ljud & hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112...
TRANSCRIPT
![Page 1: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/1.jpg)
Ljud & Hörsel
![Page 2: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/2.jpg)
Varför ljud och hörsel?
![Page 3: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/3.jpg)
Varför ljud och hörsel?
![Page 4: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/4.jpg)
Varför ljud och hörsel?
• Interaktionsdesign ligger flera decennier bakom filmindustrin
• George Lucas (1977): ”Ljudet är halva upplevelsen”
![Page 5: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/5.jpg)
Varför ljud och hörsel?
![Page 6: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/6.jpg)
Hörsel
• Lufttrycksvariationer ger mekaniska vibrationer i trumhinnan
• Hörselbenen dämpar trumhinnans utslag
• Hårceller ger elektriska signaler till hjärnans hörselcentrum
![Page 7: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/7.jpg)
LjudÖnskvärt (oftast)• Tal
• Varningssignaler
• Musik
• Naturljud
• Ljud från arbetsprocess
Icke önskvärt = buller
• Industribuller
• Trafikbuller
• Dagisbuller
• Kontorsbuller
• osv
Sammanställt av: Lars-Göran Swensson
![Page 8: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/8.jpg)
Svårt att beskriva effekter av buller!
Psykologiska effekter
• Fysiska egenskaper
• Karaktär
• Informationsinnehåll
• Regleringsmöjligheter
• Meningsfullhet
• Uppkomst
• mm
Fysiologiska effekter
• Fysiska egenskaper
![Page 9: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/9.jpg)
Hur kan vi beskriva ljud?
![Page 10: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/10.jpg)
Ljudets frekvens
• Hörbart ljud
22 – 18 000 Hz
• Infraljud <22Hz
• Ultraljud >18 000 Hz
• Tal ca 500 – 4 000 Hz
![Page 11: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/11.jpg)
Ljudets styrka
Tryckvariation
0,00002 – 100 Pa
=>
Ljudtrycksnivå
• Lp = 20lg (p/p0)
• För att få en mer praktisk skala!
![Page 12: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/12.jpg)
Exempel på ljudkällors frekvens och olika hörområden
![Page 13: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/13.jpg)
Exempel på ljudtrycksnivåer dB(A)
![Page 14: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/14.jpg)
Lågfrekvent ljud Högfrekvent ljud
Varningssignaler bör därför vara < 1000 Hz!
![Page 15: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/15.jpg)
Finns det någon storhet som tar hänsyn till ljudets frekvens?
![Page 16: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/16.jpg)
Hörnivå
• Man har skapat begreppet hörnivå i ett försök att efterlikna hörselsinnets sätt att väga samman ljudstyrka och frekvenskänslighet.
• Hörnivå mäts i phon
• Hörnivån för en ton är lika med ljudtrycksnivån i dB hos en ren ton med frekvensen 1000 Hz som hörs lika stark som denna ton.
![Page 17: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/17.jpg)
Hörtröskeln
10 phon
20 phon
Hörnivå (loudness)
![Page 18: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/18.jpg)
Vad gör egentligen loudness-knappen?
![Page 19: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/19.jpg)
Loudness compensation
• Vanligast på 70,80-och 90-talet
• Kompenserar för örats bristande förmåga att uppfatta höga och låga frekvenser vid låg volym
![Page 20: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/20.jpg)
Ekvivalent ljudnivå
Ljudnivå dB(A) Exponeringstid T
82 16 tim
85 8 tim
88 4 tim
91 2 tim
94 1 tim
97 30 min
100 15 min
103 7,5 min
106 3,8 min
109 1,9 min
112 Ca 1 min
115 Ca 0,5 min
För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar en ökning resp. sänkning med 3 dB en halvering resp. fördubbling av exponeringstiden
![Page 21: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/21.jpg)
Bullers inverkan på människan
• Hörselnedsättning (24 tim) – hörselskada - tinnitus• Maskering av samtal och varningssignaler• Fysiologiska reaktioner – stress• Störningar och beteendereaktioner
Stigbygelmuskeln = ”hörselskydd”
![Page 22: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/22.jpg)
Hörselnedsättning
![Page 24: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/24.jpg)
Maximala volymgränsen iPhone
![Page 25: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/25.jpg)
Hörselnedsättning p.g.a. kön och ålder
![Page 26: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/26.jpg)
Maskering
![Page 27: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/27.jpg)
Maskering av samtal och varningssignaler
• Buller kan maskera önskvärt ljud som till exempel samtal och varningssignaler.
• Vid utformning av varningssignaler och annan kritisk ljudinformation måste man ta hänsyn till maskeringseffekter
• Praktiska lyssningsprov bör genomföras
![Page 28: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/28.jpg)
Hur kan ljudet till en bältesvarnare utformas?
