul. Sobieskiego 6) – dawna remiza strażacka wybudowana w 1884 r. w sty-lu neoromańskim przez Karola Korna, z herbem miasta na szczycie; remiza posiadała jedna z pierwszych w monarchii austro-węgierskiej centralę telefoniczną ze 150 abonen-tami,

8) cmentarz parafialny przy ul. Grunwaldzkiej z Pomnikiem Legionistów 1914-1918 i na-grobkami Klemensa Matusiaka oraz prof. Zygmunta Lubertowicza,

9) Grodzisko – początek polskiej wsi Bielsko, pozostałość typowej pierścieniowej osady rol-niczo-produkcyjnej i warownej sprzed XIII w.,

10) Wzgórze Trzy Lipki (386 m npm.) – obecnie bezdrzewne, dawniej porośnięte gajem lipo-wym, pod którym w 1645 r. rozegrała się krwawa potyczka z oddziałem szwedzkim cią-gnącym na Bielsko; na zachodnim zboczu wzgórza znajduje się kilka betonowych schro-nów bojowych polskich z 1939 r., do walk tu nie doszło,

11) gmach Zawodowej Straży Pożarnej (ul. Grunwaldzka) z 1925-1928 r. z własną wieżą ob-serwacyjną,

12) gmach Narodowego Banku Polskiego z pięknymi wnętrzami o stylizacji „kryształowej” z 1928-1930 r.,

13) BCK – pierwotnie siedziba Bractwa Kurkowego (Strzeleckiego) wybudowany w 1831 r., 14) cmentarz izraelicki (kirkut) z kamiennymi macewami (ok. 1200 szt.) (ul. Cieszyńska), za-

łożony w 1849 r., z ceglanym domem przedpogrzebowym z 1885 r., 15) dom „Pod Czarnym Orłem” (Plac Wolności) przebudowany w 1905 r. ze starego zajazdu,

wewnątrz secesyjny wystrój westybulu i klatki schodowej, na I piętrze tzw. Sala reduto-wa z plafonem i żeliwnymi arkadami; bywali tu Habsburgowie oraz wielokrotnie Józef Pił-sudski,

16) „Dom Pod Żabami” (ul. Targowa) zbudowany przed 1906 r., z ciekawą elewacją, 17) barokowa rzeźba kamienna Św. Jana Nepomucena z 1782 r. (przy placu kościelnym Ko-

ścioła pw. Opatrzności Bożej), 18) pomnik Adama Mickiewicza dłuta Ryszarda Sroczyńskiego z 1961 r., wcześniej był tu

pomnik Gabriela Narutowicza, 19) zespół fabryczno-willowy przy ul. Partyzantów 22 zbudowany 1869-1878, 20) Dom Żołnierza Polskiego (ul. Broniewskiego 27) o cechach podhalańskich, zbudowany

w latach 1924-1925, 21) Gazownia Miejska zbudowana w 1864 r., 22) Dom Przyrodnika (Stanisława Forysia) z ekspozycją 25 tys. motyli, chrząszczy i ptaków

z Polski i całego świata, 23) Galeria Regionalnego Ośrodka Kultury (ul. 1 Maja), 24) Cmentarz – Mauzoleum (ul. Wyzwolenia) żołnierzy sowieckich urządzony w 1948 r., po-

chowano tu 28 oficerów i 10634 żołnierzy poległych w okresie styczeń-maj 1945 r., po-siada ok. 300 kamiennych nagrobków i 21 mogił zbiorowych oraz pomnik,

25) Biblioteka Pedagogiczna – neobarokowa kamienica wybudowana w 1903 r. wg projektu Emanuela Rosta juniora, z klatką schodową ozdobioną stiukami, na elewacjach – kariaty-dy i tarcze ze stylizowanym herbem Białej, w sieni tablice z nazwiskami nauczycieli pole-głych i pomordowanych w okresie 1939-1945,

26) Aleja Sułkowskich – dawny duży ogród zamkowy Sułkowskich, sprzedany miastu, w latach 1931-1935 rozparcelowany, tu stanął zespół budynków mieszkalnych dla boga-tej elity przemysłowej,

27) Park Rosta z aleją wysokich drzew, obecnie z kortami tenisowymi, 28) gmach I LO im. Mikołaja Kopernika, 29) gmach Szkoły Przemysłowej, 30) Cygański Las – Park Ludowy, 31) gmach Miejskiej Szkoły Ludowej i Wydziałowej – obecnie Szk. Podst. Nr 9.


