l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gllt...

270
g]kfn÷267 gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; å}dfl;s ;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{ ;'dg ah|frfo{ zflns/fd sf]O/fnf nIdL b'/f k|jL0f s6jfn hLjg /fhe08f/L efiff ;Dkfbg u]xgfy uf}td cfj/0f zflns/fd sf]O/fnf n]cfp6 ;'jf; /fO{ k|sfzs g]kfn ;/sf/ ;"rgf tyf ;~rf/ dGqfno ;"rgf ljefu sf7df8f}+, kmf]gM $!!@%%$, ofS;M$!!@^%@ E-mail: publication@doinepal .gov .np Website: www .doinepal .gov .np jif{ $* cª\s # k"0ff{ª\s @@$ dª\l;/÷k'; @)&$

Upload: others

Post on 28-Feb-2021

5 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷267gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

å}dfl;s

;Dkfbs d08n

jL/axfb'/ /fO{

;'dg ah|frfo{

zflns/fd sf]O/fnf

nIdL b'/f

k|jL0f s6jfn

hLjg /fhe08f/L

efiff ;Dkfbg

u]xgfy uf}td

cfj/0f

zflns/fd sf]O/fnf

n]cfp6

;'jf; /fO{

k|sfzs

g]kfn ;/sf/

;"rgf tyf ;~rf/ dGqfno

;"rgf ljefusf7df8f}+, kmf]gM $!!@%%$, ofS;M$!!@^%@

E-mail: publication@doinepal .gov .np

Website: www .doinepal .gov .np

jif{ $* cª\s # k"0ff{ª\s @@$ dª\l;/÷k'; @)&$

Page 2: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷268

xfd|f] cg'/f]wo; cª\sdf ;dfj]z ul/Psf gLltx¿ g]kfn ;/sf/sf ljleGg ;fO6af6 ;fef/ ul/Psf] xf] . o"lgssf]8df ePsf gLltx¿ k|Llt kmG6df abNbf / k':tssf] ¿kdf l8hfOg ubf{ ;s];Dd q'l6/lxt agfpg] k|of; ul/P klg slx“st} 5'6 of q'l6 ePsf x'g ;Sb5g\ . ctM s'g} ;Gb]x ePdf tt\ tt\ j]j;fO6df ePsf gLltx¿ x]g{ cg'/f]w ub{5f}“ .

– ;Dkfbg d08n

Page 3: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷269gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

ljifo ;"rL

zLif{s k]h g+=

!= ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw gLlt, @)&@

@= /fli6«o ;'/Iff gLlt, @)&#

#= /fli6«o af}l4s ;DklQ gLlt, @)&#

$= ckfª\utf ePsf JolQmsf nflu ;dfj]zL lzIff gLlt, @)&#

%= df}/L k|j4{g gLlt, @)&#

^= ljsf; ;xfotf gLlt, @)&!

&= e"–pkof]u gLlt, @)&@

*= /fli6«o /f]huf/ gLlt, @)&!

(= s[lif oflGqs/0f k|j4{g gLlt, @)&!

!)= jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft gLlt, @)&!

!

#%

^!

!)(

!##

!%!

!^&

!(@

@!&

@%!

Page 4: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷270

Page 5: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷1gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

;"rgf tyf ;~rf/k|ljlw gLlt, @)&@

!= k[i7e"ld;"rgf / ;~rf/ k|ljlwdf ePsf] tLa| ljsf;n] ubf{ cfw'lgs ljZj

g} Ps ufpF (Global Village) df ¿kfGt/0f ePsf] 5 . xfnsf jif{x¿df lbuf] ljsf;sf j[xQ/ nIo xfl;n ug{ cjnDag ul/Psf /0fgLltx¿sf] s]Gb|df ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw /xFb} cfPsf] 5 . ljZjJofkL ¿kdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] a9\bf] k|of]un] ;fdflhs cGt/s[of (Social

Interaction) tyf ;fj{hlgs ;]jf tyf ;"rgf k|jfxdf cfwf/e"t kl/jt{g cfPsf] 5 . ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] k|of]udfkm{t k|fKt x'g] cGo nfesf cltl/Qm of] k|ljlwsf] k|of]uaf6 ;'zf;gsf] k|Tofe"t ug'{sf ;fy} a9L kf/bzL{ Pj+ k|efjsf/L ;fj{hlgs Joj:yfkgsf] nflu oy]i6 k"jf{wf/ lgdf{0f ug{ ;xh x'g] ck]Iff ul/Psf] 5 . ;fy} ;"rgf k|ljlw / ;"rgf k|ljlwdf cfwfl/t ljleGg ;]jfx¿ (Information Technology, Information

Technology Enabled Services / Business Process Outsourcing) nufot cGo pBf]u Pj+ ;]jfhGo Joj;fosf] j[l4åf/f j[xQ/ /fli6«o nIox¿ xfl;n ug{df ;d]t of] k|ljlw ;xfos x'g] b]lvPsf] 5 .

;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] k|of]u lg/Gt/ ljsf; Pj+ ultzLntfaf6 pko'Qm cj;/;Fu} gLltut r'gf}tLx¿ klg l;h{gf e}/x]sf 5g\ eg] o; If]qsf] ultzLntfnfO{ gLltut ¿kn] ;Daf]wg ug{ b]zdf xfn ljBdfg gLltut, ;+:yfut tyf lgofds Joj:yf klg ckof{Kt b]lvPsf 5g\ . ;dsfnLg ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw If]qdf ePsf] ultzLntf Pj+ lg/Gt/ ljsf;åf/f l;lh{t gLltut r'gf}tL ;Daf]wg ug{ of] ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw gLlt th'{df ul/Psf] 5 .

@= ljutsf gLltut k|of;x¿ljut s]xL jif{b]lv g]kfndf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] If]qdf ljleGg

gLltut k|of;x¿ ePsf 5g\ . /fli6«o ;~rf/ gLlt @)$( tyf g]kfn b"/;~rf/ P]g tyf lgodfjnL, @)%^ nfu" ePkl5 b]zdf b"/;~rf/ If]q v'nf Pj+ k|lt:kwL{ o'udf k|j]z u/]sf] xf] . pQm gLlt Pj+ sfg'gsf cfwf/df lj=;+= @)^) df 3f]lift b"/;~rf/ gLltn] v'nf Ohfht Joj:yf (Open Licensing

Page 6: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷2

Regime) / k|ljlw t6:ytf (Technology Neutrality) nufotsf cjwf/0ff k|j4{g ub}}{ b"/;~rf/ If]qnfO{ a9L k|lt:kwL{ agfpFb} cl3 a9fOPsf] xf] . b"/;~rf/ If]qdf ePsf oL gLltut k|of;x¿sf cltl/Qm lj=;+= @)%& df nfu" ul/Psf] ;"rgf k|ljlw gLltn] ;"rgf k|ljlwnfO{ b]z ljsf;sf] j[xQ/ nIo xfl;n ug]{ cf}hf/sf] ¿kdf :yflkt ug]{ cjwf/0ff k|j4{g u/]sf] lyof] . lj=;+= @)^& df cfOk'Ubf o; gLltsf] kl/dfh{g e};s]sf] 5 . To:t} lj=;+= @)&! df nfu" ul/Psf] /fli6«o a|f]8Jof08 gLltn] g]kfndf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] k|of]u dfkm{t lbuf] cfly{s ;fdflhs ljsf;sf nIo xfl;n ug]{ k|of;df Ps dxŒjk"0f{ pknlAw dfGg ;lsG5 .

#= pknlAwljutdf ul/Psf gLltut k|of;sf sf/0f ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw

If]qn] g]kfndf b"/;~rf/ ;]jfdf Jofks kx'Fr Pj+ OG6/g]6sf] a9\bf] k|of]u tyf To; If]qsf] k|lt:kwf{Tds ;3gtf (Competitive Intensity) a9fpg] sfo{df pNn]vgLo of]ubfg u/]sf] 5 . ljz]iftM df]afOn kmf]gsf] lj:tf/n] cfd ;d'bfosf] b"/;~rf/ ;]jfsf] kx'Frdf Jofks ;'wf/ NofPsf] 5 . xfn b]zsf () k|ltzteGbf a9L hgtfdf df]afOn kmf]gsf] kx'Fr k'u]sf] 5 . o;}u/L ;du| b"/;~rf/ k"jf{wf/ ljsf;df ;d]t pNn]vgLo k|ult ePsf] 5 . xfn Fiber optic k|ljlwdf cfwfl/t ljleGg d]?b08Lo k"jf{wf/ Backbone pknAw 5 . g]kfn ljB't\ k|flws/0fsf] k"jf{wf/df cfwfl/t sf7df8f}+–x]6f}+8f Fiber Optic Backbone ;~rfngdf /x]sf] 5 eg] sf7df8f}+–a'6jn tyf kf]v/f x'Fb} Fiber Optic Backbone ;d]t ;~rfndf cfO;s]sf] 5 . oL k"jf{wf/x¿dfkm{t u|fdL0f e]ux¿df xfn e}/x]sf] ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw ;]jfsf] 3gTjdf yk lj:tf/ ug'{kg]{ cfjZos ePsf] 5 .

b]ze/ b"/;~rf/ k"jf{wf/df ePsf] pNn]Vo ljsf;sf] cltl/Qm ;"rgf k|ljlw k|of]usf] If]qdf ;d]t s]xL pT;fxjw{s k|of;x¿ ePsf 5g\ . o;} qmddf ueg{d]G6 OG6/k|fOh cfls{6]Sr/ (Government Enterprise

Architecture) tyf /fli6«o OG6/ck/]laln6L k|m]djs{ (Interoperability

Framework) ;d]t ljsf; u/L nfu" ul/Psf] cj:yf 5 .ljB'tLo sf/f]af/ P]g, @)^# nfu" e} ;f]sf] sfof{Gjogsf] nflu

k|df0fLs/0f lgoGqssf] sfof{no;d]t :yfkgf ePsf] 5 . ;"rgf k|ljlwsf] ljsf;sf nflu ;"rgf k|ljlw ljefu, /fli6«o ;"rgf tyf k|ljlw s]Gb| :yfkgf e};s]sf 5g\ .

Page 7: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷3gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

$= k|d'v ;d:of tyf r'gf}tLx¿;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] If]qdf cfPsf] ablnFbf] kl/j]zdf

ljutsf gLltcg'¿k ;+:yfut Joj:yf x'g ;s]sf] 5}g eg] OG6/g]6sf] Jofks k|of]u;Fu} ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw If]qdf ;fOa/ ;'/Iff (Cyber

Security) sf] cfjZostf cem a9\b} uPsf] 5 . df]afOn kmf]g tyf df]afOn g]6sj{sf] lj:tf/n] sGe/h]G; (Convergence) nufotsf cjwf/0ffsf] gLltut ;Daf]wg ug]{ r'gf}tL /x]sf]5 . af}l4s ;DklQsf] ;+/If0f (Protection of Intellectual Property) tyf ;du| ;'/Iff ;Dj]bgzLntfnfO{ ljz]if gLltut / sfg'gL Joj:yf dfkm{t ;Daf]wg ug'{ cfjZos e};s]sf] 5 . ;"rgf tyf k|ljlwsf] lg/Gt/ ljsf;åf/f l;lh{t ofjt r'gf}tLsf] ;fdgf ug{ tyf pknAw cj;/sf] pkof]u ug{ gjLgtd gLltut tyf tbg'¿ksf] ;+/rgfut Joj:yf ug'{ cTofjZos ePsf] 5 .

;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwdf ePsf] ljsf;sf] cj:yfnfO{ ljZn]if0f ubf{ g]kfnn] ;f] k|ljlwåf/f l;lh{t cj;/ tyf r'gf}tL ;fdgf ug{ ablnFbf] kl/l:yltcg'¿ksf] /0fg}lts cjwf/0ff cjnDag ug'{ h?/L e};s]sf] 5 . OG6/g]6 k|f]6f]snsf] k|of]u u/L ul/g] 6]lnkmf]g Voice

Over Internet Protocol / OG6/g]6 k|f]6f]snsf] k|of]u u/L k|;f/0f ul/g] 6]lnlehg (Internet Protocol Televison) h:tf gjLgtd k|sf/sf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwdf cfwfl/t ;fdflhs ;~hfnsf] a9\bf] k|of]uaf6 cfpg] r'gf}tLx¿ ;fdgf ug{ cfufdL lbgx¿df gLltut :ki6tf x'g' cfjZos 5 . xfn ljBdfg leGg–leGg ;+:yfut Joj:yfn] ubf{ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf If]qdf ljleGg kl/of]hgf th'{df tyf sfof{Gjogdf ;d]t r'gf}tLx¿ b]lvPsf 5g\ .

%= gLltsf] cfjZostf / cf}lrTo;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw If]qdf lg/Gt/ e}/x]sf] ljsf;sf] oyf]lrt

nfe lng jt{dfg gLltut / ;+:yfut Joj:yf ckof{Kt 5 . ;fOa/ ;'/Iff, sGe/h]G;nufotsf cjwf/0ffsf] gLltut ;Daf]wg ug{ ;lsPsf] 5}g . ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwnfO{ /fli6«o k|fyldstfsf cfwf/df cGt/ If]qut ljifox¿sf] ljsf;df pkof]u ug]{ u/L PsLs[t gLltut Joj:yf x'g ;s]sf] 5}g . af}l4s ;DklQsf] ;+/If0f tyf ;du| ;'/Iff ;Dj]bgzLntfnfO{ klg ;Daf]wg ug{ ;lsPsf] 5}g . ljBdfg gLltut c:ki6tfn] ubf{ ;"rgf k|ljlw tyf ;"rgf k|ljlw k|jl4{t ;]jfx¿ h:tf

Page 8: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷4

If]qsf] ;DefjgfnfO{ k|r'/ dfqfdf ;Daf]wg ug{ g;lsPsf] cj:yf 5 . ;fj{hlgs ;]jf k|jfxsf] ljlw / k|s[of ¿kfGt/0fsf] lgldQ PsLs[t ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw gLltsf] cfjZostf /x]sf] 5 .

jt{dfg cj:yfdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwn] dfgjLo hLjg tyf ;d'bfo, ;ª\u7g / cfly{s, ;fdflhs, k|ljlw If]qnufot /fli6«o hLjgsf ;a} kIfx¿df Jofks k|efj kf/]sf] x'Fbf ljleGg ljifout lgsfox¿df ePsf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw dfkm{t k|bQ ;]jf ;'ljwfx¿nfO{ k|j4{g ug{ / k|fljlws ¿kdf ;xof]u ug{;d]t ;a} If]q ;d]6L PsLs[t gLltsf] th'{df ug'{ cfjZos ePsf] 5 .

ablnFbf] kl/j]z tyf To;af6 l;lh{t r'gf}tL ;fdgf ug{ tyf l;lh{t cj;/x¿ k|efjsf/L ¿kn] pkof]u ug{ tbcg'¿ksf] gLltut, sfg'gL ;+:yfut Joj:yf tyf /0fg}lts pkfox¿ cjnDag ug'{kg]{ cfjZostf dx;'; u/L of] PsLs[t ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw gLlt @)&@ th'{df ul/Psf] 5 .

^= gLlt lgdf{0fsf cfwf/x¿^=! ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw g]kfnL ;dfhnfO{ 1fgdf cfwfl/t

;dfhdf ¿kfGt/0f ug]{ Pp6f ;zQm dfWodsf] ¿kdf /xg]5 .^=@ gLlt sfof{Gjogdf ;/sf/L ;+oGqsf] g]t[TjbfoL e"ldsf x'g]5 .

/fli6«o dxŒjsf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwdf cfwfl/t of]hgf tyf ;]jfx¿df ;fj{hlgs lghL ;fem]bf/Lsf] (Public Private

Partnership) cjwf/0ff nfu" ul/g]5 .^=# ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf cfwf/e"t k"jf{wf/df ;j{JofkL

(Universal) kx'Fr ;'lglZrt ul/g]5 .^=$ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw ;]jfdf k|ljlw t6:ytf (Technology

Neutrality) k|Tofe"t ul/g]5 .^=% ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] PsLs[t ;]jf / ;'ljwfnfO{ k|ljlwut

sGeh]{G;;Fu ;fdGh:o ul/g]5 .^=^ cGt/ljifos If]qx¿ (Cross cutting issues) h:t} lbuf]kg,

n}ª\lus ;dfj]zLs/0f, lszf]/ lszf]/L tyf o'jf ckfª\utf ePsf JolQm ;f+:s[lts ljljwtf :yfgLo ljifo (Local content) ;Fu ;DalGwt ljifox¿df ;"rgf k|ljlwsf] clwstd k|of]u ;'lgZrt ul/g]5 .

Page 9: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷5gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

^=& k"jf{wf/ hGo ;xsfo{tf (Infrastructural Synergy) sf] cjwf/0ff cjnDag ul/g]5 .

^=* If]qLo tyf cGt/f{li6«o ¿kdf ;kmn ePsf cEof;x¿nfO{ cjnDag ul/g]5 .

&= efjL ;f]r Vision

;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] k|of]uaf6 g]kfnnfO{ ;"rgf tyf 1fgdf cfwfl/t ;dfhdf ¿kfGt/0f ug]{ .

*= kl/b[io Mission

;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw dfkm{t b]ze/ ;'zf;g, lbuf] ljsf; Pj+ ul/aL Go"gLs/0fsf nIox¿ xfl;n ug'{ o; gLltsf] k|d'v kl/b[Zo /x]sf] 5 .

(= gLltsf k|d'v p2]Zox¿(=! ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwnfO{ ;a}sf] kx'Fr / qmozlQmof]Uo

(Afordable) agfpg] .(=@ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw dfkm{t lbuf], km/flsnf] / ;dfj]zL

cfly{s ;fdflhs ljsf; ug]{ .(=# ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw k"jf{wf/sf] ljsf; / lj:tf/ ug]{ .(=$ ;Defljt jftfj/0fLo, cfly{s ;fdflhs tyf k|ljlwsf] If]qdf

cfpg] r'gf}tLx¿sf] ;fdgf ug{ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] gjLgtd k|of]u, vf]h Pj+ cGj]if0fnfO{ k|f]T;fxg ug]{ .

(=% ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf If]qdf dfgj ;+;fwgsf] ljsf; ug]{ / ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw dfkm{t dfgj ;+;fwg ljsf;sf cj;/x¿ ;[hgf ug]{ .

(=^ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] k|of]uaf6 ;'zf;g k|j4{g ug]{ .

!)= gLltsf nIox¿o; gLltsf k|d'v nIox¿ b]xfoadf]lhd /x]sf 5g\ M!)=! cGt/f{li6«o ;~hfn tof/L (Network Readiness) tyf ljB'tLo

;/sf/ ;"rsfª\sdf ;g\ @)@) ;Dd ;du|df g]kfnsf] :yfg bf];|f] rf}yfO{ (Top second quartile) df k'¥ofOg] 5 .

Page 10: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷6

!)=@ ;g\ @)@) ;Dddf &% k|ltzt g]kfnLx¿nfO{ l8lh6n ;fIf/ agfOg]5 .

!)=# ;g\ @)@) ;Dddf () k|ltzt hgtf;dIf a|f]8Aof8 ;]jfsf] kx'Fr ;'lglZrt ul/g]5 .

!)=$ ;g\ @)@) ;Dddf g]kfnsf] s'n ufx{:Yo pTkfbgdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw pBf]u Pj+ ;]jfsf] of]ubfg b"/;~rf/ afx]s sDtLdf @=% k|ltzt k'¥ofOg]5 .

!)=% ;g\ @)@) ;Dddf ;Dk"0f{ g]kfnLdf OG6/g]6sf] kx'Fr ;'lglZrt ul/g]5 .

!)=^ ;g\ @)@) ;Dddf ljB'tLo ;/sf/sf] cjwf/0ffcg'¿k slDtdf *) k|ltzt gful/s–nlIft ;]jfx¿ cgnfOg (Online) dfkm{t k|bfg ul/g]5 .

!)=& ;g\ @)!& ;Dddf ;/sf/L k|;f/0f If]qnfO{ l8lh6n k|0ffnLdf ¿kfGt/0f ul/g]5 .

!!= gLltx¿!!=! ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwdf kx'Fr dfWod tyf ljifoj:t'

ljsf;!!=!=! ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw;DaGwL ;]jfx¿, /]l8of] tyf

6]lnkmf]g k|;f/0fsf] Jofks kx'Fr Pj+ lj:tf/ ;'lglZrt ug{ sfo{qmd th'{df u/L nfu" ul/g]5 .

!!=!=@ ;d'bfodf cjl:yt x'nfs tyf ;fd'bflos k':tsfnox¿nfO{ ljB'tLo Jofkf/ (e-commerc),

ljB'tLo ;/sf/ (e-governent) tyf OG6/g]6df cfwfl/t cGo ;]jf ;'ljwf k|bfg ug]{ dfWodsf] ¿kdf ljsl;t ug{ ljz]if sfo{qmx¿ NofOg]5 .

!!=!=# ;d'bfo, gful/s ;dfh tyf lghL If]qsf] ;d]t ;xeflutf ;'lglZrt ub}}{ z}lIfs ;+:yf, ljBfno, :jf:Yo ;+:yf, ufpF ljsf; ;ldlt tyf ;fd'bflos ejgx¿df ;d]t OG6/g]6;lxtsf] cfwf/e"t ;~rf/ ;'ljwfsf] pknAwtf ;'lglZrt ug{ Ps /fi6«JofkL sfo{qmd th'{df u/L nfu" ul/g]5 . o; qmddf :yfgLo lgsfosf] tNnf] tx;Dd OG6/g]6 ;]jf;lxtsf ;"rgf

Page 11: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷7gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

s]Gb|x¿sf] lj:tf/ ul/g]5 .!!=!=$ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] kx'Fr ckof{Kt /x]sf

u|fdL0f tyf b'u{d If]qx¿df ;f] k|ljlw lj:tf/sf] nflu o'jf tyf dlxnfx¿nfO{ kl/rflnt ul/g]5 .

!!=!=% ljsf; Pj+ ;fj{hlgs ;]jf k|jfx;DaGwL r'gf}tL ;fdgf ug{ ;"rgf tyf k|ljlwdf cfwfl/t gjLgtd tyf df}lns k|of]u (innovativeuse) k|j4{g ug{ ljz]if sfo{qmd nfu" ul/g]5 .

!!=@ u|fdL0f tyf b'u{d If]qx¿df ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] kx'Fr lj:tf/!!=@=! u|fdL0f tyf b'u{d If]qx¿df ;"rgf tyf ;~rf/

k|ljlwsf] pknAwtf ;'lglZrt ug{ ljz]if sfo{qmd th'{df ul/g]5 .

!!=@=@ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw kx'FreGbf aflx/ /x]sf] :yfgx¿df ;f] k|ljlw lj:tf/ ug{ u|fdL0f b"/;~rf/ ljsf; sf]if kl/rfng ul/g]5 .

!!=# ljz]if cfjZostf ePsf Pj+ ckfª\u JolQmx¿df ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw kx'Fr!!=#=! ljz]if cjfZostf ePsf tyf ckfª\u JolQmx¿df

;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw kx'Fr ;'lglZrt ug{ ljz]if sfo{qmd th'{df u/L nfu" ul/g]5 .

!!=$ o'jf, dlxnf tyf afnaflnsfx¿df ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw!!=$=! ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwnfO{ o'jf, dlxnf tyf

afnaflnsf;DaGwL ljifox¿ d"n k|jfxLs/0f ug]{ dfWodsf] ¿kdf :yflkt ub}{ nlug]5 . ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwhGo of]hgfx¿ sfof{Gjogsf qmddf l;h{gf x'g] cj;/x¿åf/f pQm ;d"xsf] ;zQmLs/0f ul/g]5 .

!!=$=@ dlxnf Pj+ o'jf nlIft ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwhGo

Page 12: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷8

sfo{qmdnfO{ ljz]if k|fyldstf k|bfg ul/g]5 . ;fy} jl~rtLs/0f tyf ljkGgju{df k/]sf ;d'bfox¿sf] nflu ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw ;'lglZrt ug{ ljz]if sfo{qmx¿ nfu" ul/g]5 .

!!=$=# ;"rgf k|ljlwsf] kx'Fr tyf k|of]udf n}ª\lus c;dfgtfsf] cj:yf lg/fs/0f ul/g]5 .

!!=$=$ o'jf tyf dlxnf;Fu ;/f]sf/ /fVg] ljifox¿df ljrf/ cfbfg k|bfg ;xh agfpg ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwdf cfwfl/t Kn]6kmd{x¿ lgdf{0f ug{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

!$=$=% ;"rgf ;dfh lgdf{0fdf dlxnf tyf o'jf ju{sf] ;xeflutf ;'lglZrt ul/g]5 .

!!=$=^ n}ª\lus lx+;f /f]syfd ug{sf ;fy} n}ª\lus lx+;fhGo lqmofsnfk lg?T;flxt ug{ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] l;h{gfTds k|of]u ug{ k|f]T;flxt ul/g]5 .

!!=% lzIff, cGj]if0f / ljsf;df ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw!!=%=! z}lIfs If]qdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwnfO{ ;dfof]hg

ub}{ tflnd tyf z}lIfs u'0f:t/ clej[l4sf] nflu ljz]if sfo{qmx¿ th'{df u/L nfu" ul/g]5 .

!!=%=@ /fi6«JofkL ¿kdf ljB'tLo ljBfno (e-school) tyf cGo ;DalGwt sfo{qmx¿ th'{df ub}{ ljB'tLo l;sfO (e-learning) ljB'tLo lzIff (e-education) sfof{Gjog ug'{sf ;fy} hLjgg ko{Gt l;sfOnfO{ k|j4{g ul/g]5 . pRr lzIff k|bfg ug]{ lzIff0f ;+:yfx¿sf] ;d]t ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwdf Ifdtf clej[l4 ul/g]5 .

!!=%=# lzIff dGqfnoåf/f th'{df ul/Psf] lzIffdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw;DaGwL u'?of]hgf (ICT in Education

Master Plan) sf] k|efjsf/L sfof{Gjogsf] nflu ljz]if Joj:yf ldnfOg]5 .

!!=^ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw;DaGwL pBf]u If]qsf] ljsf;!!=^=! ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwdf cfwfl/t ;fgf tyf demf}nf

Joj;fo (Small and Medium Enterprises SME) df

Page 13: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷9gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

nlIft kl/of]hgf th'{df u/L nfu" ul/g]5 .!!=^=@ gLlt lgdf{tf lgofds ;+:yf b"/;~rf/ ;]jf k|bfos

tyf pkef]Qmf;d]tsf] ;xeflutfdf cGt/lqmof k/fdz{ Pj+ ;+jfb ;xhLs/0fsf] nflu Ps ;+oGq lgdf{0f ul/g]5 .

!!=^=# ljb]zL sDkgLx¿af6 :yfgLo sDkgL, ;ª\3 ;+:yfnfO{ k|ljlw x:tfGt/0f (Technology Transfer) sf ;fy} j}b]lzs nufgL k|j4{g ug{ ljz]if /0fgLlt cjnDag ul/g]5 .

!!=^=$ cGt/f{li6«o :t/df k|lt:kwf{ ug{ ;Sg] ;"rgf tyf ;~rf/ pBf]u If]qsf] ljsf; ug{ ljz]if sfo{qmd th'{df u/L nfu" ul/g]5 . ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf If]qdf ljb]zL >f]t;d]tsf] kl/rfng u/L nfu" ul/g] kl/of]hgfx¿df :jb]zL Jofj;foLx¿nfO{ ;xefuL x'g] jftfj/0f lgdf{0f ul/g]5 .

!!=^=% g]kfn PsLs[t jfl0fHo /0fgLlt (Nepal Trade

Integration Strategy, 2010) df cfwfl/t jfl0fHo tyf cfk"lt{ dGqfnocGtu{t ;"rgf k|ljlw tyf ;"rgf k|ljlw k|jl4{t ;]jfx¿ (IT-ITES / BPO) Jofkf/ k|j4{g PsfO :yfkgf ul/g]5 .

!!=^=^ af}l4s ;DklQsf] clwsf/ uf]kgLotf tyf ;"rgf ;+/If0fsf If]qx¿df ljBdfg ;d:of lg/fs/0fsf nflu ljz]if lgofds Joj:yf nfu" ul/g]5 .

!!=^& lghL If]q ;d]tsf] ;xeflutfdf ;ˆ6j]o/ tyf ;]jf pBf]u k|j4{g af]8{ (Software & Services Promotion

Board) :yfkgf ul/g]5 .!!=^=* g]kfndf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwhGo pBf]u Pj+

;]jfx¿sf] lj:t[t ljj/0f ;ª\sng ug{ tyf o; If]qn] ef]lu/x]sf] r'gf}tL, k|lt:kwf{Tds Ifdtf / cj;/x¿sf] af/]df ;g\ @)!^ leq Ps lj:t[t cWoog (Diagnostic

study) ul/g]5 .!!=^=( sfe|]knf~rf]s lhNnfsf] ag]kfdf cjl:yt ;"rgf k|ljlw

kfs{df nufgL cfslif{t ug{ ljz]if pkfo cjnDag ul/g]5 .

Page 14: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷10

!!=& ;fgf tyf demf}nf Joj;fo Pj+ ljB'tLo Jofkf/ (e-Commerce)

!!=&=! ljB'tLo Jofkf/ (e-commerce) sf ;fy} ;/sf/L lgsfox¿df ;d]t cfly{s sf/f]af/nfO{ k|efjsf/L agfpg ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwdf cfwfl/t (on-line

payment) ;]jf tyf k4ltnfO{ ;zQm agfpg ljz]if sfo{qmx¿ th'{df u/L nfu" ul/g]5 .

!!=&=@ ljB'tLo Jofkf/ (e-commerce) sf] If]qdf /x]sf] cj;/ tyf r'gf}tLsf] lj:t[t cWoog sfo{ (National

e-commerce Readiness Assessment) ;DkGg ul/g]5 .

!!=&=# cGt/f{li6«o k|rng;Fu tfbfDo x'g] u/L ljB'tLo dfWodaf6 x'g] Jofkfl/s sfo{x¿sf] ;DaGwdf ;xfos sfg'gL Pj+ lgofds k|f¿k compatible legal &

Regulatory framework th'{df ul/g]5 .!!=&=$ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw Pj+ ljB'tLo Jofkf/sf]

;Gbe{df af}l4s ;DklQdflysf] clwsf/nfO{ ;'lglZrt ug{ ;DalGwt sfg'gnfO{ ;dofg's"n kl/dfh{g ul/g]5 .

!!=&=% jfl0fHo;DaGwL ;ª\3 ;+:yf;d]tsf] ;xeflutfdf g]kfndf ljB'tLo Jofkf/ k|j4{g ug{ ljz]if sfo{qmx¿ th'{df u/L nfu" ul/g]5 .

!!=&=^ JolQmut ;"rgf ;'/Iff tyf pkef]Qmf;DaGwL ;"rgfsf] uf]kgLotf ;'lglZrt ug]{ pkfox¿ cjnDag ul/g]5 .

!!=&=& ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] k|of]udfkm{t demf}nf tyf ;fgf pBf]ux¿sf] pTkfbgzLntf tyf k|lt:kwf{Tds Ifdtf clej[l4 ul/g]5 .

!!=&=* OG6/g]6 ahf/, Virtual Market Place nufotsf cjwf/0ffx¿ nfu" ub}{ lgof{td"vL ;fgf tyf demf}nf pBf]u Joj;fox¿sf] cGt/f{li6«o ahf/ kx'Fr ;'lglZrt ul/g]5 .

!!=&=( ;/f]sf/jfnfx¿;d]tsf] ;xeflutfdf sf/f]af/

Page 15: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷11gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

(Transaction) n]gb]g (clearing) tyf /fkm;fkm Settlement k"jf{wf/x¿ ;d]t ;dflxt x'g]u/L cgnfOg e'QmfgL k"jf{wf/ ;]jf (Payment infrastructure

services) x¿sf] :yfkgf tyf k|efjsf/L ;~rfng ;'lglZrt ul/g]5 .

!!=* s[lifdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw!!=*=! ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] gjLgtd k|of]udfkm{t

s[lif If]qsf] pTkfbsTj, k|lt:kwL{ Ifdtf / ahf/ lj:tf/nufotsf ljifodf ;Daf]wg ul/g]5 .

!!=*=@ s[lif If]q;Fu ;DalGwt ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] ljsf; Pj+ o; k|ljlwdf cfwfl/t ;]jf k|jfxdf lghL If]qsf] nufgL k|f]T;fxg ug{ ljz]if sfo{qmd NofOg]5 .

!!=( ko{6gdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw!!=(=! ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] k|efjsf/L k|of]uåf/f

ko{6g If]qsf] ;du| ljsf;df nufgL ug{ cfjZos pkfox¿ cnjDag ul/g]5 .

!!=(=@ lghL If]q;Fusf] ;xsfo{df k|d'v ko{6sLo uGtJox¿df ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] pknAwtf ;'lglZrt ul/g]5 .

!!=!) :jf:Yo If]qdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw!!=!)=! ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw dfkm{t ;d'bfox¿df

u'0f:t/Lo :jf:Yo ;]jf k|bfg ug{ ;/f]sf/jfnfx¿sf] ;xeflutfdf Pp6f lj:t[t /0fgLlts k|f¿k (Strategic Framework) tof/ u/L nfu" ul/g]5 .

!!=!)=@ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwdf cfwfl/t :jf:Yo ;]jf If]qdf nufgL k|j4{g ul/g]5 .

!!=!)=# :jf:Yo ;]jfdf hgzlQm ljsf;;d]tsf] nIoaf6 lgb]{lzt /xL Ps lj:tfl/t b"/:jf:Yo (Tele

Medicine) of]hgf th'{df u/L nfu" ul/g]5 .

Page 16: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷12

!!=!)=$ :jf:Yo ;+:yfx¿df ljB'tLo dfWodåf/f ;ª\slnt :jf:Yo ;]jf;DaGwL pkef]Qmfx¿sf] tYofª\ssf] uf]kgLotf ;'/lIft ug{ cfjZos sfg'gL tyf lgofds Joj:yf ul/g]5 .

!!=!)=% ;a} :jf:Yo ;+:yfx¿df a|f]8Aof08 OG6/g]6 ;]jf pknAw u/fOg]5 .

!!=!)=^ :jf:Yo ladf sfo{qmdnfO{ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] k|of]u u/L ;xh tyf kf/bzL{ ¿kdf nfu" ul/g]5 .

!!=!! b"/;~rf/ k"jf{wf/!!=!!=! ef}uf]lns kl/l:ylt cg's"n /fi6«JofkL ¿kdf

a|f]8Aof08 ;~hfn lj:tf/ ul/g]5 .!!=!!=@ b"/;~rf/ k"jf{wf/ lgdf{0fdf bf]xf]/f]kg x6fpg, ljB't\\

;8snufotsf ef}lts k"jf{wf/ ;Fu;Fu} b"/;~rf/ k"jf{wf/sf] ;d]t ;femf k|of]u ug{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

!!=!!=# u|fdL0f b"/;~rf/ ljsf; sf]ifsf] k|efjsf/L kl/rfng dfkm{t u|fdL0f tyf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] kx'Fr gk'u]sf] If]qdf k"jf{wf/ ljsf; ul/g]5 .

!!=!!=$ tf//lxt d]?b08Lo k"jf{wf/ (Wireless Backbone)

lgdf{0f ug{ kof{Kt e"–;txL dfOqmf]j]j lk|mSj]G;L (Terrestrial Microwave frequencey) sf] pknAwtf oyfzL3| ;'lglZrt ul/g]5 .

!!=!!=% cGt/f{li6«o cfa4tf (International Connectivity) df Jofks ;'wf/ ug{ ljz]if k|fyldstf lbOg]5 .

!!=!!=^ k|fs[lts ljkbkZrft\sf] cfjZostf d"Nofª\sgk|ltj]bgsf cfwf/df ljgfzsf/L e"sDksf sf/0f / cGo k|fs[lts k|sf]ksf sf/0f elTsPsf, lalu|Psf ;"rgf ;~rf/ k|ljlw / b"/;~rf/;DaGwL k"jf{wf/x¿sf] k'glgdf{0f Pj+ k'g:yf{kgf ul/g]5 .

!!=!!=& ljgfzsf/L e"sDkaf6 ePsf ;+/rgfx¿sf] k'glgdf{0f Pj+ k'g:yf{kgfdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] pRrtd k|of]u ul/g]5 .

Page 17: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷13gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

!!=!!=* :df6{ l;6L (Smart city) sf] cjwf/0ff nfu" ul/g]5 .!!=!!=( ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] lj:tf/sf nflu g]kfnn]

cfkm\g} e"–pku|x k|If]k0f ug]{;DaGwdf cfjZos sfo{ ug]{5 .

!!=!@ b"/;~rf/ ;"rgf tyf k|ljlw tyf k|;f/0faLrsf] sGeh]{G; (Convergence)

!!=!@=! xfnsf] k|fljlws ljsf;sf] k[i7e"lddf b"/;~rf/ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw tyf k|;f/0faLrsf] sGe/h]G;åf/f l;lh{t cj;/ tyf r'gf}tLx¿ ;fdgf ug{ ljBdfg gLlt, sfg'gL tyf lgofds k|fjwfg / ;+:yfut Joj:yfdf kl/dfh{g ul/g]5 .

!!=!@=@ k|zf/0f If]qnfO{ l8lh6n k|0ffnLdf ¿kfGt/0f ul/g]5 .

!!=!# hnjfo' kl/jt{gsf] c;/ Go"gLs/0fdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw!!=!#=! hnjfo' kl/jt{g cg's"ng (Climate Change

Adaptation) /0fgLltx¿df ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] gjLgtd Pj+ df}lns k|of]unfO{ k|f]T;fxg ub}{ nlug]5 . o;} ;Gbe{df ljB'tLo cg's"ng ;]jfx¿ (e-adaptation applications) sf] ljsf; u/L /fli6«o tyf :yfgLo cg's"ng sfo{qmd (National and local adaptation plan of action) ;~rfngnfO{ k|efjsf/L agfOg]5 .

!!=!$ jftfjf/0f tyf k|fs[lts >f]t Joj:yfkgdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw!!=!$=! jftfj/0f tyf k|fs[lts >f]t Joj:yfkgdf

;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] pkof]unfO{ a9fpFb} nlug]5 .

!!=!$=@ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwhGo kmf]xf]/ tyf cjz]if Joj:yfkg ubf{ jftfj/0fLo ;'/Iff Pj+ ;f:s[lts tyf k|fs[lts ;Dkbf ;+/If0f;DaGwL /fli6«o

Page 18: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷14

/0fgLltcGtu{t /xL ul/g]5 .

!!=!% On]S6«f]DofUg]l6s lkmN8hGo hf]lvd tyf ljB'tLo kmf]xf]/sf] ;'/lIft Joj:yfkg!!=!%=! ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw ;DalGwt pks/0fsf]

k|of]uaf6 l;lh{t kmf]xf]/x¿sf] Go"gLs/0f tyf Joj:yfkgsf] nflu ljz]if sfo{of]hgf lgdf{0f u/L nfu" ul/g]5 .

!!=!%=@ b"/;~rf/;DaGwL pks/0faf6 pT;u{ x'g] ljls/0fåf/f x'g] ;Defljt :jf:Yo hf]lvdaf/] hgrf;f] ;Daf]wg ug{ ljz]if sfo{of]hgf agfO{ nfu" ul/g]5 .

!!=!^ dfgj ;+;fwg ljsf;!!=!^=! u'0ffTds tyf ;ª\VofTds kIfx¿ ;dflxt u/L

;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw;DaGwL dfgj ;+;fwg ljsf; of]hgf th'{df u/L nfu" ul/g]5 .

!!=!^=@ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw If]qdf dfgj ;+;fwg ljsf;df ;+nUg lzIf0f ;+:yfx¿, tflnd k|bfg ug]{ lgsfox¿af6 ljifo j:t'sf] ultzLntfadf]lhd kf7\oqmd kl/dfh{g ug]{ gLlt cjnDag ul/g]5 . o;cg'¿k pQm ;+:yfx¿sf] Ifdtf clej[l4 ub}{ nlug]5 .

!!=!^=# dfgj ;+;fwgsf sfo{qmdx¿ th'{df ubf{ o'jf tyf n}ª\lus cjwf/0ffnfO{ ljz]if dxŒj k|bfg ul/g]5 .

!!=!^=$ ;"rgf tyf ;~rf/ ljwfdf u'0f:t/Lo dfgj ;+;fwg ljsf;sf] nflu cfwf/e"t lj1fg tyf k|fljlws lzIffnfO{ kl/dfh{g ub}{ nlug]5 .

!!=!^=% ljBfnodfkm{t ;d'bfonfO{ OG6/g]6 ;]jfdf cfa4 ug{ ;fd'bflos ljBfnox¿df OG6/g]6 ;]jf pknAw u/fOg]5 .

Page 19: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷15gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

!!=!& ;'zf;g tyf ;fj{hlgs ;]jf k|jfxdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw!!=!&=! ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] k|of]uåf/f ;fj{hlgs ;]jf

k|jfxnfO{ k|efjsf/L agfpg] ljBdfg k|of;x¿nfO{ lg/Gt/tf k|bfg ul/g]5 . o;} ;Gbe{df ;g\ @)!^ ;Dddf ljB'tLo ;/sf/ u'?of]hgf (e-government

master plan) ;+zf]wg tyf kl/dfh{g u/L nfu" ul/g]5 .

!!=!* k|fs[lts k|sf]k k"j{tof/L, Go"gLs/0f tyf p4f/df ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw!!=!*=! k|fs[lts k|sf]k;Fu ;DalGwt k"j{tof/L, ljkb\\ hf]lvd

Go"gLs/0f k"j{;"rgfnufotsf cfofdx¿ ;dfj]z u/L b"/;~rf/ tyf ;"rgf ;~rf/ k|ljlw;DaGwL ljkb\k"j{ tof/L of]hgf agfO{ nfu" ul/g]5 .

!!=!( b"/;~rf/ tyf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwdf ;fdfGh:otf cGt/ ;lqmotf tyf dfkb08 (Conformance, Interoperability & standards)

!!=!(=! b"/;~rf/ pks/0faLr x'g] /]l8of] x:tIf]k (Radio Interference) Go"gLs/0f cGt/–;lqmotf (Interoperability) u'0f:t/ tyf ljZj;gLotf ;'lglZrt ug{ o; If]qdf sfo{/t cGt/f{li6«o ;+:yfx¿;Fu ;d]tsf] ;xsfo{sf] lgofds Joj:yfdf cfjZos kl/dfh{g ul/g]5 .

!!=@) Snfp8 sDKo'l6ª (Cloud Computing)

!!=@)=! ;fj{hlgs lgsfox¿n] ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwhGo pks/0f tyf ;]jfx¿ vl/b ug]{ of]hgf ubf{ Snfp8 sDKo'l6ª (Cloud Computing) nfO{ Pp6f pko'Qm ljsNksf] ¿kdf cWoog ub}{ pQm cjwf/0ff cg'ko'Qm ePdf dfq} cGo ljsNk cjnDag ug'{kg]{ Joj:yf ul/g]5 .

Page 20: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷16

!!=@)=@ ljBdfg PsLs[t ;/sf/L 8f6f ;]G6/ (Government

Integrated Data center) sf] k|efjsf/L pkof]u dfkm{t ;/sf/L lgsfox¿df Ps Snfp8 sDko'l6ª tyf ;femf k"jf{wf/;DaGwL k|f¿k tof/ ul/g]5 .

!!=@! ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw k|of]udf ;'/Iff Pj+ ljZj;gLotf k|Tofe"lt!!=@!=! gful/ssf] ;"rgfsf] uf]kgLotf tyf j}rfl/s

:jtGqtfnufot cGo d"Nox¿ k|j4{g ug{ ;dofg's"n ;fOa/ ;'/Iff gLlt lgb]{lzsf lgdf{0f u/L nfu" ul/g]5 .

!!=@!=@ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] cjfl~5t k|of]usf ;fy} cgk]lIft ;"rgf k|jfx (Unsolicited Content)

lg?T;flxt ug{ b"/;~rf/ sDkgL tyf OG6/g]6 ;]jf k|bfosx¿nfO{ k|zf;lgs, k|fljlws tyf cGo pkfo cjnDag ug'{kg]{ afWosf/L Joj:yf ul/g]5 .

!!=@!=# ;fOa/ ck/fwsf] cg';Gwfg tyf cleof]hg (Prosecution) Joj:yfdf oyf]lrt kl/dfh{g ub}{ ljB'tLo sf/f]af/ P]gsf] k"0f{ sfof{Gjog ;'lglZrt ul/g]5 .

!@= /0fgLltx¿!@=! ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwdf kx'Fr dfWod tyf ljifoj:t'

ljsf;!@=!=! ljBfno, :jf:Yo ;+:yf tyf ;fj{hlgs

k':tsfnonufotsf ;fd'bflos ;+:yfx¿df ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw ;]jf lj:tf/ ul/g]5 .

!@=!=@ k|d'v ;/f]sf/jfnfx¿;d]tsf] ;xsfo{df :yfgLo tyf df}lns k/Dk/fut ljifoj:t' ljsf; (Local

& Indigenous) tyf :yfgLo 1fg tyf ;"rgf ;ª\sngnfO{ k|f]T;fxg ug{ ljz]if sfo{qmx¿ NofOg]5 . o;} ;Gbe{df g]kfndf k|rngdf /x]sf cGo efiff efifLdfkm{t klg ;"rgf tyf ;~rf/

Page 21: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷17gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

k|ljlw ;]jfsf] kx'Fr lj:tf/ ug{ :yfgLo efiffdf sDKo'l6ª\ (Local Language Computing) ug]{ cjwf/0ffnfO{ k|j4{g ul/g]5 .

!@=!=# /fli6«o ;fd'bflos tyf :yfgLo :t/df x'g] ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw;DaGwL ultljlwx¿df dlxnfx¿sf] cy{k"0f{ ;xeflutf ;'lglZrt ug{ ljz]if kxn ul/g]5 .

!@=!=$ OG6/g]6 pke]fQmfx¿nfO{ ;xh tyf k|efjsf/L tl/sfn] ljifoj:t' (Content) df kx'Fr ;'lglZrt ug{ oyf]lrt lgofds Joj:yf cjnDag u/L ljifoj:t' ljt/0f ;~hfn (Content Distribution

Network) x¿sf] :yfgLo pkl:ylt (Point of

Presence) nfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .!@=!=% OG6/g]6 ;'zf;g (Internet Good Governance)

sf] If]qdf cGt/f{li6«o :t/df x'g] ultljlwx¿df g]kfnsf] cy{k"0f{ ;xeflutf tyf k|ltlglwTj ;'lglZrt ul/g]5 . o;cGtu{t IPV-6 cjnDag tyf cGt/f{li6«o 8f]d]g g]d (Internatiional Domain

Names) sf] sfof{Gjog ul/g]5 .

!@=@ u|fdL0f tyf ;'b"/ Onfsfx¿df b"/;~rf/ Pj+ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] kx'Fr!@=@=! xfn ljBdfg ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] kx'Fr

gk'u]sf ;d'bfo tyf If]qx¿;DaGwL lgofds tyf gLltut Joj:yf tyf pQm Joj:yfsf] sfof{GjogaLrsf] cGt/ ljZn]if0f ul/g]5 .

!@=@=@ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] kx'Fraf6 aflx/ /x]sf If]q Pj+ ;d'bfox¿ klxrfg ub}{ cfjZos gLltut Joj:yfsf ;fy} u|fdL0f b"/;~rf/ ljsf; sf]if dfkm{t k|fKt x'g] ;|f]t pQm If]q tyf ;d'bfox¿df nlIft ug{ Ps lj:t[t cWoog u/L sfo{of]hgf agfOg]5 .

!@=@=# ;d'bfox¿nfO{ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] cy{k"0f{ k|of]udf ;Ifd agfpg Ps /fi6«JofkL l8lh6n

Page 22: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

h]7÷c;f/ @)&$g]kfn÷18

;fIf/tf sfo{qmd th'{df u/L nfu" ul/g]5 .!@=@=$ a|f]8Aof08 g]6js{ tyf ;]jfnfO{ u|fdL0f b"/;~rf/

ljsf; sf]if ;d]tsf] kl/rfngåf/f u|fdL0f tyf zx/L If]qx¿df lj:tf/ ug{ cfjZos Joj:yf ldnfOg]5 .

!@=@=% lhNnf ;b/d'sfdeGbf aflx/ k|lt:kwL{ ;"rgf tyf ;~rf/ ;]jfsf] lj:tf/ ug]{ jftfj/0f l;h{gf ug{ cfly{s, gLltut tyf lgofds k|f]T;fxgsf pkfox¿ cjnDag ul/g]5 . o;}cg'¿k b"/;~rf/ ;]jfsf] kx'Fraf6 k5fl8 k/]sf If]qx¿df Go"gtd pkef]Qmf d"Nodf a|f]8Aof08 ;]jf k|jfxsf] ;t{;lxt s]xL /]l8of] lk|mSj]G;L :k]S6«d (Radio Frequency

Spectrum) ljz]if Ohfht Joj:yf dfkm{t pknAw u/fOg]5 .

!@=@=^ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] lj:tf/ / k|of]usf nflu :yfgLo lgsfox¿nfO{ ;;t{ cg'bfg / u|fdL0f b"/;~rf/ ljsf; sf]ifaf6 /sd pknAw u/fpg ;lsg]5 .

!@=# ljz]if cfjZostf ePsf tyf ckfª\u JolQmx¿df ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] kx'Fr!@=#=! ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwdf ljz]if cfjZostf

ePsf tyf ckfª\u JolQmx¿sf] kx'Fr ;'lglZrt ug{ cfjZos sfo{qmd th'{df u/L nfu" ul/g]5 . o; sfo{df u|fdL0f b"/;~rf/ ljsf; sf]ifsf] e"ldsf / sfo{If]qdf cfjZos kl/dfh{g ul/g]5 .

!@=#=@ ljz]if cfjZostf ePsf tyf ckfª\u JolQm tyf To:tf ;d"xnfO{ ;xof]u ug]{ JolQmx¿nfO{ ;d]t nlIft u/L pko'Qm tflnd sfo{qmx¿ ;~rfng ul/g]5 .

!@=$ o'jf tyf dlxnf ju{sf] nflu ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw!@=$=! n}ª\lus c;dfgtf sd ug'{sf ;fy} n}ª\lus lx;f

Page 23: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷19h]7÷c;f/ @)&$

/f]syfd ug]{ / n}ª\lus lx+;f;DaGwL ph'/L k|lqmof ;xh agfpg tyf To; k|sf/sf 36gfx¿ / ;Daf]wg ;dGjo k|j4{g ug{ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] k|of]unfO{ a9fOg]5 .

!@=$=@ u|fdL0f If]qx¿df ljleGg ;/sf/L Pj+ u}/;/sf/L ;+:yfx¿dfkm{t o'jf tyf dlxnfx¿nfO{ ;"rgf k|ljlw;DaGwL tflnd ;~rfng ul/g]5 .

!@=$=# ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] k|of]udfkm{t o'jf tyf dlxnfx¿nfO{ /fli6«o gLlt lgdf{0f of]hgf th'{df nufotsf k|lqmofx?df ;xefuL u/fO{g]5 .

!@=$=$= ;'?jftL (Start-up) nufot OGSo'j]6/ kl/of]hgf (Incubator Project) x¿sf] k|j4{gdfkm{t o'jf tyf dlxnfx¿df ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw If]qdf pBdzLntf ljsf; ug{ ljleGg gLltut Joj:yf ul/g]5 .

!@=% lzIff cg';Gwfg tyf ljsf; (Research & Development) df ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw!@=%=! z}lIfs ;]jfnfO{ ;j{;'ne tyf k|efjsf/L agfpg

cgnfOg l;sfO (Online learning) k4ltsf] ljsf; Pj+ k|of]unfO{ k|f]T;fxg ub}{ nlug]5 .

!@=%=@ k|fylds, dfWolds tyf pRr lzIff If]qdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] k|of]unfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

!@=%=# /f]huf/d'vL bIftf (Employment Driven

Competencies) clej[l4 ug{ /fli6«o ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw kf7\oqmd tyf bIftf k|df0fLs/0f k4ltsf] ljsf; u/L nfu" ul/g]5 .

!@=%=$ lzIfs tflnd s]Gb|x¿nfO{ Ifdtf clej[l4sf ljz]if sfo{of]hgfdfkm{t lzIfsx¿nfO{ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwdf :t/Lo tflnd k|bfg ug{ Joj:yf ldnfOg]5 .

!@=%=% ;/f]sf/jfnfx¿;d]tsf] ;+nUgtfdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw;DaGwL vf]h tyf cGj]if0f (Research

Page 24: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷20

& Development) k|j4{g ug{ ljz]if sfo{qmd nfu" ul/g]5 .

!@=%=^ b'u{d tyf k|ljlwsf] kx'Fraf6 aflx/ /x]sf ;d'bfosf ljBfyL{, lzIfs tyf z}lIfs ;+:yfx¿df ;"rgf ;~rf/ k|ljlw pks/0f tyf ;]jfx¿df ;j{;'ne kx'Fr ;'lglZrt ul/g]5 .

!@=%=& ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwdf gjLgtd vf]h tyf cg';Gwfg k|j4{g ug{ ljZjljBfno / /fli6«o tyf cGt/f{li6«o cg';Gwfg ;+:yfx¿;Fusf] ;xsfo{nfO{ lg/Gt/ k|f]T;fxg ub}{ nlug]5 .

!@=%=* ljBfnox¿df ljB'tLo k':tsfno (e-library) sf] cGt/;~hfn lgdf{0f ul/g]5 .

!@=%=( v'nf ljZjljBfno (Open university) / b'/lzIff l;sfO (Distance learning) df ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] k|j4{g ul/g]5 .

!@=^ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] k|of]u!@=^=! ;"rgf k|ljlw kfs{df nufgL k|f]T;fxg ug{ ljz]if

sfo{qmd agfO{ nfu" ul/g]5 . o;} ;Gbe{df pQm kfs{df ;'?jftL (start up) nufot OGSo'j]6/ kl/of]hgf (incubator project) ;d]t cfslif{t ul/g]5 .

!@=^=@ ;g\ @)!^ ;Dddf g]kfndf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw pBf]u Pj+ Jofj;fosf] ljBdfg cj:yf, k|lt:kwL{ Ifdtfnufotsf ljljw cfofdx¿ ;d]6L Ps lj:t[t cWoog ul/g]5 .

!@=^=# :yfgLo ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwhGo pBf]u tyf ;]jfx¿ k|j4{g ug{ ljz]if s/ k|0ffnL tyf cfly{s k|f]T;fxgsf ljlw pkfox¿ cjnDag ul/g]5 .

!@=^=$ gjLgtd ljifoj:t' tyf ;]jfx¿sf] ljsf;nfO{ k|j4{g ul/g]5 .

!@=^=% ljZjljBfno ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw;Fu ;DalGwt lzIf0f ;+:yf, Jofj;flos tyf ljQLo ;+:yfx¿;Fusf]

Page 25: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷21gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

;d]t ;xsfo{df ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw If]qdf incubator program nufot pBdzLntf k|j4{g ug]{ ljz]if sfo{qmx¿ th'{df u/L nfu" ul/g]5 .

!@=^=^ cGt/f{li6«o ¿kdf k|lt:kwL{ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwhGo j:t' tyf ;]jfx¿ ljsl;t ug{ lghLIf]q;Fu ;d]tsf] ;xsfo{df cGt/f{li6«o dfkb08 (International Standards) tyf ;jf]{Qd cEof;x¿sf] (Best Practices) sf] k|of]unfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

!@=& ;fgf tyf demf}nf Joj;fo Pj+ ljB'tLo Jofkf/ (e-

commerce)

!@=&=! s[lif ko{6g tyf pTkfbgzLn If]qx¿df ;lqmo ;fgf tyf demf}nf Joj;fox¿df ljB'tLo Jofkf/sf] k|of]unfO{ lg/Gt/ k|f]T;fxg ul/g]5 .

!@=&=@ /fli6«o, If]qLo tyf cGt/f{li6«o :t/df x'g] Jofkfl/s sf/f]af/x¿df ljB'tLo sf/f]af/sf] cjwf/0ffnfO{ sfof{Gjog ul/g]5 .

!@=&=# g]kfndf cgnfOg k]d]G6sf] ljBdfg cj:yfsf] cWoog u/L ;'/lIft cGt/;lqmo (interoperable)

;j{;'ne tyf cGt/f{li6«o dfkb08;Fu ;d]t ;fd~h:o x'g] u/L e'QmfgL tyf /fkm;fkm k|0ffnL (Payment and Settlement System) ljsf; ul/g]5 .

!@=&=$ ;/sf/L :t/af6 x'g] e'QmfgL Joj:yfnfO{ ;dofg's"n kl/dfh{g ul/g]5 .

!@=&=% df]afOn kmf]gnfO{ ljQLo ;dfj]zLs/0f (Financial

inclusion) sf] Ps k|d'v dfWodsf] ¿kdf :yflkt ug{ cfjZos sfo{x¿ ul/g]5 . o; qmddf ;DalGwt lgsfox¿sf] ;Ddlt / ;xeflutfdf df]afOn a}lsª\ ;]jfnfO{ k|efjsf/L ¿kdf cl3 a9fOg]5 .

!@=&=^ g]kfndf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] If]qdf sfd

Page 26: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷22

ug]{ :jb]zL Pj+ ljb]zL JolQm tyf ;+:yfx¿sf] tYofª\s ;ª\sng u/L lghx¿n] ug]{ Joj;fonfO{ kf/bzL{ agfOg]5 .

!@=* s[lifdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw!@=*=! s[ifs ;DalGwt ;/sf/L lgsfo, s[lif

;xsf/Lx¿nufot cGo :yfgLo tyf /fli6«o :t/sf ;/f]sf/jfnfx¿nfO{ s[lif k|ljlw / ahf/ d"No;DaGwL ;"rgf tyf cGo pkof]uL ;"rgf pknAw u/fpg PsLs[t s[lif ;"rgf k|0ffnL (Integrated Agriculture Information System) sf] ljsf; ul/g]5 .

!@=*=@ k/Dk/fut tyf gjLgtd ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwaf/] ls;fg, s[lif ;xsf/L ;+:yfx¿ tyf s[lif k|fljlwsx¿sf] ;r]tgf tyf Ifdtf clej[l4 ug{ ljz]if sfo{qmx¿ th'{df ul/g]5 .

!@=*=# k|fs[lts ljkb\\af6 x'g] hf]lvd Go"gLs/0f sd ug'{sf ;fy} s[lif pTkfbgdf ;xof]u k'¥ofpg df};d;DaGwL k"j{ ;"rgf k|0ffnL ljsf; u/L nfu" ul/g]5 .

!@=( ko{6gdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw!@=(=! of]hgf lgdf{0f, cg'udg tyf d'Nofª\sg;DaGwL

tYofª\s ;ª\sngdf ;fy} ko{6g;DaGwL ljlzi6 ;]jf tyf uGtJoaf/] hfgsf/L k|bfg ug{ tyf Joj;fonfO{ ;xhLs/0f ug{ ;/f]sf/jfnfx¿nfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

!@=(=@ /fli6«o ;Dkbf ;+/If0f k|fs[lts ;|f]t Joj:yfkg tyf k"j{r]tgfjgL (Early Warning) ;Fu ;DalGwt sfo{x¿sf] Joj:yfkg ug{ PsLs[t ef}uf]lns ;"rgf k|0ffnLdf cfwfl/t k4ltsf] ljsf; ul/g]5 .

!@=(=# ko{6g pBf]u tyf Joj;fox¿nfO{ Joj;fo ;~rfng ahf/ k|j4{g tyf pTs[i6 ;]jf k|bfg ug{ ;xof]u

Page 27: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷23gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

k'¥ofpg] p2]Zon] Ps lj:t[t ko{6g ;"rgf k|0ffnLsf] ljsf; ul/g]5 .

!@=(=$ cltly ;]jf (Hospitality) ;DaGwL tflndsf] :t/Lotf tyf k|efjsfl/tf ;'lglZrt ug{ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] gjLgtd k|of]unfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

!@=(=% g]kfn e|d0f ug{ rfxg] ko{6sx¿nfO{ ljB'tLo k|j]zf1f (e-visa) k|bfg ug{ cfjZos Joj:yf ldnfOg]5 .

!@=(=^ kbofqf / kj{tf/f]x0fdf hfg] kbofqL / kj{tf/f]xLsf] nflu df};d eljiojf0fL ug]{ k|ljlwnfO{ ;"rgf k|ljlwsf] k|of]uaf6 ljZj;gLo agfOg]5 . o; sfo{df :jb]zL lj1x¿nfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

!@=!) :jf:Yodf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw!@=!)=! 6]lnd]l8l;gsf] k|efjsfl/tfnfO{ cem} clej[l4

ug{ tyf pQm k|ljlwdf cfwfl/t :jf:Yo ;]jf k|jfxsf] kx'Fr b]zJofkL ¿kdf lj:tf/ ug{ 6]lnd]l8l;g;DaGwL /0fg}lts k|f¿k ;g\ @)!^ leqdf agfO{ nfu" ul/g]5 .

!@=!)=@ ;a} k|sf/sf :jf:Yo ;+:yfx¿df ;"rgf tyf ;~rf/ k|fljlwsf] kx'Fr tyf pknAwtf ;'lglZrt ul/g]5 .

!@=!)=# :jf:Yo ;]jfdf sfo{/t hgzlQmsf] ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw k|of]udf bIftf clej[l4 ug{ ljz]if sfo{qmd th'{df ul/g]5 . o; ;Gbe{df :jf:Yo;DaGwL tflnd tyf hgzlQm ljsf; ug]{ ;+:yfx¿sf] Ifdtf clej[l4 ub}{ nlug]5 .

!@=!)=$ ;a} k|sf/sf ;g]{ jf g;g]{ /f]u tyf dxfdf/L;DaGwL ;r]tgf clej[l4 ug{ tyf Joj:yfkg ug{ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwdf cfwfl/t k4lt ljsf; ul/g]5 .

!@=!)=% :jf:Yo ;+:yfx¿df cfpg] la/fdLx¿;DaGwL ljB'tLo ;"rgfnfO{ ;'/lIft Pj+ uf]kgLo tj/df

Page 28: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷24

/fVg cfjZos Joj:yf ul/g]5 .!@=!)=^ /fli6«o :jf:Yo ladf sfo{qmddf ;"rgf ;~rf/sf]

cfw'lgs k|ljlw k|of]u ul/g]5 .

!@=!! b"/;~rf/ k"jf{wf/!@=!!=! u|fdL0f b"/;~rf/ ljsf; sf]if (Rural Telecome

Development Fund) sf] clwstd kl/rfng u/L kmfOa/ clK6s tyf tf/laxLg (wireless) k|ljlwdf cfwfl/t d]?b08Lo k"jf{wf/ (Back haul) b]zJofkL ¿kdf ljsf; ul/g]5 .

!@=!!=@ If]qLo tyf cGt/f{li6«o cfa4tf (connectivity)

;lxt ;fj{hlgs lghL ;fem]bf/L tyf cGo Joj:yf dfkm{t b'|tt/ ultsf] e/kbf]{ b"/;~rf/ d]?b08Lo k"jf{wf/ lgdf{0f ul/g]5 .

!@=!!=# Ohfht Joj:yf k|f¿kcGt/ut ef}lts k"jf{wf/sf] ;femf k|of]u g]6js{ cGt/cfj4tf (Interconnectivity) tyf ;]jf z'Ns lgwf{/0fnufotsf ljifox¿df ahf/df cfwfl/t lgb]{lzsf (Market Based

Guidelinces) agfO{ nfu" ul/g]5 .!@=!!=$ ;f;]s (SASEC) tyf PlzofnL ;"rgf /fhdfu{

(Asian Information Superhighway) nufotsf If]qLo tyf cGt/f{li6«o b"/;~rf/ ljsf; kl/of]hgfx¿df g]kfnsf] cy{k"0f{ ;eflutf tyf tL cfof]hgfx¿sf] g]kfnsf] tkm{af6 k|efjsf/L sfof{Gjog ul/g]5 .

!@=!!=% ;8s, ljB't\ tyf /]Nj] k"jf{wf/sf kl/of]hgfx¿ l8hfOgdf ;/f]sf/jfnfx¿;Fusf] ;xsfo{df ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw k"jf{wf/sf] k|fjwfg;d]t ;dfj]z ul/g]5 .

!@=!!=^ cGt/f{li6«o lkol/ª laGb'x¿ (International Peering

Points) dfkm{t x'g] OG6/g]6 k|of]udf Jooef/ sd ug{ tyf ;Defljt ;'/Iff hf]lvd (Security Risk)

Go"g ug{ :yfgLo lkol/ª laGb' cyjf :yfgLo

Page 29: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷25gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

PS;r]Gh (Local Peering Point and Local

Exchange) sf] k|of]u tyf k|efjsfl/tf k|j4{g ul/g]5 .

!@=!!=& b"/;~rf/ k"jf{wf/ lj:tf/nfO{ ;xhLs/0f ug]{ nIocg'¿k k"jf{wf/ :ynsf] clwsf/ (Right of

way) ;'lglZrt ug{ cjnDag ug'{kg]{ k|zf;lgs k|lqmof ;/n tyf r':t agfpg lgofds k|fjwfgx¿ kl/dfh{g ub}{ cGo cfjZos pkfox¿ cjnDag ul/g]5 .

!@=!!=* ;lqmo tyf lgliqmo k"jf{wf/ (Active & Passive

Infrastructure) sf] ;femf k|of]u k|j4{g ug{ cfjZos lgofds Joj:yf tyf lgb]{lzsfx¿ th'{df u/L nfu" ul/g]5 .

!@=!!=( df]afOn a|f]8Aof08 ;]jf lj:tf/ ug{ cfjZos nfut ldtJoL (Backhaul) ;]jf tyf tLj| ultsf] l8lh6n dfOqmf]j] ;~rf/ (Digital Microwave

Communication) sf nflu lk|mSj]G;L :k]S6«d Joj:yfkg ug]{ k|efjsf/L lgodg tyf cGo Joj:yf ldnfOg]5 .

!@=!!=!) :df6{ l;6Lsf] cjwf/0ff qmdzM sfof{Gjogdf nlug] 5 / o;sf nflu ;'?df s]xL zx/x¿ klxrfg u/L :df6{ l;6Lsf ¿kdf ljsf; ul/g]5 . ;f]xL cg'ejsf cfwf/df cGo zx/x¿nfO{ klg ;doa4 ¿kdf :df6{ l;6Lsf ¿kdf ljsf; ul/g]5 .

!@=!!=!! g]kfnnfO{ pknAw cla{6n :n6 (Orbital Slot) pkof]u ug]{ ;DaGwdf ;DefJotf cWoog ul/g]5 .

!@=!@ b"/;~rf/ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw tyf k|;f/0fsf] sGe/h]G; (Convergence)

!@=!@=! Convergence åf/f l;lh{t cj;/ tyf r'gf}tLx¿ ;Daf]wg ug{ ljBdfg sfg'gL, lgofds tyf ;+:yfut Joj:yfx¿df cfjZos kl/dfh{g ul/g]5 .

Page 30: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷26

!@=!@=@ k|;f/0f If]qnfO{ l8lh6n k|0ffnLdf ¿kfGt/0f ug{ tof/ ul/Psf] ;doa4 dfu{–lrq sfof{Gjogdf NofOg]5 .

!@=!# hnjfo' kl/jt{gsf] k|efj Go"gLs0fdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw!@=!#=! hnjfo' kl/jt{g cg's"ng k|lqmofx¿df cfpg]

r'gf}tLx¿nfO{ ;Daf]wg ug{ df]afOn kmf]g, ;fd'bflos /]l8of], OG6/g]6 tyf cGo ;DalGwt ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw dfWox¿sf] gjLgtd (Innovative) k|of]unfO{ k|j4{g ul/g]5 .

!@=!#=@ j[xQ/ cg's"n nIox¿ (Climate Change

Adaptation Goals) xfl;n ug{ cfjZos ;"rgf tyf 1fg cfbfg k|bfg, Ifdtf clej[l4, g]6jls{ª tyf ljB'tLo cg's"ng ;]jfx¿ (e-adaptation

Applications) nufotsf If]qx¿df ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] k|of]u k|j4{g ul/g]5 .

!@=!#=# /fli6«o tyf :yfgLo cg's"n sfo{of]hgf (National

and Local Adaptation Plan of Action) sf] ;kmn tyf k|efjsf/L sfof{Gjogdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] clwstd k|of]u ul/g]5 .

!@=!$ jftfj/0f tyf k|fs[lts >f]t Joj:yfkgdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw!@=!$=! ef}uf]lns ;"rgf k|0ffnL (Geographic Information

System) b'/ ;+j]bg (Remote Sensing) tyf df};d k"jf{g'dfg k|ljlw k|of]u u/L jftfj/0fLo r'gf}tL Joj:yfkgdf ;/f]sf/jfnfx¿sf] Ifdtf clej[l4 ub}{ nlug]5 .

!@=!% On]S6«f] DofUg]l6s lkmN8 (Electro Magnetic Field) sf] ;Defljt :jf:y hf]lvd tyf On]S6«f]s kmf]xf]/ Joj:yfkg!@=!%=! g]kfndf ljB't\ r'DasLo If]qsf] Go"gtd laGb' (EMF

Page 31: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷27gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

Threshhold) sf] lgwf{/0f ljZj :jf:Yo ;ª\u7g (World Health Organization / International

Commission on Non-Lonising Radiation

Protection (WHO/ICNIRP) åf/f hf/L lgb]{lzsfsf] cfwf/df ul/g]5 . o;sf cltl/Qm /]l8of] lk|mSj]G;Laf6 ;Defljt hf]lvdsf] Joj:yfkg;DaGwL gLlt lgdf{0f ul/g]5 .

!@=!%=@ EMF hf]lvd Go"gLs0f ug{ :j]lR5s tyf afWosf/L b'j} pkfo cjnDag ul/g]5 .

!@=!^ dfgj ;+;fwg ljsf;!@=!^=! ;du| ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] ljsf;, lj:tf/

/ k|j4{g ;xhLs/0f lgodg ug{ ljBdfg ;"rgf tyf ;~rf/ dGqfno, ;"rgf k|ljlw ljefu, g]kfn b"/;~rf/ k|flws/0fnufotsf lgsfox¿sf] k'g/;+/rgf ul/g]5 .

!@=!^=@ ;"rgf ;~rf/ k|ljlw pBf]u tyf z{}lIfs ;+:yfx¿;d]tsf] ;xeflutfdf cNksfnLg, dWod tyf bL3{sfnLg ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw;DaGwL dfgj ;+;fwg ljsf; of]hgf nfu" ul/g]5 .

!@=!^=# b"/;~rf/ tyf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw ljwfx¿df u'0f:t/Lo lzIff tyf tflnd k|bfg ug{ gd"gf s]Gb|x¿ (Centers for Excellence) :yfkgf ul/g]5 .

!@=!^=$ l8lh6n ;fIf/tf (Digital literacy) clej[l4 ug{ /fli6«o l8lh6n ;fIf/tf sfo{qmd th'{df u/L nfu" ul/g]5 .

!@=!^=% ;Dk"0f{ gufl/sx¿df kx'Fr k'Ug] u/L ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw ;r]tgf sfo{qmd nfu" ul/g]5 .

!@=!^=^ ;fh{lgs tyf lghL If]qdf sfo{/t ;+:yfx¿nfO{ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw;DaGwL bIftf clej[l4 tyf ;du| ¿kdf dfgj ;+;fwg ljsf;df nufgL clej[l4 ug{ ljz]if kxn ul/g]5 .

!@=!^=& :yfgLo lgsfo lghL If]q tyf gful/s ;dfh;d]tsf]

Page 32: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷28

;xeflutfdf ;d'bfodf nlIft ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw tflnd tyf ;r]tgf sfo{qmx¿ nfu" ul/g]5 .

!@=!^=* zf/Ll/s czQmtf ePsf tyf c;xfo ;d"xx¿sf] ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwdf kx'Fr ;'lglZrt ug{ ljz]if sfo{qmd th'{df u/L nfu" ul/g]5 .

!@=!^=( ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw If]qsf] hgzlQm ljsf; ug{ tflnd k|bfos ;+:yfx¿ dfkm{t cGt/f{li6«o dfGotf k|fKt tflndx¿ ;~rfng ul/g]5 .

!@=!^=!) lzIff dGqfnoåf/f th'{df ul/Psf] lzIffdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw u'?of]hgfsf] k|efjsf/L sfof{Gjog ul/g]5 .

!@=!& ;'zf;g tyf ;fj{hlgs ;]jf k|jfxdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw!@=!&=! ljB'tLo ;'zf;gsf k|of;x¿sf] ultzLntf Pj+

k|efjsfl/tf ;'lglZrt ug{ ;+:yfut Joj:yf ;'b[9 ul/g]5 . o; qmddf ue/d]G6 OG6/k|fOh]h cfls{6]Sr/ (GEA) /fli6«o OG6/ck/]laln6L k|m]djs{ (Government Interoperebiolity Framework) nufotsf k|f¿kx¿sf] sfof{Gjog ul/g]5 .

!@=!&=@ g]kfnsf] ljB'tLo ;'zf;g;DaGwL lqmofsnfkx¿ v'nf ;/sf/ (Open Government) sf] cjwf/0ffaf6 lgb]{lzt /xg]5g\ . o; ;Gbe{df ;"rgf tyf tYofª\sx¿ ljleGg dfWodaf6 ljZn]if0f ug{ ;lsg] :j¿k (Formet) df pknAw u/fpg] Joj:yf ul/g]5 .

!@=!&=# zf;g k|0ffnL ;~rfngdf ;dfj]lztf tyf ;xeflutf k|j4{g ug{ ;fdflhs ;~hfnsf] k|efjsf/L k|of]unfO{ k|f]T;fxg ub}{ nlug]5 .

!@=!&=$ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] l;h{gzLn k|of]uåf/f ;fj{hlgs ;]jf k|jfxdf gjLgtd k|of]ux¿ e}/x]sf] ;Gbe{df pQm k|ljlwdf sd{rf/Lx¿sf] bIftf

Page 33: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷29gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

clej[l4 ul/g]5 .!@=!&=% gLlt tyf of]hgf lgdf{0f k|lqmofdf ef}uf]lns

;"rgfsf] dfWodåf/f k|efjsf/L ;xof]u k'¥ofpg /fli6«o ef}uf]lns ;"rgf k|0ffnL k"j{wf/ (National

Geographic Information Infrastructure) sf] ljsf; ul/g]5 .

!@=!&=^ :df6{ l;6Lsf] cjwf/0ffcg'¿k gu/kflnsfnfO{ qmdzM :Dff6{ l;6Lsf] ¿kdf kl/0ft ul/g]5 . o; sfo{nfO{ zx/L ljsf; dGqfnodfkm{t cl3 a9fOg] 5 .

!@=!* k|fs[lts k|sf]k k"j{tof/L, Go"gLs/0f tyf p4f/df ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw!@=!*=! k|fs[lts k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0f k"jf{g'dfg,

k"j{tof/L, c;/ Go"gLs/0f tyf p4f/df ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] k|of]uaf/] sfo{qmd th'{df u/L nfu" ul/g]5 .

!@=!*=@ k|fs[lts k|sf]k k"j{tof/L, c;/ Go"gLs/0f /fxt tyf p4f/df cGt/f{li6«o :t/df ePsf ;kmntd k|rngx¿ (Best Practices) g]kfnsf] ;Gbe{df k|efjsf/L agfpg ljz]if kxn ul/g]5 . ljkt\sf a]nf b"/;~rf/ ;]jfnfO{ b'?:t ¿kdf kl/rfng ug{ ljkb\ Joj:yfkgnfO{ ;xh agfpg Ps cfktsfnLg b"/;~rf/ /0fgLlt tof/ u/L sfof{Gjog ul/g]5 .

!@=!( b"/;~rf/ tyf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwdf ;fdGh:otf cGt/ ;lqmotf tyf dfkb08 (Conformance, Interoperability &

Standards)

!@=!(=! cGt/f{li6«o b"/;~rf/ ;ª\3 (ITU) nufotsf dfgs lgwf{/0f k|ltli7t ;+:yfx¿åf/f ljsl;t ;fd~h:otf d"Nofª\sg k|f¿k (Conformity-

Assessment Regimes) cª\uLsf/ ub}{ g]kfnn]

Page 34: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷30

cfoft ug]{ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw ;~hfn tyf pks/0fsf] ljZj;gLotf, u'0f:t/ lgwf{/0f tyf pQm pks/0fx¿aLr cGt/f{li6«o:t/d} :yflkt dfgsadf]lhdsf] cGt/–;lqmotf (Interoperability) ;'lglZrt ug{ ljz]if kxn ul/g]5 . ;fy} ;fd~h:otf / cGtlq{motf (Conformance and

Interoperability) sf] If]qdf hgzlQmsf] ljsf; ul/g]5 .

!@=@) Snfp8 sDKo'l6ª\u (Cloud Computing)

!@=@)=! Snfp8 sDKo'l6ª\usf] qmlds ljsf;af6 l;lh{t cj/x¿sf] pkof]u ub}{ pQm k|ljlwnfO{ ljB'tLo ;'zf;gsf] k|of;sf] Ps k|d'v cfofdsf] ¿kdf :yflkt ug{ /fli6«o Snfp8 sDKo'l6ª\u /0fgLlt ;g\ @)!& ;Dddf nfu" ul/g]5 .

!@=@)=@ g]kfnsf ;/sf/sf] PsLs[t 8f6f ;]G6/ (GIDC) df /x]sf >f]tx¿ k|of]u ub}{ Ps Snfp8 sDKo'l6ª\u k"jf{wf/ lgdf{0f ul/g]5 . o;cg'¿k ;g\ @)!* leqdf ;/sf/n] sDtLdf klg !) j6f ljB'tLo dfWod (Online) åf/f k|bfg ul/g] ;]jfx¿ Snfp8 sDKo'l6ª\u k"jf{wf/ dfkm{t k|jfx ug]{ Joj:yf ldnfOg]5 .

!@=@)=# ;/sf/L lgsfox¿åf/f s'g} klg ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwhGo pks/0f tyf ;]jfx¿df nufgL ug'{k"j{ Snfp8 sDKo'l6ª\u (Cloud Computing) ljsNksf] lj:t[t d"Nofª\sg ug]{ kl/kf6L ldnfOg]5 .

!@=@! ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw k|of]udf ;'/Iff Pj+ ljZjf; k|Tofe"lt!@=@!=! k|efjsf/L sfg'gL Joj:yfdf cfwfl/t ;fOa/

ck/fwsf] /f]syfd tyf clehgsf] k|0ffnLsf] ljsf; ul/g]5 . ;fOa/ ck/fw /f]syfd tyf cg';Gwfg ug{ sfg'g sfof{Gjog lgsfo (Law Enforcement

Agencies) x¿sf] Ifdtf clej[l4 ub}{ nlug]5 .

Page 35: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷31gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

!@=@!=@ cgnfOg ;'/Iff k|Tofe"t ug{ tyf tT;DaGwL r]tgf clej[l4 ug{ JolQm tyf Joj;fo nlIft sfo{qmx¿ th'{df u/L nfu" ul/g]5 .

!@=@!=# ;/sf/L tflnd s]Gb|x¿;Fu ;d]tsf] ;xsfo{df pRr:t/sf] ;fOa/ ;'/Iff r'gf}tL ;fdgf ug{ Ps j[xt Ifdtf clej[l4 sfo{qmd th'{df u/L nfu" ul/g]5 .

!@=@!=$ pko'Qm ;+oGqsf] dftxtdf Ps ;fOa/ ;'/Iff lgsfo (Cyber Security Cell) :yfkgf ub}{ ;fOa/ cfqmd0f klxrfg /f]syfd k|lt/Iffnufotsf cfofdx¿sf] k|efjsf/L ;Daf]wg x'g] Joj:yf ldnfOg]5 . o;} ;Gbe{df ;"rgf tyf ;~rf/ dGqfnodf cfktsfnLg sDKo'6/ p4f/ ;d"x (Computer Emergency Response Team) :yfkgf u/L ;fOa/ ;'/Iff;DaGwL r'gf}tLx¿ zL3| ;Daf]wg ug]{ Joj:yf ldnfOg]5 .

!@=@!=% ;DalGwt z}lIfs ;+:yfx¿;Fu ;d]tsf] ;xsfo{df ;fOa/ ;'/Iffsf If]qdf kof{Kt hgzlQmsf] ljsf; ul/g]5 .

!@=@!=^ ljz]if1tfsf] tflnd (Certifi ed Specialist Training) dfkm{t ;"rgf ;'/Iff lj1x¿sf] lg/Gt/ bIftf clej[l4sf sfo{qmd nfu" ul/g]5 .

!@=@!=& ;fOa/ ;'/Iff lzIff k|bfg u/L ;du|df ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] k|of]ustf{nfO{ ;Ifd agfpg ljz]if sfo{qmd th'{df ul/g]5 .

!@=@!=* ljB'tLo sf/f]af/ P]g, @)^# df pNn]lvt k|fjwfgcg'¿k ;"rgf k|ljlw Gofoflws/0f (IT

Tribunal) :yfkgf ul/g]5 .

!#= ;+:yfut Joj:yf!#=! ljifout lgsfox¿sf] e"ldsf / lhDd]jf/L

!#=!=! o; gLltsf] sfof{Gjodf g]t[TjbfoL / k|fljlws

Page 36: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷32

;xof]u e"ldsf ;"rgf tyf ;~rf/ dGqfnosf] /xg]5 .

!#=!=@ cfkm\gf] If]qdf k/]sf gLlt Pj+ /0fgLltx¿sf] k|efjsf/L sfof{Gjog ug]{ lhDd]jf/L ljifout dGqfnox¿sf] x'g]5 .

!#=@ lgb]{zs ;ldltsf] u7gof] gLlt sfof{Gjogsf] nflu ;"rgf tyf ;~rf/ dGqfnodf b]xfoadf]lhd kbflwsf/Lx¿ ePsf] Ps lgb]{zs ;ldlt u7g ul/g]5 M!= df= dGqL ;"rgf tyf ;~rf/ dGqfno – cWoIf@= ;b:o, /fli6«o of]hgf cfof]u -;DalGwt

If]q x]g]{_ – ;b:o#= ;lrj, k|wfgdGqL tyf dlGqkl/ifb\sf]

sfof{no -cfly{s tyf k"jf{wf/ x]g]{ – ;b:o$= ;lrj, cy{ dGqfno – ;b:o%= ;lrj, sfg'g Gofo ;+ljwfg;ef tyf

;+;bLo dfldnf dGqfno – ;b:o^= ;lrj, u[x dGqfno – ;b:o&= ;lrj, lj1fg k|ljlw tyf jftfj/0f dGqfno – ;b:o*= ;lrj, lzIff dGqfno – ;b:o(= ;lrj, :jf:Yo tyf hg;ª\Vof dGqfno – ;b:o!)= ;lrj, ;"rgf tyf ;~rf/ dGqfno – ;b:o!!= ;lrj, ;ª\3Lodfldnf tyf :yfgLo

ljsf; dGqfno – ;b:o

!@= cWoIf, g]kfn b"/;~rf/ k|flws/0f – ;b:o!#= ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw;DaGwL

sDtLdf Ps hgf dlxnf ;lxt ljifout ljz]if1 -@ hgf_ – ;b:o!$= ;x;lrj, ;"rgf tyf

;~rf/ dGqfno – ;b:o–;lrj

Page 37: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷33gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

o; gLltsf] k|efjsf/L sfof{Gjog ug{ lgb]{zs ;ldltsf] g]t[TjbfoL e"ldsf /xg]5 . lgb]{zs ;ldltn] ;/sf/L tyf lghL If]qsf ljifout ljz]if1, ;DalGwt ;/f]sf/jfnfx¿ /x]sf] gLlt sfof{Gjog pk;ldlt u7g ug{ ;Sg]5 .

!#=@ o; gLltdf pNn]lvt gLlt tyf /0fgLltx¿ sfof{Gjog of]hgf agfO{ nfu" ul/g]5 .

!$= >f]t Joj:yfkgof] gLlt sfof{Gjog ug{ ;fj{hlgs tyf lghL If]qsf] >f]t kl/rfng

ul/g]5 . u|fdL0f b"/;~rf/ ljsf; sf]if tyf ljleGg cGt/f{li6«o ;fem]bf/ ;ª\3 ;+:yfx¿af6 k|fKt x'g] cfly{s tyf k|fljlws ;xof]u o; gLlt sfof{Gjogsf >f]tsf] ¿kdf pkof]u ul/g]5 .

!%= sfg'gL tyf lgofds Joj:yfo; gLltsf] k|efjsf/L sfof{Gjog ;'lglZrt ug{ cfjZos sfg'gL

tyf lgofds Joj:yf ldnfOg]5 .

!^= cg'udg tyf d"Nofª\sgo; gLltnfO{ ;do tflnsf;lxtsf] sfo{ of]hgf agfO{ sfof{Gjog

ul/g]5 . gLlt sfof{Gjogsf] cg'udg ug{ cg'udg tyf d"Nofª\sg k|f¿k (Monitoring & Evaluation Framework) tof/ ul/g]5 . ;fy} of] gLlt sfof{Gjog cg'udg tyf d"Nofª\sg ug]{ bfloTj lgb]{zs ;ldltsf] x'g]5 .

!&= k"jf{g'dfg tyf hf]lvdk|:t't gLlt th'{df ubf{ b]xfoadf]lhd k"jf{g'dfg tyf hf]lvddf

cfwfl/t /xL ul/Psf] 5 .

k"jf{g'dfg Assumptions

b]z ljsf;sf j[xQ/ nIfx¿ xfl;n ug{ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] ljsf;df cfpFbf lbgx¿df pNn]Vo >f]t ;fwgsf] Joj:yfsf ;fy} pRr

Page 38: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷34

:t/sf] /fhg}lts k|lta4tf /xg]5 .o; gLltsf] k|efjsf/L sfof{Gjog ul/Fbf ljz]ift ;fj{hlgs ;]jf

k|jfxdf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] dfu pNn]Vo ¿kdf a9\g uO{ pQm If]qdf lghL If]q;d]tsf] nufgL k|r'/ dfqdf a9\g]5 .

;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw If]qdf nufgL cfslif{t ug{ lz3|fltzL3| cfjZos sfg'gL tyf lgofds ;'wf/ u/L Ohfht kq tyf lk|mSj]G;L O:k]S6«d pknAwtfdf b]lvPsf r'gf}tLx¿sf] plrt tyf k|efjsf/L ;Daf]wg x'g]5 .

hf]lvd (Risk)

cfjZos sfg'gL tyf lgofds Joj:yfdf ck]lIft ;'wf/ cefj x'g uO{ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw If]qdf nufgL jftfj/0f sdhf]/ x'g;Sg] 5 .

ljBdfg pmhf{ ;ª\s6sf] lg/Gt/tfn] ubf{ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] ;du| dfudf sdL x'g uO{ lghL If]qsf] nufgL ;Defjgfdf gsf/fTds c;/ kg{ ;Sg]5 .

;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw ljsf; / lj:tf/;DaGwL k|of;df ck]lIft cg'udg tyf lgu/fgL sdhf]/ x'g uO{ Jofkfl/s nfeeGbf aflx/ /x]sf If]qx¿ ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwsf] kx'Fraf6 jl~rt /lx/xg] cj:yf l;h{gf x'g ;Sg]5 .

!*= vf/]hL;"rgf k|ljlw gLlt, @)^& vf/]h ul/Psf] 5 . ;"rgf k|ljlw gLlt, @)^&

adf]lhd eP u/]sf sfdx¿ o;} gLltadf]lhd eP u/]sf] dflgg]5 .

Page 39: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷35gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

/fli6«o ;'/Iff gLlt, @)&#

kl/ro!=! ljifo k|j]z

g]kfnsf] ax'hftLo, ax';f+:s[lts, ax'eflifs, ax'wfld{s tyf ef}uf]lns ljljwtfo'Qm ljz]iftfsf] kl/j]zdf /fli6«o Pstf, ;fdflhs Pj+ ;f+:s[lts P]Soa4tf, ;lxi0f'tf / ;b\efjsf] ;+/If0f Pj+ k|j4{g cfjZos 5 . g]kfnsf] ;+ljwfgn] g]kfnsf] :jtGqtf, ;fj{ef}ldstf, ef}uf]lns cv08tf, /fli6«o Pstf, :jfwLgtf / :jfledfgnfO{ cIf'00f /fvL hgtfsf] ;fj{ef}d clwsf/, :jfoQtf / :jfzf;gsf] clwsf/nfO{ cfTd;ft\ u/]sf] 5 . juL{o, hftLo, If]qLo, eflifs, wfld{s, n}ª\lusnufot ;a} k|sf/sf lje]b / 5'jf5'tsf] cGTo u/L cfly{s ;dfgtf, ;d[l4 / ;fdflhs Gofo ;'lglZrt ug{ ;dfg'kflts ;dfj]zL / ;xeflutfd"ns l;4fGtsf cfwf/df ;dtfd"ns ;dfhsf] lgdf{0f ug]{ ;ª\sNk u/]sf] 5 .

hgtfsf] k|lt:kwf{Tds ax'bnLo nf]stflGqs zf;g k|0ffnL, gful/s :jtGqtf, df}lns clwsf/, dfgj clwsf/, aflnu dtflwsf/, cfjlws lgjf{rg, k"0f{ k|]; :jtGqtf tyf :jtGq, lgikIf / ;Ifd Gofokflnsf / sfg'gL /fHosf] cjwf/0ffnufotsf nf]stflGqs d"No / dfGotfdf cfwfl/t ;dfhjfbk|lt k|lta4 /xL ;d[4 /fi6« lgdf{0f ug]{ lbzf g]kfnsf] ;+ljwfgn] cfTd;ft\ u/]sf] 5 . ;ª\3Lo nf]stflGqs u0ftGqfTds zf;g Joj:yfsf] dfWodåf/f lbuf] zflGt, ;'zf;g, ljsf; / ;d[l4 xfl;n ug{ dfu{ lgb]{zg u/]sf] 5 . log} p2]Zo / nIoaf6 lgb]{lzt eO{ of] /fli6«o ;'/Iff gLlt th'{df ul/Psf] 5 .