![Page 29: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/29.jpg)
Fysiologiska reaktioner
![Page 30: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/30.jpg)
Fysiologiska reaktioner - stress
Påverkande faktorer• Nivå, frekvens, varaktighet
(som för hörselskador och maskering)
samt
• Förändringar i ljudmiljön
• Möjligheter att förutsäga förändringar
• Informationsinnehåll
Omedelbara reaktioner• Orienteringsreaktioner (övergående
reaktioner ”habituering”)
• Försvarsreaktioner (mycket höga nivåer)
• Störd nattsömn >40 dB(A)
Reaktioner efter exponering• Huvudvärk och sömnstörningar
Ihållande reaktioner• Förhöjt blodtryck (ev. permanent)
• Utsöndring av stresshormon
• Ökad muskelanspänning
![Page 31: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/31.jpg)
Orienteringsreaktioner
• Hjärnan aktiveras - ökad uppmärksamheten
• Blodtrycket sänks
• Blodflödet påverkas
• Svettningsaktivitet
• Pupillen utvidgas
Försvarsreaktioner
• Man rycker till och blinkar
• Pulsen ökar
=> Felhandling -olycksrisk!
![Page 32: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/32.jpg)
Subjektiva störningar
![Page 33: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/33.jpg)
Subjektiva störningar och beteendereaktioner
Påverkande faktorer• Som för hörselskador, maskering
och fysiologiska effekter
samt
• Möjlighet att styra
• Maskeringseffekter
• Meningsfullhet, inställningen
• Individuell bullerkänslighet (varierar mer med tillstånd än mellan individer)
Arbetsprestation• Komplexa arbetsuppgifter
försvåras
• Enkla och monotona arbetsuppgifter påverkas i ringa grad
Eftereffekter• Mental trötthet
• Minskad arbetsmotivation
![Page 34: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/34.jpg)
Störningskällor i kontorsmiljö
Samtal distraherar - information!
![Page 35: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/35.jpg)
Öppna kontorslandskap?
![Page 36: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/36.jpg)
Öppna kontorslandskap?
• Ny forskning visar entydigt att kontorslandskap har en negativ påverkan på prestation och välmående pga buller/oönskat ljud
![Page 37: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/37.jpg)
Prestationsförmågan i svagt buller!
![Page 38: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/38.jpg)
Kort sagt: buller kan påverka vår prestationsförmåga när vi använder
ett användargränssnitt!
![Page 39: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/39.jpg)
Lokalisering av ljud
![Page 40: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/40.jpg)
“Cues” för ljudlokalisering
• Interaural intensity difference (IID)
• Interaural time difference (ITD)
• Head-related transfer functions (HRTF)
• Huvudrörelser
![Page 41: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/41.jpg)
Interaural intensity difference (IID)
• Ljudet från en ljudkälla som når respektive örahar olika intensitet
• Används för högfrekventa ljud (> 4 kHz)
![Page 42: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/42.jpg)
Interaural time difference (ITD)
• Ljudet från en ljudkälla når respektive öra vid olika tidpunkter
• Används för lågfrekventa ljud
![Page 43: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/43.jpg)
“Cone of confusion”
![Page 44: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/44.jpg)
“Cone of confusion”
• IID och ITD kan inte hjälpa till att avgöra omett ljud kommer
– framifrån eller bakifrån
– uppifrån eller nedifrån
• Hjärnan behöver flera “cues” för att lokaliseraett ljud!
![Page 45: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/45.jpg)
Head related transfer functions (HRTF)
• Inkommande ljud reflekteras mot huvudet, axlarna och ytterörat
• Detta ger upphov till en slags filtrering
![Page 46: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/46.jpg)
Head related transfer functions (HRTF)
• Med denna information kan hjärnan ävenbestämma om ett ljud kommer
– framifrån/bakifrån
– uppifrån/nerifrån
![Page 47: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/47.jpg)
Binaural-inspelning: ”The interrogation chamber”
![Page 48: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/48.jpg)
Några andra roliga binaural-inspelningar
• https://www.youtube.com/watch?v=3FwDa7TWHHc
• https://www.youtube.com/watch?v=HprNPCRyP40
![Page 49: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/49.jpg)
Huvudrörelser
• Ibland kan det vara svårt att uppfatta om ett ljud kommer framifrån eller bakifrån
• Vi gör då omedvetet små rörelser med huvudet som genererar information till hjärnan
• Hjärnan kan då lösa ”speglingsproblemet”
![Page 50: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/50.jpg)
Spelindustrin
• Realistiskt ljud =>
– hög immersion/presence => fler sålda spel
– bättre förmåga att lokalisera hot i FPS-spel
• 7.1 surround sound
![Page 51: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/51.jpg)
Till er hjälp
![Page 52: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/52.jpg)
Riktlinjer TELSCAN
• Riktlinjer vid design av transportsystem
• Äldre personer och personer med funktionshinder
• ftp://ftp.cordis.europa.eu/pub/telematics/docs/tap_transport/telscan_d5.1.pdf
![Page 53: Ljud & Hörsel...91 2 tim 94 1 tim 97 30 min 100 15 min 103 7,5 min 106 3,8 min 109 1,9 min 112 Ca 1 min 115 Ca 0,5 min För samma ekvivalenta ljudnivå (samma hörsel-skaderisk) motsvarar](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042914/5f4e94e08574c063a64fdbf0/html5/thumbnails/53.jpg)
App för bullermätning