Str. 17/18

Opracowała: Bożena Szatan-Fedko I LO im. M. Kopernika w Bielsku-Białej

Bielsko-Biała - Poznawanie miasta

Cele ogólne: - rozszerzanie i pogłębianie wiadomości o historii i dniu dzisiejszym miasta i okolic, - przygotowanie młodzieży do świadomego wyboru oferty kultury i mediów, - uczenie umiejętności odczytywania i rozumienia kontekstu kulturowego historii, - uczenie wyszukiwania i selekcjonowania informacji, materiałów i oferty kulturalnej miasta, - rozbudzanie zainteresowań uczniów, - wdrażanie do samokształcenia, - wychowanie patriotyczne uczniów, - rozbudzanie poczucia przynależności narodowej, kulturowej, kształcenie postaw patriotycz-nych, - zachęcanie do poszerzania wiedzy i umiejętności, - kształtowanie poczucia więzi i tożsamości regionalnej, - rozumienie znaczenia kultywowania tradycji, - rozwijanie poczucia przynależności do społeczności lokalnej, - kształcenie szacunku do twórców lokalnych, - poznawanie zwyczajów, obrzędów lokalnych, - wyrabianie nawyku korzystania z prasy lokalnej.

Cele edukacyjne: - przygotowanie uczniów do pracy twórczej, - aktywny odbiór przez uczniów dóbr kultury, - dążenie do zachowania tożsamości kulturowej wobec zjawiska globalizacji. Postawy: - szacunku do dziedzictwa kulturowego, - poszanowania dla tradycji, - otwartości na historię i kulturę, - poczucia estetyki. Zadania: - rozwijanie wiedzy na temat rodzinnego miasta, - dostarczanie materiałów na określony temat, - rozwijanie działań twórczych uczniów.

Osiągnięcia: - zachowanie tożsamości kulturowej i regionalnej, - pogłębianie znajomości miasta i okolic, - udział uczniów w życiu kulturalnym miasta, - udział uczniów w konkursach i wystawach,

Edukacja re-gionalna


Str. 18/18

- rozwój wrażliwości estetycznej uczniów, - rozwój wrażliwości etycznej uczniów. Formy pracy możliwe do wykorzystania w bibliotece szkolnej: - pogadanki i rozmowy z uczniami, - wycieczki krajoznawcze, - małe formy teatralne, - dyskusje, - konkursy miedzowe, - „Żywa gazetka”, - gry i zabawy rebusowe, - hasła i cytaty, - plakaty, - afisze i ogłoszenia, - gazetki ścienne, - serwis prasowy, - kalendarz historyczny,

- albumy, - wystawki, - odczyty, - inscenizacje historyczne, - montaże słowno-muzyczne, - sesje popularnonaukowe, - pokazy multimedialne, - konkursy fotograficzne i plastyczne, - kontakty i spotkania z ciekawymi ludźmi, - konkursy literackie, - wyszukiwanie materiałów i odpowiedzi na pytania konkursowe.

Przygotowała: Szatan-Fedko I LO im. M. Kopernika w Bielsku-Białej

ODWIEDŹ NAS W INTERNECIE www.bielsko.tnbsp.pl

KONTAKT Z ODDZIAŁEM BIELSKIM TNBSP

e-mail: [email protected] Jeżeli masz jakieś pytania odnośnie naszych działań, terminów spotkań,

naszej działalności – PYTAJ!

Jeżeli robisz coś ciekawego, masz interesujące pomysły, napisz o tym i wyślij nam swój tekst. Być może wydrukujemy go w naszym Biuletynie!

CZEKAMY NA KONTAKT i zapraszamy do współpracy!

Zarząd Oddziału TNBSP w Bielsku-Białej

Skład, oprac. i korekta

E.Gucwa SP 29 B-B

TOWARZYSTWO NAUCZYCIELI BI-

BLIOTEKARZY SZKÓŁ POLSKICH - RADA GŁÓWNA

Szkoła Podstawowa Nr 211

ul. Nowy Świat 21 A

00 - 029 WARSZAWA

Tel./fax: (0-22) 826-47-85 e-mail:

[email protected]

mailto:[email protected]

listopad 2006 nr 2/2006 biuletyn informacyjny · nowe pracownie icim w bibliotekach 2 ... kładu...

Documents