!=@ ;'/Iff / /fli6«o ;'/Iff gLltsf] cy{!=@=! ;'/Iff ax'–cfoflds ljifo ePsf]n] o;n] d'n'ssf]

;fj{ef}ldstf, /fli6«o cv08tf, ef}lts, ;fdflhs, cfly{s, ;f+:s[lts / dfgjLo kIfnfO{ ;d]6\b5 . ;'/Iff gLlt cGtu{t ;fj{hlgs / lghL d"No dfGotfx¿, /fli6«o ;Ddfg / uf}/j, lhpwg Pj+ ;fdflhs–;f+:s[lts d"Nosf] ;'/Iff / ;+/If0f klg kb{5g\ . jftfj/0f, ;'zf;g, ljsf; / dfgj clwsf/sf] kIfnfO{ klg /fli6«o ;'/Iff gLltn] ;d]6\b5 . oL If]qdf pTkGg x'g] ;d:of / hf]lvdnfO{ Go"g ub}{ ;du|df /fi6«sf clt

Page 40: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷36

dxŒjk"0f{ /fli6«o lxtx¿sf] /Iff ;'/Iff gLltsf] sfof{Gjogåf/f ul/G5 . o;cGtu{t /fli6«o ;'/Iff ;'lglZrt ug]{ ;}lgs ;'/Iff, k|fyldstf / pkfonufotsf kIf cfofdx¿ kb{5g\ .

!=@=@ /fli6«o ;'/Iffn] ef}uf]lns, ;fdflhs, cfly{s / /fhgLlts ¿kdf b]zsf] k"0f{ ;'/IffnfO{ a'emfpF5 . x/]s b]zn] cfkm\gf cfwf/e"t d"No / dfGotfdf cfwfl/t /fli6«o cfsfª\Iff / clt dxŒjk"0f{ /fli6«o lxtsf ljifox¿sf] klxrfg u/]sf] x'G5 . o:tf /fli6«o cfsfª\Iff / lxtsf ljifonfO{ afXo cfqmd0f jf cfGtl/s bafa / r'gf}tLx¿af6 ;'/lIft ub}{ ;+j4{g / k|j4{g ug'{kg]{ x'G5 . o;/L /fli6«o ;'/Iff gLlt /fHo / gful/ssf nflu /fHon] pknAw u/fpg] ;'/Iffsf] ;du| ;+/rgf / sfof{Gjogsf] PsLs[t :j¿k xf] .

!=@=# /fli6«o ;'/Iff gLltsf] jt{dfg / eljio;Fu 3lgi6 ;DaGw /xG5 . o;n] /fHosf] lxt / rf;f]nfO{ ;Daf]wg ub}{ ljBdfg / ;Defljt vt/f Pj+ cj;/x¿nfO{ Wofgdf /fvL lbzf lgb]{z ub{5 . /fli6«o ;'/Iff gLlt /fHosf] ;'/Iff;DaGwL d"n gLlt ePsf]n] o;n] /Iff gLlt / cfGtl/s ;'/Iff gLlt h:tf ;xfos gLltx¿nfO{ lgb]{lzt ub{5 .

!=@=$ /fi6«–/fi6«aLrdf k/Dk/fut tgfjx¿sf] :j¿k km]/abn eO{ ;+;f/sf ljleGg efudf hftLo, eflifs, If]qLo / wfld{s åGåx¿ eO/x]sf 5g\ . ltgn] sltko :yfgdf cltjfbL / k[ystfjfbL :j¿k lnO{ lgbf]{if dflg;x¿n] Hofg u'dfpg' k/]sf] / z/0ffyL{ ;d:of pTkGg x'g]u/]sf] 5 . ;ª\ul7t cGt/f{li6«o ck/fw / cfw'lgs k|ljlwsf] b'?kof]u al9/x]sf] 5 . ;fy}, hnjfo' kl/jt{g / k|fs[lts k|sf]kn] kof{j/0fLo ;Gt'ngdf hf]lvd pTkGg ePsf] 5 . k|fs[lts ;|f]tx¿sf] clt / cJojl:yt bf]xg, clgolGqt hg;ª\Vof j[l4, dxfdf/L /f]ux¿sf] lj:tf/, vfBfGg c;'/Iff Pj+ :jR5 lkpg] kfgLsf] cefj h:tf ;d:of b]vf kl//x]sf 5g\ . cfk"lt{df ;d:of pTkGg x'g] u/]sf] 5 . ;|f]tx¿df ;Lldt JolQm tyf /fi6«x¿sf] a9\bf] cflwkTon] c;dfgtfsf] l;h{gf u/L åGå pTkGg x'g]u/]sf] 5 . o;k|sf/ cGt/f{li6«o ;'/Iff jftfj/0f hl6n tyf r'gf}tLk"0f{ aGb} uPsf] / kl/jlt{t eO/x]sf] kl/l:yltdf /fli6«o ;'/Iff ;'b[9 x'g' cTofjZos 5 . cfGtl/s / afXo kl/l:yltsf] ;dod}

Page 41: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷37gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

ljZn]if0f u/L /Iff gLlt, k//fi6« gLlt, cy{ gLlt, cfGtl/s ;'/Iff tyf ;fj{hlgs ;"rgf gLltsf dfWodaf6 /fli6«o ;'/Iff sfo{ ug'{kg]{ x'G5 . /fhgLlts, cfly{s, s"6gLlts, ;'/Iff / ;"rgf h:tf zlQm ;fwgsf] ;d'lrt ;dfof]hg ug{ / /fli6«o ;'/Iff nIo xfl;n ug{ /fli6«o ;'/Iff gLlt cfjZos 5 .

!=# /fli6«o ;'/Iff gLltsf] cfjZostf!=#=! b]zsf] :jtGqtf, ;fj{ef}ldstf, ef}uf]lns cv08tf,

/fli6«o Pstf, :jfwLgtf, :jfledfg / ;fdflhs ;b\efjnfO{ cIf'00f /fVb} /fli6«o ;|f]t ;fwgx¿sf] ;d'lrt pkof]u ug{;Sg] jftfj/0f sfod /fVg,

!=#=@ /fHon] ;a} k|s[ltsf vt/f / hf]lvdnfO{ ;Daf]wg ub{5 eGg] s'/fsf] ljZj;gLotf :yflkt ug{,

!=#=# ;'/Iff ;+oGq / ;+/rgfnfO{ cfw'lgs k|ljlw / pks/0fn] ;';lHht u/L ;'b[9 tyf ;Ifd t'NofpFb} o; If]qdf sfo{/t ;a}sf] ;lqmo ;xeflutf / of]ubfgdf clej[l4 u/L ;'/Iff If]qsf] k|efjsfl/tf a9fpg,

!=#=$ /fHoåf/f k|ltkflbt gLltx¿sf] sfof{GjognfO{ lgb]{lzt ug{,

!=#=% b]zsf ;a} ju{, If]q, ;d'bfo / kIfaLr cfGtl/s ;dembf/L lgdf{0f ug{,

!=#=^ /fli6«o ;'/Iff / ljZj zflGtsf nflu If]qLo tyf cGt/f{li6«o ljZjf; / ;xof]u clej[l4 ug{,

!=#=& g]kfnsf ;a} ;f+:s[lts, wfld{s, eflifs tyf ef}uf]lns ;d'bfosf] aLrdf ;xcl:tTj, ;lxi0f'tf / ;b\efj k|j4{g ug{,

!=#=* ljZjdf eO/x]sf] k|ljlw / ;~rf/sf] tLj| ljsf;sf] pkof]u u/L /fli6«o ;'/Iff Ifdtf a9fpg tyf ;~rf/ / dgf]j}1flgs k|xf/af6 b]zsf] /Iff ug{,

!=#=( ;Defljt ;'/Iff vt/fnfO{ /f]Sg / k/flht ug{ tyf Ps¿ktf, ;dGjo / of]hgfa4 ¿kdf /fHosf] ;'/Iff k|0ffnLnfO{ ;~rfng ug{,

!=#=!) zflGt / åGå b'j} ;dodf /fli6«o ;'/Iff ;+oGqnfO{

Page 42: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷38

Ifdtfsf ;fy kl/rflnt x'g;Sg] cj:yf lgdf{0f ug{ / o;df ;du| b]zsf] ;dy{g /xg] jftfj/0f l;h{gf ug{, /

!=#=!! ablnFbf] cGt/f{li6«o, If]qLo tyf /fli6«o ;'/Iff jftfj/0f, e"–/fhgLlts cj:yf, r'gf}tL tyf ;DefjgfnfO{ ;Daf]wg u/L dxTjk"0f{ /fli6«o lxtx¿sf] ;+/If0f, ;+j4{g / k|j4{g ub}{ /fli6«o p2]Zo / nIo xfl;n ug{ .

!=$ /fli6«o ;'/Iff gLlt lgdf{0fdf Wofg lbg'kg]{ ;Ldf / ;Gt'ng!=$=! ;Ldfx¿

!=$=!=! b]zsf] ef}uf]lns cjl:ylt, ax'hftLo, ax'eflifs, ax'wfld{s Pj+ ax';f+:s[lts ljz]iftfo'Qm hg;ª\Vofsf] agf]6,

!=$=!=@ cGt/f{li6«o ;lGw, dxf;lGw / 3f]if0ffkqx¿k|lt g]kfnsf] k|lta4tf / kfngf ug'{kg]{ /fli6«o bfloTj, /

!=$=!=# ;fwg / ;|f]tsf] pknAwtf .!=$=@ ;Gt'ng

!=$=@=! b]zsf] ;d[l4sf] nflu k|fs[lts ;|f]tx¿sf] pkof]u / /fli6«o lxt ;+/If0fsf aLrsf] ;Gt'ng,

!=$=@=@ /fHon] cjnDag u/]sf] v'nfkg / uf]kgLotfaLrsf] ;Gt'ng,

!=$=@=# :jtGqtfsf] ;+/If0f / gful/sn] kfngf ug'{kg]{ st{JoaLrsf] ;Gt'ng,

!=$=@=$ /fli6«o ;'/Iff gLlt sfof{Gjogsf nflu cfjZos ;fwg ;|f]taLrsf] ;Gt'ng,

!=$=@=% ;fj{hlgs ax; / lj1sf] k/fdz{aLrsf] ;Gt'ng,

!=$=@=^ /fli6«o cv08tf / k|fb]lzs Pj+ :yfgLo :jfoQtfaLrsf] ;Gt'ng,

!=$=@=& /fli6«o k|lt/Iff / cfGtl/s ;'/IffaLrsf] ;'b[9Ls/0fsf] ;Gt'ng,

Page 43: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷39gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

!=$=@=* /fli6«o ;'/Iff ;+oGq / ;dofg's"n ;'b[9Ls/0fsf] ;Gt'ng,

!=% /fli6«o ;'/Iff gLltnfO{ dfu{+bz{g ug]{ cfwf/x¿!=%=! g]kfnsf] :jtGqtf, ;fj{ef}ldstf, ef}uf]lns cv08tf,

/fli6«o Pstf, :jfwLgtf, :Jfledfg tyf g]kfnLsf] xslxtsf] /Iff, ;Ldfgfsf] ;'/Iff, cfly{s ;d'Gglt / ;d[l4,

!=%=@ ;ª\3Lo nf]stflGqs u0ftGq,!=%=# g]kfn / g]kfnLsf] /Iff,!=%=$ lbuf] zflGt, /fhgLlts :yfloTj / ljsf;,!=%=% g]kfnsf] ;+ljwfgdf pNn]lvt /fHosf lgb]{zs l;4fGt /

d"ngLltn] cfTd;ft\ u/]sf dfly k|s/0f g+= !=%=! b]lv !=%=$ df pNn]lvt ljifonufot lgDglnlvt ljifx¿M!=%=%=! ;dfgtf, :jtGqtf, nf]ssNof0fsf/L / Gofok"0f{

Joj:yfsf] k|Tofe"lt,!=%=%=@ zf;g Joj:yfdf hgtfsf] ;dfg'kflts ;dfj]zL

;xeflutf,!=%=%=# ;fdflhs Gofo tyf ;fwg / ;]jfsf] Gofof]lrt

ljt/0f,!=%=%=$ lbuf] / ;d[4 /fli6«o cy{tGqsf] ljsf;

-;fj{hlgs, lghL / ;xsf/L If]qsf] ;xeflutfdf cfwfl/t cfTdlge{/, :jtGq / pGgltzLn ;dfhjfb pGd'v cy{tGqsf] ljsf;_,

!=%=%=^ /fli6«o ;'/Iff k|0ffnLsf] ljsf; tyf k|efjsf/L Pj+ ultzLn ;'/Iff Joj:Yffkg,

!=%=%=& ;'/Iff lgsfonfO{ ;an, ;'b[9, Jofj;flos, ;dfj]zL / pQ/bfoL agfpg],

!=%=%=* /fi6«sf] ;]jfdf tTk/ / ;Ifd gful/s lgdf{0f,!=%=%=( k"j{/fi6«;]jsx¿sf] 1fg, ;Lk / cg'ejnfO{

/fli6«o lxtdf kl/rfng,!=%=%=!) ;ª\3 / k|b]zaLr ;'dw'/ / ;xof]ufTds

;DaGw,

Page 44: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷40

!=%=%=!! k|fs[lts ;|f]tx¿sf] /fli6«o lxt cg's"n pkof]u,

!=%=%=!@ k|fs[lts k|sf]k hf]lvd Go"gLs/0f,!=%=%=!# b]zsf] Ifdtf / cfjZostfcg'¿k hg;ª\Vof

Joj:yfkg,!=%=%=!$ ;+o'Qm /fi6«;ª\3sf] a8fkq, k~rzLnsf l;4fGt

/ c;+nUgtfsf] dfGotfdf cfwfl/t k//fi6« gLlt,

!=%=^ sfg'gL zf;g, kf/bzL{tf / hjfkmb]lxtf,!=%=& dfgj clwsf/sf] kfngf, ;+/If0f / ;+j4{g,!=%=* /fli6«o klxrfg, :jfledfg / uf}/j, /!=%=( /fli6«o :jfy{ / clt dxŒjk"0f{ /fli6«o lxtsf] ;+/If0f /

;+j4{g .

!=^ /fli6«o lxt, ;/f]sf/ / ;'/Iffsf ljifox¿!=^=! ljlzi6 /fli6«o lxtsf ljifox¿

!=^=!=! g]kfnsf] :jtGqtf, ;fj{ef}ldstf, ef}uf]lns cv08tf, /fli6«o Pstf, :jfwLgtf, :jfledfgsf] /Iff / hgtfsf] ;'/Iff,

!=^=!=@ ;ª\3Lo nf]stflGqs u0ftGqsf] ;+/If0f / ;+j4{g,

!=^=!=# /fli6«o Pstf, ;fdflhs ;b\efj / wfld{s ;lxi0f'tf,

!=^=!=$ /fli6«o klxrfg tyf cl:tTjsf] /Iff,!=^=!=% df}lns dfgj clwsf/ / hgtfsf] :jtGqtfsf]

/Iff,!=^=!=^ lbuf] zflGt ;'/Iff / /fhgLlts :yfloTj,!=^=!=& jftfj/0f / hnjfo' ;+/If0f,!=^=!=* hn;|f]tnufotsf k|fs[lts ;|f]t / ;Dkbfsf]

;+/If0f tyf /fli6«o lxtdf pkof]u,!=^=!=( cGt/f{li6«o / If]qLo ;'/Iffdf of]ubfgåf/f

Page 45: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷41gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

ljZjzflGtsf] k|j4{g,!=^=!=!) g]kfnL e"ld s'g} klg ldq/fi6«lj?4 k|of]u x'g

glbg] ljZj;gLo l:yltsf] lgdf{0f,!=^=!=!! sfg'gL zf;gsf] ;+/If0f,!=^=!=!@ ;+o'Qm /fi6« ;ª\3sf] a8fkq / k~rzLnsf

l;4fGtdf cfwfl/t k//fi6« gLlt .!=^=@ /0fgLlts lxt ;/f]sf/sf ljifox¿

!=^=@=! ljlzi6 ;/f]sf/sf ljifox¿sf] /Iffsf nflu pko'Qm /0fgLlt / sfo{gLltsf] cjnDag,

!=^=@=@ ;fdflhs ljsf;, ;d[l4, ;b\efj / ;fd~h:otf tyf ;lxi0f' gful/s ;dfh,

!=^=@=# /fli6«o Ifdtf clej[l4,!=^=@=$ gful/ssf] hLjg:t/df clej[l4,!=^=@=% ;'zf;g / ;fj{hlgs k|zf;gsf] k|efjsfl/tf,!=^=@=^ k|b]z / :yfgLo lgsfo txdf /x]sf] cfly{s /

;fdflhs c;Gt'ngsf] Go"gLs/0f,!=^=@=& lj1fg / k|ljlwsf] ljsf; / k|of]u,!=^=@=* cfly{s ;d[l4sf] nflu pko'Qm ;'/Iff k|0ffnL,!=^=@=( ;ª\ul7t ck/fw / cj}w cfk|jf;gsf]

lgoGq0f,!=^=@=!) k|fs[lts ljkb\\ Pj+ cf}Bf]lus b'3{6gfsf] /f]syfd

Pj+ Go"gLs/0f,!=^=@=!! u}/sfg'gL ultljlwsf] lg/f]w / cfwf/sf] cGTo,!=^=@=!@ cftª\sjfb, ljv08gjfbsf] lg/f]w / lgoGq0f,!=^=@=!# cj}B xftxltof/ / ljikmf]6s kbfy{sf] k|of]udf

lgoGq0f, /!=^=@=!$ cGt/f{li6«o tyf If]qLo ;xof]usf] clej[l4 .

!=& /fli6«o ;'/Iffdf k|efj kfg]{ tTTjx¿!=&=! ef}uf]lns cjl:ylt / v'Nnf ;Ldfgf,!=&=@ /fHo k|0ffnLdf ¿kfGt/0f,

Page 46: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷42

!=&=# /fhgLlts cl:y/tf,!=&=$ wfld{s, ef}uf]lns tyf hftLo ljifox¿,!=&=% cfly{s ljsf; / cg'zf;gsf] :t/,!=&=^ tTsfnLg, cNksfnLg, bL3{sfnLg tyf :yfoL k|s[ltsf

/fli6«o lxtsf ljifox¿,!=&=& ljv08gjfbL jf k[ystfjfbL ;d"xsf] ultljlw /

;lqmotf,!=&=* l5d]sL tyf cGo /fi6«x¿sf] ;/f]sf/ / rf;f],!=&=( /fli6«o, If]qLo, :yfgLo :t/sf cfGtl/s ;'/Iff;DaGwL

ljifox¿,!=&=!) lj1fg k|ljlw / cfw'lgs pks/0fsf] b'?kof]u, /!=&=!! ljZjJofkL, If]qLo tyf pkIf]qLo / ;'/Iff;DaGwL

ljifox¿ .

!=* /fli6«o ;'/IffnfO{ ;'lglZrt ug]{ ;|f]t tyf pkfox¿!=*=! /fli6«o ;'/IffnfO{ ;'lglZrt ug]{ ;|f]t

!=*=!=! g]kfnL hgtf tyf ltgsf] ;ª\ul7t zlQm,!=*=!=@ g]kfn /fHosf] ;'/Iff ;+oGq / zf;sLo

;+/rgf,!=*=!=# /fli6«o cfjZostfcg'¿k pkof]u ePsf

g]kfnsf k|fs[lts ;|f]tx¿,!=*=!=$ k|jf;L g]kfnLx¿sf] /fli6«otfdf ug]{ of]ubfg, /!=*=!=% g]kfnsf] lxtdf kl/rflnt j}b]lzs ;xof]u .

!=*=@ /fli6«o ;'/IffnfO{ ;'lglZrt ug]{ pkfox¿!=*=@=! g]kfnsf] ;+ljwfgsf] k|efjsf/L sfof{Gjog /

kfngf,!=*=@=@ /fli6«o ;fwg ;|f]tsf] ;d'lrt pkof]u /

kl/rfng!=*=@=# ;'/Iff lgsfox¿sf] Jofj;foLs/0f

/ cfw'lgsLs/0f,!=*=@=$ /fhgLlts, cfly{s, ;fdflhs, s"6gLlts,

Page 47: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷43gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

Goflos, ;~rf/ tyf ;}lgs÷;'/Iff pkfosf]cjnDagåf/f zflGt ;'/Iffsf] k|Tofe"lt,

!=*=@=% gful/s st{Josf] af]w / kl/kfngf,!=*=@=^ ljZj;gLo ;"rgfsf] ;xL d"Nofª\sg / lg¿k0fsf]

cfwf/df l:yltsf] k"j{hfgsf/L tyf k|ltsf/fTds pkfo cjnDag ug{;Sg] k|0ffnLsf] ljsf;,

!=*=@=& ;'b[9 oftfoft k|0ffnLsf] ljsf;,!=*=@=* ;Ldf ;'/Iff / Joj:yfkg, /!=*=@=( s"6gLlts ;DaGwsf] k|efjsf/L ;~rfngåf/f

låkIfLo / ax'kIfLo ;DaGw / ;xof]u j[l4 ub}{ cGt/f{li6«o ;dy{g / ;xof]usf] clej[l4 .

!=( /fli6«o ;'/Iffdf vt/f / r'gf}tLx¿!=(=! /fhgLlts r'gf}tL / vt/f

!=(=!=! zf;sLo :j¿k ¿kfGt/0f / ;ª\qmd0fsfn!=(=!=@ /fhgLlts cl:y/tf / ljefhg!=(=!=# w'|jLs/0f!=(=!=$ u}/;+j}wflgs ultljlw, /!=(=!=% cjfl~5t afXo k|efj .

!=(=@ sfg"g Joj:yf;Da4 r'gf}tL / vt/f!=(=@=! ck/fwsf] /fhgLlts/0f / /fhgLltsf]

ck/fwLs/0f ug]{ k|j[lQ,!=(=@=@ sfg"gsf] zf;g / ;+:s[ltsf] ljsf;df cj/f]w,!=(=@=# sfg"g pNnª\3g ug]{ k|j[lQ / b08xLgtf,!=(=@=$ ck/fwdf cfw'lgs k|ljlwsf] b'?kof]u,!=(=@=% lx+;f / ;z:q ck/fwdf j[l4,!=(=@=^ ;ª\ul7t ck/fwdf j[l4,!=(=@=& nfu" kbfy{sf] cj}w cf];f/ k;f/,!=(=@=* xltof/ / ljikmf]6s kbfy{sf] cj}B k}7f/L!=(=@=( ;d'bfodf a9\bf] lx+;f,!=(=@=!) n'6kf6, ckx/0f, ;km]bkf]z ck/fw / ;fOa/

Page 48: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷44

ck/fw,!=(=@=!! e|i6frf/,!=(=@=!@ dfgj a]rlavg, /!=(=@=!# ;ª\sL0f{ ;fDk|bflostf / If]qLotf .

!=(=# ;fdflhs– cfly{s r'gf}tL / vt/f!=(=#=! sdhf]/ cy{tGq / k/lge{/tf,!=(=#=@ clzIff, a9\bf] a]/f]huf/L / ul/aL,!=(=#=# :jb]zL pTkfbgsf] Go"gtf,!=(=#=$ cfly{s c;dfgtf,!=(=#=% hg;ª\Vof j[l4 tyf cJojl:yt a;fOF ;/fO,!=(=#=^ /fli6«o ;|f]t / ;fwgsf] afF8kmfF8 tyf pkef]u /

pkof]udf /fli6«o lxtk|ltsf] pbf;Lgtf,!=(=#=& cfly{s ck/fw / /fh:j r'xfj6, afXo cfly{s

;ª\s6 / ljs[ltsf] k|efj,!=(=#=* nufgLdf k|lts"n k|efj kfg]{ c;'/lIft

jftfj/0f,!=(=#=( cf}Bf]lus czflGt,!=(=#=!) gful/s clwsf/sf] b'?kof]u!=(=#=!! ljleGg ju{, If]q, hflt / ;d'bfoaLrsf] åGå

/ ;fdflhs ;b\efjdf k|lts"n c;/ kfg]{ lqmofsnfk,

!=(=#=!@ ;fdflhs / g}lts d"Nok|ltsf] pbfl;gtf,!=(=#=!# ljkGg ;d'bfo / If]qsf] nflu cfjZos ;xof]u

/ ;|f]tsf] Go"gtf,!=(=#=!$ Pr=cfO{=eL= P8\;, dxfdf/L / cGo ;ª\qmfds

/f]ux¿sf] j[l4,!=(=#=!% ;ª\sL0f{ hftLo / If]qLo k|j[lQ / lqmofsnfk /!=(=#=!^ wfld{s cltjfbsf] k|efj .

!=(=$ ljkb\\ / k|fs[lts ;|f]tsf] Iflt ;Da4 r'gf}tL / vt/f!=(=$=! cJojl:yt a;f]af;, jg ljgfz, k|b"if0f h:tf

dfgj l;lh{t ;d:ofaf6 pTkGg ljkb\\,

Page 49: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷45gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

!=(=$=@ e"sDk, e"Ifo, af9L, klx/f] / 8'afg h:tf k|fs[lts ljkb\\

!=(=$=# k|fs[lts ;|f]tsf] cJojl:yt / clgoldt bf]xg,!=(=#=$ hnjfo' / kof{j/0fLo x|f;, / !=(=#=% /f;folgs, ljls/0f / k|ljlwhGo ljkb\\ .

!=(=% cltjfbsf sf/0f pTkGg x'g] r'gf}tL / vt/f!=(=%=! c/fhstf, c;'/Iff, cftª\s / cGof]nsf] sf/0f

;dfhdf ;[lht qfz+,!=(=%=@ cj}w xftxltof/, ljikmf]6s kbfy{ / nfu"

kbfy{sf] cf];f/ k;f/df cftª\sjfbLsf] ;Defljt ;+nUgtf,

!=(=%=# ko{6g, nufgL / j}b]lzs d'b|f cfh{gsf If]qdf cjfl~5t / u}/sfg'gL lqmofsnfk,

!=(=%=$ afXo 3'';k}7 / rnv]n,!=(=%=% cGt/b]zLo / cGt/;Ldf ck/fw,!=(=%=^ ljleGg k|sf/sf cltjfb / To;af6 pTkGg

c/fhstf, /!=(%=& d'b|f ckrng / t:s/L h:tf lqmofsnfkdf

cltjfbLx¿sf] ;+nUgtf .!=(=^ afXo r'gf}tL / vt/f

!=(=^=! v'nf cGt/f{li6«o ;Ldfgf,!=(=^=@ ;Ldf cltqmd0f!=(=^=# OGwg / pmhf{ ;ª\s6,!=(=^=$ If]qLo ;'/Iff jftfj/0f,!=(=^=% k|ltåGåfTds÷k|lt:kwf{Tds cGt/f{li6«o ;'/Iff

jftfj/0f -/fli6«o lxtx¿sf] ;dfof]hg, lxt jf :jfy{x¿aLrsf] cGt/;ª\3if{ / ;fdl/s k|lt:kwf{_,

!=(=^=^ /fhgLlts cl:y/tf, /!=(=^=& afXo x:tIf]k

!=(=& r'gf}tL / vt/fsf] ;fdgfsf nflu ;'b[9 / Ifdtfo'Qm /fHo

Page 50: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷46

;+oGq pko'{Qm r'gf}tL / ;d:ofnfO{ ;Daf]wg ug]{ u/L /fHosf ;+oGqsf] Ifdtf clej[l4 ug]{ . o; cGtu{t lgDglnlvt sfo{x¿ k5{g\ M!=(=&=! ;+ljwfg / sfg'gsf] k|efjsf/L sfof{Gjog

/ o;sf nflu /fHosf ;DalGwt cª\u / lgsfox¿sf] ;'b[9Ls/0f,

!=(=&=@ ljb]zLx¿sf] g]kfnleq k|j]z / alxu{dg lgodg,

!=(=&=# g]kfnsf] xjfO{ / :yn If]qsf] ;'/Iff ;'b[9Ls/0f, cg'udg / lgodg,

!=(=&=$ ;'zf;g / k|efjsf/L k|zf;g k|0ffnLsf] ljsf;,!=(=&=% ck/fw /f]syfd / lgoGq0f,!=(=&=^ e|i6frf/ lgoGq0f,!=(=&=& ;ª\ul7t ck/fw ;~hfnsf] lg/f]w / lgoGq0f,!=(=&=* ;"rgfdf kx'Fr, ;"rgf ;ª\sng, ljZn]if0f /

pkof]udf k|efjsfl/tf,!=(=&=( ljkb\\hGo hf]lvdsf] ;Daf]wg / ljkb\\

Joj:yfkg,!=(=&=!) ;'b[9 / :j:y cy{tGqsf] lgdf{0f, /!=(=&=!! ck/fwLs/0flj?4 h'em\g] ;fdYo{sf] ljsf; .

dfly pNn]lvt s'/fx¿sf] cfwf/df /fli6«o ;'/Iff gLltsf p2]Zo, nIo, k|fyldstf, /0fgLlt / sfo{gLlt lgwf{/0f ul/Psf] 5 .

efu–@/fli6«o ;'/Iff gLlt

@=! /fli6«o ;'/Iff gLltsf] a[xQ/ ;f]r / kl/sNkgf:jtGq, ;fj{ef}ldstf, :jfwLg, cv08, :jfledfgL, ;an, ;d[4,

zfGt, cfTdlge{/ / ;'/lIft ;ª\3Lo nf]stflGqs u0ftGq g]kfn .@=@ /fli6«o ;'/IffgLltsf d'ne"t p2]Zox¿

Page 51: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷47gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

@=@=! g]kfnsf] :jtGqtf, ;fj{ef}ldstf, :jfwLgtf, ef}uf]lns cv08tf, /fli6«o Pstf, :jfledfg, lxt / :jfy{sf] /Iff ug]{,

@=@=@ g]kfnL hgtf, g]kfnsf] ;Ldf, e"ld, hn, cy{tGq, k|fs[lts / ;f+:s[lts ;Dkbf / kof{j/0fsf] ;'/Iff ug]{,

@=@=# dfgj clwsf/sf] ;+/If0f / ;+j4{g ug]{,@=@=$ ;+o'Qm /fi6« ;ª\3sf] a8fkq, c;+nUgtf / k~rzLnsf

l;4fGtsf cfwf/df :jtGq k//fi6« gLlt ;~rfng ub}{} g]kfnsf] lxtdf afXo ;DaGwsf] ljsf; ug]{ Pj+ ljZj zflGt :yfkgfdf of]ubfg ug]{,

@=@=% g]kfnL hgtfsf] ;jf]{Qd lxtcg's"n cfly{s ;d[l4, ef}lts ;'/Iff tyf ;jf{ª\uL0f ljsf;sf nflu /fli6«o ;'/Iff k|0ffnLsf] ljsf; / ;'/lIft jftfj/0fsf] k|Tofe"lt lbg] / g]kfnnfO{ ;d[4 / ;d'Ggt agfpg] .

@=@=^ cGt/f{li6«o ;lGw / ;Demf}tfx¿sf] /fli6«olxt cg's"n ;d'lrt k|of]u ug]{ .

@=# /fli6«o ;'/Iff gLltsf] d"n nIodfly k|s/0f @=@ df pNn]lvt p2]Zo k|flKt tyf g]kfnsf /fli6«o

lxtx¿sf] ;+/If0f / ;+j4{g ub}{ /fHolj?4 cfpg] ;Dk"0f{ cfGtl/s tyf afXo r'gf}tLx¿sf] ;fdgf ug{ /fi6«zlQmsf ;a} ;|f]t / ;+oGqx¿nfO{ ;dGjofTds ¿kaf6 kl/rfng u/L zflGtk"0f{, ;'/lIft / ;'l:y/ jftfj/0fdf ;+ljwfgåf/f k|Tofe"t cj;/ / :jtGqtfsf] :jfledfgk"j{s pkef]u ug{;Sg] Pj+ /fli6«o ;+j[l4 xfl;n ug]{ jftfj/0fsf] lgdf{0f ug'{ /fli6«o ;'/Iff gLltsf] d"n nIo xf] .

@=$ /fli6«o ;'/Iff gLltsf k|fyldstfx¿@=$=! g]kfnsf] /fli6«otf / lxtsf] ;'/Iff

g]kfnsf] :jtGqtf, ;fj{ef}ldstf, ef}uf]lns cv08tf, /fli6«o Pstf, :jfwLgtf / :jfledfgsf] /Iff tyf /fli6«o ;Ldfsf] ;'/IffnfO{ ;'lglZrt ub}{ g]kfnsf] /fli6«otf / lxtsf] ;'/Iff ug]{ .

@=$=@ hgtfsf] ;'/Iff

Page 52: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷48

hgtfsf] hLp, wgsf] ;'/Iff, :jf:Yo tyf ltgsf efjL k':tfsf] kl/kf]if0f, ;+/If0f / ;d[l4sf] cj:yf ;'lglZrt ug]{ .

@=$=# gful/s xs tyf :jtGqtfsf] ;'/Iffb]zsf] k|To]s gful/sn] zf/Ll/s tyf dfgl;s Ifdtf k|of]u u/]/ cfkm\gf] ;dfhsf] / d'n'ssf] lxtsf nflu tyf dfgj clwsf/;DaGwL cGt/f{li6«o bfloTj lgjf{x ug{ ;d]t ;Ifd x'g] u/L :jtGqtfk"j{s df}lns clwsf/sf] k|of]u / st{Josf] kfngf ug{;Sg] jftfj/0f ;'lglZrt ug]{ .

@=$=$ cfly{s ;'/Iffgful/ssf] cfwf/e"t cfjZostf kl/k"lt{ tyf cfly{s :jtGqtfsf] /Iff ub}{ b]zsf] cfly{s cj:yfnfO{ qmlds ¿kdf k|ulttkm{ pGd'v u/fO{ ;|f]tx¿sf] ;d'lrt / lbuf] kl/rfngåf/f pRr cfly{s j[l4b/ / cfly{s pknlAwsf] Gofof]lrt ljt/0fnfO{ ;'lglZrt ug]{ .

@=$=% /fHo Joj:yfsf] ;'/Iffg]kfnsf] /fHosf] lqmofsnfk tyf o;sf] ;fdflhs–cfly{s ;+/rgf tyf ;+ljwfg k|bQ df}lns xs, dfgj clwsf/ tyf :jtGqtfnfO{ ;'lglZrt ug]{ .

@=$=^ lj1fg, k|ljlw / ;"rgfsf] ;'/Iffb]zsf] j}1flgs ;DefJotf tyf af}l4s k|lt:kwf{Tds IfdtfnfO{ a9fpg k|ljlw, ;"rgf tyf cg';Gwfgsf] pkof]u ug]{ jftfj/0f ;'lglZrt ug]{ . b]zsf] cfGtl/s / afXo kl/l:yltaf/] j:t'k/s ¿kdf hfgsf/L k|fKt ug{, ljZn]if0f ug{, lg0f{o k|lqmof k|efjsf/L agfpg / ;"rgfdf ;xh k|efjsf/L kx'Fr ;'lglZrt ug]{ .

@=$=& ;+:s[lt tyf hLjgk4ltsf] ;'/Iffg]kfn /fi6« tyf /fHosf] cl:tTj, :jtGq lg0f{o tyf ljsf;, /fli6«o efiff tyf /fi6«efiff, Oltxf;, ;+:s[lt, rfnrng tyf /Lltl/jfhsf] ;+/If0fnfO{ ;'lglZrt ug]{ .

@=$=* /fli6«o ;|f]t tyf kof{j/0fLo ;'/Iff

Page 53: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷49gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

kof{j/0fLo tyf hnjfo' kl/jt{gsf] cg's"n / k|fs[lts ;|f]tsf] plrt k|of]u tyf ;+/If0f u/L dfgj kl/j]z tyf cy{tGqdf gsf/fTds c;/ kg{ glbg] cj:yf ;'lglZrt ug]{ .

@=% gLltx¿/fli6«o ;'/Iff gLltsf d'ne"t p2]Zox¿ / nIo k|flKtsf lgldQ

b]xfosf gLltx¿ cjnDag ul/g]5g\ M@=%=! ;ª\3Lo /fHo Joj:yfsf] dfWodaf6 k|fb]lzs tyf

:yfgLo tx;Dd zlQmsf] ljs]Gb|Ls/0f ug]{,@=%=@ g]kfnsf] ;fdl/s Ifdtf j[l4 ug]{ / /fli6«o ;DklQsf]

;'/Iff ug]{,@=%=# zflGt ;'/Iffsf] k|Tofe"lt ub}{ Gofodf ;/n / zL3| kx'Fr

:yflkt ug]{,@=%=$ /fli6«o ;b\efj / ;lxi0f'tf clej[l4 ug]{,@=%=% ;'b[9 cy{tGqsf] ljsf; / nufgLstf{sf] ljZjf; clej[l4

ug]{,@=%=^ s'g} klg k|sf/sf] lx+;fTds tyf ;z:q ultljlw /

cftª\sjfbnfO{ lg:t]h ug]{,@=%=& k[ystfjfbsf] jLhf/f]k0f x'g glbg],@=%=* nfu" kbfy{ cf];f/k;f/, ;ª\ul7t ck/fw, dfgj a]rlavg

tyf cj}w cfk|jf;gnfO{ lgoGq0f ug]{,@=%=( /fli6«o ;Dkbf / k|fs[lts ;|f]tx¿sf] ;+/If0f ub}{ /fli6«o

lxtdf pkof]u ug]{,@=%=!) ul/aL Go"gLs/0fsf pkfox¿sf] cjnDagdf 6]jf

k'¥ofpg],@=%=!! e|i6frf/ lgoGq0f / ;'zf;gsf] k|Tofe"ltsf nflu

hjfkmb]lxtf clej[l4 ug]{ .@=%=!@ cj}w xltof/ lgoGq0f ug]{,@=%=!# wfld{s, ;f+:s[lts, eflifs, hftLo / ;fDk|bflos ;b\efj

sfod /fVg pko'Qm jftfj/0f lgdf{0f ub}{ /fli6«o klxrfgnfO{ alnof] agfpg],

@=%=!$= sfg'gL lgdf{0f ub}{ /fli6«o klxrfgnfO{ ;'b[9 ug]{,

Page 54: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷50

@=%=!% ;'/Iff Joj:yfkgdf hgtfsf] ;fem]bf/L clej[l4 ug]{,@=%=!^ ljkb\\ Joj:yfkg sfo{nfO{ ;dGjofTds ¿kdf k|efjsf/L

/ ;'b[9 agfpg],@=%=!& /fli6«o ;'/Iff ;+:sf/sf] ljsf; ug]{,@=%=!* ;fdflhs k4lt / /fHo Joj:yfsf] /Iff ug]{,@=%=!( gful/s xs tyf :jtGqtfsf] /Iff ug]{,@=%=@) pBf]u Joj;fosf] ;'/Iffdf 6]jf k'¥ofpg],@=%=@! lj1fg tyf k|ljlwsf] /Iff / ljsf; ug]{,@=%=@@ /fli6«o ;'/Iff gLltsf] cjwf/0ffcg';f/ j}b]lzs

dfldnf;DaGwL sfo{x¿ ug]{,@=%=@# cGt/f{li6«o sfg"g, k|f]6f]sn, ;lGw;Demf}tf / sfg'gL

k|fjwfgx¿sf dfWodaf6 /fli6«o lxt / :jfy{sf] ;+/If0f / ;+j4{g ug]{, /

@=%=@$ ljZjzflGt sfod /fVg] k|of;sf nflu ;fem]bf/Ldf clej[l4 ug]{ .

@=^ d"n /0fgLlt/fli6«o ;'/Iff gLltsf] p2]Zo, d"n nIo / gLltx¿sf] sfof{Gjogsf

nflu b]xfosf /0fgLlt cjnDag ul/g]5 M@=^=! /fli6«o ;'/Iffsf] ljifonfO{ x/]s gful/ssf] ;/f]sf/sf]

ljifo agfpFb} ;'/Iff gLltsf] sfof{Gjog;Fu ;DalGwt ;a} If]qsf] k|efjsfl/tf / Ifdtfdf clej[l4 ug]{,

@=^=@ cJoj:yf, c;'/Iff, e|i6frf/ tyf ck/flws sfo{k|lt c;xdlt / lj/f]wsf] ;+:s[lt ljsf; ug]{,

@=^=# /fHosf] ;'/Iff gLltsf] sfof{Gjogdf :yfgLo, If]qLo / cGt/f{li6«o ;xof]u / ;fem]bf/L k|fKt ug]{ k|s[of ljsf; ug]{,

@=^=$ ;'/Iff gLltsf] sfof{Gjogdf ;ª\3, k|b]z / :yfgLo txaLr ;'dw'/ ;DaGw sfod /fVb} ;'/Iff lgsfosf] ;+/rgf, ;+oGq / cfGtl/s k|zf;lgs k|0ffnLdf kl/jt{g, kl/dfh{g u/L ;ª\u7gfTds Ifdtfsf] clej[l4 ug]{,

@=^=% lbuf] zflGt / :yfloTjsf nflu klxn] cfGtl/s,

Page 55: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷51gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

To;kl5 afXo eGg] cjwf/0ffcg'¿k b]zsf] ;jf]{k/L lxtnfO{ s]Gb|laGb'df /fvL d'n'sleqsf lqmofsnfknfO{ k|fyldstfdf /fv]/ cWoog / ljZn]if0f u/L lgDglnlvt sfo{ ug]{M@=^=%=! vt/f / hf]lvd a9fpg ;Sg] ;+j]bgzLn

kIf÷If]qnfO{ ljz]if ¿kdf Wofg lbFb} uxg ljZn]if0fsf cfwf/df vt/f / hf]lvd Go"g ug]{,

@=^=%=@ ljZj;gLo / e/kbf]{ ;'/Iff Ifdtfsf] lgdf{0fsf nfluM@=^=%=@=! vt/f / hf]lvd d"Nofª\sgsf

cfwf/df ;'/Iff lgsfosf] ;ª\u7gfTds Ifdtf lgdf{0f ug]{,

@=^=%=@=@ hgzlQm ljsf;nfO{ k|fyldstf lbO{ /fHo ;~rfngsf ;+oGqsf] Ifdtf clej[l4 ug]{ .

@=^=%=# sfof{Gjog Ifdtf a9fO{ b]xfosf If]qsf] ljsf; ug{ hf]8 lbg]M@=^=%=#=! /fli6«o ;xdlt lgdf{0f ug]{,@=^=%=#=@ k]zfut ljlzi6tfdf clej[l4 ug]{,

/@=^=%=#=# sfof{Gjogdf ;/f]sf/jfnfx¿nfO{

lhDd]jf/L lbO{ ;+nUg u/fpg] / ;dGjo :yflkt ug]{ .

@=^=%=$ lx+;f / cftª\sjfb lg/f]w tyf lgoGq0fsf] sfo{nfO{ ax'kIfLo ;/f]sf/sf] ljifo agfO{ ;fd"lxs lqmofzLntf a9fpg],

@=^=%=% cfd;+xf/sf/L xltof/sf] k|of]uaf6 pTkGg x'g] vt/fnfO{ /f]Sg],

@=^=%=^ efjL r'gf}tL / cj;/ jxg ug{;Sg] u/L ;'/Iff ;+oGqnfO{ ¿kfGt/0f ug]{ / To;sf nflu ;'/IffsdL{sf] Ifdtf clej[l4 ug]{, /

@=^=%=& If]qLo, juL{o, hftLo åGå / ;ª\3if{nfO{ lg:t]h

Page 56: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷52

kfg]{ / o;sf nflu cfjZos hgdt tof/ kfg]{ .

@=^=^ zflGtsf] l;h{gf ug]{,@=^=^=! v'nf ahf/ / Jofkf/ k|0ffnLsf dfWodaf6

a[xt\ cfly{s j[l4sf] jftfj/0f l;h{gf ug]{,@=^=^=@ nf]stflGqs ;+/rgf / ;+:s[ltsf] ljsf; ug]{,@=^=^=# ;a} ;/f]sf/jfnfx¿;Fu ;xsfo{, ;xof]u,

;xdlt / ;dGjo :yflkt ug]{, /@=^=^=$ åGåsf sf/0f pTkGg x'g;Sg] lx+;fTds

ultljlwsf] k"jf{g'dfg u/L To;sf] lg/f]wsf nflu cfjZos pkfo cjnDag ug]{ .

@=^=& lbuf] zflGt :yfkgfdf hgtfsf] :jfldTj :yflkt ug]{,@=^=&=! ;'/Iff Joj:yfkg tyf lj:tf/df hgtf /

;d'bfosf] ;lqmo ;dy{g k|fKt ug]{,@=^=&=@ dfgjLo k|lti7f / :jfledfg clej[l4sf nflu

sfo{qmd ;~rfng ug]{, /@=^=&=# zflGtnfO{ ;+:yfut ¿kdf lj:tf/ ug]{

cleofgdf hgtfsf] ;xeflutf j[l4 ub}{ hfg] .

@=^=* cfly{s ;d[l4 / /fhgLlts :yfloTjsf] l;h{gf ug]{,@=^=*=! b]zsf] ;du| cfly{s ljsf; / ;d[l4sf nflu

/fli6«o k|fs[lts ;|f]tx¿sf] clwstd pkof]u ug]{,

@=^=*=@ /fli6«o ljsf;df hgzlQmsf] cTolws pkof]u / kl/rfng ug]{, /

@=^=*=# g]kfnsf] ;+ljwfgnfO{ k|efjsf/L ¿kdf sfof{Gjog ub}{ b]zdf /fhgLlts :yfloTj sfod ug]{ .

@=&= /fli6«o ;'/Iff gLltsf /0fgLlts nIox¿/fli6«o ;'/Iff gLltsf] p2]Zo, d'ne"t nIo / gLltsf] sfof{Gjogsf

nflu k|s/0f @=% df plNnlvt gLltsf clwgdf /xL cjnDag ul/g] /0fgLlts nIo b]xfoadf]lhd 5 M

Page 57: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷53gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

@=&=! g]kfnL hgtf / g]kfnsf] :jfwLgtf / ;fj{ef}ldstf Pj+ /fli6«o cv08tfsf] /Iff ub}{ ;d[4 g]kfnsf] lgdf{0f ug]{,

@=&=@ g]kfnsf] :yn, hn tyf xjfO{ If]qsf] ;'/Iff ug]{,@=&=# ;ª\3Lo nf]stflGqs u0ftGqnfO{ ;an t'Nofpg],@=&=$ ;ª\ul7t ck/fwsf] ;~hfnnfO{ lg:t]h ub}{ lx+;fTds

ck/fw lgoGq0f ug]{,@=&=% sfg'gsf] zf;gk|lt ;Ddfg k|j4{g tyf Gofok"0f{ zf;sLo

k|0ffnLsf] ljsf; ug]{,@=&=^ lx+;f / cftª\sjfbsf] ;d:ofaf6 g]kfnnfO{ d'Qm /fvL

;'/Iffsf] k|Tofe"lt lbg],@=&=& If]qLo tyf cGt/f{li6«o ;'/Iffdf g]kfnsf] of]ubfg

clej[l4 ub}{ hfg],@=&=* cy{tGqsf] ljsf; / ;fdflhs÷;fj{hlgs ;]jfsf]

k|efjsf/L k|jfxsf nflu jftfj/0f lgdf{0f ug]{,@=&=( k|fs[lts ;fwg ;|f]tsf] ;+/If0f / kof{j/0fLo ;Gt'ng

sfod ug]{ tyf ljkb\ / hf]lvd Go"g ug]{,@=&=!) ;"rgf k|0ffnLsf] ljsf; / ;'/Iff ;+oGqsf] k|efjsf/L

kl/rfngsf nflu Ifdtf clej[l4 ug]{ / ;"rgf ;'/Iffsf] k|Tofe"lt lbg],

@=&=!! ;'/Iff Joj:yfkgdf hg;xof]u clej[l4 ug]{ / ;'/Iff ;+oGqsf] sfo{ ;Dkfbg k|0ffnLnfO{ ;dofg's"n agfpg] / Jojl:yt ug]{,

@=&=!@ /fli6«o ;'/Iff / ;/f]sf/sf ljifodf /fli6«o ;xdltsf] ljsf; ug]{,

@=&=!# clwsf/sf] ljs]Gb|Ls/0f / hjfkmb]lxtfsf] ljsf; ug]{,@=&=!$ g]kfnsf] /fHo Joj:yf tyf o;sf] ;fdflhs– cfly{s

;+/rgfsf] /Iff ug]{,@=&=!% gful/s xs tyf :jtGqtfsf] /Iff ug]{,@=&=!^ /fi6«sf] j}1flgs ;DefJotf tyf af}l4s k|lt:kwf{Tds

IfdtfnfO{ a9fpg k|ljlw, ;"rgf tyf cg';Gwfgsf] a9L pkof]u ug]{ jftfj/0f lgdf{0f ug]{ / lj1fg tyf k|ljlwsf] ljsf; ug]{,

Page 58: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷54

@=&=!& g]kfn /fi6« / o;sf] ljsf; tyf g]kfnL hgtfsf] ;+:s[lt tyf hLjgk4ltsf] /Iff ug]{,

@=&=!* g]kfnL hgtfsf] hLjg / :jf:Yosf] /Iff ub}{ efjL k':tfsf] kl/kf]if0f, ;+/If0f / lbuf] ljsf; ;'lglZrt ug]{, /

@=&=!( u}/sfg'gL ;z:q ultljlw x'g;Sg] jftfj/0f ;[hgf x'g glbg] .

@=* /fli6«o ;'/Iff gLltsf sfo{gLltx¿@=*=! /0fgLlts nIo

g]kfnL hgtf / g]kfnsf] :jtGqtf, ;fj{ef}ldstf, ef}uf]lns cv08tf, :jfwLgtf / :jfledfgsf] /Iff ub}{ ;an / ;d[4 g]kfnsf] lgdf{0f ug]{ .@=*=!=! sfo{gLltx¿@=*=!=!=! ;'/Iff ;+oGqsf] Ifdtf j[l4 / kl/rfngåf/f

g]kfnL hgtf / g]kfnsf] /Iff ug]{,@=*=!=!=@ g]kfnL ;]gf tyf ;'/Iff lgsfox¿sf] Ifdtf

ljsf; ug]{ / pko'Qm k|lt/Iff sfo{gLlt th'{df ug]{ .

@=*=!=!=# dfgjLo ;'/IffnfO{ k|fyldstf lbg] / g]kfnL hgtfnfO{ qfz / cefjaf6 d'lQmsf] k|Tofe"lt lbg] .

@=*=!=!=$ ;an / ;d[4 g]kfn lgdf{0fsf] cleofgnfO{ PsLs[t / ;dGjofTds ¿kdf cl3 a9fpg] .

@=*=!=!=% ;fdflhs, ;f+:s[lts, wfld{s, hftLo, If]qLo / juL{o ;b\efjnfO{ layf]lng glbO{ ;x–cl:tTj / ;fd~h:otf sfod ug]{ .

@=*=!=!=^ pu| / lav08gjfbL k|j[lQnfO{ lg?T;flxt / lgoGq0f ub}{ g]kfnsf] ;fj{ef}ldstf / cv08tfnfO{ ax; / ;Demf}tfsf] ljifo x'g glbg],

Page 59: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷55gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

@=*=!=!=& g]kfnsf] ;Ldfleq x'g;Sg] cftª\sjfb tyf ;ª\ul7t ck/fwsf] k|j]znfO{ lgoGq0f / lg:t]h ug]{ .

@=*=!=!=* s'g} klg b]z;Fu ;d;fdlos cGt/f{li6«o sfg"g / l;4fGtadf]lhd ;DaGw sfod ug]{ / c¿af6 klg ;f]xLcg';f/ Jojxf/ x'g] l:ylt l;h{gf ug]{,

@=*=!=!=( If]qLo ;fdl/s :yfloTj tyf ;'/Iff alnof] agfpg] sfo{df of]ubfg ug]{,

@=*=!=!=!) g]kfnsf] e"ld cGo d'n'slj?4 k|of]u x'g glbg],

@=*=!=!=!! cGt/f{li6«o l:yltsf] j:t'ut ljZn]if0f ug]{ / g]kfnsf] ;/f]sf/ /xg] cGt/f{li6«o ljifox¿df /fHosf] b[li6sf]0f k|:t't ug]{, /

@=*=!=!=!@ g]kfnnfO{ afXo x:tIf]k / cfqmd0f jf cfGtl/s ljb|f]xaf6 ;'/lIft /fVg ljleGg ldq/fi6«nufot cGt/f{li6«o ;ª\3 ;+:yfx¿;Fu ;'/Iffsf ;Gbe{df ;xof]uL ;DaGw sfod ug]{ .

@=*=@ /0fgLlts nIo;ª\ul7t ck/fwsf] ;~hfn lg:t]h kfg]{ / lgoGq0f ug]{ .@=*=@=! sfo{gLltx¿@=*=@=!=! ;'wf/ / cfw'lgsLs/0fsf dfWodaf6 ;'/Iff

cª\ux¿sf] ;+/rgf / ;"rgf ;ª\sng ;+oGqsf] lj:tf/ / ljlzi6Ls/0f ug]{ Pj+ ;fd'bflos k|x/L ;]jfsf] lj:tf/ ub}{ hfg] / pRr:t/df k|efjsf/L k|x/L zlQmsf] ljsf; ug]{,

@=*=@=!=@ /0fgLlts b"/b[li6 ;lxtsf] ;fwgo'Qm tyf k|efjsf/L ;"rgf k|0ffnL ljsf; ug]{,

@=*=@=!=# ;d'bfodf zflGtk"0f{ ;xcl:tTj, gful/s pQ/bfloTj / ;fdflhs ¿kfGt/0fsf] k|j4{g

Page 60: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷56

ug]{ Ifdtfsf] ljsf; ug]{,@=*=@=!=$ ;a} txdf x'g] e|i6frf/ lgoGq0fsf nflu

;'/Iff lgsfodf cg'udgsf] lbuf] k|0ffnL ljsf; ug]{,

@==*=@=!=% xltof/ tyf ljikmf]6s kbfy{sf] Jofkf/ tyf pkof]u lgoGq0fsf nflu ;Ldf lgodg ug]{,

@=*=@=!=^ lghL If]qsf ;'/Iff sDkgLsf] lgod th'{df, lgodg / cg'udg ug]{,

@=*=@=!=& ;d'bfodf ;fj{hlgs ;'/Iff k|j4{g ug{ ;fj{hlgs lzIff sfo{qmd ;~rfng ug]{,

@=*=@=!=* ckx/0f, n'6kf6 / dfgj a]rlavg, nfu"cf}ifw nufotsf ;ª\ul7t ck/fw lgoGq0fsf nflu cfjZos ;+oGqsf] :yfkgf, ljsf; / ;'b[9Ls/0f ug]{,

@=*=@=!=( zflGt / ;'/Iff :yfkgf sfo{df hgtfsf] ;fem]bf/L clej[l4 ug]{, /

@=*=@=!=!) /fli6«o ;+/rgf, ;Dkbf, tYofª\s / clen]v, jftfj/0f, JolQm, Joj;fo / ;DklQsf] /Iff ug]{ .

@=*=# /0fgLlts nIosfg'gsf] zf;gk|lt ;Ddfg k|j4{g tyf Gofok"0f{ zf;sLo k|0ffnLsf] ljsf; ub}{ hfg] .@=*=#=! sfo{gLltx¿@=*=#=!=! sfg'gsf] zf;g :yfkgf / ;fj{hlgs

;'Joj:yfsf nflu sfg'gsf] k|efjsf/L sfof{Gjog ug]{,

@=*=#=!=@ u}/y'gf b08k|0ffnLsf] pkof]u a9fpg Gofo k|0ffnLnfO{ tbg'¿k ;Ifd / ;'b[9 agfpg],

@=*=#=!=# sfg'gsf] zf;gsf] clej[l4 x'g] u/L sfg'gdf ;do ;fk]If kl/dfh{g÷;'wf/ ug]{,

@=*=#=!=$ d'2fx¿sf] cg';Gwfg tyf cleof]hg

Page 61: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷57gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

k|0ffnLnfO{ ;'b[9 / j}1flgs agfpg],@=*=#=!=% hgljZjf;df clej[l4 x'g] u/L k|efjsf/L,

PsLs[t / ;Ifd Gofo k|0ffnLsf] ljsf; ug]{,

@=*=#=!=^ o'jfx¿nfO{ ck/fw sfo{df k|j[Q x'gaf6 /f]Sg ljljw sfo{qmx¿ ;~rfng ug]{,

@=*=#=!=& ljb]zL ck/fwLx¿sf] lgisfzg k|lqmof / o; ;DaGwL ;+oGqnfO{ ;'b[9 agfpg],

@=*=#=!=* kLl8tnfO{ pknAw u/fpg'kg]{ ;]jf ;'ljwfdf kl/dfh{g, ;fIfLsf] ;'/Iff ug]{ / sfg'gL ;xfotf sfo{qmd ;~rfng ub}{} hfg],

@=*=#=!=( ljjfb ;dfwfgsf j}slNks pkfox¿sf] klxrfg, :yfkgf / k|of]u ub}{ hfg],

@=*=#=!=!) k|x/Lsf] aGbL sIf, ;'wf/ u[x / sf/fuf/x¿sf] dfgjLo ;]jf ;'ljwfx¿ o'Qm agfpFb} hfg],

@=*=#=!=!! Gofo ;]jf / ;"rgfdf gful/sx¿sf] kx'Fr a9fpg gful/sx¿sf] clwsf/ / st{Joaf/] hfu/0f cleofg ;~rfng ug]{,

@=*=#=!=!@ ;a} If]qdf e|i6frf/ lgoGq0fsf pkfox¿nfO{ k|efjsf/L ¿kdf cjnDag ug]{, /

@=*=#=!=!# dfgj clwsf/sf] kfngf, ;+/If0f / ;+j4{gsf nflu k|lzIf0f / k}/jL cflbsf dfWodaf6 hgr]tgf clej[l4 ug]{ / o;sf] cg'udg ug]{ .

@=*=$ /0fgLlts nIolx+;f / cftª\ssf] ;d:ofaf6 g]kfnnfO{ d'Qm /fvL ;'/Iffsf] k|Tofe"lt lbg] .@=*=$=! sfo{gLltx¿@=*=$=!=! lx+;fTds / cftª\sjfbL lqmofsnfksf]

lg/f]w / lgoGq0fsf nflu ;fj{hlgs ;"rgf k|jfxnufotsf sfo{qmx¿ ;~rfng ug]{,

Page 62: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷58

@=*=$=!=@ ;Ldf tyf cWofudgsf] k|efjsf/L lgodg, Joj:yfkg / lgoGq0f ug]{ / o; ;DaGwdf hgr]tgf clej[l4 ug]{,

@=*=$=!=# cftª\sjfbL 36gf /f]syfd ug{ ;"rgf tyf ;'/Iff ;+oGqsf] Ifdtf clej[l4 ug]{,

@=*=$=!=$ /fli6«o cfjZostf tyf cGt/f{li6«o k|lta4tf kl/k"lt{ x'g] u/L lx+;f / cftª\sjfbL lqmofsnfk lgoGq0f ug{ sfg'gdf ;do;fk]If ;'wf/ ug]{,

@=*=$=!=% g]kfnL e"ldnfO{ ldq /fi6«x¿sf] lj?4df k|of]u x'g glbgsf nflu ;"rgf / ;'/Iff Joj:yf ;'b[9 ub}{ cjfl~5t ultljlwx¿ lg:t]h / lgoGq0f ug]{,

@=*=$=!=^ ;ª\ul7t ck/fw, cftª\sjfb, nfu" kbfy{, ;LdfIf]q ck/fw tyf ;Ldfkf/ ck/fw h:tf If]qLo tyf cGt/f{li6«o ;femf ;d:of ;dfwfgdf of]ubfg ug]{, /

@=*=$=!=& ;ª\ul7t ck/fwsf] /f]syfdsf nflu :yflkt cGt/f{li6«o tyf If]qLo ;+oGqx¿;Fu cfa4tf / ;xsfo{ ug]{ .

@=*=% /0fgLlts nIog]kfnsf] :yn, hn tyf xjfO{ If]qsf] ;'/Iff ug]{ .@=*=%=! sfo{gLltx¿@=*=%=!=! g]kfnsf] :yn, hn tyf xjfO{ If]qsf]

pkof]usf] cg'udg ;+oGqsf] Ifdtf clej[l4 ug]{ / sfg'gsf] sfof{Gjog e/kbf]{ agfpg],

@=*=%=!=@ låkIfLo tyf ax'kIfLo ;lGw, ;Demf}tf / ;dembf/L ubf{ g]kfnsf] ;'/Iff rf;f] / ;/f]sf/nfO{ klxnf] k|fyldstfdf /fVg],

@=*=%=!=# s'g} klg ;}Go vt/fsf] lg/fs/0f / ;fdgf ug{;Sg] u/L g]kfnsf] ;}Go Ifdtfsf] ;fdl/s / ;fdlos ¿kdf j[l4 ug]{,

Page 63: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷59gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

@=*=%=!=$ ljb|f]x / cj}wflgs lqmofsnfk x'g gkfpg] u/L ;"rgf ;+oGq k|efjsf/L agfpg], ;"rgf ;~hfn lgdf{0f ug]{ / sfof{Gjog kIf PsLs[t, ;dGjofTds / k|efjsf/L ¿kdf ;Dkfbg ug]{,

@=*=%=!=% ;DalGwt lgsfox¿aLr ;dGjo / ;xof]usf] ljZj;gLotf clej[l4 ug]{,

@=*=%=!=^ g]kfnaflx/ hfg] k|:yfg laGb' / g]kfnleq k|j]z x'g] k|j]z laGb'x¿sf] lgodg, lgoGq0f / Joj:yfkg Ifdtf j[l4 ug'{sf ;fy} xjfO{ dfu{df cfudg / alxu{dgsf] Joj:yfkg, ;'/Iff / cg'udg k|efjsf/L / ljZj;gLo agfpg],

@=*=%=!=& ;'/Iff ;/f]sf/sf JolQmx¿, lgisfzg ug'{kg]{ JolQmx¿, ck/fwLx¿ / cfk|jf;Lx¿sf] ultljlwsf] cg'udg ug]{ Ifdtfsf] ljsf; ug]{,

@=*=%=!=* /fli6«o ;'/Iffdf cfpg] cfktsfnLg l:yltsf] Joj:yfkg ug{ k"j{tof/L of]hgf th'{df / sfof{Gjog ug]{,

@=*=%=!=( ;Ldf ;'/Iff Joj:yfnfO{ k|efjsf/L agfpg k|ljlwo'Qm ;'/Iff hfr s]Gb| :yfkgf ug]{, /

@=*=%=!=!) /fhdfu{ ;'/Iff Joj:yf;DaGwL sfo{gLlt agfO{ nfu" ug]{ .

@=*=^ /0fgLlts nIo;ª\3Lo nf]stflGqs u0ftGqnfO{ ;an t'Nofpg] .@=*=^=! sfo{gLltx¿@=*=^=!=! /fHon] k|bfg ug]{ ;]jf ;'ljwfx¿df

cfdhgtfsf] ;xh kx'Fr :yflkt ug]{,@=*=^=!=@ lghfdtL tyf ;'/Iff lgsfosf] ;]jfnfO{

lzi6frf/o'Qm hjfkmb]xL / hgtf s]lGb|t agfpg] / o;sf nfu cfjZos k|lzIff0f

Page 64: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷60

lbg],@=*=^=!=# zlQmsf] b'?kof]u x'g glbg] tyf ;+j}wflgs

k|ltkIf / :jtGq k|]; h:tf nf]stflGqs dfGotfsf] ljsf; ug]{,

@=*=^=!=$ hgljZjf; clej[l4df 6]jf k'¥ofpg Pj+ kf/bzL{ / Gofok"0f{ ¿kdf sfo{;Dkfbgsf nflu P]g, lgod / sfo{ljlwdf ;do ;fk]If ;'wf/ ug]{ . cfjZostfcg';f/ cfrf/;+lxtf lgdf{0f u/L nfu" ug]{, /

@=*=^=!=% kf/bzL{ / lgikIf ;]jf k|jfxsf nflu ;d'bfo txdf Ifdtf clej[l4 ug]{ .

@=*=& /0fgLlts nIo;'b[9 ;'/Iff Joj:yfsf nflu If]qLo tyf cGt/f{li6«o ;'/Iffdf g]kfnsf] of]ubfg clej[l4 ub}{ hfg] .@=*=&=! sfo{gLltx¿@=*=&=!=! ;+o'Qm /fi6« ;ª\3sf dfWodaf6 ljZj zflGt

cleofgdf ;xefuL eO{ of]ubfg ug]{,@=*=&=!=@ g]kfnn] If]qLo tyf cGt/f{li6« :t/df JoQm

u/]sf k|lta4tfcg'¿k sfo{ ug]{,@=*=&=!=# zflGt / ;'/Iff;DaGwL If]qLo tyf cGt/f{li6«o

gLlt lgdf{0f tyf ljsf;df of]ubfg ug{ Ifdtf clej[l4 ug]{,

@=*=&=!=$ If]qLo tyf cGt/f{li6«o ;'/Iffdf ;xof]u j[l4 ub}{ hfg],

@=*=&=!=% If]qLo tyf cGt/f{li6«o txdf ;"rgf ;dGjo / ;femf]bf/L clej[l4 ug]{,

@=*=&=!=^ If]qLo tyf cGt/f{li6« ;'/Iff 36gfx¿nfO{ ;Daf]wg / cg'udg ug{ ;Sg] u/L ;+oGqx¿sf] Ifdtf j[l4 ug]{,

@=*=&=!=& If]qLo tyf cGt/f{li6«o ;'/Iff ;xof]usf] dxTj af]w x'g] u/L hgr]tgf clej[l4 ug]{,

Page 65: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷61gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

@=*=&=!=* cfk|jf;L÷z/0ffyL{ Joj:yfkg Ifdtf j[l4 ug]{, /

@=*=&=!=( If]qLo tyf cGt/f{li6«o txdf åGå /f]syfd, ;ª\s6 Joj:Yffkg, zflGt :yfkgf tyf dfgjLo ;xof]usf sfo{x¿df of]ubfg ug]{ / tbg'¿k Ifdtf clej[l4 ug]{ .

@=*=* /0fgLlts nIo;'b[9 cy{tGqsf] ljsf; / ;fdflhs÷;fj{hlgs ;]jfsf] k|efjsf/L k|jfxsf nflu jftfj/0f lgdf{0f / cfly{s ;'/Iffsf] k|Tofe"lt .@=*=*=! sfo{gLltx¿@=*=*=!=! cy{tGq lge{/ /xg] dxŒjk"0f{ cfly{s ;fwg

/ bfloTjx¿nfO{ lbuf] ;'/lIft agfpg k|efjsf/L ;'/Iff ;+oGq lgdf{0f ug]{,

@=*=*=!=@ ;fdflhs–cfly{s If]qsf ;d:of ;Daf]wg x'g] u/L ;ª\u7g tyf sfo{qmddf ;dGjo :yflkt ug{ PsLs[t / ax'kIfLo ;+oGq lgdf{0f ug]{,

@=*=*=!=# /fhZj r'xfj6, e|i6frf/ / cfly{s ck/fw lgoGq0f ug{, cfly{s ;ª\s6sf] hf]lvd Go"g ug{ tyf cfly{s If]qsf] k|j4{g ug{ cg'udg, lgodg tyf ;'kl/j]If0fsf] gLlt lgdf{0f ug]{ / tbg'¿k sfg'gL Joj:yf ug]{,

@=*=*=!=$= ljB'tLo ljQLo ;+/rgfsf] /Iff / ;+/If0fsf nflu ;fOa/ ;~hfn lgdf{0f ug]{,

@=*=*=!=% ;fj{hlgs tyf lghL ;DklQ / ;+/rgfsf] ;+/If0f x'g] u/L cf}Bf]lus åGå Go"gLs/0f ug]{ / åGå Joj:yfkg ;+oGqsf] ljsf; ug]{,

@=*=*=!=^ nfu" cf}ifw b'?kof]usf] ;d:ofnfO{ k|efjsf/L ¿kdf ;Daf]wg ug{ /f]syfd, dfu Joj:yfkg gLlt / sfo{qmd j[l4 ug{ ;Sg] u/L Ifdtf clej[l4 ug]{,

Page 66: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷62

@=*=*=!=& ;fdflhs÷;fj{hlgs ;]jf k|jfxnfO{ lbuf] agfpg tyf jftfj/0f ;'/lIft ug{ ;'/Iff ;]jf Ifdtfdf clej[l4 ug]{,

@=*=*=!=* cfly{s ;|f]t / ;fwgnfO{ ;fdflhs Gofosf] l;4fGt tyf cfly{s pknlAwsf] Gofof]lrt ljt/0f l;4fGtsf] cfwf/df pkof]u ug]{ / cfly{s ;'/Iffsf] k|Tofe"lt lbg],

@=*=*=!=( cfly{s ;+/rgfTds kl/jt{g, cfly{s s"6gLltdf cfwfl/t j}b]lzs cfly{s ;DaGw, ljQLo ah]6 tyf df}lb|s gLlt h:tf If]qdf ;fd~h:ok"0f{ gLlt cjnDag ug]{,

@=*=*=!=!) ljleGg pTkfbgd"ns If]qx¿nfO{ ;'/Iff k|bfg ug{;Sg] u/L ;fdl/s dxŒjsf] If]qsf ¿kdf dfGotf k|bfg ug]{,

@=*=*=!=!! j}b]lzs nufgLsf If]qx¿sf] lgwf{/0f / k|fyldsLs/0f u/L nufgL gLltnfO{ k|f]T;fxg ug]{,

@=*=*=!=!@ ljleGg d'n'sx¿;Fu cfly{s tyf Jofkfl/s ;DaGw ljsf; ubf{ lgDg cj:yfaf6 ;'/lIft /xg]M

@=*=*=!=!@=! b]zsf] cy{tGq / vf;u/L ;fdl/s dxŒjsf If]qx¿ s'g} Ps b]zaf6 jf ljleGg b]zsf] ;d"xsf] k|efj / bafadf /xg] cj:yf, /

@=*=*=!=!@=@ b]z g} ljb]zLx¿sf nflu sRrf kbfy{sf] ;|f]t:yn aGg] cj:yf .

@=*=*=!=!# ljb]zaf6 cfoft ug'{kg]{ ;fdl/s dxŒjsf sRrf kbfy{ tyf pks/0fx¿sf] kl/df0f / s'g} klg b]zaf6 Nofpg'kg]{ ljz]if1 tyf sfdbf/x¿ g]kfnsf] ;'/Iffsf ljifodf bvn gx'g] ;ª\Vofdf ;Lldt ug]{,

@=*=*=!=!$ b]zsf] d'Vo ;fdflhs / cfly{s zlQmsf] ¿kdf /x]sf] >dzlQmnfO{ :jb]zL jf ljb]zL /f]huf/sf nflu ;Lko'Qm hgzlQmsf ¿kdf

Page 67: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷63gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

;xefuL u/fpg ljsf; ug]{ . g]kfnaf6 ljb]zdf hgzlQm k7fpFbf ;DalGwt JolQmn] kfpg] cfly{s nfe lglZrt ug]{ / cflh{t ljb]zL d'b|f g]kfndf :yfgfGt/0f k|lqmof ;'ne u/fpg] gLlt agfpg],

@=*=*=!=!% cfly{s ck/fw tyf d'b|f ckrng h:tf sfo{x¿ /f]Sg kof{Kt sfg'gL Joj:yf;lxt cfly{s u'Ktr/L ;+:yf tyf cg';GwfgnfO{ ;zQm agfpg],

@=*=*=!=!^ g]kfnsf] ;fdflhs tyf cfly{s ljsf;sf lglDt cfly{s s"6gLlt cjnDag ug]{,

@=*=*=!=!& :yfg ljz]ifsf] ;fk]lIfs lx;fan] cgfl>t tyf PsLs[t ¿kdf ljsf; ug{ cfly{s If]qx¿sf] :yfkgf ug]{,

@=*=*=!=!* ljb]zL nufgLstf{x¿sf] cfly{s nfe jf :jfy{sf] ;+/If0f ubf{ ltgLx¿nfO{ k|bfg ul/g] k|f]T;fxg tyf 5'6, :jb]zL nufgLstf{ tyf pTkfbstf{x¿n] k|fKt ug]{ 5'6 tyf cfly{s cg'bfgeGbf a9L x'g] kl/l:ylt cfpg glbg] / o:tf] Joj:yfsf] kfngf eP gePsf] lgodg tyf lgu/fgL ug]{,

@=*=*=!=!( hgzlQm, hn;|f]t / ko{6gnfO{ b]zsf] cfly{s d]?b08sf ¿kdf pRr k|fyldstfsf ;fy ljsf; ug]{,

@=*=*=!=@) s[lifsf] cfw'lgsLs/0f / Jofj;flos/0f ug]{,@=*=*=!=@! b]zdf ePsf pmhf{sf ;|f]tnufotsf vlgh

kbfy{x¿sf] cGj]if0f / pkof]u ug]{, /@=*=*=!=@@ e"kl/j]li7t d'n'ssf x}l;otn] ;d'Gb|L dfu{sf]

pkof]u tyf ;fd'lb|s k|fs[lts ;|f]tsf] k|of]u;DaGwL clwsf/ / bfloTjsf] nflu sfo{ ug]{ .

@=*=( /0fgLlts nIo

Page 68: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷64

k|fs[lts ;|f]tsf] ;+/If0f ug]{ / kof{j/0fLo ;Gt'ng sfod /fVb} ljkb\\hGo hf]lvd Go"g ug]{ .@=*=(=! sfo{gLltx¿@=*=(=!=! ljkb\\ Joj:yfkgsf ;a} r/0fsf nflu k"0f{

tof/L ug{ / ljkb\\ Joj:yfkgaf/] r]tgf clej[l4 ug{ sfo{qmd ;~rfng ug]{ / Ifdtf ljsf; ug]{,

@=*=(=!=@ g]kfnsf] e"ld, hn tyf xjfO{ If]qsf k|fs[lts ;|f]tsf] pkof]usf] cg'udg tyf lgu/fgL Joj:yfnfO{ k|efjsf/L agfpg] tyf tbg'¿k Ifdtf clej[l4 ug]{,

@=*=(=!=# ;+j]bgzLn If]qnufotsf If]qsf] ljsf; of]hgf k|lqmofdf gLlt lgb]{zg ug{ / ljkb\\ /f]syfd ug{ sfg'gL Joj:yf ug]{ / tbg'¿k Ifdtf ljsf; ug]{,

@=*=(=!=$ g]kfnsf] k|fs[lts ;|f]tdflysf] cltqmd0f / cTolws bf]xg / zf]if0f /f]Sg, To:tf] k|j[lQnfO{ lg?T;flxt / bl08t ug{ gLlt / sfg"g th'{df u/L sfof{Gjog ug]{ tyf tbg'¿k Ifdtfsf] ljsf; ug]{,

@=*=(=!=% sfg'g pNnª\3gsf] k|ltj]bg k|0ffnL tyf of]hgf k|lqmofdf hg;xeflutf h'6fpg gful/s lzIff tyf hgr]tgfd'ns sfo{qmd j[l4 ug]{,

@=*=(=!=^ ljkb\\k"j{, ljkb\\ cjlw / ljkb\\kZrftsf nflu ;d]t ljkb\\ /f]syfdsf pkfox¿sf] k|j4{g, cfsl:ds /fxt ;xof]u kl/rfngsf] sfo{of]hgf agfpg] Pj+ ljkb\\ Joj:yfkg sf]ifsf] :Yfkgf / ljsf; ug]{,

@=*=(=!=& kof{j/0fLo Pj+ hnjfo' kl/jt{g / k|fs[lts ;|f]tsf] hyfefjL k|of]u tyf ckof{Kt ;+/If0fsf sf/0f dfgj kl/j]z tyf cy{tGqdf g} gsf/fTds c;/ kg{af6 arfpg] pkfox¿ cjnDag ug]{,

Page 69: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷65gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

@=*=(=!=* dflg;sf cfwf/e"t cfjZostf, gjLs/0f ug{ ;lsg] k|fs[lts ;|f]t ÷ pmhf{sf] ;Ldfleq /x]/ dfq k"lt{ ug]{ gLlt lng],

@=*=(=!=( lbuf] ljsf;sf nflu jfo'd08n ;+/If0f, cf]hf]g txsf] ;+/If0f, jfo' k|b"if0f lgoGq0f / cg'udg k|0ffnLsf] ljsf; ug]{,

@=*=(=!=!) gbL gfnfx¿nfO{ k|b"if0f/lxt agfpg cf}Bf]lus lgsfz / h}ljs lgsfz k|zf]wg u/]/ dfq kmfNg kfpg] Joj:yf ug]{,

@=*=(=!=!! g]kfnsf] ljlzi6 kof{j/0fLo If]qnfO{ cGt/f{li6«o :t/d} ;+/lIft kof{j/0fLo If]qleq ;dfj]z ug]{ gLlt lng], /

@=*=(=!=!@ ef}uf]lns ljljwtf / ljleGg If]qsf jftfj/0f, xfjfkfgL tyf df6f]sf] u'0fcg'¿k x'g] u/L e"–pkof]u gLlt cjnDag ug]{ / tbg'¿k sfo{qmd ;~rfng ug]{ .

@=*=!) /0fgLlts nIo;'/Iff ;+oGqdf ;"rgf k|0ffnL / ;'/Iff ;+oGqsf] k|efjsf/L kl/rfngsf nflu Ifdtf clej[l4 ug]{ tyf ;"rgf ;'/Iffsf] k|Tofe"lt ug]{ .

@=*=!)=! sfo{gLltx¿@=*=!)=!=! r'gf}tL / hf]lvdsf] ljZn]if0f /

Joj:yfkg ug]{u/L ;'/Iff lgsfosf] cg';Gwfg Ifdtfdf clej[l4 ub}{ cfjZostfcg';f/ ¿kfGt/0f ug]{,

@=*=!)=!=@ ;'/Iffsf] k|efjsf/L Joj:yfkg / Jofj;flos s'zntf clej[l4sf nflu k|lt:kwL{ Ifdtfsf] ljsf; ug]{ / To;sf nflu sfo{qmx¿ agfpg],

@=*=!)=!=# ;'/Iff ;+oGqnfO{ ;Ifd, nrsbf/, kl/jt{gd'vL, e/f];fo'Qm, lbuf] / ;Ifd t'Nofpg],

Page 70: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷66

@=*=!)=!=#=! k'glgdf{0fsf nflu ;+oGqsf] Ifdtf clej[l4 ug]{,

@=*=!)=!=#=@ ¿kfGt/0fsf nfluM@=*=!)=!=#=@=! cg';Gwfg / ljsf;df nufgL j[l4 ug]{,@=*=!)=!=#=@=@ ;Defljt vt/fsf] ;fdgf ug{ cfjZos

;+oGq lgdf{0f ug]{,@=*=!)=!=#=@=# ;"rgf ;ª\sng / ljZn]if0fsf nflu gofF

k|ljlwsf] pkof]u ug]{, /@=*=!)=!=#=@=$ gofF ;Defjgfx¿sf] vf]hL / lj:tf/

ug]{,@=*=!)=!=$ /fli6«o ;'/Iff, ;fdl/s l:ylt, /fli6«o

lxt / :jfy{cg'¿ksf uf]Ko /flvg'kg]{ ;"rgfx¿sf] uf]kgLotf sfod ug]{,

@=*=!)=!=% ;'/Iff ;+oGqsf] kl/rfng, gLlt, ljsf; / lgb]{zgsf nflu /0fgLlts ;"rgfsf] ;ª\sng, ljZn]if0f / pkof]u ug]{,

@=*=!)=!=^ cGt/ lgsfo ;xof]u / ;"rgf ;dGjosf nflu ;+oGqut Joj:yf ug]{,

@=*=!)=!=& ;"rgf ;ª\sng / ;xof]usf nflu If]qLo / cGt/f{li6«o ;+oGqsf] pkof]u ug]{,

@=*=!)=!=* cftª\sjfbL, pRr vt/f ePsf JolQmx¿, zª\sf:kb JolQmx¿, lgisflzt ck/fwLx¿sf] klxrfg / cg'udg ug]{ Ifdtfsf] ljsf; ug]{,

@=*=!)=!=( ;Ldf cg'udg / lgodg Ifdtfdf clej[l4 ug]{,

@=*=!)=!=!) ;Ldfdf x'g] lqmofsnfk, cfly{s k|jfx lgodg / cg'udg Ifdtfsf] ljsf; ug]{,

@=*=!)=!=!! ;DefJo åGåstf{sf] klxrfg / cg'udg ug]{ tyf åGå Joj:yfkg ug]{ Ifdtfsf] ljsf; ug]{,

@=*=!)=!=!@ tYofª\s ;ª\sng, ljZn]if0f, k|zf]wg tyf

Page 71: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷67gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

pkof]u Ifdtfdf clej[l4 ug]{,@=*=!)=!=!# b]zsf] cfGtl/s tyf afXo kl/l:yltaf/]

ax';|f]t ;"rgfsf] tYofª\sLo cfwf/ ljsf; ug]{ / ;"rgf a}+s lgdf{0f u/L ;Da4 lgsfox¿aLr ;"rgfdf kx'Fr / pkof]usf nflu ;~hfn tof/ ug]{,

@=*=!)=!=!$ cfd;~rf/ ;+:yf / ;fwgnfO{ ljb]zL gful/s jf ;ª\u7gsf] cwLgdf kg{af6 /f]Sg] jf ;'/lIft /fVg],

@=*=!)=!=!% sDKo'6/df /flvPsf ;"rgfx¿sf] ;'/Iffy{ sfg'gL ;'/Iff / /fli6«o ;+/rgf lgdf{0f ug]{,

@=*=!)=!=!^ g]kfnnfO{ cGt/f{li6«o ;"rgf ;~hfndf cfa4 ug{ / k|efjsf/L ;+oGqsf] ljsf; ub}{ o:tf] ;+oGqaf6 g]kfn;DaGwL ;To tyf j:t'k/s ;"rgfx¿ k|jfx ug]{,

@=*=!)=!=!& /fli6«o :jtGqtf, ;+:s[lt tyf hLjg k4lt, rfnrng / k/Dk/fnfO{ gsf/fTds k|efj kfg]{ ;"rgf / 3';k}7af6 b]znfO{ hf]ufpg],

@=*=!)=!=!* cfsfzjf0fL / /]l8of] k|s[ltsf oGqx¿sf] lk|mSj]G;Lsf] Joj:yfkg, lgoGq0f, lgodg, cg'udg tyf Joj:yfkg ug]{, /

@=*=!)=!=!( /fli6«o u'Ktr/ ;ª\u7gnfO{ ;Ifd agfO{ k|ltu'Ktr/ Ifdtfdf j[l4 ug]{ . o;sf] sfo{ If]qdf pBf]u, ljsf; of]hgf, ;Ldf If]q / pk–If]qnfO{;d]t ;dfj]z ug]{ .

@=*=!! /0fgLlts nIo;'/Iff Joj:yfkgdf hg ;xof]u clej[l4 ug]{ .@=*=!!=! sfo{gLltx¿@=*=!!=!=! æ;'/Iff Joj:yfkgdf of]ubfgM gful/s

st{Jo / ;DdfgÆ eGg] cjwf/0ffnfO{

Page 72: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷68

cfTd;ft\ u/fpg / d"t{¿k lbg hgr]tgf cleofg ;~rfng ug]{,

@=*=!!=!=@ ;fd'bflos k|x/Lsf] cjwf/0ffnfO{ :yflkt / lj:tf/ ug{ hg;fem]bf/Ldf clej[l4 ug]{,

@=*=!!=!=# ;dfhdf pTkGg x'g] ;fgfltgf ljjfb / ;d:ofx¿sf] ;dfwfg / dWo:ytfsf] nflu gful/s ;dfh / hgtfnfO{ g]t[TjbfoL e"ldsfdf :yflkt ub}{} hfg],

@=*=!!=!=$ ;'/Iff Joj:yfkgdf 6f]n, ;d'bfo, Sna / :yfgLo lgsfox¿nfO{ ;xof]uLsf ¿kdf ;+nUg u/fpFb} ltgLx¿sf] ;+:yfut Ifdtf ljsf; ub}{ hfg],

@=*=!!=!=% wfld{s, If]qLo, juL{o, hftLo tyf n}ª\lus ;dfgtf, ;fd~h:o / ;fdflhs ;b\efj sfod ug{ gful/s ;dfhnfO{ cled'v u/fpg],

@=*=!!=!=^ ;'/Iff Joj:yfkgdf e"tk"j{ ;}lgs, k|x/L / lghfdtL sd{rf/Lx¿nufot ;a} /fi6«;]jsx¿sf] cg'ej, ;Lk / Ifdtfsf] pkof]u ub}{ hfg],

@=*=!!=!=& /fi6«nfO{ cfjZos k/]sf] a]nf tf]s]sf] pd]/ ;d"xsf ;a} gufl/sx¿nfO{ ;'/Iff;DaGwL ;]jfdf tTsfn kl/rfng ug{ ;lsg] u/L k|lzIff0fsf] Joj:yf ug]{,

@=*=!!=!=* /fli6«o ;]jf bn, g]kfn :sfp6 h:tf ;+:yfx¿sf] kx'Fr tyf ultljlwnfO{ b]ze/ lj:tf/ u/L :yfgLo:t/sf] g]t[Tj ljsf; tyf cg'zfl;t tyf b]zeQm o'jf hgzlQmsf] lgdf{0f ub}{ hfg] .

@=*=!@ /0fgLlts nIo/fli6«o ;'/Iff / ;/f]sf/sf ljifodf /fli6«o ;xdltsf]

Page 73: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷69gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

ljsf; ug]{ .@=*=!@=! sfo{gLltx¿@=*=!@=!=! /fli6«o ;'/Iff / /fli6«o ;/f]sf/sf ljifodf

b]zsf] Pp6} ;f]r x'g] jftfj/0f lgdf{0f ug]{,

@=*=!@=!=@ ;'/Iff ;+:s[ltsf] ljsf;sf nflu hgtfsf] dfgl;stfdf ¿kfGt/0f ug{ k}/jL ;d]tsf dfWodaf6 hgr]tgf cleofg rnfpg],

@=*=!@=!=# ;'/Iff ;+oGqnfO{+ hgtfsf] ;xof]uLsf ¿kdf :yflkt ug{ ;''/Iff ;+oGq / hgtfaLrsf] ;DaGwnfO{ alnof] / lgs6 t'Nofpg],

@=*=!@=!=$ ;'/Iff ;+:s[ltsf] ljsf;sf nflu z}lIfs kf7\oqmddf of] ljifo ;dfj]z ug]{, /

@=*=!@=!=% /fli6«o ;/f]sf/sf ljifodf ;xsfo{, ;xdlt, st{Jo kfngf, ;b\efj / ;dGjosf] cjwf/0ffnfO{ ;'/Iff ;+:s[ltsf] cleGg cª\u agfpg] .

@=*=!# /0fgLlts nIo;ª\3, k|b]z / :yfgLo txaLr clwsf/sf] ljs]Gb|Ls/0f / hjfkmb]lxtfsf] ljsf; ug]{ tyf ltgnfO{ ;dofg's"n agfpg] / Jojl:yt ug]{ .@=*=!#=! sfo{gLltx¿@=*=!#=!=! ;'/Iff Joj:yfkgsf ;Gbe{df clwsf/sf]

ljs]Gb|Ls/0f ug]{ / ;f] k|of]hgsf nflu lhDd]jf/ kbflwsf/L / k|of]ustf{nfO{ hjfkmb]xL agfpg],

@=*=!#=!=@ hjfkmb]lxtf / kf/blz{tfnfO{ k|0ffnLsf ¿kdf :yflkt ub}}{ k'/:sf/ / b08 k|lqmofnfO{ k|efjsf/L agfpg],

@=*=!#=!=# zf;sLo ;'wf/sf] cjwf/0ffnfO{ d"t{ ¿k lbg P]g, lgod / sfo{ljlw lgdf{0f tyf

Page 74: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷70

kl/dfh{g ub}{ hfg],@=*=!#=!=$ ;'/Iff ;+oGqsf x/]s kbsf] sfo{ ljj/0f

tyf sfo{ ;Dkfbg ;"rs lgdf{0f u/L ;"rsnfO{ d"Nofª\sg k|0ffnLsf] cfwf/sf ¿kdf ljsl;t ug]{,

@=*=!#=!=% ;'/Iff ;+oGqsf] sfo{;DkfbgnfO{ yk k|efjsf/L agfpgsf nflu s'g} klg k|sf/sf bafa tyf x:tIf]kaf6 d'Qm /fVg],

@=*=!#=!=^ ;'/Iff ;+oGqsf] :yfgLo txsf] ;+:yfut ljsf; ub}{ :yfgLo txdf g]t[Tj ljsf; ub}{ hfg] .

@=*=!$ /0fgLlts nIog]kfnsf] /fHoJoj:yf tyf o;sf] ;fdflhs, cfly{s ;+/rgf / /fHoJoj:yfsf] /Iff ug]{ .@=*=!$=! sfo{gLltx¿@=*=!$=!=! ;+ljwfgsf] dd{, l;4fGt tyf Joj:yf

;ª\ut x'g] u/L ;'/Iff;Da4 P]g, sfg'g agfpg] / nfu" ug]{,

@=*=!$=!=@ /fi6« ;]jfsf] pRrtd dfGotf / cfbz{n] k|]l/t, of]Uotf / Jofj;flos s'zntfsf cfwf/df lghfdtL tyf cGo ;]jfnfO{ sfg'gL Joj:yfåf/f ;~rfng ug]{,

@=*=!$=!=# ;a} g]kfnL hgtfsf] ;Ddfg, ckgTj / ;xeflutf x'g] k4ltsf] ljsf; ug]{,

@=*=!$=!=$ wfld{s ;b\efj / ;lxi0f'tfsf] ljsf; ug]{,

@=*=!$=!=% ;a} ju{, If]q, ;d'bfosf hgtf / g]t[TjnfO{ /fli6«o lxt ljkl/tsf k|j[lQ / k|efjaf6 hf]ufpg, arfpgsf nflu cfjZos jftfj/0fsf] l;h{gf ug]{ / pko'Qm /f]syfd tyf ;'/IffTds pkfox¿ cjnDag ug]{,

Page 75: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷71gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

@=*=!$=!=^ ;+o'Qm /fi6« ;ª\3sf] a8fkq, c;+nUgtf / k~rzLnsf l;4fGtnfO{ k//fi6« gLlt / ;DaGwsf] cfwf/ agfpg], /

@=*=!$=!=& ;xdlt, ;b\efj, ;dfgtf / ;x–cl:tTjsf] clej[l4 ug]{ .

