Litín (lithium)Marteinn Ingi Smárason

Almennt Sætistala – 3. Efnaflokkur –

Alkalímálmur. Léttast allra málma. Mjúkt og silfurgrátt í

hreinu formi. Mjög hvarfgjarnt og

eldfimt. Fyrirfinnst einungis sem

efnasamband í náttúrunni.

NæringarfæðiEr til staðar í öllum líffærum og vefjum.Heildarmagn um 2-3 mg.Uppspretta aðallega í

grænmeti og drykkjarvatni.RDS um 1 mg.Frásogast vel í meltingarvegi.Skilið út um nýrun.Dreifist jafnt í innan- og

utanfrumuvökva.

Lífeðlisfræðilegt hlutverk Að mestu óþekkt. Í fósturþroska nær Li hámarksstyrk í líffærum. Dýrarannsóknir hafa sýnt fram á að Li spili hlutverk í útbreiðslu

og sérhæfingu pluripotential stofnfrumna í þroskaðar forverafrumur.

Li skortur í rottum: Hegðunar frábrigði. Neikvæð áhrif á stærð og

þyngd hægða við fæðingu. Li skortur í geitum:

Minnkuð þungunartíðni. Aukin hætta á fósturlátum.

Litíum skorturEngir sjúkdómar hafa verið skilgreindir í

mönnum.Rannsóknir hafa sýnt fram á öfugt samband milli

Li magns í drykkjarvatni og tíðni innlagna á geðsjúkrahús, sjálfsvíga, manndrápa og annarra glæpa.

Aukin hætta á Li skort hjánýrnasjúklingum ogsjúklingum í blóðskilun.

LyfjanotkunLitíumsölt notuð sem geðstillandi lyf, sérstaklega

við geðhvarfasýki.Góð dreifing um miðtaugakerfið þar sem það

víxlverkar við ýmis taugaboðefni og viðtaka.Hamlar losun á noradrenalíni.Eykur framleiðslu á serótónín.

Nákvæm lyfjaverkun óþekkt.

Litíum eitrunLítill meðferðargluggi

(therapeutic window).Þarf að mæla reglulega

serum gildi.Aukin hætta hjá

sjúklingum með skerta nýrnastarfsemi.

Skiptist í bráða og króníska.

Bráð eitrunÁstæða: Mikil inntaka á skömmum tíma.Saga: Hvaða töflur? Magn?

Tímabil? Viljandi? Önnur lyf?Þurrkur?

Einkenni: Meltingarkerfi: Ógleði, uppköst og niðurgangur.Hjarta: Hjartsláttatruflanir, lengt QT-bil og

bradycardia (allt sjaldgæft).Taugakerfi (koma seint): Sinnuelysi, ataxia, rugl,

pirringur, grófur tremor, kippir, flog, krampar og coma.

Krónísk eitrunÁstæða: Skert nýrnastarfsemi, vökvaskortur,

mikil inntaka á löngum tíma, önnur lyf o.fl.Saga: Sama og í bráðri auk nýlegra veikinda.Einkenni:

Taugakerfi: Sömu og í bráðrinema mun algengara.

Hjarta: Sömu og í bráðri(einnig sjaldgæf).

Nýru: Nephrogenic diabetesinsipidus, polyuria og polydipsia.

Meðferð1. ABC.2. Vökvun og mæling á

þvagútskilnaði.3. Blóðskilun.

S-litíum >4 mmol/L. S-litíum >2,5 mmol/L + Mikil einkenni, skert

nýrnaskartsemi og/eða sjúklingur þolir ekki mikinn vökva (hjartasjúklingar).

Heimildirhttp://www.uptodate.com/http://en.wikipedia.org/http://www.healthy.net/Schrauzer GN. Lithium: occurrence, dietary

intakes, nutritional essentiality. J Am Coll Nutr. 2002 Feb;21(1):14-21. Review. PubMed PMID: 11838882.

Takk fyrir