@=*=!% /0fgLlts nIogful/s xs tyf :jtGqtfsf] /Iff ug]{ .@=*=!%=! sfo{gLltx¿@=*=!%=!=! ;+ljwfg k|bQ gful/s xs tyf :jtGqtfsf]

k|Tofe"ltsf nflu sfg'gL Joj:yf ug]{,@=*=!%=!=@ s'g} klg k|sf/sf zf]if0f tyf pTkL8gsf]

d"n sf/0f kQf nufO{ kLl8tnfO{ k'g:yf{kgf ug]{, zf]if0f pTkL8gsf] k'g/fj[lQ x'g glbg] sfg'gL Joj:yf ug]{ / Goflos pkrf/sf] k|Tofe"lt k|bfg ug]{,

@=*=!%=!=# /fli6«o tyf cGt/f{li6«o u}/;/sf/L ;+:yfsf lqmofsnfknfO{ hgtf s]lGb|t / kf/bzL{ agfpg ;dGjo, cg'udg, lgodg / lgoGq0f ug]]{,

@=*=!%=!=$ gful/snfO{ cfkm\gf] bfloTj lgjf{xdf lqmofzLn u/fpg tyf ;b\efj / ;lxi0f'tf ljsf; ug{ hgr]tgf cleofg ;~rfng ug]{,

@=*=!%=!=% gful/ssf] xs clwsf/sf] k|rng / st{Josf] kfngf ;dfgfGt/ ¿kdf ljsf; / :yflkt ug]{ .

@=*=!^ /0fgLlts nIo/fi6«sf] j}1flgs ;DefJotf tyf af}l4s k|lt:kwf{Tds IfdtfnfO{ a9fpg k|ljlw, ;"rgf tyf cg';Gwfgsf] clwstd pkof]u ug{ pko'Qm jftfj/0f lgdf{0f ug]{ .

Page 76: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷72

@=*=!^=! sfo{gLltx¿@=*=!^=!=! cg';GwfgfTds sfo{nfO{ k|f]T;fxg lbg],

j}1flgs cfljisf/ tyf af}l4s ;DklQnfO{ ;'/lIft /fVg] / g]kfnsf nflu cfjZos ljb]zL k|ljlwsf] k|j]znfO{ ;xh t'Nofpg],

@=*=!^=!=@ g]kfnsf] k|fs[lts ;|f]t, vfB tyf s[lifhGo sRrf kbfy{x¿nfO{ k|of]udf Nofpgsf] nflu pko'Qm k|ljlwsf] ljsf; tyf pkof]u ug]{,

@=*=!^=!=# PsLs[t /fli6«o j}1flgs tyf k|fljlws ;"rgf ;~hfn Pj+ ;"rgf tYofª\s a}+ssf] :yfkgf / ljsf; ug]{,

@=*=!^=!=$ lj1fg tyf k|ljlw ljsf;sf] sfo{df lghL If]qnfO{ ;+nUg u/fO{ lj1fg tyf k|ljlwsf] k|lt:kwf{Tds Ifdtf tyf ljsf;nfO{ ;'b[9 / lbuf] agfpg],

@=*=!^=!=% cGt/f{li6«o j}1flgs tyf k|fljlws ;xof]usf] ljsf; ug]{ tyf If]qLo / cGt/f{li6«o ;xof]u / ;dGjodf /fli6«o lxt ;'/lIft ug]{,

@=*=!^=!=^ /fli6«o j}1flgs tyf k|fljlws k/Dk/f / tl/sfnfO{ hf]ufpg :yfgLo 1fgnfO{ :t/Ls/0f ug]{ Ifdtf a9fpg] / ;dofg's"n j[l4 ug]{, /

@=*=!^=!=& ;"rgf k|ljlwsf] ljsf; / lj:tf/ ug]{ .

@=*=!& /0fgLlts nIog]kfn /fi6« / o;sf] ljsf; tyf g]kfnL hgtfsf] ;+:s[lt tyf hLjgk4ltsf] /Iff ug]{ .@=*=!&=! sfo{gLltx¿@=*=!&=!=! g]kfnL df}lns ;Eotf tyf ;+:s[ltsf]

/Iff ug{ gLlt th'{df u/L sfof{Gjog ug]{ . g]kfnL ;Eotf / ;+:s[ltnfO{

Page 77: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷73gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

g]kfnsf] cfly{s, ;fdflhs, /fhgLlts, ef}lts tyf af}l4s hLjgdf cfa4 u/L ;+/If0f / ljsf; ug]{,

@=*=!&=!=@ g]kfnsf] /fli6«o af}l4s Ifdtfsf] ;+/If0f tyf ljsf; ug]{,

@=*=!&=!=# g]kfnL k|frLg snf, ;+:s[lt ;Dkbf / :df/sx¿sf] ;+/If0f / k'g:yf{kgf ug]{,

@=*=!&=!=$ g]kfnL k/Dk/fut cg'ej tyf ;Lksf] ;+j4{g / k|j4{g ug]{,

@=*=!&=!=% g]kfnLx¿sf] k|s[lt;Fu ldn]/ a:g / afFRg ;Sg] cGtlg{lxt Ifdtf, /fi6« / hgtfk|ltsf] cf:yf tyf bfloTj af]w tyf ;fdflhs, wfld{s ;b\efj h:tf s'/fsf] ;+/If0f / ;+j4{g ug]{ .

@=*=!* /0fgLlts nIog]kfnL hgtfsf] hLjg / :jf:Yosf] /Iff, ub}{ efjL k':tfsf] kl/kf]if0f, ;+/If0f / lbuf] ljsf; ;'lglZrt ug]{ .@=*=!*=! sfo{gLltx¿@=*=!*=!=! cJojl:yt, c;'/lIft tyf ljsf;sf]

k|ltkmnaf6 ljd'v ePsf / 5l/P/ /x]sf dfgj a:tLx¿nfO{ klxrfg, Pslqt Pj+ cfjZostfcg';f/ :yfgfGt/0f u/L ;'/lIft, Jojl:yt, jftfj/0f d}qL Pj+ cfw'lgs a:tLsf] ¿kdf ljsf; ug]{ .

@=*=!*=!=@ :jf:Yo /Iffsf nflu /f]u lg/f]ws pkfo cjnDag ug]{ ljifonfO{ gLlt tyf sfo{qmdsf] cfwf/ agfpg],

@=*=!*=!=# nfu" kbfy{ ;]jg tyf P8\; h:tf /f]ux¿af/] hgr]tgf hufpg], o;sf sf/sx¿sf] lgjf/0f ug'{sf ;fy} k|lt/f]wfTds / k|ltsf/fTds gLlt cjnDag ug]{,

Page 78: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷74

@=*=!*=!=$ /]l8of] wld{tf, /f;folgs k|b"if0f tyf h}ljs ;ª\qmdsf ;fy} ltgaf6 pTkGg x'g] /f]u tyf dxfdf/Laf6 aRgsf nflu lgu/fgL ;+oGq :yfkgf u/L sfo{qmd sfof{Gjog ug]{,

@=*=!*=!=% :jf:Yo ;]jfnfO{ g]kfnL hgtfsf] cfwf/e"t cfjZostf / /fHosf] bfloTjsf ¿kdf /xg] u/L ;+/rgf, :t/ / Ifdtfsf] ljsf; ug]{,

@=*=!*=!=^ ;do ;fk]If hg;ª\Vof gLlt cjnDag u/L hGdb/ tyf d[To'b/ 36fpg],

@=*=!*=!=& dfgjLo ;'/Iffdf k|lts"n c;/ kfg]{ /f;folgs, h}ljs, cf0fljs ljs/0fLo kbfy{ tyf ljiffbLsf] pTkfbg, e08f/0f, k|of]u tyf cf];f/k;f/af6 l;h{gf x'g] vt/faf6 hgtfnfO{ ;';"lrt / ;'/lIft /xg] pkfo cjnDag ug]{ . To:tf kbfy{sf] lgodg / lgoGq0f ug]{, /

@=*=!*=!=* vfBfGg, OGwg, cf}ifwLnufotsf cTofjZos ;fdu|Lx¿sf] Go"gtd e08f/df Ifdtf lgwf{/0f u/L cefjsf] cj:yfdf cfk"lt{ ug{ ;lsg] Jojl:yt tyf ;'/lIft ljt/0f k|0ffnL sfod ug]{ .

@=*=!( /0fgLlts nIou}/sfg'gL ;z:q ultljlw x'g;Sg] jftfj/0f l;h{gf x'g glbg] .@=*=!(=! sfo{gLltx¿@=*=!(=!=! s'g} klg k|sf/sf u}/sfg'gL ;z:q

ultljlwsf sf/0f / sf/sx¿sf] klxrfg u/L ltgnfO{ lg/fs/0f ug{ cfjZos /0fgLlt th'{df / sfof{Gjog ug]{,

@=*=!(=!=@ u}/sfg'gL ;z:q ultljlw x'g gkfpg]

Page 79: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷75gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

u/L cfly{s, ;fdflhs, ;f+:s[lts / ;fd'bflos sfo{qmx¿ ;~rfng ug]{,

@=*=!(=!=# u}/sfg'gL ;z:q ultljlw;Fu ;DalGwt kIfaf/] ;"rgf ;ª\sng tyf ljZn]if0f u/L PsLs[t / ;dGjofTds ¿kdf ;'/Iff ;+oGq kl/rfng ug]{ / ;z:q ultljlwnfO{ lg:t]h ug]{,

@=*=!(=!=$ u}/sfg'gL ;z:q ultljlwnfO{ lg:t]h, lgis[o / k|efjxLg agfpg hgtfnfO{ /fhgLlts Pj+ ;fdflhs ¿kdf ;d]t k|lzlIft / lqmofzLn agfpg],

@=*=!(=!=% ;z:q ultljlwnfO{ lg:t]h kfg{ cfjZos kg]{ sfg'gsf] th'{df / ljBdfg sfg'gdf kl/dfh{g u/L sfof{Gjog ug]{,

@=*=!(=!=^ ;z:q ultljlw lg:t]h kfg{ cfjZos kg]{ ljlzi6Ls[t ;'/Iff ;+oGqsf] Joj:yf ug]{ .

efu–#/fli6«o ;'/Iffsf] dfu{ lgb]{zg / k|d'v ;+:yfut Joj:yf

#=! /fli6«o ;'/Iff gLltM lgb]{zs gLlt#=!=! /fli6«o ;'/Iff gLlt lgb]{zs gLltsf ¿kdf /xg]5 .

If]qut gLltx¿sf] th'{df ubf{ o; gLltnfO{ Wofgdf /fVg'kg]{5 .

#=!=@ /fHo ;~rfngsf ;Gbe{df lgdf{0f x'g] ljleGg If]qut gLltx¿sf] /fli6«o ;'/Iff gLlt;Fu cfa4tf /xg]5 / ;a} gLltx¿aLr kl/k"/s ;DaGw /xg]5 .

#=!=# ;'/Iff Joj:yfkg ;DaGwdf ;ª\3, k|b]z / :yfgLo txsf gLlt, sfo{qmd / lg0f{ox¿, /fli6«o ;'/Iff gLltsf] k|fyldstf, p2]Zo, /0fgLlt / sfo{gLltaf6 lgb]{lzt x'g]5g\ .

#=!=$ /fli6«o /Iff gLlt tyf cfGtls ;'/Iff gLltx¿sf] th'{df

Page 80: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷76

tyf ;'/Iff lgsfoaLrsf] cGt/;DaGw, kl/rfng ljlw;d]t /fli6«o ;'/Iff gLltcg'¿k kl/eflift u/L sfof{Gjog ul/g]5 .

#=!=% g]kfnsf] ;+ljwfgdf pNn]lvt /fHosf gLltx¿;Fu /fli6«o ;'/Iff gLltsf] cGt/;DaGw / cfa4tf sfod ul/g]5 .

#=@ /fHo zlQmsf ;+oGq, ;'/Iff–;dGjo tyf ;+:yfut Joj:yf#=@=! g]kfnL hgtf g} /fHo zlQmsf d"n ;|f]t / /fli6«o ;'/Iffsf

k|d'v cfwf/ x'g\ . cfd ¿kdf sfo{kflnsf, Joj:yflksf, Gofokflnsf tyf cGo ;+j}wflgs cª\ux¿sf] ;du| /fli6«o ;'/Iffdf cf–cfkm\gf] of]ubfg /xG5 . /fhgLlts, cfly{s, s"6gLlts, sfg'gsf] sfof{Gjog, ;}lgs, gful/s ;'/Iff / u'Ktr/L tyf ;f+:s[lts / ;fdflhs If]qsf] klg /fli6«o ;'/Iffsf] ;Gbe{df cf–cfkm\gf] of]ubfg x'G5 .

#=@=@ ljz]if ¿kdf /fli6«o ;'/Iff gLltsf] sfof{Gjog tyf ;'/Iff ;+oGqnfO{ kl/rfng / lgb]{zgsf nflu b]xfoadf]lhdsf ;+:yfut Joj:yfsf] e"ldsf /xg]5 M#=@=@=! g]kfn ;/sf/ dlGqkl/Iffb\,#=@=@=@ /fli6«o ;'/Iff kl/Iffb\#=@=@=# dGqfno / cGtu{tsf lgsfox¿, /#=@=@=$ ;'/Iff lgsfox¿ .

#=@=# /fli6«o ;'/Iff gLltsf] sfof{Gjog, ;"rgf k|jfx, lgb]{zg tyf cg'udgsf ;DaGwdf ;dGjo / PsLs[t ¿kdf ;+of]hg ug{ b]xfoadf]lhdsf ;+:yf / lgsfox¿ lqmofzLn /xg]5g\ M#=@=#=! /fli6«o ;'/Iff kl/ifb,#=@=@=@ s]Gb|Lo÷;ª\3Lo ;'/Iff ;ldlt, /#=@=@=# k|fb]lzs tyf :yfgLo, If]qLo tyf lhNnf:t/sf

;'/Iff ;ldltx¿ .

Page 81: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷77gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

#=# g]kfnL ;]gfsf] k|d'v ;'/Iff lhDd]jf/Lg]kfnL ;]gfn] lgDg adf]lhd lhDd]jf/L axg ug]{ 5 M

#=#=! g]kfnL ;]gfsf] k|d'v sfo{ g]kfnsf] :jtGqtf, ;fj{ef}ldstf / ef}uf]lns cv08tfnfO{ afXo 3';k}7 / cfqmd0faf6 ;'/Iff ug]{, ;Ldf ;'/Iffsf nflu tTk/ /xg] x'g]5 . /fli6«o ;'/Iffdf uDeL/ r'gf}tL pTkGg ePsf] cj:yfdf To;sf] ;fdgf ug{ g]kfnL ;]gfsf] k|d'v ;'/Iff e"ldsf x'g]5 .

#=#=@ o'4afx]s lqmofzLn x'g'kg]{ kl/l:yltdf –#=#=@=! :yfgLo k|zf;gsf] lgoGq0feGbf aflx/sf]

kl/l:ylt pTkGg ePdf cfGtl/s ;'/Iff sfod ug{ ;xof]u ug]{,

#=#=@=@ k|zf;lgs lgoGq0faflx/ lx+;fTds, ljWj+;fTds tyf cftª\ssf/L sfo{x¿ ePdf lg:t]h ug]{,

#=#=@=# u}/sfg'gL ;z:q ultljlw lg:t]h ug]{,#=#=@=$ cfjZostfcg';f/ dxŒjk"0f{ / ;+j]bgzLn

:yfgx¿sf] ;'/Iff ug]{,#=#=@=% k|fs[lts tyf dfgj ;[lht tyf k|ljlwhGo

ljkb\\df p4f/ sfo{ ug]{,#=#=@=^ ljsf; lgdf{0fsf sfo{x¿df ;xof]u

k'¥ofpg],#=#=@=& hgtf, ;/sf/ / ;]gfaLrsf] ;DaGwnfO{

;'dw'/ tyf ;'b[9 agfpg] / ;'/Iff r]tgf clej[l4df of]ubfg ug]{,

#=#=@=* /fli6«o ;Dkbfsf] ;+/If0fdf cfjZos ;xof]u ug]{,

#=#=@=( ;}lgs k|ljlw / cg';Gwfgsf] ljsf; ub}{ uf]nLu¶f, lj:kmf]6s kbfy{nufotsf ;'/Iff lgsfox¿n] k|of]udf Nofpg] ;fdu|Lx¿sf] pTkfbgdf cfTdlge{/tf a9fpg] tyf g]kfnL ;]gfsf] nflu cfjZos xftxltof/nufotsf ;fdu|Lsf] lgoldt ;dLIff ub}{} cfjZos ;fdu|L k|fKt ug]{ .

Page 82: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷78

#=#=@=!) ;+j]bgzLn tyf cGt/f{li6«o ;Ldf If]qglhs lgdf{0f x'g] cfof]hgf Pj+ ljb]zL ;xof]udf lgdf{0f x'g] ;fdl/s ;+/rgfsf] lgoldt ;'kl/j]If0f ug]{,

#=#=@=!! ldq/fi6«sf] ;]gfx¿;Fu ;}lgs ;DaGw ljsl;t ug{ ;xof]u k'¥ofpg],

#=#=@=!@ ;+o'Qm /fi6« ;ª\3cGtu{t ljZj zflGt :yfkgfy{ of]ubfg k'¥ofpg] g]kfn ;/sf/sf] k//fi6« gLltnfO{ ;3fpg],

#=#=@=!# g]kfn;Fu bf}To;DaGw sfod ePsf b]zsf /fhb"tfjf;df ;}lgs ;xrf/Lx¿n] ;a} ;'/Iff lgsfox¿;Fu ug]{ ;}lgs dxŒjsf ultljlw Pj+ cGt/lqmofx¿sf] ;dGjo /Iff dGqfno dfkm{t ug]{, /

#=#=@=!$ g]kfnsf] ;+ljwfg tyf sfg'gadf]lhd g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf cGo sfo{x¿ ug]{ .

#=$ sfg"g Joj:yf sfod ug'{kg]{ ;'/Iff lgsfox¿sf] k|d'v lhDd]jf/L#=$=! g]kfn k|x/L

g]kfn k|x/Ln] b]xfosf] lhDd]jf/L jxg ug]{5 M#=$=!=! b]zdf sfg'g Joj:yf / cfGtl/s zflGt

;'Joj:yf sfod ub}{ hgtfnfO{ ;'/Iffsf] k|Tofe"lt lbO{ hg;xof]u / ;dy{g k|fKt ug]{,

#=$=!=@ b]zsf] s'g} klg :yfgdf x'g ;Sg] pkb|j jf ljWj+; lg/f]ws sfo{ ug]{,

#=$=!=# zflGt ;'Joj:yf;DaGwL ;"rgf ;ª\sng, ljZn]if0f / k|jfx ug]{,

#=$=!=$ clt ljlzi6 Pj+ ljlzi6 JolQmx¿sf] ;'/Iff Joj:yf ldnfpg],

#=$=!=% cfGtl/s zflGt, ;'/Iff sfod u/L hgtfnfO{ ;'/Iffsf] k|Tofe"lt lbg ljZjfl;nf] tyf ;Ifd ;ª\u7gsf] ¿kdf ljsf;sf nflu bL3{sfnLg

Page 83: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷79gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

of]hgf agfO{ r/0fa4 ¿kdf sfof{Gjog ub}{ hfg],

#=$=!=^ d'n'sleq ;fdflhs, /fhgLlts, cfly{s / ljsf;;DaGwL nIo xfl;n ug{ ;lsg] u/L zflGt ;'Joj:yf sfod /fVg],

#=$=!=& ;a} k|sf/sf ck/flws lqmofsnfksf] lgoGq0f, /f]syfd, cg';Gwfg / txlssft ug]{,

#=$=!=* k|fs[lts k|sf]k tyf dfgj l;lh{t ljkb\\af6 x'g;Sg] hgwgsf] IfltnfO{ Go"g ug{ /f]syfd, p4f/ tyf /fxtsf] sfo{ ug]{,

#=$=!=( ;jf/L ;fwgx¿ ;'rf? ¿kn] ;~rfng ug{ cg'udg, lgoGq0f tyf Joj:yfkg ug]{ u/L hgtfnfO{ b'3{6gf / vt/faf6 arfpg],

#=$=!=!) k|b]z k|x/L ;ª\u7gsf] ;fdfGo ;~rfng, ;dGjo / ;'kl/j]If0f;DaGwL cfjZos sfo{ ug]{,

#=$=!=!! ljb]zdf /x]sf g]kfnLx¿sf] clen]v /fvL k|lts"n cj:yf l;h{gf x'Fbfsf] avt yk s[ofzLn /xL cjfl~5t ultljlwnfO{ lg:t]h kfg]{,

#=$=!=!@ ;Ldf If]qdf x'g] ck/flws ultljlw lgoGq0f ug]{ / To;sf] k|of]hgsf] nflu l5d]sL b]zsf k|x/L ;ª\u7g;Fu ;dGjo ug]{,

#=$=!=!# cGt/f{li6«o k|x/L ;ª\u7g -O{G6/kf]n_ nufot cGo ;/sf/L tyf u}/;/sf/L ;'/Iff ;+:yf;Fu ;DaGw lj:tf/ u/L cGt/f{li6«o ck/flws tyf cftª\ssf/L ultljlw lgoGq0f ug{ lqmofzLn /xg], /

#=$=!=!$ g]kfnsf] ;+ljwfg tyf k|rlnt P]g sfg'gadf]lhd g]kfn ;/sf/n] tf]ssf cGo sfo{x¿ ug]{ .

Page 84: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷80

#=$=@ ;z:q k|x/L an, g]kfn;z:q k|x/L ann] b]xfosf] lhDd]jf/L jxg ug]{5 M#=$=@=! g]kfnsf] s'g} efudf ePsf] jf x'g;Sg]

u}/sfg'gL ;z:q ultljlw, ljb|f]x jf g]kfnsf] /fli6«o Pstf / ef}uf]lns cv08tflj?4sf lqmofsnfk, cftª\ssf/L sfo{ / bª\uf lgoGq0f ug{ cfjZoscg';f/ kl/rflnt x'g] .

#=$=@=@ ckx/0f, n'6kf6 ;ª\ul7t ck/fw tyf cGo s'g} lsl;dsf] h3Go tyf uDeL/ ck/fw ePdf jf uDeL/ k|s[ltsf] czflGt ePdf jf x'g] cfzªsf ePdf To;nfO{ lgoGq0f ug{ kl/rflnt x'g] .

#=$=@=# g]kfn /fHosf] s'g} efudf zflGt / ;'Joj:yf sfod ug]{ k|of]hgsf] nflu g]kfnL ;]gf kl/rfng ePsf] cj:yfdf g]kfnL ;]gf kl/rfng ePsf] cjlwe/ ;DalGwt 7fpFdf g]kfnL ;]gfsf] lgb]{zgdf sfo{ ug]{,

#=$=@=$ g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf] g]kfn ;/sf/n] ;'/Iff lbg'kg]{ 7x¥ofPsf JolQm, ;fj{hlgs dxŒjsf ejg, ;+/rgf / cGo :ynsf] ;'/Iff ug]{,

#=$=@=% afXo cfqmd0fsf] cj:yfdf g]kfnL ;]gfsf] dftxtdf /xL sfd ug]{,

#=$=@=^ g]kfnsf] ;Ldf ;'/Iff ug]{,#=$=@=& g]kfnsf] s'g} efudf ePsf] jf x'g;Sg] ljkb\\,

k|fs[lts k|sf]k / dxfdf/Laf6 kLl8tsf] p4f/ ug]{ .

#=$=@=* ;z:q k|x/L an, g]kfnsf] ;ª\u7gfTds ;+/rgf, xftxltof/ Pj+ tflndnfO{ qmdzM cw{;}lgs ansf] ¿kdf ¿kfGt/0f ub}{ hfg], /

#=$=@=( g]kfnsf] ;+ljwfg tyf k|rlnt sfg'gadf]lhd g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf] cGo sfo{ ug]{ .

Page 85: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷81gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

#=$=# /fli6«o cg';Gwfg ljefu/fli6«o cg';Gwfg ljefun] b]xfosf] lhDd]jf/L jxg ug]{5 M#=$=#=! g]kfnsf] :jtGqtf, ;fj{ef}ldstf, ef}uf]lns

cv08tf, :jfwLgtf, :jfledfg, Pstf, lxt / ;fdflhs ;b\efj k|lts"nsf ultljlw jf sfdx¿sf] af/]df ;"rgf ;ª\sng, ljZn]if0f / ;Dk|]if0f ug]{,

#=$=#=@ g]kfnsf] ;+ljwfg, sfg'g / /fHosf lj?4df cfGtl/s / afXo ¿kdf x'g] lqmofsnfk tyf To:tf sfo{df ;+nUg ;ª\3 ;+:yf, ;ª\u7g / JolQmsf] af/]df ;"rgf ;ª\sng / ljZn]if0f u/L cfjZos lgsfodf ;Dk|]if0f ug]{ / k|ltsfo{ of]hgf Pj+ ;'emfj lbFb} /fli6«o ;'/Iff sfo{df ;3fp k'Ug] ;"rgf g]kfn ;/sf/nfO{ pknAw u/fpg],

#=$=#=# /fli6«o lxtljk/Lt x'g] /fhgLlts, cfly{s, ;fdflhs, wfld{s, ;fDk|bflos / s"6gLlts ultljlwaf/] ;"rgf ;ª\sng / ljZn]if0f u/L ;DalGwt lgsfo jf clwsf/LnfO{ hfgsf/L u/fpg],

#=$=#=$ b]zleq tyf aflx/, :jb]zL tyf ljb]zL gful/sx¿af6 g]kfnlj?4 ul/g] hf;';L Pj+ k|lthf;';L sfo{;DaGwL ;"rgf ;ª\sng, ljZn]if0f u/L ;DalGwt lgsfo jf clwsf/LnfO{ hfgsf/L u/fpg],

#=$=#=% wfld{s, ;fDk|bflos, hftLo, If]qLo :j¿ksf lx+;fpGd'v ultljlw, ljb|f]x / cfly{s lqmofsnfkaf/] ;"rgf ;ª\sng ug]{,

#=$=#=^ e|i6frf/, cfly{s clgoldttf, /fhZj r'xfj6nufot cy{tGqnfO{ gsf/fTds c;/ k'¥ofpg] ultljlwx¿af/] ;"rgf ;ª\sng / ljZn]if0f ug]{,

Page 86: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷82

#=$=#=& cftª\sjfbL tyf cGt/f{li6«o ck/flws ;ª\u7g tyf cftª\sjfbsf] hfnf] / To;af6 d'n'snfO{ k'Ug ;Sg] vt/fsf] ;"rgf ;ª\sng / ljZn]if0f ug]{,

#=$=#=* /fi6«df cfOkg]{ s'g} klg r'gf}tLnfO{ ;fdgf ug{ cfjZos ;"rgf ;ª\sng tyf ljZn]if0f ug{ ;Sg] e/kbf]{ tyf ;Ifd ;ª\u7gsf] ¿kdf ljsf; ug{ bL3{sfnLg of]hgf agfO{ r/0fa4 ¿kdf sfof{Gjog ub}{ hfg], /

#=$=#=( g]kfnsf] k|rlnt ;+ljwfg tyf k|rlnt P]g sfg'g adf]lhd g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf cGo sfo{x¿ ug]{ .

#=% /fli6«o ;'/Iff gLlt sfof{Gjogsf] cg'udg tyf d"Nofª\sg/fli6«o ;'/Iff gLltsf] sfof{Gjogdf pTkGg x'g;Sg] ;d:ofsf]

klxrfg ug'{sf ;fy} sfof{Gjogsf] d"Nofª\sg / cg'udg /fli6«o ;'/Iff kl/ifbn] ug]{5 . k|To]s kfr jif{df /fli6«o ;'/Iff gLltsf] ;dLIff / k'g/fjnf]sg ul/g]5 .

#=^ /fli6«o ;'/Iff gLltsf] ;dLIff / kl/dfh{g;DaGwL Joj:yf#=^=! /fli6«o ;'/Iff gLltsf] ;dLIff jflif{s ¿kdf /fli6«o ;'/Iff

kl/ifbaf6 ul/g]5 .#=^=@ ;'/Iff gLltdf ;do ;fk]If kl/dfh{g ug]{ sfo{ g]kfn

;/sf/n] ug]{5 .

Page 87: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷83gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

/fli6«o af}l4s ;DklQ gLlt, @)&#

!= k[i7e"ld;dfhsf] cfly{s, ;fdflhs tyf ;f+:s[lts ljsf;sf nflu ul/Psf]

cgj/t k|oTgnfO{ yk an k'¥ofpg af}l4s ;DklQsf] cjwf/0ff cfPsf] xf] . >i6f / l;h{gf clg 1fg, ;Lk / bIftfsf] dfWodaf6 cfly{s, ;fdflhs, ;f+:s[lts ljsf;df k'u]sf] ct'ngLo of]ubfgsf] sb/ ub}}{ >i6f / ;dfhaLr ;Gt'lnt k|0ffnL ljsf; ug{ af}l4s ;DklQ clwsf/sf] dx;'; ePsf] xf] . ljZjsf] cfly{s tyf ;fdflhs ljsf;df af}l4s ;DklQsf] of]ubfg ct'ngLo /lxcfPsf] kfOG5 . lj1fg k|ljlw, snf ;flxTo, ;+:s[lt k|fs[lts, h}ljs ljljwtfhGo >f]t;Fu ;Da4 ljsf;df ;d]t af}l4s ;DklQ clwsf/sf] dxŒjk"0f{ of]ubfg k'¥ofPsf] 5 .

g]kfndf klg 1fg, ;Lk / bIftfsf] k|j4{g ub}{ pBf]u Joj;fod}qL jftfj/0f l;h{gf, ljb]zL nufgL clej[l4, /f]huf/Lsf cj;/x¿sf] l;h{gf / k|ljlw x:tfGt0fsf] dfWodaf6 cfly{s, ;fdflhs ¿kfGt/0f ug{sf nflu af}l4s ;DklQsf] ljsf;, ;+/If0f / sfof{Gjog ug{ k|efjsf/L gLltut sfg'gL ;+:yfut / k|lqmofut Joj:yf ug'{ ckl/xfo{ x'Fb} uPsf] 5 . /fli6«o lxt / ;|i6fx¿sf] clwsf/nfO{ ;+/If0f ub}{ låkIfLo, If]qLo, ax'kIfLo / cGt/f{li6«o ;lGw ;Demf}tfsf] kfngfsf] nflu af}l4s ;DklQ;DaGwL gLlt tyf sfg'gx¿ cBfjlws ug'{kg]{ x'Fbf g]kfnn] af}l4s ;DklQsf] cjwf/0ffnfO{ ;+j}wflgs ¿kd} cª\uLsf/ u/]sf] 5 . o;}cg'¿k af}l4s ;DklQnfO{ /fli6«o k|fyldstfdf /fvL d'n'ssf] ;du| ljsf; gLltsf] cleGg cª\usf] ¿kdf of] /fli6«o af}l4s ;DklQ gLlt th'{df ul/Psf] 5 .

@= ljutsf k|of;af}l4s ;DklQ ;+/If0fdf /fHosf] k|lta4tf:j¿k g]kfndf lj=;+=

!((# ;fndf g} k]6]06 l8hfOg / 6«]8dfs{ sfg'g k|rngdf cfPsf] lyof] . ;f] sfg'gnfO{ k]6]06, l8hfOg / 6«]8dfs{ P]g, @)@@ n] k|lt:yfkg u¥of] . of] P]gn] cf}Bf]lus ;DklQsf] ;+/If0f;DaGwL k]l/; dxf;lGw (Paris Convention for the Protection of Industrial Property) !**# sf] k|fjwfg cg's"n cf}Bf]lus ;DklQpk/ Psflwsf/ k|fKt ug]{ k|lqmof Psflwsf/sf] cjlw / pNnª\3gsf] cj:yfdf k|fKt x'g] pkrf/sf] ;d]t Joj:yf u/]sf] 5 . g]kfndf o;;DaGwL sfo{ pBf]u

Page 88: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷84

dGqfnocGtu{t pBf]u ljefuaf6 ;Dkfbg x'Fb} cfPsf] 5 .k|ltlnlk clwsf/sf] ;+/If0fsf] nflu g]kfndf klxnf] k6s k|ltlnlk

clwsf/ P]g, @)@@ hf/L ePsf] lyof] . o;nfO{ k+|lt:yfkg ub}{ hf/L ePsf] k|ltlnlk clwsf/ P]g @)%( af6 xfn k|ltlnlk clwsf/ ;+/If0fsf] sfo{ e}/x]sf] 5 . k|ltlnlk clwsf/sf] ;+/If0f tyf k|j4{g;DaGwL sfo{x¿ ljleGg lgsfoaf6 x'Fb} cfPsf]df ;f] k|of]hgsf nflu @)^! ;fndf g]kfn k|ltlnlk clwsf/ /lhi6«f/sf] sfof{nosf] :yfkgf ePsf] 5 . af}l4s ;DklQ ;+/If0fsf] If]qdf ePsf cGt/f{li6«o k|of;df ;xefuL x'g g]kfnn] ;g\ !((& df ljZj af}l4s ;DklQ ;ª\u7g (World Intellectual

Property Organization WIPO) sf] ;b:otf k|fKt u¥of] .cf}Bf]lus ;DklQ ;+/If0f;DaGwL k]l/; dxf;lGw (Paris Convention for

the Protection of Industrial Property 1883) sf] klg g]kfn ;g\ @))! df kIf ag]sf] 5 . o;}u/L ;g\ @))$ df ljZj Jofkf/ ;ª\u7g (World Trade

Organization WTO) sf] ;b:otf k|fKt u/];Fu} o;sf] cleGg cª\usf] ¿kdf /x]sf] Jofkf/;Da4 af}l4s ;DklQ clwsf/ ;Demf}tf (Agreement

of Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights - TRIPs) sf] ;d]t kIf /fi6« ePsf] 5 . To;}u/L, af}l4s ;DklQsf] dxTTjk"0f{ ljwfsf] ¿kdf /x]sf] k|ltlnlk clwsf/ ;+/If0fdf cGt/f{li6«o ;xeflutfsf nflu ;flxlTos tyf snfTds >[hgfsf] ;+/If0f;DaGwL jg{ dxf;lGw (Berne

Convention for the Protection of Literary and Artists Works) !**^ sf] ;g\= @))^ df kIf ag]sf] 5 . af}l4s ;DklQ;DaGwL cGo If]qLo Pj+ cGt/f{li6«o ;lGw ;Demf}tfsf] eg] ;b:otf lnO;s]sf] 5}g .

g]kfnn] af}l4s ;DklQ ;+/If0fnfO{ dxŒjsf ;fy cl3 a9fpg ;dofg's"n k|of; / cfkm" kIf ePsf] ;lGw ;Demf}tfsf] k|fjwfgx¿ kfngf ub}{ cltsd ljsl;t d'n'sx¿sf nflu Joj:yf u/]sf] nrstfsf] cTolws pkof]u / ljsl;t d'n'sx¿af6 k|fKt x'g] k|fljlws tyf cfly{s ;xof]usf] kl/rfng ug{ ;lsg] cj;/;d]t /x]sf] x'Fbf gLltut / sfg'gL Joj:yfdf kl/dfh{g ug'{kg]{ ePsf] 5 .

#= jt{dfg cj:yfg]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f @% df ;DklQsf] xscGtu{t af}l4s

;DklQnfO{ df}lns xssf] ¿kdf Joj:yf ul/Psf] 5 . g]kfndf xfn k]6]06 l8hfOg / 6«]8dfs{ P]g, @)@@ / k|ltlnlk clwsf/ P]g, @)%( tyf k|ltlnlk clwsf/ lgodfjnL, @)^! åf/f qmdzM cf}Bf]lus ;DklQ

Page 89: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷85gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

-k]6]06 l8hfOg / 6«]8dfs{_ / k|ltlnlk clwsf/ ;+/If0fsf] Joj:yf e}/x]sf] 5 . cf}Bf]lus ;DklQ If]qdf 6«]8dfs{sf] btf{ pT;fxhgs 5 eg] k]6]06 / l8hfOgsf] btf{ eg] Go"g 5 . g]kfn xfn;Dd lrGx btf{sf nflu j:t' / ;]jfx¿sf] cGt/f{li6«o juL{s/0f;DaGwL gL; ;Demf}tf (Nice Agreement

Concerning the International Classifi cation of Goods and Services

for the purposes of the Registration of Marks, 1975) sf] kIf geP tfklg o; ;Demf}tfn] lgwf{/0f u/]adf]lhd j:t' / ;]jfx¿nfO{ juL{s/0f u/L Jofkf/ / ;]jf lrGxsf] btf{ x'Fb} cfPsf] 5 . Jofkf/ / ;]jf lrGx btf{ tyf k|zf;g;DaGwL ;Dk"0f{ sfo{ :jrflnt k4lt (Automated System) af6 x'g] ;s]sf] 5}g . ;fy} cf}Bf]lus gLlt, @)^& / jfl0fHo gLlt, @)&@ df klg af}l4s ;DklQ ;+/If0fsf] Joj:yf ug]{ ljifo pNn]v ul/Psf] 5 .

g]kfndf aLp ljhg P]g @)$% n] jg:kltsf] gofF k|hfltsf] k|hgsnfO{ ;f] gofF hftsf] aLp lahgsf] :jfldTjsf] clwsf/ k|bfg ug]{ df}lns lsl;dsf] Sui generis ;+/If0f k|0ffnLsf] cjnDag u/L /fli6«o lap aLhg ;ldltsf] Joj:yf;d]t u/]sf] 5 .

g]kfnn] h}ljs ljljwtf;DaGwL dxf;lGw (Convention on Biological

Diversity CBD) !((! df x:tfIf/ u/L cg'df]bg u/]sf] 5 . o;cg'¿k cfg'jf+lzs ;Dkbfdfly kx'Fr / nfesf] afF8kmfF8;DaGwL Joj:yf ug'{kg]{ ePsf] 5 .

$= ;d:of tyf r'gf}tLg]kfndf af}l4s ;DklQsf] ;+/If0fdf b]lvPsf ;d:ofx¿ pNn]v

ug'{kbf{ af}l4s ;DklQsf] ;+/If0f tyf pNnª\3gsf] cj:yfdf ;f]sf] pkrf/ ;DaGwL :ki6 gLltsf] cefj x'g', ePsf sfg'gsf] k|efjsf/L sfof{Gjog x'g g;Sg' cGt/fli6{«o ¿kdf ePsf] ljsf;qmdcg';f/ af}l4s ;DklQsf ljleGg ljwfx¿nfO{ ;dfof]hg ug{ g;lsg' cflb ;d:ofx¿ /x]sf5g\ eg] af}l4s ;DklQ clwsf/sf] b'?kof]u ug]{ k|j[lQ hgr]tgfsf] cefj h:tf r'gf}tLx¿;d]t /x]sf 5g\ .

%= gofF“ gLltsf] cfjZostfg]kfnn] af}l4s ;DklQ k|j4{g tyf ;+/If0faf6 ;Dj[l4sf] ;Defjgf /

cj;/ l;h{gf ug{ af}l4s ;DklQsf] klxrfg, k|flKt clwsf/ cglws[t pkof]u pNnª\3gdf pkrf/sf] Joj:yf ug'{sf ;fy} /fli6«o ljsf; k|fyldstf;Fu tfnd]n x'g] u/L ljZj Jofkf/ ;ª\u7gsf] ;b:otf

Page 90: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷86

x'Fbf ul/Psf k|lta4tfnufot cGt/fli6«{o ;lGw ;Demf}tfaf6 l;lh{t bfloTj;d]t k"/f x'g] u/L cfjZos sfg'gL tyf ;+:yfut ;+oGqsf] ljsf; ug'{kg]{ cfjZostf /x]sf] 5 .

g]kfndf xfn;Dd af}l4s ;DklQ clwsf/sf] ;+/If0f;DaGwL cnUu} gLlt gePsf] / af}l4s ;DklQ ;+/If0fdf lhDd]jf/ lgsfox¿ ljleGg dGqfnox¿cGtu{t /xFbf lgsfout k|fyldstfdf leGgtf /x]sf], dfgj ;|f]t ljsf;sf nflu of]hgfa4 k|of; x'g g;s]sf], ljifout ljz]if1tf xfl;n x'g g;s]sf] / ;dlGjt¿kdf sfo{ x'g g;s]sf] cj:yf 5 . kmn:j¿k af}l4s ;DklQsf] ;+/If0f ljsf; / k|j4{g sfo{ k|efjsf/L ¿kdf x'g g;s]sf] x'Fbf cfufdL lbgdf /fli6«o ljsf;df af}l4s ;DklQsf] pkof]u u/L clwstd nfe lng'kg]{ b]lvPsf] 5 .

/fli6«o ljsf; k|fyldstf / cGt/f{li6«o ;lGw ;Demf}tfcg'¿k d'n'sdf l;h{gzLntf k|j4{g ;h{sx¿sf] xs clwsf/sf] ;+/If0f pBf]u Joj;fod}qL jftfj/0f lgdf{0f ljb]zL nufgL / k|ljlw cfsif{0f /f]huf/Lsf cj;/x¿ l;h{gfsf ;fy} gSsnL pTkfbg /f]sL u'0f:t/ / pkef]Qmfsf] lxt ;+/If0f ug{sf nflu klg af}l4s ;DklQ ;+/If0fsf] gLltut ;+:yfut / sfg'gL Joj:yf ug{ o;;DaGwL PsLs[t gLltsf] cfjZostf /x]sf] 5 .

^= b"/b[li6 Vision kl/b[Zo Mission tyf nIo Goal

b"/b[li6 Vision

af}l4s ;DklQ clwsf/sf] ;+/If0f / k|j4{gsf] dfWodaf6 g]kfnnfO{ ;[hgzLn /fi6«sf ¿kdf :yflkt ug]{ .

kl/b[Zo Mission

af}l4s ;DklQsf ljleGg ljwfx¿sf] ;+/If0f, ;+j4{g / pkof]u ub}{ cfly{s ;Dj[l4 xfl;n ug]{ .

nIo Goal

af}l4s ;DklQsf] ;+/If0f, k|j4{g Pj+ pkof]uåf/f g]kfnL ;dfhsf] cfly{s ;fdflhs tyf ;f+:s[lts ;d'Gglt xfl;n ug]{ .

&= p2]Zox¿ Objectives

o; gLltsf k|d'v p2]Zox¿ b]xfoadf]lhd /x]sf 5g\ M!_ af}l4s ;DklQ clwsf/sf] ;+/If0f, k|j4{g tyf ljsf;nfO{

k|f]T;flxt ug]{ .

Page 91: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷87gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

@_ af}l4s ;DklQsf ;h{s tyf ;fdflhs lxtsf aLrdf ;Gt'lnt k|0ffnLsf] ljsf; ug]{ .

#_ ;dfhsf] cfly{s, ;fdflhs tyf ;f+:s[lts ;d'Ggltsf nflu af}l4s ;DklQsf] dxTjaf/] hg:t/df r]tgf clej[l4 ug]{ .

$_ af}l4s ;DklQsf ljwfx¿sf] Jofj;flos/0fsf nflu k|f]T;flxt ug]{ .

%_ af}l4s ;DklQsf] ;+/If0f tyf clwsf/ k|rng (Enforcement)

nflu ;zQm sfg'gL, ;+:yfut tyf dfgj >f]tsf] ljsf; ug]{ .

*= gLltx¿*=! af}l4s ;DklQ clwsf/sf] ;+/If0f, k|j4{g tyf ljsf;nfO{ k|f]T;flxt

ug]{ p2]Zo -!_;Fu ;DalGwt gLltx¿!_ ;dfh / Jojxf/f]kof]uL l;h{gf ug]{ ;|:6fnfO{ lghsf]

l;h{gfdflysf] clwsf/ tyf ;'ljwfx¿nfO{ af}l4s ;DklQsf] ¿kdf cª\uLsf/ ul/g]5 .

@_ k|ltlnlk clwsf/, k]6]06 l8hfOg, 6«]8dfs{, ef}uf]lns ;ª\s]t, OlG6«u|]6]8 ;ls{6sf] n]cfp6 l8hfOg, lj?jfsf] gofF k|hfltsf] ;+/If0f, Jofkfl/s uf]Kotf (Trade

Secrecy) k/Dk/fut 1fg, k/Dk/fut ;f+:s[lts cleJolQm, af}l4s ;DklQhlgt cfg'jf+lzs >f]t tyf h}ljs ljljwtfsf] klxrfg k|f]T;fxg ul/g]5 .

#_ af}l4s ;DklQsf x/]s ljwf Pj+ kIfsf] klxrfg u/L ;f] sf] ;+/If0fsf] nflu /fli6«o cfjZostfcg'¿k sfg'gsf] Joj:yf ul/g]5 .

$_ ljBdfg k/Dk/fut 1fg, h}ljs ljljwtf / ef}uf]lns ;ª\s]tnfO{ clwstd pkof]u ub}{ af}l4s ;DklQnfO{ /fli6«o ljsf;sf] cf}hf/sf] ¿kdf ;d]t cjnDag ul/g]5 .

%_ af}l4s ;DklQnfO{ jftfj/0fd}qL, k|ljlw x:tfGt/0f, ljb]zL nufgL cfsif{0f, cg';Gwfg k|j4{g, k|fljlws Ifdtfsf] ljsf; / 1fg cfh{gsf] ;|f]tsf] ¿kdf pkof]u ul/g]5 .

^_ pTkflbt j:t' tyf ;]jfsf] k|lt:kwf{Tds Ifdtf, u'0f:t/ tyf pTkfbsTj a9fpg clwstd dfqfdf af}l4s

Page 92: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷88

;DklQsf] pkof]u x'g] vfnsf gofF k|ljlwsf] ljsf; tyf u|x0fnfO{ k|fyldstf lbOg]5 .

*=@ af}l4s ;DklQsf ;h{s tyf ;fdflhs lxtsf nflu ;Gt'lnt k|0ffnLsf] ljsf; ug]{ p2]Zo -@_ ;Fu ;DalGwt gLltx¿ af}l4s ;DklQsf] ;+/If0f tyf k|j4{g ug{ cfjZos sfg'g Pj+ ;+oGqx¿sf] Joj:yf ug{ b]xfoadf]lhdsf] gLlt lnOg]5 Ms_ k|ltlnlk clwsf/ gLlt!= snf, ;flxTo, ;+:s[lt, k/Dk/fut 1fg, k/Dk/f, ;f+:s[lts

cleJolQm lj1fg tyf k|ljlws ljsf;df k|f]T;fxgg u/L JolQm, ;d'bfo tyf ;+:yfsf] k|ltlnlk clwsf/sf] ;+/If0f, /rgfTdstfnfO{ k|f]T;fxg / ljsf; ug]{ jftfj/0fsf] l;h{gf ub}{ b]zsf] cy{tGqdf pNn]vgLo of]ubfg lbg ;Sg] u/L ljsf; ul/g]5 .

@_ k|ltlnlk clwsf/ tyf ;DalGwt clwsf/ ;+/If0f / k|+j4{g ug{ ljlw, k4lt, ;+oGq lgdf{0f Pj+ ;/f]sf/jfnfx¿jLrsf] cfk;L ;dGjo sfod u/L s'zn, /rgfTds ;dfh ljsf; u/L k|ltlnlk clwsf/jfnfsf] l;h{gfTds sfo{nfO{ k|f]T;fxg ub}{ nlug]5 .

#_ dfly a'Fbf g+= -!_ / -@_ df pNn]lvt sfo{x¿sf nflu cGt/f{li6«o ;lGw ;Demf}tfsf] kIf /fi6« aGg] /fli6«o sfg'gnfO{ ;dofg's"n kl/dfh{g ub}{ nlug]5 .

$_ l;h{gfdfly :jrflnt ;+/If0f (Automatic Protection) sf] Joj:yf ul/g]5 .

%_ Jofj;flos k|:t'lt Pj+ ;fj{hlgs k|of]u / k|;f/0f cflbaf6 /rgfsf ;h{s, k|:tf]tf, pTkfbs Pj+ cGo ;Da4kIfn] ;dGoflos nfe k|fKt ug]{ k|0ffnLsf] ljsf; ul/g]5 .

^_ gofF k|ljlwsf] ljsf;;Fu} /rgfsf] l;h{gf, k|:t'lt, pTkfbg, k|;f/0f, ljt/0fnufotsf sfo{x¿df tL k|ljlwsf] k|of]u u/L k|ltlnlk clwsf/ wgLx¿nfO{ ;xhtfk"j{s nfe k|fKt ug]{ u/L cGt/f{li6«o ;Dks{ Pj+ pko'Qm k|0ffnLsf] ljsf; ul/g]5 .

v_ k]6]06 gLlt

Page 93: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷89gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

&_ gjLg cfljisf/d"ns, Jojxf/ pkof]uL l;h{gfsf ¿kdf /xg] gjLg pkfo jf j:t'df lglxt cd"No ;DklQnfO{ k]6]06sf] ¿kdf :jLsf/ u/L ;f]sf] Jofj;flos pkof]usf ;DaGwdf ;Lldt cjlwsf] Psflwsf/ k|bfg ug]{ sfg'gL Joj:yf ul/g]5 . pkof]uL gd'gf (Utility Model) jf (Petty

Patent) sf] btf{ tyf ;+/If0fsf] ;DaGwdf cfjZos Joj:yf ul/g]5 . t/ /fli6«o ;'/Iff jf /f]uJoflwsf] dxfdf/L jf o:t} lsl;dsf] /fli6«o ;ª\s6sf] ;fj{hlgs lxtsf nflu /fHon] k]6]06sf] xs lgoGq0fdf lng ;Sg] Joj:yf;d]t ul/g]5 .

*_ cfljisf/sf] k]6]06 btf{sf nflu b]zsf j}1flgs tyf cfljisf/s, cf}Bf]lus k|lti7fg, cg';GwfgfTds sfo{df ;+nUg lgsfo jf ;+:yf, ljZjljBfno Pj+ lghL cg';Gwfg ;+:yfx¿nfO{ k|f]T;flxt ul/g]5 .

u_ cf}Bf]lus l8hfOg gLlt(_ pTkfbg ul/Psf pks/0f jf j:t'sf] k|f¿k jf cfsf/df

lglxt df}lns Pj+ gjLg cd"t{ ;DklQnfO{ cf}Bf]lus l8hfOg (Industrial Design) sf] ¿kdf klxrfg u/L ;f]sf] Jofj;flos pTkfbgsf] Psflwsf/ ;+/If0f ug{ ljBdfg sfg'gdf ;dofg's"n kl/dfh{g ul/g]5 .

3_ 6«]8dfs{ gLlt!)_ Jofkf/, Joj;fo Pj+ ;]jfsf] If]qdf k|:t't ul/Psf j:t'

jf ;]jfnfO{ k[ys hgfpg pkof]u ul/Psf] Jofkf/ lrGxdf lglxt cd"t{ ;DklQnfO{ 6«]8dfs{ (Trade Mark) sf] ¿kdf klxrfg u/L ;f]sf] cEof; Pj+ k|of]usf] Psflwsf/ ;+/If0f ug{ 6«]8dfs{;DaGwL ljBdfg sfg'gdf ;dofg's"n kl/dfh{g ul/g]5 .

!!_ j:t' jf ;]jfnfO{ k[ys hgfpg To:tf] j:t' jf ;]jfdf pkof]u ul/Psf zAb, lrq, /ª\u, cfsf/, WjgL, rnlrq, Jofj;flos gf/fnufot ;fª\s]lts ¿kdf cleJoQm ug{ ;lsg] lrGx jf k|:t'ltnfO{ 6«]8dfs{sf] ¿kdf cª\uLsf/ ul/g]5 .

!@_ j:t' jf ;]jfnfO{ k[ys hgfpg k|of]u ul/g] Jofkf/ lrGx (Trade Mark), ;]jf lrGx (Service Mark), ;d"x lrGx

Page 94: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷90

(Collective Mark), WjgL lrGx (Sound Mark), /ª\uhlgt lrGx (colour Mark), Jofkfl/s ;ª\s]t jf :j¿k (Trade Dress), k|df0fLs/0f lrGx (Certifi cation Mark), Vofltk|fKt lrGx (Well-known Mark) h:tf lrGxsf] ;+/If0fsf] Joj:yf ul/g]5 .

!#_ 6«]8dfs{df lglxt Vofltsf] u}/sfg'gL nfe lnO{ pkef]QmfnfO{ em'Sofgdf kf/L pkof]u u/]sf] cj:yfdf To:tf] 6«]8dfs{ btf{ gePsf] eP klg 6«]8dfs{ ;+/If0f;DaGwL cGt/f{li6«o dfGotf tyf l;4fGtadf]lhd kfl;ª\u ckm (Passing Off) nufotsf af}l4s ;DklQ ;+/If0fsf] k|efjsf/L k|0ffnLsf] cjnDag ug{ cfjZos sfg'gsf] th'{df ul/g]5 .

!$_ 6«]8dfs{ ;+/If0fsf nflu ;f] pkof]u ug]{ j:t' jf ;]jfnfO{ cfjZos tyf k|efjsf/L juL{s/0fsf] nflu cGt/f{li6«o dfGotfdf cfwfl/t k|0ffnLsf] cjnDag ul/g]5 .

ª_ ef}uf]lns ;ª\s]t gLlt!%_ lglZrt ef}uf]lns If]qdf pTkfbg x'g] k|fs[lts jf dfgj

;[lht j:t'sf] pTklQsf] hgfsf/L;lxtsf] ;ª\s]t lbFb} To:tf] j:t' ;Da4 ef}uf]lns If]qsf] klxrfg;lxt k[ystf hgfpgsf nflu ;]jf j:t'df pkof]u ul/Psf] gfd jf lrGxdf lglxt cd"t{ ;DklQnfO{ af}l4s ;DklQsf] ¿kdf ;+/If0f ug{ ef}uf]lns ;+s[t (Geographical Indication)

;DaGwL sfg'gsf] Joj:yf ul/g]5 .!^_ ef}uf]lns ;ª\s]tn] k|bfg ug]{ af}l4s ;DklQ;DaGwL

clwsf/nfO{ cx:tfGt/0fLo clwsf/sf] ¿kdf Joj:yf ul/g]5 .

r_ jg:kltsf k|hflt ;+/If0f;DaGwL gLlt!&_ jg:kltsf gofF k|hfltdf lglxt df}lns Pj+ gjLg cd"t{

;DklQnfO{ af}l4s ;DklQsf] ¿kdf ;+/If0f ug]{ cfjZos sfg'gsf] Joj:yf ul/g]5 .

!*_ Genetically Modifi ed Organism afx]ssf jg:kltsf gofF k|hfltnfO{ af}l4s ;DklQsf] ¿kdf klxrfg ug{ cfjZos k|0ffnLsf] Joj:yf ul/g]5 . jg:klthGo k|hfltsf] rf]/L (Bio-piracy) lgoGq0f ug{ h}ljs ljljwtf / k/Dk/fut 1fgsf] ;|f]tx¿df kx'Fr, ;b'kof]u tyf ;+/If0f ug{

Page 95: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷91gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

cfjZos sfg'gL Joj:yf ul/g]5 .5_ Jofkfl/s uf]Kotf;DaGwL gLlt!(_ Jofkfl/s uf]Ko ;"rgfdf cfwfl/t df}lns cd"t{ ;DklQnfO{

af}l4s ;DklQsf] ¿kdf ;+/If0f ug{ cfjZos sfg'gL Joj:yf ul/g]5 .

@)_ Jofkfl/s uf]Ko ;"rgfdfly af}l4s ;DklQ clwsf/ k|fKt ug]{ :jrflnt ;+/If0f (Automatic Protection) k|0ffnLsf] ljsf; ul/g]5 .

h_ PsLs[t ;+:s[ltsf] n]cfp6 l8hfOg;DaGwL gLlt@!= PsLs[t ;ls{6sf] n]cfp6 l8hfOgsf] clwsf/nfO{ ;+/If0f

ug{ cfjZos sfg'gL Joj:yf ul/g]5 .em_ k/Dk/fut tyf df}lns 1fg;DaGwL gLlt@@_ g]kfnL ;dfhdf pkof]uL 7xl/Psf k/Dk/fut 1fg

(Traditional Knowledge) tyf df}lns 1fg (Indigenous

Knowledge) sf] klxrfg, ;+/If0f, ljsf; tyf pkof]usf] nflu clen]vLs/0f (Inventory) / k/Dk/fut 1fgsf] ljB'tLo k':tsfno (Traditional Knowledge Digital

Library) ljsf; ul/g]5 .`_ k/Dk/fut, ;f+:s[lts cleJolQm tyf cd"t{ ;f+:s[lts

;Dkbfsf] af}l4s ;DklQ ;Da4 gLlt@#_ k/Dk/fut ;f+:s[lts cleJolQm (Traditional Cultural

Expression) nf]sjftf{ (Folklore) ;d]tsf] cd"t{ ;f+:s[lts ;DkbfnfO{ af}l4s ;DklQsf] ¿kdf ;+/If0f u/L df}lns klxrfgdf bvn gug]{ u/L k|of]u ug]{ clwsf/ tyf Jofj;flos k|of]udf ;dGoflos nfe afF8kmfF8sf] bfjLsf] clwsf/;lxtsf] sfo{ljlw tof/ u/L cfjZos Joj:yf ul/g]5 .

@$_ k/Dk/fut ;f+:s[lts cleJolQm tyf cd"t{ ;f+:s[lts ;Dkbfsf] ;+/If0f tyf cEof;df plrt ;Ldf Pj+ ;+/If0fsf] ckjfbsf] Joj:yf u/L ;Gt'lnt k/Dk/fut ;f+:s[lts cleJolQm tyf cd"t{ ;f+:s[lts ;Dkbf ;+/If0f k|0ffnLsf] ljsf; ul/g]5 .

6_ h}ljs ljljwtf tyf cfg'jf+lzs >f]tsf] af}l4s ;DklQ

Page 96: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷92

;Da4 kIf;DaGwL gLlt@%_ lglZrt ef}uf]lns If]qsf h}ljs ljljwtf tyf cfg'jf+lzs

>f]tdf cfwfl/t e} Jofj;flos cWoog, cg';Gwfg tyf k|of]uaf6 k|fKt x'g] af}l4s ;DklQdfly ;Da4 kIfsf] clwsf/ / Jofj;flos k|of]uaf6 k|fKt x'g] nfesf] ;dGoflos afF8kmf8sf] Joj:yf ul/g]5 .

@^_ h}ljs ljljwtf tyf cfg'jf+lzs >f]tx¿sf] cWoog, cg';Gwfg tyf k|of]u ug'{k/]df ;DalGwt lgsfosf] k"j{:jLs[lt lng'kg]{ Joj:yf u/L To:tf >f]tsf] ;+/If0f ul/g]5 .

@&_ g]kfndf :yfgLo kz'kG5L / h}ljs ljljwtfsf] ;+/If0f u/L cfg'jf+lzs >f]tsf] klxrfg tyf lbuf] pkof]uaf6 s[ifsx¿nfO{ cfly{s nfesf ;fy} hLljsf]kfh{gdf ;sf/fTds k|efj kfg{ cfjZos k|0ffnL ljsf; ul/g]5 .

@*_ vf]h tyf cg';Gwfgsf] glthfaf6 k|fKt gofF k|hfltsf ls6f0f', hLjf0f', ljiff0f'nufotsf hLjsf] k]6]06 clen]vLs/0f tyf ;+/If0f ;DaGwdf cfjZos Joj:yf ul/g]5 .

7_ af}l4s ;DklQ clwsf/sf] ;+/If0f, k|j4{g Pj+ pkof]u;DaGwL cGo gLltx¿

@(_ af}l4s ;DklQsf] clwsf/ k|fKt ug]{ sfo{ljlw Pj+ k"j{;t{x¿ lgwf{/0f ub}{ ;a} lsl;dsf af}l4s ;DklQdfly cfly{s tyf g}lts clwsf/ k|fKt ug]{ dfGotfnfO{ cª\uLsf/ ul/g]5 .

#)_ af}l4s ;DklQnfO{ ;fdflhs lxtsf] ;fwgsf ¿kdf cª\uLsf/ ub}{ ;dGoflos Jojxf/ tyf clgjfo{ cg'dlt;DaGwL Joj:yf ul/g]5 .

#!_ af}l4s ;DklQ clwsf/sf] ;+/If0f ubf{ cfly{s tyf g}lts clwsf/x¿sf] ;'lglZrttf u/L :jfldTj, cEof; tyf pkof]udf ;+/If0fsf] k|Tofe"lt ul/g]5 .

#@_ af}l4s ;DklQ clwsf/sf] cgflws[t pNnª\3gpk/ lgoGq0f / pkrf/sf] Joj:yf ul/g]5 .

##_ af}l4s ;DklQsf] clwsf/ pNnª\3gpk/ b]jfgL tyf kmf}hbf/L bfloTjsf] l;h{gf ub}{ ;hfFo tyf Ifltk"lt{sf] Joj:yf ul/g]5 .

Page 97: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷93gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

#$_ af}l4s ;DklQsf] wgL jf ;f]sf] xsjfnfsf] xslxtsf] ;/n Pj+ ;'ne k|rng (Enforcement) sf] nflu j}slNks ljjfb ;dfwfgsf] Joj:yf ul/g]5 .

#%_ k|ltlnlk clwsf/, k]6]06, cf}Bf]lus l8hfOg, jg:kltsf gofF k|hflt ;+/If0f, k/Dk/fut 1fg, k/Dk/fut ;f+:s[lts cleJolQm tyf cd"t{ ;f+:s[lts ;Dkbf, h}ljs ljljwtf Pj+ cfg'jf+lzs >f]tx¿sf] ljsf;sf nflu ;DalGwt af}l4s ;DklQsf wgLx¿ jf clwsf/jfnfx¿sf] ;fd"lxs ;f}bfafhL ug]{ sfo{df ;xof]u k'¥ofpg / cnu Ifdtf ePsf JolQmx¿sf] ;DalGwt af}l4s ;DklQ ;+/If0fdf ;dfg k|Tofe"lt ug{sf nflu ;an Pj+ ;zQm af}l4s ;DklQ ;dfhx¿ (Intellectual property society, Collective

Management Organizations-CMOs, Lawyers Society) :yfkgfsf nflu k|f]T;flxt ul/g]5 .

#^_ af}l4s ;DklQsf] ;+/If0f tyf cEof;df ;Ldf Pj+ ;+/If0fsf ckjfbsf] ;Gt'lnt Joj:yf :yflkt ug{ cfjZos k|0ffnLsf] ljsf; ul/g]5 .

*=# ;dfhsf] cfly{s, ;fdflhs tyf ;f+:s[lts ;d'Ggltsf nflu af}l4s ;DklQsf] dxŒjaf/] hg:t/;Dd r]tgf clej[l4 ug]{ p2]Zo -#_;Fu ;DalGwt gLltx¿!_ af}l4s ;DklQtkm{ lh1f;' / k|ltefzfnL JolQmx¿ ;a}nfO{

cfslif{t ug{ ;Lk / Ifdtf clej[l4sf] lqmofsnfkx¿ ;~rfng ul/g]5g\ .

@_ af}l4s ;DklQ ljifonfO{ dfWolds tx tyf ljZjljBfno txsf kf7\oqmddf ;dfj]z ug{ / Jofj;flostfsf] ljsf;sf nflu k|oTg ul/g]5 .

#_ ljZjljBfno z}lIfs tyf cg';GwfgfTds lgsfox¿df cf–cfkm\g} af}l4s ;DklQ;DaGwL gLlt ljsf; u/L nfu" ug{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

$_ cg';Gwfgstf{, ;|:6f, k|of]ustf{, pkef]Qmf;lxt ;j{;fwf/0f hgtfaLr af}l4s ;DklQsf ljljw kIfdf cfd;~rf/sf ljleGg dfWod -5fkf, On]S6«f]lgs, /]l8of] 6]lnlehg;lxt_ dfkm{t r]tgf clej[l4 ul/g]5 .

Page 98: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷94

%_ af}l4s ;DklQ ;Da4 ;/f]sf/jfnfx¿sf] nflu ljleGg lsl;dsf uf]i7L, cGtlq{mof, tflnd sfo{qmx¿ lgoldt ¿kdf ;~rfng ul/g]5 .

^_ l;h{gfTds pBf]ux¿sf] cfjlws ¿kdf /fli6«o n]vfdf u0fgf ul/g]5 .

*=$ af}l4s ;DklQsf, x/]s ljwfx¿sf] Jofj;flos/0fsf nflu k|f]T;flxt ug]{ p2]Zo -$_ ;Fu ;DalGwt gLltx¿!_ af}l4s ;DklQsf] klxrfg / k|fyldstf lgwf{/0f u/L To:tf

af}l4s ;DklQ l;h{gf / k|j4{gsf] nflu cfjZos k"jf{wf/ ljsf; ul/g]5 .

@_ cg';GwfgfTds tyf l;h{gfTds lqmofsnfk ;~rfngsf nflu ;fwg ;|f]tx¿df kx'Fr j[l4 u/L sfo{qmdx¿ ;~rfng ul/g]5 .

#_ af}l4s ;DklQsf] clen]vLs/0f / Joj:yfkgnfO{ cfw'lgsLs/0f ul/g]5 .

$_ af}l4s ;DklQsf] pkof]u;DaGwdf pTkfbg If]q, cg';Gwfg ug]{ lgsfo / ljZjljBfnonufotsf If]qsf] cGt/;DaGwnfO{ uxg / ;'b[9 kfl/g]5 .

%_ ;'/If0f, ljlgod / Ifltk"lt{;d]tdf ;xof]u ug{ af}l4s ;DklQsf] d"Nofª\sg Pj+ pkof]u ug]{ sfo{sf] yfngL ul/g]5 .

^_ af}l4s ;DklQsf] pkof]udf ;|i6f / pkof]stf{sf] clwsf/ / st{Josf aLrdf ;Gt'ng sfod ug{ ;fwf/0f pkef]Qmfsf] lxtcg'¿k x'g] u/L kl/rfng ug{ pkef]Qmf, pTkfbs / Jofkfl/s hutaLr cGt/;DaGw / kf/:kl/s ;xof]unfO{ yk ;'b[9 ul/g]5 .

*=% af}l4s ;DklQsf] ;+/If0f tyf clwsf/ k|rng (Enforcement) sf nflu ;zQm sfg'gL ;+:yfut tyf dfgj >f]tsf] ljsf; ug]{ p2]Zo -%_ ;Fu ;DalGwt gLltx¿!_ g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f @% df ;DklQsf] xscGtu{t

af}l4s ;DklQnfO{ df}lns xssf] ¿kdf Joj:yf u/]sf] x'Fbf

Page 99: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷95gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

;f] adf]lhd sfg'gL Joj:yf u/L ;+/If0f k|bfg ul/g]5 .@_ af}l4s ;DklQsf] k|efjsf/L ;+/If0fsf nflu Ifltk"lt{,

k|efjsf/L b]jfgL Pj+ kmf}hbf/L pkrf/sf] Joj:yf ul/g]5 .

#_ af}l4s ;DklQ ;+/If0fsf If]qdf cGt/f{li6«o¿kdf cfk;L ;xof]u cfbfg k|bfg ug{ ax'kIfLo tyf låkIfLo af}l4s ;DklQ ;+/If0f ;Demf}tf ul/g]5 .

$_ af}l4s ;DklQsf] k|efjsf/L ;+/If0fsf] k|Tofe"ltsf nflu cGt/f{li6«o ;Demf}tf, ;lGw tyf dxf;lGwsf] kIf/fi6« e} tbcg'¿k gLltut Pj+ sfg'gL Joj:yf ul/g]5 .

%_ g]kfn kIf ePsf af}l4s ;DklQ;DaGwL cGt/f{li6«o ;lGw ;Demf}tfaf6 l;h{gf ePsf bfloTjx¿ kl/kfngf ug{ k|fyldstf lbOg]5 .

^_ af}l4s ;DklQ clwsf/sf ;a} ljwfx¿nfO{ ;+/If0f, k|j4{g, lgodg tyf Joj:yfkgsf nflu PsLs[t sfof{no :yfkgf ul/g]5 .

&_ af}l4s ;DklQ ;+/If0f;DaGwL Gofo lg¿k0f sfo{nfO{ l56f], 5l/tf] / k|efjsf/L agfOg]5 .

*_ af}l4s ;DklQsf] clwsf/ Joj:yfkgsf nflu af}l4s ;DklQ k|zf;gnfO{ ;do;fk]If, ;'ne / ;an Pj+ k|efjsf/L agfOg]5 .

(_ af}l4s ;DklQ;DaGwL ljwfsf] ljsf;df ;xof]u k'¥ofpg hgzlQmsf] ljsf;df hf]8 lbOg]5 . af}l4s ;DklQ ljwfdf ljz]if1tf xfl;n u/]sf / tflnd k|fKt hgzlQmnfO{ o; If]qdf pkof]u ul/g]5 .

!)_ af}l4s ;DklQ;Da4 ;|i6fx¿sf] If]qLo tyf cGt/f{li6«o:t/sf] ;ª\3 ;+:yfdf ;xefuL x'g g]kfnL ;|i6fx¿ ;Da4 ;ª\3 ;+:yfx¿nfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

!!_ af}l4s ;DklQsf] If]qdf If]qLo Pj+ cGt/f{li6«o:t/df ePsf] ljsf;df g]kfnsf] ;xeflutf a9fpFb} o;af6 cToflws nfe xfl;n ug{ k|oTg ul/g]5 .

!@_ af}l4s ;DklQsf] If]qdf blIf0f PlzofnL d'n'sx¿ / If]qLo :t/df ePsf] ljsf;df g]kfnn] ;xeflutf hgfpFb} ;+/If0fsf

Page 100: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷96

nflu If]qLo:t/df ;dGjosf] k|of;sf] yfngL ul/g]5 .(= sfo{gLltx¿

:jR5 tyf k|lt:kwf{Tds jftfj/0fdf af}l4s ;DklQsf] ljsf; u/L dflysf p2]Zo tyf gLltx¿ k"/f ug{ b]xfosf sfo{gLltx¿ cjnDag ul/g]5g\ M

(=! af}l4s ;DklQ clwsf/sf] ;+/If0f, k|j4{g tyf ljsf;nfO{ k|f]T;flxt ug]{ p2]Zo -!_ sf] gLltx¿;Fu ;DalGwt sfo{gLltx¿!_ af}l4s ;DklQsf] cjwf/0ff / pkof]lutfnfO{ cª\uLsf/

u/L af}l4s ;DklQ clwsf/ ;+/If0f ug]{ /0fgLlt tof/ ul/g]5 .

@_ af}l4s ;DklQsf] ;+/If0f k|0ffnLsf] ljsf; ug{ Jofkf/ ;Da4 af}l4s ;DklQ clwsf/ ;Demf}tf -Agreement on Trade

Related Aspects of Intellectual Property Rights (TRIPs) / af}l4s ;DklQ clwsf/sf] u}/Jofkf/ ;Da4 If]q (Non-

trade Related Aspects of Intellectual Property Rights) sf] kfngf / ;+/If0fsf] nflu plrt sfg'gL k|aGw ul/g]5 .

#_ af}l4s ;DklQ ;+/If0fsf nflu df}lns lsl;dsf] Sui

Generis k4ltdf cfwfl/t sfg'gL Joj:yf / sfo{k|s[of ;d]t cjnDag ul/g]5 .

$_ l;h{gfTds pBf]usf] cjwf/0ffdf ;+:s[ltdf cfwfl/t pBf]usf] klxrfg, k|j4{g / ljsf;df k|f]T;flxt ul/g]5 .

%_ km/s lsl;dsf] Ifdtf ePsf, dlxnf, blnt lk5l8Psf] ju{sf] lglDt af}l4s ;DklQ / ;+/If0f;DaGwdf lgMz'Ns ¿kdf sfg'gL tyf k|fljlws k/fdz{ ;]jf pknAw u/fpg] Joj:yf ul/g]5 .

^_ jgk}bfj/ / s[lifdf cfwfl/t j:t'x¿, x:tsnf Pj+ vfB tyf k]oj:t'x¿ pTkfbg u/]/ Joj;fonfO{ ;d"x lrGx jf ef}uf]lns ;ª\s]tsf] k|of]uaf6 klxrfg lgdf{0f u/L ahf/sf] kx'Fr / d"No clej[l4 ug{ ;xof]u ul/g]5 .

&_ a]Un} vfnsf zf/Ll/s tyf dfgl;s Ifdtf ePsf JolQmx¿sf] nflu ;ª\uLt, ufog, x:tsnf h:tf ljifox¿df tflnd lbO{ k|ltefnfO{ k|ikm'/0f u/fO{ af}l4s ;DklQsf] wgLsf] ¿kdf :yflkt ub}{ /f]huf/Lsf cj;/x¿df j[l4 ul/g]5 .

Page 101: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷97gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

*_ ljleGg ;d'bfodf k/Dk/fb]lv k|rngdf /x]sf nf]s;+:s[ltnfO{ u|fdL0f ko{6g;Fu cfa4 u/L u|fdL0f If]qsf afl;Gbfx¿sf] cfocfh{gdf yk ;xof]u k'¥ofOg]5 .

(_ k|ljlw x:tfGt/0f ;]jf pknAw u/fpg] ;/sf/L tyf u}/;/sf/L ;+:yfsf] Ifdtf j[l4df ;xof]u k'¥ofOg]5 .

!)_ jftfj/0fLo ;d:ofnfO{ ;Daf]wg ug]{ gofF k|ljlwsf] ljsf; / cfoftdf ;x'lnot k|bfg ul/g]5 .

!!_ jftfj/0f ;+/If0f ug'{kbf{ hLjgf]kof]uL cf}ifwL (Life Saving

Medicine) / ;fj{hlgs ;/f]sf/sf cTofjZos j:t' pTkfbg ubf{, u}/k|lt:kwf{Tds lqmofsnfk x6fpg'kbf{, ;DalGwt wgL cfkmF}n] ;~rfng gu/]sf] jf :jLs[lt glbPsf] cj:yfdf Jofkfl/s p2]Zo/lxt 9ª\un] g]kfnd} pTkfbg u/fpg jf b]zdf vktsf] nflu ljb]zaf6 pknAw u/fpg dfq clgjfo{ nfO;]lG;ª\u (Compulsory Licensing) sf] k4lt ckgfOg]5 .

!@_ af}l4s ;DklQ sfof{non] af}l4s ;DklQ pkof]ustf{ / ;|i6fx¿sf aLr ;Dks{ u/fpg] ;]jf k|bfg ug]{5 .

(=@ af}l4s ;DklQsf ;h{s tyf ;fdflhs lxtsf nflu ;Gt'lnt k|0ffnLsf] ljsf; ug]{ p2]Zo -@_ sf] gLltx¿;Fu ;DalGwt sfo{gLltx¿!_ af}l4s ;DklQsf] ;+/If0fsf nflu o;sf ljljw

ljwfx¿aLrsf] cGt;{DaGwnfO{ lgDgadf]lhd cª\lusf/ ul/g]5M

s_ k]6]06 ;+/If0fsf] cfwf/e"t sfuhft, k]6]06 :k];Llkms];g / ;f]df k|:t't ul/Psf] Drawing pkfo k|ltlnlk clwsf/ ;+/If0f gx'g] .

v_ k|ltlnlk clwsf/ k|fKt snfTds /rgfnfO{ cf}Bf]lus l8hfOgsf] nflu pkof]u ug]{ k|ltlnlk clwsf/ wgLaf6 cg'dlt k|fKt u/L btf{ ul/Psf] cf}Bf]lus l8hfOgsf] 5'§} :jtGq ;+/If0f ePsf]df To:tf] snfTds /rgfdfly k|ltlnlk clwsf/ ;+/If0fdf k|lts"n c;/ gug]{ .

u_ k|ltlnlk clwsf/ k|fKt snfTds /rgf 6«]8dfs{sf]

Page 102: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷98

¿kdf pkof]u ug{ cg'dlt lbPkl5 To:tf] 6«]8dfs{sf] ¿kdf pkof]u ul/Psf] snfTds /rgfsf] xsdf o:tf /rgfsf] /rlotfn] k|ltlnlk clwsf/ bfaL ug{ gkfpg] . t/ 6«]8dfs{sf] ¿kdf pkof]u ul/Psf] snfTds /rgfsf] k|ltlnlk clwsf/ pNnª\3gsf] pkrf/ bfaL ug]{ :jtGq clwsf/nfO{ o;n] s'g} c;/ gkg]{ .

3_ cfljisf/ ul/Psf pks/0fsf] u}/cfwf/e"t k|f¿k (Non-

functional shape) dfly k|ltlnlk clwsf/ k|fKt x'g] .ª_ s'g} j:t'df k]6]06 k|fKt ePdf To:tf k]6]06 (Product

Patent) k|fKt j:t'sf] cfwf/e"t k|f¿k (Functional

Shape) dfly cf}Bf]lus l8hfOgsf] ;+/If0f k|fKt gx'g]r_ af/df Vofltk|fKt cf}Bf]lus l8hfOgsf] clwsf/jfnfn]

cfkm\gf] pTkfbgsf] klxrfgsf] ¿kdf k|:t't ug{ ;kmn ePsf] cj:yfdf To:tf] l8hfOgnfO{ 6«]8dfs{df btf{ ug{ ;lsg] .

5_ 6«]8dfs{sf] ¿kdf pkof]udf NofPsf] btf{ gul/Psf] jf 6«]8dfs{df btf{ ul/Psf] snfTds /rgf lrGxdfly k|ltlnlk clwsf/ ;+/If0f k|fKt ug{ ;Sg] .

h_ 6«]8dfs{df btf{ ePsf] lrGx ef}uf]lns ;ª\s]tsf ¿kdf ;+/If0f gx'g] / ef}uf]lns ;ª\s]tdf btf{ ePsf] jf ef}uf]lns pTklQsf] ;ª\s]t ug]{ lrGx 6«]8dfs{sf] ¿kdf ;+/If0f k|fKt gx'g] .

em_ k|df0fLs/0f lrGx (Certifi cation Mark) sf] ¿kdf btf{ ul/Psf] lrGx ef}uf]lns ;ª\s]tsf ¿kdf ;+/If0f gx'g] .

`_ k|ltlnlk clwsf/ ;+/If0fof]Uo /rgf Jofkfl/s uf]Kotfsf] ljifoj:t'sf ¿kdf pkof]u u/]sf] cj:yfdf ;f] pk/ k|ltlnlk clwsf/ ;+/If0f k|fKt x'g] .

6_ Jofkfl/s uf]Kotfsf] ¿kdf /x]sf] s'g} uf]Ko ;"rgf Jofj;flos pkof]u ul/;s]sf] cj:yfdf ;f]pk/ :jtGq ¿kdf vf]h cg';Gwfg u/L csf]{ JolQmn] cWoog cg';Gwfg ug{ / ;f]af6 yk cfljisf/ u/L k]6]06 bfaL ug{ kfOg] .

7_ Jofkfl/s uf]Kotfsf] ¿kdf /x]sf] s'g} uf]Ko ;"rgf Jofj;flos pkof]u ul/;s]sf] cj:yfdf ;f] pk/ k]6]06

Page 103: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷99gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

bfaL u/L k]6]06 btf{ ug{ kfOg] .8_ PsLs[t ;ls{6sf] n]cfp6 l8hfOg ;+/If0fn] PsLs[t

;ls{6dfly k]6]06 bfaL ug{ s'g} afwf gk'Ug] .9_ k/Dk/fut ;f+:s[lts Pj+ nf]s;f+:s[lts k|:t'lt, ;fd"lxs

cleJolQm tyf cd"t{ ;f+:s[lts ;Dkbfdf k|ltlnlk clwsf/ jf 6«]8dfs{ jf cf}Bf]lus l8hfOgsf ¿kdf pkof]u ul/Psf] cj:yfdf ;f]sf] klxrfgsf] ;+/If0f tyf nfe bfaL ug{ kfpg] .

0f_ k/Dk/fb]lv k|rngdf /x]sf] k|fljlws ljlw jf pks/0fdf cfwfl/t cg';Gwfgaf6 k|fKt cfljisf/dfly k]6]06 bfaL ubf{ ;f] cg';Gwfgsf] cfwf/sf ¿kdf pkof]u ul/Psf] k/Dk/fut 1fgsf] ;Gbe{ k|:t't ug'{kg]{ / ;f]sf] k]6]06af6 k|fKt afF8kmfF8 u/L lng kfpg] clwsf/sf] bfaL ug{ kfpg] .

t_ h}ljs ljljwtf tyf ;f]df lglxt cfg'jf+lzs >f]tdf cfwfl/t cg';Gwfgaf6 k|fKt cfljisf/dfly k]6]06 jf jg:kltsf] gofF k|hfltsf ¿kdf af}l4s ;DklQ bfaL ubf{ ;f] cg';Gwfgsf] cfwf/sf] ¿kdf pkof]u ul/Psf] h}ljs ljljwtf tyf ;f]df lglxt cfg'jf+lzs >f]tsf] ;Gbe{ k|:t't ug'{kg]{ / To:tf] k]6]06 jf jg:kltsf] gofF k|hfltsf] af}l4s nfe afF8kmfF8 u/L lng kfpg] clwsf/sf] bfaL ug{ kfpg] .

@_ s'g} ;+:yfdf sfo{/t sd{rf/Laf6 ePsf cfljisf/ Pj+ l;h{gfdf af}l4s ;DklQsf] xs k|bfg ubf{ ;DalGwt sd{rf/L;d]t nfedf ;xefuL x'g] u/L ;Demf}tf ug{ k|f]T;flxt ul/g]5 .

#_ /f]oN6L ;ª\sng;Fu ;DalGwt ;dfhnfO{ ;dofg's"n ljsf; ug{ To:tf] ;dfhnfO{ cfjZos ;xof]u ul/g]5 . ;dfhåf/f ;ª\sng ePsf] /f]ofN6LdWo] s]xL c+z ;+/If0f sfo{df k|of]u ug{ k|f]T;flxt ul/g]5 .

(=# ;dfhsf] cfly{s, ;fdflhs tyf ;f+:s[lts ;d'Ggltsf nflu af}l4s ;DklQsf] dxŒjaf/] hg:t/df r]tgf clej[l4 ug]{ p2]Zo -#_ sf gLltx¿;Fu ;DalGwt sfo{gLltx¿ M

Page 104: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷100

!_ af}l4s ;DklQsf] l;h{gf, pkof]u / k|j4{gsf nflu ljZjljBfno cg'bfg cfof]u, ljZjljBfno cg';Gwfg lgsfo / ;f+:s[lts ;+:yfx¿aLrsf] ;dGjonfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

@_ af}l4s ;DklQ ;+/If0f;Fu ;Da4 / ;f] If]qdf ;lqmo ;ª\3 ;+:yfx¿;Fu cfjZos ;dGjo u/L af}l4s ;DklQsf] ljifoj:t'df hgr]tgfsf nflu cfjZos tflnd, sfo{zfnf, uf]i7L, Ifdtf clej[l4 sfo{qmd tyf cWoog cWofkgsf] sfo{qmd ul/g]5 .

#_ ljZj af}l4s ;DklQ ;ª\u7g, ljZj Jofkf/ ;ª\u7g nufot cGo cGt/f{li6«o ;ª\3 ;ª\u7g;Fu ;xsfo{ tyf ;dGjo u/L af}l4s ;DklQsf] cWoog cg';Gwfg tyf tflndsf sfo{qmx¿ ;~rfng u/L cfjZos Joj:yf ul/g]5 .

$_ af}l4s ;DklQsf] ljifonfO{ ljleGg ljwfsf kf7\oqmddf ;dfj]z u/L cWoog cWofkgnfO{ k|f]T;flxt ul/g]5 .

%_ af}l4s ;DklQsf] ljifodf cfd;~rf/sf dfWodaf6 r]tgfd"ns sfo{qmx¿ ;~rfng ul/g]5 .

(=$ af}l4s ;DklQsf ljwfx¿sf] Jofj;flos/0fsf nflu k|f]T;flxt ug]{ p2]Zo -$_sf gLltx¿;Fu ;DalGwt sfo{gLltx¿!_ af}l4s ;DklQ;DaGwdf ;"rgf ;]jf ;~rfng ul/g]5 /

af}l4s ;DklQsf] btf{ tyf Joj:yfkgdf ;"rgf k|ljlwsf] k|of]u u/L cfj]bg lng] / ;"rgf k|jfx ug]{ Joj:yf ldnfOg]5 .

@_ af}l4s ;DklQsf] hfgsf/L (Search) ;]jf af}l4s ;DklQ sfof{noaf6 pknAw u/fOg]5 / btf{sf] k|lqmofnfO{ ;xhLs/0f ul/g]5 .

#_ af}l4s ;DklQ clwsf/sf] pNnª\3g ug]{af6 Ifltk"lt{ c;'n ug{ af}l4s ;DklQsf] d"Nofª\sg ug]{ k|0ffnLsf] ljsf; ul/g]5 .

$_ ;/sf/L tyf lghL If]qsf] ;xeflutfdf af}l4s ;DklQ k|j4{g sf]ifsf] :yfkgf / ;~rfng ul/g]5 .

Page 105: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷101gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

%_ g]kfnsf ljBfno tyf ljZjljBfnox¿nfO{ k|ltlnlk clwsf/, k]6]06 jf pkof]uL gd'gf cf}Bf]lus l8hfOg h:tf af}l4s ;DklQ btf{ ug{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

^_ :yfgLo ;|f]t ;fwgdf cfwfl/t sRrf kbfy{af6 lgld{t j:t'x¿sf nflu :jb]z jf ljb]zdf ;d"x lrGx / ef}uf]lns ;ª\s]t btf{ u/fpFbf nfu]sf] btf{z'Ns g]kfn ;/sf/n] axg ug]{ Joj:yf ul/g]5 .

&_ gofF k|ljlw l;h{gf ug{ pBf]u Joj;fon] cg';Gwfg tyf ljsf; (Research and Development) sfo{ u/L af}l4s ;DklQ l;h{gf u/]df ;f]df nfu]sf] vr{nfO{ s/of]Uo cfo /sdaf6 s§f ug{ kfpg] Joj:yf ldnfOg]5 .

*_ af}l4s ;DklQsf] ljsf; / k|of]u ug{ lghL If]qnfO{ k|f]T;flxt ul/g]5 .

(_ af}l4s ;DklQsf] l;h{gfdf ljZjljBfno, af}l4s ;DklQ sfof{no / cf}Bf]lus k|lti7fgx¿aLr ;xsfo{ ul/g]5 .

!)_ a}+s tyf ljQLo ;+:yfx¿n] af}l4s ;DklQnfO{ lwtf]sf] ¿kdf :jLsf/ ug{ ;Sg] Joj:yf ldnfOg]5 .

!!_ pkef]Qmfx¿sf] xslxt ;+/If0fsf nflu cf}ifwLsf] ;dfgfGt/ cfoft;DaGwL (Prallel Importation) sfg'gL Joj:yf ul/g]5 .

(=% af}l4s ;DklQsf] ;+/If0f tyf clwsf/ k|rngsf nflu sfg'gL, ;+:yfut tyf dfgj >f]tsf] ljsf; ug]{ p2]Zo -%_ sf gLltx¿;Fu ;DalGwt sfo{gLltx¿!_ af}l4s ;DklQ;DaGwL d'2fnfO{ l56f], 5l/tf] ;'g'jfO

/ lsgf/fsf] Joj:yf ul/g]5 . af}l4s ;DklQ;DaGwL b]jfgL k|s[ltsf ljjfbx¿nfO{ dWo:ystf{, jftf{ tyf d]nldnfksf] dfWodaf6 lsgf/f nufpg] k4lt cjnDag ul/g]5 . lgotjz uDeL/ k|s[ltsf Pj+ k6s–k6s af}l4s ;DklQ clwsf/ pNnª\3g ug]{nfO{ kmf}hbf/L bfloTjcGtu{t sf/afxLsf] Joj:yf ul/g]5 .

@_ c:j:y k|lt:kwf{ lgoGq0f ug{ af}l4s ;DklQ clwsf/;DaGwL sfg'gsf] k|efjsf/L sfof{Gjog ul/g]5 .

Page 106: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷102

#_ af}l4s ;DklQ k|zf;gsf] k|efjsf/L ;+/If0f / Joj:yfkgsf nflu PsLs[t af}l4s ;DklQ sfof{nosf] :yfkgf ul/g]5 .

$_ af}l4s ;DklQsf] ;+/If0fdf cfw'lgs k|ljlwsf] pkof]u u/L cfj]bg btf{ Pj+ cGo af}l4s ;DklQ k|zf;gsf] Joj:yf ul/g]5 .

%_ af}l4s ;DklQ sfof{nodf sfo{/t hgzlQmsf] Ifdtf clej[l4, ljsf;, tflnd, 8f6fj];sf] k|of]u / af}l4s ;DklQ k|zf;gsf If]qdf cfkl; ;dGjo tyf ;xsfo{ ug{sf nflu af}l4s ;DklQ;Fu ;Dj4 cGt/f{li6«o ;ª\3 ;+:yfx¿;Fu ;DaGw lj:tf/ ul/g] 5 .

^_ af}l4s ;DklQ clwsf/ sfof{Gjog (Enforcement) nfO{ k|efjsf/L agfpg af}l4s ;DklQ;DaGwL sfg'gsf] k|of]udf ;Da4 lgsfosf aLrdf ;Dks{ / ;dGjo sfod ul/g]5 . u}/sfg'gL ¿kdf cfoftLt ;fdfg eG;f/ laGb'df /f]sL plrt 5fgaLg ug{sf] nflu eG;f/ sfof{nosf] e"ldsf ;zQm t'NofOg]5 .

&_ af}l4s ;DklQ;Da4 ljifoj:t'df cfjZos k/fdz{ tyf ;xof]usf nflu låkIfLo tyf cGt/b]zLo ;xof]u tyf ;dGjosf] Joj:yf ul/g]5 .

*_ af}l4s ;DklQ;Da4 cGt/f{li6«o ;ª\3 ;+:yfdf ;xeflutf hgfpFb} /fli6«o lxt cg's"n x'g] u/L cGt/f{li6«o ;lGw ;Demf}tfsf] kIf aGb} hfg] sfof{gLlt lnOg]5 .

(_ af}l4s ;DklQ ljsf;sf nflu cfjZostfg';f/ ;fj{hlgs lghL ;fem]bf/L (Public- Private Partnership) sfo{qmdsf] ljsf; ul/g]5 .

!)_ af}l4s ;DklQsf] ;+/If0fsf] If]qdf Ifdtf ljsf;sf nflu ljZj Jofkf/ ;ª\u7g / ljZj af}l4s ;DklQ ;ª\u7gnufotsf cGt/f{li6«o ;ª\3 ;+:yfx¿af6 ;xfotf kl/rfng / g]kfnsf] af}l4s ;DklQ ;+/If0fnfO{ pkof]uL x'g] k|ljlw x:tfGt/0fsf k|oTgx¿ ul/g]5 .

Page 107: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷103gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

!)= ;+:yfut ;+/rgfk|:t't gLltsf] k|efjsf/L ¿kdf sfof{Gjog ug{ b]xfoadf]lhdsf]

;+:yfut ;+/rgfsf] ljsf; ul/g]5 Ms_ /fli6«o af}l4s ;DklQ kl/ifb\

af}l4s ;DklQ;DaGwL gLltut ;'wf/ / ;+:yfut ;dGjosf] nflu b]xfoad]flhd Ps /fli6«o af}l4s ;DklQ kl/ifb\ /xg]5 M!= dGqL, pBf]u dGqfno cWoIf@= ;b:o, /fli6«o of]hgf cfof]u -pBf]u x]g]{_ ;b:o#= pks'nklt, g]kfn lj1fg tyf k|ljlw k|1f k|lti7fg ;b:o$= pks'nklt, g]kfn k|1fk|lti7fg ;b:o%= pks'nklt, g]kfn nlntsnf k|1f k|lti7fg ;b:o^= pks'nklt, g]kfn ;ª\uLt tyf gf6\o k|1f k|lti7fg ;b:o&= d'Vo ;lrj, g]kfn ;/sf/ ;b:o*= ;lrj, cy{ dGqfno ;b:o(= ;lrj, pBf]u dGqfno ;b:o!)= ;lrj, s[lif ljsf; dGqfno ;b:o!!= ;lrj, sfg'g Gofo tyf ;+;bLo dfldnf dGqfno ;b:o!@= ;lrj, k//fi6« dGqfno ;b:o!#= ;lrj, kz'k+IfL ljsf; dGqfno ;b:o!$= ;lrj, jg tyf e" ;+/If0f dGqfno ;b:o!%= ;lrj, jfl0fHo dGqfno ;b:o!^= ;lrj, lj1fg tyf k|ljlw dGqfno ;b:o!&= ;lrj, ;+:s[lt ko{6g tyf gful/s

p8\8og dGqfno ;b:o!*= ;lrj, lzIff dGqfno ;b:o!(= ;lrj, :jf:Yo dGqfno ;b:o@)= af}l4s ;DklQ lj1x¿dWo]af6 Ps hgf ;b:o@!= af}l4s ;DklQ ;+/If0f;Da4 ;+:yfsf

k|ltlglwdWo]af6 Ps hgf ;b:o@@= cWoIf, af}l4s ;DklQ;DaGwL k]zfut ;ª\u7g ;b:o

Page 108: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷104

@#= k|d'v, af}l4s ;DklQ sfof{no ;b:o–;lrj

kl/ifb\sf] a}7sdf g]kfn pBf]u jfl0fHo dxf;ª\3, ljZjljBfno, cg';Gwfgd"ns lgsfo, g]kfn k|x/L, eG;f/ ljefu / cGo lgsfosf k|ltlglwnfO{ cfdlGqt ug{ ;lsG5 . o; kl/ifb\sf] sfo{ljlw kl/ifb\n] lg0f{o u/]adf]lhd x'g]5 .af}l4s ;DklQ;DaGwL sfo{sf/L lg0f{o ug{sf nflu kl/ifb\n] af}l4s ;DklQ sfo{sf/L ;ldlt u7g u/L ;f] ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ tf]Sg ;Sg]5 .

v_ af}l4s ;DklQ sfof{noaf}l4s ;DklQ;DaGwL k|j4{g, clen]vLs/0f, ;+/If0f / cGo cfjZos sfo{sf nflu g]kfn ;/sf/ pBf]u dGqfnocGtu{t Ps PsLs[t af}l4s ;DklQ sfof{no /xg]5 . ;f] sfof{non] cf}Bf]lus ;DklQsf] btf{ / k|zf;g, k|ltlnlk clwsf/ tyf ;Da4 clwsf/sf] ;+/If0f ug{ k|j4{g;DaGwL sfo{ ug]{5 . sfof{nonfO{ af}l4s ;DklQ ;Da4 ljjfb ;dfwfgsf] nflu ;xhstf{sf] e"ldsf;d]t k|bfg ul/g]5 . o; sfof{nonfO{ af}l4s ;DklQsf] xs j]xssf] k|Zg lg¿k0f ug]{ afx]ssf] af}l4s ;DklQ k|zf;g ;Da4 cw{Goflos clwsf/ k|bfg ul/g]5 .af}l4s ;DklQ sfof{nonfO{ cfjZostfcg';f/ cTofw'lgs / ;|f]t;fwg ;DkGg agfOg]5 . o;sf] lgldQ /fli6«o tyf cGt/f{li6«o bft[ lgsfox¿af6 ;d]t ljQLo >f]t kl/rfng ug{ ;lsg]5 .

u_ af}l4s ;DklQ GofofwLs/0f Pj+ af}l4s ;DklQ Ohnfzaf}l4s ;DklQ;Da4 ljjfbsf] k|efjsf/L ;dfwfg ug{sf nflu cfjZostfg';f/ af}l4s ;DklQ;DaGwL Gofoflws/0fsf] :yfkgf ul/g]5 . To:tf] Gofoflws/0f :yfkgf geP;Ddsf nflu pRr cbfntdf af}l4s ;DklQ Ohnfzsf] Joj:yf ul/g]5 .

3_ hgzlQm ljsf;af}l4s ;DklQ;Fu ;Da4 hgzlQm ljsf;sf nflu ;/sf/L / lghL If]qdf cfjZos ;+:yfut Joj:yf ul/g]5 .

!!= cfly{s Joj:yf!_ af}l4s ;DklQ k|j4{gsf nflu af}l4s ;DklQ k|j4{g sf]ifsf]

Joj:yf ul/g]5 . ;f] sf]ifdf b]xfocg';f/sf /sd /xg]5g\ M

Page 109: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷105gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

s_ g]kfn ;/sf/sf] cg'bfg,v_ af}l4s ;DklQsf] cfj]bg / btf{ b:t'/afx]s ljleGg ;]jf

z'Nsafkt p7]sf] /sd,u_ :jb]zL tyf ljb]zL bft[ lgsfoaf6 k|fKt /sd, /3_ cGo ljljw ;|f]taf6 p7]sf] /sd .

@_ sf]ifsf] ;~rfng g]kfn ;/sf/åf/f :jLs[t lgodfjnLadf]lhd x'g]5 .

#_ sf]ifsf] /sd hgr]tgf clej[l4 tfnLd ;~rfng, ef}lts ;fdu|Lsf] cfk"lt{ h:tf af}l4s ;DklQ k|j4{g / ljsf;sf sfddf vr{ ul/g]5 .

!@= sfg'gL Joj:yf!_ of] gLlt sfof{Gjog ug{ cf}Bf]lus ;DklQ / k|ltlnlk clwsf/

tyf cGo af}l4s ;DklQ;DaGwL sfg'gx¿ th'{df Pj+ kl/dfh{g ul/g]5 / cfjZostfg';f/ af}l4s ;DklQsf yk ljwfx¿df sfg'g lgdf{0f ub}{ nlug]5 .

@_ af}l4s ;DklQ;DaGwL sfg'gx¿ th'{df ubf{ ljZj Jofkf/ ;ª\u7gsf] Jofkf/ ;Da4 af}l4s ;DklQ ;Demf}tfcGtu{t cltsd ljsl;t d'n'snfO{ k|fKt 5'6, ;x'lnot / ;'ljwfsf] k|efjsf/L pkof]u ug]{ gLlt lnOg]5 .

!#= gLlt sfof{Gjogsf] ;dofjlwk|:t't gLltsf] sfof{Gjogsf nflu af}l4s ;DklQ sfo{sf/L ;ldltn]

lj:t[t sfo{of]hgf agfO{ b'O{ jif{leq cfjZos sfg'gL Joj:yf u/L nfu" ul/g]5 .

!$= cg'udg tyf d"Nofª\sgaf}l4s ;DklQ sfof{Gjog / ;Da4 dGqfnox¿n] ;+o'Qm ¿kdf gLlt

sfof{Gjogsf] l:yltsf] jflif{s d"Nofª\sg ug]{5g\ .

!%= gLltsf] k'g/fjnf]sg / kl/dfh{ggLlt sfof{Gjogsf] k|efjsfl/tf, pko'Qmtf / pkfb]otfaf/] k|To]s

Page 110: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷106

kfFr jif{df d"Nofª\sg u/L gLltdf ;d;fdlos k'g/fjnf]sg tyf ;'wf/ ul/g]5 . af}l4s ;DklQ;Fu ;Da4 cGo gLlt tyf sfg'gx¿;d]t cfjZostfg';f/ k'g/fjnf]sg / kl/dfh{g ul/g]5 .

Page 111: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷107gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

ckfª\utf ePsf JolQmsf nflu ;dfj]zL lzIff gLlt, @)&#

!= k[i7e"ldMlzIff kfpg' ;a} afnaflnsfsf] clwsf/ xf] . g]kfnsf] ;+ljwfgn]

;fdflhs Gofo :yflkt ug{ ;dfj]zL / ;xeflutfd"ns l;4fGtsf cfwf/df ;dtfd"ns ;dfhsf] lgdf{0f ug]{ ;ª\sNk u/]sf] 5 ;fy} k|To]s gful/snfO{ clgjfo{ / lgMz'Ns cfwf/e"t lzIff kfpg] xssf] Joj:yf u/]sf] 5 . g]kfnn] afn clwsf/ dxf;lGw ;g\ !(*( tyf ckfª\utf ePsf JolQmx¿sf] clwsf/;DaGwL dxf;lGw ;g\ @))^ cg'df]bg u/]sf] 5 . o;}u/L ;a}sf nflu lzIfsf] cGt/f{li6«o cleofgdf cfkm\gf] k|lta4tf hgfpFb} ckfª\utf ePsf afnaflnsfnfO{ z}lIfs d"n k|jfxdf ;dfj]z u/L lzIfsf] clwsf/ ;'lglZrt ug{ ckfª\utf ePsf JolQmsf nflu ;dfj]zL lzIff gLlt, @)&# hf/L ul/Psf] 5 .

;dfj]zL lzIff ;a} afnaflnsfsf nflu lje]b/lxt jftfj/0fdf ;f+:s[lts, juL{o, hftLo Pjd\ ef}uf]lns ljljwtfnfO{ ;Ddfg ub}{ cfkm\g} ;d'bfodf hLjgf]kof]uL lzIff k|fKt ug]{ clwsf/nfO{ ;'lglZrt ug]{ z}lIfs k4ltsf] ljsf; k|lqmof ePsfn] o;n] ;d'bfosf] :jfldTjnfO{ dxTj lbFb} ljBfnodf afnaflnsfsf] cfjZostf cg's"n pko'Qm jftfj/0f / ;xof]u kfPdf ;a}n] l;Sg ;Sb5g\ eGg] dfGotfdf ljZjf; ub{5 .

;dfj]zL lzIff k4ltn] s'g} klg kl/l:ylthGo sf/0fn] z}lIfs cj;/af6 jl~rt Pjd\ ljBfnodf /x]/ klg cg's"n / kx'Fro'Qm jftfj/0f tyf ;xof]usf] cefjdf ljBfno 5f8\g] hf]lvddf /x]sf afnaflnsfsf] l;sfOsf] cj;/ lgdf{0fdf ;xof]u ub{5 . oL cfwf/df ;dfj]zL lzIffn] ckfª\utf ePsf afnaflnsfsf] klxrfg u/L ;fdflhs, ;f+:s[lts / z}lIfs cfjZostf k"/f ug{ afn s]lGb|t lzIf0f l;sfO k|lqmof cjnDag ug{ k|f]T;fxg ub{5 .

@= ljutsf k|of;x¿g]kfnn] ckfª\utf ePsf afnaflnsfsf] lzIff k|j4{gsf nflu ljleGg

sfg"gL tyf sfo{qmdut Joj:yf u/L sfof{Gjogdf cufl8 a9fOPsf] 5 .

Page 112: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷108

lzIff P]g, @)@* -;+zf]wg;lxt_ df ljz]if lzIfsf] ;~rfng ;fwf/0f lzIff ;/x x'g] s'/f pNn]v 5 eg] lzIff lgodfjnL @)%( df lzIff dGqLsf] cWoIftfdf ljz]if lzIff kl/ifb\sf] u7g u/L ljz]if lzIff ;~rfng;DaGwL Joj:yf ul/Psf] 5 . ljz]if lzIfftkm{sf gLltut / sfo{qmdut ljifosf If]qdf lgoldt sfo{ ug{ ljz]if lzIff kl/ifb\ lqmofzLn 5 .

ljz]if lzIff gLlt @)%# n] b[li6ljxLg, alx/f, af}l4s ckfª\utf / zf/Ll/s ckfª\utf ePsf afnaflnsfnfO{ cfjf; ;'ljwf;lxtsf] lzIfsf] cj;/ lbg] s'/f pNn]v u/]sf] 5 . lzIff lgodfjnL, @)%( sf] lgod ^) df ckfª\utf ePsf afnaflnsfnfO{ ljz]if lzIff k|bfg ug{ ;lsg] / ;f]xL lgodfjnLsf] lgod ^^ Pjd\ ckfª\u ;+/If0f tyf sNof0f lgodfjnL, @)%! sf] lgod !% df ljz]if lzIff lbg] ;+:yfnfO{ g]kfn ;/sf/n] lgwf{/0f u/]adf]lhd ;'ljwf lbOg] Joj:yf pNn]v 5 . To:t}, lzIff, lgodfjnL, @)%( sf] lgod !%!-@_ df ;+:yfut ljBfnon] s'n ljBfyL{ ;ª\Vofsf] sDtLdf bz k|ltztdf g36fO{ h]x]Gbf/, ul/a, ckfª\utf ePsf JolQm, dlxnf, blnt / hghflt ;d'bfosf ljBfyL{nfO{ 5fqj[lQsf] Joj:yf u/]sf] 5 . o;} ;DaGwdf ljz]if lzIff ;~rfng;DaGwL lgb]{lzsf, @)^) hf/L eO{ sfof{Gjogdf /x]sf] 5 .

ckfª\utf ePsf afnaflnsfsf] 5fqj[lQ;lxt ljleGg ;fd'bflos ljBfnox¿, ;|f]t sIffx¿ Pjd\ ljz]if ljBfnox¿df cWoog ug]{ cj;/ kfPsf 5g\ . ;|f]t sIff tyf ljz]if ljBfnox¿df ljz]if cfjZostf ePsf afnaflnsfsf nflu cfjf; / ;|f]t lzIfssf] Joj:yf ldnfOPsf] 5 . ckfª\utf ePsf afnaflnsfsf nflu lgMz'Ns kf7\o k':ts, lzIff0f ;fdu|L Pj+ pks/0fx¿ ljt/0f ug]{ ul/Psf] 5 . ;fy} ckfª\utf klxrfg ug{, ckfª\utf;DaGwL cfjZos ;]jf, ;xof]u, ;/;Nnfx / cGo sfo{qmd th'{df ug{ ^@ lhNnfx¿df n]vfhf]vf s]Gb| :yfkgf ePsf 5g\ .

;+o'Qm /fi6« ;ª\3Lo dfgj clwsf/;DaGwL 3f]if0ffkq ;g\ !($* / afn clwsf/;DaGwL dxf;lGw ;g\ !(*( n] cfwf/e"t tx;Dd clwsf/sf] ¿kdf lgMz'Ns lzIff ;a}n] kfpg'kg]{ pNn]v u/]sf] 5 . ckfª\utf ePsf JolQmsf nflu ;dtfd"ns cj;/ ;'lglZrt ug]{;DaGwL ;+o'Qm /fi6« ;ª\3Lo k|dfl0fs lgodx¿ ;g\ !((#, Pl;of tyf k|zfGt If]qsf ckfª\utf ePsf JolQmx¿sf] bzs ;g\ !((#–@))@, ;fnfdfGsf 3f]if0ff ;g\ !(($, ;+o'Qm /fi6« ;ª\3Lo ckfª\utf ePsf JolQmsf] clwsf/;DaGwL dxf;lGw, ;g\ @))^ n] ckfª\utf ePsf JolQmnufot ljz]if lzIfsf] cfjZostf ePsf ;a}nfO{ lzIfsf] /fli6«o sfo{qmdsf]

Page 113: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷109gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

d"nwf/df ;dfj]z ug'{kg]{ s'/fdf hf]8 lbPsf 5g\ . ;fy} OGrf]g 3f]if0ff, ;g\ @)!% n] ljz]if cfjZostf ePsf afnaflnsfsf] lzIff k|j4{g ug{sf nflu gLltut ;'wf/ ug{ ;/sf/nfO{ k|]l/t u/]sf] 5 .

g]kfnn] hf]dl6g 3f]if0ff ;g\ !((), 8fsf/ ;Dd]ng ;g\ @))) / ;x;|fAbL ljsf; nIo ;g\ @))) nufotsf ljleGg cGt/f{li6«o d~rx¿df ;a}sf nflu lzIfsf] k|lta4tf hfx]/ u/L ckfª\utf ePsf afnaflnsfsf] lzIff k|j4{gsf nflu ;d]t gLltut Pjd\ sfg'gL ;'wf/sf k|of;x¿ ub}{ cfPsf] 5 . log} cfwf/df ckfª\utf ePsf JolQmsf nflu ;dfj]zL lzIff gLltsf] cfjZostf eO{ of] gLlt k|:tfj ul/Psf] xf] .

#= jt{dfg l:yltg]kfndf @)@! ;fndf b[li6ljxLg afnaflnsfsf nflu PsLs[t

ljBfno, @)@# ;fndf alx/f afnaflnsfsf nflu ljz]if ljBfno, @)@^ ;fndf b[li6ljxLg tyf zf/Ll/s ckfª\utf / @)#* ;fndf af}l4s ckfª\utf ePsf afnaflnsfx¿sf nflu ljz]if ljBfnosf] ;'?jft ePsf] lyof] . g]kfn ;/sf/n] @)%# ;fndf ckfª\utf ePsf afnaflnsfsf nflu lzIffdf kx'Fr lj:tf/ ug{ pgLx¿sf] zf/Ll/s, dfgl;s / sfo{ut Ifdtfsf] cfwf/df lzIff k|bfg ug{ ljz]if lzIff gLlt th'{df u/L nfu" u/]sf] xf] .

ckfª\utf ePsf afnaflnsfnfO{ cfkm\gf] klxrfg / ckfª\utfsf] k|s[ltsf] cfwf/df ljz]if Joj:yfsf ;fy pknAw u/fOg] lzIff k4ltnfO{ ljz]if lzIfsf] ¿kdf :jLsf/ u/L alx/f, zf/Ll/s, b[li6ljxLg / af}l4s ckfª\utf ePsf afnaflnsfsf nflu ljz]if ljBfnosf] Joj:yf ul/Psf] 5 . ckfª\utf ePsf afnaflnsfsf] ;Gbe{df kx'Fro'Qm / ljBfno;Dd k'Ug] jftfj/0fsf] ljsf; ug{ ljljw sfo{qmdx¿ ;~rfngdf /x]sf 5g\ . h;cGtu{t ;|f]t sIfx¿sf] ;~rfng, n]vfhf]vf s]Gb|x¿sf] :yfkgf a|]nlnlk / kx'Fro'Qm kf7\ok':tssf ;fy} ;fª\s]lts efiff;lxtsf kf7\o;fdu|Lsf] Joj:yf ul/Psf] 5 . ljBfnosf ejgx¿nfO{ ;a}vfn] ckfª\utfd}qL t'Nofpg] gLlt cjnDag ul/Psf] 5 .

d'n'sel/ b[li6ljxLg, alx/f tyf ;':t>j0f / af}l4s ckfª\utf u/L #*) ;|f]t sIff, #@ ljz]if ljBfnox¿ / @÷@ PsLs[t ljBfnox¿ ;~rfngdf /x]sf 5g\ . xfn g]kfndf k|f/lDes afn lzIffb]lv dfWolds tx;Dd ljleGg lsl;dsf ckfª\utf ePsf &$,*@( hgf ljBfyL{ cWoog/t 5g\ .

Page 114: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷110

$= ;d:of / r'gf}tLx¿ckfª\utf ePsf afnaflnsfsf] u'0f:t/Lo lzIff k|flKtdf lgDglnlvt

;d:of / r'gf}tLx¿ /x]sf 5g\ M$=! ckfª\utf ePsf afnaflnsfnfO{ z}lIfs cj;/ k|bfg ug]{

ljljw k|of; eP klg kl/jf/, ;d'bfo / ljBfnon] lhDd]jf/L af]w ug]{ sfo{df sdL x'Fbf ckfª\utf ePsf afnaflnsf lzIfsf] d"nwf/df k"0f{¿kdf ;d]l6g g;s]sf .

$=@ ckfª\utf ePsf JolQmx¿sf] ;fdflhs ;dfj]zLs/0fsf] k|j4{g ug]{ Wo]o /flvPsf] eP tfklg u'0f:t/Lo hLjg ofkg / cfTdlge{/ u/fpg] sfo{df ck]lIft pknlAw xfl;n x'g g;s]sf] .

$=# afn s]lGb|t lqmofsnfkdf bf}Ft/L (Peer Learning) tyf ;xof]u ug]{ sfo{ ;dfj]zL ;+:s[ltcg'¿k k|efjsf/L x'g g;Sbf lzIfsf] d"n k|jfxLs/0f tyf ;fdflhs ;dfj]zLs/0f x'g g;Sg] hf]lvd sfod} /x]sf] .

$=$ ckfª\utf ePsf afnaflnsfsf] u'0f:t/Lo lzIff / tflndsf nflu cfjZos dfqfdf bIf hgzlQm pTkfbg / Joj:yfkg ug]{ sfo{ cem} cw'/f] /x]sf] .

$=% ljljw k|sf/sf ckfª\utf ePsf afnaflnsfsf] tYofª\s tyf ;"rgf Joj:yfkg ug]{ sfo{ Jojl:yt x'g g;s]sf] .

$=^ ckfª\utf ePsf afnaflnsfsf] cfjZostf / l;sfOnfO{ ;xh agfpg] gjLgtd ;"rgf k|ljlwsf] cjnDag / pkof]u ug]{ sfo{ Jojl:yt x'g g;s]sf] .

$=& ckfª\utf cg's"n d"Nofª\sg, k/LIff k|0ffnL / l;sfOsf] Joj:yfkgsf nflu kof{Kt vf]h, cg';Gwfg tyf cEof; x'g g;s]sf] .

%= goF“ gLltsf] cfjZostfljz]if lzIff gLlt, @)%# hf/L eO{ nfu" ePsf], ;g\ !(($ df

;fnfdfGsf 3f]if0ffn] ;a} afnaflnsfn] lzIfsf] cj;/ k|fKt ug]{ s'/fnfO{ cfkm\gf] ljifo agfPcg'¿k ;a}sf nflu lzIfsf] cleofgnfO{ k"/f ug]{ ;Gbe{df ;dfj]zL lzIfsf] cjwf/0ffnfO{ cª\uLsf/ u/]sf], ckfª\utf ePsf JolQmx¿sf] clwsf/;DaGwL ;+o'Qm /fi6«;ª\3Lo dxf;lGw / o;sf] OR5fwLg cfn]v, @))^ sf] wf/f @$ n] ckfª\utf ePsf afnaflnsfsf

Page 115: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷111gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

nflu ;a} txdf ;dfj]zL lzIff k4lt nfu" ug]{ s'/f pNn]v u/]sf] 5 . plNnlvt cGt/f{li6«o k|lta4tf;lxt Pl;of k|zfGt If]qdf ;g\ @)!# b]lv @)@@ ;Ddsf] bzsdf ckfª\utf ePsf JolQmx¿sf] clwsf/nfO{ jf:tljs hLjgdf ¿kfGt/0f ug{ kfl/t ul/Psf] !) jif]{ OGrf]g /0fgLlt tyf sfo{ of]hgfnfO{ g]kfnn] cfTd;ft\ u/]sf] 5 . g]kfnsf] ;+ljwfgsf] wf/f #! sf] pkwf/f -#_ / -$_ sf] lzIff;DaGwL k|fjwfgn] ckfª\utf ePsf afnaflnsfnfO{ ljBfno txdf clgjfo{ ¿kdf ;dfj]zL lzIff k4lt cjnDag ug{ lgb]{lzt u/]sf] 5 . g]kfndf ePsf] /fhgLlts kl/jt{gaf6 ;dfj]zL rl/qsf] nf]stflGqs cEof; ;'? ePsf] 5 . o;df ckfª\utf ePsf afnaflnsfsf] ;d]t ;fdflhs ;dfj]zLs/0f x'g'kg]{ / o;sf nflu ;dfj]zL lzIff pko'Qm dfWod x'g] x'Fbf of] gLlt th'{df ug{ jf~5gLo ePsf] 5 .

^= b"/b[li6k|To]s ckfª\utf ePsf JolQmx¿ clwsf/df cfwfl/t u'0f:t/Lo

lzIfsf] dfWodaf6 ;zQm, :jtGq / dof{lbt hLjg ofkg ug{ ;Ifd ePsf x'g] .

&= p2]Zox¿ckfª\utf ePsf ;a} k|sf/sf JolQmsf nflu clwsf/d'vL cjwf/0ffsf

cfwf/df u'0f:t/Lo lzIff ;'lglZrt u/L hLjg ko{Gt lzIfsf dfWodaf6 ;Ifd -g]t[Tj k|bfg ug{ of]Uo_ / k|lt:kwL{ gful/s tof/ ug'{ ckfª\utf ePsf gful/ssf nflu ;dfj]zL lzIff gLltsf] d"n p2]Zo /x]sf] 5 . of] d"n p2]Zo xfl;n ug{ lgDglnlvt p2]Zox¿ to ul/Psf 5g\ M

&=! ckfª\utf ePsf afnaflnsfsf nflu u'0f:t/Lo lzIfsf cj;/x¿df ;dtfd"ns kx'Fr ;'lglZrt ug]{ .

&=@ ckfª\utf ePsf gful/ssf nflu cfjZostf cg's"n u'0f:t/Lo, hLjgf]kof]uL, ;Lkd"ns / /f]huf/d'vL lzIfsf] cj;/ k|bfg ug]{ .

&=# ckfª\utf ePsf gful/ssf nflu hLjgko{Gt lg/Gt/ lzIfsf] Joj:yf ug]{ .

Page 116: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷112

*= gLltx¿*=! ckfª\utf ePsf x/]s afnaflnsfsf nflu ;a} txdf Ifdtf

/ of]Uotfsf cfwf/df lgMz'Ns lzIfsf cj;/x¿ v'nf ul/g]5 -&=!_

*=@ ljBfno, ljZjljBfno tyf lzIffnox¿df ckfª\utf ePsf ljBfyL{x¿ egf{ ubf{ j}1flgs k|0ffnLdf cfwfl/t j:t'ut k/LIf0f (Functional Assessment) ug]{ Joj:yf ul/g]5 . -&=!_

*=# k|f/lDes afn lzIffb]lv pRr lzIff;Dd kf7\oqmd, kf7\ok':ts, l;sfO ;fdu|L, ;Gbe{ ;fdu|Lx¿ / k/LIf tyf d"Nofª\sg k|0ffnL ckfª\utfcg's"n x'g] u/L ;'lglZrt ul/g]5 . -&=!_

*=$ ckfª\utf ePsf ljBfyL{sf] ;jf{ª\uL0f ljsf;sf nflu ;a} k|sf/sf ljBfno, ljZjljBfno tyf lzIffnonfO{ ckfª\utf d}qL, 5fqfd}qL, afnd}qL / lx+;f/lxt l;sfO s]Gb|sf ¿kdf ljsf; ul/g]5 . -&=!_

*=% /fli6«o tyf cGt/f{li6«o kl/j]zcg'¿k bIf Pjd\ k|lt:kwL{ gful/s tof/ ug{ ckfª\utfd}qL k|ljlw cg's"n kf7\ooqmd, kf7\o ;fdu|L tyf z}lIfs ;fdu|Lx¿ ljsf; u/L ;dfj]zL / ;dtfd"ns u'0f:t/Lo lzIff ;'lglZrt ul/g]5 . -&=@_

*=^ ckfª\utf ePsf gful/sx¿nfO{ k|fljlws lzIffdf ;dfg, ;xh / ;'ud kx'Fr ;'lglZrt u/L >dahf/sf nflu ;Ifd hgzlQm lgdf{0f ul/g]5 . -&=@_

*=& lbuf] ljsf;sf nflu ckfª\utfsf k|sf/cg's"n xl/t ;Lk (Green Skills) df cfwfl/t hLjgf]kof]uL / ;Lkd"ns u'0f:t/Lo lzIff pknAw u/fOg]5 . -&=@_

*=* kx'Fro'Qm gjLgtd\ ;"rgf k|ljlwdf cfwfl/t ckfª\ud}qL lzIff0f l;sfO sfo{nfO{ Jojl:yt ul/g]5 . -&=@_

*=( ljkb\\ Joj:yfkgsf ;a} r/0fdf ckfª\utf ePsf JolQmx¿sf] ;'/Iffsf nflu cfjZos Joj:yf ul/g]5 . -&=@_

*=!) ckfª\utf ePsf gful/sx¿sf] clwsf/nfO{ jf:tljs hLjgdf ¿kfGt/0f (Make the Right Real and Functional) ug{ ckfª\utfcg's"nsf] lzIff ;'lglZrt ul/g]5 . -&=#_

*=!! ;dfj]zL lzIfsf ;Gbe{df ;do ;fk]If vf]h, cWoog, cg';Gwfg

Page 117: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷113gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

tyf of]hgf th'{dfsf nflu tYofª\sLo ;"rgfsf] cfwf/ (Database) tof/ u/L ckfª\utf -ax'ckfª\utf, 8fpgl;G8«d, dl:tis kIf3ft, cl6Hd, af}l4s ckfª\utf, x]df]lkmlnof, alx/f tyf ;':t>j0f, b[li6ljxLg, >j0fb[li6ljxLg, zf/Ll/s ckfª\utf, :j/ af]nfO ckfª\utf, l;sfO;DaGwL ckfª\utf_ ePsf gful/ssf nflu cfjZostfdf cfwfl/t u'0f:t/Lo hLjg ko{Gt lzIff ;'lglZrt ul/g]5 . -&=#_

*=!@ ckfª\utf ePsf gful/s tyf JolQmsf lzIff xfl;n ug{ kfpg] clwsf/ ;'lglZrt ug{ tyf ;dfj]zL lzIffnfO{ ;do ;fk]If ug{ Ps ;dfj]zL lzIff kl/ifb\ /xg]5 . -&=#_

*=!# ckfª\utf ePsf afnaflnsf, gful/s tyf JolQmsf nflu lzIfsf] cj;/ ;'lglZrt ug{ cfjZos dfgj ;+;fwg, ;+/rgf Pjd\ ;+oGqsf] ljsf; tyf Joj:yf ul/g]5 . -&=!, &=@ / &=#_

(= /0fgLltx¿ckfª\utf ePsf x/]s gful/snfO{ u'0f:t/Lo lzIfsf] dfWodaf6

;Ifd / k|lt:kwL{ gful/ssf ¿kdf tof/ ug{sf nflu to ul/Psf ;dfj]zL lzIff gLltsf] k|efjsf/L sfof{Gjog ug{ lgDglnlvt /0fgLltx¿ cjnDag ul/g]5g\ M

(=! ckfª\utf ePsf x/]s afnaflnsfsf] k|lt:kwf{Tds Ifdtf ljsf; x'g] u/L cf}krfl/s, cgf}krfl/s, v'nf tyf b"/lzIff / lg/Gt/ l;sfOsf] Joj:yf ug]{ . -*=!_

(=@ ckfª\utf ePsf afnaflnsfx¿sf nflu ljleGg lgsfox¿af6 k|fKt x'g] 5fqj[lQnfO{ Psåf/ k|0ffnLaf6 ljt/0f ug]{ .-*=!_

(=# ckfª\utf ePsf ljBfyL{x¿nfO{ ljBfno, ljZjljBfno tyf lzIffnox¿sf ljleGg txdf egf{ ubf{ pgLx¿sf] zf/Ll/s, dfgl;s, OlGb|ohGo / af}l4s Ifdtfsf] n]vfhf]vf (Functional

Assessment) ug]{ . -*=@_(=$ k|f/lDes afn lzIffb]lv pRr txsf] lzIff;Dd ckfª\utfsf]

cfjZostfg';f/ kx'Fro'Qm 9fFrf (Accessible Format) df ax' kf7\o ;fdu|Lsf] Joj:yf;lxt ljifo 5gf]6sf] cj;/ ;'lglZrt ug]{ . -*=#_

Page 118: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷114

(=% k|f/lDes afn lzIffb]lv pRr lzIff;Dd ckfª\utfsf] cfjZostfdf cfwfl/t kx'Fro'Qm 9fFrf (Accessible Format) df k/LIf tyf d"Nofª\sg k|0ffnL ;dfof]hg ug]{ . -*=#_

(=^ ;a} ;fj{hlgs, ;fd'bflos tyf ;+:yfut ¿kdf ;~rflnt z}lIfs ;+:yfx¿nfO{ lx+;f/lxt / ;dfj]zL ;+:s[lt (Inclusive

Culture) sf] d"No dfGotfcg's"n agfpg] . -*=$_(=& ckfª\utf / jftfj/0faLr x'g] cGtlqm{of :j¿k JolQmsf]

;xeflutfdf x'g uPsf] cj/f]w Go"gLs/0f ug{ tyf kx'Fro'Qm jftfj/0f lgdf{0f / pko'Qm ;xfotf ;]jf k|bfg u/L z}lIfs cj;/x¿ ;'lglZrt ug]{ . -*=$_

(=* >dahf/sf] dfu / ckfª\utfsf ljlzi6tfcg';f/ ljBfno tyf ljZjljBfnosf k|fljlws lzIffdf egf{ k|lqmofnfO{ ;xh agfpg] . -*=%_

(=( kf7\oqmd / z}lIfs ;fdu|Lx¿ gjLgtd k|ljlwdf cfwfl/t agfO{ u'0f:t/Lo lzIff ;'lglZrt ug]{ . -*=^_

(=!) ckfª\utf ePsf gful/sx¿nfO{ cfTdlge{/ agfpg lbuf] ljsf;sf nflu xl/t ;Lk (Green Skills) df cfwfl/t hLjgf]kof]uL ;Lkd"ns lzIff / tflndsf] cj;/ ;'lglZrt ug{ kf7\oqmd, lzIfs tof/L / ;+:yfut ;+/rgfsf] k'g/fjnf]sg ug]{ . -*=&_

(=!!= ckfª\utfd}qL lzIff0f l;sfO lqmofsnfk ug{ gjLgtd ;"rgf k|ljlwdf cfwfl/t bIf dfgj;|f]tsf] ljsf; ug]{ . -*=*_

(=!@ ckfª\utf ePsf JolQmx¿nfO{ ljkb\\ Joj:yfkgsf] k"j{tof/L, p4f/, /fxt, k'g:yf{kgf / k'glgdf{0fdf k|fyldstf lbg] . -*=(_

(=!# /fli6«o :jo+;]jf kl/rfng sfo{qmddf ;xeflutf tyf hLjgko{Gt lg/Gt/ lzIff ;'lglZrt ug{ gd'gf ;fem]bf/L k|0ffnL ljsf; ug]{ . -*=!)_

(=!$ ;dfj]zL lzIff;DaGwL vf]h, cWoog, cg';Gwfg tyf of]hgf th'{dfsf nflu PsLs[t tYofª\sLo ;"rgf Joj:yfkg k|0ffnLsf] ljsf; ug]{ . -*=!!_

(=!% ljz]if lzIff kl/ifb\sf] cg'bfgdf ;~rflnt ljBfnox¿nfO{ ;fd'bflos ljBfno ;/x Jojl:yt ug{sf nflu Ps} k4lt /

Page 119: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷115gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

k|lqmof cjnDag ug]{ . -*=!!_(=!^ ckfª\utf ePsf JolQm tyf afnaflnsfsf lzIfsf nflu gLlt

tyf sfo{qmdx¿ lgdf{0f u/L ;Da4 lgsfodf l;kmfl/; ug{ ckfª\utf ePsf JolQmsf nflu Ps ;dfj]zL lzIff kl/ifb\ u7g ug]{ . -*=!@_

(=!& ljleGg ;/sf/L tyf u}/;/sf/L lgsfoåf/f ckfª\utfsf] If]qdf ;~rfng x'g] sfo{qmdx¿df ;dGjo / ;xhLs/0f ug{ ;‹Lo ;+/rgfcg'¿k s]Gb|df Ps gLlt ;dGjo ;ldlt / k|b]z tyf :yfgLo txdf pko'Qm ;+/rgfsf] Joj:yf ug]{ . -*=!#_

!)= sfo{gLltx¿!)=! cf}krfl/s lzIff, v'nf tyf b"/lzIff / hLjgko{Gt lg/Gt/

lzIff k|bfg ug{ df}h'bf ;+/rgfdf ;dfj]zL l;4fGtsf cfwf/df ;dflxt ul/g]5 . -(=!_

!)=@ df}h'bf ;+/rgfsf cltl/Qm cfjZostfg';f/ j}slNks 9fFrf (Alternative Mode) ;lxtsf] gofF ;+/rgf lgdf{0f ul/g]5 . -(=!_

!)=# af}l4s ckfª\utf, cl6Hd, 8fpg l;G8«f]d, >j0fb[li6ljxLg nufotsf ljsf;fTds ckfª\utf / ax' ckfª\utf ePsf afnaflnsfsf nflu cWoog jif{ / l;sfOsf cfwf/df v'nf txdf cfwfl/t ljBfnox¿ ;~rfngsf] Joj:yf ul/g]5 . -(=!_

!)=$ ckfª\utf ePsf afnaflnsfx¿sf nflu ckfª\utfsf] cj:yf, ef}uf]lns cj:yf tyf b"/L, ul/aLsf] cj:yf / k|ltefsf cfwf/df 5fqj[lQ ljt/0f ul/g]5 . -(=@_

!)=% ckfª\utf;lxtsf ;'ljwfljxLg cgfy, ul/a, lk5l8Psf tyf alxis/0fdf k/L bf]xf]/f] df/ (Double Disadvantaged) sf] cj:yfdf /x]sf afnaflnsfx¿sf nflu k|fyldstfdf /fvL 5fqj[lQ Pjd\ z}lIfs ;x'lnotsf sfo{qmdx¿ ;~rfng ul/g]5 . -(=@_

!)=^ ckfª\utf ePsf afnaflnsfx¿nfO{ :yfgLo lgsfodfkm{t 5fqj[lQ ljt/0f ul/g]5 ;f]sf nflu :yfgLo lgsfox¿df lglZrt cg'kftdf ah]6 ljlgof]hg ug]{ Joj:yf ul/g]5 .

Page 120: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷116

-(=@_!)=& ckfª\utf ePsf gful/sx¿sf] zf/Ll/s, dfgl;s, OlGb|ohGo

/ af}l4s Ifdtfsf] n]vfhf]vf ckfª\utf ePsf JolQmsf] kl/rokq ljt/0f;DaGwL lgb]{lzsf @)^% adf]lhd ul7t kl/rokq l;kmfl/; ;ldltsf] l;kmfl/;df lhNnfl:yt dlxnf tyf afnaflnsf sfof{non] k|bfg u/]sf] kl/rokqsf] cfwf/df ul/g]5 . -(=#_

!)=* ckfª\utf ePsf gful/s?sf] sfo{ut tyf af}l4s Ifdtf n]vfhf]vf (Cognitive Assessment) ug]{ sfo{;d]tsf nflu ;DalGwt lhNnfdf /x]sf n]vfhf]vf s]Gb|x¿sf] ;'b[9Ls/0f Pjd\ k'gM;+/rgf ul/g]5 . -(=#_

!)=( ckfª\utf ePsf gful/sx¿sf nflu ckfª\utfn] kfg]{ k|efjsf cfwf/df ljifo / efiff 5gf]6sf] cj;/ k|bfg ul/g]5 . -(=$_

!)=!) >j0f b[li6ljxLgsf nflu :kz{ ;~rf/ dfWodsf kf7\o;fdu|L, alx/fsf nflu ;fª\s]lts efiff, af}l4s ckfª\utf, 8fpg l;G8«f]d / cl6Hd ePsf JolQmsf nflu lrqfTds (Visual

Support) / ;/n kf7\o ;fdu|L, b[li6ljxLgsf nflu a|]nlnlk tyf >Jo k':tsx¿, ;':t >j0fsf nflu gf]6 6]s/ / Go"g b[li6o'Qmsf nflu 7"nf] 5fkf;lxt l8lh6n ;fdu|Lsf] ljsf; ul/g]5 . -(=$_

!)=!! ckfª\utfsf] ljlzi6 cfjZostfsf cfwf/df j}olQms l;sfO of]hgf tyf lzIff0f ljlwx¿ ckgfOg] 5 . -(=$_

!)=!@ ckfª\utf cg's"n x'g] u/L j}slNks d"Nofª\sgsf ljljw ljlwx¿ ckgfOg] 5 . -(=%_

!)=!# k/LIff tyf d"Nofª\sg k4ltsf clwstd ¿kdf ;"rgf k|ljlwsf] pkof]u ul/g]5 . -(=%_

!)=!$ z}lIfs ;+:yfx¿nfO{ lx+;f/lxt jftfj/0f / ;dfj]zL ;+:s[lt (Inclusive Culture) sf] d"No / dfGotfaf/] cled'vLs/0f ul/g]5 . -(=^_

!)=!% ;dfj]zL lzIff;Fu ;DalGwt cfwf/e"t dfgsx¿ (Inclusive

Education Minimum Enabling Conditions) lgwf{/0f ul/g]5 . -(=^_

Page 121: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷117gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

!)=!^ ;dfj]zL lzIfsf nflu ljBfyL{ tof/L, kl/jf/ tof/L, lzIfs tof/L, ljBfno tof/L Pjd\ ;du| lzIff k|zf;gsf] tof/Lsf nflu cled'vLs/0f, k|jf]wLs/0f / cfjZos lgb]{lzsfx¿ lgdf{0f ul/g]5 . -(=^_

!)=!& ckfª\utf ePsf gful/ssf nflu z}lIfs ;+:yfleq /xg] ef}lts ;+/rgfx¿ -ejg, sIf sf]7f, k':tsfno, vfhf 3/,zf}rfno, k|of]uzfnf, v]n d}bfg_ ckfª\utfd}qL Pjd\ cj/f]wd'Qm agfOg]5 . -(=&_

!)=!* lzIff0f ;+:yfx¿df ;~rfng ul/g] v]ns'b tyf dgf]/~hgsf lqmofsnfkx¿df ckfª\utfsf k|s[ltcg';f/sf] kx'Fr ;'lglZrt ul/g]5 . -(=&_

!)=!( ckfª\utf ePsf JolQmx¿nfO{ z}lIfs lqmofsnfkx¿df ;xefuL x'g cfjZos kg]{ ky k|bz{s, jfrs, ;fª\s]lts efiff bf]efif], gf]6 6]s/, SofK;g/ -lnkL ;ª\s]ts_ nufotsf j}olQms ;xof]u, ;xfos k|lzIfs, ;fdu|L / pks/0f lgMz'Ns pknAw u/fOg]5 . -(=&_

!)=@) ckfª\utf ePsf gful/ssf nflu k|fljlws lzIffdf ;xh kx'Fr ;'lglZrt ug{ k|fljlws ljifosf ljBfnox¿, ljZjljBfnox¿ / lzIffnox¿sf] Ifdtf clej[l4 / >dahf/d'vL ;Lk ljsf;;DaGwL sfo{qmdx¿ lgdf{0f ul/g]5 . -(=*_

!)=@! dfkb08df cfwfl/t u'0f:t/ ;'wf/ / Go"gtd l;sfOsf] jftfj/0f lgdf{0f u/L l;sfO ;fdu|Lx¿sf] rog gjLgtd k|ljlwdf cfwfl/t agfOg]5 . -(=(_

!)=@@ xl/t ;Lk (Green Skills) / s'zn ;Lk (Soft Skills) df cfwfl/t u'0f:t/Lo lzIff ;'lglZrt ug{ z}lIfs cj;/x¿sf] ljljwLs/0f ul/g]5 . -(=!)_

!)=@# ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwnfO{ ;dfj]zL lzIfsf] cleGg cª\u agfO{ ckfª\utfcg's"n k|efjsf/L lzIff0f l;sfO lqmofsnfk ;~rfng ul/g]5 . -(=!!_

!)=@$ ckfª\utf ePsf gful/ssf nflu lzIff0f ug]{ ;a} k|sf/sf lzIfs tyf k|lzIfsnfO{ ;dfj]zL lzIff;DaGwL :t/o'Qm tflnd lg/Gt/ k|bfg ug]{ / ;xof]uL sd{rf/L tyf cfosf nflu cled'vLs/0f ul/g]5 . -(=!!_

Page 122: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷118

!)=@% ckfª\utfsf] k|s[ltcg'¿k l;sfO bIftf clej[l4 ug{ cfjZos dfgj ;+;fwg ljsf;sf sfo{qmdx¿ ;~rfng ul/g]5 . -(=!!_

!)=@^ ;fª\s]lts efiff, :kz{ ;~rf/ / cGo ckfª\utfcg's"n ;~rf/sf j}slNks ;~rf/sf dfWodx¿sf] ljsf; / :t/Los/0f ul/g]5 . (=!!_

!)=@& ckfª\utf ePsf gful/sx¿cg's"n hLjg ko{Gt lg/Gt/ lzIff ;'lglZrt ug{ df}h'bf z}lIfs 9fFrfsf] k'g/fjnf]sg tyf gofF ;+/rgfsf] ljsf;;lxt 3'DtL lzIff k|0ffnLsf] Joj:yf ul/g]5 . -(=!!_

!)=@* ljz]if lzIff kl/ifb\sf] cg'bfgdf ;~rflnt ljBfnox¿nfO{ ;fd'bflos ljBfno ;/x Jojl:yt u/L ;f]df sfo{/t lzIfs tyf sd{rf/Lx¿sf] ;]jf ;'ljwf / ;t{df ;d;fdlos ;'wf/ ul/g]5 . -(=!@_

!)=@( z}lIfs ;+:yf Pjd\ 5fqjf;x¿nfO{ e"sDk k|lt/f]wL agfO{ cGo k|sf]k;d]tsf] hf]lvd Go"gLs/0f ug{ ckfª\utf ePsf afnaflnsf / ;DalGwt z}lIfs ;+:yfnfO{ ;'/Iff tof/Lsf ;Lk k|bfg ul/g]5 . -(=!@_

!)=#) ;Defljt k|sf]ksf] Iflt Go"gLs/0fsf nflu cfjZos pkfo cjnDag ug{ tyf k|sf]ksf] ;dodf ;'/lIft p2f/ / /fxt pknAw u/fpg ;DalGwt cleefjs / :jo+;]jsx¿nfO{ k|fyldstf;lxt Ifdtf clej[l4 u/fOg]5 . -(=!@_

!)=#! ljkb\\kZrft\ ckfª\utf ePsf JolQmx¿nfO{ ;fdfGo hLjgdf k'g:yflkt ug{ k/fdz{ ;]jf, dgf];fdflhs ;Nnfx nufotsf pkfox¿ cjnDag ul/g]5 . -(=!@_

!)=#@ ljkb\\kZrft\ ul/g] k'g:yfkgf / k'glgdf{0fsf] r0fdf aGg] c:yfoL / :yfoL ef}lts ;+/rgfx¿ ckfª\utfd}qL agfOg] 5 . -(=!@_

!)=## ;fj{hlgs If]q, lghL If]q, /f]huf/ k|bfos ;+:yf, u}/;/sf/L If]q, :yfgLo lgsfo / ljsf; ;fem]bf/x¿;Fusf] ;xsfo{af6 k|fljlws lzIff tyf ;Lksf cj;/x¿ lj:tf/ ul/g]5 . -(=!#_

!)=#$ gd'gf ;fem]bf/Lsf] cjwf/0ff ljsf; ug{ ;+:yfut

Page 123: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷119gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

;fdflhs pQ/bfloTj (Corporate Social Responsiblity) nfO{ ;+:yfut ul/g]5 . -(=!#_

!)=#% ckfª\utf ePsf gful/sx¿nfO{ pgLx¿sf] ;Lkdf cfwfl/t /fli6«o :jo+;]jf kl/rfng sfo{qmddf ;xeflutfsf cj;/x¿ lj:tf/ ul/g]5 . -(=!#_

!)=#^ ckfª\utf ePsf gufl/sx¿sf] clwsf/nfO{ jf:tljs hLjgdf ¿kfGt/0f ug{ (Make the Right, Real and

Functional) ckfª\utfcg's"n hLjgko{Gt lg/Gt/ lzIff ;'lglZrt x'g] u/L tbg's"nsf] l;sfO tyf z}lIfs 9fFrf / ;+/rgfsf] ljsf; ul/g]5 . -(=!#_

!)=#& ;dfj]zL lzIfsf ;Gbe{df ;do ;fk]If cg';Gwfg ug{sf nflu lzIff dGqfno / cGtu{tsf s]Gb|Lo lgsfox¿ / lhNnf lzIff sfof{nox¿df ;dfj]zL cg';Gwfg PsfO :yfkgf u/L tL PsfOx¿nfO{ tYofª\s tyf ;"rgfsf] pkof]u u/L cg';GwgfTds, hgr]tgfd"ns Pjd\ k|j4{gfTds sfo{ ug{ lhDd]jf/ agfOg] 5 . -(=!$_

!)=#* ljz]if lzIff kl/ifb\sf] cg'bfgaf6 ;~rflnt ljBfnox¿df sfo{/t lzIfs tyf sd{rf/Lx¿nfO{ ;fd'bflos ljBfnosf] lgoldt b/aGbLdf ¿kfGt/0f ul/g]5 . -(=!%_

!)=#( ckfª\utf ePsf gful/ssf nflu lzIf0f ug]{ lzIfsx¿ / x]/rfx ug]{ cfo tyf ;xof]uLx¿sf nflu ;fd'bflos ljBfnosf lzIfs tyf sd{rf/L;/xsf] kfl/>ldsnufotsf ;]jf ;'ljwf pknAw u/fOg]5 . -(=!%_

!)=$) ljz]if lzIff gLlt, @)%# adf]lhd ul7t ljz]if lzIff kl/ifb\nfO{ k'g;+/rgf u/L lzIffdGqLsf] cWoIftfdf ljifout dGqfnox¿ tyf cGo ;Da4 lgsfox¿sf] ;d]t k|ltlwTj x'g] u/L ;dfj]zL lzIff kl/ifb\ u7g ul/g]5 . -(=!^_

!)=$! ;dfj]zL lzIff kl/ifb\n] ckfª\utf ePsf gful/ssf nflu ljleGg lgsfox¿af6 ;~rflnt sfo{qmdx¿nfO{ ;dGjofTds Pjd\ Psåf/ k|0ffnLcGtu{t ;~rfng ug]{ Joj:yf ldnfOg] 5 . -(=!&_

!)=$@ of] gLlt, /0fgLlt / sfo{gLltsf] ;dGjo, lgodg, sfof{Gjog, cg'udg tyf d"Nofª\sgsf nflu ;DalGwt

Page 124: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷120

;/sf/L lgsfo / ckfª\utf ePsf JolQm / lghsf cleefjsåf/f ;~rflnt ;+:yfx¿, u}/;/sf/L ;+:yfx¿sf k|ltlglw, ckfª\utfsf] lzIff Pjd\ tflnd;Fu ;DalGwt JolQm, lj1 / lgsfox¿;d]t /xg] u/L s]Gb|Lo txdf gLlt ;dGjo ;ldlt tyf sfo{qmd ;dGjo ;ldlt / ;f]sf] ;du| sfof{Gjogsf nflu :yfgLo tyf lhNnf txdf sfo{qmd sfof{Gjog ;ldlt u7g ul/g]5 . -(=!&_

!!= ;+:yfut ;+/rgfxfn sfod /x]sf] ljz]if lzIff kl/ifb\nfO{ k'gM;+/rgf u/L lzIffdGqLsf]

cWoIftfdf ljifout dGqfnox¿ tyf cGo ;Da4 lgsfox¿sf] ;d]tsf] k|lglglwTj x'g] u/L ckfª\utf ePsf JolQmsf nflu ;dfj]zL lzIff kl/ifb\ u7g ul/g]5 .

oL gLlt, /0fgLlt / sfo{gLltsf] sfof{Gjogsf nflu ;dGjo tyf cg'udg / d"Nofª\sg ug{sf nflu lzIff dGqfno, of]hgf dxfzfvfsf k|d'vsf] ;+of]hsTjdf Ps gLlt ;dGjo ;ldlt, lzIff ljefusf dxflgb]{zssf] ;+of]hsTjdf Ps sfo{qmd ;dGjo ;ldlt / ;f]sf] ;du| sfof{Gjogsf nflu k|fb]lzs Pjd\ :yfgLo txdf sfo{qmd sfof{Gjog ;ldlt u7g x'g] u/L ;+:yfut ;+/rgf lgdf{0f ul/g]5 . plNnlvt ;ldltdf ;DalGwt ;/sf/L lgsfo, ckfª\utf ePsf afnaflnsfsf] lzIfsf nflu sfd ug]{ ckfª\utf ePsf JolQmn] :yfkgf u/]sf u}/;/sf/L ;+:yfx¿ Pjd\ ;DalGwt lj1 tyf ljz]if1x¿ /xg] 5g\ . lzIff dGqfno / cGtu{t /x]sf ljefu:t/Lo lgsfox¿, :yfgLo txsf lgsfo / :jfoQ lgsfox¿df ckfª\utf / ;dfj]zL lzIff x]g{sf nflu PsfOsf] Joj:yf jf ;Dks{ laGb' (Focal Point) tf]Sg] Joj:yf ul/g]5 . ckfª\utf ePsf JolQmsf nflu ;dfj]zL lzIff gLlt, @)&# adf]lhdsf] ;+/rgfut Joj:yf ;Da4 sfg"gdf ;+zf]wg u/L Jojl:yt ul/g]5 . of] gLlt sfof{Gjog tflnsf cg';"rL ! df /flvPsf] 5 .

!@= cfly{s kIf;/sf/L ;|f]t, :yfgLo lgsfosf] ;|f]t, j}b]lzs ;xof]u tyf C0f

Pjd\ /fli6«o tyf cGt/f{li6«o u}/;/sf/L ;+:yfx¿ tyf lghL If]q;d]tsf] nufgL / ;xof]u ;du|df o; gLlt sfof{Gjogsf cfly{s ;|f]t x'g]5g\ . xfn ;~rflnt sfo{qmdx¿nfO{ k|efjsf/L ¿kdf sfof{Gjog ug{sf nflu

Page 125: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷121gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

yk Jooef/ gkg]{ t/ o; gLltsf cfwf/df aGg] of]hgf sfof{Gjogsf nflu :yfgLo tx / ljsf; ;fe]mbf/x¿;Fu ;dGjo / ;xsfo{df nufgL j[l4 ug{ hf]8 lbOg]5 .

!#= sfg"gL Joj:yfo; gLltsf] sfof{Gjogsf nflu ;DalGwt P]g / lgodx¿ k'g/fjnf]sg

u/L ;d;fdlos ;'wf/ / kl/dfh{g ul/g]5 . g]kfnsf] ;+ljwfgcg';f/ ckfª\utf ePsf JolQmsf nflu ;dfj]zL lzIff gLlt sfof{Gjog ug{ cfjZos lgb]{lzsf / sfo{ljlwx¿ hf/L ul/g]5 .

!$= cg'udg / d"Nofª\sg!$=! o; gLltcg'¿k ;~rfng ul/g] sfo{qmdx¿sf] k|To]s txdf

lgoldt ¿kn] cg'udg / d"Nofª\sgsf nflu ;/f]sf/jfnf ;ª\3÷;+:yfx¿sf] ;d]t ;xeflutf /xg] u/L r':t / k|efjsf/L ;+oGq agfO{ glthfdf cfwfl/t cg'udg tyf d"Nofª\sg 9fFrf sfof{Gjogdf NofOg]5 .

!$=@ z}lIfs Joj:yfkg ;"rgf k|0ffnLnfO{ cg'udg / d"Nofª\sg sfo{;Fu cfa4 ul/g]5 .

!%= ;Defljt hf]lvd / ;dfwfgsf pkfockfª\utf ePsf afnaflnsfx¿sf nflu ;dfj]zL lzIff gLlt, @)&#

sfof{Gjogsf qmddf cfpg ;Sg] ;Defljt hf]lvdx¿ Go"gLs/0fsf nflu b]xfosf sfo{x¿ ul/g]5g\ M

qm= ;+= hf]lvd ;Daf]wg ug]{ pkfo lhDd]jf/ lgsfo

!

k|b]z / :yfgLo ;/sf/af6 nufgLsf] k|lta4tf / lhDd]jf/L af]w

ah]6sf] k|fyldsLs/0f u/L s]Gb|Lo ;/sf/af6 ;dGjo ug]{

;‹Lo / k|b]z :t/sf ljifout dGqfno tyf lgsfox¿

Page 126: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷122

@=

ckfª\utfsf] k|sf/cg';f/ afnaflnsfsf] lzIff;DaGwL lj:t[t ¿kdf k[ys tYofª\ssf] pknAwtf

z}lIfs Joj:yfkg ;"rgf k|0ffnLsf] ;'b[9Ls/0f dfkm{t PsLs[t ;"rgf k|0ffnL lgdf{0f u/]/

s]Gb|Lo tYofª\s ljefu, ljZjljBfno cg'bfg cfof]u jf pRr lzIff cfof]u, lzIff dGqfno / lzIff ljefu / :yfgLo txsf ljifout lgsfox¿

!^= vf/]hLljz]if lzIff gLlt, @)%# vf/]h ul/Psf] 5 .cg';"rL !gLlt sfof{Gjog tflnsf

qm= ;+=

sfo{x¿lhDd]jf/ lgsfo

;xof]uL lgsfo ;"rs

!

ckfª\utf ePsf x/]s afnaflnsfsf nflu ;a} txdf Ifdtf / of]Uotfsf cfwf/df lgMz'Ns lzIfsf] Joj:yf ug]{

lzIff dGqfno

:yfgLo txsf lgsfox¿, ljifout dGqfnox¿, lzIff0f ;+:yfx¿

lgMz'Ns lzIff kfpg] ljBfyL{ ;ª\Vof

@

ljBfyL{x¿ egf{df j}1flgs k|0ffnLdf cfwfl/t j:t'ut k/LIf0f (Functional

Assessment) sf] Joj:yf ug]{

k|fb]lzs / :yfgLo txsf lgsfox¿

lzIff dGqfno / :jf:Yo dGqfno

k/LIf0f ul/Psf ljBfyL{ ;ª\Vof

#

kf7\oqmd, kf7\ok':ts, l;sfO ;fdu|L, ;Gbe{ ;fdu|Lx¿ / k/LIff tyf d"Nofª\sg k|0ffnLdf ckfª\utf cg's"n ;dfof]hg ug]{

/fli6«o k/LIf af]8{ / kf7\oqmd ljsf; s]Gb|

k|b]z tyf :yfgLo txsf kf7\oqmd tyf d"Nofª\sg;Fu ;Da4 ;ldltx¿

;dfof]lht kf7\oqmd / d"Nofª\sg ljlw

Page 127: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷123gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

$

lzIff0f ;+:yfsf] ef}lts k"jf{wf/ Pjd\ jftfj/0f ckfª\utfd}qL, 5fqfd}qL, afnd}qL / lx+;f/lxt agfpg]

lzIff ljefu / s]Gb|Lo sfo{qmd sfof{Gjog PsfO (CLPICU)

k|b]z / :yfgLo txsf ljifout lgsfox¿ / sfo{qmd sfof{Gjog PsfOx¿

z}lIfs ;+:yfx¿sf] ;ª\Vof

%

/fli6«o tyf cGt/f{li6«o kl/j]zcg'¿k bIf Pjd\ k|lt:kwL{ gful/s tof/ ug{ ckfª\utfd}qL cg's"n kf7\oqmd, kf7\o;fdu|L ljsf; ug]{

kf7\oqmd ljsf; s]Gb|

/fli6«o k/LIf af]8{ / k|b]z tyf :yfgLo txx¿

kf7\oqmd tyf kf7\o;fdu|L

^ckfª\utf ePsf gful/sx¿nfO{ k|fljlws sfo{x¿

lzIff dGqfno, lhDd]jf/ lgsfo

k|fljlws lzIff tyf Jofj;flos ;xof]uL lgsfo

k|fljlws lzIff tyf ;"rs

lzIffdf kx'Fr ;'lglZrt ug]{

tflnd kl/ifb\ / tflnd k|bfos ;+:yfx¿ tyf lghL If]qx¿

Jofj;flos tflnd k|fKt ;ª\Vof

&

ckfª\utfcg's"n xl/t ;Lk (Green Skills) df cfwfl/t hLjgf]kof]uL, hLjgko{Gt tyf ;Lkd"ns lzIff pknAw u/fpg]

lzIff dGqfno

cgf}krfl/s lzIff s]Gb| k|fljlws lzIff tyf Jofj;flos tflnd kl/ifb\ / tflnd k|bfos ;+:yfx¿ tyf lghL If]qx¿

nfeflGjt ;ª\Vof

*

;"rgf k|ljlwdf cfwfl/t ckfª\ud}qL lzIf0f l;sfOsf] Joj:yf ug]{

lzIff ljefu

k|b]z tyf :yfgLo txx¿, z}lIfs ;+:yfx¿ / ;Da4 ;+:yfx¿

ljBfno ;ª\Vof

Page 128: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷124

(

ljkb\\ hf]lvdaf6 ckfª\utf ePsf JolQmx¿sf] ;'/Iffsf] nflu cfjZos Joj:yf ug]{

k|b]z tyf :yfgLo txx¿

u[x dGqfno, lzIff dGqfno / ljifout dGqfnox¿, z}lIfs ;+:yfx¿, cGo ;ª\3 ;+:yfx¿

;'/lIft z}lIfs ;+:yf

!)

ckfª\utf ePsf gful/sx¿nfO{ jf:tljs hLjgdf ¿kfGt/0f (Make the Right Real

and Functional) ug{ ckfª\utfcg's"nsf] lzIff ;'lglZrt ug]{

lzIff dGqfno

ljifout dGqfnox¿, k|b]z tyf :yfgLo txx¿, z}lIfs ;+:yfx¿ / ;Da4 ;+:yfx¿

nfeflGjt ;ª\Vof

!!ckfª\u;DaGwL tYofª\sLo sfo{x¿

lzIff ljefu, lhDd]jf/ lgsfo

ljifout ;xof]u lgsfo

tYofª\sLo ;"rs

;"rgfsf] cfwf/ (Database) tof/ ug]{

dGqfnox¿, k|b]z tyf :yfgLo txx¿, z}lIfs ;+:yfx¿ / ;Da4 ;+:yfx¿

;"rgfsf] cfwf/ (Database) :yfkgf

!@

ckfª\utf;DaGwL sfo{qmd sfof{Gjogsf nflu ;dGjo tyf ;xhLs/0f ug{ ;+/rgfut Joj:yf ug]{

lzIff dGqfno

ljifout dGqfnox¿, lzIff ljefu / k|b]z tyf :yfgLo txx¿

ul7t kl/ifb\ tyf ;ldltx¿

Page 129: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷125gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

df}/L k|j4{g gLlt–@)&#

!= k[i7e"ldcflbdsfnb]lv g]kfndf :yfgLo Plk; ̂ nf]l/of, Plk; 8f];f{6f, Plk;

n]af]l/of];f, Plk; ;]/fgf hftsf dx pTkfbs df}/Lx¿sf] af;:yfg /xL cfPsf] 5 . df}/L k|s[ltsf] cg'kd j/bfg xf] . o;n] k|s[lt bf]xg u/L ;'kfRo vfBj:t'sf] ¿kdf df}/LhGo j:t' pTkfbg ub{5 . df}/Laf6 dflg;x¿n] dx, s6', zfxLv'/fs, k|kf]ln;, df}/L ljif k|fKt ug{ ;lsG5 . df}/L ;';Eo ;fdflhs hLjgz}nLsf] Ps cg's/0fLo k|lts ag]sf] 5 . df}/Ln] k/fu;]rg ;]jfaf6 v]tLafnLsf] pTkfbsTj / h}ljs ljljwtfsf] ;+j4{gdf klg cxd\ e"ldsf lgefpF5 . s]xL bzsotf ljb]zaf6 NofOPsf] o"/f]k]nL df}/L Plk; d]lnkm]/fsf] Jofj;flos kfng ul/Fb} cfPsf] 5 . oxfF h}ljs ljljwtfsf] ;'lglZrttfsf] nflu tyf k/f;]lrt afnLx¿df pTkfbsTj j[l4 u/fpg df}/Lsf] of]ubfg ckl/xfo{ /x]tf klg k/fu;]rgsf] nflu clt dxŒjk"0f{ dflgPsf :yfgLo hª\unL df}/Lx¿sf] 36\bf] ;ª\Vof / 3/kfnf Plk; ;]/fgfsf] / Plk; d]lnkm]/fsf] sdhf]/ uf]nf Joj:yfkgsf sf/0f lbgfg'lbg kof{j/0fLo ;]jf -k/fu;]rg_ / dx pTkfbg b'j}df gsf/fTds k|efj kg{ yfn]sf] 5 . o;sf] nflu gLltut Joj:yf u/L dx pTkfbgdf j[l4 / kof{jo/0fLo ;]jfdf clej[l4 ug{ df}/Lsf] ljsf; tyf k|j4{g ug'{ cfhsf] cfjZostf /lxcfPsf] 5 . o;}cg'¿k df}/Lkfng Joj;fonfO{ lbzflgb]{z ug{ /fli6«o s[lif gLlt @)^!, s[lif Joj;fo k|j4{g gLlt @)^*, s[lif h}ljs ljljwtf gLlt @)&) / s[lif ljsf; /0fgLlt @)&@ nfO{ ;d]t cfwf/ agfO{ df}/L k|j4{g gLlt @)&# nfu" ul/Psf] 5 .

@= ljutsf k|of;x¿;+:yfut ljsf; qmdnfO{ x]bf{ g]kfndf cfly{s jif{ @)@@÷)@#

b]lv s[lif ljefuaf6 ;fdfGo ;]jf 6]jf k|bfg ub}{ lj=;+= @)@( ;fnaf6 cfof]hgf :t/df df}/Lkfngsf] cfw'lgsLs/0f k|f/De ePsf] xf] . qmdzM k|To]s jif{sf] jflif{s sfo{qmd / ah]6df df}/Lkfng sfo{qmdsf] lj:tf/ ul/Fb} cfPsf] 5 . g]kfndf ;j{k|yd lj=;+= @)$) df df}/Lkfng ljsf; zfvf, uf]bfj/Lsf] ljlwjt :yfkgf eof] . ;f] sfo{qmdnfO{ yk lj:tf/ ug{ g]b/Nof08 ;/sf/sf] ;xof]udf lj=;+= @)$$ b]lv @)%) ;Dd

Page 130: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷126

df}/Lkfng tflnd tyf k|;f/ ;]jf cfof]hgf nfu" eO{ df}/L;DaGwL r]tgf clej[l4 u/]sf] xf] . df}/L;DaGwL sfo{qmdx¿ df}/Lkfng ljsf; zfvf uf]bfj/L, df}/Lkfng ljsf; sfof{no, e08f/f lrtjg -tTsfnLg df}/Lkfng s]Gb| uf]s0f{_ / &% j6f lhNnf s[lif ljsf; sfof{noaf6 df}/Lkfng ;]jf lj:tf/ eO/x]sf] 5 .

#= jt{dfg l:yltg]kfndf Jofj;flos ¿kdf ahf/d'vL tj/af6 df}/Lkfngsf]

Jofkstf geP klg ;'?jft eg] ePsf] 5 . s]xL jif{otf cfw'lgs df}/Lkfng k|ljlw lelqP klg u|fdL0f :t/df cem} To:tf] k|ljlwsf] lj:tf/ ug{ afsL 5 . ;/sf/L lgsfox¿n] df}/L Joj;fo k|j4{gsf] nflu cfly{s jif{ @)&)÷)&! b]lv o'jf nlIft df}/Lkfng sfo{qmd ;~rfng ub}{ cfPsf 5g\ . Jofj;flos sL6 ljsf; lgb]{zgfnosf] kl5Nnf] cfsng -@)&!÷)&@_ cg';f/ g]kfndf @!#@)) df}/Luf]nf /x]sf] / oLdWo] sl/a #%))) Plk; d]lnkmf]/f / !&&@)) Plk; ;]/fgf /x]sf] cg'dfg 5 . o;af6 g]kfndf xfn jif]{gL @)%) d]=6= dx pTkfbg eO{ cfoft k|lt:kwfkg eO{ lgof{tsf] ;Defjgf /x]sf] l:ylt 5 . -Jofj;flos sL6 ljsf; lgb]{zgfno, @)&!÷)&@_ :ki6 gLlt / kof{Kt cfly{s, k|fljlws Pj+ g}lts ;dy{g;lxtsf] pRr k|fyldstf k|fKt ePdf ljBdfg k|fs[lts ef}uf]lns / jfg:klts ljljwtfx¿sf] ;b'kof]u u/]/ g]kfndf -;]/fgf % nfv / d]lnkm]/f % nfv_ bz nfv;Dd df}/Luf]nf kfNg / -;]/fgf % nfv, !) s]=hL=sf b/n] % xhf/ d]=6g / d]lnkm]/f % nfv, $) s]=hL= sf b/n] @) xhf/ d]=6g_ @% xhf/ d]=6g;Dd dx pTkfbg ug{ ;lsg] ;Defjgf /x]sf] 5 . r/g If]qsf ljsf; / lj:tf/ Pj+ ;'b[9Ls/0f u/]df yk df}/Luf]nf lj:tf/ u/L ;f]xL cg';f/ dx pTkfbgdf j[l4 ug{ ;lsG5 .

$= ;d:of / r'gf}tLg]kfnsf dx / d}gnufot cGo df}/LhGo pkhx¿ pTkfbg /

pTkfbsTjsf] k|z:t ;Defjgf eP/ klg ck]lIft ¿kdf o;sf] k|j4{g ug{ ;lsPsf] 5}g . dxsf] cfGtl/s cfjZostfnfO{ k'/f u/L u'0f:t/Lo dx lgof{t ug'{ r'gf}tLsf] ¿kdf b]lvPsf] 5 . g]kfnn] dxsf] lgof{t Jofkf/ lj:tf/ ug{ ljZj Jofkf/ ;ª\u7g (WTO) nufot o'/f]lkog o'lgogsf ;Da4 /fi6«x¿sf] dx;DaGwL u'0f:t/ dfkb08 / ljiffbL tyf

Page 131: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷127gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

cjz]if cg'udg of]hgf / /fli6«o gLlt tyf cfrf/;+lxtfsf] :ki6 Pj+ ls6fgL Joj:yf u/L dxsf] u'0f:t/ sfod ug{ tyf df}/LhGo pkhx¿sf] ahf/sf] ;jnLs/0f ug{ cfjZos 5 . df}/L r/gdf sdL, jg If]q;Fu ;+:yfut ;fem]bf/L k|of; gx'g'n] r/g If]qsf] ljsf; / lj:tf/ gx'g'sf ;fy} oftfoftsf] sl7gfOsf sf/0f e}/x]sf] k|fs[lts r/gsf] klg k"0f{ pkof]u x'g ;s]sf] 5}g .

%= goF“ gLltsf] cfjZostfs[lif Joj;fo;DaGwL ljleGg ldltdf hf/L ePsf ljleGg P]g lgod

tyf gLltx¿n] df}/Lkfng k|j4{g / To;sf] cfly{s kIfnfO{ ;fdfGo ¿kdf ;Daf]wg u/] tfklg :ki6 gLltsf] cefjdf ck]lIft ¿kdf pknlAw xfl;n ug{ ;lsPsf] 5}g . g]kfnsf] df}/LkfngnfO{ k|lt:kwf{Tds Joj;fosf] ¿kdf ¿kfGt/0f u/L cltl/Qm cfocfh{gsf] dfWod agfP/ ul/aL Go"gLs/0fdf 6]jf k'¥ofpg] tyf Jofj;flos df}/Lkfng / :yfgLo k|hfltsf df}/Lx¿sf] ;+/If0f u/L kof{j/0fLo ;]jf -k/fu;]rg_ k|j4{g u/L h}ljs ljljwtf ;+j4{g ug]{ kl/b[Zosf] kl/sNkgf ul/Psf] 5 .

^= nIog]kfndf df}/LkfngnfO{ Pp6f k|lt:kwf{Tds / Jofj;fosf] ¿kdf

ljsf; ub}{ /f]huf/Lsf] cj;/ ;[hgf u/L, dxsf] cfoft k|lt:yfkg / lgof{t k|j4{g ug]{ o; gLltsf] nIo /x]sf] 5 .

&= p2]Zox¿&=! df}/L r/gsf] ;'wf/, ;'b[9Ls/0f / ;'dlrt k|of]u, uf]nf

Joj:yfkg, cfjZos k'FhL, k"jf{wf/, k|fljlws 1fg / ;Lkdf ;a} df}/Lkfnsx¿sf] kx'Frdf clej[l4 ug]{ ;fy} pkhx¿sf] ljljwLs/0f ug]{ .

&=@ df}/LhGo pkhx¿sf] pTkfbg÷pTkfbsTj a9fpg], nfut 36fpg], u'0f:t/ ;'wf/ ug]{, df}/LhGo pkhx¿sf] /fli6«o / cGt/f{li6«o ahf/ k|j4{g ug]{ tyf Jofkf/ ;Gt'ng ug]{ .

&=# /}yfg] / :yfgLo df}/Lx¿sf] ;+/If0f ;+j4{g ug]{ / df}/L uf]nfx¿sf] ;ª\VofTds j[l4 u/L k/fu;]rg ;]jfsf] clej[l4 ug]{ .

&=$ df}/L kfng k]zfdf k/Dk/fut dxlzsf/L, cfly{s tyf

Page 132: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷128

;fdflhs ¿kn] lk5l8Psf ju{x¿nfO{ d"nk|jfxLs/0f u/L ul/aL Go"gLs/0fdf ;xof]u k'¥ofpg] .

*= df}/L k|j4{g gLltx¿pNn]lvt p2]Zox¿ ;Daf]wg ug{ b]xfoadf]lhd df}/L k|j4{g gLlt /

sfo{gLlt lgdf{0f ul/Psf] 5M

p2]Zo &=! ;“u ;DalGwt gLlt / sfo{gLlt*=! k|hfltut Joj:yfkg

*=!=! Plk; d]lnkm]/f k|hftLo 5gf]6 ub}{ t/fO{, leqL dw]; tyf ;DefJo kxf8L If]qdf / Plk; ;]/fgf, ;]/]gfsf] ;+/If0f / k|hftLo ;'wf/ u/L pRr kxf8L tyf kj{tLo If]qdf lj:tf/ ul/g]5 .

*=!=@ r/gsf] pknAwtf, oftfoftsf] ;'ljwf tyf ef/jxg Ifdtf (Carrying capacity) sf cfwf/df Plk; d]lnkm]/f jf Plk; ;]/fgfnfO{ ;a} 7fpF -t/fO{, kxf8, pRr If]q_ sf r/gdf k"0f{ ;b'kof]u x'g] u/L :yfgfGt/0f u/L clwstd pTkfbg lnOg]5 .

*=!=# pRr kj{tLo If]qdf kfOg] Plk; ;]/]gf ;]/gf pkhflt (Sub-species) sf] ;+j4{g k|j4{g ug{ ltgLx¿sf] k|hgg s]Gb| :yfkgf u/L cGo If]qx¿df k|;f/0f ul/g]5 .

*=!=$ pRr kxf8L If]qdf qmdz Plk; n]jf]l/of];f, t/fO{ leqL dw];df Plk; 8f];f{6f / s5f8 / leqL dw]; If]qdf Plk; ˆnf]l/of];f, h:tf :yfgLo hª\unL df}/Lx¿sf] ;+/If0f / ;+j4{g u/L k/;]lrt afnL tyf jGo jg:kltx¿sf] h}ljs ljljwtf j[l4 ug]{ .

*=!=% g]kfndf pTkfbg tyf ljsf; ug{ g;lsPsf gofF k|hfltsf uf]nf, /fg' tyf Kofs]h df}/Lnufot cfot ug'{ cl3 k|fljlws, cfly{s tyf kfl/l:ylts k|efj / kl/0ffdx¿sf] cWoog / ljZn]if0f ul/g]5 .

*=@ df}/L r/g ;'b[9Ls/0f / Joj:yfkg

Page 133: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷129gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

*=@=! df}/L r/g If]qsf] ;e]{If0f u/L kfqf] agfO{ To;sf] cfwf/df r/g If]qsf] -s[lif tyf jg_ ef}uf]lns gS;f tof/ ug]{ tyf r/g If]q tf]lsg] 5 .

*=@=@ r/g If]qsf] ef/jxg Ifdtfsf cfwf/df r/g pknAw u/fpg cfr/;+lxtf nfu" ul/g]5 .

*=@=# s[lif jg v]tL, jg, j[If/f]k0f, kfs{ / /fli6«o k|fs[lts ;+/If0f If]qx¿df ul/g] j[If/f]k0f sfo{qmx¿df sDtLdf @% k|ltzt df}/L r/g jg:ktL ;dfj]z ug]{ Joj:yf ldnfOg]5 .

*=@=$ df}/L r/g df}/Lkfngsf] cfwf/ ePsf]n] ;a} df}/Lkfnsx¿n] cfkm\gf] ;]/f]km]/f]df pTs[i6 df}/L r/g x'g] jg:klt nufpg k|f]T;fxg ul/g]5 .

*=@=% df}/L cfsif{0f x'g] af]6 lj?jfx¿sf] km"n k'mNg nfu]sf tyf k'mln/x]sf] cj:yfdf 5F6gL s6fgL gug{sf] nflu ;Da4 ;/sf/L u}/;/sf/L Pj+ :yfgLo ;fd'bflos ;+:yfx¿df r]tgf clej[l4 u/fOg]5 .

*=@=^ s[lif If]qsf] afnLx¿sf] r/gdf df}/L r/fpg /f]stf]s ug{ gx'g] afnL k"0f{¿kdf km"n km'n]sf] a]nf ljiffbL k|of]\unfO{ lg?T;flxt ug{ hgr]tgfd"ns sfo{qmx¿ ;~rfng ul/g]5 . o:tf] a]nfdf ljiffbLsf] k|of]u ug'{kg]{ ePdf k|fljlwsx¿sf] clgjfo{ ¿kdf l;kmfl/; lng' kg]{ Joj:yf ul/g]5 .

*=@=& Ro"/L, df}jf nufot df}/L d}qL jg:klt x'sf{pg] JolQm, ;+:yfnfO{ cg'bfg lbg] Joj:yf ul/g]5 .

*=@=* ef/jxg Ifdtf / cfrf/;+lxtfsf] cfwf/df jg If]q -;fd'bflos jg, lghL jg / /fli6«o lgs'~h_ x¿df ;xh ¿kdf df}/L rl/r/g ug{ u/fpg kfpg] Joj:yf ul/g]5 .

*=@=( ag If]q;Fu hf]l8Psf uf=lj=;=x¿df a;f]af; ub}{ cfPsf :yfgLo afl;Gbf, s[lif pBdL jf jg pkef]Qmfx¿åf/f df}/Lkfng ug{df ;xof]u k'¥ofO{ lbuf] ljsf;sf] kxn ul/g]5 .

*=# df}/L :yfgfGt/0f Joj:yfkg

Page 134: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷130

*=#=! df}/L :yfgfGt/0fnfO{ df}/Lkfng ljsf; sfof{no, lhNnf s[lif ljsf; sfof{no, :yfgLo df}/Lkfns s[ifs ;d"x / pBdLx¿ / cGo ;/f]sf/jfnfsf] ;+o'Qm ;ldltaf6 r/g kfqf]sf] cfwf/df ;+of]hg u/fOg]5 .

*=#=@ df}/Lkfns ;~hfn, ;ª\3, ;xsf/L tyf Jofj;flos df}/Lkfnsx¿nfO{ g} gofFF–gofFF r/g :ynsf] vf]hL ug{ pTk|]l/t u/L ;DefJo If]qdf g]kfnsf] s'g} klg If]qdf r/fpg nfg kfpg] Joj:yf ul/g]5 .

*=#=# kxf8L e]ssf] lrp/Lnufot k|z:t r/g ePsf If]qdf :yfgfGt/0f kx'Fr ljsf; ug{ ;Da4 lgsfox¿df kxn ul/g]5 .

*=#=$ :yfgfGt/0fsf] qmddf /x]sf df}/LnfO{ PDa'n]G; h:t} cTofjZos ;]jf ;/x lagf /f]stf]s n}hfg ;Sg] Joj:yf u/fOg]5 .

*=$= df}/L /f]uJoflw Joj:yfkg*=$=! /f]u ;ª\qmldt df}/L tyf df}/LhGo pks/0fx¿sf]

cfoft Pj+ cfGtl/s j;f/ k;f/ ug{ /f]s nufOg]5 .*=$=@ df}/Lsf] uf]nfdf k|ltalGwt k|lth}ljs, uGws / ;"tL{hGo

kbfy{ ;fy} cjz]if /xg] hf]lvd ePsf /;fogsf] k|of]u lgif]w ul/g]5 .

*=$=# k|d'v pTkfbg If]qsf df}/Lkfnsx¿sf] ;/n kx'Frleq df}/L /f]u klxrfg, k/LIf0f tyf lgbfg ;'ljwf ljsf; ul/g]5 .

*=$=$ /f]usf] /f]syfd tyf lgoGq0fdf k|lth}ljsL Go"gtd k|of]u u/fpg] / k|lth}ljs k|of]u u/]sf] ̂ xKtf;Dd dx sf8\g gx'g] ;r]tgf ljsf; ul/g]5 .

*=$=% df}/Lsf /f]uJoflw Joj:yfkgdf k|of]u x'g] sd hf]lvdL cf}ifwLsf] cfoftdf eG;f/ dx;'n 5'6 ul/g]5 .

*=$=^ dx k/LIf0f k|of]uzfnfnfO{ cGt/f{li6«o dfkb08cg';f/ k|j4{g / Joj:yfkg ul/g]5 .

*=% dx lzsf/ Joj:yfkg Pj+ af;:yfgsf] ;+/If0f

Page 135: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷131gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

*=%=! dx lzsf/Lx¿nfO{ Jojl:yt u/L PkL 6'/Lhdsf] ljsf; ub}{ cGo k|fs[lts df}/Lx¿sf] jf;:yfgsf] ;d]t ;+/If0f ul/g]5 .

*=%=@ 7"nf 7"nf k"jf{wf/ ljsf;sf] qmddf ul/g] jftfj/0fLo k|efj d"Nofª\sg cWoogdf df}/Lsf] af;:yfg cf>o:yn / ltgsf] :yfgfGt/ ;d]t ;Daf]wg ug'{kg]{ Joj:yf ul/g]5 .

*=%=# dx lzsf/L ju{nfO{ dxlzsf/sf] k/Dk/fut ljlwnfO{ ;f+:s[lts dxŒjsf] ¿kdf hu]gf{ ug]{ / ;'/lIft / Jojl:yt tl/sfn] dx sf9\g] ljlw ckgfpg ljz]if tj/n] k|lzlIft / k|f]T;flxt ul/g]5 .

*=%=$ hª\unL df}/Lx¿sf] ;+/If0fsf sfo{qmx¿ ;/f]sf/jfnf lgsfox¿;Fusf] ;xsfo{df ;~rfng ul/g]5 .

*=^ dx pTkfbg tyf ahf/ Joj:yfkg*=^=! dx pTkfbg, ljsf;df c;n df}/Lkfng cEof; (Good

Beekeeping Practices) cjnDag ug{ k|f]T;flxt ul/g]5 .

*=^=@ k|d'v pTkfbg If]qsf] ;/n kx'Frleq ;/sf/L, ;xsf/L, lghL If]q / dx ;ª\snsx¿nfO{ sd ;] sd dxsf] k|f/lDes ef}lts cj:yf / lr;fg k/LIf0f ug]{ ;'ljwf pknAw u/fpg ;xof]u k'¥ofOg]5 .

*=^=# dx pTkfbg, ;ª\sng, k|zf]wg, j;f/ k;f/ Pj+ e08f/0f ug]{ pBdLx¿n] k|To]s r/0fdf ;|f]t ;"rs ljj/0fx¿ ;'/lIft /fVg] / vfB dfkb08cg';f/sf cf}hf/ pks/0f, ef8f, jt{gsf] k|of]u u/L u'0f:t/ sfod ug{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

*=^=$ ljleGg k|sf/sf dxsf] pTkfbg tyf ahf/Ls/0fsf] nflu ahf/sf] ;DefJotf cWoog u/L ahf/nfO{ ;'lglZrt / ;'b[9Ls/0f ul/g]5 .

*=^=% kDk/fut pTkfbgsf cltl/Qm kof{Kt k"jf{wf/ ;DkGg df}/Lkfns s[ifs, ;~rfng ;d"x tyf pBdL Jofj;foLx¿nfO{ df}/L d}g, rf]k (Propolis), s'6

Page 136: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷132

zfxLv'/fs (Royal Jelly) ljz]if k|sf/sf] dx pTkfbg rfsf, lqmi6n Psn ;|f]tsf] dx cflb ljlzi6 ;fdu|L pTkfbgsf nflu k|f]T;flxt ug{ tflndsf cj;/x¿ k|bfg ul/g]5 . g]kfndf pTkflbt dx / df}/LhGo pkhx¿sf] ljljwLs/0fsf] ljifodf k|rf/ k|;f/sf] Joj:yf ul/g]5 .

*=^=^ dxsf] ef}uf]lns / jg:klts >f]t df}/Lsf k|hflt / dx sf9]sf] ljlwsf cfwf/df dxnfO{ n]alnª\u ug{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

*=^=& dx ;ª\sng, e08f/0f tyf k|zf]wg:yn / laqmL k|j4{gsf nflu ef}lts k"jf{wf/ ljsf;df lghLIf]q;Fu ;xsfo{ ul/g]5 .

*=^=* dxsf] cfGtl/s vkt k|j4{g ug{ cfo'j]{lbs pBf]u, /fzg Joj:yf ug]{ 7"nf ;/sf/L lgsfo, c:ktfn, ljBfno, xf]6n;Fu sf/f]af/ ug]{ dx pTkfbg tyf Jofj;foLx¿nfO{ ljz]if ;xof]u ul/g]5 .

*=& k|f]T;fxg / cg'bfg*=&=! t'ngfTds nfesf cfwf/df df}/Lkfngsf] ljsf; /

lj:tf/df ;3gtf / tLj|tf Nofpg ljBdfg cg'bfgsf] :t/ j[l4 ul/g]5 .

*=&=@ /fgL pTkfbg, a}lsª\u / cfk"lt{ ug{ rfxg] Ifdtfjfg pT;fxL pBdLx¿nfO{ /fgL Joj:yfkg ;fdu|L cfoft ug{ / Joj;fo :yfkgf ug{ ljz]if cg'bfg;lxt k|f]T;flxt ul/g] .

*=&=# lghL If]qsf df}/Lkfng;DaGwL ;~hfn, ;xsf/L, ;d"x tyf pBdLx¿nfO{ dx ;ª\sng, e08f/0f, dx k|zf]wg PsfO, k|fylds /f]u lgbfg ;'ljwfsf] ljsf; Pj Plk; ;]/fgf, Plk; ;]/fgf, ;]/]gf / Plk; d]nLkm]/fsf] uf]nf 5gf}6 tyf gZn ;'wf/sf nflu ljz]if tj/n] k|f]T;flxt cg'bfgsf] Joj:yf ul/g]5 .

*=&=$ df}/LhGo Joj;fo h:t} 3f/ / pks/0f lgdf{0f, dx jf df}/L pkhsf] ;ª\sng, k|zf]wg cflbdf lglZrt k|ltzt

Page 137: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷133gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

jf tf]lsPsf] /sd cg'bfg lbg] Joj:yf ul/g]5 .*=&=% df}/Lkfng Joj;fosf] d"No >[ª\vnfsf] cfwf/df

Jofj;foLx¿sf] clen]v cWofjlws u/L 5'§f5'§} txdf cg'bfg lbg] Joj:yf ul/g]5 . Ps} JolQm jf ;d"xn] bf]xf]/f] cg'bfg lng] kl/kf6Lsf] cGTo ug{sf nflu s'g} klg u}/;/sf/L :jb]zL jf ljb]z ;ª\3 ;+:yfx¿n] klg s'g} :yfg ljz]ifsf Jofj;foLx¿nfO{ cg'bfg lbg] vfnsf sfo{qmx¿ ;~rfng ug{ rfx]df g]kfn ;/sf/sf] df}/Lkfng;DaGwL sfd ug]{ ;/sf/L lgsfosf] :jLs[lt / ;dGjo u/]/ dfq cfg'bfg lbg] Joj:yfnfO{ s8fOsf ;fy nfu" ul/g]5 .

*=&=^ df}/Lkfns s[ifsx¿af6 ljleGg s[lif afnLx¿df k/fu;]rgaf6 k'¥ofPsf] of]ubfgsf] pRr d"Nofª\sg ub}{ ;f] afktsf] cg'bfg lbg] Joj:Yf ldnfOg]5 .

*=&=& k|ltkmndf cfwfl/t cg'bfg k|0ffnLsf] ljsf; ul/g]5 .

*=* df}/Lkfngdf shf{*=*=! s[lif ljsf; a}+s, jfl0fHo a}+sx¿ tyf cGo ljQLo

;+:yfx¿ dfkm{t df}/Lkfngdf nufgL ug{ Joj:yf ul/g]5 .

*=*=@ dlxnf, blnt Pj+ lk5l8Psf ;d'bfonfO{ ;d"x hdfgL tyf lwtf]df C0f k|bfg ug{ kxn ul/g]5 .

*=*=# k|d'v pTkfbg If]qx¿ (Growth Centers) df df}/L kfns s[ifs, s[ifs ;~hfn / lghL dx sf/f]af/, Pj+ >f]ts]Gb|x¿nfO{ cGtl/d dx e08f/0f ;~rfng ug{ ;:tf] ;/n C0f ;'ljwf k|bfg ul/g]5 .

*=( ladf gLlt k|j4{gdf}/L kfng Joj;fo / dx sf/f]af/ Pj+ :yfgfGt/0f / j;f/ k;f/ /x]sf df}/L tyf dx ;d]tdf hf]lvx¿af6 hf]ufpg sDkgLaf6 ladf gLlt ljsf;, lj:tf/ / cjnDag ul/g]5 .

*=!)= s/ 5'6 gLlt

Page 138: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷134

*=!)=! Jofj;flos df}/L kfngsf nflu s/ 5'6sf Joj:yfx¿ s/ ;DalGwt sfg'gdf pNn]v ePadf]lhd x'g]5 .

*=!! df}/Lkfng cg';Gwfgsf] Joj:yf*=!!=! df}/Lkfngsf ljleGg kIfx¿df cfjZos cg';Gwfgsf

nflu g]kfn s[lif cg';Gwfg kl/ifb\, s[lif jg ljZjljBfno, s[lif tyf kz' lj1fg cWoog ;+:yfg, s[lif ljefu / ;Da4 sfo{qmx¿ tyf sfof{nox¿, ;Da4 cGo lgsfonfO{ lqmofzLn t'NofOg]5 .

*=!!=@ s[lif jg ljZjljBfno, s[lif tyf kz' lj1fg cWoog ;+:yfg, s[lif cg';Gwfg kl/ifb Pj+ u}/;/sf/L ;+:yfx¿df :jb]zL ljb]zL ljZjljBfnox¿;Fu ;DaGwg u/L cg';Gwfg / zf]w k|aGw tof/ ug{ ;Sg] Joj:yf ug{ hf]8 lbOg 5 .

*=!!=# df}/Lkfng cg';Gwfgsf] lgldQ k|:tfljt ;a} ;/sf/L, cw{;/sf/L Pj+ u}/;/sf/L ;+:yfx¿df cfjZos ;fwg / ;'ljwfsf] ljsf; ug{ hf]8 lbOg]5 .

*=!!=$ g]kfn s[lif cg';Gwfg tyf ljsf; sf]if cGtu{t k|:tfjx¿ dfu x'Fbf df}/Lkfngdf cfjZos cg';Gwfgsf] nflu ljz]if k|fyldstf lbg hf]8 lbOg]5 .

*=!@ hgzlQm ljsf;*=!@=! df}/L /f]u, df}/L k|hgg, df}/L Joj:yfkg, df}/Lkfng

k|;f/ tyf tflnd, pTkfbg ljsf;, ahf/ Joj:yfkg cflb ljleGg kIfdf bIf hgzlQmsf] ljsf; ul/g]5 . o; sfo{df df}/L kfns s[ifsx¿nfO{ ljz]if cj;/x¿ pknAw u/fOg]5 .

*=!@=@ s[lif cg';Gwfg kl/ifb\ tyf s[lif / jg ljZjljBfno, s[lif tyf kz' lj1fg cWoog ;+:yfgdf bIf hgzlQmsf] ljsf; ul/g]5 .

*=!@=# u}/;/sf/L If]q / lghL If]qsf cf}Bf]lus k|lti7fgx¿df df}/Lkfngsf] ljleGg If]qdf :t/Lo ;]jf k|bfg ug]{ bIftf ljsf; ug{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

Page 139: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷135gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

*=!@=$ df}/Lkfng ;|f]ts]Gb|x¿af6 ;]jf lj:tf/ ug{ tflndsf cj;/ k|bfg u/L bIftf a9fOg]5 .

*=!@=% s[lif ljefu, s[lif cg';Gwfg kl/ifb\, s[lif tyf kz' lj1fg ljZjljBfno, s[lif jg ljZjljBfnosf] Ifdtf clej[l4 ug]{ vfnsf tfnLd tyf kf7\oqmdsf] ljsf; ul/g]5 .

*=!@=^ s[lif;DaGwL Jofj;flos lzIf0f k|lzIf0f k|lti7fgx¿df df}/Lkfng ljz]if kf7\oqmd lgdf{0f u/L ;dfj]z u/fpg ;Da4 lgsfox¿;Fu kxn ul/g]5 .

p2]Zo &=@ ;Fu ;DalGwt gLlt / sfo{gLlt*=!# dxsf] u'0f:t/ lgwf{/0f, k|df0fLs/0f / ljiffbL cjz]if

lgoGq0f .*=!#=! g]kfnL k|fs[lts dxsf] k|fª\ufl/s ljz]iftfx¿

kl/eflift / k|dfl0ft u/L ltgsf] ;+/If0f Joj:yf ul/g]5 .

*=!#=@ dxdf ljiffbL cjz]if, cGt/kbfy{ (Inert material) ux|f}F wft'x¿ (Heavy matel) PG6Ljfof]l6S; cflbsf] lgoGq0f h:tf cjz]if cg'udg of]hgf (Residue

monitoring plan) ;Fu ;DalGwt sfo{qmx¿ ljsf; u/L sfof{Gjogsf] Joj:yf ul/g]5 .

*=!#=# cjz]if k/LIf0f / k|df0fLs/0fsf nflu dfGotf k|fKt k|of]uzfnfsf] ;]jf lng ;Da4 lgsfox¿;Fu ;dGjo ul/g]5 .

*=!#=$ df}/Lkfns tyf dx sf/f]af/Lx¿nfO{ cGt/f{li6«o ;d'bfo / ahf/sf u'0f:t/ dfkb08, c;n df}/Lkfng cEof; (Good Beekeeping Practices) Pj+ ;t{x¿sf ;DaGwdf ;d'lrt k|lzIff0f lbOg]5 .

*=!#=% g]kfnL dxsf] jt{dfg :t/dfg (Standard) tof/ u/L k/fusf] cfwf/df Jofjxfl/s / oyfy{ k/s agfOg]5 .

*=!$ dxsf] ahf/Ls/0f Joj:yfkg*=!$=! g]kfnL dxdf nfUg] s/ Go"gLs/0f / ;/nLs/0fsf

Page 140: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷136

nflu kxn ul/g]5 .*=!$=@ eG;f/ dxz'n j[l4 u/L ljb]zL dx cfoftnfO{

Joj:yfkg ul/g]5 .*=!$=# pTkfbsTj j[l4, u'0f:t/ / pTkfbg nfut sd

u/fO{ g]kfnL dxsf] /fli6«o tyf cGt/f{li6«o If]qdf Jofkfl/s k|lt:kwf{tf a9fpg] k|of; ul/g]5 .

*=!$=$ /fli6«o cGt/f{li6«o d]nf, k|bz{gLx¿df g]kfnL lxdfnL dx, cuf{lgs dx, ljz]if k|sf/sf dx tyf uf]nfsf] k|bz{g u/fpg]tkm{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

*=!$=% g]kfnL dxsf] klxrfg x'g] u/L u'0f:t/ Joj:yfkg 6«]8 dfs{ tyf ;femf nf]uf]sf] ljsf; ul/g]5 .

*=!$=^ hª\unL df}/Lsf] dx sf9\bf df}/L ko{6g (bee

tourism) sf] k|j4{g x'g] vfnsf sfo{qmdsf] lgdf{0f ul/g]5 .

*=!% :t/Los/0f cg'udg / lgodg*=!%=! df}/Lkfngsf ljleGg :t/ / Ifdtf kl/eflift ug]{

Joj:yf ldnfOg]5 .*=!%=@ k|fs[lts / k|zf]lwt dxsf] kl/efiff / u'0f:t/

(Standard) sf] ;dLIff / cfjZostfcg';f/ kl/dfh{g ul/g]5 .

*=!%=# o;/L lgwf{/0f ul/Psf cfwf/ tYofª\s:t/ tyf dfkb08x¿ (Standards &Specifi cations) ;/sf/L lgsfonufot cGo ;a} ;Da4 ;/f]sf/jfnfx¿;dIf k|;f/ / cg'udg ul/g]5 . cg'udg ubf{ u'0f:t/sf dfkb08x¿, cjnDag u/]sf cfwf/x¿, clen]v / k+|of]uzfnf k/LIf0fnfO{ ;d]t Wofgdf /flvg]5 .

*=!%=$ df}/L3f/, pks/0f, lgdf{0f pBf]u / df}/Lkfng ;|f]t s]Gb|x¿sf] / pTkflbt ;fdu|L;d]tsf] lglZrt dfkb08 agfO{ ;f] dfkb08cg';f/sf ;|f]ts]Gb|x¿n] lhNnf s[lif ljsf; sfof{no jf df}/Lkfng zfvf sfof{nox¿sf] l;kmfl/;df Jofj;flos sL6 ljsf; lgb]{zgfnodf btf{ tyf gjLs/0f u/fP/ dfq

Page 141: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷137gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

sf/f]af/ ug{ kfpg] Joj:yf ul/g]5 .

p2]Zo &=# ;“u ;DalGwt gLlt / sfo{gLlt*=!^ k/fu;]rgsf] nflu df}/L kl/rfng tyf Joj:yfkg

*=!^=! s[ifsx¿df k/fu;]rgsf] dxŒj / df}/Lsf] pkfb]otf af]w u/fpg ljz]if k|fyldstf lbOg]5 .

*=!^=@ afnLgfnLdf km"n km'n]sf] a]nf sL6gfzs ljiffbL 5g'{ afnL pTkfbs / df}/Lkfns s[ifs b'j}nfO{ xflgsf/s x'G5 eGg] r]tgfsf] ljsf; u/fpg] vfnsf sfo{qmdnfO{ k|fyldstf lbOg]5 .

*=!^=# afujfgL kmfd{ tyf kmnkm"n v]tL s[ifsx¿ ;a}nfO{ df}/L k|of]udf Nofpg k|f]T;flxt ul/g]5 .

*=!^=$ df}/Lleq hLj ePsf]n] o;sf] arfj6 / ;+/If0f ug{ s[ifsx¿nfO{ hfu?s u/fpg] vfnsf sfo{qmdnfO{ k|fyldstf lbOg]5 .

*=!^=% k/fu;]rgsf] cfjZostf, o;sf] dxTj / pkfb]otf;DaGwL cWoog cg';Gwfgsf] qmddf dx gkfg]{ df}/L, hª\unL df}/L / cGo k/fu;]rL;Fusf] k|lt:kwf{ x'g] tj/af6 cufl8 a9fOg]5 .

p2]Zo &=$ ;“u ;DalGwt gLlt / sfo{gLlt*=!& cfly{s tyf ;fdflhs ¿kn] lk5l8Psf ju{sf] d"n k|jfxLs/0f

*=!&=! cfly{s tyf ;fdflhs ¿kn] lk5l8Psf -dlxnf, blnt, cflbjf;L, ckfª\u cflb_ s[ifs ;d"x / ju{x¿nfO{ ;d"xut ¿kdf df}/Lkfng ckgfpg ljz]if tj/n] k|f]T;flxt ul/g]5 .

*=!&=@ df}/Lkfng;DaGwL tflnd, z}lIfs e|d0f Pj+ cGo k|;f/ / ;ª\u7gfTds sfo{qmx¿df lk5l8Psf ju{sf] ;xeflutf ;'lglZrt ul/g]5 .

*=!&=# dlxnf tyf lk5l8Psf jl~rt ju{sf nflu ljz]if sfo{qmd Kofs]h NofOg]5 . h;df yk ;x'lnot / k|f]T;fxg x'g] 5g\ .

Page 142: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷138

*=!&=$ hª\unL cj:yfdf /x]sf] dx lzsf/sf] r]tgf hufO{ Jojl:yt tj/af6 dx lzsf/ u/L df}/L ko{6gnfO{ rf8sf] ¿kdf u|x0f u/L cufl8 a9fpg] .

*=!* ;+:yfut ljsf;*=!*=! dlxnf Pj+ lk5l8Psf jl~rt ju{nfO{ ;+:yfut

¿kdf ;ª\ul7t ug]{, df}/Lkfng ;|f]ts]Gb|x¿sf] :t/ j[l4 ug]{, pgLx¿sf] nflu ;]jf tyf cfk"lt{nfO{ ;'b[9 u/fpg] vfnsf sfo{qmdnfO{ k|fyldstf lbOg]5 .

*=!*=@ df}/Lkfngsf] ;jf]{k/L ljsf;sf] lgldQ k|d'v pTkfbg If]qx¿sf] ;xh kx'Frdf df}/L /f]u lgbfg / Joj:yfkg;lxtsf df}/L kfng sfof{nox¿ lj:tf/ ul/g]5 .

*=!*=# sfo{/t df}/Lkfng >f]ts]Gb|x¿sf] d"Nofª\sg u/L cfjZostfcg's"n :t/ j[l4 ul/g]5 .

*=!*=$ lk5l8Psf ju{sf df}/Lkfnsx¿nfO{ ;d"x, ;xsf/L, ;ª\3df ;ª\ul7t u/L ljz]if sfo{qmd Kofs]h lbOg]5 .

*=!*=% df}/L k|j4{gsf] nflu cfjZos kg]{ sfo{qmx¿sf] sfof{Gjog / lj:tf/ ubf{ Psåf/ k|0ffnL dfkm{t ;DalGwt lgsfodf k7fpg] / sfof{Gjog u/fpg] Joj:yf ldnfOg]5 .

*=!*=^ lhNnfsf] kl/r/g If]q ;DefJotf tyf cfjZostfsf] cfwf/df lhNnfsf df}/L ks]6 If]qx¿ 5gf}6 u/L df}/Lsf] d"No >[ª\vnfsf] cfwf/df Sni6/ lgdf{0f u/L dlxnf, o'jf Pj+ lk5l8Psf ju{nfO{ k|f]T;fxg x'g] u/L nlIft sfo{qmd lgdf{0f u/L cg'bfgsf] Joj:yf ul/g]5 .

(= ;+:yfut ;+/rgf;/sf/L, lghL tyf ;xsf/Lsf] ;fem]bf/L cjwf/0ff (Public private

Page 143: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷139gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

partnership) cg';f/ xfn df}/Lkfng tyf df}/LhGo pTkfbg ljsf; sfo{qmddf k|ToIf jf k/f]If tj/n] s[ifs, ;xsf/L ;ª\3 ;+:yfx¿nfO{ ;d]6\g] u/L df}/Lkfng ;]jf lj:tf/ tyf df}/LhGo pTkfbg ljsf;;DaGwL df}/L k|j4{g lgb]{zs ;ldlt u7g ug{ ;lsg]5 . lgb]{zs ;ldltsf] l;kmfl/;df df}/L k|j4{g gLltdf cfjZostfcg';f/ ;do ;fk]If kl/dfh{g ug{ ;lsg]5 .

!)= cfly{s kIfof] gLlt / o; gLltadf]lhd df}/Lkfngsf] If]qsf sfo{qmd sfof{Gjog

ug{ g]kfn ;/sf/ jf ljb]zL ;ª\3 ;+:yfx¿sf] tkm{af6 k|fKt x'g] cg'bfgdf ;/sf/L ah]6 k|0ffnLdfkm{t ah]6sf] dfWodaf6 Joj:yfkg ul/g]5 . df}/Lkfngtkm{ o'jfx¿sf] cfsif{0f j[l4 ePsf]n] o'jf nlIft sfo{qmdsf nflu ljz]if ah]6sf] Joj:yf ul/g]5 .

!!= sfg'gL Joj:yfo; gLltsf] k|efjsf/L sfof{Gjog ug{sf] nflu cfjZostfcg';f/

P]g, lgod tyf lgb]{lzsf, sfo{ljlw jf dfkb08x¿ th'{df ul/g]5 .

!@= cg'udg / d"Nofª\sgo; gLltsf] k|efjsf/L sfof{Gjog ug{sf] nflu cg'udg /

d"Nofª\sgdf ;+:yfut ;+/rgfdf pNn]lvt ;/sf/L sfof{nox¿ tyf cGo ;/f]sf/jfnf ;ª\3 ;+:yfsf] ;+nUgtfnfO{ ;'lglZrt u/L ;xeflutfTds Pj+ ;dGjofTds k4ltnfO{ a9fjf lbOg]5 . cg'udg / d"Nofª\sgdf ;+of]hgsf] e"ldsf s[lif ljsf; dGqfno jf o;n] tf]s]adf]lhdsf] ;/sf/L lgsfon] ug]{5 .

!#= hf]lvdo; gLltsf] k|efjsf/L sfof{Gjogaf6 dxsf] pTkfbg tyf pTkfbsTj

j[l4, k/fu;]rg lqmof k|j4{g e} afnL pTkfbgdf j[l4 x'g] tyf jftfj/0f ;+/If0fdf ;xof]u x'g] x'gfn] hf]lvd x'g] b]lvFb}g .!$= afwf c8\sfp km'sfpg]

o; gLltsf] sfof{Gjogsf] l;nl;nfdf s'g} afwf c8\sfp k/]df

Page 144: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷140

jf ;d:of pTkGg ePdf s[lif ljsf; dGqfnon] To:tf] afwf c8\sfp km'sfpg cfjZos lg0f{o ug]{ 5 .

Page 145: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷141gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

ljsf; ;xfotf gLlt, @)&!

!= k[i7e"ld!=! ljut ^ bzsb]lv g]kfnsf] ;du| ljsf; k|of;df ljsf; ;xfotfn]

dxŒjk"0f{ of]ubfg k'¥ofpFb} cfPsf] 5 . tyflk, o;sf] k|efjsfl/tf clej[l4 u/L ck]lIft glthf xfl;n ug]{ r'gf}tL eg] ljBdfg g} 5 . ljsf; ;fe]mbf/ / ;/sf/ b'j} kIfsf] ;dembf/Ldf ;xfotfsf] clwstd ;b'kof]usf nflu lg/Gt/ ;'wf/sf] cfjZostf /x]sf] / ;'wf/sf nflu g]kfnn] cGt/f{li6«o d~rx¿df k|lta4tf ;d]t JoQm ub}{ cfPsf] 5 .

!=@ o;} ;Gbe{df g]kfnn] ;g\ @))% sf] k]l/; 3f]if0ffkq, ;g\ @))* sf] cfqmf sfo{of]hgf / ;g\ @)!! sf] a';fg k|lta4tfnfO{ :jLsf/ ul/;s]sf] tyf ;g\ @)!$ df ljsf; k|efjsfl/tfsf nflu cGt/f{li6«o ;fe]mbf/L h'6fpg d]lS;sf]df ;DkGg k|yd pRr:t/Lo a}7sdf ;lqmo ;xeflutf hgfO{ ;'wf/sf nflu cGt/f{li6«o:t/df eO/x]sf ;fd"lxs k|of;df P]Soa4tf;d]t hfx]/ u/]sf] 5 .

!=# lj=;+= @)&) ;fndf ;DkGg ;+ljwfg;efsf] bf];|f] lgjf{rgn] gofF ;+ljwfg aGg] cfwf/ tof/ u/]sf] / b]z ;ª\qmd0faf6 l:y/tftkm{ cl3 a9]sf] jt{dfg kl/k|]Iodf cfly{s ljsf;sf sfo{qmdx¿nfO{ g]kfn ;/sf/n] pRr k|fyldstf lbPsf] 5 . cfly{s ljsf;sf nIox¿ xfl;n ug{sf nflu ljsf; ;xfotfnfO{ cem a9L k|efjsf/L 9ª\un] kl/rfng ug'{kg]{ cfjZostf 5 .

!=$ g]kfnn] lnPsf] nIocg';f/ ;g\ @)@@ ;Dddf cltsd ljsl;t /fi6«af6 ljsf;zLn /fi6«df ¿kfGt/0f x'g Pjd\ ;xfotfk|ltsf] lge{/tf qmdzM 36fpFb} cfTdlge{/ cy{tGq lgdf{0f ug{sf] nflu ;d]t ljsf; ;xfotfsf] k|efjsf/L kl/rfng ug'{kg]{ cfjZostf 5 .

!=% j}b]lzs ;xfotf gLlt, @)%( df ;dofg's"n kl/dfh{g ub}{ kl/jlt{t /fli6«o tyf cGt/f{li6«o ;Gbe{df ;do ;fk]If gofF gLlt Nofpg'kg]{

Page 146: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷142

cfjZostfnfO{ ;/sf/n] dx;'z u/]sf] Pjd\ ljsf; ;xfotfsf ;/f]sf/jfnf– ljsf; ;fe]mbf/x¿, cGt/f{li6«o d~r, gful/s ;dfh / ;/sf/L lgsfox¿;d]tn] ;do ;dodf gofF ljsf; ;xfotf gLltsf] cfjZostfsf af/]df ;'emfj lbPsf 5g\ . lj=;+= @)^@÷^# sf] hgcfGbf]ngkl5 hgtfdf cfly{s ljsf; / ;d[l4sf] ck]Iff lgs} a9]sf] 5 . o;nfO{ ;Daf]wg ug'{kg]{ /fHosf] bfloTj klg 5 . ctM /fhgLlts kl/jt{g Pjd\ ;f]af6 l;lh{t cfsfª\Iffx¿nfO{ ;Djf]wg ug{, cGt/f{li6«o d~rx¿sf] ;'emfj / k|lta4tfnfO{ cfGtl/sLs/0f ug{, bftfx¿sf] ;xfotf /0fgLltdf cfPsf] kl/jt{gnfO{ ;d]6\g Pjd\ ;xfotfnfO{ 5gf}6k"0f{ tj/n] k|fyldstf k|fKt If]qdf pkof]u u/L o;sf] kl/rfngdf hjfkmb]lxtf / kf/blz{tf clej[l4 ug{ / ljsf; ;xfotf kl/rfngdf /fli6«o k|0ffnLsf] pkof]u a9fO{ d'n'sn] lnPsf] nIocg'¿k ;g\ @)@@ ;Dddf clt sd ljsl;t /fi6«af6 ljsf;zLn /fi6«df ¿kfGtl/t x'g ;3fp k'¥ofpg;d]t Ps gofF / ultzLn ljsf; ;xfotf gLlt hf/L ug'{kg]{ cfjZostf /x]sf] 5 .

@= cj;/ / r'gf}tLx¿@=! g]kfnn] ;g\ !(() sf] bzsb]lv cfly{s ;'wf/sf sfo{qmdx¿

nfu" ub}{ cfPsf] 5 . o; cg'¿k lghL If]q / gful/s ;dfhnfO{ ljsf; k|of;df ;xefuL x'g cg's"n jftfj/0f agfpg'kg]{ cj:yf /x]sf] 5 .

@=@ ;xfotfsf] k|efjsfl/tf clej[l4 ug'{kg]{ jt{dfg r'gf}tLnfO{ ;'wf/sf nflu cj;/sf ¿kdf ;d]t lnOPsf] 5 . ljsf; ;xfotf ;+nUg kl/of]hgfsf] :jfldTj (Ownership) k|fks ;/sf/df /x]df dfq ;xfotfsf] k|efjsfl/tf a9\g ;S5 eGg] s'/fdf ;/sf/ / ljsf; ;fe]mbf/ ;r]t /x]sf] cj:yf 5 .

@=# ljsf; glthf (Development Result) nfO{ s]Gb| laGb'df /fv]/ ;fwg >f]tsf] ljlgofF]hg ug]{ ;/sf/sf] gLltn] ljsf; ;xfotf ;+nUg sfo{qmd lgdf{0f, sfof{Gjog / cg'udgdf ;d]t ;sf/fTds k|efj kfg]{ ck]If ul/Psf] 5 .

@=$ ljsf; ;xfotfsf] ;kmntf jf c;kmntfk|lt ljsf; ;fe]mbf/ /

Page 147: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷143gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

;/sf/ Ps csf{k|lt / cf–cfkm\gf s/bftfk|lt hjfkmb]xL x'g'kg]{ kf/:kl/s hjfkmb]lxtf (Mutual Accountability) sf] l;4fGtnfO{ Jojxf/df ptfg{ ;od ;dodf x'g] u/]sf ;fd"lxs 5nkmn, cGt/lqmof, k|ult ;dLIffsf cEof;x¿ / ;xfotf Joj:yfkg k|0ffnLnfO{ ;d]t cfGtl/sLs/0f ug'{kg]{ cj:yf 5 .

@=% /fli6«o k|fyldstf / k|0ffnL;Fu ;xfotfsf] cfa4tf(Alignment)sf] k|lqmofdf ;'wf/ eP tfklg sfof{Gjogsf] k|ult ldl>t /x]sf] 5 . cfa4tfsf] ;Gb]z tNnf]tx;Dd k'¥ofpg],;fj{hlgs ljQLo Joj:yfkgdf ;'wf/ Nofpg] / cfGtl/s Ifdtf a9fO{ /fli6«o k|0ffnLdf ;a} ljsf; ;fe]mbf/x¿nfO{ cfa4 u/fpg] r'gf}tL /x]sf] 5 .

@=^ lzIff / :jf:Yo h:tf If]qdf ljsf; ;fe]mbf/x¿sf aLr ljsl;t x'Fb} uPsf] ;fd~h:otf (Harmonizaton) sf] cEof;sf] d"Nofª\sgsf cfwf/df cfjZos ;'wf/ NofO{ cGo If]qdf klg lj:tf/ ug'{kg]{ cfjZostf /x]sf] 5 .

@=& ;fgf–;fgf cfof]hgfx¿df ljsf; ;xfotf 5l/Fbf ;xfotfdf vl08s/0f (Fragmentation) Pjd\ sf/f]af/ nfut (Transaction Cost)

a9fpg'sf ;fy} ;/sf/sf lgsfox¿ Pjd\ ljsf; ;fe]mbf/x¿nfO{ ;d]t cltl/Qm af]em ylkPsf] 5 . ljsf;sf ;fe]mbf/x¿n] cfk;df t'ngfTds nfesf cfwf/df sfo{ ljefhg u/]/ Pjd\ cfof]hgfx¿sf] ;ª\Vof 36fO{ u'0ffTdstf a9fP/ of] cj:yfdf ;'wf/ Nofpg kg]{ cfjZostf 5 .

@=* k/Dk/fut ljsf; ;xfotfdf dfq e/ gk/L lghL If]qsf] nufgL, Jofkf/ Pjd\ cfGtl/s >f]t kl/rfngaf6 klg ljsf;sf nflu cfjZos kg]{ ;fwg h'6fpg'kg]{ cfjZostf 5 . To;}u/L, ljsf; ;xfotf kl/rfng ul//x]sf ;+:yf÷b]zx¿af6 ;Lk, 1fg, k|ljlw k|fKt u/L d'n'ssf] cfly{s, ;fdflhs ¿kfGt/0fdf pkof]u ug{'kg]{ cj:yf klg ljBdfg 5 . ljsf; ;xfotf kl/rfngsf ljBdfg r'gf}tLx¿ lg/fs/0f ub}{ o;af6 k|fKt x'g] cj;/x¿sf] clwstd pkof]u ug{ ljsf; ;xfotf k|efjsfl/tf clej[l4 ub}{ /fli6«o ljsf;sf nIo xfl;n ug{ / qmdzM cfTdlge{/ cy{tGq lgdf{0f ug{

Page 148: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷144

;d]t ;xof]u ug]{ b:tfj]hsf] ¿kdf of] ljsf; ;xfotf gLltnfO{ cufl8 ;fl/Psf] 5 .

efu Pskl/ro

!= gfd / k|f/De (Name and Commencement)

of] gLltsf] gfd æljsf; ;xfotf gLlt, @)&!Æ /x]sf] 5 . of] gLlt g]kfn ;/sf/ dlGqkl/ifb\af6 kfl/t ePsf] ldltb]lv nfu" x'g]5 .

@= bL3{sfnLg ;f]r (Vision)

ljsf; ;xfotfsf] k|efjsf/L kl/rfngsf] dfWodaf6 cfTdlge{/ cy{tGqsf] lgdf{0f ub}{ g]kfnnfO{ Ps ;d[4 nf]stflGqs d'n'sdf ¿kfGtl/t ug{ ;xof]u k'¥ofpg' of] gLltsf] bL3{sfnLg ;f]r x'g]5 .

#= d"n nIo (Mission)

/fli6«o Ifdtfsf] ljsf; ub}{ clwstd nfe lng] lx;fan] ljsf; ;xfotf kl/rfng u/L /fli6«o nIo xfl;n ug{ ;xof]u k'¥ofpg' of] gLltsf] d"n nIo x'g]5 .

$= p2]Zo (Objectives) Mof] gLltsf p2]Zox¿ lgDgadf]lhd x'g]5g\ M-s_ afXo ;|f]tsf] kl/rfng u/L cfjlws ljsf; of]hgfdf pNn]lvt

ljsf;sf nIox¿ xfl;n ug{ ;xof]u k'¥ofpg',-v_ ljsf; ;xfotfnfO{ k|efjsf/L 9ª\un] pkof]u u/L ;g\ @)@@

;Dddf g]kfnnfO{ cNkljsl;t /fi6«af6 ljsf;zLn /fi6«sf] ¿kdf ¿kfGt/0f ug{ ;3fp k'¥ofpg',

-u_ ;xfotfsf] ;xL d"No (Best Value for Money) k|fKt u/L ljsf; k|efjsfl/tf xfl;n ug'{, /

-3_ ljsf; ;xfotfk|ltsf] lge{/tf qmdzM 36fpFb} cfTdlge{/ cy{tGq lgdf{0fdf ;3fp k'¥ofpg' .

Page 149: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷145gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

%= /0fgLlt (Strategies)

-s_ km/flsnf], ;dfj]zL / lbuf] cfly{s j[l4 xfl;n x'g], /f]huf/L l;h{gf x'g] / ul/aL 36fpg] /fli6«o gLlt tyf k|fyldstfsf cfwf/df clws k|ltkmn kfpg]u/L ljsf; ;xfotfsf] kl/rfng ug]{ .

-v_ 5gf}6k"0f{¿kn] k|fyldstf k|fKt If]qdf ;xfotfsf] kl/rfng u/L o;sf] dfWodaf6 /fli6«o ljsf;sf] nIo xfl;n ug]{ sfo{df ;xof]u k'¥ofpg] .

-u_ hnljB't\ / ;8s h:tf k"jf{wf/sf] ljsf;, s[lifsf] cfw'lgsLs/0f, ko{6g,pBf]u tyf Jofkf/sf If]qx¿df nufgL a9fO{ g]kfnsf] ;fdflhs cfly{s ljsf;df of]ubfg k'¥ofpg] .

-3_ xfn;Dd xfl;n ePsf ;fdflhs ljsf; tyf dfgj ljsf; ;"rsfª\s Pjd\ ;x;|fAbL ljsf; nIosf] pknlAwnfO{ lbuf] t'Nofpg / ;g\ @)!% kl5sf ljsf;sf sfo{;"rLnfO{ sfof{Gjog ug{ Pj\d lbuf] ljsf;sf nflu cfjZos kg]{ ;|f]tsf] kl/rfng ug]{ .

-ª_ pTkfbgzLn If]qdf ljsf; ;xfotfsf] k|efjsf/L pkof]uaf6 lghL nufgL / Jofkf/sf nflu cg's"n jftfj/0fsf] l;h{gf ub}{ tLj| cfly{s j[l4 xfl;n ug]{ .

-r_ ;xfotf k|efjsfl/tfsf nflu k]l/; 3f]if0ffkq, cfqmf sfo{of]hgf, a';fg k|lta4tf / d]lS;sf] a}7s;d]tsf pRr:t/Lo cGt/f{li6«o k|lta4tfcg'¿k ljsf; ;xfotfsf] kl/rfng ug]{ .

-5_ /fli6«o Ifdtf ljsf; / 1fg tyf k|ljlw x:tfGt/0fdf of]ubfg k'¥ofpg] vfnsf ljsf; ;xfotf ;'lglZrt ug]{ / ljsf; ;xfotfnfO{ kf/bzL{ 9ª\un] b]zsf] /fli6«o k|0ffnLsf] dfWodaf6 pkof]u ug]{ .

-h_ ljsf; ;xfotfsf] v08Ls/0fnfO{ 36fpg / pRr vr{df s6f}tL ug{ ljsf; ;xfotfsf] Go"gtd ;Ldf (Threshold) /fVg] .

-em_ If]qLo c;Gt'ng 36fpg ;xof]u k'Ug] u/L ljsf; ;xfotf kl/rfng ug]{ .

-`_ cfGtl/s /fh:j clej[l4df of]ubfg k'Ug] u/L cfTdlge{/ cy{tGqsf] lgdf{0f ug]{ sfo{df ljsf; ;xfotfsf] pkof]u ug]{ .

-6_ ;xfotf ;"rgf k|0ffnLsf] ;'b[9Ls/0f ug]{, ljsf; ;xfotfsf]

Page 150: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷146

kf/blz{tf clej[l4 ug]{ / cfd hgtfdf ;xfotf;DaGwL ;"rgfx¿ k|jfx ug]{ .

efu b'O{gLltsf k|f¿k

@=! /fli6«o k|fyldstf;Fu cfa4tf (Alignment with National Priority) j}b]lzs ;xfotfsf] k|efjsfl/tf;DaGwL k]l/; l;4fGtcg'¿k cfa4tf (Alignment) d"ntM b'O{ k|sf/n] x'g ;Sb5 . klxnf], bftfx¿n] ;xfotf k|fKt ug]{ d'n'ssf] ljsf; k|fyldstf, gLlt / /0fgLltsf cfwf/df ;xof]u k|bfg ug'{kb{5 . o;nfO{ gLltut cfa4tf elgG5 . bf]>f], j}b]lzs ;xfotf kl/rfng oyf;Dej /fli6«o k|0ffnLdfkm{t x'g'kb{5 . o;nfO{ k|0ffnLut cfa4tf elgG5 . ljsf; ;xfotfnfO{ d'n'ssf] gLlt tyf k|fyldstf / /fli6«o k|0ffnL;Fu cfa4 u/fO{ pknlAw xfl;n ug]{ xf] eg] alnof] /fli6«o glthf 9fFrf (National Result Framework) lgdf{0f ug'{ klg h?/L x'G5 . o;sf nflu /fli6«o / If]qut txdf glthfsf] ljBdfg 9fFrfnfO{ kl/dfh{g ug{ cem a9L ;'wf/sf] cfjZostf 5 . /fli6«o glthf 9fFrf;Fusf] cfa4tfsf lglDt ;/sf/L lgsfonfO{ ;3fpg bftfx¿sf] k|lta4tf klg h?/L 5 . ljsf; ;xfotfnfO{ /fli6«o k|fyldstf;Fu cfa4 ug{ lgDgfg';f/sf gLltx¿ cjnDag ul/g]5g\ M@=!=! ljsf; ;xfotfsf] k|fyldsLs/0f / 5gf}6 ;/sf/sf] cfjlws

ljsf; of]hgf tyf ;do–;dodf g]kfn ;/sf/n] 3f]if0ff ug]{ gLlt tyf sfo{qmddf pNn]lvt gLlt / /0fgLltsf cfwf/df ul/g]5 .

@=!=@ ;/sf/n] cfkm\gf cfjZostf / k|fyldstfcg'¿ksf ljsf; ;xfotf kl/rfng ug{ kl/of]hgfx¿sf] klxrfg u/L ;"rL tof/ ug]{5 . o;/L klxrfg ul/Psf kl/of]hgfx¿sf] ljj/0f ;DalGwt dGqfno tyf lgsfox¿n] cy{ dGqfnodf /xg] kl/of]hgf a}+sdf cBfjlws ug'{kg]{5 .

@=!=# If]qut txsf cfjZostf ;Daf]wg ug{ ;/sf/n] sfo{qmddf cfwfl/t (Programmatic approach) / If]qut sfo{qmd (SWAp) x¿nfO{ k|f]T;fxg ug]{5 / To:tf sfo{qmdx¿sf

Page 151: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷147gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

nflu ;xfotf k|bfg ug{ k|f]T;flxt ul/g]5 .@=!=$ ;dfj]zL ljsf;df of]ubfg k'¥ofpg] vfnsf / b'u{d If]qsf

k|fyldstf k|fKt sfo{qmdx¿sf] nflu ljsf; ;xfotfaf6 ;|f]t pknAw u/fpg k|fyldstf lbOg]5 .

@=!=% k|ToIf jf ck|ToIf ¿kdf d'n'ssf] /fli6«o cv08tf, ;fj{ef}ldstf, wfld{s, hftLo / ;fdflhs ;b\efjdf vnn k'¥ofpg] jf /fli6«o ;'/Iff gLltdf k|lts"n c;/ kfg]{ s'g} klg ;xfotf :jLsf/ ul/g]5}g . o; gLltljkl/t j}b]lzs ;xfotf :jLsf/ jf kl/rfng u/]df k|rlnt sfg"gadf]lhd sf/afxL ul/g]5 .

@=!=^ ef}lts k"jf{wf/ ljsf;, /f]huf/L l;h{gf, pTkfbg / pTkfbsTj j[l4, Jofkf/ / nufgL j[l4sf lglDt lghL If]qsf] nflu cg's"n jftfj/0fsf] l;h{gf / ;di6Lut cfly{s :yfloTj sfod ug{df k'¥ofpg] of]ubfgnfO{ Wofgdf /fvL ;/sf/n] ;Dej eP;Dd ljsf; ;xfotfsf] d"Nofª\sg ug]{5 .

@=!=& ;fdflhs ;dfj]zLs/0f, ;LdfGts[t hgtfsf] hLjg:t/df j[l4, åGå /f]syfd tyf Joj:yfkg, n}ª\lus ;dfgtf / ;d'bfosf] ;fdflhs ljsf; h:tf cGt/;DalGwt ljifox¿ (Crosscutting Issues) ljsf; ;xfotfaf6 ;~rfng x'g] ;a} kl/of]hgf÷sfo{qmdsf cleGg cª\u x'g]5g\ .

@=!=* ljsf; glthfk|lt bftf / ;/sf/ b'a} kIf pQ/bfoL x'g'kg]{5 .

@=@ ;xfotf kl/rfngsf] 9fFrf (Aid Modality) ljsf; ;xfotf kl/rfng ubf{ ;/sf/n] t'ngfTds nfesf] l;4fGtsf] cfwf/df sfo{qmddf cfwfl/t k|0ffnL (Program Approach) / /fli6«o k|fyldstf / of]hgfdf ;dfj]z x'g] vfnsf Psn kl/of]hgf k|0ffnL (Stand

Alone Project Approach) df cfwfl/t 9fFrfnfO{ cjnDag ug]{5 . o;sf] cfwf/df ljsf; ;xfotfsf] sfof{Gjog ug{ lgDgfg';f/sf 9fFrfx¿ to ul/Psf 5g\ M

@=@=! ah]6 ;xfotf 9fFrf (General Budgetary Support) ;/sf/sf]

Page 152: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷148

k|d'v k|fyldstfdf kg]{ ;xfotf 9fFrf x'g]5 . o;/L k|fKt x'g] ;|f]tnfO{ ;/sf/n] /fli6«o k|fyldstfcg'¿k pkof]u ug]{5 .

@=@=@ If]qut ah]6 ;xfotf (Sector Budget Support) ;/sf/sf] bf]>f] k|fyldstfdf kg]{ ;xfotf 9fFrf x'g]5 . o:tf] ;xfotfnfO{ klg /fli6«o k|fyldstf;Fu cfa4 u/fOg]5 . ;|f]t ljlgofF]hgdf o;}cg'¿k x'g] u/L ;ts{tf ckgfOg]5 .

@=@=# /fli6«o of]hgfdf ;dfj]z x'g] Psn kl/of]hgf (Aligned

Stand Alone Project) 9fFrf ;/sf/sf] t];|f] k|fyldstfdf kg]{ ;xfotf 9fFrf x'g]5 . o:tf] 9fFrf pkof]u ubf{ Go"g sf/f]af/ vr{, gjLgtf, / lbuf]kgf ;'lglZrt x'g'kg]{5 . gjLg k|ljlw leq\ofpg] o:tf Psn kl/of]hgf ;kmn ePkl5 ltgnfO{ lbuf] agfpg] / /fli6«o k|0ffnLdf lj:tf/ ug]{ ljifosf] ;'lglZrttf x'g'kg]{5 .

@=@=$ sf/f]af/ vr{ Go"g ug{ / sfof{Gjogsf] l9nfOnfO{ sd ug{ ;–;fgf k|s[ltsf Psn kl/of]hgfx¿sf lglDt ;femf sf]if (Pool Fund) v8f ug{ ljsf; ;fe]mbf/x¿nfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

@=@=% sfo{qmddf cfwfl/t (Programmatic Approach) jf If]qut 9fFrf (Sectorwise Approach) sf] sfof{Gjog ubf{ of]hgf, ah]6 / cg'udg k|lqmofnfO{ PsLs[t ul/g]5, t/ sfof{Gjogsf k|lqmofx¿ eg] leGg x'g ;Sg]5g\ .

@=@=^ dfgjLo ;xfotf jf k|fs[lts k|sf]k;DaGwL cfjZos ;fdu|Lx¿, vfBfGg ;xfotf, k|ljlw, pGgt dn, cf}iflwx¿ h:tf j:t' jf ;fdu|Lx¿ :jLsf/ ug]{ jf cfjZos k/]df ;xfotf pknAw u/fpg bftfx¿nfO{ ;/sf/n] cg'/f]w ug]{5 .

@=@=& ;xfotfsf] ;xL d"No (Best Value forMoney) lng ;/sf/n] ;t{/lxt (Untied) ;xfotfdf hf]8 lbg]5 . b]zleq hgzlQm pknAw x'g g;s]sf] cj:yfdf dfq} cGt/f{li6«o k/fdz{ ;]jf lnOg]5 / To:tf] ;]jfsf] vr{ ;s];Dd Go"g x'g'kg]{5 .

@=@=* ljsf;;xfotf gLltcg';f/ gePsf / /fli6«o k|0ffnLdf kof{Kt dfqdf cfa4 gePsf ;xfotf :jLsf/ ul/g]5}g .

Page 153: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷149gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

@=@=( ljsf; ;xfotf /fli6«o ah]6 k|0ffnLdfkm{t kl/rfng ul/g]5 . o:tf ;a} ;xfotfx¿sf] n]vfk/LIf0f dxfn]vf k/LIfssf] sfof{noaf6 x'g]5 . t/ oL ljifodf k|rlnt sfg"gsf] cwLgdf /xL låkIfLo ;Demf}tfdf cGoyf pNn]v ePsf]df eg] ;Demf}tf cg';f/ g} x'g]5 .

@=@=!) lzIff, :jf:Yo, hnjfo' kl/jt{g cflb h:tf If]qx¿df ;xof]u k'¥ofpg cGt/f{li6«o:t/df :yfkgf ul/Psf sf]ifx¿af6 ;d]t ;xfotf k|fKt ug]{ k|of; ul/g]5 . hnjfo' kl/jt{gsf If]qdf ;xfotf lnFbf C0fnfO{ eGbf cg'bfg ;xfotfnfO{ k|fyldstf lbOg]5 .

@=@=!! ljsf; ;fe]mbf/x¿;Fu ul/g] ;xfotf jftf{ (Negotiation)

sf] ;dGjo cy{ dGqfnon] ug]{5 . jftf{ 6f]nLsf] nflu cfjZos kg]{ sfo{ ljj/0f (Terms of Reference) cy{ dGqfnon] tof/ ug]{5 .

@=# cg'bfg ;xfotf (Grant) ;/sf/n] of] gLltdf pNn]v ePsf ;xfotf kl/rfngsf nflu k|fyldstf v08df pNn]v ePsf 9fFrfsf] kl/lwleq /xL cg'bfg ;xfotf kl/rfng ug]{5 . cg'bfg ;xfotf kl/rfng ubf{ u|fdL0f k"jf{wf/ lgdf{0f, ;fdflhs ljsf;sf If]qx¿ h:t}M :jf:Yo, lzIff, lkpg] kfgL, ;/;kmfO, dfgj ljsf; Pjd\ s[lif If]qnfO{ k|fyldstf lbOg]5 . If]qut sfo{qmd (Sector

Wide Approach, SWAp), ;femf sf]if (Pool Fund), jftfj/0f / hnjfo' kl/jt{g, lbuf] ljsf;;DaGwL cg'bfg, ;fd'bflos ljsf;sf lglDt ;fgf cg'bfg, u|fdL0f k"jf{wf/ ljsf;sf lglDt ;fgf cg'bfg, ;xljQLo k|aGwx¿, dfgjLo ;xfotf, k|fljlws ;xfotf / Ifdtf ljsf;df afx]s k|lt kl/of]hgf÷sfo{qmd %) nfv cd]l/sL 8n/eGbf 36L ;xfotfsf] c+z ePsf cg'bfg ;xfotfsf] pkof]u ul/g]5}g .

@=$ ;x'lnotk"0f{ C0f ;xfotf (Concessional Loan) @=$=! g]kfn ;/sf/n] ljsf; ;fe]mbf/x¿af6 ;x'lnotk"0f{ C0fsf]

Page 154: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷150

ck]Iff ub{5 .@=$=@ ef}lts k"jf{wf/ -hnljB't\, ;8s tyf k'n, l;FrfO, xjfO{

d}bfg, /]Nj], ;'Vvf aGb/ufx / zx/L k"jf{wf/ ljsf;_, s[lif / ko{6g h:tf pRr cfly{s j[l4df ;3fp k'¥ofpg], /f]huf/L l;h{gf ug]{ / j}b]lzs d'b|f cfh{g ug]{ If]qx¿df ;x'lnotk"0f{ C0fsf] pkof]u ul/g]5,

@=$=# k|To]s Psn kl/of]hgfsf] nflu Ps s/f]8 cd]l/sL 8n/eGbf 36L ;xfotfsf] c+z ePsf ;x'lnotk"0f{ C0f kl/rfng ul/g]5}g . tyflk pRr 1fg / k|ljlw;lxt k|fKt x'g] eP To:tf C0f ;/sf/n] :jLsf/ ug{ ;Sg]5 . of] ;Ldfleq If]qut k|0ffnL (Sector Wise Approach, SWAp), ;femf sf]if (Pool Fund) / ;xnufgL (Co-fi nancing) cGtu{t k|fKt x'g] kl/of]hgfx¿ eg] kg]{ 5}gg\ .

@=$=$ ;/sf/n] ;Dej eP;Dd :yfgLo d'b|fdf C0f e'Qmfg ug]{ Joj:yf ldnfpg]5 / ljb]zL d'b|f ljlgdosf] hf]lvdsf] Joj:yfkg ug{ cfjZos df}lb|s ;+oGqsf] k|of]u ug]{ 5,

@=$=% C0f jftf{sf ;dodf cGt/f{li6«o k/fdz{ ;]jf vr{, ljb]z e|d0f vr{ / kl/jxg vl/b vr{sf k|fjwfgx¿nfO{ ;'Id k'g/fjnf]sg ul/g]5 / oL k|fjwfgx¿nfO{ kl/of]hgfsf] p2]Zo k|flKtsf] nflu cTofjZos ePdf dfq :jLsf/ ul/g]5 .

@=$=^ j:t' tyf ;]jfsf] lglZrt cfk"lt{stf{af6 vl/b ug'{kg]{ u/L ;t{ /flvPsf] C0f ;xfotf (Tied to procurement) nfO{ lg?T;flxt ul/g]5 .

@=$=& cfk"lt{stf{n] pknAw u/fpg] C0f (Suppliers Credit) sf] pkof]u ul/g]5}g .

@=% cGo C0f ;xfotf (Other Loans)

@=%=! ;/sf/n] ljZj a}+s tyf PlzofnL ljsf; a}+snufotsf ax'/fli6«o ljQLo ;+:yfx¿af6 pknAw x'g] ;x'lnotk"0f{ afx]ssf cGo yk ;|f]t (Additional Windows) Pjd\ ljleGg d'n'ssf lgof{t–cfoft a}+s (Export Import Bank,

EXIM Bank) af6 k|fKt x'g] C0fx¿sf] ;d]t pkof]u ug{

Page 155: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷151gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

;Sg]5 .@=%=@ ;/sf/n] k|lt kl/of]hgf jf sfo{qmdsf nflu @ s/f]8

cd]l/sL 8n/eGbf 36L ;xfotf c+z x'g] ;x'lnotk"0f{ C0f afx]ssf cGo C0f pkof]u ug]{5}g .

@=%=# o:tf C0fx¿sf] pkof]u lgDg If]qx¿df ul/g]5M-s_ k|;f/0f nfOgnufotsf hnljB't\ ljsf;-v_ /fhdfu{, /0fgLlts ;8s ;~hfn / k'n-u_ /]ndfu{-3_ xjfO{ d}bfg-ª_ ;'Vvf aGb/ufx-r_ 7"nf l;FrfO cfof]hgf,-5_ g]kfn ;/sf/n] pko'Qm 7x¥ofPsf] cGo s'g} If]q

@=%=$ dfly h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg ;/sf/n] Jofkfl/s C0f (Commercial Loan) lng] 5}g .

@=%=% lghL jf u}/;/sf/L If]qx¿sf lglDt ljb]zL C0f lnFbf ;/sf/ hdfgL a:g]5}g .

@=^ k|fljlws ;xfotf (Technical Assistance): k|fljlws ;xfotfnfO{ JolStut txdf -;Lk, 1fg, gjLgtf, pBdzLntf_ / ;fª\u7lgs tx -k|0ffnL, sfo{ljlw, k|ljlw_ df /fli6«o Ifdtfsf] ljsf;df ;3fp k'¥ofpg] u/L 5gf}6k"0f{ tl/sfn] pkof]u ul/g]5 . ljsf; ;fe]mbf/x¿nfO{ k|fljlws ;xfotfsf] ;femf sf]if (Technical

Assistance Pool Fund) df o:tf] ;xfotf pknAw u/fpg k|f]T;flxt ul/g]5 . k|fljlws ;xfotf ;femf sf]if ;+oGqsf] vfsf ljsf; ;fe]mbf/ / ;/sf/n] ;+o'Qm ¿kdf tof/ kfg]{5g\, ;/sf/sf] k|0ffnLleqaf6 cfof]hgf sfof{Gjogsf] nflu cfjZos kg]{ k|fljlws Ifdtf pknAw gx'Fbfsf cj:yfdf dfq ljsf; ;fe]mbf/x¿af6 k|fljlws ;xfotf lng ;lsg]5 . k|fljlws ;xfotf Joj:yfkgdf lgDgfg';f/sf gLltx¿ nfu" ul/g]5 M

@=^=! kl/of]hgf tof/L k|fljlws ;xfotf (Project Preparation

TechnicalAssistance)

Page 156: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷152

@=^=!=! s'g} kl/of]hgf÷sfo{qmdsf] k"j{ ;DefJotf, ;DefJotf / lj:t[t kl/of]hgf k|ltj]bg lgdf{0fsf] nflu kl/of]hgf sfof{Gjog ug]{ lgsfosf] cg'/f]wdf ljsf; ;fe]mbf/x¿nfO{ kl/of]hgf tof/L k|ljlws ;xfotf pknAw u/fpg cg'/f]w ul/g]5 .

@=^=!=@ ;fgf kl/of]hgfx¿sf] nflu cy{ dGqfnosf] kl/of]hgf tof/L sf]if (Project Prepratory Fund) sf] pkof]u ug]{ gLlt lnOg]5 . of] sf]ifaf6 qmdzM 7"nf / dWod kl/of]hgfx¿sf lglDt klg ;fwg pknAw u/fpFb} nlug]5 .

@=^=@ Ifdtf ljsf;sf nflu Psn kl/of]hgfut k|fljlws ;xfotf (Stand Alone Technical Assistance) .

@=^=@=! /fli6«o jf If]qut Ifdtf ljsf; of]hgfdf pNn]v eP cg';f/ ;DalGwt lgsfosf] cg'/f]wdf Ifdtf ljsf;sf nflu Psn kl/of]hgfut k|fljlws ;xfotf pkof]u ug{ ;lsg]5 .

@=^=@=@ o:tf] k|fljlws ;xfotf :jLsf/ ubf{ kl/of]hgf k|f¿k b:tfj]hn] :ki6¿kdf alxu{dgofF]hgf (Exit Plan) / lbuf]kg ;'lglZrt x'g] u/L ul/g]5 .

@=^=# cGt/f{li6«o / If]qLo k|fljlws ;xfotf (International and

Regional Technical Assistance) .@=^=#=! /fli6«o cfjZostf / nfesf cfwf/df sfof{Gjog ug]{

lgsfosf] ;xdltdf cGt/f{li6«o / If]qLo :j¿ksf k|fljlws ;xfotf :jLsf/ ug{ ;lsg]5 .

@=^=#=@ 3f]lift p2]Zox¿ xfl;n eP, ePgg\ eGg] d"Nofª\sg ug{ o:tf k|fljlws ;xfotfsf] cfjlws ;dLIff ul/g]5 .

@=^=$ k|fljlws ;xfotf;DaGwL kl/of]hgfsf] sfof{Gjog ;/sf/L lgsfox¿sf] ;+nUgtf / g]t[Tjdf ;dGjo ;ldlt (Steering Committee) u7g u/L ul/g]5 .

@=^=% ;/sf/n] k|fljlws ;xfotfsf] nflu C0f ;xfotfsf] pkof]u ug]{ 5}g .

@=^=^ cy{ dGqfnosf] k"j{:jLs[lt lagf s'g} klg lgsfoaf6 ;f]em} k|fljlws ;xfotf :jLsf/ ul/g]5}g .

Page 157: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷153gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

@=^=& ;a} k|fljlws ;xfotfsf] ljj/0f ;xfotf ;"rgf k|0ffnL (Aid Management Platform-AMP) df bftfx¿n] k|lji6 ug'{kg]{5 .

@=^=* cy{ dGqfnosf] k"j{:jLs[lt lagf k|fljlws ;xfotfaf6 ;jf/L ;fwg, oGq pks/0f vl/b jf j}b]lzs cWoog e|d0f jf tfnLddf efu lng kfOg] 5}g . o;sf nflu cy{ dGqfnon] dfkb08 tof/ ug]{5 .

@=&= k/fdz{bftf kl/rfng (Consultants Mobilization)

@=&=! s'g} klg kl/of]hgfx¿ sfof{Gjog ubf{ lgoldt ;/sf/L sd{rf/Lx¿af6 g} ug'{kg]{5 . o;cg'¿k ug{ g;lsg] k'i6\ofOF{ eO{ cfPsf] cj:yfdf dfq k/fdz{bftfsf] ;]jf lng ;lsg]5 .

@=&=@ k/fdz{bftf kl/rfng ubf{ g]kfnL gful/snfO{ k|fyldstf lbOg]5 .

@=&=# s'g} kl/of]hgf÷sfo{qmdnfO{ cGt/f{li6«o k/fdz{bftf rflxg] eP ;DalGwt lgsfon] lnlvt sf/0f;lxt cf}lrTotfsf] k'li6 u/]df :jLs[lt lbg ;lsg]5 .

@=&=$ k/fdz{ ;]jfsf] nflu kl/of]hgf b:tfj]hd} :ki6 ;Ldf–;t{–If]qflwsf/ (Terms of Reference, ToR) ;DaGwL sfuhft ;+nUg x'g'kg]{5 .

@=* afXo :jo+;]js kl/rfng (Volunteer Mobilization)

@=*=! ljsf; ;fe]mbf/ / cGt/f{li6«o :jo+;]jL ;+:yfx¿af6 k|fljlws ;xfotfsf] ¿kdf ;/sf/n] :jo+;]js (Volunteer) kl/rfng ug]{5 . oL :jo+;]jsx¿nfO{ ltgsf] ljz]if1tf / :yfgLo cfjZostfcg';f/ :yfgLo txsf ljleGg sfo{qmdx¿df kl/rfng ul/g]5 . afXo :jo+;]js kl/rfng ubf{ /fli6«o ljsf; :jo+;]jfdfkm{t klg ;~rfng ug{ ;lsg]5 . o:tf] ;xfotf k|efjsf/L / cfjZostfdf cfwfl/t agfpg b]xfoadf]lhdsf gLltx¿ cjnDag ul/g]5g\ M

@=*=!=! :jo+;]js kl/rfng ug{ ;/sf/af6 k|fyldstfsf If]qx¿

Page 158: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷154

klxrfg u/L To:tf If]qdf :jo+;]js k7fpg ljsf; ;fe]mbf/ / :jo+;]jL ;+:yfx¿nfO{ cg'/f]w ul/g]5 .

@=*=!=@ lbuf]kgfsf] lglDt :jo+;]jsx¿nfO{ :yfgLo ;dsIfL ;+:yf jf JolQmx¿;Fu ;+nUg u/fOg]5 .

@=*=!=# ;DalGwt ;/sf/L lgsfox¿n] :jo+;]js ;]jfsf] cg'udg ug]{5g\ / ;f]sf] k|ltj]bg;DalGwt dGqfno, cy{ dGqfno / cfjZostfcg';f/ cGo ;+:yfx¿df ;d]t k7fpg] 5g\ .

@=*=!=$ afXo :jo+;]js kl/rfngsf lglDt cy{ dGqfno s]Gb|laGb' x'g]5 .

@=( gful/s ;dfh / /fli6«o÷cGt/f{li6«o u}/;/sf/L ;+:yf (Civil

Society and National/ International Non-Governmental

Organization): gful/s ;dfhsf ;fy} /fli6«o÷cGt/f{li6«o u}/;/sf/L ;+:yfn] b'u{d If]qdf k|jfx u/]sf] ;]jf / ;fdflhs tyf dfgjLo If]qsf] ljsf;df k'¥ofPsf] of]ubfgnfO{ ;/sf/n] dxTj lbPsf] 5 . låkIfLo tyf ax'kIfLo bft[ lgsfo tyf cGt/f{i6«o ;ª\3 ;+:yfdfkm{t ;f]em} ljsf; ;xfotf k|fKt ug]{ o:tf ;+:yfx¿sf] ;~rfng k4ltdf hjfkmb]lxtf / kf/blz{tf clej[l4 ub}{ ljsf; ;xfotfnfO{ cem a9L k|efjsf/L agfpg hf]8 lbOg]5 . o;sf nflu lgDgfg';f/sf] gLlt cjnDag ul/g]5 M@=(=! ljsf; ;xfotf kl/rfng ug]{ u/L g]kfndf sfo{/t /x]sf

;a} /fli6«o÷cGt/f{li6«o u}/;/sf/L ;+:yf ;dfh sNof0f kl/ifb\;Fu cfa4 x'g]5g\ .

@=(=@ ljsf; ;xfotf kl/rfng ug{ rfxg] /fli6«o÷cGt/f{li6«o u}/;/sf/L ;+:yfn] ;dfh sNof0f kl/ifb\af6 k"j{ :jLs[lt lng'kg]{5 . To:tf] :jLs[lt kl/ifb\n] kl/of]hgf ljZn]if0f tyf ;xhLs/0f ;ldltsf] l;kmfl/;df k|bfg ug]{5 .

@=(=# /fli6«o÷cGt/{fli6«o u}/;/sf/L ;+:yfx¿dfkm{t kl/rfng x'g] sfo{qmd :jLs[ltsf] nflu l;kmfl/; ug{ cGt/–dGqfno ;dGjo ;+oGqsf] ¿kdf dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfhsNof0f dGqfno dftxt Ps ækl/of]hgf ljZn]if0f tyf ;xhLs/0f ;ldltÆ sf] Joj:yf ul/g]5 . ;ldltsf] sfo{;~rfng k|lqmofnfO{ Jojl:yt ug{ pQm dGqfnon] lgb]{lzsf agfO{ nfu" ug]{5 .

Page 159: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷155gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

@=(=$ /fli6«o÷cGt/f{li6«o u}/;/sf/L ;+:yfx¿n] sfof{Gjog ug]{ kl/of]hgfsf lqmofsnfkx¿ g]kfnsf] /fli6«o ljsf; Pjd\ If]qut k|fyldstf;Fu cfa4 x'g'kg]{5 . sfo{qmd k|:t't ubf{ dfkgof]Uo glthf, ;do;Ldf / alxu{dg of]hgf;lxtsf] :ki6 sfo{of]hgf ;+nUg ug'{kg{]5 .

@=(=% /fli6«o÷cGt/f{li6«o u}/;/sf/L ;+:yfn] ljsf; ;xfotf kl/rfng ug]{ u/L kl/of]hgf k|:tfj tof/ ubf{ ;DalGwt If]qut dGqfnosf] ;dGjodf ug{'kg]{5 .

@=(=^ /fli6«o÷cGt/f{li6«o u}/;/sf/L ;+:yfaf6 kl/of]hgf k|:tfj ubf{ ;+:yfsf] d"n p2]Zoadf]lhd ljlzli6s[t sfo{ If]qdf dfq cfof]hgf k|:tfj ug'{kg]{5 .

@=(=& /fli6«o÷cGt/f{li6«o u}/;/sf/L ;+:yfn] kl/of]hgf k|:tfj ubf{ cfkm"n] sf/f]af/ ug{ rfx]sf] a}+ssf] gfd, 7]ufgf;lxtsf] ljj/0f pNn]v ug'{kg]{5 .

@=(=* /fli6«o÷cGt/f{li6«o u}/;/sf/L ;+:yfx¿n] kl/of]hgf sfof{Gjogsf] l;nl;nfdf cfof]hgf 5gf}6 ubf{ ;DjlGwt :yfgLo lgsfosf] g]t[Tjdf cfof]hgf x'g] ;xeflutfd"ns of]hgf th'{dfk|lqmof cjnDag ug'{kg]{5 .

@=(=( /fli6«o÷cGt/{fli6«o u}/;/sf/L ;+:yfx¿n] kl/of]hgf sfof{Gjog ubf{ s]Gb|Lo:t/sf kl/of]hgfsf] xsdf ;DalGwt If]qut dGqfno / lhNnf:t/sf kl/of]hgfsf xsdf lhNnfl:yt If]qut sfof{no Pjd\ lhNnf ljsf; ;ldlt / sfo{qmd sfof{Gjog x'g] gu/kflnsf jf ufpF ljsf; ;ldlt;Fu ;dGjo u/L ug'{kg]{5 .

@=(=!) /fli6«o÷cGt/f{li6«o u}/;/sf/L ;+:yfn] g]kfnnfO{ pknAw u/fpg] egL bft[ lgsfoaf6 5'6\ofO;s]sf] (Earmarked)

/sddWo]af6 vr{ Joxf]g{] u/L kl/of]hgf k|:tfj ug{ ;Sg] 5}gg\ .

@=(=!! /fli6«o÷cGt/f{li6«o u}/;/sf/L ;+:yfn] :yfgLo txsf ljsf; ;fe]mbf/afx]s cGo cGt/f{li6«o ;ª\3 ;+:Yfaf6 cfkm\g} k|of;df ;f]em} k|fKt ug]{ ;xfotf /fzL pkof]u x'g] kl/of]hgf k|:tfj ubf{ k|:tfj u/]sf] kl/of]hgf;DaGwL ljj/0f / k|:tfj :jLs[t eO{ ;s]kl5 ;f]sf] ljQLo ljj/0f cy{ dGqfnodf /x]sf] ;xfotf ;"rgf k|0ffnL

Page 160: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷156

(Aid Management Platform) df lgoldt¿kdf k|lji6 ug'{kg]{5 .

@=(=!@ /fli6«o÷cGt/f{li6«o u}/;/sf/L ;+:yfsf lqmofsnfksf ljifodf ;dfh sNof0f kl/ifb\n] jif]{gL c;f]h d;fGtleq cy{ dGqfno, /fli6«o of]hgf cfof]u / ;DalGwt dGqfnonfO{ ljQLo / ef}lts k|ultsf] ljZn]if0fTds ljj/0f k7fpg]5 .

@=(=!# cy{ dGqfnon] /fli6«o÷cGt/f{li6«o u}/;/sf/L ;+:yfdfkm{t kl/rfng x'g] ljsf; ;xfotfsf] k|efjsf/L kl/rfngsf] ;'lglZrttfsf] nflu kl/of]hgf ljZn]if0f tyf ;xhLs/0f ;ldltnfO{ cfjZos lgb]{zg hf/L ug{ ;Sg]5 .

@=!) bftfx¿af6 ;f]em} sfof{Gjog x'g] ljsf; ;xfotf (Direct

Implementation): g]kfn ;/sf/;Fu ;Demf}tf ePsf sltko cfof]hgfx¿ sfof{Gjog ug{ /fli6«o Ifdtfsf] ljsf; geO;s]sf] cj:yf / s]xL cfof]hgfx¿ ljsf; ;fe]mbf/x¿af6 lgdf{0f ;DkGg u/fO{ ;/sf/nfO{ x:tfGt/0f (Turn key) ug{['kg]{ cfjZostf /x]sf] ;Gbe{df ;f]em} sfof{Gjog x'g] ljsf; ;xfotf klg pkof]u ug{ ;lsg]5 . o;sf nflu lgDgfg';f/sf] gLlt lnOg]5 M@=!)=! hnljB't\, ljB't\ k|;f/0f nfOg, /fhdfu{ lgdf{0f,

/0fgLlts ;8s ;~hfn, k'nx¿, /]Nj], xjfO{ d}bfg, 7"nf l;FrfO / ;'Vvf aGb/ufx, ljz]if cfly{s If]q h:tf pRr k|fyldstfsf demf}nf tyf 7"nf kl/of]hgfx¿df bftfx¿af6 ;f]em} sfof{Gjog x'g] ;xfotf pkof]u ug{ ;lsg]5 .

@=!)=@ ;f]em} sfof{Gjog x'g] kl/of]hgfx¿ /fli6«o ah]6 k|0ffnLdf ;dfj]z ug'{kg]{5 .

@=!)=# o:tf] 9fFrfdf sfof{Gjog x'g] kl/of]hgfx¿sf] ljj/0f ljsf; ;fe]mbf/x¿n] cy{ dGqfnodf /x]sf] ;xfotf Joj:yfkg k|0ffnL (Aid Management Platform, AMP)

df lgoldt¿kdf k|lji6 ug'{kg]{5 .@=!)=$ bftfx¿af6 ;f]em} sfof{Gjog x'g] ljsf; ;xfotf;DaGwL

kl/of]hgfsf] sfof{Gjog ;/sf/L lgsfosf] g]t[Tjdf ul7t kl/of]hgf ;dGjo ;ldlt (Project Steering

Page 161: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷157gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

Committee) sf] lgb]{zgcg';f/ ul/g]5 .@=!)=% o;/L sfof{Gjog ePsf kl/of]hgfx¿sf] vr{sf] cfjlws

ljj/0f bftfx¿n] ;DalGwt dGqfno / cy{ dGqfnodf lgoldt¿kdf k]; ug{'kg]{]5 .

@=!! dfgjLo ;xfotf (Humanitarian Aid) : k|fs[lts k|sf]k, dxfdf/L, vfB c;'/Iff / s'kf]if0f, åGå / z/0fyL{ Joj:yfkg h:tf ljifox¿ ;Daf]wg ug{ dfgjLo ;xfotf kl/rfng ul/g]5 . dfgjLo ;xfotfsf] Joj:yfkg :yflkt cGt/f{li6«o l;4fGtcg';f/ x'g]5 . dfgjLo ;xfotfsf] kl/rfng lgDgfg';f/ x'g]5 M@=!!=! c;n dfgjLo bftfsf l;4fGt (Principles of Good

Donorship)h:tf cGt/f{li6«o c;n cEof; / l;4fGtx¿k|lt dfgjLo ;xof]ubftf k|lta4 /xg]5g\ .

@=!!=@ dfgjLo ;xof]u bftfn] /fli6«o Ifdtf clej[l4 ub}{ ;ª\s6sf] /f]syfd, Go"gLs/0f / ;Daf]wg ug{ tof/L, ;Daf]wg, k'glg{df{0f / k'g:yf{kgf h:tf r/0fx¿df ;/sf/;Fu lgs6df /xL sfo{ ug]{5g\ .

@=!!=# tf]lsPsf] ;/sf/L lgsfo;Fu ;dGjo u/L dfgjLo ;xfotf kf/bzL{ 9ª\un] kl/rfng ug'{kg]{5 .

@=!@ cGt/–;/sf/L ;+o'Qm cfly{s cfof]u (Inter-Governmental Joint

Economic Commission)

@=!@=! cYf{ dGqfnon] OR5's /fi6«;Fu cfly{s ;fe]mbf/Lsf ;DEfJo If]qx¿sf] vf]hL ug]{5 . o:tf] ;fe]mbf/L kf/bzL{ x'g]5 / kf/:kl/s tyf t'ngfTds nfesf] cfwf/df to ul/g]5 . o;sf] sfof{Gjog cGt/–;/sf/L cfly{s cfof]ux¿sf] u7g u/L ul/g]5 .

@=!@=@ o; lsl;dsf] ;fe]mbf/L ljb]zL nufgL tyf k|ljlw x:tfGt/0f gLlt, cf}Bf]lus gLlt, Jofkf/ gLlt / km/flsnf] cfly{s ljsf;, cGt/f{li6«o cfly{s ;DaGw lj:tf/ / /fli6«o lxt k|j4{g ug]{, a}7s / cGo k|ltlqmofx¿ tyf cGo gLltx¿ cg's"n x'g] u/L ul/g]5 .

Page 162: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷158

@=!# blIf0f–blIf0f ;xfotf (South-South Cooperation): blIf0f–blIf0f ;xfotfsf] cjwf/0ffcg'¿k blIf0f If]qsf ;fe]mbf/x¿;Fu pko'Qmtf / cg'ejsf cfwf/df ;xfotf cfbfgk|bfg ug{ / lqe'hLo ;xfotf (Triangular Cooperation) h:tf ;xfotf ;+oGqnfO{ cfkm\gf] lxt cg's"n x'g] u/L pkof]u ug]{ gLlt lnOg]5 . o;cGtu{t ;fs{ (SAARC), laD:6]s (BIMSTEC), o"PgO:Sofk, (UNESCAP), sf]nDaf] Knfg (Colombo Plan) cflb h:tf If]qLo ;+oGq;Fusf] ;xof]u clej[l4 ug{ / cGt/–;/sf/L ;+o'Qm cfly{s cfof]udfkm{t ;xfotf kl/rfng;d]t ug{ ;lsg]5 .

@=!$ lghL If]q;Fu ;fe]mbf/L (Partnership with Private Sector) ;/sf/n] lghL If]qnfO{ ljsf;sf] ;fe]mbf/sf] ¿kdf lnPsf] 5 . ;xfotf k|efjsfl/tf;DaGwL a';fg b:tfj]hn] klg lghL If]qnfO{ ljsf;sf] ;fe]mbf/ dfg]sf] 5 . lghL If]qsf] ;Gbe{df ljsf; ;xfotf kl/rfng ug]{ cfwf/e"t gLltx¿ lgDgfg';f/ x'g]5g\ M@=!$=! ;/sf/n] lghL If]qsf] nufgL cfslif{t ug{ k"jf{wf/

lgdf{0f, nufgLd}qL jftfj/0f l;h{gf tyf ;fj{hlgs j:t' (Public Goods) x¿sf] cfk"lt{df ljsf; ;xfotfsf] pkof]u ug]{5 .

@=!$=@ lghL If]qnfO{ 5flgPsf kl/of]hgfdf ;xnufgLsf lglDt k|f]T;flxt ul/g]5 . ;fj{hlgs–lghL If]qsf] ;fe]mbf/L (PublicPrivate Partnership-PPP) sf] cjwf/0ffnfO{ d2t k'Ug] u/L ;xfotfsf] kl/rfng ul/g]5 .

@=!$=# ljsf; ;xfotfsf] dfWodaf6 ;/sf/ / lghL If]q aLrsf] ;+jfb sfod ug{ g]kfn Jofkf/ d~r h:tf ;+oGqnfO{ k|f]T;flxt ul/g]5,

@=!$=$ ljsf; ;xfotf kl/rfng ubf{ lghL If]qsf] nufgLnfO{ k|lts"n c;/ kfl/g]5}g .

@=!% Jofkf/sf] nflu ;xfotf (Aid for Trade)

@=!%=! ljsf; ;xfotfnfO{ Jofkf/ k|j4{g vf; u/L lgof{t a9fpg d2t k'Ug] u/L kl/rfng ul/g]5 .

@=!%=@ ljsf; ;xfotf kl/rfngnfO{ Jofkf/;DaGwL

Page 163: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷159gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

cj/f]w x6fO{ nufgLd}qL jftfj/0f l;h{gf ug{, ef}lts cfwf/lznfsf] lgdf{0f ug{, ;+:yfut Ifdtf clej[l4 ug{, u}//fh:j cj/f]wx¿ (Non-Tarif Barriers) x6fpg / Jofkf/ ;xhLs/0fsf cGo pkfox¿ cjnDag ug{ pkof]u ul/g]5 .

@=!%=# Jofkf/;Fu ;DalGwt If]qx¿df Ifdtf ljsf;sf lglDt k|fljlws ;xfotf kl/rfng ug{ ;lsg]5 .

efu tLgsfof{Gjog / ;dGjo ;+oGq

#=! ljsf; ;xfotf gLlt sfof{Gjog ;ldlt M of] ljsf; ;xfotf gLlt sfof{Gjogdf dfu{bz{g ug{ Ps pRr:t/sf] æljsf; ;xfotf gLlt sfof{Gjog ;ldltÆ lgDgfg';f/ u7g x'g]5 Mcy{ dGqL cWoIfpkfWoIf, /fli6«o of]hgf cfof]u pkfWoIfd'Vo ;lrj, g]kfn ;/sf/ ;b:oueg{/, g]kfn /fi6« a}+s ;b:o;lrj, cy{ dGqfno ;b:o;lrj, sfg"g, Gofo ;+ljwfg;ef tyf ;+;bLo dfldnf dGqfno ;b:o;lrj, k//fi6« dGqfno ;b:o;lrj, dlxnf afnaflnsf tyf ;dfh sNof0f dGqfno ;b:o;lrj, /fli6«o of]hgf cfof]usf] ;lrjfno ;b:odxfn]vf lgoGqs, dxfn]vf lgoGqssf] sfof{no ;b:o;x;lrj, cGt/f{li6«o cfly{s ;xfotf ;dGjo dxfzfvf, cy{ dGqfno ;b:o–;lrj

#=@ ljsf; ;xfotf gLlt sfof{Gjog ;ldltn] ;Da4tf / ljz]if1tfsf] cfwf/df g]kfn ;/sf/sf cGo dGqfnosf ;lrj jf s'g} lgsfosf

Page 164: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷160

k|ltlglw jf lghL If]q Pjd\ gful/s ;dfhsf k|ltlglwnfO{ ko{j]Ifs jf cfdlGqt ;b:osf] ¿kdf ;ldltsf a}7sx¿df cfdGq0f ug{ ;Sg]5 .

#=# ljsf; ;xfotf gLlt sfof{Gjog ;ldltn] ljsf; ;xfotf gLltsf] k|efjsf/L sfof{Gjogdf dfu{bz{g ug]{5 . ;ldltsf cWoIfn] cfjZostfcg';f/ of] gLlt sfof{Gjogsf] k|ult / sfof{Gjogdf b]vf k/]sf r'gf}tLx¿af/] dlGqkl/ifb\nfO{ hfgsf/L u/fpg]5g\ . ljsf; ;xfotf gLlt sfof{Gjog ;ldltsf] ;lrjfnosf] sfd cy{dGqfnosf] cGt/f{li6«o cfly{s ;xfotf ;dGjo dxfzfvfn] ug]{5 . ;ldltn] cfkm\gf] sfo{ljlw cfkmF} lgwf{/0f ug]{5 . gLlt sfof{Gjogsf l;nl;nfdf cfOkg{ ;Sg] låljwf x6fpg ;ldltn] of] gLltsf] JofVof ug{ ;Sg]5 .

#=$ g]kfn ;/sf/nfO{ cfjZos kg]{ ljsf; ;xfotf kl/rfng ug]{ lhDd]jf/L cy{ dGqfnodf /x]sf] 5 . ;f] dGqfnocGtu{tsf] cGt/f{li6«o cfly{s ;xfotf ;dGjo dxfzfvf ljsf; ;xfotf ;dGjosf] s]Gb|laGb' (Focal point) /xg] 5 . s'g} klg ;/sf/L lgsfoaf6 cy{ dGqfnosf] k"j{:jLs[lt a]u/ j}b]lzs ;xfotfsf] vf]hL ug]{ jf ;xfotfsf] nflu cg'/f]w ug]{, k|:tfj /fVg], k|fyldstf;DaGwL hfgsf/L lbg], cfof]hgfsf] cjwf/0ff kq Pjd\ k|:tfj;lxt kqfrf/ ug]{ tyf ;dembf/Lkq jf ;Demf}tfdf x:tfIf/ ug]{h:tf s'g} klg sfo{ ul/g]5}g . ;fy} ljsf; ;fe]mbf/x¿n] klg ;xfotf k|:tfj ubf{ jf ;xfotf kl/rfng;DaGwdf g]kfn ;/sf/sf s'g} klg lgsfo;Fu kqfrf/ ubf{ cy{ dGqfnodfkm{t dfq ug'{kg]{ 5 . g]kfn ;/sf/sf lgsfox¿n] ljsf; cfof]hgfx¿sf] k|:tfj ubf{ /fli6«o of]hgf cfof]usf] ;xdlt lng'kg]{5 .

#=% cy{ dGqfnosf] k"j{:jLs[lt a]u/ ljsf; ;xfotf ;+nUg sfo{qmd / cfof]hgfaf6 vr{ Joxf]g{] u/L / /fli6«o tyf cGt/f{li6«o u}/;/sf/L ;+:yf, :jb]zL tyf ljb]zL k/fdz{bftf÷7]s]bf/sf] lgdGq0fdf ;fj{hlgs kb wf/0f u/]sf] s'g}klg txsf] kbflwsf/Laf6 j}b]lzs e|d0f ug{ kfOg]5}g .

#=^ ;/sf/–ljsf; ;fe]mbf/ ;+o'Qm ;+oGq

Page 165: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷161gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

#=^=! g]kfn ljsf; d~r (Nepal Development Forum) g]kfn ljsf; d~r g]kfn ;/sf/ / ljsf; ;fe]mbf/aLr cfjlws of]hgf, ljsf; /0fgLlt, k|fyldstf / /fli6«o ljsf; glthf vfsf h:tf ljifodf 5nkmn x'g] pRr txsf] ;+jfb d~r xf] . of] d~rn] ;/sf/ / ljsf; ;fe]mbf/n] ;+o'Qm ¿kdf cl3 a9fPsf gLlt / ;'wf/sf sfo{ of]hgfsf] ;dLIff ug]{5 . d~rn] g]kfndf ljsf; ;xfotfsf] k|efjsfl/tf, k"jf{g'dfg / bftfx¿af6 x'g] ;xof]usf k|lta4tfsf] 3f]if0ff (Pledging) sf ljifodf ;d]t 5nkmn ub{5 . of] d~rn] ;/sf/ / ljsf; ;fe]mbf/;Fu} a;L j[xQ/¿kdf ;xfotf kl/rfng gLltdf 5nkmn ug]{ / kl/of]hgf÷sfo{qmdsf] sfof{Gjogdf ;'wf/ Nofpg sfo{qmdsf] 3f]if0ff ug]{5 . g]kfn ljsf; d~rsf] a}7s cfjZostfcg';f/ cfof]hgf ul/g]5 .

#=^=@ :yfgLo ljsf; ;fe]mbf/ a}7s (Local Development Partners

Meeting) : :yfgLo ljsf; ;fe]mbf/ a}7s ;fdfGotofM k|To]s rf/ dlxgfsf] cGt/fndf cfof]hgf ul/g]5 . of] ;+oGqn] :yfgLo¿kdf sfo{/t ljsf; ;fe]mbf/ / ;/sf/sf aLr ljsf; ;xfotf gLlt sfof{Gjog Pjd\ ;xfotf kl/rfng;DaGwdf cfOkg]{ ;d:ofsf ljifodf lgoldt ;+jfb / ;dGjo ug]{ d~rsf] ¿kdf sfo{ ub{5 .

#=^=# cfof]hgf sfof{Gjog k|ult ;dLIff ;+oGq (Nepal Portfolio

Performance Review) of] a}7s ;/sf/sf] g]t[Tjdf jif{sf] Ps k6s a:b5 . o;df ;a} ljsf; ;fe]mbf/x¿n] :j]lR5s¿kdf efu lng kfpg]5g\ . a}7sdf ljsf; ;fe]mbf/sf] ;xof]udf g]kfndf ;~rflnt sfo{qmd÷kl/of]hgf sfof{Gjogsf ljifox¿df ;dLIff u/L cfof]hgf sfof{GjognfO{ ;3fp k'¥ofpg] u/L ;'wf/sf] sfo{of]hgf tof/ ul/g]5 . ;fy}, of] d~rn] :yfgLo ljsf; ;fe]mbf/ / ;/sf/aLr kf/:kfl/s hjfkmb]lxtf (Mutual Accountability) clej[l4 ug]{ ;+oGqsf] ¿kdf klg sfo{ ug]{5 .

#=& ;+o'Qm If]qut ;dLIff (Joint Sectoral Review) ;/sf/ / ljsf; ;fe]mbf/aLr If]qut of]hgf, gLlt / sfo{qmdx¿sf] sfof{Gjog, cg'udg / ;dGjosf nflu o:tf a}7sx¿ a:g]5g\ . If]qut dGqfnox¿n] o:tf a}7sx¿sf] g]t[Tj ug]{5g\ .

Page 166: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷162

#=* :yfgLo:t/sf] ;+o'Qm ;dLIff (Joint Local Level Review)

#=*=! :yfgLo lgsfox¿n] sfof{Gjog u/]sf ljsf; sfo{qmdx¿sf] ;DaGwdf ;dLIff ug{ :yfgLo:t/df ;+o'Qm ;dLIff ul/g]5 . ;fdfGotofM o:tf] ;dLIffsf] ;dGjo lhNnf ljsf; ;ldltn] ug]{5 .

#=*=@ ;xfotf k|efjsfl/tfsf ljifodf :yfgLo:t/df ;'Nemg g;s]sf ljjfbx¿sf] ;dfwfg / lgb]{zgsf nflu cy{ dGqfnodf hfgsf/L u/fpg' kg]{5 . o;sf] nflu ;fdfGo dfu{bz{g cy{ dGqfnosf] cGt/f{li6«o cfly{s ;xfotf ;dGjo dxfzfvfn] ug]{5 .

#=( ljsf; ;fe]mbf/x¿sf] lhDd]jf/L#=(=! ljsf; ;fe]mbf/x¿n] ljsf; ;xfotfnfO{ /fli6«o ljsf;

of]hgf / k|fyldstf;Fu cfa4 u/fpg'kg]{5 .#=(=@ ljsf; ;fe]mbf/x¿ g]kfnn] g]t[Tj lnPsf] ;dGjo ;+oGqdf

;xefuL x'g]5g\ .#=(=# ljsf; ;fe]mbf/x¿n] ;Dej eP;Dd lgM;t{ ;xfotf

k|jflxt ug]{5g\ .#=(=$ ;a} vfnsf ljsf; ;xfotfnfO{ /fli6«o / If]qut ljsf;

9fFrf;Fu cfa4 u/L :ki6 glthf k|fKt x'g] lsl;dn] kl/rfng ug{ ljsf; ;fe]mbf/x¿n] k|fyldstf lbg]5g\ .

#=(=% ljsf; ;fe]mbf/x¿n] ;a} lsl;dsf ;xfotf;DaGwL ;"rgfx¿ k"jf{g'dfg ug{ ;lsg] u/L cu|Ld¿kdf ;xfotf ;"rgf k|0ffnL (Aid Management Platform-AMP) df pknAw u/fpg]5g\ .

#=(=^ ljsf; ;fe]mbf/n] ;xfotfsf] sf/f]af/ vr{ 36fpg ;xfotfsf] v08Ls/0f /f]Sg] sfddf ;3fpg] 5g\ / ljutsf] If]qJofkL ;xfotf sfo{qmd (SWAp) sfof{Gjogsf] cg'ejsf cfwf/df cGo If]qdf klg lj:tf/ ug{ ;3fp k'¥ofpg]5g\ .

#=(=& ljsf; ;fe]mbf/n] g]kfnnfO{ k|bfg ug]{ ljsf; ;xfotfsf] kl/rfng g]kfnsf] /fli6«o ah]6 k|0ffnLdfkm{t ug{ k|fyldstf lbg]5g\ .

Page 167: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷163gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

#=(=* /fli6«o k|0ffnLsf] kl/lweGbf aflx/ uP/ ;dfgfGt/ sfof{Gjog PsfO v8f u/L ;/sf/L ;+:yfsf] e"ldsf / IfdtfnfO{ Go"g kfg]{ sfd ug]{ 5}gg\ .

#=(=( ljsf; ;fe]mbf/n] ;+o'Qm ld;g / ;+o'Qm ljZn]if0ffTds cWoogsf] sfo{nfO{ k|efjsf/L agfpg]5g\ .

#=(=!) ljsf; ;fe]mbf/x¿n] ljsf; ;xfotf k|jfx ubf{ cy{ dGqfnodfkm{t dfq ug]{5g\ .

#=!) ljsf; ;fe]mbf/x¿sf] sfo{If]q ljefhg (Division of Works): ljsf; ;fe]mbf/x¿n] cf–cfkm\gf] t'ngfTds ljz]if1tf (Comparative Expertise), / ljutsf] ;+nUgtfsf cfwf/df cfk;L ;xdltdf ;xof]usf ljifout If]qx¿ ljefhg u/L ;xfotf k|bfg ug]{5g\ .

#=!! ;xfotf k|efjsfl/tf / ;'wf/k|lt ;/sf/sf] k|lta4tf#=!!=! ;/sf/n] ;xfotf kl/rfng ubf{ ;dfj]zL ljsf;,

;xfotfsf] kf/blz{tf, blIf0f–blIf0f ;xfotf, gful/s ;dfhsf] ;+nUgtf, n}ª\lus ;dfgtf, hnjfo' kl/jt{g, k|sf]k Go"gLs/0f / pQd glthfnfO{ dxŒj lbg]5 .

#=!!=@ ;/sf/n] ljsf; ;xfotf kl/rfng ubf{ ;'zf;g (Good

Governance) sf] k|Tofe"lt / e|i6«frf/lj?4 z"Go ;xgzLntf (Zero tolerance) sf] gLlt cjnDag ug]{5 .

#=!!=# ;/sf/n] k"jf{wf/ ljsf;df k|ToIf ;/f]sf/ /fVg] g]kfn ;/sf/sf lgsfo jf ;f];Fu cfa4 ;+:yfx¿df ;+:yfut ;'wf/ Pjd\ Ifdtf ljsf;sf sfo{qmdx¿ nfu" ug]{5 .

#=!!=$ g]kfn cGt/f{li6«o ;xfotf k|efjsfl/tfsf] ;fe]mbf/L / cg'udgdf ;xefuL x'g k|lta4 5 .

#=!!=% ;/sf/n] ;DefJo ljQLo hf]lvd sd ug{ / vl/b k|0ffnL;lxt ;fj{hlgs ljQLo Joj:yfkg (Public Financial Management) df ;'wf/ ug{ sfo{qmdx¿ nfu" ug]{5 .

#=!!=^ /fli6«o Ifdtf j[l4 u/L cfof]hgfsf] sf/f]af/ vr{ (Transaction

Cost) 36fpg / lbuf]kg sfod ug{ ;/sf/ sl6a4 5 .#=!!=& ljsf; ;fe]mbf/x¿;Fu ;xsfo{ u/L ;xfotf sfof{Gjogdf

Page 168: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷164

;'wf/ NofOg]5 .#=!!=* bf]>f] ;fj{hlgs vr{ / ljQLo hjfkmb]lxtf (Public

Expenditure and Financial Accountability-PEFA) d"Nofª\sgsf ;'emfjx¿ sfof{Gjog ug{ ;/sf/ k|lta4 5 .

#=!!=( ;fj{hlgs ;]jf k|jfxsf] k|lqmofnfO{ ;/nLs/0f ug{ / vr{sf] u'0f:t/df ;'wf/ Nofpg ;/sf/ k|lta4 5 .

#=!!=!) kf/blz{tf / hjfkmb]lxtf ;'lglZrt ug{ ;/sf/n] ;xfotf Joj:yfkg ;"rgf k|0ffnL (Aid Management Platform-

AMP) df pknAw ;xfotf;DaGwL ;"rgf ;fj{hlgs ¿kdf pknAw u/fpg]5 .

efu rf/s/5'6 tyf k|j]zf1f;DaGwL Joj:yf

!= ljsf; ;xfotfsf] /sd s/ ltg]{ k|of]hgsf] nflu pkof]u ul/g]5}g .

@= ;Demf}tfdf ePsf] s/5'6sf] Joj:yfadf]lhd s/ k|of]hgsf] nflu cfjZos kg]{ /sd g]kfn ;/sf/sf] cfGtl/s ;|f]taf6 Joxf]g]{ k|aGw ldnfOg]5 .

#= ;Demf}tfd} pNn]v ePsf] cj:yf / cfGtl/s ;|f]taf6 k|jGw ug{ g;lsPsf kl/of]hgfx¿sf] xsdf k|rlnt sfg'gsf] cwLgdf /xL s/ 5'6 k|bfg ug{ ;lsg]5 . t/ :yfgLo vl/bdf lt/]sf] d"No clej[l4 s/5'6sf] nflu eg] d"No clej[l4 s/ P]gadf]lhd s/ lkmtf{ k|lqmof cjnDag ul/g]5 .

$= cfo tyf d'gfkmfdf nfUg] s/ ljsf; ;xfotfsf] c+z gdflgg] x'Fbf o; ;DaGwdf k|rlnt s/;DaGwL sfg'g nfu" x'g]5 .

%= ljsf; ;xfotf ;+nUg ePsf] cfof]hgfdf sfd ug]{ ljb]zL sfdbf/, sd{rf/L / ltgsf cfl>tnfO{ lgMz'Ns u}/ko{6sLo k|j]zf1f pknAw u/fOg]5 .

^= 5'§} ;Demf}tfcGtu{t g]kfndf sfd ug]{ ljb]zL :jo+;]jsx¿nfO{ lgMz'Ns u}/ko{6sLo k|j]zf1f pknAw u/fOg]5 .

Page 169: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷165gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

efu kf“rcfufdL sfo{lbzf

!= ljsf; ;xfotfsf] kl/rfng cfly{s–;fdflhs ljsf;sf nflu tTsfn /x]sf] ;fwgsf] Go"gtf k"lt{ ug{sf] nflu ul/g]5 . /fli6«o k|fyldstfdf cfwfl/t /x]/ 5gf}6k"0f{ tl/sfn] o;sf] pkof]u ug{ / ;xfotf kl/rfng ubf{ d'n'ssf] cfGtl/s /fh:j clej[l4df of]ubfg k'Ug] / cfTdlge{/ cy{tGq lgdf{0f x'g] u/L ul/g]5 . k|:t't gLlt dftxt /xL ljsf; ;xfotfsf] k|efjsf/L kl/rfngaf6 g]kfnn] lnPsf] nIocg';f/ ;g\ @)@@ ;Dddf clt sd ljsl;t /fi6«x¿sf] ;"rLaf6 d'Qm x'g ;lsg]5 . kmn:j¿k ljsf; ;xfotf k|ltsf] lge{/tf qmdzM 36fpFb} cfTdlge{/ cy{tGq lgdf{0ftkm{ cufl8 a9\g ;lsg]5 .

@= of] gLlt sfof{Gjogsf] cfjlws d"Nofª\sg ul/g]5 . d"Nofª\sgaf6 k|fKt ;'emfjsf] cfwf/df of] gLltdf ;fdlos kl/dfh{g ub}{ nlug] 5 .

efu 5vf/]hL / arfp

!= ljsf; ;xfotf gLlt, @)&! nfu" ePsf] ldltaf6 j}b]lzs ;xfotf gLlt, @)%( vf/]h ul/Psf] 5 .

@= j}b]lzs ;xfotf gLlt, @)%( adf]lhd eP u/]sf ;Dk"0f{ sfo{x¿ o;} gLltcGtu{t eP u/]sf] dflgg]5 .

Page 170: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷166

Page 171: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷167gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

e"–pkof]u gLlt, @)&@

!= k[i7e"ld/fHosf] ;Lldt e"ld / e"ld>f]tsf] ;+/If0f, ;d'lrt pkof]u / k|efjsf/L

Joj:yfkg;DaGwL sfo{nfO{ dfu{ lgb]{zg ug{ th'{df ul/Psf] gLltut b:tfj]h e"–pkof]u gLlt xf] . e"ld tyf e"ld>f]tsf] ;+/If0f, pkof]u / Joj:yfkgsf nflu cfjZos kg]{ sfg'gL Pjd\ ;+:yfut Joj:yf o;} gLltsf] cfwf/df ul/G5 . o; gLltn] e"ld tyf e"ld>f]tsf] pkof]uaf6 k|fKt x'g] nfenfO{ Gofof]lrt 9ª\uaf6 ljj/0f ug{ ;Sg] cj:yf l;h{gf ub{5 .

g]kfnsf] ;Gbe{df a9\bf] hg;ª\Vof, cfGtl/s a;fOF ;/fO, cJojl:yt / a9\bf] zx/Ls/0fnufotsf sf/0fn] s[lifof]Uo hldg, jghª\un, ;/sf/L, ;fj{hlgs hUuf tyf ljleGg k|fs[lts >f]tx¿sf cltqmd0f x'g uO{ ;f]sf] ;+/If0f ug]{ sfo{ r'gf}tLk"0f{ aGb} uPsf] 5 . ef}uf]lns / ef}ule{s cj:yf Pjd\ kof{j/0fLo kl/jt{gsf] c;/n] e"IfoLs/0f af9L klx/f] h:tf ljkb\x¿sf] hf]lvd al9/x]sf] 5 . o;af6 vfB;'/Iff ;'/lIft a;f]af;, jftfj/0fLo ;Gt'ng / lbuf] ljsf;df r'gf}tL b]vfk/]sf] 5 . o; k|sf/sf hf]lvd / r'gf}tLsf] Joj:yfkg ug{ g]kfn ;/sf/ dlGqkl/ifb\af6 lj=;+= @)^( ;fndf /fli6«o e"pkof]u gLlt, @)^( hf/L ul/of] .

/fli6« e"–pkof]u gLlt, @)^( n] vfB ;'/Iffsf] ;'lglZrttfsf] nflu s[lifof]Uo e"ldsf] ;+/If0fnfO{ k|fyldstf lbPsf] 5 . @)&@ ;fn j}zfv !@ ut]sf] ljgf;sf/L e"sDk / tTkZrft\sf k/fsDkx¿n] hf]lvd/lxt Pj+ ;'/lIft a;f]af; Joj:yfkg ug]{ ljifonfO{ phfu/ u/]sf] 5 . ;fy} k|fs[lts ljkb\\hGo If]qx¿sf] klxrfg u/L tL If]qx¿df lgb]{lzt lqmofsnfk dfq ;~rfngg ug'{kg]{ r]tgf k}bf u/]sf] 5 . ef}lts k"jf{wf/x¿sf] ljsf; ubf{ e"sDknufotsf k|fs[lts ljkb\\ / dfgj l;lh{t hf]lvx¿sf] ;DefjgfnfO{ ;d]t Wofg lbg'kg]{ cfjZostf dx;'; ePsf] 5 . oL ;a} ;d;fdlos ljifox¿nfO{ bL3{sfnLg ¿kdf ;Daf]wg ug{ /fli6«o e"–pkof]u gLlt, @)^( nfO{ k'g/fjnf]sg u/L e"–pkof]u gLlt, @)&@ th'{df ul/Psf] 5 .

Page 172: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷168

@= ;d:of, r'gf}tL / cj;/@=! ;d:of

s_ s[lifof]Uo e"ldsf] u}/s[lif k|of]hgdf a9\bf] k|of]u, clwsf+z s[lifof]Uo e"ld afem} /xg', clgolGqt v08Ls0f a9\b} hfg'n] s[lif pTkfbg / pTkfbsŒjdf x|f; cfpFbf vfB ;'/Iffdf k|lts"n k|efj k/]sf] .

v_ e"ldsf] j}1flgs juL{s/0f, ljsf; / Joj:yfkg x'g g;Sbf hgwgsf] ;+/If0f / ljkb\\ Joj:yfkg sfo{ hl6n aGb} uPsf] .

u_ cfGtl/s a;fO ;/fO cJojl;yt a;f]af; / zx/Ls/0fsf sf/0f s[lifof]Uo e"ld 36\b} uPsf], ;/sf/L ;fj{hlgs / jgIf]qsf hUufdf cltqmd0f ug]{ k|j[lQ a9\b} uPsf] .

3_ jftfj/0f k|b"if0f / hnjfo' kl/jt{gsf sf/0f e"Ifo, af9L, klx/f], d?e"lds/0fnufotsf ljkb\ a9\g uO{ jftfj/0f ljgfz / h}ljs ljljwtfdf c;Gt'ng / jg hª\unnufotsf k|fs[lts ;|f]tdf x|f; x'Fb} cfPsf] .

ª_ lxdfnL pRr kxf8L / r'/] If]qsf] plrt ;+/If0f x'g g;Sbf ;f] If]qnufot tNnf] t6Lo If]qdf gsf/fTds k|efj b]lvg yfn]sf] .

r_ zx/L If]qdf v'nf :yfgsf] cefj x'Fb} uPsf] .

@=@ r'gf}tLs_ e"ldsf] j}1flgs juL{s/0f u/L lglb{i6 pkof]udf e"ldsf] ;d'lrt

pkof]u ug]{ k4lt ljsf; ug]{ .v_ e"ld / e"ld;|f]tsf] lbuf] pkof]u / Joj:yfkg ax';/f]sf/sf]

ljifo ePsf]n] ;/f]sf/jfnf lgsfosf] ;+:yfut / ;dGjofTds lqmofzLntf ;'lglZrt ug]{ .

u_ s[lifof]Uo e"ldsf] ;+/If0f / Joj:yfkg u/L s[lif pTkfbg / pTkfbsTj j[l4 ub}{ vfB ;'/Iffsf] k|Tofe"lt ug]{ .

3_ :jR5, ;'Gb/ ;'ljwf ;DkGg ;'/lIft a:tL ljsf; of]hgfa4 / lbuf] zx/Ls/0f tyf ef}lts k"jf{wf/ ljsf;sf] nflu e"ldsf] ;d'lrt pkof]u ug]{ .

ª_ hnjfo' kl/jt{g c;/, k|fs[lts ljkb\ / dfgj l;lh{t hf]lvd Go"gLs0f h}ljs ljljwtf / jftfj/0f ;+/If0fsf nflu jg hª\un Pj+ xl/t If]q, dgf]/~hg:yn Pj+ v'nf If]q, hn Pj+ l;d;f/ If]qsf] ;+/If0f / ljsf; tyf Joj:yfkg ug]{ .

Page 173: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷169gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

r_ ;Dk"0f{ e"–efusf] lsQfgfkL ;DkGg u/L e"ld nut tof/ ug]{ sfo{ afsL /x]sf] ;Gbe{df e"–pkof]u If]q juL{s/0f u/L k|To]s lsQfdf lglb{i6 e"–pkof]u If]q pNn]v ug]{ .

5_ e"–pkof]u sfof{Gjogsf] nflu sfg'g th'{df / ;ª\u7g ;+/rgf lgdf{0f u/L k|efjsf/L ¿kdf nfu" ug]{ .

@=# cj;/s_ s[lifof]Uo e"ldsf] ;+/If0f Pj+ ;d'lrt pkof]u u/L vfB ;'/Iff

;'lglZrt ug{ /fhgLlts bnx¿, gful/s ;dfhnufot ;a} ;/f]sf/jfnfx¿sf] k|lta4tf a9]sf] .

v_ af9L klx/f] / e"sDknufotsf k|fs[lts ljkb\ tyf dfgj l;lh{t hf]lvdaf6 :jR5 ;'Gb/ ;'ljwf ;DkGg a:tL ljsf; of]hgfa4 / lbuf] zx/Ls/0f ug]{tkm{ cfd rf;f] /x]sf] .

u_ e"ld>f]t / k|fs[lts ;Dkbfx¿sf] ;+/If0f / ljsf; ug{ :yfgLo:t/df r]tgfsf] :t/ pT;fxhgs /x]sf] .

3_ k|ljlwo'Qm e"–pkof]u ;"rgf k|0ffnLsf] ljsf; / kx'Fr :yfkgf u/L e"ldsf] juL{s/0f, e"–pkof]u of]hgf th'{df tyf sfof{Gjog ug]{ cj;/ l;h{gf ePsf] .

ª_ ljgfzsf/L e"sDkkZrft\ e"–pkof]u gLltsf] ;dGjofTds ¿kdf k|efjsf/L sfof{Gjog ug]{ cj;/ l;h{gf ePsf] .

r_ e"ld / e"ld>f]tsf] ;d'lrt pkof]u / Joj:yfkgaf6 jftfj/0f / ef}lts k"jf{wf/ ljsf;aLr ;Gt'ng sfod /fVb} lbuf] ljsf;sf nIo xfl;n u/L d'n'snfO{ ;d[4 agfpg] cj;/ /x]sf] .

#= gLlt th'{dfsf k|d'v cfwf/x¿s_ ;+j}wflgs cfwf/

e"–pkof]u gLltsf] cjnDag u/L e"ldsf] Joj:yfkg / s[lifsf] Jofj;flos/0f, cf}Bf]lusLs/0f, ljljwLs/0f / cfw'lgsLs/0f ug]{ eGg] g]kfnsf] ;+ljwfgsf] efu $ /fHosf lgb]{zs l;4fGt tyf bfloTjcGtu{t wf/f %! sf] v08 -ª_ s[lif / e"ld;'wf/;DaGwL gLltsf] pk v08-#_ sf] efjgf / dd{nfO{ e"–pkof]u gLlt th'{dfsf] d'Vo cfwf/sf ¿kdf lnOPsf] .

Page 174: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷170

v_ e"–pkof]u If]q juL{s/0fsf] l;4fGte"pkof]u If]q lgwf{/0f ubf{ k/Dk/f ;xof]uL e"–pkof]unfO{ k|f]T;flxt ug]{ Promotion complementary land use k|lt:kwL{ e"–pkof]unfO{ ;Gt'lnt /fVg] Maintaining competitive land use / k/:k/ lj/f]wL e"–pkof]unfO{ lg?T;flxt ug]{ Avoiding confl icting land use l;4fGtnfO{ e"–pkof]u If]q juL{s/0fsf] cfwf/ lnOPsf] 5 .

u_ /fli6«o cfjZostfe"ld / e"ld>f]tsf] ;d'lrt k|of]uaf6 jftjf0f / ljsf;aLr ;Gt'ng sfod /fvL jftfj/0f d}qL ljsf; lgdf{0f sfo{ ;'lglZrt ug{ :jR5, ;'Gb/, ;'ljwf ;DkGg a:tL ljsf; ug{ of]hgfa4 / lbuf] zx/Ls/0f ug{ /fi6«sf] ;du| If]qut ljsf; of]hgfx¿nfO{ txut e"–pkof]u of]hgfsf cfwf/df th'{df / sfof{Gjog u/L lbuf] / ;dfj]zL cfly{s j[l4 xfl;n ug{ .

3_ cGt/f{li6«o k|lta4tfcGt/f{li6«o k|lta4tfcg';f/ lbuf] ljsf;sf nIox¿ k|fKt ug{ ;+o'Qm /fi6« ;ª\3åf/f kl/nlIft ;a}sf nflu ;'/lIft, dof{lbt / ;'ljwf ;DkGg cfjf;sf] Joj:yf ug{, h}ljs ljljwtf ;+/If0f ug{, d?e"dLs/0flj?4sf] cleofg ;~rfng ug{ / hnjfo' kl/jt{gaf6 x'g] hf]lvdx¿ Go"gLs/0f ug{ cfjZos tof/L ug{ .

ª_ dlGql/ifb\ ÷cfof]u÷ ;ldltsf dfu{ lgb]{zg tyf ;'emfjc_ Joj:yflksf ;+;b\sf] a}7saf6 @)&@ j}zfv #) ut]sf]

;ª\sNk k|:tfjsf cfwf/df g]kfn ;/sf/n] th'{df u/]sf] æe"sDkf]Q/ k|ltsfo{ tyf k'gnf{e PsLs[t sfo{of]hgf @)&@ sf] a'Fbf g+= @! cg';f/ /fli6«o e"–pkof]u gLlt, @)^( sf] kg/fjnf]sg ug]{;DaGwL lgb]{zg .

cf_ Joj:yflksf ;+;b\ s[lif tyf hn;|f]t ;ldltsf] ldlt @)&@÷@÷@( sf] /fli6«o e"–pkof]u gLlt, @)^( k'g/fjnf]sg ug]{;DaGwL lgb]{zg .

O_ ljutsf pRr:t/Lo e"ld;'wf/ cfof]ux¿sf k|ltj]bgdf plNnlvt e"–pkof]u tyf e"ld Joj:yfkg;DaGwL ;'emfjx¿ .

r_ e"ld;'wf/ tyf Joj:yf dGqfnosf] bL3{sfnLg dfu{lrqvfB ;'/Iff, ;'/lIft a;f]af; / ;Gt'lnt jftfj/0fLo ljsf;sf]

Page 175: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷171gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

;'lglZrttfsf nflu e"ld tyf e"ld;|f]tsf] ;d'lrt pkof]u / lbuf] Joj:yfkg ug]{ ;Gbe{df e"ld;'wf/ tyf Joj:yf dGqfnon] lnPsf] bL3{sfnLg dfu{lrq .

$= gLltsf] ;ª\lIfKt gfd / k|f/De!= o; gLltsf] gfd æe"–pkof]u gLlt, @)&@Æ /x]sf] 5 .@= of] gLlt g]kfn ;/sf/ dlGqkl/ifbaf6 :jLs[t ePsf] ldltb]lv nfu"

x'g]5 .

%= bL3{sfnLg b[li6sf]0fpknAw e"ld / e"ld>f]tsf] ;d'lrt Optimum pkof]u u/L lbuf] ¿kdf ;fdflhs, cfly{s tyf jftfj/0fLo ljsf; / ;d[l4 xfl;n ug]{ .

^= nIoe"–pkof]u of]hgfaf6 lgb]{lzt e"–pkof]u k4ltsf] ljsf; ub}{ e"ldsf] lbuf] Joj:yfkg ug{] .

&= p2]Zo!= /fi6«sf] ;du| e"ldnfO{ ljleGg e"–pkof]usf If]qx¿ Land Use Zone

df juL{s/0f ug]{ .@= txut -;ª\3Lo, k|fb]lzs / :yfgLo_ e"–pkof]u of]hgf Land Use

Plan th'{df ug]{ .#= s[life"ldsf] ;+/If0f, :jR5, ;'Gb/, ;'ljwf ;DkGg a:tL ljsf; / lbuf]

of]hgfa4 zx/Ls/0f, jg If]q, k|fs[lts ;Dkbf, h}ljs ljljwtf Pjd\ P]ltxfl;s, ;f+:s[lts, wfld{s k'/ftflŒjs tyf ;fdl/s dxTjsf If]qsf] ;+/If0fsf nflu e"–pkof]u of]hgfsf] cfwf/df e"ld tyf e"ld>f]tsf] pkof]u ;'lglZrt ug]{ .

$= k|fs[lts / dfgj l;lh{t k|sf]khGo hf]lvx¿sf] Go"gLs/0f ug]{ .%= lsQfdf cfwfl/t e"ld nut tof/ u/L lglb{i6 pkof]usf] cfwf/df

e"ldsf] Go"gtd d"Nofª\sg Pjd\ k|ultzLn s/ k|0ffnL lgwf{/0f u/L sfof{Gjog ug]{ .

Page 176: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷172

*= gLlt tyf /0fgLltplNnlvt bL3{sfnLg b[li6sf]0f, nIo tyf p2]Zo xfl;n ug{ b]xfosf gLlt tyf /0fgLlt cjnDag ul/g]5 MgLlt ! M /fi6«sf] ;du| cfwf/e"t ¿kdf b]xfosf ljleGg e"–pkof]usf

If]qx¿ Land Use Zone df juL{s/0f ul/g]5 . e"–pkof]usf If]qx¿nfO{ cfjZostfcg';f/ pkIf]qx¿df juL{s/0f ul/g]5 .s_ s[lif If]qv_ cfjf;Lo If]qu_ Jofj;flos If]q3_ cf}Bf]lus If]qª_ vfgL tyf vlgh If]qr_ ;f+:s[lts tyf k'/ftflŒjs If]q5_ gbL tyf tfn tn}of If]qh_ jg If]qem_ ;fj{hlgs pkof]u tyf v'nf If]q`_ lgdf{0f ;fdu|L -9'ª\uf, afn'jf, lu6L_ pTvgg If]q6_ cfjZostfcg';f/ tf]lsPsf cGo If]q .

:ki6Ls/0fM ljgfzsf/L :j¿ksf e"sDk, af9L, klx/f]nufotsf k|fs[lts ljkb\n] PseGbf a9L e"–pkof]usf If]qx¿df k|lts"n c;/ kfg]{ ePsf]n] ef}ule{s cWoogsf cfwf/df hf]lvd If]qsf] klxrfg u/L a:tL, zx/ jf k"jf{wf/ ljsf; lgdf{0fnfO{ e"sDk k|lt/f]wfTds tj/af6 lbuf] ¿kdf ;'/lIft t'Nofpg o:tf hf]lvd If]q e"–pkof]u gS;fdf hgfOg]5 .

/0fgLlt != e"–pkof]u If]q lgwf{/0f Land Use Zoning sf d'Vo cfwf/x¿ b]xfoadf]lhd x'g]5g\Ms_ e"–agf}6 Ifdtf / pko'Qmtfsf] cfwf/ e"–agf}6 -ef}uf]lns Pjd\ ef}ule{s_ Ifdtf

/ pko'QmtfnfO{ e"–pkof]u If]q lgwf{/0fsf] k|d'v cfwf/ dflgg]5 .

v_ df}h'bf e"–pkof]usf] cfwf/ :yfg ljz]ifsf] xfn df}h'bf e"–pkof]u, e"

Page 177: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷173gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

agf}6, Ifdtf / pko'Qmtfcg';f/ /x]sf] ePdf ;f] :yfgsf] xsdf ;f]xL cfwf/df e"–pkof]u If]q lgwf{/0f ul/g]5 .

u_ cfjZostfsf] cfwf/M /fHon] ;fj{hlgs lxt tyf ef}lts k"jf{wf/

ljsf;sf] nflu s'g} hUufnfO{ lglb{i6 pkof]ueGbf km/s pkof]udf k|of]u ug'{kg]{ cj:yf cfPdf ;f]adf]lhd pkof]u ug{ ;Sg] u/L e"–pkof]u If]q lgwf{/0f ul/g]5 .

/0fgLlt @= zx/L If]qdf t'ngfTds ;+j]bgzLntfnfO{ Wofgdf /fvL ;'Id juL{s/0f Micro zoning u/L e"–pkof]usf pk If]q lgwf{/0f ul/g]5 .

gLlt @M ;ª\3Lo ;+/rgf cg's"n txut -;ª\3Lo, k|fb]lzs / :yfgLo_ e"–pkof]u of]hgfx¿ th'{df u/L nfu" ul/g]5 ./0fgLlt != ;ª\3Lo e"–pkof]u of]hgf Federal Land Use

Plan th'{df ubf{ /fli6«o k|fyldstf / gLltcg'¿k th'{df ul/g]5 .

/0fgLlt @= ;ª\3Lo e"–pkof]u of]hgfnfO{ dfu{ lgb]{zgsf ¿kdf lnO{ If]qut / ljifout of]hgfx¿ th'{df / sfof{Gjog ul/g]5 .

/0fgLlt #= e"–pkof]u of]hgf th'{df ubf{ b]xfosf ljifox¿df Wofg lbOg]5 Ms_ s[lif If]qsf] ;+/If0fsf ;fy} e"ldsf] v08Ls/

0fnfO{ Jojl:yt ug]{ .v_ :jR5, ;'Gb/, ;'ljwf ;DkGg, ;'/lIft a:tL

ljsf;, lbuf] / of]hgfa4 zx/Ls0f ;'lglZrt ug]{ .

u_ ef}lts k"jf{wf/ ljsf; / jftfj/0faLr ;Gt'ng sfod ug]{ .

3_ P]ltxfl;s, wfld{s, ;f+:s[lts / ko{6sLo If]qx¿sf] ;+/If0f ug]{ .

ª_ ef}uf]lns Pjd\ ef}ule{s cWoogsf cfwf/df

Page 178: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷174

;a} k|sf/sf hf]lvdo'Qm If]q klxrfg ug]{ .r_ pkof]udf g/x]sf], Go"g pkof]udf /x]sf],

b'?kof]u e}/x]sf] jf bf]xg e}/x]sf] e"ldnfO{ ;d'lrt k|of]udf Nofpg] .

5_ h}ljs ljljwtfsf] ;+/If0f tyf ;+j4{g ;'lglZrt ug]{ .

h_ hnjfo' kl/jt{gsf] c;/nfO{ Go"gLs/0f ug]{ .

em_ cf}Bf]lus, jfl0fHo Pjd\ Jofj;flos If]qsf] cJojl:yt ljsf; / lj:tf/nfO{ lgoGq0f ug]{ .

`_ zx/L jf u|fdL0f If]qsf] cfjf;Lo If]qdf Go"gtd xl/t If]q, v'nf If]q, pBfg, v]nd}bfg, dgf]/~hg :ynsf] ljsf; ug]{ .

6_ gbL, ;8s, kf]v/L, gx/sf] bfofFafofF v'nf tyf xl/t If]q Green Belt lgdf{0f ug]{ .

/0fgLlt $= txut e"–pkof]u th'{df ubf{ dflyNnf] txsf] e"–pkof]u of]hgf cg's"n x'g] u/L tNnf] txsf] of]hgf th'{df ul/g]5 .

/0fgLlt %= :yfgLo txdf u|fdL0f Pjd\ zx/L e"–pkof]u of]hgf lj:t[t ¿kdf 5'§f5'§} th'{df u/L nfu" ul/g]5 .

/0fgLlt ^= sf7df8f}+ pkTosfsf] e"–pkof]u of]hgf th'{df / sfof{Gjog ubf{ sf7df8f}+ pkTosf ljsf; k|flws/0f;Fu / gu/ ljsf; of]hgf nfu" ePsf cGo If]qdf ;DalGwt ;/f]sf/jfnf lgsfo;Fu ;dGjo ul/g]5 .

/0fgLlt &= e"–pkof]u of]hgf th'{df / sfof{Gjogdf n}ª\lus / ;dfj]zL x'g] ;DalGwt ;/f]sf/jfnfx¿sf] ;xeflutf ;'lglZrt ul/g]5 . ljz]if u/L :yfgLo txsf] e"–pkof]u of]hgf th'{df / sfof{Gjog ubf{ ;d'bfosf] ;xeflutf ;'lglZrt ul/g]5 .

/0fgLlt *= k|fb]lzs / :yfgLo e"–pkof]u of]hgf th'{df ug{ cfjZos lbzf lgb]{z, k|ljlw / k|fljlws ;xof]u

Page 179: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷175gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

cfjZos kg]{ ePdf s]Gb|Lo lgsfon] pknAw u/fpg]5 .

gLlt # M lglb{i6 e"–pkof]u If]q / e"–pkof]u of]hgfsf] cfwf/df e"ld tyf e"ld>f]tsf] pkof]u ug]{ Joj:yf ;'lglZrt ul/g]5 ./0fgLlt != lglb{i6 e"–pkof]u If]q / of]hgfsf] cfwf/df e"ldsf]

pkof]u ;'lglZrt ul/g]5 ./0fgLlt @= lglb{i6 e"–pkof]u If]qeGbf km/s lsl;dn] pkof]u

ug]{ jf lagf :jLs[lt lglb{i6 e"–pkof]udf kl/jt{g ug]{ sfo{nfO{ lg?T;flxt u/L ;fljss} pkof]udf NofOg]5 .

/0fgLlt #= dfgj ;'/Iff ;'lglZrt ug{ pTkfbg tyf pTkfbsTj j[l4 ug{, h}ljs ljljwtfsf] ;+/If0f ug{ / jftfj/0fLo ;Gt'ng sfod ug{ e"ldsf] pkof]udf kl/jt{g ug'{kg]{ pko'Qm sf/0f ePdf ljifo lj1 ;lDdlnt ;ldltsf] l;kmfl/;df g]kfn ;/sf/ dlGqkl/ifb\sf] lg0f{oaf6 kl/jt{g ug{ ;lsg]5 .

gLlt $M txut e"–pkof]u of]hgf cg's"n x'g] u/L ef}lts k"jf{wf/ ljsf;sf cfof]hgfx¿sf] th'{df / sfof{Gjog ul/g]5 ./0fgLlt != ;DalGwt If]qsf] e"–pkof]u of]hgfnfO{ cfwf/sf

¿kdf lnO{ :jR5, ;'Gb/, ;'ljwf ;DkGg / ;'/lIft a:tL ljsf; of]hgfa4 / lbuf] zx/Ls/0f tyf ef}lts k"jf{wf/ ljsf; lgdf{0fsf of]hgf th'{df / sfof{Gjog ul/g]5 .

/0fgLlt @= ;DalGwt If]qsf] e"–pkof]u of]hgf / ef}ule{s cWoogsf cfwf/df hf]lvdsf] ;+j]bgzLntf d"Nofª\sg u/L :jR5, ;'Gb/, ;'ljwf ;DkGg / ;'/lIft a:tL ljsf; of]hgfa4 / lbuf] zx/Ls/0f tyf ef}lts k"jf{wf/ ljsf;sf of]hgf th'{df / sfof{Gjog ul/g]5 .

/0fgLlt #= ef}lts k"jf{wf/ ljsf; lgdf{0fsf cfof]hgf ;~rfng

Page 180: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷176

ug{ / cf}Bf]lus If]qsf] ljsf; ug{ dfkb08cg';f/ hUuf ljsf; sfo{qmd ;~rfng ubf{ lghL / ;xsf/L If]q;d]tnfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

gLlt %M s[lifof]Uo e"ldsf] u}/s[lif k|of]u s[lifM e"ldnfO{ afemf] /fVg] k|j[lQ / clgolGqt v08Ls/0fnfO{ lg?T;flxt ub}{ s[lifof]Uo e"ldsf] ;d'lrt pkof]u Pjd\ ;+/If0f ;'lglZrt ul/g]5 ./0fgLlt != s[[lifof]Uo e"ldsf] u}/s[lif k|of]u / kl/jt{gnfO{

lg?T;flxt u/L s[lif If]qnfO{ ;+/If0f / ;+j4{g ug{ sfg'gadf]lhd cg'bfg ;x'lnot tyf Ifltk"lt{ lbOg]5 .

/0fgLlt @= s[lif If]qdf juL{s[t pRr kxf8L e]usf hUufnfO{ d"Nofjfg hl8a'6L, kmnkm"n, kz'kfng Pj+ r/g If]qsf] ¿kdf ljsf; ul/g]5 .

/0fgLlt #= l;FrfO of]hgf nfu" e} l;FrfO ;'ljwf pknAw ePsf tyf th'{df ul/Psf l;FrfO of]hgfsf k|efj If]q (Command Area) leqsf hUufnfO{ s[lif If]qdf juL{s/0f ul/ ;f] adf]lhd pkof]u ug]{ Joj:yf ;'lglZrt ul/g]5 .

/0fgLlt $= lgwf{l/t e"–pkof]u If]qsf] cfwf/df hUufsf] Go"gtd If]qkmn tf]sL ;f] eGbf ;fgf] 6'qmfdf hUufsf] v08Ls/0f ug{ gkfpg] Joj:yf ul/g]5 .

/0fgLlt %= s[lif If]qdf juL{s[t hUufnfO{ Jofj;flos s[lif sfo{df k|f]T;fxg ug{ rSnfaGbL (Land

Consolidation) ;DaGwL dfkb08 tof/ u/L nfu" ul/g]5 .

/0fgLlt ^= s[lif If]qdf juL{s[t hUuf dgfl;a sf/0f a]u/ nuftf/ tLg jif{;Dd afemf] /fVg gkfOg] Joj:yf ul/g]5 .

/0fgLlt &= s[lif If]qdf juL{s[t hUufdf v]tL gug]{ hUufwgLnfO{ ;/sf/n] lbg] cg'bfg ;'ljwf / ;xof]udf s6f}tL u/L /fHon] yk s/ nufpg ;Sg]5 .

gLlt ^M :jR5, ;'Gb/, ;'ljwf ;DkGg tyf ;'/lIft a:tL ljsf; /

Page 181: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷177gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

of]hgfa4 Pj+ lbuf] zx/Ls/0f ;'lglZrt ul/g]5 ./0fgLlt != k|To]s k|fb]lzs / :yfgLo txdf lgwf{l/t If]q leq

ef}ule{s, ef}uf]lns / jftfj/0fLo b[li6n] ;'/lIft / sd le/fnf] ePsf pko'Qm :yfgx¿ klxrfg u/L ;'/lIft a:tL ljsf;sf nflu k|f]T;fxg ul/g]5 .

/0fgLlt @= dWokxf8L nf]sdfu{nufot b]zsf ljleGg :yfgdf k|:tfljt gofF zx/ / cfjf;Lo If]qsf] ljsf; / lj:tf/ ubf{ of]hgfa4 / lbuf] jftfj/0f :jR5, ;'Gb/, ;'ljwf ;DkGg a:tL tyf zx/ ljsf; ug{ lghL If]qnfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

/0fgLlt #= 3f]lift gofF zx/ lgdf{0f If]q / zx/f]Gd'v cGo If]qdf Ps cfjf; PsfOsf] 3/ 38]/Lsf] Go"gtd / clwstd If]qkmnsf] xb tf]lsg]5 .

/0fgLlt $= zx/L÷u|fdL0f If]qsf cfjf;Lo If]qdf juL{s[t hUufdf a:tL ljsf; zx/L of]hgf tyf ejg lgdf{0f;DaGwL cfwf/e"t dfu{bz{g ejg ;+lxtf dfkb08cg'¿k cfwf/e"t k"jf{wf/, xl/ofnL / v'nf If]qsf] Go"gtd dfkb08 tf]lsg]5 .

/0fgLlt %= k|fs[lts ljkb\af6 hf]lvdo'Qm / c;'/lIft a:tLx¿nfO{ :yfgfGt/0f ug'{kg]{ ePdf ;Dej eP;Dd To:tf] a:tLaf6 glhs /x]sf jftfj/0fLo / dfgjLo ;'/Iffsf b[li6n] ;'/lIft k"jf{wf/ ljsf; / hLljsf]kfh{gsf nflu pko'Qm :yfgsf] klxrfg u/L :yfgfGt/0f ul/g]5 .

/0fgLlt ^= /fHon] ;/f]sf/jfnf lgsfosf] ;dGjodf cfwf/e"t k"jf{wf/o'Qm PsLs[t a:tL ljsf; ug{ k|f]T;fxg ug]{5 .

/0fgLlt &= cJojl:yt a;f]af; ug]{ k|j[lQnfO{ lgoGq0f u/L lgwf{l/t ejg dfu{bz{g, ejg ;+lxtf dfkb08cg';f/ k"jf{wf/o'Qm Jojl:yt :jR5, ;'Gb/, ;'ljwf ;DkGg / ;'/lIft a:tL ljsf; ug{ / of]hgfa4 Pj+ lbuf] zx/Ls/0f ug{ k+|f]T;fxg ul/g]5 .

Page 182: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷178

/0fgLlt *= lgwf{l/t ejg dfu{bz{g, ejg ;+lxtf, dfkb08 clgjfo{ sfof{Gjog ug]{ u/fpg] sfo{sf nflu :yfgLo lgsfox¿sf] Ifdtf ljsf; ul/g]5 .

/0fgLlt (= a:tL :yfgfGt/0f u/L vfnL ePsf] hUufnfO{ pko'Qmtf / Ifdtfsf cfwf/df e"–pkof]u If]q lgwf{/0f u/L ;f]xLcg'¿k pkof]u ug{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

/0fgLlt !)= ;/sf/L lghL jf ;/sf/L ;xsf/L If]qsf] ;xsfo{df e"ldxLg / e"lddf kx'Fr Go"g /x]sf gful/ssf nflu cfjf;Lo If]qdf lgwf{l/t ejg dfu{bz{g ejg ;+lxtf dfkb08cg'¿k ;'/lIft / ;'ne cfjf; (Law cost housing) ;lxtsf] Jojl:yt a:tL ljsf; ug{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

gLlt &M jg tyf cGo k|fs[lts ;Dkbfsf] ;+/If0f Pjd\ ;d'lrt pkof]u ;'lglZrt ul/g]5 ./0fgLlt != jg / ;+/lIft If]qx¿sf] gfkgS;f / ;Ldfª\sg

u/L xl/t k"hf{ tof/ ug]{ sfo{nfO{ k|fyldstf lbOg]5 .

/0fgLlt @= /fli6«o k|fyldstfsf cfof]hgf sfof{Gjog ug{ jg If]qsf] hUuf k|of]u ug'{kg]{ ePdf ;f] a/fa/sf] If]qkmndf g36\g] u/L j[If/f]k0f ug'{kg]{ Joj:yfnfO{ clgjfo{ ul/g]5 .

/0fgLlt #= x}l;ot lau|]sf] jg If]qsf] j[Iff/f]k0f tyf ;+/If0f u/L jg Joj:yfkg ug{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

/0fgLlt $= r'/] tyf efj/ If]qsf] ;+/If0f ug{ ljz]if of]hgf agfO{ sfof{Gjog ul/g]5 .

/0fgLlt %= r'/] tyf efj/ If]qsf] ;+/If0fsf] nflu ;f] If]qsf] ;+j]bgzLn e"–efudf /x]sf / hf]lvdo'Qm dfgja:tLnfO{ qmdzM :yfgfGt/0f ug{ cfwf/e"t k"jf{wf/o'Qm PsLs[t a:tL ljsf;sf sfo{qmx¿ th'{df ul/g]5 .

/0fgLlt ^= hnfw/ If]q, ;Ldf;f/ If]q, ;+/lIft If]q, dWojtL{ If]q, /fli6«o lgs'~h tyf jGohGt' cf/If0f If]q /

Page 183: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷179gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

r/g If]qsf] ;+/If0f ug{ ljz]if Joj:yf ul/g]5 ./0fgLlt &= h}ljs dfu{ /x]sf] jf /xg] ;Defjgf ePsf jg

;d]tsf If]qnfO{ ;+/lIft jgsf] ¿kdf ljsf; ul/g]5 . jg If]q, 3f;] d}bfg, jGohGt' tyf kz'kª\IfLsf] jf;:yfgsf] ;+/If0f ul/g]5 .

/0fgLlt *= x}l;ot lau|]sf] jg tyf k|fs[lts ;Dkbf, hnfzo, tfn, kf]v/L, gbL gfnf, ;Ld;f/ If]q cflbsf] x}l;ot ;'wf/ u/L h}ljs ljljwtfsf] ;+/If0f, ;+j4{g / pkof]u ul/g]5 .

/0fgLlt (= kxf8L tyf lxdfnL If]qsf pTkfbsTj Go"g /x]sf tyf jg If]qsf] aLrdf /x]sf a:tLnfO{ pko'Qm If]qdf :yfgfGt/0f u/L ;fljs a:tL ePsf :yfgdf jg ljsf; ug{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

gLlt *M lglb{i6 e"–pkof]usf] If]q jf e"–pkof]u of]hgfadf]lhd e"ld tyf e"ld>f]tsf] pkof]usf nflu pTk|]l/t ug{ k|f]T;fxgd'vL sfo{qmx¿df ;~rfng ul/g]5 ./0fgLlt != e"–pkof]u of]hgf / ;DalGwt gLltcg'¿k

pBf]u, cfjf;, s[lif ljsf; ug{ lghL / ;xsf/L If]q OR5's b]lvPdf /fHon] yk ;x'lnot k|bfg ug]{5 .

/0fgLlt @= pkof]udf gcfPsf hUufnfO{ lglb{i6 ul/Psf] e"–pkof]u If]qcg';f/ x'g] u/L Jofj;flos v]tL, ko{6sLo :yn, cg';Gwfg :yn, j}1flgs k|of]uzfnf, dgf/]~hg:yn, v]ns'b:yn cflbsf ¿kdf pkof]u ug{ lghL If]qnfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

/0fgLlt #= /fHon] tf]s]sf] dfkb08adf]lhd ejg tyf Jojl:yt cfjf; of]hgf ;~rfng u/L ;'/lIft cfjf; pknAw u/fpg] JolQm jf ;+:yfnfO{ yk ;x'lnot pknAw u/fOg]5

/0fgLlt $= kxf8L a:tLx¿df kf/jxg ;'ljwf k'¥ofpg kof{j/0fLo b[li6sf]0faf6 pko'Qm x'g] u/L ;'?ªdfu{ jf /Hh'dfu{sf] lgdf{0fnfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

Page 184: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷180

gLlt (M e"ldnfO{ pkof]u ljxLg /fVg] / Go"g pkof]u, b'?kof]u Pj+ cTolws bf]xg ug]{ sfo{nfO{ lg?T;flxt ul/g]5 ./0fgLlt != gbLgfnfx¿sf] k|fs[lts jxfj ;Ldf / dfkb08nfO{

c;/ kg]{ u/L e"ldsf] k|of]u ug{ lgif]w ul/g]5 ./0fgLlt @= tfn tn}of, h}ljs dfu{, ;fj{hlgs kf]v/L,

;Ld;f/ / r/g If]qx¿sf] ;Ldf cltqmd0f gx'g] tyf u'0f:t/df x|f; gcfpg] u/L k|fs[lts pkof]u / ko{6g k|j4{g ug]{ Joj:yf ldnfOg]5 .

/0fgLlt #= e"–IfonfO{ a9fjf lbg], s[lifof]Uo e"ldnfO{ k|lts"n c;/ ug]{ tyf :yfgLo a:tLnfO{ hf]lvddf kfg]{ u/L ;8s lgdf{0f jf lj:tf/ ug]{ sfo{nfO{ lg?T;flxt ul/g]5 .

/0fgLlt $= df6f]sf] k|fs[lts cj:yfnfO{ sfod /fvL ;+/If0f ug]{ sfo{nfO{ k|f]T;fxg ug]{ / dfkb08 ljk/Lt e"ldsf] k|fs[lts :j¿kdf kl/jt{g x'g] u/L pkof]u ug]{ sfo{nfO{ lg?T;flxt ul/g]5 .

/0fgLlt %= ;/sf/L / ;fj{hlgs k|s[ltsf pkof]uljxLg, Go"g pkof]u ePsf / sd;n hUufnfO{ lglb{i6 e"–pkof]u If]qdf Nofpg hUuf ljsf; sfo{qmd ;~rfng ug{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

gLlt !)M k|fs[lts / dfgjl;lh{t k|sf]ksf] hf]lvd Go"gLs/0fsf] nflu ljsf; / jftj/f0faLr ;Gt'ng sfod ug{ hf]lvdo'Qm If]qx¿sf] klxrfg u/L tL If]qx¿df lglZrt lqmofsnfkx¿ dfq ;~rfng ug{ kfpg] Joj:yf ;'lglZrt ul/g]5 .

/0fgLlt != k|fs[lts ljkb\af6 pRr hf]lvdo'Qm :yfgx¿sf]f klxrfg u/L tL :yfgx¿df lglZrt s[ofsnfkx¿ dfq ;~rfng ug{ lbOg]5 .

/0fgLlt @= k|fs[lts ljkb\sf] b[li6n] ;+j]bgzLn If]qx¿sf] ;+/If0f ug{ ;+/If0fd'vL sfo{qmx¿ ;~rfng ul/g]5 .

/0fgLlt #= e"ld jftfjf/0f / ljsf;aLr ;Gt'ng sfod ug{ ljsf; lgdf{0fsf sfo{x¿ ;~rfng ubf{ hnjfo' kl/jt{gsf] c;/nfO{ ;d]t Wofg lbO{ lbuf]

Page 185: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷181gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

ljsf;sf l;4fGt cjnDag ul/g]5 ./0fgLlt $= gbLsf] k|fs[lts jxfjnfO{ sfod /fVb} ;'/lIft

/ lbuf] t6:y u/L psf; x'g] ;/sf/L hUufnfO{ pko'Qmtf cg';f/ s[lif jg ;8s xl/t / v'nf If]qsf] ¿kdf pkof]u ul/g]5 .

gLlt !!M k|fs[lts ;Dkbf, ko{6sLo, P]ltxfl;s, ;f+:s[lts, wfld{s, k'/ftflŒjs If]q, ;/sf/L ;fj{hlgs / u'7Lsf hUufx¿sf] ;+/If0f tyf ;d'lrt pkof]u ;'lglZrt ul/g]5 .

/0fgLlt != ljleGg P]ltxfl;s, ;f+:s[lts, wfld{s, k'/ftflTjs / ko{6sLo dxŒjsf If]qx¿sf] klxrfg u/L tL If]qx¿sf] p2]Zocg';f/ df}lnstfdf c;/ gkg]{ u/L pkof]u / ;+/If0f ul/g]5 .

/0fgLlt @= ljZj;Dkbf ;"rLdf ;"rLs[t ;Dkbfdf c;/ kg]{ u/L pkof]u ug{ / e"–pkof]u If]q kl/jt{g ug{ lgif]w ul/g]5 .

/0fgLlt #= ;fdl/s, jftfj/0fLo tyf h}ljs ljljwtfsf] b[li6n] ;+j]bgzLn / ljz]if dxŒjsf If]qx¿sf] ;+/If0f ug{ tL If]qx¿df lglZrt b"/L;Dd k|j]z lgif]w (No Go Zone) ug]{ Joj:yf u/L To:tf] If]q cGo pkof]udf kl/jt{g ug{;d]t lgif]w ul/g]5 .

/0fgLlt $= vlgh t]n, Uof;nufotsf dxŒjk"0f{ k|fs[lts ;|f]t eljiodf kQf nfu]df h'g;'s} e"–pkof]u If]qdf /x]sf] eP tfklg To:tf] k|fs[lts ;|f]t /x]sf] If]qnfO{ ;f]xLcg'¿k lglb{i6 pkof]udf juL{s/0f u/L pkof]u ul/g]5 .

/0fgLlt %= plrt pkof]udf g/x]sf] ;/sf/L ;fj{hlgs tyf u'7L hUufnfO{ cfjZos ;+/If0fsf] Joj:yf ldnfO{ lglb{i6 k|of]hgdf pkof]u ul/g]5 .

/0fgLlt ^= ;/sf/L / ;fj{hlgs hUufsf] cBfjlws clen]v tof/ u/L ;f]sf] lbuf] ;+/If0f / ;b'kof]u ug{ sfd, st{Jo / clwsf/;lxtsf] :yfoL ;+oGqsf] :yfkgf ul/g]5 .

gLlt !@M lsQfdf cfwfl/t e"ld nutdf e"–pkof]u If]q pNn]v

Page 186: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷182

u/L lglb{i6 e"–pkof]usf] cfwf/df Go"gtd d"Nofª\sg tyf e"lds/ k|0ffnL ljsf; u/L nfu" ul/g]5 .

/0fgLlt != gfkgS;f ug{ afFsL /x]sf] e"–efu;d]tsf] lsQf gfkL ;DkGg u/L lsQfdf cfwfl/t ;Dk"0f{ e"ld nutdf e"–pkof]u If]q pNn]v ug]{ Joj:yf ul/g]5 .

/0fgLlt @= lglb{i6 e"–pkof]u If]q / k|ultzLn s/ k|0ffnLsf] cfwf/df 3/ hUufsf] d"Nofª\sg / s/ lgwf{/0f ug]{ Joj:yf ul/g]5 .

/0fgLlt #= ;fd"lxs jf ;+o'Qm cfjf; lgdf{0f ug]{ Joj;flos sDkgL jf ;+:yfsf] xsdf afx]s cfjf;Lo If]qdf k|lt kl/jf/ Go"gtd If]qkmnsf] Ps 3/ 38]/Lsf] dfkb08 lgwf{/0f u/L ;f]eGbf a9L 3/ 38]/L hUufdf k|ultzLn s/ (Progressive Tax) nufOg]5 .

/0fgLlt $= s[lif k|of]hgsf] nflu pkof]u ePsf] e"lddf s/ ;x'lnot lbOg]5 . ;f] afx]ssf e"–pkof]u If]qsf hUufsf xsdf pkof]u / nfe ;d]tsf cfwf/df s/ lgwf{/0f ul/g]5 .

gLlt !#M e"–pkof]u of]hgf ;DalGw ;"rgf k|0ffnL ljsf; ul/g] 5 ./0fgLlt != e"–pkof]u of]hgf th'{df ug{sf nflu cfjZos

e"–pkof]u e"ld>f]t gS;f (Land Use Land

Resource Map) e"–Ifdtf gS;f (Land

Capability Map) e"–pkof]u If]q lgwf{l/t gS;f (Land Use Zoning map) hf]lvd gS;f (Hazard

Map) tyf ;DalGwt ljifo Theme sf] 8f6fa]; tof/ ul/g]5 .

/0fgLlt @= cfw'lgs k|ljlwo'Qm e"–pkof]u k|0ffnL ljsf; u/L k|0ffnLdf cfa4 cBfjlws ;"rgfdf ;/f]sf/jfnfnfO{ ;xh kx'Fr / ljt/0fsf] Joj:yf ul/g]5 .

/0fgLlt #= k"jf{wf/ lgdf{0f, cf}Bf]lus k|lti7fg :yfkgf / ;~rfng, a:tL ;x/ ljsf; / lj:tf/sf ;fy} /fHo ;+/rgfsf ljleGg txdf of]hgf th'{df /

Page 187: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷183gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

sfof{Gjog ubf{ cBfjlws e"–pkof]u ;"rgfnfO{ cfwf/sf] ¿kdf lng'kg]{ Joj:yfnfO{ clgjfo{ ul/g]5 .

gLlt !$M e"–pkof]u gLlt, of]hgf / ;f]cg'¿ksf sfo{qmx¿sf] sfof{Gjogsf nflu ;+:yfut ;+/rgfsf] :yfkgf ul/g]5 .

/0fgLlt != e"–pkof]u gLlt, of]hgf / ;f]cg'¿ksf sfo{qmx¿ sfof{Gjogsf nflu ljleGg txdf ;ª\u7gfTds ;+/rgf :yfkgf ul/g]5 .

/0fgLlt @= e"–pkof]u gLltsf] k|efjsf/L sfof{Gjogsf nflu cfjZos P]g, lgod / lgb]{lzsf th'{df ul/g]5 .

/0fgLlt #= e"–pkof]u gLlt sfof{Gjogsf nflu ljleGg ;/f]sf/jfnf lgsfox¿sfaLr k|efjsf/L ;dGjosf] Joj:yf ul/g]5 .

gLlt !%M e"–pkof]u / o;sf] b"/ufdL k|efjsf af/]df hgr]tgf clej[l4 ul/g]5 .

/0fgLlt != ljleGg txsf] z}lIfs kf7\oqmddf e"–pkof]u;DaGwL ljifo ;dfj]z u/L e"ld / e"ld>f]tsf] ;d'lrt pkof]u;DaGwL 1fg / ;r]tgf j[l4 ul/g]5 .

/0fgLlt @= e"–pkof]u If]q juL{s/0fcg';f/ g} pkof]u ug{ ljleGg ;r]tgfd"ns >Job[Zo ;fdu|+Lsf] pTkfbg / k|;f/0f ul/g]5 .

/0fgLlt #= lglb{i6 e"–pkof]u If]qdf e"–pkof]u of]hgfsf] cfwf/df dfq sfo{qmx¿ th'{df ug]{ Joj:yf ldnfpg ;/sf/L lgsfox¿sf] Ifdtf / ;r]tgfdf j[l4 ul/g]5 .

(= sfof{Gjog Joj:yfe"ld tyf e"ld>f]tsf] pkof]u;DaGwdf of] gLlt d"n gLlt x'g]5 . e"ld

tyf e"ld>f]t;Fu ;DalGwt ljifosf ljleGg If]qut gLltx¿ h:t} jg, s[lif, zx/L ljsf;, cfjf;, l;FrfO, pmhf{, pBf]u, ko{6g / lzIff gLlt o; gLltsf] efjgf cg's"n x'g]5g\ . o; gLltsf] sfof{Gjogsf nflu b]xfoadf]lhdsf]

Page 188: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷184

sfof{Gjog Joj:yf to ul/Psf] 5 Ms_ sfg'gL Joj:yf e"–pkof]u gLltsf] sfof{Gjogsf nflu cfjZos e"–pkof]u;DaGwL

P]g lgodfjnL, lgb]{lzsf, sfo{ljlw / dfkb08 th'{df u/L nfu" ul/g]5 .

v_ ;+:yfut Joj:yf e"–pkof]u gLlt sfof{Gjogsf] nflu e"–pkof]u ljefu / dftxtdf

l8lehg sfof{no :yfkgf ul/g]5 . ;ª\3Lo, k|fb]lzs / :yfgLo txdf e"–pkof]u sfof{Gjog tyf ;dGjo ;ldltx¿sf] u7g ul/g]5 . s'g} lglZrt If]qsf] ljsf;sf] nflu ljz]if P]gåf/f lhDd]jf/L tf]s]sf ljsf; k|flws/0f h:tf lgsfo;Fu ;d]t ;dGjo ub}{ e"–pkof]u of]hgf th'{df / sfof{Gjog ul/g]5 .

u_ e"–pkof]u sfof{Gjog glthf vfsf of] gLltn] kl/nlIft u/]sf sfg'gL ;+/rgfsf] th'{df, ;+:yfut

;+/rgf :yfkgf, cGt/lgsfo ;dGjo, e"–pkof]u ;"rgf k|0ffnLdf kx'Frnufotsf sfo{x¿ lglZrt ;dofjlwleq ;DkGg u/L e"–pkof]u sfof{GjognfO{ ;'lglZrt ug{ e"–pkof]u sfof{Gjog glthf vfsf cg';"rL @ df ;+nUg ul/Psf] 5 .

3_ cg'udg tyf d"Nofª\sg!= of] gLlt sfof{Gjogsf] lgoldt cg'udg e"ld;'wf/ tyf Joj:yf

dGqfnon] ug]{5 .@= o; gLltsf] sfof{Gjogsf] k|efjsfl/tfsf] d"Nofª\sg v'nf

k|lt:kwf{af6 lj1x¿ 5gf}6 u/L :jtGq¿kdf ;xeflutfd"ns / ;dGjofTds tj/af6 k|To]s kfFr–kfFr jif{df ul/g]5 .

!)= dfGotfo; gLltsf] ;kmn sfof{GjognfO{ ;'lglZrt ug{ b]xfoadf]lhdsf] cj:yf

pknAw x'g] dfGotf /flvPsf] 5 Ms_ e"ld tyf e"ld>f]tsf] ;+/If0f tyf lbuf] Joj:yfkg ax' ;/f]sf/sf]

ljifo (Cross cutting issue) ePsfn] ;a} ;/f]sf/jfnf lgsfosf] ;xof]u k|fKt x'g] / pRrtd ;dGjo sfod x'g]5 .

v_ e"–pkof]u gLlt sfof{Gjogsf qmddf hUufwgLx¿af6 cfjZos

Page 189: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷185gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

;xof]u k|fKt x'g]5 . of] gLlt sfof{Gjog ubf{ gful/ssf plrt u'gf;f] ;Daf]wg ug{ ;a} ;/f]sf/jfnfsf] ;lqmo ;xof]u /xg]5 .

u_ e"–pkof]u gLltsf] sfof{Gjogdf pRr:t/sf] k|lta4tf /xg]5 . ;a} ;/f]sf/jfnf lgsfon] o; gLltsf] sfof{Gjogdf pRr k|fyldstf lbg]5g\ .

3_ o; gLltdf ePsf] Joj:yfadf]lhd lgwf{/0f ul/Psf sfo{qmx¿sf] sfof{Gjogsf nflu kof{Kt ljQLo >f]t / ;fwg pknAw x'g]5 .

ª_ of] gLlt sfof{Gjogsf nflu pko'Qm sfg'gL Joj:yf, ;fª\u7lgs ;+/rgf / bIf hgzlQmsf] pknAwtf x'g]5 .

!!= gLltdf kl/dfh{gs_ of] gLltcg's"n gePsf gLlt tyf sfg'gx¿ ;DalGwt lgsfon] of]

gLltcg'¿k x'g] u/L kl/dfh{g ug'{kg]{5 .v_ of] gLltnfO{ cfjZostfcg';f/ k'g/fjnf]sg Pj+ kl/dfh{g ug{

;lsg]5 .

!@= vf/]hL /fli6«o e"–pkof]u gLlt, @)^( vf/]h ul/Psf] 5 .

cg';"rL –!-! ;“u ;DalGwt_

e"–pkof]usf If]qx¿sf] kl/efiffs_ s[lif If]q

æs[lif If]qÆ eGgfn] s[lif pTkfbg -cGg afnL, gub] afnL, afujfgL cflb_ kz'kfng, dT:okfng, lghL hUufdf ePsf s[lif, jg k}bfj/ / jfl6sf;d]t ePsf jf x'g;Sg] hUuf /x]sf] If]qnfO{ ;Demg'k5{ . of] zAbn]

Page 190: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷186

s'g} lglZrt If]qnfO{ ;/sf/n] s[lif If]q egL 3f]if0fff u/L tf]s]sf] If]q ;d]tnfO{ hgfpF5 .

v_ cfjf;Lo If]qæcfjf;Lo If]qÆ eGgfn] dflg;n] af;:yfgsf] nflu k|of]u u/]sf

hUufnfO{ hgfpF5 / ;f] zAbn] 3/;Fu hf]l8Psf] jf ghf]l8Psf] eP tfklg uf]7, esf/L, Uof/]h, tj]nf, Ogf/, wf/f, kmnkm"n, au}Frf, s/];faf/L cfug jf To:t} c¿ s'g} sfddf k|of]u ul/Psf] hUuf /x]sf] If]qnfO{ ;Demg' k5{ . of] zAbn] Jofj;flos sDkgL jf ;+:yfn] cfjf;Lo If]qdf lgdf{0f u/]sf] ;fd"lxs cfjf;, ;+o'Qm cfjf;, Jofj;flos sDkgL jf ;+:yfn] cfjf;Lo If]qdf lgdf{0f u/]sf] ;fd'lxs cfjf;, ;+o'Qm cfjf; Apartment / s'g} lglZrt If]qnfO{ ;/sf/n] a;f]af;sf nflu 3f]if0fff u/L tf]s]sf] If]q;d]tnfO{ hgfpF5 .

u_ Jofj;flos If]qæJofj;flos If]qÆ eGgfn] k;n, xf]6]n, k|bz{gL sIf, k]6«f]n kDk, uf]bfd,

:jf:Yo, ;~rf/ jf j:t'sf] vl/b laqmL x'g] :yfg jf s'g} ;flxlTos, j}1flgs jf k|fljlws ;]jf, ;"rgf tyf k/fdz{ pknAw u/fpg] ;+:yf, xf6 ahf/ nfUg] :yfg Jofj;flos k|of]hgsf nflu vf]lnPsf l8:sf] Sna, kf}8L kf]v/L, l;g]df 3/nufotsf dgf]/~hg:yn jf cGo s'g} Jofj;flos k|of]hgsf] nflu lgdf{0f ul/Psf 3/n] rr]{sf hUuf tyf ;f] k|of]hgsf] nflu 5'6\ofOPsf hUuf /x]sf] If]qnfO{ ;Demg'k5{ . of] zAbn] Jofj;flos sDkgL jf ;+:yfn] Jofj;flos If]qdf lgdf{0f u/]sf] Jofj;flos ejg tyf ;f] ejgn] rr]{sf] hUufnfO{ ;d]t hgfpF5 . ;fy} of] zAbn] s'g} lglZrt ef}uf]lns If]qdf ahf/ lj:tf/ tyf Jofj;flos k|of]hgsf] nflu zx/ lgdf{0f ug]{ u/L ;/sf/n] 3f]if0fff u/L tf]s]sf] If]q;d]tnfO{ hgfpF5 .3_ cf}Bf]lus If]q

æcf}Bf]lus If]qÆ eGgfn] s'g} klg sfo{:yn Workshop jf j:t' pTkfbg ug]{ pBf]u tyf ;f] ;~rfng ug]{ k|of]hgsf] nflu /x]sf 3/ 6x/fn] rr]{sf hUufnufot ;f] k|of]hgsf] nflu 5'6\ofOPsf hUuf /x]sf] If]qnfO{ ;Demg'k5{ . of] zAbn] s'g} lglZrt ef}uf]lns If]qdf pBf]u k|j4{g ug]{ p2]Zon] ;/sf/n] 3f]if0fff u/L tf]s]sf] cf}Bf]lus sl/8f]/ cf}Bf]lus u|fd, cf}Bf]lus Sni6/, ljz]if lgof{t If]q / ljz]if cfly{s If]q ;d]tnfO{ hgfpF5 .

Page 191: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷187gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

ª_ vfgL tyf vlgh If]qævfgL tyf vlgh If]qÆ eGgfn] vlgh kbfy{sf] pTvgg, pTkfbg jf

k|zf]wg u/]sf] jf s'g} lglZrt ef}uf]lns If]qdf vfgL tyf vlgh If]q egL ;/sf/n] 3f]if0ff u/L tf]s]sf] hUuf /x]sf] If]qnfO{ ;Demg'k5{ . of] zAbfjnLn] s'g} klg vfgL kQf nfu]sf] If]q jf vfgL ;~rfng ePsf] If]q, vlgh kbfy{ pTvgg\ pTkfbg k|zf]wg Pj+ z'4Ls/0f ug]{ pBf]u /x]sf] If]q ;f]xL k|of]hgdf k|of]u ePsf] 3/ 6x/f tyf pBf]u ;~rfngsf] nflu k|of]udf cfPsf] hUuf;d]tnfO{ hgfpF5 .

r_ ;f+:slts tyf k'/ftflTTjs If]qæ;f+:slts tyf k'/ftflŒjs If]qÆ eGgfn] P]ltxfl;s dxŒjsf] lsNnf

b/af/, ejg, d7 dlGb/, dl:hb, u'Daf dfg]nufot cGo wfld{s :yn b]jfno / k'/ftflŒjs dxŒjsf If]qnfO{ ;Demg' k5{ . of] zAbfjnLn] s'g} lglZrt ef}uf]lns If]qdf P]ltxfl;s, ;f+:s[lts, wfld{s tyf k'/ftflŒjs If]q egL ;/sf/n] 3f]if0ff u/L tf]s]sf] If]q;d]tnfO{ hgfpF5 .

5_ glbgfnf tyf tfntn}of If]qæglbgfnf tyf tfntn}of If]qÆ eGgfn] glb, vf]nf, vx/], gx/, tfn,

kf]v/L, nfdf] ;dob]lv kfgL hd]sf] 8f]n jf l;d;f/ hUuf /x]sf] If]q;d]tnfO{ ;Demg' k5{ .

h_ jg If]qæjg If]qÆ eGgfn] k"0f{ jf cf+lzs ¿kdf ?v tyf jg:kltn] 9fs]sf]

;/sf/L, ;fd'bflos, sa'lnotL jgnufot jGohGt' cf/If, /fli6«o lgs'~h, lzsf/ cf/If, ;+/lIft If]q, a'6\ofg, emf8L, kmfF6, ?v geP klg ;/sf/n] jg If]q egL tf]s]sf] :yfgnufot ;a} k|sf/sf] jgsf] hUuf /x]sf] If]qnfO{ ;Demg'k5{ . of] zAbfjnLn] s'g} lglZrt ef}uf]lns If]q jg If]q jf xl/t If]q lj:tf/sf] nflu ;/sf/n] 3f]if0ff u/L tf]s]sf] If]q;d]tnfO{ hgfpF5 .

em_ ;fj{hlgs pkof]u tyf v'nf If]qæ;fj{hlgs pkof]u tyf v'nf If]qÆ eGgfn] :s"n, sn]h, Jofj;flos

Page 192: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷188

lzIff s]Gb|, ljZjljBfnonufot z}lIfs ;+:yf, ;'/Iff lgsfo, :jf:Yo s]Gb,| :jf:Yo rf}sL, lghL jf ;fd'bflos c:ktfnnufotsf :jf:Yo ;+:yf, b"/;~rf/, vfg]kfgL, ljB't\ tyf cGo pmhf{ cfk"lt{nufot sfo{df ;+nUg ;/sf/L sfof{no, ;fd'bflos ejg, k':tsfno, j[4f>d, afn;+/If0f u[x tyf cGo ;fj{hlgs pkof]usf] nflu lgdf{0f ul/Psf 3/, 6x/f, kf6L kf}jfh:tf :yfg tyf tL :yfgn] rr]{sf hUufx¿ /x]sf] If]qnfO{ ;Demg'k5{ . of] zAbfjnLn] o; gLltsf] cGo juL{s/0f leq gk/]sf 8fF8f, kfvf, kxf8, kj{t, lxdfn jf lxpFn] 9fs]sf] If]q r/gIf]q;d]tnfO{ hgfpF5 . of] zAbfjnLn] s'g} lglZrt ef}uf]lns If]qdf /x]sf v]n d}bfg, kfs{, /ª\uzfnf, rf}tf/f], rf}/, jgef]h :yn, s'g} ljz]if k|of]udf gcfPsf] v'nf :yfg, /fhdfu{, lhNnf ;8s, ufpF ;8s, a; kfs{, Po/kf]6{, sfuf]{:yn, ;'Vvf aGb/ufx / /]ndfu{, /Hh'dfu{, hndfu{, s]jnsf/ ljB'tLo k|;f/0f nfOg, aGb/ufx / ;fj{hlgs pkof]usf] If]q egL k|rlnt sfg'g tyf ;/sf/n] 3f]if0ff u/L tf]s]sf] If]q;d]tnfO{ hgfpF5 .

`_ lgdf{0f ;fdu|L -9'ª\uf, lu6L, afn'jf_ pTvgg If]qælgdf{0f ;fdu|L -9'ª\uf, lu6L, afn'jf_ pTvgg If]qÆ eGgfn] lgwf{l/t

dfkb08 cg';f/ 9'ª\uf, lu6L, afn'jf pTvgg, pTkfbg jf k|zf]wg ug{ tf]lsPsf] lglZrt If]q jf s'g} lglZrt ef}uf]lns If]qdf lgdf{0f ;fdu|L -9'ª\uf, lu6L, afn'jf_ pTvgg If]q egL ;/sf/n] 3f]if0ff u/L tf]s]sf] If]q;d]tnfO{ ;Demg'k5{ .

6_ cfjZostfcg';f/ tf]lsPsf cGo If]qæcfjZostfcg';f/ tf]lsPsf cGo If]qÆ eGgfn] dfly plNnlvt s'g}

klg e"–pkof]u If]qdf gkg]{ t/ ljlzi6 k|sf/sf] e"–pkof]u If]q pNn]v ug{ cfjZos b]lvPsf If]qnfO{ ;Demg'k5{ . of] zAbfjnLn] ldl>t k|sf/sf] hUuf /x]sf] If]q;d]tnfO{ ;Demg'k5{ . ldl>t If]q eGgfn] xfn ljleGg zx/ zx/f]Gd'v / /fhdfu{ If]qx¿df cfjf;Lo / Jofj;flos If]q Ps cfk;df cleGg tl/sfn] ld>0f eO{ Ps csf{af6 5'6\ofpg g;lsg] hUuf /x]sf] If]qnfO{ ;Demg'k5{ . of] If]q ljutsf a:tL jf ahf/ If]qnfO{ lgodg ug]{ k|of]hgsf] nflu dfq nfu" x'g]5 .

Page 193: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷189

gLlt ljz]iffª

\sM dª

\l;/÷

k';

cg';"rL –@(-3_ ;“u ;DalGwt

e"–pkof]u sfof{Gjog glthf vfsf

;"rsx¿cfwf/ tYofª\s

;dofjwL k'i6\ofOsf] ;|f]t lhDd]jf/ lgsfohf]lvd tyf k"jf{g'dfg

d"n p2]Zo Goal pknAw e"ld >f]tsf] ;d'lrt pkof]uaf6 lbuf] ;fdflhs jftfj/0fLo ljsf; / cfly{s ;d[l4 xfl;n ug{ of]ubfg k'¥ofpg]

k|efj Outcome of]hgfa4 tj/af6 e"–pkof]u If]q juL{s/0f eO{ e"ldsf] ;d'lrt pkof]u ePsf] x'g]

s"n ufx{:Yo pTkfbgdf o; If]qsf] of]ubfg

–cfly{s ;e]{If0f, k|ltj]bg, jflif{s k|ult k|ltj]bg

e"ld;'wf/ tyf Joj:yf dGqfno, cy{ dGqfno

k|ltkmn !M e"–pkof]u ;"rgf k|0ffnL -e"–pkof]u If]q lgwf{/0f gS;f tyf 8f6fj];_ :yflkt e} ;/f]sf/jfnfsf] ;xh kx'Fr x'g]

k||0fnLdf cfa4 e"–pkof]u ;"rgfx¿df ;/f]sf/jfnfsf] kx'Fr

–jflif{s k|ult k|ltj]bg

/fli6«o e"–pkof]u cfof]hgf

Page 194: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª

\sM dª

\l;/÷

k'; @)&$

g]kfn÷190

k|ltkmn @M txut -;ª\3Lo k|fb]lzs / :yfgLo_ e"–pkof]u of]hgf tof/ ePsf] x'g]

;ª\3Lo, k|fb]lzs / :yfgLo e"–pkof]u of]hgf tof/ ePsf] ;ª\Vof

–jflif{s k|ult k|ltj]bg

/fli6«o e"–pkof]u cfof]hgf

k|ltkmn #M e"–pkof]usf] If]q juL{s/0f ePsf] x'g]

e"–pkof]usf] If]q juL{s/0f ePsf] uf=lj=;=÷g=kf=sf] ;ª\Vof

jflif{s k|ult k|ltj]bg

/fli6«o e"–pkof]u cfof]hgf

cfjZos ah]6 ;dodf pknAw x'g]

k|ltkmn $M e"–pkof]u P]g th'{df e} sfof{Gjog ePsf] x'g]

P]g kfl/t ePsf] g]kfn /fhkq

e"ld;'wf/ tyf Joj:yf dGqfno÷ ;fdfgo k|zf;g dGqfno / cy{ dGqfno

k|ltkmn %M e"–pkof]u Joj:yfkg ljefu :yfkgf ePsf] x'g]

e"–pkof]u Joj:yfkg ljefu :yfkgf ePsf]

g]kfn ;/sf/ dlGqkl/ifb\sf] lg0f{o

e"ld;'wf/ tyf Joj:yf dGqfno÷ ;fdfgo k|zf;g dGqfno / cy{ dGqfno

Page 195: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷191

gLlt ljz]iffª

\sM dª

\l;/÷

k';

k|ltkmn ^M cGt/ lgsfo ;dGjo tyf cg'udg ;+oGq lgdf{0f ePsf] x'g]

;+oGq lgdf{0f ePsf]

cGt/ lgsfo ;dGjo tyf cg'udg ;+oGq

e"ld;'wf/ tyf Joj:yf dGqfno÷ ;fdfgo k|zf;g dGqfno / cy{ dGqfno

k|ltkmn &M e"–pkof]u sfof{Gjog ug{ :yfgLo lgsfo ;an / ;Ifd ePsf] x'g] .

:yfgLo lgsfo e"–pkof]u sfof{Gjog ug{ ;Ifd ePsf]

;ª\3Lo dfldnf tyf :yfgLo ljsf; dGqfno /fli6«o e"–pkof]u cfof]hgfsf] jflif{s k|ltj]bg

e"ld;'wf/ tyf Joj:yf dGqfno÷ ;fdfgo k|zf;g dGqfno / cy{ dGqfno

Page 196: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷192

Page 197: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷193gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

/fli6«o /f]huf/ gLlt, @)&!

!= k[i7e"ld!=! lbuf] cfly{s j[l4 / ul/aL Go"gLs/0fsf] d'Vo cfrf/ g} pTkfbgzLn

/f]huf/L /x]sf] tYonfO{ ljZjsf] jt{dfg k|j[lQsf ¿kdf :jLsf/ ug{ yflnPsf] 5 . ;fdfGotof, pTkfbgzLn /f]huf/Ln] dflg;sf] cfo–cfh{g IfdtfnfO{ a9fpF5 / a]/f]huf/L tyf Go"g /f]huf/nfO{ sd ub{5, o;n] cGttM ul/aL Go"gLs/0fdf of]ubfg ul//x]sf] x'G5 . oL k|j[lQsf cnfjf s] klg b]lvPsf] 5 eg] cfly{s j[l4–/f]huf/L–ul/aLaLrsf] cGt/;DaGwdf cfly{s j[l4sf ;fy} /f]huf/sf] kl/0ffd tyf u'0f:t/sf 9fFrfx¿ /f]huf/Lsf pknlAwnfO{ k|efljt t'Nofpg dxŒjk"0f{ x'G5g\ .

!=@ o;}sf] k|ltlqmof:j¿k ljZje/sf gLlt lgdf{tfx¿n] cf–cfkm\gf k|d'v gLltut ljifoj:t' tyf ljsf; /0fgLltsf ¿kdf ;a}sf nflu k"0f{ / pTkfbgzLn /f]huf/LnfO{ cl3 ;f/]sf 5g\ . vf;u/L, /f]huf/L;Fu cGt/–;DalGwt k|j[lQnfO{ ;Daf]wg ug{ lj:t[t gLlt ;+/rgf lgdf{0f ug]{tkm{ d'n'sx¿sf] cu|;/tf a9]sf] b]lvG5 . h;nfO{ /fli6«o /f]huf/ gLltsf ¿kdf lrlgG5 . o;afx]s ljsf; of]hgf, If]qut gLltx¿ / sfo{qmx¿sf] dxŒjk"0f{ p2]Zosf ¿kdf /f]huf/LnfO{ ;d]t ;d]6\g yflnPsf] 5 .

@= ljutsf k|of;x¿@=! ul/aL lgjf/0f / ;dfj]zLtf k|j4{g ug{ ;jf{lws k|efjsf/L

;+oGqsf ¿kdf /f]huf/Lsf] dxŒj /x]sf] s'/fnfO{ :jLsf/ u/L g]kfn ;/sf/n] /f]huf/–;DkGg Job-enrich / ;dfj]zL cfly{s j[l4nfO{ k|j4{g ug]{;DaGwL k|oTgdf Wofg s]Gb|Lt ul//x]sf] 5 . ljleGg of]hgfx¿n] /f]huf/Lsf] dxTjdfly hf]8 lbFb} ;dfj]zL, pTkfbzLn tyf nlIft sfo{qmdsf] lj:tf/ dfkm{t dof{lbt /f]huf/L j[l4 u/L c;dfgtf / ul/aL Go"gLs/0f ug]{ p2]Zo /fv]sf] kfOG5 .

@=@ /fli6«o >d gLlt, @)%^ sf] th'{df ul/Pkl5 o;df Jofks ;'wf/ u/L /f]huf/ gLlt, @)^@ NofOof], h;n] tTsfnLg /f]huf/sf]

Page 198: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷194

lj:t[t k|s[ltnfO{ ;d]6]sf] lyof] . cfo–cfh{gd'vL /f]huf/ l;h{gf u/L ul/aL lgjf/0fsf] nIo xfl;n ug{ pQm gLlt hf/L ul/Psf] lyof] .

@=# g]kfnsf] cGtl/d ;+ljwfg, @)^# n] /f]huf/LnfO{ df}lns xssf] ¿kdf Joj:yf u/]sf] 5 . ;fy} >d tyf /f]huf/ gLlt, @)^@ sf cltl/Qm g]kfn ;/sf/n] w]/}j6f If]qut gLltx¿ th'{df ul/;s]sf] 5, h;df /f]huf/LnfO{ dxŒjsf ;fy ;d]l6Psf] 5 . o;;DaGwL k|d'v gLltx¿df cf}Bf]lus gLlt, /fli6«o s[lif gLlt, /fli6«o o'jf gLlt Pj+ k|fljlws tyf Jofj;flos lzIff / tflnd gLltx¿ /x]sf 5g\ .

#= jt{dfg l:ylt#=! ut bzsdf g]kfnsf] cy{tGq cf};tdf $=! k|ltzt1n] dfq

j[l4 ePsf] lyof] . pTkfbgzLn /f]huf/L l;h{gf ug{sf nflu of] j[l4 kof{Kt lyPg . ;fdfGotof cfly{s j[l4sf k|d'v ;|f]tx¿df ;]jf, s[lif If]q g} lyP . cf}Bf]lus If]qn] ck]Iff u/]eGbf sd pknlAw xfl;n u/]sf] lyof] .

#=@ ljk|]if0fsf] a9\bf] cfk|jfx -s"n ufx{:Yo pTkfbgsf] @( k|ltzt lx:;f_ sf] k[i7e"ld s]nfpFbf g]kfnsf] cfly{s j[l4nfO{ 3/fo;L pkef]un] k|efljt t'NofPsf] b]lvG5 / o;n] lgof{tsf] Go"g j[l4b/sf] gsf/fTds c;/nfO{ ;Gt'ngdf Nofpg k|d'v e"ldsf v]n]sf] 5 . l:y/ k'FhL lgdf{0f lgs} sdhf]/ :t/df /x]sf] / j[l4sf cfwf/df of] s]jn ^ k|ltzt /x]sf] 5 . ;fj{hlgs If]qsf] l:y/ k'FhL lgdf{0f cToGt} Go"g 5 . /fhgLlts ;ª\qmd0f, r'gf}tLk"0f{ lgodg / sfg'gL ;+/rgfsf ;fy} ljQLo If]qsf] hf]lvd, vf;u/L b]zleqsf a}+lsª If]qdf pTkGg sdhf]/Lsf sf/0f klg k"jf{wf/ If]qcGtu{tsf] lghL nufgLdf afwf k'u]sf] 5 .

#=# lj=;+= @)^( df s[lif If]qsf] of]ubfg s'n ufx{:Yo pTkfbgsf] sl/a #$=$ k|ltzt /xg] cg'dfg ul/Psf] lyof], hasL pBf]u / ;]jf If]qsf] lx:;f qmdzM !$=$ / %#=@ k|ltzt /x]sf] lyof] . tyflk, d'n'ssf] cy{tGqdf s[lif If]qsf] lx:;f 3\6\bf]qmddf /x]sf] eP klg oxL If]qn] s'n >dzlQmsf] sl/a

1 cy{ dGqfno, cfly{s ;e]{If0f @)&)÷&!, k[i7 XXX sf7df8f}+ .

Page 199: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷195gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

&$ k|ltzt2nfO{ /f]huf/ k|bfg ul//x]sf] 5, t/ o;n] >d pTkfbsTjsf] sdhf]/ cj:yfnfO{ g} k|ltljlDat ub{5 .

#=$ cfly{s jif{ @)^(÷&) df s'n hg;ª\Vofsf] @#=* k|ltzt g]kfnL ul/aLsf] /]vfd'gL /x]sf 5g\ -?= !(,@^!_ k|lt JolQm k|lt jif{, h'g cfly{s jif{ @)%@÷%# df /x]sf] $!=* k|ltztaf6 36]sf] xf]_ c;dfgtfsf] :t/df klg sdL cfPsf] 5 M g]kfnsf] vr{ cfwfl/t l:y/ u'0fs cyf{t\ lugL sf]lkml;PG6 (Gini

Coefi cient) ;'wf/ eO{ @)^)÷^! af6 @)^&÷^* sf] aLrdf $! af6 #% df em/]sf] 5 .3

#=% ul/aLsf] :t/ / dflyb]lv tn;Dd km}lnPsf] lje]b (Vertical

discrimination) df la:tf/} sdL cfP klg ;dfg txdf x'g] lje]b Horizontal discrimination cem} sfod 5 . vf;u/L, ef}uf]lns If]q, ;fdflhs ;d"x / dlxnfdf ul/aL / dfgj ljsf; ;"rsdf c;dfgtf / lje]bx¿ sfod} 5g\ . ljleGg hflt / hftLo ;d"xx¿aLrsf] leGgtf ef}uf]lns If]qsf] ljifoeGbf a9L dfqfdf d'vl/t eO/x]sf] 5 . o;y{, o;n] s'g} vf; Onfsf jf If]qleq klg ljz]if ;fdflhs ;d"xnfO{ nlIft ug'{ cfjZos 5 .

#=^ oL ;dli6ut cfly{s tyf ljsf; r'gf}tLx¿sf ;Gbe{df g]kfnn] a]/f]huf/L;Fu ;DalGwt ljljw lsl;dsf r'gf}tLx¿sf] ;fdgf ug'{ kl//x]sf] 5 M h:t}M >d cfk"lt{df alnof] bafa, cgf}krfl/s /f]huf/sf] k|e'Tj, ;+/rgfut ¿kfGt/0f / pTkfbgzLn /f]huf/L l;h{gfsf] sdL, ckof{Kt ;Lk / z}lIfs pknlAw tyf >dahf/df If]qLo, ;fdflhs / n}ª\lus e]befj cflb .

#=& lj=;+= @)^* sf] /fli6«o hgu0fgfsf] cfFs8fcg';f/ g]kfnsf] s'n hg;ª\Vof sl/a @ s/f]8 ^% nfv 5, / lnlª\uo cg'kft -k|lt !)) dlxnfdf k'?ifsf] ;ª\Vof_ lj=;+= @)%* sf] ((=* af6 @)^* df ($=@ df em/]sf] 5 . g]kfndf o'jf hg;ª\Vofsf] afx'Notf /x]sf] 5 M #% jif{eGbf sd pd]/sf dflg;sf]

2 s]Gb|Lo tYofª\s ljefu, g]kfn >dzlQm ;e]{If0f @)%^ ;DaGwL k|ltj]bg, sf7df8f}+ ;LaLP;÷o"Pg8LkL÷cfO{Pncf] .3 s]Gb|Lo tYofª\s ljefu, g]kfn hLjg:t/ ;e]{If0f @)^&÷^*, tYofª\s k|ltj]bg, ;+:s/0f ! / @ .

Page 200: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷196

hg;ª\Vof s"n hg;ª\Vofsf] em08} &) k|ltzt 5 . tyflk, d'Vo r'gf}tL g} of] hg;fª\lVos pkl:yltaf6 s;/L nfe lng ;lsG5 eGg] xf] . /fli6«o o'jf gLlt, @)^^ n] g]kfndf o'jfnfO{ !^ b]lv $) jif{aLrsf] pd]/sf JolQm egL kl/eflift u/]sf] 5 .4 of] kl/efiffn] s"n hg;ª\Vofdf o'jfsf] lx:;f em08} $) k|ltzt /x]sf] b]vfpF5 .

#=* hg;ª\Vof j[l4 cl3Nnf] bzs -@)$*–@)%*_ df /x]sf] k|ltjif{ @=@% k|ltztaf6 36\b} uP/ k|ltjif{ !=#% k|ltzt eP klg g]kfnsf] >dzlQm alnof] 9ª\uaf6 lg/Gt/ j[l4 eO/x]sf] 5 . b]zsf] s'n >dzlQm lj=;+= @)%* df ! s/f]8 !* nfv $) xhf/ /x]sf]df @)^* df of] ! s/f]8 %( nfv !) xhf/ k'u]sf] 5 . o;af6 >dzlQmsf] jflif{s j[l4b/ @=$ k|ltzt /x]sf] b]lvG5 . >dzlQmsf] agfj6df klg lgs} kl/jt{g ePsf] 5 M >dahf/df clxn] dlxnfsf] lx:;f 7"n} 5 / zx/L If]qdf a;f]af; ug]{ hg;ª\Vofsf] k|ltzt a9]sf] 5 . o;af6 zx/L If]qdf /f]huf/sf lglDt 7"n} bafa l;h{gf eO/x]sf] 5 .

#=( g]kfn >dzlQm ;e]{If0f, @)^% sf cg';f/ /f]huf/Ldf /x]sf] !% jif{eGbf dflysf] hg;ª\Vof ! s/f]8 !& nfv *) xhf/ 5 h;n] g]kfn >dzlQm ;e]{If0f @)%% af6 /f]huf/ l;h{gfsf b[li6n] @=@ k|ltztsf] j[l4 ePsf] b]vfpF5 . /f]huf/df /x]sf] cf}ift cg'kft *!=& k|ltzt /x]sf] cg'dfg 5 . hxfF k'?if *%=% k|ltzt / dlxnf &*=% k|ltzt 5g\ .

#=!) g]kfnsf] >dahf/df dof{lbt sfo{sf] sdLsf] ;xL ;"rs a]/f]huf/Lsf] cj:yf xf]Og . lsgls a]/f]huf/ b/ lj=;+= @)^% df @=! k|ltzt dfq /x]sf] lyof], h;df k'?ifsf] a]/f]huf/ b/ @=@ k|ltzt / dlxnfsf] a]/f]huf/ b/ @=) k|ltzt lyof] .5 v'nf a]/f]huf/Lsf] ;d:ofeGbf klg ;do–;Da4 Go"g /f]huf/L -^Ü_ sf] ;d:of, ;Lksf] a]d]n (Skill mismatch) / Go"g cfh{g g} k|d'v ;/f]sf/sf ljifox¿ x'g\ . o;n] >d pkof]usf] Go"g :t/nfO{ k|ltlalDat u/]sf] 5 .

4 s]Gb|Lo tYofª\s ljefu, /fli6«o hg;ª\Vof tyf cfjf; u0fgf @)^* k|ltj]bg, sf7df8f}+, g]kfn ;/sf/ .5 s]Gb|Lo tYofª\s ljefu, g]kfn >dzlQm ;e]{If0f @)^% k|ltj]bg, sf7df8f}+, ;LaLP;÷o'Pg8LkL÷cfO{Pncf] .

Page 201: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷197gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

#=!! zx/L If]qx¿df u|fdL0f If]qx¿sf] eGbf lgs} Go"g -;x/df ^& k|ltzt / u|fdL0f If]qdf *$ k|ltzt_ >dzlQm ;xeflutf b/ /x]sf] 5 . k'?if -*)=( k|ltzt_ sf] >ldzlQm ;xeflutf b/ dlxnf -&(=$Ü_ sf] eGbf s]xL a9L 5 . If]qLo leGgtfsf cfwf/df >dzlQm ;xeflutf b/ zx/L–sf7df8f}+ pkTosf If]qdf Hofb} Go"g -^! k|ltzt_ 5, hxfF a]/f]huf/L b/ ;jf{lws a9L 5 -* k|ltzt_ . csf{tk{m, >dzlQm ;xeflutf b/dWo] ;'b"/ klZrdsf] u|fdL0f tyf kxf8L If]qdf ;jf{lws a9L -() k|ltzt_ 5 hasL a]/f]huf/ b/ oL If]qdf ;a}eGbf sd -! k|ltzteGbf sd_ /x]sf] 5 .

#=!@ /f]huf/Ldf j[l4sf cnfjf u'0f:t/Lo /f]huf/L l;h{gfsf lglDt pTkfbsTjo'Qm j[l4 cTofjZos x'G5 . lsgeg] >d pTkfbsTj /fd|f] ePdf To;n] /fd|f] sfo{ cj:yf, a9L Hofnf tyf dfgj ;|f]tdf a9L nufgL ug]{tkm{ pGd'v u/fpF5 .

#=!# cfd¿kdf cgf}krfl/s If]q g]kfnsf] bL3{:yfoL cfly{s ljz]iftf /lxcfPsf] 5 . /f]huf/ l;h{gf, pTkfbg / cfo l;h{gfdf cgf}krfl/s If]qn] g} k|e'Tj sfod ul//x]sf] 5 . g]kfn >dzlQm ;e]{If0f @)^% sf cg';f/, /f]huf/Ldf /x]sf (^=@ k|ltztdWo] ax';ª\Vos g]kfnL sfdbf/x¿ cgf}krfl/s If]qsf /f]huf/ -zx/L If]qdf **=^ k|ltzt / u|fdL0f If]qdf (&=$ k|ltzt_ df cfa4 5g\ . cgf}krfl/s If]qsf /f]huf/x¿ Go"g u'0f:t/Lo, cg'TkfbgzLn / Go"g kfl/>ldsaf6 u|:t 5g\ .

#=!$ lzIffsf] :t/ / /f]huf/LaLrsf] cGt/;DaGw lgs} dxŒjk"0f{ x'G5 . lzIff If]qsf] b[li6sf]0f g} /fli6«o / cGt/f{li6«o >dahf/sf cfjZostf k"/f ug]{ ;Lk ePsf k|lt:kwL{ / pTkfbsTj /fd|f] ePsf gful/s pTkfbg ug'{ xf] . g]kfndf, cfwf/e"t ef}lts k"jf{wf/sf] sdL, ckof{Kt lzIfs / pQL0f{ x'g] b/df ;fd'bflos / lghL ljBfnox¿aLrsf] leGgtfsf sf/0f cf}krfl/s lzIffdf ;d:of v8f ePsf] 5 . lzIffdf dlxnf, blnt, czQm, lk5l8Psf] ;d"x, cflbjf;L hghflt / dw];Lsf] kx'Fr gx'g' csf]{ k|d'v r'gf}tL xf] .

#=!% g]kfndf z}lIfs pknlAwsf b[li6n] kl5Nnf] ;dodf /fd|} k|ult eP klg s'n ;fIff/tf b/ -% jif{ / Tof] eGbfdfly_ emG8} ^) k|ltzt 5 / cf=j= @)^)÷^! df /x]sf] %)=^ k|ltztsf]

Page 202: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷198

t'ngfdf of] lgs} /fd|f] ;'wf/ xf] . -g]kfn hLjg:t/ ;e]{If0f @)^&÷^* _ . g]kfn >dzlQm ;e]{If0f @)^% n] ljBfno lzIffdf xfn pkl:yt g/x]sf t/ s'g} g s'g} lsl;dsf] z}lIfs tx k"/f u/]sfx¿sf] cfª\s8f pknAw u/fPsf] 5 . emG8} Ps ltxfO{ o'jf s'g} klg k|sf/sf] ljBfnodf slxNo} egf{ ePsf 5}gg\ / ^) k|ltztn] sIff % jf Tof]eGbf tNnf] tx pQL0f{ u/]sf 5g\ . dfWolds / pRr txsf] lzIff pQL0f{ ug]{ o'jfsf] cg'kft Hofb} Go"g 5M !&=! k|ltzt o'jfn] dfq sIff !) jf ;f]eGbf dflysf] z}lIfs of]Uotf xfl;n u/]sf 5g\ . lzlIft o'jfdf /x]sf] Go"g of]Uotfn] lzlIft elgPsfx¿ klg w]/} u'0f sdhf]/ tyf >dahf/df k|j]z ug]{ qmddf cg'ejxLg /x]sf] b[Zo k|:t't ub{5 .

#=!^ lzIfsf :t/;Fu} lgl:qmotf / a]/f]huf/sf] b/ a9\bf]qmddf /x]sfn] lzlIft a]/f]huf/sf] jt{dfg kl/l:ylt Tolt ;sf/fTds /x]sf] 5}g .

#=!& d'n'ssf] s'n hg;ª\Vofdf cfjZos k/]sf] /f]huf/sf] t'ngfdf o'jfsf] hg;ª\Vofsf] cg'kft tLj|¿kdf j[l4 eO/x]sf] 5 . b]zdf JofKt ul/aL / /fd|f] /f]huf/sf] ljsNksf] sdLn] 7"nf] o'jf hdft afRgs} lglDt klg cgf}krfl/s If]qsf lqmofsnfkdf ;+nUg x'g' kl//x]sf] 5 / pgLx¿;Fu of] afx]s csf]{ ljsNk klg 5}g . /f]huf/ k|fKt ug{ c;Ifd ePdf To;n] o'jfdf hf]lvdkgf / k|of]uljlxgtfsf] efjgf l;h{gf ug]{ ;Defjgf x'G5 / pgLx¿ g} ;LdfGts[t, alx:s/0f, g}/fZotf / Go"g cfTd–;Ddfgaf6 u'lh|g'kb{5 .

#=!* lzIff / ;Lk ljsf;sf lqmofsnfkx¿n] ;dfGotof >dahf/sf ;Dk"0f{ dfu ;Daf]wg ug'{kb{5 . ;fy} oL lqmofsnfkx¿n] c:yfoL j}b]lzs /f]huf/sf nflu ljb]z hfg]x¿ / af}l4s knfog x'g]x¿sf sf/0f l;lh{t IfltnfO{ ;d]t e/y]u ug'{kg]{ x'G5 . bIf hgzlQmsf] tLj|¿kdf eO/x]sf] kl/jlt{t dfunfO{ k|efjsf/L¿kdf k|If]k0f, ljZn]if0f / cg'udg ug{sf nflu >dahf/ ;"rgfsf] ;ª\sng / ljZn]if0f ug{ klg gLltut lqmofzLntf cfjZos 5 . hgzlQmsf] dfu / cfk"lt{ kIfaLr d]n x'g ;ls/x]sf] 5}g .

#=!( xfn pRr bIf >dzlQmsf] cfk"lt{ -8fS6/, g;{_ dfusf] t'ngfdf

Page 203: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷199gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

a9L 5 hasL sd–bIf :jf:YosdL{sf] cefj sfod} 5 . o;}u/L, k|fljlws lzIff lnPsf JolQmx¿ -OlGhlgo/, ;a–OlGhlgo/ / j}1flgsx¿_ sf] dfusf] t'ngfdf cfk"lt{ a9L eO/x]sf] 5 . k|fljlws bIf hgzlQmsf] o:tf] cj:yf /x]sf] ;Gbe{df pRr lzlIft sfdbf/, k|zf;s, Joj:yfks, ljZjljBfno lzIfs, sfg'g Joj;foL / c¿ If]qx¿sf] cfk"lt{ dfusf] t'ngfdf a9L g} b]lvG5 .

#=@) Jofj;flos ;Lk o'jfsf nflu pknlAwd"ns x'g ;S5 . tyflk, ljBfnob]lv sfo{ ;ª\qmd0fsfnLg ;e]{If0f @)^% (School-to-

Work Transition Survey) n] s] b]vfPsf] 5 eg] Jofj;flos lzIff÷tflndn] :yfoL jf sl/c/ /f]huf/df cu|;/ u/fpg d2t ug]{ eP klg To:tf] Jofj;flos lzIff÷tflndnfO{ g]kfnL o'jfn] sd} ;Ddfghgs 7fG5g\ . a? ;fdfGotof dflyNnf] k|fl1s l8u|L g} /fd|f] /f]huf/ k|fKt ug{ cfjZos x'g] pgLx¿sf] ljZjf; 5 . /f]huf/bftfx¿n] ;d]t s'g} klg lsl;dsf kbdf cfj]bg ug]{ o'jfsf] z}lIfs of]UotfnfO{ g} ;jf{lws dxŒj lbOcfPsf] kfOG5 . xftsf] e/df ul/g] -Dofg'cn_÷pTkfbg–txsf] sfdsf lglDt z}lIfs :t/nfO{ vf;} dxŒj lbOPsf] kfOGg . ;du|df, Jofj;flos lzIff tyf tflnddf nufgL a9fpg'kg]{ vfrf] dx;'; ul/Psf] 5 . ;Lko'Qm hgzlQmsf] dfunfO{ a9fjf lbg]tkm{ /f]huf/bftf;Fu /fd|f] ;DaGw :yflkt ul/g'kb{5 .

#=@=! >dzlQmdf j[l4 ePadf]lhd /f]huf/sf cj;/sf] sdL ePsf] kl/0ffd:j¿k d'Vo >dahf/df ;dfof]hg ug'{kg]{ rfk j[l4 eO{ cfk|jf;L sfdbf/sf] ;ª\Vof a9]sf] 5 . g]kfn hLjg:t/ ;e]{If0f @)^&÷^* sf cg';f/, g]kfnsf] s'n hg;ª\Vofsf] @)=# k|ltzt cfk|jf;L 5g\ -@(=* k|ltzt k'?if, !)=( k|ltzt dlxnf_ h;dWo] %^=( k|ltzt cfGtl/s cfk|jf;L 5g\ eg] $#=! k|ltzt ljb]z uPsf 5g\ . k'?if cfk|jf;Lsf] ;ª\Vof lj=;+= @)%* df ^,&(,$^( /x]sf]df @)^* df tLj| j[l4 eO{ !^,^#,@#& k'u]sf] 5 eg] dlxnf cfk|jf;Lsf] ;ª\Vof klg lj=;+= @)%* df *@,&!@ /x]sf]df @)^* df @,%$,^^^ k'u]sf] 5 .

#=@@ j}b]lzs /f]huf/n] g]kfnsf] u|fdL0f If]qdf cfly{s ;d[l4 Nofpg of]ubfg k'¥ofO{ ul/aL Go"gLs/0fdf lgs} ;3fPsf] 5 . g]kfnsf

Page 204: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷200

sl/a %^ k|ltzt 3/kl/jf/n] ljb]zaf6 ljk|]if0f k|fKt u/]sf 5g\ -g]kfn hLjg:t/ ;e]{If0fM @)^&÷^* _ . cf}iftdf, ljb]zdf sfo{/t JolQmsf] Pp6f 3/kl/jf/n] k|lt jif{ ?= *),$^@ ljk|]if0f k|fKt ub{5 . ljk|]if0fsf] of] pRr cfk|jfxsf] dxŒj lgs} a9L 5 . lj=;+= @)^$ df ul/Psf] Pp6f ;e]{If0fcg';f/, lj=;+= @)%@÷%# b]lv @)^)÷^! sf] ;dofjlwdf kfrdf Ps efu ul/aL Go"gLs0fdf sfo{–;Da4 cfk|jf;g tyf 3/ k7fOPsf] ljk|]if0fsf] e"ldsf dxŒjk"0f{ /x]sf] lyof] .

#=@# dfly plNnlvt >dzlQm j[l4sf] cj:yfnfO{ ljrf/ ubf{ g]kfndf x/]s jif{ >dahf/df $%),))) eGbf a9L JolQm k|j]z ul//x]sf 5g\ .6 g]kfndf xfn /f]huf/L kfO/x]sf t/ pRr pTkfbsTj / sdfO x'g] /f]huf/sf] vf]hL ug]{ pgLx¿;d]tsf] k"/s cfjZostf ;Daf]wg ug'{kg]{ r'gf}tLn] ;du| >dzlQmsf] ;ªVofTds cfodnfO{ k|:t't u/]sf] 5 . of] cfwf/df lj=;+= @)^^ b]lv )&@ sf] cjlwdf k|ltjif{ % nfv pTkfbgzLn /f]huf/sf]] cj;/ l;h{gf ug'{kg]{ cfjZostf cg'dfg ul/Psf] 5 .

#=@$ g]kfn ;/sf/ / lghL If]qsf ;Dk"0f{ tflnd k|bfos ;+:yfx¿af6 k|bfg ul/Psf xfnsf tflndaf6 k|lzlIft JolQmsf] ljBdfg ;ª\Vof tyf ;Lko'Qm tflnd lng'kg]{ cfjZostf ePsf JolQmsf] ;ª\VofaLr 7"nf] cGt/ /x]sf] 5 . x/]s jif{ g]kfnaf6 $)),))) eGbf a9L JolQm /f]huf/sf nflu ljb]z uO/x]sf 5g\ hasL g]kfndf :yflkt ljleGg ;+:yfx¿n] lj=;+= @)^& sf] Ps jif{ ;~rfng u/]sf tflndaf6 &$,@&% hgf dfq bIf JolQm pTkfbg ePsf lyP .7

#=@% g]kfndf, >dahf/sf] lgodgn] nufgLdf ;xhLs/0f ul//x]sf] 5 jf cj/f]w k'¥ofO/x]sf] 5 eGg] ljifodf nfdf] ;dob]lv ax; rln/x]sf] 5 . cf}Bf]lus j[l4 / /f]huf/sf lglDt /f]huf/bftf / >lds÷sd{rf/LaLr /fd|f] ;DaGw cTofjZos x'G5 . t/ cf}Bf]lus If]qdf x8tfn / tfnfaGbLsf 36gfqmx¿ kl5Nnf jif{df lgs} j[l4 ePsf] 5 / g]kfndf clxn] oL s'/fx¿ ;fdfGo eO;s]sf 5g\ .

6 /fli6«o of]hgf cfof]u, t]x|f}F /fli6«o of]hgfM cfwf/ kq @)&)÷&!–@)&@÷&#, k[i7 (!, sf7df8f}+ .7 cy{ dGqfno, cfly{s ;e]{If0f @)^*÷^(, k[i7 @!), sf7df8f}+

Page 205: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷201gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

$= k|d'v ;d:of / r'gf}tLx¿$=! xfn;Dd ePsf ljleGg gLltut k|of;x¿sf afah'b /f]huf/sf

;ª\VofTds / u'0ffTds r'gf}tLx¿ cBlk sfod 5g\ / of] cj:yfn] g]kfnsf] >dahf/df /fd|f] /f]huf/sf] sdL /x]sf] k|ltlaDat ub{5 . >dahf/sf d'Vo r'gf}tLx¿ lgDg 5g\ M-s_ ckof{Kt ;+/rgfut ¿kfGt/0f / ljljwtf,-v_ pTkfbgzLn /f]huf/sf] sdL -Go"g pTkfbsTj, Go"g

Hofnf / sdhf]/ sfo{ cj:yf_, -u_ lzIfsf] sdhf]/ :t/ tyf ckof{Kt ;Lk ljsf;, j}b]lzs

/f]huf/sf] k|of]u / vf]hL, o'jf tyf c¿ ;fdflhs ;d"xx¿sf nflu ljljw lsl;dsf cj/f]w,

-3_ >dahf/ ;"rgf k|0ffnL / >d k|zf;gsf] cefj .$=@ g]kfnn] ;fdgf ul//x]sf oL >dahf/sf r'gf}tLx¿ lgs}

hl6n 5g\ / logLx¿ b]zsf] cfly{s, ;fdflhs / /fhgLlts ;Gbe{;Fu ulx/f];Fu hf]l8Psf 5g\ . o;}aLr, k|efjsf/L gLlt lgdf{0fsf ;Gbe{df ljrf/ ubf{ d'n'ssf] ;du| ljsf;sf p2]Zo xfl;n ug{ of]ubfg k'¥ofpg ;Sg] k|efjsf/L sfo{qmd / kl/of]hgfx¿ ;dfj]z /x]sf gLltx¿sf] sfof{Gjog g} k|d'v cfjZostfsf] ¿kdf plePsf] 5 . /f]huf/Lsf p2]Zosf b[li6af6 gLlt sfof{Gjogdf cem k|efjsfl/tf Nofpg sfof{Gjog Ifdtfdf yk j[l4 ug'{kg]{, /f]huf/L j[l4 kxnx¿sf] cg'udg / d"Nofª\sgdf ;'wf/ ug'{kg]{ tyf gLlt–lgdf{0fsf] p2]Zosf ¿kdf /f]huf/Lsf] k|fyldsLs/0f / ;dGjonfO{ ;anLs/0f ug'{kg]{ cfjZostf 5 .

$=# g]kfndf b]lvPsf] sdhf]/ cf}Bf]lus ;DaGw >dahf/ ;'wf/sf k|d'v cj/f]wdWo] Ps xf] h;n] >d sfg'gsf] ;'wf/ / >dahf/sf] sfo{;~rfngdf ;'wf/ Nofpg] gLltx¿sf] k|efjsf/L sfof{Gjogdf /f]sfj6 NofpF5 .

$=$ /f]huf/L l;h{gfsf lgldQ nufgL cTofjZos x'G5 t/ cfjZos k"jf{wf/sf] ;Lldttf, /fhgLlts :yfloTj / nufgLsf lglDt nufgLd}qL ;sf/fTds jftfj/0fsf] sdL;Fu} cy{tGqsf w]/} If]qdf /x]sf] sdhf]/ pTkfbsTjn] a9\bf] >dzlQmnfO{ k|of]udf NofO{ /f]huf/L l;h{gf ug{;s]sf] 5}g .

Page 206: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷202

$=% d'n'ssf] ;du| ljsf; lqmofsnfksf lglDt pmhf{ klg k|d'v cfjZostfsf ¿kdf v8f ePsf] 5 . d'n's hn;|f]tsf If]qdf lgs} wgL eP klg ;Dk"0f{ cfly{s, ;fdflhs tyf ljsf;sf ultljlwx¿ ;~rfngsf lglDt cfjZos kg]{ pmhf{ kof{Kt¿kdf pknAw gx'Fbf tL ;a} If]q v'lDrPsf 5g\ .

%= goF“ gLltsf] cfjZostf%=! dfly ;"rLa4 r'gf}tLx¿sf] ;fdgf ug{ / ;d:ofsf] ;dfwfg

ug{ gofF /fli6«o /f]huf/ gLltsf] lgdf{0f ug'{kg]{ cfjZostf b]lvPsf] xf] . of] kl/l:yltnfO{ ;Daf]wg ug]{ qmddf lj=;+= @)^( sf] /fli6«o >d ;Dd]ngn] g]kfnsf] ablnFbf] ;fdflhs–cfly{s jftfj/0fsf r'gf}tLx¿nfO{ ;Daf]wg ug{ tyf /fli6«o ljsf; ;d:of ;dfwfg ;ldltsf] lgb]{zgnfO{ k"/f ug{;d]t gofF /fli6«o /f]huf/ gLlt tof/ ul/Psf] 5 .

%=@ s'g} klg d'n'sdf /f]huf/Lsf r'gf}tLx¿ ljleGg If]qaLr cGt/–;DalGwt x'g] ePsfn] Pp6f lj:t[t gLlt k4lt cfjZos x'G5 . of] gLltn] ljlzi6 /f]huf/Lsf] k|fyldstfnfO{ nlIft ub{5 / gLlt lgdf{0fsf k|of;nfO{ a9L Jofkstf lbO{ ;dGjo / ;fdGh:ok"0f{ tl/sfaf6 ;'wf/ Nofpg k|oTg ub{5 .

%=# g]kfnsf] cGtl/d ;+ljwfg, @)^# cg';f/ klg gofF /f]huf/ gLlt lgdf{0f ug'{kg]{ cfjZostf /x]sf] pNn]v u/]sf] 5 . o;nfO{ Goflos k'g/fjnf]sgsf dfWodaf6 ;d]t cem a9L hf]8 lbOPsf] 5 .

%=$ o;y{, ;du|df of] gLlt :jLs[t eO{ sfof{Gjogdf cfPdf lgDg sfo{ ug]{5M-s_ /f]huf/sf d'Vo p2]ZonfO{ ;Daf]wg u/L gLlt sfof{Gjogdf

;'wf/ Nofpg],-v_ gLlt–lgdf{0f ubf{ /f]huf/sf p2]Zox¿sf] ;dfof]hgnfO{

clej[l4 ug]{,-u_ gLltut ;'emfjx¿sf] sfof{Gjogsf lglDt Ifdtf clej[l4

ug]{ /-3_ dof{lbt / pTkfbgd"ns /f]huf/ k|j4{gsf lglDt g]kfn

;/sf/sf] sfo{k4ltdf ;dGjo / ;fdGh:onfO{ ;an agfpg] .

Page 207: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷203gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

^= gLlt th'{dfsf cfwf/x¿^=! g]kfnsf] cGtl/d ;+ljwfg @)^#, t]x|f}+ lqjifL{o of]hgf

-@)&)÷&!– @)&@÷&#_ sf] cfwf/–kqdf plNnlvt ;/sf/L gLlt ;+/rgfdf cfwfl/t /x]/ jt{dfg /fli6«o /f]huf/ gLltsf] lgdf{0f ul/Psf] 5 . o;n] g]kfnsf] ;du| ljsf; nIo xfl;n ug]{ sfo{df a9L k|efjsfl/tf / ;fdfGh:otfnfO{ ;'lglZrt ug]{5 . of] gLlt >d tyf /f]huf/ gLlt, @)^@ d} cfwfl/t /x]/ tof/ kfl/Psf] 5 . ;fy}, of] gLltsf] sfof{Gjogsf qmddf l;lsPsf kf7nfO{ klg ljrf/ ul/Psf] 5 . o;afx]s, cf}Bf]lus gLlt, s[lif gLlt, /fli6«o o'jf gLlt, ;"rgf k|ljlw gLlt, >d P]g / 6«]8 o'lgog P]g;d]tsf /f]huf/sf pNn]lvt p2]Zox¿k|lt ;fGble{s gLltut ljifodf of] gLltn] Wofg k'¥ofPsf] 5 .

^=@ xfnsf c;dfgtf / lje]bnfO{ ;Daf]wg ug{sf lglDt of] gLltn] dlxnf, o'jf, cflbjf;L hghflt, blnt, dw];L / c¿ ;LdfGts[t ;d"xx¿÷If]qx¿nfO{ nlIft u/]sf] 5 / gLltdf pgLx¿sf ;/f]sf/sf ljifonfO{ ;dflxt ul/Psf]5 .

^=# of] gLltsf] lgdf{0f 6«]8 o'lgog, /f]huf/bftf ;+:yfx¿ tyf cGo ;/f]sf/jfnfx¿;Fusf] /rgfTds ;+jfbdf cfwfl/t 5 . gLltsf] k|efjsf/L :jfldTj u|x0f / sfof{Gjogsf lglDt ;fdflhs ;+jfb tyf cf}Bf]lus ;DaGwdf ;'wf/ Nofpg' dxŒjk"0f{ sbd x'g\ .

^=$ gLltsf nIox¿ xfl;n ug{sf lglDt ;fj{hlgs If]qnfO{ ;xhstf{ / ;xof]uL kIfsf] ¿kdf x]l/Psf] 5 . hasL, gLlhIf]q cfly{s j[l4 / /f]huf/ l;h{gfsf] OlGhg xf] .

^=% cGt/f{li6«o >d ;ª\u7gsf] /f]huf/ gLlt cle;lGw, !(^$ tyf l;kmfl/; g+= !@@ / !*$, tyf dfgj ;|f]t ljsf; cle;lGw, !(&% -g+= !$@_ / dfgj ;|f]t ljsf; ;'emfj, @))$ -g+= !(%_ nfO{ of] gLlt lgdf{0fdf dxŒjk"0f{ lgb]{zssf ¿kdf lnOPsf] 5 .

&= b"/b[li6 Vision

&=! g]kfndf pknAw >d hgzlQmnfO{ k|ltikwL{ agfpFb} ;Ifd

Page 208: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷204

>dahf/sf] dfWodåf/f pTkfbgzLn, dof{lbt Pj+ ;'/lIft /f]huf/Ldf ;+nUg u/fO{ /fli6«o cy{tGqnfO{ ;an / ultzLn agfO{ ul/aL lgjf/0fdf of]ubfg k'¥ofpg' /fli6«o /f]huf/ gLltsf] bL3{sfnLg b[li6sf]0f (Vision) x'g]5 .

*= k|d'v p2]Zox¿*=! /fli6«o /f]huf/ gLltsf k|d'v p2]Zox¿ lgDgcg';f/ 5g\ M

!= ljleGg If]qut gLltx¿nfO{ o; gLlt;Fu ;fdGh:otf sfod u/L /f]huf/L l;h{gftkm{ s]lGb|t ug{ /fli6«o cy{tGqnfO{ k|j4{g ub}{ ;a} gful/sx¿nfO{ pTkfbg / k|ltkmnd"ns /f]huf/Lsf cj;/x¿ pknAw u/fpg],

@= cgf}krfl/s /f]huf/nfO{ qmdzM cf}krfl/s k4ltdf ¿kfGt/0f ub}{ /f]huf/sf] u'0f:t/df ;'wf/ Nofpg],

#= >dahf/sf] cfjZostfcg';f/sf] 1fg / ;Lkdf cfwfl/t >d zlQm tof/ kfg{ pko'Qm cj;/x¿ l;h{gf ug]{,

$= cfk|jf;L tyf k|jf;L sfdbf/sf] pko'Qm Joj:yfkg ug]{,%= o'jfnlIft /f]huf/sf cj;/x¿ l;h{gf ug{ k|fyldstf

lbg],^= cg';Gwfgdf cfwfl/t cfw'lgs ;"rgf k|0ffnLsf] k|of]u

a9fpFb} >dahf/nfO{ ;an agfpg], /&= ;'dw'/ cf}Bf]lus >d ;DaGwsf] ljsf; u/L /f]huf/–d}qL

nufgLnfO{ k|f]T;fxg ug]{ .*=@ dfly plNnlvt dxŒjk"0f{ p2]Zosf cnfjf of] gLltn] gLlt–

lgdf{0fdf /f]huf/sf] ljBdfg kl/l:yltnfO{ ;Daf]wg ug]{ nIo klg /fv]sf] 5 . o; ;Gbe{df of] gLltn] gLlt–lgdf{0f k|lqmof tyf gLltsf] sfof{Gjogsf] k|efjsfl/tfdf ;'wf/ Nofpg]5 . h;af6 lgDg pknlAw xfl;n x'g]5g\ M-s_ gLlt–lgdf{0f k|lqmof / kxnx¿df /f]huf/sf p2]Zox¿sf]

alnof] ;dfof]hg / k|fyldsLs/0f,-v_ ;/f]sf/jfnfx¿sf] Ifdtf ljsf; tyf /f]huf/;DaGwL

;r]tgf clej[l4dfkm{t /f]huf/;Fu ;DalGwt gLltx¿ / sfo{qmdx¿sf] k|efjsf/L sfof{Gjog,

Page 209: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷205gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

-u_ ;/sf/, ;fdflhs ;fem]bf/x¿ tyf cGo ;/f]sf/jfnfx¿aLr k|efjsf/L ;dGjo / ;fdGh:o,

-3_ pTkfbgzLn /f]huf/L clej[l4,

(= gLltx¿(=! k|:t't gLltx¿ a'Fbf *=! df ;"rLs[t ;ftj6f k|d'v p2]Zox¿sf]

;]/f]km]/f]df lgdf{0f ul/Psf 5g\ . o;afx]s, c¿ a'Fbf *=@ sf] k|efjsf/L sfof{Gjog ePkZrft\ xfl;n x'g] pknlAw;Fu hf]l8Psf 5g\ . tflnsf ! n] gLltsf p2]Zox¿ / tbg'¿ksf gLltx¿aLrsf] ;DaGwnfO{ k|sfz kf/]sf] 5 .

tflnsf !M p2]Zo / gLltaLrsf] ;DaGw

p2]Zox¿ gLltx¿

ljleGg If]qut gLltx¿nfO{ o; gLlt;Fu ;fdGh:otf sfod u/L /f]huf/L l;h{gftkm{ s]lGb|t ug{ /fli6«o cy{tGqnfO{ k|j4{g ub}{ ;a} gful/sx¿nfO{ pTkfbg / k|ltkmnd"ns /f]huf/Lsf cj;/x¿ pknAw u/fpg] .

s[lif, pTkfbg, lgdf{0f, ko{6g, ;"rgf k|ljlw / hn;|f]t÷pmhf{ -v08 !)_

cgf}krfl/s /f]huf/nfO{ qmdzM cf}krfl/s k4ltdf ¿kfGt/0f ub}{ /f]huf/sf] u'0f:t/df ;'wf/ Nofpg] .

pBdzLntf, lgodg jftfj/0f, sfg'gL ;'wf/ -v08 !!_

>dahf/sf] cfjZostfcg';f/sf] 1fg / ;Lkdf cfwfl/t >dzlQm tof/ kfg{ pko'Qm cj;/x¿ l;h{gf ug]{

;dGjo, lzIff -cfwf/e"t, Jofj;flos_ k]zfut k/fdz{ / ldNbf] ;Lkdf ;'wf/ -v08 !@_

cfk|jf;L tyf k|jf;L sfdbf/sf] pko'Qm Joj:yfkg ug]{,

;Lk ljsf;, ;'zf;g / cfk|jf;L sfdbf/sf] ;'/Iff, ;"rgf / ;r]tgf -v08 !#_

o'jfnlIft /f]huf/sf cj;/x¿ l;h{gf ug{ k|fyldstf lbg],

>dahf/ gLlt, /f]huf/ ;]jf s]Gb|, Jofj;flos lzIff tyf tflndsf] k|j4{g, nlIft sfo{qmd -v08 !$_

Page 210: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷206

cg';Gwfgdf cfwfl/t cfw'lgs ;"rgf k|0ffnLsf] k|of]u a9fpFb} >dahf/nfO{ ;an agfpg] /

>dahf/ ;"rgfsf] ;ª\sng / k|;f/ -cfk"lt{ / dfu kIf_, >dahf/ ;"rgf ljZn]if0fsf lglDt Ifdtf ljsf;, /f]huf/ ljlgod tyf ;]jf -v08 !%_

;'dw'/ cf}Bf]lus ;DaGwsf] ljsf; u/L /f]huf/d}qL nufgLnfO{ k|f]T;fxg ug]{,

:jb]zL tyf ljb]zL nufgLsf lglDt ;sf/fTds jftfj/0fsf] l;h{gf -v08 !^_

!)= p2]Zo ! ;“u ;DalGwt gLltx¿ M ljleGg If]qut gLltx¿nfO{ o; gLlt;Fu ;fdGh:otf sfod u/L

/f]huf/L l;h{gfTds s]lGb|t ug{ /fli6«o cy{tGqnfO{ k|j4{g ub}{ ;a} gful/sx¿nfO{ pTkfbg / k|ltkmnd"ns /f]huf/Lsf cj;/x¿ pknAw u/fpg] .

!)=! o; p2]Zo k|flKtsf] nflu s[lif, pTkfbg, lgdf{0f, ko{6g, cfO{=6L= / hn;|f]t pmhf{ If]q;Fu ;DalGwt b]xfoadf]lhdsf ljz]if gLltx¿ ;dfj]z ul/Psf 5g\ .

s[lif If]q (Agriculture Sector)

gLltx¿!)=@ l;FrfO, s[lif ;fdu|L / cfw'lgs k|ljlw -;fdfGo lsl;dsf

kfj/ l6n/, y|];/ / v]taf6 3/ x'Fb} ahf/;Dd k'¥ofpg] ;fdfGo lsl;dsf afnL leq\ofpg] xf/e]i6/ ;fwg_ sf] Joj:yf u/L pTkfbg j[l4dfkm{t s[lif If]qdf ;+nUg /x]sfx¿sf] pTkfbsŒj j[l4 ul/g]5 / pRr d"Nosf afnL nufpg]tkm{ ljz]if hf]8 lbOg]5 .

!)=# k|d'v cGgafnL, gub] afnL tyf cfo nrstf / pTkfbg tyf pTkfbsTj j[l4sf] ;Defjgf a9L ePsf pkIf]qsf] ljsf;sf nflu cfjZos k|f]T;fxg k|bfg ul/g'sf ;fy} ;'ljwf ;DkGg ;+/rgf lgdf{0f / lj:tf/ ul/g]5 .

!)=$ s[lif If]qsf] k|j4{gsf nflu pkIf]qx¿sf] 5gf]6 ubf{ vfB ;'/Iff, /f]huf/ k|j4{g / lgof{t ;Defjgfh:tf kIfnfO{ Wofg lbOg]5 .

Page 211: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷207gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

!)=% b]zdf ljBdfg hnjfo' ljljwtfaf6 clwstd nfe lng cfjZos k|of; ul/g]5 / pRr kxf8L e]udf s[lif /f]huf/L l;h{gf ug{ ljz]if sfo{qmd ;~rfng ul/g]5 .

!)=^ lgof{td'vL s[lif If]qsf] pTkfbsTjdf ;'wf/ NofO{ k|lt:kwf{Tds Ifdtf clej[l4 ul/g]5 / s[lif pkhx¿sf] ahf/Ls/0fdf hf]8 lbOg]5 .

!)=& s[lif pkhx¿sf] pTkfbsTjdf j[l4, gjLgtf / yk d"No clej[l4 tyf d"No z[ª\vnf (Add Value Chain) nfO{ ljZj ahf/;Fu hf]8L /fli6«o cy{tGqdf 6]jf k'¥ofOg] 5 . pko'Qm gLltut kxnx¿sf dfWodaf6 c;ª\ul7t¿kdf s[lif k];f cFufNg]x¿sf] klg pTkfbsTj / cfocfh{gdf ;'wf/ NofOg]5 .

!)=* lgjf{xd'vL pTkfbg k|0ffnLnfO{ Jofj;flosLs/0f tyf cfw'lgsLs/0f ub{} n}hfgsf nflu e"ldsf] rSnfaGbL, ;xsf/L / ;fd"lxs v]tLsf] cjwf/0ffdf k|of]udf NofOg'sf ;fy} ;fgf art kl/rfng / k|fljlws ;Lk lj:tfdf hf]8 lbOg]5 .

!)=( ;xsf/Lx¿nfO{ pTkfbg lqmofsnfksf] k|f/Deb]lv pTkfbgsf] ahf/Ls/0f;Dd k|efjsf/L ¿kdf kl/rfng ul/g]5 .

!)=!) vfB u'0f:t/ lgoGq0fsf nflu :yfgLo txdf /x]sf s[lif ljsf; sfof{no, kz';]jf sfof{no, ;xsf/L sfof{no;d]tsf] ;xof]udf s[ifsx¿sf] ;]jf vl/b tyf laqmL ug{ s[lif ;xsf/Ldfkm{t :yfgLo s[ifs ;d"xnfO{ ;Ifd agfOg]5 .

!)=!! /f]huf/Lsf nflu pBdzLntf tyf :j/f]huf/;DaGwL tflndx¿ u|fdL0f Onfsfsf o'jf, dlxnf, dw];L, cflbjf;L hghflt, d'l:nd, czQm, blnt, lk5l8Psf] If]q, åGå kLl8t, hf]lvddf /x]sf, ;LdfGts[t tyf cNk;ª\Vos ;d'bfox¿nfO{ k|bfg ul/g]5 .

!)=!@ ;/sf/L tyf lghL hldg ef8fdf lnP/ ul/Psf] v]tL (Lease

Farming) lzt e08f/, s[lif k|zf]wg tyf vfB k|zf]wg k|j4{g ug{ s[ifsx¿sf] g]t[Tj ljsf; dfkm{t u|fdL0f If]qdf a;f]af; ug]{ o'jfsf] :j/f]huf/nfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

!)=!# s[lifdf If]qdf h}ljs / >ldsx¿sf] ef}lts ;'/Iffsf nflu ljiffbL k|of]udf Go"gLs/0f ug]{ tyf To;sf] k|of]u ubf{

Page 212: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷208

;'/Iff;DaGwL k|ljlwnfO{ k|of]udf clgjfo{ ul/g]5 .!)=!$ lghL If]qdfkm{t /f]huf/L l;h{gf ug]{ Jofj;flos s[lif

pTkfbgnfO{ k|fyldstf lbO{ /f]huf/L ;[hgfsf cfwf/df ;x'lnot / ;xfotf pknAw u/fOg]5 .

pTkfbg If]q (Manufacturing Sector)

gLltx¿!)=!% cf}Bf]lus Joj;fo :yfkgfsf lglDt ;xhLs/0f ug{ tyf

c;ª\ul7t¿kdf :yflkt Joj;fonfO{ tTsfn sfg'gL bfo/fdf Nofpg cgnfOg ;]jfdfkm{t Psn laGb' ;]jf (One-

Stop-Service) k|0ffnL :yfkgf ug{ k|f]T;flxt ul/g]5 .!)=!^ :yfgLo >ddf cfwfl/t pBf]ux¿sf] :yfkgfnfO{ k|f]T;flxt

ul/g]5 .!)=!& If]qLo c;Gt'ngnfO{ ;Daf]wg ug{ ;Sg] /f]huf/df cfwfl/t

pBf]unfO{ k|fyldstf lbOg]5 . t'ngfTds ¿kdf k5fl8 k/]sf / Go"g ljsf; ePsf If]qdf nufgL k|j4{g ug{ k|f]T;fxg / ljz]if ;'ljwf pknAw u/fOg]5 .

!)=!* pTkfbgzLn /f]huf/L l;h{gf ug{ pRr ;Defjgf /x]sf pTkfbg pk–If]qdf k|ToIf j}b]lzs nufgL cfslif{t / k|f]T;flxt ul/g]5 .

!)=!( ;a} :t/sf pBf]ux¿dfem cu| / k[i7 ;DaGw (Forward and

Backward Linkage) :yfkgf ug]{ jftfj/0f l;h{gf ul/g]5 tyf pBf]ux¿df Jofj;flos Joj:yfkg (Professional

Management) ckgfpg k|f]T;fxg ul/g]5 .!)=@) l5d]sL / cGo ldq /fi6«x¿;Fusf] Jofkfl/s ;DaGwaf6

kmfObf lng ;Sg] lsl;dsf ;fgf, demf}nf / 7"nf pBf]ux¿sf] ljsf; / lj:tf/ ul/g]5 .

!)=@! ;fgf tyf :yfgLo :t/sf /f]huf/–pGd'v pBf]ux¿nfO{ ljQLo, ;+:yfut / k|fljlws ;xfotfsf] dfWodaf6 ;anLs/0f ul/g]5 . u|fdL0f If]qx¿df :yfgLo ;|f]t;fwgdf cfwfl/t pBf]ux¿df nufgL k|j4{g ug{ Jofj;flos snf / ;Lk ljsf;sf ljljw k|j4{gfTds sfo{qmdx¿ ;~rfng ul/g]5g\ .

Page 213: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷209gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

!)=@@ >d pTkfbsTj j[l4 ug{sf lglDt pTkfbg kmd{x¿nfO{ cfkm\gf pkfbg / k|lqmofdf ;'wf/ Nofpg tyf d"No z[ª\vnfnfO{ tLj| ultdf cufl8 a9fpg k|f]T;fxg ul/g]5 .

!)=@# pBf]ux¿sf] ;'/Iffsf lgldQ cf}Bf]lus ;'/Iff annfO{ cfjZos kg]{ ef}lts ;+/rgf lgdf{0f ul/g]5 .

!)=@$ sfdbf/÷sd{rf/L / /f]huf/bftfaLr ;'dw'/ ;DaGw sfod u/fO{ c;n cf}Bf]lus ;DaGw sfod ug{ hf]8 lbOg]5 .

lgdf{0f If]q (Construction Sector)

gLltx¿!)=@% k"jf{wf/ If]qdf bIf hgzlQm pknAw u/fpg ;f];DaGwL

cfjZos tflnd tyf u'0f:t/df pNn]vgLo j[l4 ul/g]5 . ljb]zaf6 ;Lk tyf cg'ej xfl;n u/L :jb]z kmls{Psf bIf JolQmnfO{ :jb]zleq} /f]huf/ pknAw u/fpg lghL If]qsf lgdf{0f Jofj;foLnfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

!)=@^ k"jf{wf/ lgdf{0f If]qdf lbuf] /f]huf/Lsf cj;/ l;h{gf ug{ ;Lk ljsf; sfo{qmdnfO{ d'Vo cª\usf] ¿kdf ljsf; ul/g]5 .

!)=@& u|fdL0f ;8s lgdf{0fdf lghL If]qsf] ;xelfutfnfO{ >ddf cfwfl/t k|ljlwx¿sf] pkof]u ug{ k|f]T;flxt ul/g]5 .

!)=@* ;8s ;~hfnsf] cfwf/e"t lgdf{0f, lj:tf/, dd{t, ;Def/ tyf ;'wf/ ubf{ /f]huf/Ldf kg]{ k|efjsf cfwf/df k|fyldstf lbOg]5 . ;8s kl/of]hgfx¿ lgdf{0f ubf{ :yfgLo ;Lk, ;|f]t;fwgsf] pRrtd k|of]u u/L a9L /f]huf/Lsf cj;/ l;h{gf ug{ hf]8 lbOg]5 .

!)=@( pRr / Go"g b'j} lsl;dsf ;Lk ePsf /f]huf/L l;h{gfsf lglDt ;DefJo hnljB't\ kl/of]hgfx¿sf] sfof{Gjogsf nflu ;sf/fTds jftfj/0f ;[hgf ul/g]5 .

!)=#) l;FrfO ;'ljwfsf] ljsf;sf nflu :yfgLo ;|f]t;fwgsf] kl/rfngdf hf]8 lbO{ s[lif /f]huf/Ldf j[l4 ul/g]5 .

Page 214: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷210

ko{6g If]q (Tourism Sector)

gLltx¿!)=#! t'ngfTds nfe /x]sf] / a9L /f]huf/L ;[hgf x'g] u|fdL0f

ko{6gnfO{ ljz]if k|fyldstf lbOg]5 . u|fdL0f ko{6g of]hgfcGtu{t ko{6sLo uGtJo / ko{6sLo pTkfbgnfO{ ljljwLs/0f / lj:tf/ u/L yk /f]huf/Lsf cj;/ l;h{gf ul/g]5 .

!)=#@ ko{6sx¿sf] a;fOsf] cjlw a9fpg ;ª\VofTds / u'0ffTds ko{6gnfO{ nlIft u/L k|efjsf/L sfo{qmdx¿ NofOg]5 .

!)=## b]zleq /x]sf cyfx ko{6g uGtJox¿sf] klxrfg, ljsf; / lj:tf/sf nflu gofF kbdfu{ (Trekking Route) x¿ vf]nL yk cfo / /f]huf/Lsf cj;/ ;[hgf ul/g]5 .

!)=#$ ko{6g If]qsf] ljsf;sf lglDt nufgL k|j4{g ub}{ 6«fen tyf xf]6n Joj;fodf ;]jf tyf pTkfbgd"ns /f]huf/ / k]zfut bIftf clej[l4sf pkfox¿ sfof{Gjogdf NofOg]5 .

!)=#% /f]huf/Lsf] u'0f:t/df ;'wf/ Nofpg ko{6g pBf]unfO{ cfjZos hgzlQm k"lt{ ug{ dfgj ;|f]t ljsf;sf lglDt cGt/f{li6«o :t/sf cWoog, cg';Gwfg / k|lzIf0f s]Gb|x¿ :yfkgf ug{ lghL If]qnfO{ k|f]T;flxt ul/g]5 .

!)=#^ ko{6g If]qdf /f]huf/Lsf cfjZostfnfO{ ;Daf]wg ug{ ck/];g tyf ;xof]uL -k|mG6 clkm;, cltly;Fusf] ;DaGw, aGbf]a:tLsf ;fdfg, OToflb_ txdf ;Lk ljsf;sf sfo{qmd ;~rfng ug{ lghL If]qnfO{ k|f]T;flxt ul/g]5 .

!)=#& cfGtl/s ko{6gsf] k|j4{g u/L u|fdL0f /f]huf/ l;h{gf ug{ cf}krfl/s If]qsf sfdbf/ sd{rf/Lx¿nfO{ d'n'ssf ljleGg :yfgsf] e|d0f ug{ k|f]T;flxt ul/g]5 .

!)=#* :t/Lo tyf kof{Kt xf]6]nx¿sf] Joj:yf gePsf uGtJo tyf dfu{x¿df ;fd"lxs cfjf; tyf vfgf (Home Stay) sf] Joj:yf ug{ :yfgLo ;d'bfonfO{ k|f]T;fxg lbO{ yk cfo cfh{gnfO{ j[l4 ug{ hf]8 lbOg]5 .

!)=#( ko{6g ljsf;sf dfWodaf6 ;Gt'lnt, ;dfj]zL / ;dGoflos cfly{s j[l4 xfl;n ub}{} /f]huf/L ;[hgf, If]qLo ;Gt'ng tyf ul/aL Go"gLs/0fdf of]ubfg ul/g]5 .

Page 215: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷211gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

;"rgf ÷k|ljlw If]q (Information Technology Sector)

gLltx¿!)=$) ;"rgf k|ljlw gLlt cfO{=6L=O{=P;=aL=kL=cf]= sfg"gL tYofª\s

cfwf/ k|zf]wg, l8lh6n sG6]G6sf] ljsf;, Plgd];g, l/df]6 d]lG6g]G;, ljQLo ;]jf, 8f6f k|zf]wg, sn ;]G6/ Aofsck ck/];g h:tf k|d'v lqmofsnfkx¿nfO{ ;dfj]z ul/;s]sfn] ;/sf/, Jofj;foL / k|fl1s ;+:yfx¿aLr lgs6 ;dGjo u/L ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw;Da4 lqmofsnfkx¿sf] k|efjsf/L sfof{Gjogsf nflu hf]8 lbOg]5 .

!)=$! sDKo'6/ lj1fg, sDKo'6/ OlGhlgol/ª / cGo ;"rgf k|ljlw;DaGwL ljifodf cGt/f{li6«o dfkb08sf :gfts / :gfsf]Q/ txsf sIffx¿ ;~rfng ug{ b]zleqsf ljZjljBfnonfO{ cfjZos ;xof]u k|bfg ul/g]5 .

!)=$@ k|To]s ljsf; If]qdf ;"rgf k|ljlwsf nflu cfjZos dWod:t/Lo hgzlQm tof/ kfg{ ;"rgf k|ljlwsf] cWofkg, cg';Gwfg / ljsf;sf lglDt lghL If]qnfO{ k|f]T;flxt ul/g]5 .

!)=$# ljBfno txb]lv g} sDKo'6/ lzIff k|bfg ug{ hf]8 lbOg]5 . ljZjljBfno / ;fj{hlgs ljBfnox¿nfO{ sDKo'6/ lzIff Jojl:yt lsl;daf6 ;~rfng ug{sf lglDt OG6/g]6 ;'ljwf lgMz'Ns pknAw u/fOg]5 .

!)=$$ ;"rgf k|ljlw ljifodf pRr lzIff k|fKt ug{ rfxg] b'u{d If]qsf ul/a / h]x]Gbf/ ljBfyL{x¿nfO{ cfjZos 5fqj[lQ k|bfg ul/g]5 .

!)=$% ;"rgf k|ljlwsf] ljsf;sf lglDt lghL If]qsf] ;xeflutfdf ljleGg :yfgdf ef}lts tyf er'{cn ;"rgf k|ljlw ljsf; u/L cfO{=;L=6L= / jL=kL=cf]= If]qdf /f]huf/ j[l4 ul/g]5 .

!)=$^ ;"rgf k|ljlwsf] k|of]udf ;'wf/ NofO{ O–lzIff, O–:jf:Yo / O–ue{g]G; h:tf If]qsf] k|j4{g / u|fdL0f If]qdf ;"rgf k|ljlwsf ;fwg k'¥ofO{ /f]huf/ l;h{gf ul/g]5 .

!)=$& ;fj{hlgs / lghL If]qsf] ;+o'Qm ;fem]bf/Ldf ;+o'Qm k'Flhsf]if (Venture Capital fund) :yfkgf ul/g]5 / u|fdL0f If]qsf o'jf;Fu ;xsfo{ u/L u|fdL0f /f]huf/ l;h{gf ug{ pgLx¿sf]

Page 216: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷212

C0f ;xof]udf ;xh kx'Fr k'¥ofOg]5 .!)=$* Business Processing Outsourcing sf] nflu cfjZos

;"rgfsf] k|of]udf sfg'gL clwsf/ pknAw u/fpg cfjZos sfg'gx¿sf] Joj:yf ul/g]5 .

hn;|f]t÷pmhf{ (Water -Resource /Energy)

gLltx¿!)=$( b]zdf cfjZostf, ;DefJotf / Ifdtfsf cfwf/df 7"nf,

demf}nf / ;fgf hnljB't\ cfof]hgfsf] lgdf{0f u/L k|ToIf /f]huf/ ;[hgfdf hf]8 lbOg]5 .

!)=%) 7"nf hnljB't\ cfof]hgfx¿ ;~rfng ug{ cGt/f{li6«o k'FhL / k|ljlwnfO{ cfslif{t ul/g]5 . ;fy} :yfgLo >dsf] pkof]u ul/g]5 .

!)=%! demf}nf hnljB't\ cfof]hgfx¿sf] lgdf{0f ug{ /fli6«o tyf cGt/f{li6«o k'FhLsf]ifsf] Joj:yf ug{ k|oTg ul/g]5 . o; k|sf/sf cfof]hgfx¿df :jb]zL ;Lk, k|ljlw / hgzlQm pkof]u ug{ hf]8 lbOg]5 .

!)=%@ ;fgf hnljB't\ cfof]hgfx¿ k"0f{ ¿kdf :yfgLo k'FhL / k|ljlwdf cfwfl/t x'g]5g\ . o:tf cfof]hgfx¿df pknAw eP;Dd pRr bIf hgzlQmsf] cnfjf cGo sfdbf/ sd{rf/Lx¿ :yfgLo If]qaf6 cfk"lt{ ug{ hf]8 lbOg]5 .

!)=%# d'n'sdf hnzlQmsf cltl/Qm cGo pmhf{sf If]qx¿ k|r'/ dfqfdf pknAw ePsf] x'Fbf nfut nfesf] cfwf/df To:tf ;|f]tx¿sf] klxrfg u/L :yfgLo ¿kdf /f]huf/L ;[hgf ug{ hf]8 lbOg]5 .

!!= p2]Zo @ ;“u ;DalGwt gLltx¿M cgf}krfl/s /f]huf/LnfO{ qmdzM cf}krfl/s k4ltdf ¿kfGt/0f ub}{

/f]huf/Lsf] u'0f:t/df ;'wf/ Nofpg],

gLltx¿!!=! n3', ;fgf tyf demf}nf pBd;d]tsf Joj;fo cf/De ug{

pBdzLntf tflnd tyf Joj;fo ljsf; ;]jf k|bfg ul/g]5 .

Page 217: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷213gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

;fy}, Joj;fo lj:tf/ ug{ / 7"nf] nufgLaf6 nfe lng ;Ifd jftfj/0f l;h{gf ug{ cfjZos gLlt / sfo{qmdx¿ lgdf{0f ul/g]5 .

!!=@ o'jf, dlxnf, cflbjf;L hghflt tyf ;LdfGts[t ;d"xåf/f n3', ;fgf tyf demf}nf pBdx¿sf] :yfkgf / lj:tf/ ug{ pmhf{, ;"rgf / Joj;fo ljsf; ;]jfsf] kx'FrnfO{ j[l4 ul/g]5 .

!!=# cgf}krfl/s If]qsf sfdbf/nfO{ cgf}krfl/s tl/sfaf6 -h:t} /fqL ljBfno, b"/lzIff OToflb_ jf ;Dej eP;Dd cg'bfgo'Qm Jofj;flos tflnd dfkm{t yk lzIff xfl;n ug{ cj;/ lbg] gLlt lnOg]5 . cgf}krfl/s tl/sfaf6 k|fKt ;Lk, tflnd jf bIftfnfO{ cf}krfl/s lzIff k|0ffnLx¿ agfpg lzIffdf lg/Gt/tf, /f]huf/pGd'v tflnd / k'gM tflndsf cj;/x¿ k|bfg ul/g]5 .

!$=$ n3'ljQ ;+:yfx¿sf] lgodg ug]{ tyf pgLx¿nfO{ lglzrt dfqfdf l8kf]lh6 lng kfpg] Joj:yfsf nflu ;sf/fTds sfg'gL jftfj/0f lgdf{0f ul/g]5 / n3'ljQ ;+:yfx¿dfkm{t ul/a ;LdfGts[t ju{sf] cfo cfh{gsf ultljlwx¿df ;xof]u k'¥ofpg] gLlt cjnDag ul/g]5 .

!$=% dfWolds tyf pRr dfWolds tx pQL0f{ u/]kl5 cfjZostfcg';f/ k|fljlws ljifo cWoog ug{ ljz]if k|fyldstf lbOg]5 / k|fljlws hgzlQmsf] sdL x'g lbOg]5}g .

!$=^ /f]huf/ ljlgod ;+:yf tyf cGo /f]huf/ k;nx¿ >lds ;xsfl/tfsf] 9fFrfdf ;~rfng ug{ k|f]T;flxt ul/g]5 .

!!=& cgf}krfl/s If]qdf ;+nUg ;a} gful/sx¿nfO{ qmdzM ;fdflhs ;'/Iff of]hgf;Fu cfa4 u/L ;fdflhs ;'/Iffsf] ;'lglZrttf ul/g]5 .

!!=* >d;Fu ;DalGwt P]g / lgodfjnLx¿nfO{ /f]huf/ k|j4{gsf] b[li6sf]0f tyf kl/jlt{t kl/l:yltsf] cfjZostfadf]lhd ;+zf]wg u/L ;do;fk]If agfOg]5 .

!!=( blnt, nf]kf]Gd'v, ;LdfGts[t / lk5l8Psf ;d'bfosf k/Dk/fut k];fnfO{ ;xsf/Ldf ;ª\ul7t u/L cfw'lgs Joj;fosf ¿kdf ¿kfGt/0f u/L Jojl:yt / pTkfbgzLn agfpg k|f]T;flxt ul/g]5 .

Page 218: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷214

!@= p2]Zo # ;“u ;DalGwt gLltx¿M >dahf/sf] cfjZostfcg';f/sf] 1fg / ;Lkdf cfwfl/t >d zlQm

tof/ kfg{ pko'Qm cj;/x¿ l;h{gf ug]{

gLltx¿!@=! /fli6«o lzIff tyf dfgj;|f]t ljsf;sf gLltx¿n] kl/nlIft

u/]adf]lhd d'n'sdf cfjZos ;Lko'Qm hgzlQm tof/ kfg{sf nflu ;Da4 lgsfox¿aLr k|efjsf/L ;dGjo :yflkt ul/g]5 .

!@=@ ;/sf/L, u}/;/sf/L tyf lghL If]qåf/f ;~rflnt s]Gb|Lo tyf :yfgLo :t/sf tflnd ;+:yfx¿sf] Ifdtf clej[l4 u/L ahf/n] dfu u/]sf tflndsf If]qx¿sf] lj:tf/ ub}}{ nlug]5 .

!@=# dfWolds txsf] lzIffdf ul/a / cj;/ljxLg ;d"xx¿ -blnt, cflbjf;L hghflt, dw];L, d'l:nd_ sf afnaflnsfx¿sf] kx'Fr j[l4 ug{sf nflu ;~rfng x'g] ljz]if sfo{qmd -ljBfno kf]zfs / k':tssf] d"No, ljBfno k|j]z z'Ns h:tf cb[Zo z'Nsx¿ x6fpg], nlIft 5fqj[lQ pknAw u/fpg] OToflb_ nfO{ yk k|f]T;fxg;lxt lj:tf/ ul/g]5 eg] aLr}df cf}krfl/s lzIff 5f]8]sf hgzlQmnfO{ cfjZostf / ?lrsf] cfwf/df ;Lkd"ns lzIff k|bfg u/L bIf agfOg]5 .

!@=$ u};;x¿, :yfgLo lgsfox¿, ljBfno / lghL If]qsf] ;+nUgtfdf ;~rfng x'g] sfg'gL ;fIf/tf;d]tsf ;fIf/tf sfo{qmx¿n] dlxnf, blnt, cflbjf;L–hghflt, dw];L, ;LdfGts[t ;d'bfo / czQmx¿nfO{ nlIft u/L /f]huf/of]Uo (Employbility) agfOg]5 .

!@=% :yfgLo txdf :yfkgf ePsf cfwf/e"t lzIff ;~hfnsf] e"ldsfnfO{ k|efjsf/L agfO{ egf{ / j[l4 ug{ tyf ljBfno 5f8\g] b/df sdL Nofpg, ljBfnox¿df k|f]T;fxg pknAw u/fpg, nlIft / jl~rtLdf k/]sf ;d'bfonfO{ 5f\qj[lQ k|bfg u/L /f]huf/ k|fKt ug{ ;Ifd agfOg]5 .

!@=^ cf}krfl/s lzIffnfO{ klg ;Lkd"ns lzIff k|bfg ug]{tkm{ pGd'v ul/g]5 .

!@=& ljBfno lzIfssf] k];fut bIftf a9fpg / lzIf0f l;sfO

Page 219: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷215gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

;fdu|Ldf ;'wf/ ug{ ljleGg sfo{qmdx¿ agfO{ sfof{Gjog ul/g]5 . lzIfsx¿sf] sfo{;Dkfbg :t/df ;'wf/ u/L bIf hgzlQm pTkfbg ug{ ;Sg] agfpg Ifdtfdf cfwfl/t ;]jfsfnLg tfnLd lbg] gLlt lnOg]5 .

!@=* pRr txsf] k|fljlws lzIffdf cfly{s tyf ;fdflhs ¿kdf k5fl8 k/]sf ;LdfGts[t ;d'bfosf] kx'Fr a9fpg / u'0f:t/ ;'wf/ ug{ 5fqj[lQ, ljBfyL{ shf{ tyf cfly{s ;xfotf k|bfg ul/g]5 .

!@=( ljBfnonfO{ lzIffsf] clGtd tx -pRr dfWolds tx_ / rf8} ljBfno 5f8\g] ;a}sf lglDt sl/c/ k/fdz{nfO{ clgjfo{¿kdf k|of]udf NofOg]5 . ckfª\utf ePsf JolQmx¿sf] /f]huf/Ldf kx'Fr lj:tf/ ug{ pgLx¿nfO{ nlIft u/L /f]huf/d"ns tflnd / ckfª\ud}qL k"jf{wf/x¿sf] lj:tf/ ub}{ nlug]5 .

!@=!) /f]huf/ k|flKtsf lglDt Jofj;flos lzIff tyf tflndnfO{ k|j4{g ug{ ;r]tgf sfo{qmdx¿ ;~rfng ul/g]5 . o'jf pBdzLntf k|j4{g ug{ cfd ;~rf/sf dfWodaf6 ;fj{hlgs ;r]tgf cleofg ;~rfng ul/g]5 .

!@=!! sfd / sfdbf/nfO{ ;Ddfg ug]{ ;+:s[ltsf] ljsf; ug{ ;r]tgf cleofgdf hf]8 lbOg]5 .

!@=!@ k|fljlws lzIff tyf Jofj;flos tflnd sfo{qmddf æJoj;fosf] k|f/De / ;'wf/ u/f}FÆ (Start and Improve Your

Business - SIYB) ljifos tflnd ;+/rgfnfO{ k|of]udf NofOg]5 . Ifdtf clej[l4sf sfo{qmdx¿ sfof{Gjogsf nflu hf]8 lbOg]5 .

!@=!# ljBfno k|0ffnL -Jofj;flos tyf ;fwf/0f ljBfno_ df æJofj;fosf af/]df a'emf}FÆ (Know About Business - KAB) sfo{qmd ;dfj]z ul/g]5 .

!@=!$ cf}krfl/s lzIff k|0ffnLdf klg Jofj;flos lzIff tyf tflnd sf];{df ;fdu|L ;dfj]z ul/g]5 . ;do ;dodf /f]huf/bftfx¿nfO{ cfdGq0f ug]{ / k|lzIffyL{;Fu cGtlqmof sfo{qmd ;~rfng ug]{ tyf /f]huf/bftfx¿;Fu ;dGjo u/L sfo{:yn k|lzIf0f (On the Job Training) ;~rfng ug{ cfjZos Joj:yf ldnfOg]5 .

Page 220: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷216

!#= p2]Zo $ ;“u ;DalGwt gLltx¿ M cfk|jf;L tyf k|jf;L sfdbf/sf] pko'Qm Joj:yfkg ug]{ .!#=! sfdbf/ tyf j}b]lzs /f]huf/ Jofj;foLn] ;DalGwt

ljefu;dIf cfO{ tna tyf ;]jf ;'ljwf;DaGwdf s/f/gfdf ug'{kg]{ Joj:yf nfu" ul/g]5 .

!#=@ j}b]lzs /f]huf/sf] nflu lbOg] ;]jfnfO{ :yfgLo tx;Dd lj:tf/ ug{ ;DalGwt lgsfox¿sf] k'gM ;+/rgf ul/g]5 .

!#=# cfk|jf;L sfdbf/sf] clwsf/ ;'lglZrt ug]{ cGt/f{li6«o cle;lGwx¿nfO{ qmdzM cg'df]bg ul/g]5 / sfdbf/sf] clwsf/ /Iffsf nflu cGt/f{li6«o ;d'bfo;Fu ;xsfo{ ul/g]5 .

!#=$ uGtJo d'n'sx¿df /f]huf/sf cj;/;DaGwL ;"rgf tyf cfk|jf;g;Fu ;DalGwt hf]lvdx¿sf af/]df ;r]tgf clej[l4 ug{ sfo{qmd ;~rfng ul/g]5 .

!#=% j}b]lzs /f]huf/nfO{ dWosfnLg /0fgLltsf ¿kdf :jLsf/ u/L ljb]z hfg] sfdbf/nfO{ pko'Qm tflnd / ;Lk pknAw u/fOg]5 . ;'/lIft j}b]lzs /f]huf/sf lglDt gLltut tyf ;+:yfut ;'wf/sf sfo{ ul/g]5 eg] j}b]lzs /f]huf/df hfg rfxg] sfdbf/sf lglDt tflnd sfo{qmddf ;xh kx'Fr x'g] u/L cfjZostfg';f/ clgjfo{ tflndsf] Joj:yf ul/g]5 .

!#=^ ljb]zl:yt g]kfnL s"6gLlts lgof]ux¿nfO{ dof{lbt, ;'/lIft, nfesf/L / ljZjf;gLo j}b]lzs /f]huf/ k|j4{gsf lglDt kl/rfng ul/g]5 .

!#=& g]kfnL sfdbf/x¿sf] ;'/Iff / enfOsf lglDt uGtJo d'n'sx¿;Fu >d ;Demf}tf ul/g]5 .

!#=* j}b]lzs /f]huf/n] dfu u/]adf]lhdsf ;Lkd"ns tflnd k|bfg ug{, j}b]lzs /f]huf/sf lglDt C0f ;'ljwf k|bfg ug{ / cg'udg k|0ffnLnfO{ ;an agfpg cfjZos sfo{qmdx¿ ;~rfng ul/g]5 .

!#=( j}b]lzs /f]huf/df blnt, cflbjf;L– hghflt, dw];L, d'l:nd o'jf tyf lk5l8Psf If]qsf ;LdfGts[t ;d'bfonfO{ cj;/ k|bfg ul/g]5 .

!#=!) dlxnfx¿sf lglDt ;'/lIft / dof{lbt j}b]lzs /f]huf/ ;'lglZrt ug{ hf]8 lbOg]5 .

Page 221: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷217gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

!#=!! ljk|]if0f k|0ffnLnfO{ ;/n / ;xh agfO{ pko'Qm of]hgf / sfo{qmdsf ;fy ljk|]if0fsf] k|of]unfO{ pTkfbgzLn If]qdf nufgL ug{ k|f]T;flxt ul/g]5 . o;sf nflu ljk|]if0f kl/rfng;DaGwL gLlt th'{df ul/g]5 .

!#=!@ cfk|jf;L sfdbf/x¿sf] clen]v tyf ;"rgf k|0ffnLnfO{ Jojl:yt tyf ;anLs[t ul/g]5 .

!#=!# j}b]lzs /f]huf/Laf6 k|fKt ljk|]if0fhGo cfo -/sd, ;Lk, cg'ej, k|ljlw_ nfO{ /fli6«o pTkfbg;Fu hf]8L ul/aL lgjf/0f ug{ pko'Qm ;+:yfut Joj:yf ul/g]5 .

!$= p2]Zo % ;“u ;DalGwt gLltx¿ M o'jfnlIft /f]huf/Lsf cj;/x¿ l;h{gf ug{ k|fyldstf lbg] .

gLltx¿!$=! ;a} o'jfx¿nfO{ /f]huf/L k|bfg ug{sf nflu c¿ If]qut

lgsfox¿;Fu ;dGjo ul/g]5 / o'jfx¿nfO{ cfGtl/s /f]huf/Ldf pTk|]l/t ul/g]5 .

!$=@ o'jf /f]huf/sf lglDt k|efjsf/L sfo{of]hgf tof/ u/L ;/f]sf/jfnf dGqfno;Fusf] ;dGjodf sfof{Gjogdf NofOg]5 .

!$=# dlxnf pBdzLntf ljsf; ug{ tyf dlxnfnfO{ pBdL x'g k|f]T;fxg ug{sf nflu ljz]if k|fjwfgx¿nfO{ k|efjsf/L¿kdf sfof{Gjog ul/g]5 .

!$=$ >dahf/ sfo{qmd tyf /f]huf/ ;]jf;DaGwL hfgsf/L lbg] /f]huf/ ljlgod ;"rgf s]Gb|x¿nfO{ o'jf /f]huf/Ldf ;'wf/ Nofpg]tkm{ a9fjf lbOg]5 . /f]huf/ ;]jf k|bfg ul/cfPsf ;Dk"0f{ ;+:yfx¿nfO{ tf]lsPsf ;/sf/L lgosfodf btf{ ug{ tyf pgLx¿n] k|bfg ul/cfPsf ;]jfx¿sf] u'0f:t/ / ;ª\Vofsf] kof{+Kttf ;'lglZrt ug{ cfjZostfcg';f/ cg'udg tyf lg/LIf0f ug]{ Joj:yf ldnfOg]5 .

!$=% Go"g ;'ljwfk|fKt / cNk ljsl;t If]qdf /f]huf/Lsf cj;/df ;'wf/ Nofpg To:tf If]qdf ;fgf tyf demf}nf :t/sf pBf]ux¿ / 7"nf lghL If]qsf k|lti7fgx¿aLr ;a

Page 222: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷218

sG6«fS6sf] k|fjwfgnfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .!$=^ cf7 sIffeGbf d'lgsf] ljBfno lzIff k|fKt u/L >dahf/df

k|j]z u/]sf o'jfnfO{ nlIft u/L tflnd sfo{qmx¿ ;~rfng ul/g]5 .

!$=& o'jfx¿sf lglDt /f]huf/;DaGwL ;"rgf / sfo{qmddf kx'Fr a9fpg o'jf k/fdz{ ;]jf, ;|f]t s]Gb|nufotsf cfjZos ;+oGqx¿ lgdf{0f ul/g]5 .

!$=* ;fdflhs / cfly{s pBdzLntf ljsf; u/L o'jfnfO{ /f]huf/, :j/f]huf/ / ;fdflhs sfo{x¿df cj;/ k|bfg ul/g]5 .

!$=( o'jfsf] Ifdtf / z}lIfs :t/df cfwfl/t Jofjxfl/s, k|fljlws / >dahf/ ;'xfpFbf] lzIff / tflnddf hf]8 lbFb} pBdzLntf / :j/f]huf/nfO{ k|f]T;flxt ul/g]5 .

!$=!) o'jfsf lglDt s[lifdf cfwfl/t pBf]ux¿, k/Dk/fut k];f, :yfgLo ;|f]t;fwgsf ;fy} gjLgtd\ / gofF ;"rgf k|ljlwnfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

!$=!! u|fdL0f, cj;/ljxLg, hf]lvddf /x]sf ;a} ef}uf]lns If]qsf o'jfnfO{ lzIff, :jf:Yo, tflnd / /f]huf/Lsf cj;/df ljz]if k|fyldstf lbOg]5 .

!$=!@ xfn k|bfg ul/Psf tflnd, kf7\oqmd / tflnd sfo{qmx¿nfO{ n}ª\lus ;+j]bgzLn agfpg] u/L k'g/fjnf]sgg ul/g]5 .

!$=!# a]/f]huf/ o'jfsf lglDt lglZrt ;do / :yfgx¿df /f]huf/ k|Tofe"lt of]hgf cf/De ul/g]5 .

!$=!$ s[lif shf{, ;fdu|L tyf pks/0f -kfj/ l6n/, y|]6/, pTkfbg:ynb]lv ahf/;Dd k'¥ofpg ;jf/L ;fwg, OToflb_ h:tf s[lif ;xfotf pknAw u/fO{ :yfgLo txdf /f]huf/L k|fKt ug{ o'jfnfO{ ljz]if k|f]T;flxt ul/g]5 . s[lifsf] cfw'lgsLs/0f / Jofj;flosLs/0fdf of]ubfg ug{sf nflu pgLx¿nfO{ k|f]T;flxt ul/g]5 .

!$=!% o'jf /f]huf/ k|j4{g s]Gb| :yfkgf u/L :yfgLo txdf o'jf /f]huf/ sfo{qmdnfO{ lj:tf/ tyf cGt/ lgsfox¿sf aLrdf ;dGjo ul/g]5 .

!$=!^ :jb]z tyf ljb]zsf] >dahf/sf] dfu adf]lhd k|fljlws tyf Jofj;flos lzIff k|bfg u/L o'jfnfO{ cfjZos ;Lkaf6

Page 223: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷219gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

;';lHht ul/g]5 .

!%= p2]Zo ^ ;“u ;DalGwt gLltx¿ M cg';Gwfgdf cfwfl/t cfw'lgs ;"rgf k|0ffnLsf] k|of]u a9fpFb}

>dahf/nfO{ ;an agfpg] .

gLltx¿!%=! lglZrt ;dofjlwdf /fli6«o >dzlQm ;e]{If0f ul/g] tyf

lgoldt /f]huf/ k|j[lQ;DaGwL k|ltj]bg dfkm{t ;"rgf k|jfx ug]{ Joj:yf ldnfOg]5 .

!%=@ >d dfusf] cfwf/df cfjZos tyf pknAw ;Lksf] cGt/ klxrfg u/L ;f]sf] ;"rgf k|jfxnfO{ k|efjsf/L agfOg] 5 .

!%=# ;Lk ljsf; k|0ffnLsf] dfkb08, lgb]{lzsf / sfo{b]zdf ;fdfGh:otf tyf :ki6 ;'wf/ Nofpg k|oTg ul/g]5 .

!%=$ >d tyf /f]huf/ dGqfnonfO{ ;|f]t;fwg ;DkGg agfO{ >dahf/ ;"rgf ljZn]if0f PsfO :yfkgf ul/g]5 . ;DalGwt ;/f]sf/jfnfx¿sf] >dahf/ ;"rgf ljZn]if0f ug]{ Ifdtfdf ;'wf/ NofOg]5 .

!%=% s]xL k];f / lhNnf ;d]6\g] u/L :yfkgf ul/g] ;ª\u7g, k|0ffnL / sfo{ljlw;lxtsf] gd'gf kl/of]hgfsf] ¿kdf /f]huf/ ;"rgf ljlgod ;]jf ;~rfngnfO{ hf]8 lbOg]5 . gd'gf kl/of]hgfaf6 l;s]sf kf7nfO{ /fi6«JofkL sfo{qmdsf] ¿kdf k|of]udf NofOg]5 .

!%=^ u|fdL0f tyf zx/L If]qsf o'jfx¿nfO{ >dahf/;DaGwL ;"rgf cfbfg–k|bfg ug{ sl/c/ lgb]{zg (Career Counseling) tyf k/fdz{ sfo{qmd ;~rfng ul/g]5 .

!%=& /f]huf/ ;"rgf s]Gb|nfO{ /f]huf/ ;"rgf ljlgodsf] ¿kdf ljsl;t ul/g]5 . of] s]Gb|n] >dahf/df /x]sf] hgzlQmsf] dfu, a]/f]huf/ / a/f]huf/sf] ;Lksf] ;"rL agfO{ dfu / cfk"lt{stf{aLr ;"rgfsf] cfbfg–k|bfg ug]{5 . o:tf] s]Gb|nfO{ ;xsf/Lsf] dfWodaf6 Joj:yfkg ug{ k|f]T;flxt ul/g]5 .

!%=* klxrfg ul/Psf ul/a gful/sx¿sf] nflu lgMz'Ns ;Lkd"ns tflnd÷k|lzIf0f lbg] Joj:yf ldnfOg]5 .

Page 224: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷220

!^= p2]Zo & ;“u ;DalGwt gLltx¿ M ;'dw'/ cf}Bf]lus ;DaGw ljsf; u/L /f]huf/d}qL nufgLnfO{ k|f]T;fxg ug]{ .

gLltx¿!^=! hnljB't\, k"jf{wf/ lgdf{0f, ko{6g, 7"nf:t/sf pTkfbg

pBf]ux¿ / ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw h:tf If]qdf ljb]zL nufgL cfslif{t ul/g]5 h;n] /f]huf/Lsf cj;/x¿ l;h{gf ug]{5 .

!^=@ 7"nf pBf]ux¿df k|ToIf j}b]lzs nufgL cfslif{t ug{ To:tf pBf]un] l;h{gf ug]{ /f]huf/Lsf] cfwf/df ljljw k|f]T;fxg ;]jf tyf ;'ljwf pknAw u/fOg]5 / o:tf ;]jf tyf ;'ljwf k|bfg ug]{ k|lqmofnfO{ ;/nLs[t ul/g]5 .

!^=# ljb]zl:yt g]kfnL s"6gLlts lgof]ux¿nfO{ k|ToIf j}b]lzs nufgL cfslif{t ug{ k|efjsf/L kl/rfng ul/g]5 .

!^=$ :jb]z / ljb]zL ;+o'Qm nufgLdf ;~rfng x'g] Joj;fonfO{ k|f]T;flxt ug{ P]g sfg'gnfO{ ;do ;fk]If ;'wf/ ul/g]5 .

!^=% w]/} /f]huf/L ;[hgf ug]{ j}b]lzs nufgLstf{x¿nfO{ le;f ;/nLs/0f ul/g]5 .

!^=^ lghL tyf ;fj{hlgs If]qaf6 klxrfg ul/Psf kl/of]hgfx¿ ;~rfngsf nflu k|ToIf j}b]lzs nufgL h'6fpg ;/sf/n] lghL If]q;Fu ;fem]bf/L ug]{ jftfj/0f agfpg]5 .

!^=& pTs[i6 pBdLx¿nfO{ /f]huf/L l;h{gfsf cfwf/df /fHoaf6 k'/:s[t ug]{ Joj:yf ul/g]5 .

!^=* ædof{lbt sfdÆ (Decent Work) sf] cjwf/0ff / cGt/f{li6«o >d ;ª\u7gsf dfkb08x¿ (International

Labour Standards)cg'¿k >d ;DaGwx¿sf] ljsf; u/L /f]huf/LnfO{ ul/aL lgjf/0f ug]{ cfwf/lznfsf] ¿kdf cjnDag ul/g]5 .

!^=( ;'dw'/ cf}Bf]lus ;DaGwsf] ljsf; u/L pTkfbsTj j[l4sf nflu ;/sf/, /f]huf/bftf / sfdbf/x¿aLr lqkIfLo tyf låkIfLo k/fdz{ / ;xsfo{nfO{ lg/Gt/ k|f]T;flxt ul/g]5 .

!^=!) /f]huf/Lsf] If]qdf b]vf kg]{ n}ª\lus, ef}uf]lns, hfltut jf

Page 225: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷221gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

cGo s'g} klg k|sf/sf] e]befjnfO{ qmdzM x6fpFb} n}hfg cfjZos sfo{qmdx¿ ;~rfng ul/g]5 .

!^=!! lqkIfLo Pj+ låkIfLo ;fdflhs ;+jfb (Social Dialogue) nfO{ cf}Bf]lus ;DaGwsf] ljsf;, ljjfb ;dfwfg tyf gLlt lgdf{0f k|lqmofsf] tx;Dd ;+:yfut ug{ k|f]T;flxt ul/g]5 .

!^=!@ ;fdflhs ;+jfbnfO{ k|efjsf/L agfpgsf nflu ;a} lqkIfLo Pj+ låkIfLo ;+oGqx¿df ;dfg / ;Gt'lnt k|ltlglwTjdf hf]8 lbOg]5 .

!&= /0fgLlt / sfof{Gjog ;+oGq!&=! /fli6«o /f]huf/ gLlt /f]huf/L ;[hgf ug{ ;du| 5ftf

gLlt (Umbrella Policy) sf] ¿kdf sfo{ ug]{5 tyf o;} gLltsf] kl/lwleq /xL ;DalGwt lgsfox¿n] /0fgLltx¿ / sfo{gLltx¿ tof/ u/L sfof{Gjog ug'{kg]{5 .

!&=@ /f]huf/L l;h{gf cGt/;DalGwt ljifo (Cross Cutting Issue) ePsf]n] o; /fli6«o /f]huf/ gLltsf] sfof{Gjogdf ljleGg dGqfno, ljefu, lgsfox¿ / lghL If]qsf ;/f]sf/jfnfx¿sf] lhDd]jf/L x'g]5 . /f]huf/LnfO{ If]qut gLlt tyf sfo{qmx¿df ;dflxt u/]sf] ;'lglZrt ug{ tyf gLlt of]hgfsf glthfnfO{ cg'udg ug{ ;+:yfut ;+/rgf lgdf{0f ul/g]5 .

!&=# /fli6«o /f]huf/ gLltsf] sfof{Gjogsf] cj:yfnfO{ jflif{s ¿kdf ;dLIff ul/g]5 eg] x/]s % jif{df cfjlws ;dLIff ul/g]5 .

!&=$ k|efjsf/L tflnd sfo{qmddfkm{t ;Da4 dGqfnox¿ / ljefux¿df /f]huf/ s]lGb|t nIosf] ljsf; / cg'udg ug]{ Ifdtf clej[l4 ul/g]5 h;n] /f]huf/ s]lGb|t nIonfO{ ;Daf]wg ug]{ ;du| of]hgf, gLlt / /0fgLltdf /f]huf/ nIonfO{ ;dfof]hg ug]{5 .

!&=% ;fj{hlgs nufgL, kl/of]hgf, sfo{qmd Pj+ gLltn] /f]huf/Ldf k/]sf] k|efj;DaGwdf ;Da4 dGqfno, ljefu / ljleGg lgsfox¿af6 ;DkGg ultljlwx¿sf] k|efjsf af/]df cfjlws k|ltj]bg tof/ ug{ lgb]{lzsf agfOg]5 .

!&=^ g]kfndf >d tyf /f]huf/;Fu ;DalGwt cg';Gwfg sfo{

Page 226: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷222

ug{sf nflu Ps /fli6«o >d tyf /f]huf/ cg';Gwfg k|lti7fgsf] :yfkgf ul/g]5 . pQm k|lti7fgn] >d tyf /f]huf/ dGqfnonfO{ gLltut ;'emfj lbg]5 .

!&=& /fli6«o /f]huf/ gLltsf] sfof{Gjog, cg'udg / d"Nofª\sg tyf ;dGjosf] sfo{ >d tyf /f]huf/ dGqfnon] ug]{5 . gLltsf] cg'udg / d"Nofª\sg;DaGwL sfo{ /fli6«o cg'udg tyf d"Nofª\sg ;ldltsf] ;du| lgb]{zgdf x'g]5 . cg';"rL–! adf]lhd ul7t /fli6«o cg'udg tyf d"Nofª\sg ;ldltn] ljleGg ;/f]sf/jfnfx¿af6 ul/g] lqmofsnfkx¿sf] ;dGjo ug]{ tyf gLltsf] sfof{Gjogsf nflu ;|f]t;fwgsf] kl/rfng ug{ ;DalGwt lgsfox¿nfO{ gLltut dfu{lgb]{z ug]{5 . o; d"Nofª\sg ;ldltsf] a}7s jif{df sDtLdf b'O{ k6s a:g]5 .

!&=* >d tyf /f]huf/ dGqfnon] pQm ;ldltsf] ;lrjfnosf ¿kdf sfo{ ug]{5 / gLltsf] sfof{Gjogsf ;Gbe{df jflif{s cg'udg / k|ult ;dLIff ug]{5 . of] lhDd]jf/L k"/f ug{ >d tyf /f]huf/ dGqfnonfO{ ;fwg ;|f]t ;DkGg u/fOg]5 .

!&=( gLltsf] sfof{Gjogdf ;'wf/ Nofpg / gLlt lgdf{0f k|lqmofdf /f]huf/Lsf p2]Zox¿nfO{ ;dfof]hg ug{ tflnd / ;|f]t ljlgofF]hg dfkm{t ;/f]sf/jfnfx¿sf] Ifdtf clej[l4 ul/g]5 .

!&=!) Jofj;flos tyf ;Lk ljsf;;DaGwL tflnd k|bfos ;+:yfx¿nfO{ Pp6} 5ftfd'lg NofO{ u'0f:t/o'Qm tflnd k|bfg ug]{ Joj:yf ldnfOg]5 . ;f]sf] nflu cg';"rL –! adf]lhdsf] ;+:yfut ;+/rgfsf] Joj:yf ul/g]5 .

!*= vf/]hL / arfp!*=! >d tyf /f]huf/ gLlt, @)^@ vf/]h ul/Psf] 5 . pQm gLlt

cg';f/ eP u/]sf sfo{x¿ o;} /fli6«o /f]huf/ gLlt, @)&! cg';f/ eP u/]sf] dflgg]5 .

cg';"rL !/fli6«o /f]huf/ gLlt cg'udg tyf d"Nofª\sg ;ldlt

-bkmf !&=& ;“u ;DalGwt_

Page 227: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷223gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

!= dGqL÷/fHodGqL, >d tyf /f]huf/ dGqfno cWoIf@= ;xfos dGqL, >d tyf /f]huf/ dGqfno pkfWoIf#= ;b:o, /fli6«o of]hgf cfof]u ;b:o$= ;lrj, >d tyf /f]huf/ dGqfno ;b:o%= ;lrj, k|wfgdGqL tyf dlGqkl/ifb\ sfof{no ;b:o^= ;lrj, cy{ dGqfno ;b:o&= ;lrj, pBf]u dGqfno ;b:o*= ;lrj, sfg'g, Gofo, ;+ljwfg;ef tyf

;+;bLo Joj:yf dGqfno ;b:o(= ;lrj, s[lif ljsf; dGqfno ;b:o!) ;lrj, ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfno ;b:o!!= ;lrj, jfl0fHo tyf cfk"lt{ dGqfno ;b:o!@= ;lrj, lzIff dGqfno ;b:o!#= ;lrj, ;ª\3Lo dfldnf tyf :yfgLo ljsf; dGqfno ;b:o!$= ;lrj, ;+:s[lt, ko{6g tyf gful/s p8\8og dGqfno ;b:o!%= ;lrj, ;xsf/L tyf ul/aL lgjf/0f dGqfno ;b:o!^= ;lrj, o'jf tyf v]ns'b dGqfno ;b:o!&= ;lrj, /fli6«o of]hgf cfof]usf] ;lrjfno ;b:o!*= k|ltlglw, g]kfn pBf]u jfl0fHo dxf;ª\3 ;b:o!(= k|ltlglw, g]kfn pBf]u kl/;ª\3 ;b:o@)= k|ltlglw, g]kfn r]Da;{ ckm sd;{ ;b:o@!= k|ltlglw, ;+o'Qm 6«]8 o'lgog ;dGjo s]Gb| @ ;b:o@@= ;x;lrj, >d tyf /f]huf/ dGqfno

-;DalGwt dxfzfvf x]g]{_ ;b:o–;lrj

Page 228: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷224

cg';"rL @;Lk ljsf; /fli6«o tfnLd Joj:yfkg ;ldlt

-bkmf !&=!) ;Fu ;DalGwt_!= ;lrj, >d tyf /f]huf/ dGqfno cWoIf@= ;x–;lrj, k|wfgdGqL tyf dlGqkl/ifb\ sfof{no ;b:o#= ;x–;lrj, cy{ dGqfno ;b:o$= ;x–;lrj, pBf]u dGqfno ;b:o%= ;x–;lrj, sfg'g, Gofo, ;+ljwfg;ef tyf

;+;bLo Joj:yf dGqfno ;b:o^= ;x–;lrj, s[lif ljsf; dGqfno ;b:o&= ;x–;lrj, ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft

Joj:yf dGqfno ;b:o*= ;x–;lrj, jfl0fHo tyf cfk"lt{ dGqfno ;b:o(= ;x–;lrj, lzIff dGqfno ;b:o!)= ;x–;lrj, ;ª\3Lo dfldnf tyf

:yfgLo ljsf; dGqfno ;b:o!!= ;x–;lrj, ;+:s[lt, ko{6g tyf gful/s

p8\8og dGqfno ;b:o!@= ;x–;lrj, ;xsf/L tyf ul/aL lgjf/0f dGqfno ;b:o!#= ;x–;lrj, o'jf tyf v]ns'b dGqfno ;b:o!$= ;x–;lrj, /fli6«o of]hgf cfof]u ;lrjfno ;b:o!%= ;x–;lrj, >d tyf /f]huf/ dGqfno

-;DalGwt dxfzfvf x]g]{_ ;b:o–;lrj

pko'Qm ;ldltn] cfjZostfcg';f/ ljleGg tfnLd ;+:yfsf k|d'vnfO{ cfdGq0f ug{ ;Sg]5 .

Page 229: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷225gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

!= e"ldsf s[lif1 Joj;fon] /fli6«o s'n u|fx{:Yo pTkfbgdf Ps ltxfO{ lx:;f

cf]u6] klg s[lif If]qsf] ;dofg's"n Jofj;flos/0f x'g g;s]sf] / pTkfbsTj tyf pTkfbgdf cfzftLt tj/n] j[l¢ x'g g;s]af6 s[lif If]qdf cf}Bf]lusLs/0f x'g ;s]sf] 5}g . s[lif Joj;fodf o'jfju{sf] 36\bf] cfsif{0f / j}b]lzs /f]huf/Lsf cj;/sf sf/0f s[lif If]qdf e}/x]sf] >d zlQmsf] cefjnufotsf ;d:of x6fpg / dlxnfsf] cTolws / si6k|b >def/ /x]sf] o; If]qdf dlxnfsf]] >def/ 36fO{ cGo pTkfbgzLn sfo{df nufpg s[lifoGq2x¿sf] k|of]unfO{ k|f]T;fxg ug'{ cTofjZos 5 . lgjf{xd'vL s[lif k|0ffnLnfO{ Jofj;flos/0fsf] dfWodaf6 k|lt:kwf{Tds k|0ffnLdf ¿kfGt/0f u/L cfoft k|lt:yfkg tyf lgof{t k|j4{g ug{ / vfB ;'/Iff ;'lglZrt ug{;d]t s[lif oflGqs/0f3sf]] cfjZostf kb{5 . s[lif oflGqs/0fåf/f s[lifhGo j:t'sf] pTkfbsTj a9\g], nfut Go"gLs/0f x'g], pTkflbt j:t'sf] u'0f:t/ sfod /fVg ;3fp k'Ug] / cf}Bf]lusLs/0fsf] ultdf tLj|tf ylkg]5 . o;sf ;fy} s[lif If]qdf lghL tyf ;xsf/L If]q / o'jf ju{sf] cfsif{0f a9fpg;d]t o;n] ;3fp k'¥ofpg]5 .

s[lif Joj;fosf] cfw'lgsLs/0f ub}{ s[lif Jofj;flos/0fnfO{ lbzflgb]{z ug{ tyf o; If]qsf] cf}Bf]lusLs/0f ug]{tkm{ lbuf] ¿kdf ult lbgsf] nflu 7f]; gLltsf] cfjZostf dx;'; ul/Psf] xF'bf / g]kfnsf] cGtl/d ;+ljwfg, @)^# df pNn]lvt æ/fHon] ls;fgnfO{ k|f]T;fxg u/L s[lif If]qdf pTkfbsTj a9fO{ s[lifdf cfwfl/t clwsf+z gful/ssf] cfly{s pGglt x'g] cj:yfx¿sf] l;h{gf u/L s[lifnfO{ pBf]usf] ¿kdf ljsf; ug]{Æ /fHosf] gLltsf] k|fjwfgsf] sfof{Gjog ugf{sf] ;fy} /fli6«o s[lif gLlt, @)^! Pj+ s[lif Joj;fo k|j4{g gLlt, @)^# sf Joj:yf;d]tnfO{ dWogh/ u/L g]kfn ;/sf/n] s[lif oflGqs/0f k|j4{g gLlt, @)&! hf/L u/]sf] 5 .

s[lif oflGqs/0f k|j4{g gLlt, @)&!

1 s[lif zAbn] afnL, afujfgL, kz'kG5L, df5f cflb s[lifsf ;a} If]q (Sector) ;Fu ;Da4 pTkfbg, pBf]u Pj+ Joj;fox¿nfO{ hgfpF5 .2 s[lif zAbn] afnL, afujfgL, kz'kG5L, df5f cflb s[lifsf ;a} If]q (Sector) ;Fu ;Da4 pTkfbg, pBf]u Pj+ Joj;fox¿nfO{ hgfpF5 .3 s[lifoGq eGgfn] s[lif sd{df k|of]u x'g] cf}hf/÷pks/0f÷d]l;g eGg] a'lemG5 .

Page 230: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷226

@= ljutsf k|of;x¿ s[lif ljsf; dGqfnocGtu{t lj=;+=@)!) ;fndf s[lif OlGhlgol/ª\u

PsfOsf] :yfkgf ePkZrft\ ;/sf/L s[lif tyf kz' ljsf; kmfd{x¿sf] nflu cfw'lgs s[lif cf}hf/x¿ leq\ofpg] / k/LIf0f ug]{ sfd ;'?eof] . lj=;+=@)!^ ;fndf t/fO{sf] nflu s[lif cf}hf/x¿sf] cg';Gwfg tyf k|j4{g ug{sf] nflu k;f{lhNnfsf] /fgL3f6, jL/uGhdf s[lif cf}hf/ cg';Gwfg PsfO :yfkgf eof] . s[lif cf}hf/ cg';Gwfg PsfOaf6 kmnfd] xnf] / wfg r'6\g] y|];/sf] ljsf; / k|j4{g ug{df pNn]Vo of]ubfg k'¥ofof] . To;}u/L lj=;=@)@! ;fndf tTsfnLg ;f]leot o'lgog ;/sf/sf] ;xof]udf jL/u~hdf s[lif cf}hf/ sf/vfgf :yfkgf eof] . o; sf/vfgfaf6 u'0f:t/Lo kmnfd] xnf], k]8n y|];/, ds} 5f]8fpg] d]l;g, x\jLn Jof/f], ux'F r'6\g] y|];/, kDk;]6, 6«]S6/ / 6«]n/x¿sf] pTkfbg eP . b]zsf ljleGg :yfgdf laqmL l8kf] / l8n/x¿sf] Joj:yf u/L oL cf}hf/, oGqx¿sf] cfk"lt{ / ljt/0f yflnof] . o;n] s[lifdf oflGqs/0f ;'?cft ug{ 7"nf] of]ubfg k'¥ofof] .

lj=;+= @)@& ;fndf vfB k|ljlw tyf u'0f lgoGq0f ljefuaf6 kmnkm"n k|zf]wg ug{] kfOn6 Knf06 :yfkgf eO{ sfo{ ;~rfng eof] . lj=;+= @)@* ;fndf hfkfg ;/sf/ (JICA) sf] ;xof]udf hgsk'/ s[lif ljsf; cfof]hgf :yfkgf u/L ;f]dfkm{t 8Lk 6\o"aj]n, kfj/ l6n/ / cfw'lgs s[lif cf}hf/sf] k|j4{g ug]{ sfo{ ;'? eof] . To;}u/L @)#) sf] bzsdf s[lif ljsf; a}+sn] 6«]S6/ / kDk;]6df k|fyldstfsf ;fy shf{ k|jfx u/L s[lif oflGqs/0fdf of]ubfg k'¥ofof] . kz' ljsf; kmfd{x¿df oflGqs/0f ug]{ l;nl;nfdf hd{g ;xof]u lgof]u (GTZ) sf] ;xof]udf kz' ljsf; kmfd{, kf]v/fdf kmf]/]h xfe]{i6/, OGs'j]6/, Xofr/, ;fOn]h agfpg k|of]u ul/g] pks/0fx¿ cflbsf] k|of]u ;'? eof] eg] bf]nvf lhNnfl:yt lh/L kmfd{df klg :jL; ;/sf/sf] ;xof]udf s]xL d]l;g/L cf}hf/x¿ k|of]udf cfP.

lj=;=@)$* ;fnb]lv g]kfn s[lif cg';Gwfg kl/ifb\cGtu{t /x]sf] s[lif OlGhlgol/ª\u dxfzfvfn] ljleGg lsl;dsf s[lifoGq tyf pks/0fx¿sf] k/LIf0f / ljsf; ub}{ cfPsf] 5 . ;fy}, lj=;+=@)^! ;fndf s[lif ljefucGtu{t :yflkt s[lif OlGhlgol/ª\u lgb]{zgfnon] s[lifoGqx¿sf] k|j4{gfTds k|rf/, k|;f/ tyf tflnd sfo{qmd / cGo ;]jf k'¥ofpFb} cfPsf] 5 .

Page 231: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷227gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

#= jt{dfg l:ylt d'n'ssf] s[lif If]qdf d'Votof k/Dk/fut xft]oGq / hldg tof/ ug{

kz'åf/f ;~rflnt sf7] xnf]df g} lge{/ ePsf] kfOG5 . ;dosf] dfu, ;/sf/L lgsfosf] k|of; / lghL If]qsf] nufgLsf] sf/0fn] g]kfnsf] t/fO{ Pj+ s]xL kxf8L pkTosfx¿df s[lif oflGqs/0fn] ult lng yfn]sf] 5 . oL If]qx¿df kmnfd] xnf], 6]«S6/, kfj/l6n/, kDk;]6, :k|]o/, wfg÷ux'F r'6\g] y|];/, wfg s'6\g]÷lk:g]ldn, t]n k]Ng] ldn, 9'jfgLsf] nflu 6«]n/ cflbsf] a9\bf] k|of]u ePsf] kfOG5 .

kz'kfngtk{m, ljz]if u/L Jofj;flos ufO{e}+;L kmfd{x¿, s'v'/fkfng, rNnf pTkfbg, bfgf pTkfbg, b'Uw k|zf]wg tyf b'UwhGo kbfy{sf] ljljwLs/0fdf oGqsf] k|of]u a9\bf] 5 . s[lqd uef{wfg sfo{sf] nflu cfjZos kg]{ t/n gfO6«f]hgsf] pTkfbg tyf ljt/0f, jLo{ ;ª\sng tyf k|zf]wg ug]{ sfo{sf nflu :jrflnt tyf sDKo'6/hl8t pks/0fx¿sf] k|of]u kf]v/fl:yt /fli6«o kz' k|hgg\ s]Gb|df e}/x]sf] 5 . To;}u/L dT:okfngsf If]qdf klg kfgLsf] u'0f:t/ k/LIf0f ug{, df5f ;dfTg, /f]u k/LIf0f ug{, bfgf k|of]u ug{ / df5f 9'jfgL tyf e08f/0f ug{ ljleGg lsl;dsf pks/0fx¿sf] k|of]u x'b} cfPsf] 5 .

xfn t/fO{sf lhNnf / s]xL kxf8L pkTosfdf s[lifoGq tyf pks/0f ;]jf ef8fdf lbg] k|rng ;'? ePsf] 5 . t/fO{sf s]xL lhNnfx¿df sDafOg xfe]{:6/sf] ;kmn k|of]u, wfg /f]Kg] d]l;gsf] ;'?cft ePsf] 5 . lh/f] l6n]h l;8 l8«nn] ux'F 5g]{ k|ljlwsf] cg'z/0f / lj:tf/ x'Fb}5 . kxf8L lhNnfx¿df ldlgl6n/ k|ljlwk|lt s[ifssf] cfsif{0f a9\bf] 5 . u|flel6 /f]kj] k|ljlwsf] ;kmn cg'z/0f / ;'wfl/Psf] 3§sf] ax'pkof]u x'g yfn]sf] 5 . o;}u/L b]zsf ljleGg :yfgdf vf]lnPsf b'UwhGo Joj;fodf ;+nUg s[ifs ;d"x, ;ldlt / ;xsf/Lx¿n] ;fgf tyf demf}nf:t/sf 8]/Lx¿ :yfkgf u/L oL 8]/Lx¿df lr:ofg s]Gb|sf] :yfkgf, NofS6f]d]l;g, lqmd ;]k/]6/, cfO;lqmd agfpg] d]l;g, uj{/ ;]lG6«ˆo'h tyf Jo'6fO/f]ld6/, b"w b'x'g] d]l;gh:tf pks/0fx¿sf] k|of]u lbgfg'lbg a9\b} uO/x]sf] 5 . s[lif ljsf; dGqfnocGtu{t / ;Da4 lgsfo tyf cfof]hgfx¿n] cf–cfˆgf] ;Lldt ;|f]t;fwg / sfo{qmdaf6 oGq tyf pks/0f;DaGwL] k|ljlw ljsf;, k|;f/ / ;]jfsf ;fy} s[ifsnfO{ ;x'lnot÷cg'bfg pknAw u/fpFb} cfPsf 5g\ . oBlk, pko'tm s[lif oflGqs/0fsf] nflu :ki6 gLltut Joj:yfsf] cefjn] b]zdf s[lif oflGqs/0fn] :ki6 / ;'lglZrt ult lng ;s]sf] 5}g .

Page 232: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷228

$=;d:of tyf r'gf}tL $=! s[lif oflGqs/0f If]qsf ;d:ofx¿ b]zsf] s[lif oflGqs/0fdf b]xfoadf]lhdsf ;d:ofx¿ /x]sf 5g\– -s_ pko'Qm / u'0f:t/Lo s[lifoGq tyf pks/0fsf ;DaGwdf s[ifs

/ pBdL ju{df kof{Kt 1fg gePsf] / oGq tyf pks/0fx¿df pBdL Jofj;foL / s[ifsx¿sf] kx'Fr gk'u]sf] .

-v_ v]tLof]Uo hldg v08Ls/0f e}/x]sf] cj:yfdf ;fgf ls;fgsf nflu pko'Qm s[lifoGqsf] klxrfg / ljsf; x'g g;s]sf] .

-u_ b]zsf clwsf+z e"–efu kxf8L / ljs6 ePsfn] s[lif If]qdf oflGqs/0f ug{ sl7gfO k/]sf] .

-3_ u|fdL0f k"jf{wf/sf] cefj, pmhf{ ;ª\s6 cflbsf sf/0f s[lif oflGqs/0fdf afwf k/]sf] .

-ª_ k/Dk/fut cf/g rnfpg] ;d'bfosf] ;Lksf] Jofj;flos/0f x'g g;sL nf]k x'g] cj:yfdf k'u]sfn] ls;fgx¿ ltgsf ;]jf kfpgaf6 jl~rt ePsf] .

-r_ pko'Qm gLltsf] cefjn] b]zleq oGq tyf pks/0fsf] sf/vfgf gePsf] / cfofltteGbf b]zleq lgdf{0f x'g] s[lif pks/0fx¿ dxFuf] x'g] u/]sf] .

-5_ xfn ljb]zaf6 cfofltt oGq tyf pks/0fdf lge{/ x'g kl//x]sf]n] dd{t;Def/ ;]jf / kf6{k'hf{ ;/n / ;'ne gePsf] .

-h_ s[lifoGq tyf pks/0fsf] cg';Gwfg, ljsf;, k|;f/ tyf lgodgsf nflu ;+:yfut ;+/rgf / sfo{qmd kof{Kt gePsf] .

-em_ ;'ne shf{ k|jfxdf sl7gfO tyf nufgLd}qL jftfj/0f gePsf] .

-`_ s[lif oflGqs/0f;DaGwL cg';Gwfg tyf k|j4{gsf] nflu bIf÷cw{bIf hgzlQm kof{Kt gePsf] .

-6_ s[lif k|of]hgsf ljleGg oGqx¿ cGo sfo{df k|of]u x'g] u/]sf] .

$=@ s[lif oflGqs/0f If]qsf r'gf}tLx¿ b]zsf] s[lif oflGqs/0fdf b]xfo adf]lhdsf r'gf}tLx¿ /x]sf 5g\– -s_ lgjf{xd'vL s[lif / hldgdf s[ifssf] :jfldTj sd x'g' . -v_ ;8s, ljB't\ / ;~rf/ ;]jfdf kx'Fr sd x'g' .

Page 233: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷229gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

-u_ kxf8L tyf b'u{d e"–efudf oflGqs/0f ug{ sl7gfO x'g' . -3_ 5l/P/ /x]sf] s[ifs a:tL, ljleGg kz'kfng, ljleGg afnL /

df};dcg';f/ d]n vfg] vfnsf oflGqs/0f ug{ sl7gfO x'g' . -ª_ OGwgsf] cfk"lt{ / d"Nodf cl:y/tf x'g' .

%= s[lif oflGqs/0f k|j4{g gLltsf] cfjZostf o'jf hgzlQmsf] knfog, s[lif >ldssf] sdL / clws pTkfbg

nfutsf] sf/0fn] d'n'ssf] s[lif Jofj;flos/0f x'g g;s]sf] xfnsf] cj:yfdf pko'Qm s[lif oflGqs/0fsf] dfWodaf6 s[lif k]zfnfO{ k|ltli7t pBdsf] ¿kdf ljsf; u/L s[lif Joj;fosf] ljsf; Pj+ lj:tf/åf/f s[ifsx¿sf] hLjg:t/df ;'wf/ NofO{ ul/aL Go"gLs/0f tyf lbuf] cfly{s ljsf;df of]ubfg k'¥ofpg s[lif oflGqs/0f k|j4{g gLltsf] cfjZostf dx;'; ul/Psf] 5 . of] gLltn] b]xfosf sfo{x¿df of]ubfg k'¥ofpg] 5 M

-s_ ljleGg ef}uf]lns :yfg ;'xfpFbf] k|ljlw klxrfg, cg';Gwfg, ljsf; tyf lj:tf/ u/L s[lif oflGqs/0fdf s[ifs tyf pBdLsf] kx'Fr j[l4 ug{ .

-v_ oflGqs/0f;DaGwL cg'bfg, ;xof]u, nufgL tyf ;'ljwf;DaGwdf :ki6 Joj:yf ug{ .

-u_ ;/sf/L, ;xsf/L tyf lghL If]qsf] ;xsfo{ a9fpg . -3_ dlxnfx¿sf] cTolws / si6s/ >def/ 36fO{ pQm ;do

pTkfbgzLn sfo{df nufpg . -ª_ o'jf hgzlQmnfO{ o; If]qdf cfslif{t u/L /f]huf/Lsf]

cj;/ l;h{gf ug{ . -r_ >dzlQmsf] bIftf clej[l4af6 pTkfbg nfut 36fpFb} s[lifdf

Jofj;flos/0f tyf cf}Bf]lusLs/0f ug{ of]ubfg k'¥ofpg . -5_ g]kfn ;/sf/af6 hf/L ul/Psf ljleGg gLltx¿df 5l/P/ /x]sf

s[lif oflGqs/0f;DaGwL Joj:yfx¿nfO{ Ps¿ktfdf Nofpg .

^= kl/b[li6 (Vision)

ljBdfg s[lif k|0ffnLdf s[lif oflGqs/0fsf] dfWodaf6 cfw'lgsLs/0f Pj+ Jofj;flos/0f u/L /fli6«o ljsf;df of]ubfg k'¥ofpg] .

Page 234: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷230

&= kl/nIo (Mission)

s[lif oflGqs/0fsf] dfWodaf6 s[lif Joj;fosf] cfw'lgsLs/0f ub}{ lbuf] cfly{s ljsf; ug]{ .

*= nIo (Goal)

s[lif If]qsf] pTkfbsTj j[l4 ug{ / To;nfO{ lbuf] / k|lt:kwL{ agfpg s[lifoGq tyf pks/0fsf] cg';Gwfg, cg'z/0f, ljsf;, k|of]u, lj:tf/ Pj+ k|j4{g ug]{ .

(= p2]Zo (Objectives)

o; gLltsf p2]Zox¿ b]xfoadf]lhd /x]sf 5g\ M (=!= d'n'ssf] cfly{s Pj+ ef}uf]lns cj:yf ;'xfpFbf]] s[lif oflGqs/0fsf]

dfWodaf6 pTkfbsTj j[l4 u/L s[lif Joj;fonfO{ lbuf], k|lt:kwL{ / Jofj;flos agfpg] .

(=@= ;/sf/L, lghL tyf ;xsf/L If]qsf] ;xsfo{af6 s[lif oflGqs/0f;DaGwL ;]jf tyf Joj;fodf clej[l4 u/L s[lifoGq tyf pks/0fx¿df s[ifs÷pBdLx¿sf] kxF'r lj:tf/ ug{] .

(=#= dlxnf tyf jftfj/0fd}qL s[lifoGq tyf pks/0fx¿sf] klxrfg tyf k|j4{g ug{] .

(=$= s[lif oflGqs/0fsf] nflu ;+:yfut ;+/rgf ljsf; ug{'sf ;fy} s[lifoGq tyf pks/0fx¿sf] u'0f:t/ lgwf{/0f, lgodg, cg'udg Pj+ k|j4{g ug{] .

!)= gLlt / sfo{gLlt oL p2]Zox¿ kl/k"lt{ ug{ b]xfoadf]lhdsf gLlt / sfo{gLltx¿ /x]sf

5g\ –

p2]Zo != d'n'ssf] cfly{s Pj+ ef}uf]lns cj:yf ;'xfpFbf]] s[lif oflGqs/0fsf] dfWodaf6 pTkfbsTj j[l4 u/L s[lif k]zfnfO{ lbuf], k|lt:kwL{ / Jofj;flos agfpg] . !)=!=! ljleGg e"–w/ftn cg's"n / cfd s[ifsx¿sf] kx'Frdf

k'Ug;Sg] pko'Qm vfnsf s[lifoGq tyf pks/0fsf] klxrfg,

Page 235: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷231gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

cg';Gwfg, ljsf; tyf k|j4{g ul/g]5 . !)=!=@ cg';Gwfgaf6 klxrfg / ljsf; ePsf Pj+ cGo pko'Qm

oGq tyf pks/0fx¿sf] k|j4{g ug{ tflnd, k|bz{g, s[lifoGq d]]nf k|bz{gLsf] ;fy} ;~rf/ dfWodsf] k|of]u ul/g]5 .

!)=!=# k/Dk/fut ¿kdf k|of]u x'Fb} cfPsf s[lif cf}hf/x¿sf] clen]vLs/0f, ;+/If0f tyf cg';Gwfgaf6 kl/dfh{g / ljsf; ub}{ k|j4{g / k|f]T;fxgdf hf]8 lbOg]5 .

!)=!=$ t/fO{ If]qsf nflu pkof]uL x'g] oflGqs zlQmaf6 ;~rflnt d]l;g cf}hf/x¿sf] k|j4{g / k|f]T;fxgdf hf]8 lbOg]5 .

!)=!=% oGq tyf pks/0f pTkfbg / ;]jf lbg] cf/gnufotsf k/Dk/fut k];fnfO{ cfw'lgsLs/0f / Jofj;flos/0f ug{ 6]jf k'¥ofOg]]5 .

!)=!=^ pko'Qm s[lifoGq tyf pks/0fx¿sf] klxrfg, cg';Gwfg, pTkfbg, ljsf; / ;]jf k|jfxdf lghL If]qsf] ;+nUgtfnfO{ hf]8 lbOg]5 .

!)=!=& s[lif oflGqs/0fsf] dfWodaf6 s[lif pTkfbsTj j[l4, :yfgLo /f]huf/L l;h{gf, k/Dk/fut k|ljlw k|j4{g÷;+/If0f / gjLgtd vf]h / cg';Gwfgsf ;fy} :yfgLo:t/df s[lif oflGqs/0f;DaGwL ;r]tgf k|j4{gdf :yfgLo lgsfosf] ;xeflutf / ;xsfo{df hf]8 lbOg]5 .

!)=!=* s[lif afnLx¿sf] pTkfbgsf nflu vghf]t, hldgsf] tof/L, dnaLp 5g]{, a]gf{ /f]Kg], uf]8d]n, afnL ;+/If0f, l;FrfO tyf s[lifhGo pkhsf] s6fgL, ;ª\sng, e08f/0f, 9'jfgL, kmfd{:t/df ul/g] u|]l8ª\u, Kofs]lhª\u, n]jlnª\u, ;kmfO, ;~rog, kmfd{:t/df pTkfbgf]k/fGt ul/g] k|zf]wgsf nflu pko'tm vfnsf pks/0fsf] k|of]unfO{ lj:tf/ ul/g]5 . To;}u/L kz'kG5Lkfng, dT:okfng, Joj;flos sL6kfng -df}/L, /]zd O{Toflb_, Rofpsf] pTkfbg, e08f/0f, ;ª\sng, 9'jfgL, kmfd{:t/df pTkfbgf]k/fGt ul/g] u|]l8ª\u, Kofs]lhª\u, n]alnªu, ;kmfO, ;~rog, kmfd{:t/df pTkfbgf]k/fGt ul/g] k|zf]wg nflu pko'tm vfnsf pks/0fsf] k|of]unfO{ lj:tf/ ul/g]5 .

!)=!=( s[lif Joj;fo;Da4 sfo{x¿sf nflu lgoldt pmhf{ cfk"lt{df k|fyldstf lbg] / pmhf{sf] d"No÷z'Nsdf ;x'lnot

Page 236: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷232

lbOg]5 . !)=!=!) g]kfn ;/sf/n] k|f]T;fxg ug{ tf]lsPsf s[lifoGq tyf

pks/0f v/Lb ubf{ k'Flhut cg'bfg pknAw u/fOg]]5 . !)=!=!! s[lifoGq tyf pks/0fdf s[ifsx¿sf] kx'Fr a9fpg s[ifs

;d"x, s[lif tyf kz';]jfdf cfa4 ;xsf/L / u}/;/sf/L ;+:yf kl/rfng ul/g]5 .

!)=!=!@ s[lifoGqx¿df ;LdfGts[t s[ifsx¿sf] kxF'r a9fpg lglZrt cjlwsf nflu ;d"xut÷JolQmut ¿kdf ;/n Aofhb/ / lagflwtf]df C0f jf cg'bfgsf] Joj:yf ul/g'sf ;fy} ;xsf/L÷lghL If]qdfk{mt s[lifoGq tyf pks/0f ef8fdf lng] lbg] Joj:yfsf] klg ljsf; ul/g]5 .

!)=!=!# s[lifoGq tyf pks/0f ;~rfns (Machine Operator) sf] ladf ug]{ / ladf lk|ldoddf ;x'lnot lbOg]5 .

!)=!=!$ afof]Uof;, ;f}o{zlQm h:tf gjLs/0fLo / j}slNks pmhf{sf] k|of]unfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

!)=!=!% gjLg (Innovative) tyf cg's/0fLo vfnsf oGqx¿ ljsf; ug]{ jf k|of]udf Nofpg] s[ifs, Jofj;foL, cg';Gwfgstf{ jf k|;f/stf{nfO{ k|f]T;fxg :j¿k k'/:s[t ul/g]5 .

!)=!=!^ lglZrt If]qkmneGbf a9Ldf Jofj;flos s[lif v]tL ug]{ jf hldg PsLs/0f (Land consolidation) u/L lglZrt If]qkmneGbf a9Ldf ;fd"lxs v]tL ug]{ jf lglZrt ;ª\VofeGbf a9L kz'kfng ug]{ s[ifs, s[ifs ;d"x, s[lif ;xsf/LnfO{ k|f]T;fxg:j¿k tf]lsPsf s[lifoGq tyf pks/0fx¿ v/Lbdf lglZrt cjlwsf nflu ;/n Aofhb/df C0f jf cg'bfgsf] Joj:yf ul/g]5 .

!)=!=!& kz'zlQmsf] bIftf clej[l4 ug]{ pks/0fsf] klxrfg, cg';Gwfg / ljsf; u/L k|j4{g ul/g]5 .

!)=!=!* ax'pkof]uL (Multi-purpose) oGq tyf pks/0fx¿sf] klxrfg, k|j4{g u/L ltgsf pkof]udf s[ifsx¿sf] kxF'r clej[l4 ul/g]5 .

p2]Zo @= ;/sf/L, lghL tyf ;xsf/L If]qsf] ;xsfo{af6 s[lif ofGqLs/0f;DaGwL ;]jf tyf Joj;fodf clej[l4 u/L s[lif If]qdf

Page 237: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷233gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

k|of]u x'g] oGq tyf pks/0fx¿df s[ifs÷pBdLx¿sf] kxF'r lj:tf/ ug{] .!)=@=! s[lifoGq tyf pks/0fx¿sf] klxrfg, pTkfbg, Jofkf/,

;]jf tyf lj:tf/df lghL tyf ;xsf/L If]qnfO{ ;xefuL u/fpg] ;fy} o;df ;/sf/L–lghL ;fem]bf/L (Public-Private

Partnership) sf] cjwf/0ffnfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 . !)=@=@ s[lif ljsf;sf nflu pko'Qm tyf cfjZos s[lifoGq

tyf pks/0fx¿sf] cfoft k|lt:yfkg ug{, :yfgLo ;Lk ljsf; u/L /f]huf/L j[l4 ug{ :jb]zd} s[lifcf}hf/, oGq tyf pks/0f pTkfbg ug]{ 3/]n' sf/vfgf jf 7"nf s[lifoGq sf/vfgf :yfkgf ug{ ;xsf/L÷lghL If]qsf ;fy} :jb]zL ;fem]bf/Ldf ljb]zL k|ljlw / nufgL leq\ofpg k|f]T;fxg ul/g]5 .

!)=@=# s[lifoGq tyf pks/0f pTkfbgdf k|of]u x'g] sRrf kbfy{ cfoft ubf{ nfu]sf] eG;f/ tyf d"No clej[l4 s/ zf]wegf{ / b]zleq pTkflbt oGq tyf pks/0fx¿df d"No clej[l4 s/ tyf cGtMz'Ns 5'6sf] ;'ljwf lbOg]5 .

!)=@=$ s[lif Joj;fosf nflu oGq tyf pks/0fx¿, kf6{k"hf{x¿ :jb]z d} pTkfbg ug]{ s[lifoGq sf/vfgfnfO{ lglZrt cjlw;Dd cfos/df 5'6sf] ;'ljwf lbOg]5 .

!)=@=% s[ifs, s[ifs ;d"x jf s[lif ;xsf/Ln] ;DalGwt lgsfosf] l;kmfl/;df s[lifoGq tyf pks/0f v/Lb÷cfoft ubf{ pks/0fnfO{ g} lwtf] /fvL ljQLo ;+:yfdfkm{t ;x'lnot Aofhb/df shf{ pknAw u/fOg]5 .

!)=@=^ s[ifs,s[ifs ;d"x jf s[lif ;xsf/Ln] ;DalGwt lgsfosf] l;kmfl/;df s[lif pkhx¿ 9'jfgLsf ;fwg v/Lb jf cfoft ubf{ d"No clej[l4 s/5'6 tyf eG;f/ 5'6 pknAw u/fOg]5 .

!)=@=& ;/sf/L k"0f{ nufgL / ;fem]bf/Ldf lgdf{0f ul/g] ljleGg kz'kG5Lnufotsf jwzfnf, jw:yn tyf ;ª\sng:yn / ahf/ s]Gb|x¿df pko'Qm oGqsf] k|of]u ug{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

!)=@=* lghL pBdL, s[ifs, s[ifs ;d"x jf s[ifs ;xsf/Ln] ef8fdf s[lifoGqsf] ;]jf pknAw u/fpgsf] nflu ltgsf] v/Lb jf

Page 238: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷234

cfoft ubf{ d"No clej[l4 s/ / eG;f/ 5'6 tyf shf{df ;x'lnot Aofh ;'ljwf k|bfg ul/g]5 .

!)=@=( k|To]s ljsf; If]qx¿df cfw'lgs s[lifoGq sfo{zfnf :yfkgf, ;'wf/, cg';Gwfg, ljsf; / oGq ;~rfng / dd{t;Def/;DaGwL tflnd lbg ;Sg] s[lifoGq ;|f]t tyf ;]jf s]Gb| Joj:yf u/L s[lifoGq k|of]u;DaGwL ;]jf k|bfg ug]{ / o; sfo{sf nflu ;xsf/L, lghL tyf ;fd'bflos If]qsf] ;xeflutf;d]t cfslif{t ul/g]5 .

!)=@=!) lhNnf:t/df s[lifoGq pTkfbg, ljt/0f tyf dd{t ;Def/ s]Gb| :yfkgf ug{ plrt jftfj/0f l;h{gf ul/g]5 .

!)=@=!! s[lifoGqx¿sf]] ;]jf ef8f lgwf{/0f ug{ lgDgcg';f/ s[lifoGqx¿sf]] ;]jf ef8f lgwf{/0f ;ldlt x'g]5 . lhNnf s[lif ljsf; sfo{fnosf]

jl/i7 s[lif ljsf; clws[t – ;+of]hs lhNnf kz' ;]jf sfof{nosf] clws[t – k|ltlglw lhNnf pBf]u jfl0fHo ;ª\3 – k|ltlglw ;+of]hsn] tf]s]sf] ls;fg – k|ltlglw ;]jf k|bfossf] – k|ltlglw lhNnf ljsf; ;ldltn] tf]s]sf]

k|fljlws clws[t – k|ltlglw pQm ;ldltn] ef8f b/ lgwf{/0f u/L lhNnf b//]6 lgwf{/0f ;ldltaf6 :jLs[t u/fO{ dfq nfu" x'g] Joj:yf ul/g]5 . ;ldltdf dgf]lgt ;b:ox¿sf] kbfjlw Ps jif{sf] /xg]5 .

!)=@=!@ ;fgf xft] 6]«S6/ / sd cZjzlQmsf rf/ kfª\u|] 6]«S6/ / To;df k|of]u x'g] oGqdf d"No clej[l4 s/df 5'6, eG;f/ 5'6 / cg'bfg lbO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

!)=@=!# s[lif sfo{sf nflu k|of]u x'g] ;x'lnotdf pknAw u/fOPsf] 6]«S6/–6«]n/ tyf cGo 9'jfgLsf ;fwgx¿nfO{ cnu klxrfgsf] /lhi6]«zg gDa/ (Number Plate) Joj:yf ul/g]5 .

!)=@=!$ s[lifoGq pTkfbg, v/Lb / cfoft ubf{ ;x'lnot Aofhb/df shf{ pknAw u/fpg] / shf{ k|lqmof / 5'6 ;'ljwf kfpg] Joj:yf ;/nLs[t ul/g]5 .

Page 239: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷235gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

!)=@=!% s[lifoGqx¿ cfoft ubf{ pTkfbs b]zsf] cflwsfl/s lgsfoaf6 k|df0fLs/0f ePsf] jf g]kfndf cflwsfl/s lgsfoaf6 k/LIf0f tyf k|df0fLs/0f u/]sf] oGqnfO{ dfq cg'bfg ;'ljwf pknAw u/fOg]5 .

!)=@=!^ Ifdtf / d"No cg';f/sf] ;fgf]÷7"nf] 6«]S6/, kfj/ l6n/, b"w 9'jfgL 6\ofª\ss/, df5f df;' af]Sg] /]lk|mh]/]6/ Eofg h:tf oGqx¿df nfUg] jflif{s gjLs/0f z'Ns / t]>f] kIf ladf km/s km/s ul/g]5 .

p2]Zo #= dlxnf tyf jftfj/0fd}qL s[lifoGqx¿sf] klxrfg tyf k|j4{g ug{] . !)=#=! jftfj/0fd}qL / OGwg lskmfotL oGqsf] lj:tf/df a9fjf

lbOg]5 . !)=#=@ lbuf] s[lif / ;|f]t ;+/If0f k|ljlwsf nflu pkof]uL x'g] k|ljlw

/ oGqnfO{ a9fjf lbOg]5 . !)=#=# dlxnfx¿sf] sfo{af]em / si6s/ >d 36fpg] vfnsf

oGqx¿sf] k|of]u / lj:tf/df hf]8 lbOg]5 . !)=#=$ s[ifs:t/df k|fª\ufl/s dn / k|fª\ufl/s tyf h}ljs ljiffbL

pTkfbg ug{ k|of]u x'g] / PsLs[t zq'hLj Joj:yfkg (IPM), PsLs[t vfBtŒj Joj:yfkg (INM), c;n kz' lrlsT;f cEof; (GVP), c;n kz'kfng cEof; (GLP), c;n s[lif cEof; (GAP),c;n dT:okfng cEof;sf nflu pkof]uL x'g] vfnsf oGqx¿sf] k|j4{g ul/g]5 .

!)=#=^ pko'Qm s[lif oflGqs/0fsf] k|j4{gdf k|rlnt ;fdu|Lsf] ;fy} ;"rgf k|ljlwsf] k|of]udf hf]8 lbOg]5 .

p2]Zo $= s[lif oflGqs/0f k|j4{gsf] nflu ;+:yfut ;+/rgf ljsf; ug{'sf ;fy} s[lifoGqx¿sf] u'0f:t/lgwf{/0f, lgodg, cg'udg Pj+ k|j4{g ug{] . !)=$=! s[lif Joj;fodf k|of]u x'g] pko'Qm oGqx¿sf] klxrfg,

cg';Gwfg, ljsf; tyf lj:tf/sf nflu kof{Kt hgzltm ljsf; ul/g]5 .

!)=$=@ s[lif oflGqs/0fsf] ;DaGwdf Go"g cj:yfdf /x]sf] bIf

Page 240: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷236

k|fljlwssf] cfk"lt{ ;'lglZrt ug{ s[lif OlGhlgol/ª\u lzIf0f k|lzIf0f÷;+:yfx¿sf] Ifdtf ljsf; ug]{, ;fy} s[lif oflGqs/0fdf cfjZos dWod:t/sf] hgzlQm pTkfbg ug{ k|fljlws lzIff tyf Jofj;flos tflnd kl/ifb\nufotsf lzIf0f tyf k|lzIf0f ;+:yfx¿nfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

!)=$=# s[lifoGqx¿sf] dd{t ;Def/sf nflu kof{Kt dfqfdf dWod juL{o hgzltm pknAw u/fpg s[ifs / Jofj;foLnfO{ cfjZostfcg'¿k ljleGg:t/sf tflndsf] Joj:yf ul/g]5 .

!)=$=$ dfWolds / pRr dfWolds:t/sf] Jofj;flos lzIffdf s[lif OlGhlgol/ª\usf] kf7\oqmd ;dfj]z ug{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

!)=$=% s[ifsx¿nfO{ s[lifoGqsf] ;~rfng / dd{t;DaGwL clgjfo{ tflnd;DalGwt Jofkf/L tyf pBdLn] lbg'kg]{ Joj:yf ul/g]5 .

!)=$=^ s[lifoGqsf] d"No, u'0f:t/, Ifdtf, k|sf/, d]s, df]8]n, ;'/lIft pkof]u, dd{t;Def/nufotsf] hfgsf/L] k|i6 ¿kdf g]kfnL efiffdf k|bfg ug{] / :k]o/kf6{\; pknAw u/fpg] clgjfo{ lhDd]jf/L pTkfbs, cfoftstf{ tyf ljt/ssf] x'g] Joj:yf ul/g]5 .

!)=$=& s[lif oflGqs/0f;DaGwL k|rf/–k|;f/ ug]{ sfof{nox¿df k|fljlws sd{rf/Lsf] b/aGbL yk jf ldnfg u/L s[lif oflGqs/0f k|;f/ ;]jf lj:tf/ ul/g]5 .

!)=$=* g]kfn s[lif cg';Gwfg kl/ifb\sf] s[lif OlGhlgol/ª\u dxfzfvfsf] :t/f]GglQ ug{ k|fljlws hgzlQm cfk"lt{ ug]{ Joj:yf / ;'ljwfo'Qm cg';Gwfg sfo{zfnfsf] :yfkgf / lj:tf/ ul/g]5 . pRr kxf8L, dWo kxf8L / dWo klZrd t/fO{ If]qdf s[lifoGq cg';Gwfg s]Gb|sf] :yfkgfsf] ;fy} s[lif cf}hf/ cg';Gwfg s]Gb| /fgL3f6sf] Ifdtf ljsf; ul/g]5 .

!)=$=( g]kfn s[lif cg';Gwfg kl/ifb\, s[lif ljefu / kz' ;]jf ljefucGtu{tsf kmfd{x¿df pko'Qm s[lifoGqx¿sf] k|of]u u/L s[ifsnfO{ ;f]sf] pkof]u / kmfObfaf/] hfgsf/L k|bfg ul/g]5 .

Page 241: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷237gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

!)=$=!) g]kfn ;/sf/af6 cg'bfg k|bfg ul/g] oGqx¿sf] u'0f:t/ lgwf{/0fsf nflu s[lif OlGhlgol/ª\u lgb]{zgfno / s[lif OlGhlgol/ª\u dxfzfvfsf k|ltlglw /xg] ;ldlt u7g u/L nfu" ul/g]5 .

!)=$=!! cg';Gwfgsf qmddf k/LIf0f ul/Psf glthfx¿ / v'nf ahf/df pknAw oGqx¿sf] gd'gf ;ª\sng u/L k/LIf0f ul/Psf glthfx¿, h:t} lskmfotL, k|efjsfl/tf, ;'/Iff -k|of]ustf{, pkef]Qmf / jftfj/0fsf] nflu_ cflb ;fj{hlgs ul/g]5 .

!)=$=!@ cglws[t ¿kdf ljt/0f x'g] cg'ko'Qm tyf u'0f:t/xLg s[lif cf}hf/, oGqx¿nfO{ lg?T;flxt u/fpg ljt/s / pkef]Qmfx¿nfO{ hfu?s u/fOg'sf] ;fy} k|efjsf/L cg'udgsf] Joj:yf ul/g]5 .

!)=$=!# k/Dk/fut / :jb]zL s[lifoGq / k|ljlwsf] pTkfbg÷k|of]usf] af}l4s ;Dklt clwsf/ (Intellectual Property Right) sf] ;'/Iffsf] Joj:yf ul/g]5 .

!!= ;+:yfut ;+/rgf !!=! of] gLlt / o; gLltadf]lhd sfo{qmdsf] ;dGjo / k|fljlws

;xof]u ug{ s[lif ljefucGtu{t /x]sf] s[lif OlGhlgol/ª\u lgb]{zgfnonfO{ s[lif ljsf; dGqfnocGtu{t 5'§} s]Gb|Lo :t/sf] sfof{nosf] ¿kdf :yfkgf ul/g]5 .

!!=@ If]qLo:t/df ;]jf 6]jf k'¥ofpg s[lif OlGhlgol/ª\u lgb]{zgfno dftxtdf sfof{nox¿ :yfkgf ul/g]5 .

!!=# g]kfn s[lif cg';Gwfg kl/ifb\cGtu{tsf] s[lif OlGhlgol/ª\u dxfzfvfnfO{ s]Gb|Lo:t/sf] sfof{nosf] ¿kdf :t/f]Gglt u/L s[lif oflGqs/0f cg';Gwfg;DaGwL sfo{nfO{ PsLs[t Pj+ ;dGjofTds ¿kdf ;~rfng ul/g]5 .

!!=$ lhNnf s[lif ljsf; tyf kz' ;]jf sfof{nox¿sf] Ifdtf clej[l4 ug{ s[lif OlGhlgol/ª\u ;d"xsf sd{rf/Lsf] Joj:yf ul/g]5 .

!!=% g]kfn s[lif cg';Gwfg kl/ifb\cGtu{tsf] k;f{ lhNnfl:yt s[lif cf}hf/ cg';Gwfg s]Gb|, /fgL3f6sf] Ifdtf ljsf; ul/g'sf]] ;fy} pRr kxf8L, dWo kxf8L / dWo÷;'b"/ klZrd t/fO{df

Page 242: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷238

s[lifoGq cg';Gwfg s]Gb|x¿sf] :yfkgf ul/g]5 . !!=^ o; gLltsf] sfof{Gjog ug{] ;DaGwdf gLltut lg0f{o ug{ /

g]kfn ;/sf/nfO{ ;do ;dodf /fo ;'emfj pknAw u/fpg'sf ;fy} sfof{Gjogsf nflu dftxtsf lgsfodf lgb]{zg ug{ b]xfoadf]lhdsf] s[lif oflGqs/0f lgb]{zs ;ldlt /xg]5 M -s_ ;lrj, s[lif ljsf; dGqfno cWoIf -v_ ;x–;lrj, -s[lif tyf u|fdL0f ljsf;_

/fli6«o of]hgf cfof]u ;b:o -u_ ;x–;lrj, cy{ dGqfno ;b:o -3_ ;x–;lrj, jfl0fHo tyf cfk"lt{ dGqfno ;b:o -8_ ;x–;lrj, pBf]u dGqfno ;b:o -r_ ;x–;lrj, ;ª\3Lo dfldnf tyf :yfgLo

ljsf; dGqfno ;b:o -5_ ;x–;lrj, e"ld ;'wf/ tyf Joj:yf dGqfno ;b:o -h_ ;x–;lrj, ;xsf/L tyf ul/aL lgjf/0f dGqfno ;b:o -em_ ;x–;lrj, jg tyf e"–;+/If0f dGqfno ;b:o -`_ ;x–;lrj, l;FrfO dGqfno ;b:o -6_ ;x–;lrj,lj1fg, k|ljlw tyf jftfj/0f dGqfno ;b:o -7_ sfo{sf/L lgb]{zs, g]kfn s[lif cg';Gwfg kl/ifb\ ;b:o -8_ cWoIf, g]kfn pBf]u jfl0fHo dxf;ª\3 ;b:o -9_ ;x–;lrj, s[lif Joj;fo k|j4{g tyf

tYofª\s dxfzfvf, s[lif ljsf; dGqfno ;b:o–;lrj !!=& o; gLlt;DaGwL ;dGjo, k|fljlws ;Nnfx / gLltut lg0f{osf

nflu l;kmfl/; ug{ b]xfoadf]lhdsf] s[lif oflGqs/0f k|fljlws ;ldlt /xg]5 M -s_ ;x–;lrj, s[lif Joj;fo tyf k|j4{g

dxfzfvf, s[lif ljsf; dGqfno cWoIf -v_ dxflgb]{zs, s[lif ljefu ;b:o -u_ dxflgb]{zs, kz' ;]jf ljefu ;b:o -3_ dxflgb]{zs, vfB k|ljlw tyf u'0f lgoGq0f ljefu ;b:o -ª_ k|ltlglw, s]Gb|Lo s[lif ;xsf/L dxf;ª\3 ;b:o

Page 243: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷239gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

-r_ k|d'v, s[lif OlGhlgol/ª\u dxfzfvf, g]kfn s[lif cg';Gwfg kl/ifb\ ;b:o

-5_ sfo{sf/L lgb]{zs, s[lif pBd s]Gb| ;b:o -h_ k|ltlglw, s[lif OlGhlgol/ª\u lzIff0f ;+:yfg ;b:o -em_ ;ldltn] 5gf}6 u/]sf] oGq pTkfbs÷cfoftstf{ ;b:o-`_ ;ldltn] 5gf}6 u/]sf] ;]jf k|bfos ;b:o -6_ sfo{qmd lgb]{zs, s[lif OlGhlgol/ª\u

lgb]{zgfno, s[lif ljefu ;b:o– ;lrj

!@= cfly{s kIf of] gLlt / o; gLltadf]lhdsf] sfo{qmd sfo{fGjog ug{ g]kfn

;/sf/sf] tkm{af6 lbOg] cg'bfg tyf ;x'lnot jflif{s ah]6 jQmJodfkm{t Jojl:yt ul/g]5 . To;}u/L cGo ;ª\3 ;+:yfx¿, u}/;/sf/L tyf lghL If]q;d]tsf] ;|f]t ;fwg kl/rfng x'g] u/L] Joj:yf ul/g]5 .

!#= sfg'gL Joj:yf o; gLltsf] k|efjsf/L sfof{Gjog ug{sf] nflu cfjZostfcg';f/

P]g, lgod tyf lgb]{lzsf, sfo{ljlw jf dfkb08x¿ th{'df ul/g]5 .

o; gLlt sfof{Gjogsf] l;nl;nfdf g]kfn ;/sf/sf] jflif{s cfly{s ljw]osdfkm{t s]xL Joj:yfx¿ kl/dfh{g ug{ ;Sg]5 .

!$= k|rf/ k|;f/, cg'udg tyf d"Nofª\sg o; gLltdf ;dfj]z ul/Psf ljifo–j:t'sf] k|efjsf/L sfof{Gjog

ug{sf] nflu oflGqs/0fsf] k|rf/ k|;f/nufotsf sfo{df s[lif ljsf; dGqfnon] ;DalGwt lgsfonfO{ kl/rfng ug]{5 .

o; gLltsf] k|efjsf/L sfof{Gjogsf] nflu cg'udg ug]{ tyf sfo{fGjog ug]{;DaGwL lgsfo, ;DalGwt ljefu, s[lif ljsf; dGqfnosf cltl/Qm bkmf !!=^ adf]lhdsf] ;ldltn] ug{]5 .

o; gLltsf] k|ult ;dLIff jflif{s ¿kdf bkmf !!=^ adf]lhdsf] ;ldltn] ug]{5 .

Page 244: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷240

!%= gLltsf] kl/dfh{gs[lif ljsf; dGqfnon] cfjZostfcg';f/ o; gLltsf] k'g/fjnf]sg

u/L l;kmfl/; u/]df g]kfn ;/sf/n] ;+zf]wg jf kl/dfh{g ug{ ;Sg] 5 .

!^= jfwf c8\sfp km'sfpg] o; gLltsf] sfof{Gjogsf] l;nl;nfdf s'g} c:ki6tf ePdf jf jfwf

c8\sfp k/]df s[lif oflGqs/0f lgb]{zs ;ldltn] :ki6 kfg]{ jf jfwf c8\sfp km'sfpg]5 .

!&= hf]lvds[lif ljsf; dGqfnosf] df}h'bf hgzlQm tyf ljlgof]lht ah]6af6

o; gLltsf] sfo{fGjog ug{ ah]6 gk'u ePsf] cj:yfdf, cy{ dGqfnoaf6 Jflif{s ¿kdf ah]6 pknAw gePsf] cj:yfdf / nIocg'¿ksf] ;fª\u7lgs ;+/rgf tof/ x'g g;s]df o; gLlt sfof{Gjogdf sl7gfO kg{ ;Sg]5 .

Page 245: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷241gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft gLlt, @)&!

!= k[i7e"ldhnljB't\sf] b[li6sf]0fn] g]kfn dxŒjk"0f{ b]zsf] ¿kdf ljZje/

lrlgG5 . hxfF lxdfn, kxf8 x'Fb} t/fO{tkm{ alu/xg] ^))) eGbf a9L gbL gfnfx¿af6 $#,))) d]3fjf6eGbf a9L ljB't\ kmfObfhgs ¿kdf pTkfbg ug{ ;lsg] ;Defjgf /x]sf] cg'dfg ul/Psf] 5 . o;f] x'Fbfx'Fb} klg kof{Kt dfqfdf hnljB't\ / ljB'tLo ;jf/L ;fwgsf] ljsf; / lj:tf/ x'g ;s]sf] 5}g . hn ljB't\ / ljB'tLo ;jf/L ;fwgsf] ljsf; ePdf o;n] /fi6«sf] cfly{s, ;fdflhs, ;d[l4 xfl;n ug{ ;lsg] k|r'/ ;Defjgf b]lvG5 . t/ vlgh OGwgdf g]kfn k/lge{/ e}/x]sf] ljBdfg cj:yfdf o;sf] cGj]if0f eO/x] klg e/kbf]{ kl/0ffd k|fKt eOg;s]sf] cj:yf / ljutdf hnljB't\df kof{Kt ljsf; x'g g;s]sf] sf/0fn] nf]8;]l8ªnufot vlghhGo OGwgsf] ;d:of ef]Ug'k/]sf] 5 . csf]{tkm{ a9\bf] zx/Ls/0f / lbg k|ltlbg oftfoftsf] ;fwgsf] j[l4n] ubf{ vlgh OGwgsf] dfu tLj| ¿kdf al9/x]sf] 5 .

vlgh OGwgsf] ljZjJofkL a9\bf] pkef]u / cfsfl;Fb} uPsf] d"No Pj+ o;sf] ;Lldttfsf] sf/0fn] ubf{ g]kfnsf] s'n lgof{taf6 k|fKt ug]{ j}b]lzs d'b|f a/fa/sf] /sd jif]{gL o;sf] nflu vr{ ubf{ klg gwfGg] cj:yf l;h{gf e} ;s]sf]n] o;sf] ljsNksf] nflu ljB't\ / ljB'tLo ;jf/Lsf] ljsf;df zL3| hf]8 lbg'kg]{ cfjZostf /x]sf] 5 . ljutdf 6«nLa; / ^)) j6feGbf a9L ;kmf 6]Dkf] ;~rfngdf NofOPsf] eP tfklg o;sf] ;xL ¿kdf Joj:yfkg x'g g;s]sf] sf/0fn] 6«nLa; aGb x'g k'Uof] eg] ;kmf 6]Dkf]nufot cGo ljB'tLo ;jf/L tyf oftfoftsf] ;fwgsf] klg kof{Kt ljsf; x'g ;s]g .

ljutdf vlgh OGwgaf6 ;~rfng x'g] ;jf/L ;fwgnfO{ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] ¿kdf ¿kfGt/0f ug]{ lghL If]qsf] k|of;nfO{ ;dofg's"n k|f]T;fxg tyf k|fyldstf k'¥ofpg g;Sg', ;/sf/L If]qaf6 klg kof{Kt Wofg k'Ug gS;g', ;Da4 kIfx¿aLr klg ;fem]bf/Lsf] sdL /xg', ljB'tLonufot sd OGwg vkt / sd k|b"if0f ug]{ j}slNks jf gjLs/0fLo pmhf{af6 ;~rfng x'g] jftfj/0fd}qL ;jf/L

Page 246: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷242

tyf oftfoft gLltnufot sfg'gL kIfsf] sdL /xg'n] jtfj/0fd}qL tyf ljB'tLo oftfoftsf] Joj:yf (Electricity Based Transport System) sf] oyf]lrt ljsf; x'g g;s]sf] kfOG5 . l5d]sLnufot cGo b]zn] j}slNks pmhf{sf] ljsf;df hf]8 lbO{ k|r'/ dfqfdf jftfj/0fd}qL ljB'tLo ;jf/L tyf oftfoftsf] ;kmn ljsf; ul//x]sf] cj:yfnfO{ dWogh/ /fVbf g]kfndf klg j}slNks jf gjLs/0fLo pmhf{sf] kof{Kt pknAwtfsf] ;Defjgf /x]sf]n] k|fyldstfsf ;fy o;sf] ljsf;df Wofg lbg'kg]{ cj:yf /x]sf] 5 .

oftfoft If]qdf k|of]u x'g] vlgh OGwgaf6 d'b|f jlx{udg, j}b]lzs lge{/tf, jftfj/0f k|b"if0f ljZjdf ePsf] hnjfo' kl/jt{gsf] ;Gbe{df, ljZj pi0fLs/0f, xl/t UofF;x¿ tyf xflgsf/s s0fhGo tTjsf] pT;h{g ug]{ ljifox¿ h:tf sfo{df oftfoft If]qaf6 jftfj/0fdf pTkGg x'g] gsf/fTds c;/x¿nfO{ Go"gLs/0f ub}{ xl/t ljsf; ug'{kg]{ cfjZostf ePsf] 5 . :jb]zL ;Lk / k|ljlwsf] k|of]uaf6 b]zdf pknAw x'g] pTkfbgsf ;fwg / ;|f]tsf] ;d'lrt Joj:yfkg tyf pkof]uåf/f ;+/If0f Pj+ ;+j4{g ub}{ gLlh ;fj{hlgs ;fem]bf/L ;xsf/L ;/sf/L / :jb]zL tyf ljb]zL nufgLnfO{ kl/rfng u/L Jojl:yt ¿kdf cf}Bf]lusLs/0fsf] k|lqmofnfO{ tLj| agfO{ cfjZos k"jf{wf/sf] lgdf{0f tyf ljsf; u/L ;kmf zx/ sfo{qmdnfO{ k|efjsf/L sfof{Gjog Pj+ Jojl:yt ub}{ pTkfbg tyf /f]huf/Lsf] cj;/ j[l4 u/L cfly{s ;d[l4 xfl;n u/L /fli6«o cy{tGqdf ;an, ultzLn tyf k|lt:kwL{ cfTdlge{/ cy{tGq lgdf{0f ug'{ cfhsf] cfjZostf /x]sf] 5 . ;+ljwfgn] kl/sNkgf u/]adf]lhd ;dfj]zL ;dfhsf] nflu ;d]t lbuf] oftfoftsf] k|j4{gn] sf]z]9'+ufsf] sfo{ ub{5 . g]kfnsf] lqjifL{o of]hgf @)^&÷^* tyf @)^(÷&) n] ;fj{hlgs oftfoftnfO{ e/kbf]{ ;'/lIft jftfj/0fd}qL tyf ;j{;fwf/0fsf] kx'Frdf k'¥ofO{ /f]huf/Lsf] ;[hgf ug'{sf ;fy} cfly{s ljsf;df 6]jf k'¥ofpg] u/L ljsf; ug]{ nIo lnPsf] 5 . vlghhGo OGwgsf] k|of]udf sdL ub}{ k/lge{/tf sd ug]{ vfnsf] jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] ljsf; / /fli6«o pTkfbgnfO{ k|f]T;fxg ug{ tTsfn, cNksfnLg / bL3{sfnLg nIo / p2]Zo;lxt gLltut tyf sfg'gL Joj:yfsf] cfjZostf dx;'; ul/Psf]n] of] gLlt th'{df ul/Psf] 5 .

@= kl/efiff tyf JofVof@=!= ljifo jf k|;ª\un] csf]{ cy{ gnfu]df o; gLltdf jftfj/0fd}qL

Page 247: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷243gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

;jf/L tyf oftfoftsf ;fwg eGgfn] oftfoft If]qdf k|of]u pkof]u, pTkfbg Pj+ ;~rfngaf6 jftfj/0fdf x'g] k|b"if0fn] dfgj hflt, hLjhGt', jg:klt k|s[lt tyf ef}lts j:t'x¿ dfly x'g] k|lts"n k|efjnfO{ sdu/L jfo'd08ndf x'g] w'jf tyf cGo xflgsf/s s0fhGo tTj /lxt jf Go"g x'g] cyjf g ]kfn ;/sf/n] tf]s]sf] k|b'if{0f dfkb08 eGbf Go"g k|b"if0f ug]{ j}slNks jf gjLs/0f/0fLo pmhf{af6 ;~rfng x'g] ofqLafxs tyf dfnaxfs ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgnfO{ jftfj/0f/d}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwg a'em\g' kb{5 .

h:t} ljB't\ ;l~rt u/L jf pTkflbt ljB't\ k|of]u u/L ;~rfng x'g] ljB'tLo ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgx¿ ljB'tLo ;fOsn df]6/ ;fOsn, :s'6/, l/S;f, 6]Dkf], 6«fO;fOsn, sf/, a;, 6«fd, 6«nLa;, /Hh'dfu{, s]jnsf/, ljB'tLo /]nnufot ;f}o{ pmhf{, jfo'pmhf{, h}ljspmhf{, jfof]df; pmhf{, km\o'n;]n Uof; cflb h:tf j}slNks jf gjLs/0fLo pmhf{af6 ;~rfng x'g] tyf ljB't\ OGwg jf Uof; jf cGo b'j}af6 ;~rfng x'g] eO sd OGwg / sd k|b"if0f ug]{ xfOla|8 tyf o:t} k|sf/sf ;jf/L ;fwg / g]kfn ;/sf/n] jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwg egL tf]lsPsf ;d]tnfO{ a'em\g'kb{5 .

@=@ JofVofM s'g} ljifo jf zAb c:ki6 / o; gLlt;Fu ;DalGwt ePdf t/ gLlt P]g, lgod, sfo{ljlw lgb]{lzsf cflbdf kl/eflift gePdf To;nfO{ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft sfo{ ;ldltn] kl/eflift jf JofVof u/L s]Gb|Lo jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft ;~rfng ;ldltaf6 lg0f{o eO{ :jLs[lt ePsf] kl/efiff jf JofVofnfO{ a'em\g'k5{ .

#= ljutsf k|of;g]kfndf ljB'tLo oftfoftsf] ;'?jft ug]{ klxnf] k|of;sf] ¿kdf

wf]l;{ª dftftLy{ dfnafxs /Hh'dfu{sf] :yfkgf ePsf] lyof] . tt\kZrft af/kfsnufot ljleGg :yfgdf dfnafxs /Hh'dfu{sf] :yfkgf ePtfklg ofq'jfxs /Hh'dfu{ eg] klxnf] k6s @)%% ;fndf s'l/g6f/b]lv dgsfdgf;Dd dgsfdgf s]jn/sf/sf] ¿kdf cf/De ePsf] b]lvG5 . t/ ljB'tLo dfnjfxs /Hh'dfu{ ;~rfngdf ljleGg Jojwfg cfO ;'rf? ¿kdf ;~rfng x'g ;s]sf] 5}g .

ljutdf sf7df8f}+ pkTosfdf ljB'tLo 6«nL a; / ;kmf 6]Dkf] h:tf jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf] ;fwgsf] ljsf;df g]kfn ;/sf/n]

Page 248: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷244

hf]8 lbPsf] b]lvG5 . ldq /fi6« rLgsf] ;xof]udf lj=;+= @)#@ ;fndf @@ j6f 6«nL a; / To;sf nflu cfjZos k"jf{wf/x¿sf] lgdf{0f ePkl5 g]kfndf ljB'tLo ;jf/L ;fwgsf] ;'?jft ePsf] kfOG5 . ;f] 6«nL a;sf] ;]jf sf7df8f}+sf] lqk'/]Zj/b]lv eQmk'/sf] ;"o{ljgfos;Dd !# ls=ld=sf] ?6df rn]sf] lyof] . o;n] ;:tf] / ;j{;'ne ;]jf k|bfg ub}{ cfPsf] ePtf klg Joj:yfkgdf b]lvPsf ljljw sdhf]/Lsf] sf/0fn] ubf{ ;f] ;]jfn] lg/Gt/tf kfpg ;s]g .

g]kfn ;/sf/ / /fli6«o tyf cGt/f{li6«o ljleGg ;+:yfx¿sf] ;xof]uaf6 lj=;+= @)%^ ;fndf ljB'tLo ;jf/L;fwgsf] k"0f{¿kdf ;kmf 6]Dkf] ;~rfngdf cfP tfklg o;n] j[xt Jofj;flos ¿k lng ;kmn x'g ;s]sf] 5}g . ;kmf 6]Dkf] rNg] ?6df vlghhGo OGwgaf6 ;~rfng x'g] ;jf/L ;fwgsf] rfk tyf a9\bf]\ nf]8;]l8ªsf sf/0fn] ;kmf 6]Dkf]sf] kof{Kt ;ª\Vofdf ljsf; x'g ;ls/x]sf] 5}g . ;fy}, ljB'tLo ;jf/L;fwg cfoft ubf{ Aofl6«af6 ;~rflnt ;jf/LnfO{ ljB'tLo ;fwgsf] ¿kdf dfGotf lbg] :ki6 gLlt gePsf]n] ;d:of b]vfk/]sf] lyof] . o;/L :ki6 ljB"tLo ;jf/L ;fwg tyf ¿kfGt/0f;DaGwL gLlt Pj+ sfg"gL Joj:yfsf] cefjdf k]6«f]n, l8h]nsf ;jf/L ;fwgnfO{ Uof;df jf k]6«f]n, l8h]n / Uof;sf ;jf/L ;fwgnfO{ ljB'tLo, xfOla|8 jf cGo gjLs/0fLo jf a}slNks pmhf{df ¿kfGt/0f ug]{ gLlh If]qsf] k|of; klg gLlt, P]g, sfg'g / k|f]T;fxgsf] cefjdf cufl8 a9\g ;ls/x]sf] 5}g . t}klg jftfj/0fk|ltsf] hgr]tgfsf] sf/0fn] o;sf] nf]slk|otfdf s]xL j[l4 ePsf] cfef; x'G5 .

/fli6«o gLlt tyf sfg"gL Joj:yfdf ljB'tLo oftfoftsf] ljsf;, k|j4{g tyf ;+j4{g ug]{ s'/fx¿ pNn]v u/]sf] ePtf klg :ki6 ¿kdf Joj:yf ePsf] kfOFb}g . x'g t 5}7f}F, ;ftf}F / cf7fF} k~r jifL{o of]hgfdf 6«nLa; / ljB'tLo /]nsf] ljsf;df hf]8 lbPsf] 5 . ;fy} gjf}F of]hgfdf aL; jif]{ oftfoft ljsf; b"/b[i6Lsf] sfo{qmd lnPsf] 5 . o:t}u/L sf7df8f} pkTosfsf] jftfj/0f k|b"if0f sd ug{ 6«nLa; lj:tf/ ug{ / Aof6«Laf6 ;~rflnt ;jf/L ;fwgnfO{ k|of]u ug{ k|f]T;fxg ug]{ pNn]v x'g'sf] cnjf bzf}F of]hgfdf ljB'tLo ;jf/L ;fwg / cGo :jR5 pmhf{af6 ;~rflnt ;jf/L;wfgnfO{ Jofks ¿kdf lj:tf/ ug]{ gLlt;d]t /x]sf] 5 . o;} ;Gb{edf /fli6«o oftfoft gLlt @)%* n] b]ze/ ljB'tLo oftfoft ;]jf lj:tf/ ug{, k|b"if{0fd'Qm ;jf/L ;fwgnfO{ s/ tyf ljleGg z'Nsdf lglZrt cjlwsf nflu 5'6 lbg] Joj:yf;d]t u/]sf] 5 .

Page 249: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷245gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

cfly{s P]g, @)%# df ;kmf 6]Dkf]sf] r]l;; jf r]l;;;lxtsf] OlGhg / 6]Dkf]sf] kf6{k'hf{ cfoft ubf{ ! k|ltzt eG;f/ b:t'/ lng] / laqmL s/ -6]Dkf] pTkfbg / lgof{t ug]{ pBf]udf_ 5'6sf] Joj:yf ePsf] lyof] . ;f]xL P]gn] 6]Dkf]afx]ssf ;jf/L ;fwgdf % k|lt;t eG;f/ b:t'/ / r]l;; / r]l;; ;lxt OlGhg df]6/, Ps'd'n]6/ Aof6«L rfh{/ / cGo kf6{k"hf{df laqmL s/ 5'6sf] Joj:yf klg u/]sf] lyof] . ;fy} cGo ;Dk"0f{ ljB'tLo Aof6«L / Uof;hGo ;jf/L ;fwgdf !) k|ltzt eG;f/ b:t'/df 5'6 / laqmL s/df k"0f{ 5'6 lbg] Joj:yf;d]t u/]sf] b]lvG5 . oftfoft Joj:yf sfof{nodf btf{ ul/Psf k]6«f]n / l8h]naf6 ;~rfng x'g] 6]Dkf]x¿ ljB'tLo ;kmf 6]Dkf]df ¿kfGt/0f ug{ rfxg] ;jf/L;fwg wgLx¿nfO{ kf6{k"hf{ cfoftdf ! k|ltztsf] eG;f/ b:t'/ / laqmL s/ 5'6 ldgfxf lbg] Joj:yf ul/Psf] lyof] . o;}u/L cf=j= @)^^÷)^& b]lv ljB'tLo ;jf/L ;fwgsf] cGt'Ns / ;jf/L s/ k"0f{ 5'6 lbOPsf] 5 . ;f]xL P]gn] laqmL x'g] k|lt ln6/ k]6«f]n / l8h]ndf %) k};f a/fa/sf] k|b"if0f s/sf] Joj:yf;d]t ePsf] kfOG5 .

jftfj/0f ;+/If0f P]g, @)%# / jftfj/0f ;+/If0f lgodfjnLsf] Joj:yfn] k|b"if0fd'Qm pBf]u / k|ljlwnfO{ cltl/St ;'ljwf / ;f}lnot lbg] Joj:yf u/]sf] 5 eg] ;/sf/n] k|b'if0fd'Qm ;jf/L;fwgnfO{ 5'§} ?6sf] Joj:yf u/L k|>o lbOPsf] kfOG5 . ;fy} k]6«f]n tyf l8h]nsf ;jf/L ;fwgnfO{ klg PnkL Uof;df ¿kfGt/0f ubf{ t'ngfTds ¿kn] jftfj/0fd}qL x'g'sf] cltl/Qm OGwg lskmfotL x'g] x'Fbf o:tf] sfo{nfO{ ljleGg ;dodf Uof;df ¿kfGt/0f ug{ :jLs[lt lbOPsf] klg b]lvG5 .

tTsfnLg ;+ljwfg;ef Joj:yflksf ;+;b\sf] cy{ / >d ;DaGw ;ldltn] ljB'tLo ;jf/Lsf] ljsf; u/L /fli6«o pTkfbgnfO{ k|f]T;fxg ug{ cfjZos gLlt / sfo{gLlt agfO{ nfu" ug]{ ;Gbe{df g]kfn ;/sf/ ;DalGwt lgsfonfO{ lgb]{zg u/]sf] lyof] . ;fy} ;f]xL ;ldltn] ;/sf/L sfof{noaf6 lnnfd ug]{ uf8Lx¿nfO{ dfkb08 tof/ u/L ljB'tLo ;jf/L ;fwgdf ¿kfGt/0f ug]{ tyf xfOla|8 ;jf/L ;fwgsf] ;Gbe{df klg cfjZos gLlt tyf sfg'g agfO{ nfu" ug{ lgb]{zg;d]t u/]sf] lyof] .

$= jt{dfg l:yltg]kfndf ljB'tLo oftfoftsf] ;'?jft bzssf] klxn] eP klg 5

;oeGbf a9L ;kmf 6]Dkf], kGw| ;oeGbf a9L b'O{ kfª\u|] ;jf/L ;fwg, Ps ;oeGbf a9L sf/ / s]xL dfOqmf]a; tyf xfOla|8 sf/ Pj+ Ps

Page 250: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷246

ofq'jfxs /Hh'dfu{ / s]xL dfnjfxs /Hh'dfu{ dfq ;~rfngdf /x]sf 5g\ . t/ ljutdf :ki6 gLlt / sfg'gsf] cefjn] ubf{ ljB'tLo ;jf/L ;fwg;Fu ;DalGwt kIfx¿nfO{ Go"gtd ¿kdf klg k|j4{g u/L ljsf; ug{ g;lsPsf] cj:yf 5 . :jb]zL pBf]ux¿ b'O{j6fafx]s cGo aGb x'g k'u], ;fy} jftfj/0fd}qL ;jf/L ;fwgdf ¿kfGt/0f ug]{ sfo{x¿ klg cnkq cj:yfdf /x]sf 5g\ .

csf]{tkm{ vlgh OGwgsf ;jf/L ;fwg pTkfbg ug]{ ljleGg b]zsf sDkgLx¿n] ljB'tLo ;jf/L ;fwgsf] k/LIf0f u/L Jofj;flos pTkfbg ug{ yfln;s]sf] cj:yf 5 . o; s'/fnfO{ ljrf/ ubf{ g]kfnsf] ;Gbe{df ablnFbf] kl/l:ylt, v'nf cfly{s, cj:yf vlgh OGwgsf] a9\bf] d"No, v:sbf]F jftfj/0fsf] :t/, hnljB't\sf] k|r'/ ;Defjgf / o;sf] :jb]z d} vkt x'g] cj:yf /x]sfn] jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwg;DaGwL sfo{nfO{ oyfzL3| k|j4{g ug'{kg]{ h?/L ePsf] 5 .

%= ;d:of / r'gf}tLjftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf] ;ª\Vof / ahf/ ck]lIft ¿kdf

lj:tf/ x'g g;Sg', lgoldt ¿kdf x'g] nf]8;]l8ªn] ubf{ ljB'tLo ;jf/L ;fwgsf] Aof6«L rfh{ ug{ g;Sg', 7"nf tyf ;fgf ljB'tLo ;jf/L ;fwg ;~rfng x'g ;Sg] :yfgx¿df rflh{ª :6];gsf] nflu pko'Qm :yfg tyf ljB't\ cfk"lt{sf] plrt Joj:yf x'g g;Sg', 6]Dkf]sf] rflh{ª :6];gafx]s xfn cGo ljB'tLo ;jf/L ;fwgsf] nflu rflh{ª\u :6];gsf] klg cefj /xg', ;Da4 lgsfoaf6 o;;DaGwL k|lzIf0fsf] Joj:yf klg x'g g;s]sf] / oL s'/fx¿nfO{ plrt k|j4{g ug{sf] nflu :ki6 gLltsf] ;d]t cefj /x]sf]n] oL ;d:ofsf] ¿kdf b]lvPsf 5g\ . ;fy} /Hh'dfu{ lgdf{0fsf] nflu cfjZos kg]{ Psåf/ gLltsf] cefj, ef}lts k"jf{wf/nufot hUuf k|flKtdf ;d]t ;d:of /x]sf] 5 . o;n] ubf{ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] ;]jf / pBf]u Pjd\ Joj;fodf g} k|ToIf ¿kdf c;/ kf/]sf] 5 . o;sf] k|f]T;fxgsf] nflu kof{Kt gLlt th'{df ug{ g;lsPsf] sf/0fn] jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf] ljsf;, k|f]T;fxg / k|j4{g x'g ;s]sf] 5}g .

ljBdfg cj:yfdf xfnsf] k|ljlwn] jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft cToflws dxª\uf] Aof6«L, rfh{/ ;jf/L ;fwg÷kf6{k'hf{ cfoft ug{ c:j:y k|lt:kwf{ x'g] cj:yf, Aof6«L / OGwg jf Aof6«L / Uof;nfO{ ;ld>0f u/L OGwg sd u/L ;:tf] agfpg] k|ljlw klg k"0f{ ljsf; x'g g;s]sf],

Page 251: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷247gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

ljB't\ pTkfbgsf] cj:yf sdhf]/ /x]sf]n] ljB't\ ;ª\s6 Jofks ePsf]n] ;~rflnt ljB'tLo oftfoftsf] u'0f:t/df j[l4, pTkfbgdf pBdLnfO{ cfsif{0f tyf cfd hgdfg;df ljB'tLo ;jf/L ;fwgk|ltsf] ;s/fTds b[li6sf]0fdf j[l4 ug'{ r'gf}tLsf] ¿kdf /x]sf] 5 . ;do ;dodf ljB'tLo ;jf/L ;fwgnfO{ lbOFb} cfPsf] ;'ljwfx¿ lg/Gt/tf gx'g', lbOPsf] ;'ljwf klg ;xh ¿kdf pknAw x'g g;Sg', b'O{ tyf tLg kfªu|]nufot ljB'tLo ;jf/L ;fwgsf] xsdf 5'§} juL{s/0f, dfkb08 lgwf{/0f ug]{ ;+oGq gx'g', btf{ k|lqmofdf pko'Qm Joj:yf x'g g;Sg', jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwfgsf] ;~rfngsf nflu 5'§} ?6sf] Joj:yf ug{ g;Sg', ePsfnfO{ klg k|efjsf/L ¿kdf sfof{Gjog ug{ g;Sg', oftfoft If]qdf cb[Zo ¿kdf l;lG8s]6 k|0ffnLsf] lgd'{n x'g g;s]sf], c:jR5 9ª\uaf6 af]njfnfsf] dfq ?6 Psflwsf/ x'g', ;8ssf] k|s[lt tyf ;jf/Lsf] ult / ef/ Ifdtfcg';f/sf] ;8ssf] juL{s/0f / ;f]cg';f/sf] ;jf/L ;fwgsf] ?6 g5'6\ofpg', ;8ssf] Ifdtf / hgwgŒjcg';f/sf] cfjZos kg]{ ;jf/L ;fwgsf] ;ª\Vof olsg u/L j}1flgs 9ª\uaf6 ?6 lbg] Joj:yf gx'g' . k|b'if{0f tyf hfr kf;, lkm6g]; k|efjsf/L gx'g' . ;jf/L tyf oftfoft Joj:yf P]g tyf lgodfjnL ;dofg's"n ;'wf/ tyf kl/dfh{g x'g g;Sg', ;jf/L ;fwg cfottkm{ dfq Wofg lbg' / To;df klg ef}uf]lns cjl:yltsf] cfwf/df pko'Qm x'g] vfnsf] gx'g' . :jb]zdf pTkfbg tyf ;~rfng tkm{ s'g} Wofg glbg' tyf Aof6«Lnufot cGo kf6{k"hf{ oGq jf pks/0f cflbsf] cfk"lt{ / Joj:yfkgsf] nflu /fli6«o:t/af6 k|of; gx'g' r'gf}tLsf] ¿kd} /x]sf] 5 .

^= goF“ gLltsf] cfjZostfjftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] pTkfbg, cfoft, btf{

tyf ;~rfngdf /x]sf ljleGg ;d:of tyf r'gf}tLsf] ;fdgf ug{ xfn rflnPsf k|of;x¿nfO{ ;kmn kfg{, /fli6«o ;|f]t / ;fwgsf] oyf]lrt pkof]u u/L /fi6«nfO{ cfTdlge{/ agfpg / /fli6«o oftfoft gLlt @)%* n] g;d]6]sf ljifox¿nfO{ ;d]t ;d]6L pko'Qm jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] ljljw kIfx¿nfO{ ;Daf]wg ug{sf nflu b]xfo adf]lhd gLltsf] cfjZos /x]sf] 5 M

s_ ;+:yfut Joj:yfaf6 jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] Ifdtf clej[l4, k|ljlw ljsf; / k|j4{gdf hf]8 lbg

v_ b]zsf] cfjZostf / cy{tGqsf] ultzLntfsf] nflu pko'Qm

Page 252: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷248

x'g] vfnsf jftfj/0fd}qL ljB'tLonufot ;f}o{ pmhf{, jfo'pmhf{, h}ljspmhf{, afof]df;pmhf{, ˆo'n;]n, Uof; cflb sd OGwg vkt tyf sd k|b"if0f x'g] Uof; xfOla|8 h:tf j}slNks jf gjLs/0fLo pmhf{nfO{ oftfoft If]qdf pkof]u tyf b]zsf] ef}uflns cjl:yltsf] cfwf/df pko'Qm x'g] jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] ;~rfng, ljsf; / lj:tf/ Pj+ /fli6«o pTkfbgnfO{ k|fyldstf, k|f]T;fxg, k|j4{g / ;+/If0f ug{,

u_ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] ljsf;sf] nflu cfjZos ef}lts tyf k|fljlws k"jf{wf/ Pj+ sfg'gL Joj:yfsf] lgdf{0f ug{,

3_ vlgh OGwgaf6 ;~rflnt ;jf/L ;fwgnfO{ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgdf ¿kfGt/0fsf] nflu o;nfO{ cfjZostf kg]{ sfg'gL, k|fljlws tyf ef}lts k"jf{wf/sf] Joj:yf u/L jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] ljsf; Pj+ lj:tf/sf] nflu k|f]T;fxg u/L pTkfbg / ;~rfngdf hf]8 lbg,

ª_ hnjfo' kl/jt{gsf] ;Gbe{df ljZj pi0fLs/0f -ljZjJofkL tfkqmddf j[l4_ xl/tu[x Uof;x¿ tyf xflgsf/s s0fhGo tTj (Particulate Mater) pT;h{g ul/Psf] sfo{df oftfoft If]qaf6 jftfj/0fdf x'g] gsf/fTds c;/nfO{ Go"gLs/0f ug{ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgx¿af6 sfa{g pT;h{gdf Go"gLs/0f u/fpg / sfa{g Jofkf/nfO{ a9jf lbO{ pknAw r'gf}tL / cj;/sf] pkof]u u/L ul/aL Go"gLs/0f tyf lbuf] cfly{s ljsf; nIo k"/f ub}{ xl/t ljsf;df of]ubfg ug{,

r_ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf] ;fwgsf] ljsf; / o;sf /fli6«o pTkfbgnfO{ k|f]T;fxg u/L cNksfnLg, dWosfnLg / bL3{sfnLg nIo / p2]Zo;lxt gLltut tyf sfg'gL Joj:yf ug]{ .

&= jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft gLltsf] b"/b[li6 kl/b[li6, nIo tyf p2]Zojftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft gLltsf] b"/b[li6 kl/b[li6, nIo

tyf p2]Zo b]xfoadf]lhd /x]sf 5g\ M

Page 253: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷249gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

&=! b"/b[li6 (Vision)

;a}sf] cfjthfjt ug{ kfpg] df}lns clwsf/sf] ;+/If0f / cy{tGqsf] ultzLntfsf] nflu g]kfn /fHoel/ ;'/lIft, ;'ljwfo'Qm, ;'ne / e/kbf]{ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft ;]jfsf] pRrtd pkof]u u/L b]zsf] lbuf] cfly{s, ;fdflhs tyf jftfj/0fLo ljsf; xfl;n ug]{ .

&=@ kl/b[li6 (Mission)

/fi6«sf] lbuf] ;fdflhs, cfly{s tyf jftfj/0fLo ljsf;sf] nflu oftfoft If]qdf ljB'tLonufot gjLs/0fLo jf j}slNks pmhf{sf] clwstd pkof]u u/L jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] tLa| ljsf; / lj:tf/ pkof]u lgodg / Joj:yfkg ;'lglZrt ug]{ .

&=# nIo (Goal)

&=#=! /fli6«o pTkfbgnfO{ k|f]T;fxg u/L ljB'tLonufot gjLs/0fLo jf j}slNks pmhf{af6 ;~rfng x'g] jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf] ;fwgsf] ljsf; / lj:tf/df hf]8 lbg],

&=#=@ :jR5 tyf ;kmf jftfj/0f agfO{ xl/t zx/sf] ljsf;sf] nflu ljB'tLonufot gjLs/0fLo jf j}slNks pmhf{af6 ;~rfng x'g] jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] k"jf{wf/ ljsf;nfO{ k|fyldstf lbg],

&=#=# jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] pBf]u, Joj;fo tyf k|ljlwnfO{ k|j4{g u/L cy{tGqdf /fli6«o ljsf;sf cfwf/x¿ lgdf{0f ug]{,

&=#=$ b]zdf pknAw ;|f]t ;fwg / k|ljlwsf] ;d'lrt pkof]u u/L vlgh OGwgaf6 ;~rflnt ;jf/L ;fwgnfO{ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgdf ¿kfGt/0f u/L jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ¿kdf ;~rfngdf Nofpg],

&=#=% b]zsf] lbuf], cfly{s tyf ;fdflhs ljsf;df of]ubfg k'¥ofO{ :jb]zd} /f]huf/Lsf] cj;/ l;h{gf ug]{,

&=#=^ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] clwstd k|of]u dfkm{t vlghhGo OGwgsf] k|of]u Pj+ ;jf/L

Page 254: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷250

pT;h{g (Vehicle Emission) af6 x'g] ljZj pi0fLs/0f, xl/tu[x Uof;x¿ tyf xfgLsf/s s0fhGo tTj sfa{g pT;h{gdf sdL NofO{ jfo' k|b"if0fnfO{ Go"gLs/0f u/L jftfj/0f ;+/If0fdf of]ubfg k'¥ofpg] .

&=#=& lj=;+= @))& -;g\ @)@)_ ;Dddf ;du| ;jf/L tyf oftfoftsf] ;fwgsf] sDtLdf @) k|ltzt jftf/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgx¿nfO{ ;~rfngdf NofOg] Joj:yf ug]{ .

&=$ p2]Zo (Objective)

&=$=! jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] ;'/lIft ;'ljwfo'Qm, ;'ne, e/kbf]{ ;~rfng, ljsf; lj:tf/ /fli6«o pTkfbgnfO{ k|fyldstf lbO{ k|f]T;fxg Pj+ k|j4{g ug]{,

&=$=@ b]zsf] cfjZostf / cy{tGqsf] ultzLntfsf] nflu pko'Qm x'g] vfnsf jftfj/0fd}qL ljB'tLo sd OGwg vkt x'g], xfOla|8, sd k|b"if0f x'g] Uof;nufot j}slNks jf gjLs/0fLo pmhf{nfO{ pkof]u tyf b]zsf] ef}uf]lns cjl:yltsf] cfwf/df pko'Qm x'g] jftfj/0fd}qL ljB'tLonufot j}slNks jf gjLs/0fLo pmhf{af6 ;~rfng x'g] oftfoftsf] ;fwgx¿df ¿kfGt/0f, pTkfbg tyf ;~rfngdf k|f]T;fxg tyf k|j4{g u/L ljsf; / lj:tf/ ug{ cfjZos ef}lts k"jf{wf/ lgdf{0f / cfjZos sfg'gL Joj:yf ug]{,

&=$=# vlghhGo OGwgsf] k|of]u x'g] oftfoftsf ;fwgdf sdL NofO{ jftfj/0fd}qL oftfoftsf ;fwgx¿sf] pkof]u a9fO{ jfo' k|b"if0fnfO{ Go"gLs/0f ub}{ lbuf] jftfj/0f ;+/If0fdf of]ubfg k'¥ofpg],

&=$=$ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft;Fu ;DalGwt pBf]u Joj;fosf] ljsf; / k|j4{g u/L :jb]zd} k|ljlw ljsf; tyf /f]huf/Lsf] cj;/x¿ clej[l4 ug]{ .

Page 255: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷251gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

*= gLlt (Policy)

*=! jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] ljsf;sf nflu cfjZos sfg'gL tyf ef}lts Pj+ k|fljlws k"jf{wf/sf] lgdf{0f ul/g]5 .

*=@ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] ;~rfng, ljsf; / lj:tf/ u/L /fli6«o pTkfbgnfO{ k|fyldstf lbO{ o; If]qsf] ;du| ljsf;nfO{ k|f]T;fxg tyf ;+/If0f ul/g]5 .

*=# ;/sf/L tyf u}/;/sf/L ;ª\3 ;+:yf, s"6g}lts lgof]u, JolQm ljz]ifåf/f k|of]u eO/x]sf ;~rfngdf /x]sf t/ dd{t vr{ a9L nfUg] vfnsf ljleGg sf/0fn] ;~rfngdf g/x]sf jf lnnfd ug'{kg]{ jf cGo s'g} sf/0fn] laqmL ljt/0f x'g] ;jf/L ;fwgnfO{ k|fljlws ¿kn] ;Dej eP;Dd ljB'tLo ;jf/L ;fwgdf ¿kfGt/0f u/L ;~rfngdf Nofpg k|f]T;fxg ug]{ Joj:yf ul/g]5 . ;fy} ;/sf/L tyf u}/;/sf/L ;ª\3 ;+:yf, s"6g}lts lgof]u cflbdf ;jf/L ;fwgx¿ vl/b ubf{ :jb]zdf pTkflbt tyf ¿kfGtl/t jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf] ;fwgnfO{ k|fyldstfdf /fvL jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgdf vl/b ug'{kg]{ clgjfo{ Joj:yf ldnfO{ qmdzM tLj| ¿kdf j[l4 ub}{} nlug]5 .

*=$ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] pTkfbg, ;~rfng tyf :jb]zL pBf]u Joj;fosf] ;+/If0f, k|j4{g Pj+ ljsf;sf] nflu s]Gb|Lo:t/df Pp6f s]Gb|Lo jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft ;~rfng ;ldlt, Pp6f jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft sfo{ ;ldlt tyf :yfgLo :t/df cfjZostfcg';f/ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft Joj:yfkg ;ldlt u7g ul/g]5 .

*=% jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] btf{, clen]v, lgoGq0f, lgodg sfo{sf] nflu ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfno jf cGtu{t :yfoL ;ª\u7gsf ¿kdf sfof{no :yfkgf ul/g]5 .

*=^ ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfno jf cGtu{t jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft

Page 256: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷252

;fwgsf] ljsf;sf nflu cWoog, cg';Gwfg, k/LIf0f / o; k|sf/sf ;fwg tyf :jb]zL pBf]u Joj;fosf] :t/ pGglt ;+/If0f tyf k|j4{g lj:tf/ Pj+ bIf hgzlQm ljsf; kl/rfng of]hgf / k"jf{wf/ ljsf; cflbsf] jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft ljsf; sf]if :yfkgf ul/g]5 .

*=& jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft k|0ffnLsf] ljsf;sf nflu :jb]zdf ¿kfGtl/t tyf pTkflbt ;jf/L ;fwgnfO{ k|fyldstf /fvL o; k|sf/sf ;jf/L ;fwgx¿nfO{ dfq ljz]if :yfg tf]sL j}1flgs ?6 Joj:yfkg u/L ;fj{hlgs oftfoftsf] ¿kdf ;~rfngdf NofOg]5 . xfn ePsf k|b"if0fo'Qm / k|b"if0f/lxt tyf ultcg';f/sf] oftfoftsf ;fwgx¿nfO{ 5'§f5'§} j}1flgs ?6x¿sf] Joj:yfkg u/L ;~rfngdf NofOg]5 .

*=* g]kfn ;/sf/n] tf]s]cg';f/sf k|b"if0fo'Qm / k|b"if0f/lxt j:t'x¿ 5'6\ofO{ s'g} klg xflgsf/s / k|b"if0fo'Qm j:t'x¿sf] plrt jftfj/0fd}qL Joj:yfkg ul/g]5 .

*=( ;f}o{ pmhf{, ˆo'n ;]n (Fuel Cell) h:tf gjLs/0fLo jf j}slNks pmhf{af6 ;~rfng x'g] ;jf/L ;fwg k|j4{g, ljsf;, lj:tf/ / k/LIf0fsf] nflu pko'Qm jftfj/0fsf] l;h{gf ul/g]5 . To:tf gjLs/0fLo pmhf{ (Hydrogen

Fuel Cell) h:tf jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] cg';Gwfg tyf ljsf; ug{ lghL, ;xsf/L, ;fj{hlgs / ;fem]bf/L ;+:yfnfO{ ;'ljwf ;x'lnot lbg] Joj:yf ul/g]5 .

(= /0fgLlt / sfo{gLltMo; gLltnfO{ sfof{Gjog ug{sf nflu b]xfoadf]lhdsf] /0fgLlt /

sfo{gLlt cjnDag ul/g]5 M(=! jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] ljsf;

/ pTkfbgnfO{ k|fyldstf M jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] tyf oftfoftsf ;fwgsf] ;~rfng, ljsf; / lj:tf/ u/L /fli6«o pTkfbgnfO{ k|fyldstf lbO{ o; If]qsf] ;du| ljsf;nfO{ k|f]T;fxg, ;+/If0f tyf k|j4{g

Page 257: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷253gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

ug]{ gLlt sfof{Gjog ug{ b]xofcg';f/sf] /0fgLlt / sfo{gLlt cjnDag ul/g]5 .

(=!=! jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] /fli6«o pTkfbgnfO{ k|fyldstf lbO{ o; If]qsf] ;du| ljsf;nfO{ k|f]T;fxg, ;+/If0f tyf k|j4{g ul/g] 5 .

(=!=@ g]kfn ;/sf/ tyf ;/sf/L :jfldTjsf lgsfo, ;ª\3 ;+:yfx¿n] ;jf/L ;fwg vl/b ubf{ :jb]zdf pTkflbtnfO{ k|fyldstf /fvL jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgnfO{ tLj| j[l4 ub}{ lj=;+= @)&& -;g\ @)@)_ ;Dddf ;du| ;jf/L ;fwgx¿sf] ;ª\Vofdf @) k|ltzteGbf a9L ;ª\Vofdf jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgx¿sf] ;~rfng x'g] Joj:yf ul/g]5 .

(=!=# k|rlnt cy{;Fu ;DalGwt sfg'gx¿ -cfos/ P]g, @)%*, eG;f/ P]g, @)^$, d"No clej[l4 s/ P]g, @)%@, cGt z'Ns P]g, @)%*, cfly{s P]g cflb_ df g} 5'6 tyf yk Joj:yf u/L :jb]zdf pTkflbt, ¿kfGtl/t tyf ;~rflnt jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] pTkfbg, ¿kfGt/0f tyf ;~rfng ug]{ pBf]u jf Joj;fonfO{ k|f]T;fxg, ;+/If0f, k|j4{g u/L jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft ;~rfng k|0ffnLsf] ljsf; ug]{ / jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgnfO{ yk k|lt:kwL{ agfO{ clwstd k|of]u ug]{ gLlt cjnDag ul/g]5 .

(=!=$ jftfj/0fd}qL ljB'tLo b'O{ kfª\u|] ;jf/L ;fwgnfO{ ;fOsn / df]6/;fOsndf # kfª\u|] ljB'tLo ;jf/L ;fwgnfO{ l/S;f / 6]Dkf] jf 6«fO;fOsndf juL{s/0f ug]{ / zf/Ll/s ¿kn] leGg Ifdtf /fVg] JolQmn] rnfpg] tLg kfªu|] ;jf/L ;fwgx¿;d]tsf] juL{s/0f u/L lgodg ul/g] / o:tf ;jf/L ;fwgnfO{ k|j4{g / ;+/If0fsf] nflu cfjZos Joj:yf ul/g]5 .

(=!=% :jb]zdf pTkflbt jftfj/0fd}qL ljB'tLo -;fOsn, df]6/;fOsn, :s'6/, l/S;f, 6«fO;fOsn, 6]Dkf,] 6\ofS;L, sf/, dfOqmf]a; cflb_ nfO{ k|fyldstf lbFb} jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] nflu 5'§} k/LIf0f u/L btf{ tyf ;~rfng;lxt lgodg k|lqmof ;xh u/L

Page 258: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷254

/f]huf/L clej[l4sf] jftfj/0f l;h{gf ul/g]5 .(=!=^ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgdf nufgL

ug{ lghL If]qnfO{ k|f]T;fxg ug'{sf] ;fy} ;/sf/L, ;fem]bf/L ;fj{hlgs ;xsf/L / lghL Pj+ ;+o'Qm nufgLsf pBf]u Joj;fo ;~rfng ug]{ jftfj/0f lgdf{0f ul/g]5 .

(=!=& jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] ljsf;sf nflu pTkfbg, ;~rfng ug]{ JolQm, kmd{, sDkgL, ;xsf/L pBf]u jf Joj;fonfO{ k|fyldstf k|fKt If]qdf /fvL a}+s Pj+ ljQLo ;+:yfx¿af6 cfjZos C0f ;'ljwf k|bfg ug]{ Joj:yf ldnfOg]5 .

(=!=* jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgdf lbPsf] ;''ljwfsf] pkof]usf] cj:yfsf] cg'udg, lgodg, lg/LIf0f k|lqmofnfO{ Jojl:yt, Jojxfl/s / k|efjsf/L agfOg]5 .

(=!=( ko{6sLo, wfld{s, ;f+:s[lts tyf P]ltxfl;s :ynx¿sf] ;+/If0f tyf ;+j4{gsf] nflu jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft ;fwgx¿sf] ;fj{hlgs oftfoftdf ;~rfng ug{ hf]8 lbO ko{6g ljsf;nfO{ a9fjf lbOg]5 .

(=!=!) ljB'tLo ;f]nf/, Uof;, xfOla|8 cflb :jR5 pmhf{af6 ;~rfng x'g] jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] :jb]zd} pTkfbg ug{ P;]Dan pBf]ux¿nfO{ k|f]T;fxg u/L ljB't\ Aof6«L, ;f]nf/, Uof;nufotaf6 Uof; ljB't\ jf OGwg, ljB't\, ;lDdlnt xfOla|8 ;jf/L jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] P;]DanLªdfkm{t P;]Dalnª pBf]u btf{ u/L :jb]zd} gofF k|s[ltsf] jftfj/0fd}qL ;jf/L ;fwgnfO{ k|f]T;fxg tyf k|j4{g ul/g] Joj:yf ldnfOg]5 . o:tf k|sf/af6 ;~rfngdf cfpg] ;jf/L jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgnfO{ k|f]T;fxg ug{ ;xh Pj+ ;/n tl/sfaf6 btf{ Pj+ ?6 k/ld6 k|fKt ug]{ Joj:yf ul/g]5 .

(=!=!! :jb]zdf hl8t jf ¿kfGtl/t jf pTkflbt jftfj/0fd}qL ;fj{hlgs oftfoftsf ;fwgx¿sf] ;~rfngdf cfpg] ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgnfO{ k|f]T;fxg ug{ Pj+ ;/n tl/sfaf6 ?6 k/ld6 tyf ?6 Joj:yfkgnufotsf

Page 259: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷255gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

lgodgsf ;/n pkfox¿ ul/g]5 . o:tf ;jf/L ;fwgsf] ;~rfng lghL, ;fem]bf/L, ;xsf/L / ;/sf/L If]q ;a}sf] nflu k|f]T;fxg ul/g]5 . sf7df8f}+ pkTosfleq ;'?df s]xL :yfgx¿df gd'gfsf] ¿kdf g]kfndf ag]sf jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgnfO{ dfq ?6 gDa/x¿ j}1flgs tj/af6 tf]sL o:tf ;jf/L ;fwgx¿nfO{ dfq ;~rfngsf] Joj:yf ldnfOg]5 / o:tf] sfo{nfO{ qmdz j[l4 ub}{ sf7df8f}+ aflx/ klg lj:tf/ ul/g]5 .

(=!=!@ ;8ssf] k|s[lt tyf ;jf/Lsf] ult / ef/ Ifdtfcg';f/ ;8ssf] juL{s/0f / ;f]cg';f/sf] ;jf/L lgwf{/0f u/L ;jf/L ;ª\Vof / ;do olsg u/L k|To]s jif{ s'g cg'kftdf j[l4 ug]{ xf] ;f] Joj:yf u/L, :yfgLo 5f]6f], dWod / nfdf] b'/Ldf ;fgf] tyf demf}nf ;jf/L ;fwgx¿ tLg kfª\u|] l/S;f, 6]Dkf], rf/ kfª\u|] -6\ofS;L, dfOqmf]a;, ldlga;nufot dfnafxs;d]t cflb_ Pj+ 7"nf a; tyf 6«nLa; tyf 6«nLa;nufot ;3g oftfoft (Mass Transport) ;d]tsf jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgnfO{ k|fyldstfdf /fvL ;fj{hlgs oftfoft ;~rfng ug{ hf]8 lbOg]5 .

(=!=!# k|rlnt sfg"gsf] k|lts"n x'g] u/L oftfoft ;]jf ;~rfns, Jofj;foL, ;ª\3 ;+:yf tyf ;f];Fu ;DalGwt JolQm;d]tnfO{ sf/afxL ul/g]5 / :jR5 k|lt:kwL{ ¿kdf pTs[i6 ;]jf ;~rfng ug]{nfO{ k'/:s[t / k|f]T;fxg ul/g]5 . ;fy} jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgnufot ;3g oftfoft (Mass Transport) nfO{ gLlh, ;xsf/L, ;fj{hlgs jf ;fem]bf/L jf j}b]lzs nufgLdf lgdf0f{–;~rfng–x:tfGt/0f (BOT), lgdf{0f :jfldTj–;~rfng –x:tfGt/0f (BOOT) k|0ffnLdf ;~rfng ug]{nfO{ k|f]T;fxg, s/ 5'6sf] Joj:yf ul/g]5 .

(=@ cfjZos k"jf{wf/ lgdf{0f M– jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] ljsf;sf

nflu cfjZos k"jf{wf/ lgdf{0fnfO{ k|fyldstfsf ;fy o; If]qsf] ;du| ljsf;nfO{ k|f]T;fxg tyf k|j4{g

Page 260: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷256

ug]{ gLlt sfof{Gjog ug{ b]xfoadf]lhdsf] /0fgLlt / sfo{gLlt cjnDag ul/g]5 M

(=@=! ;/sf/L, lghL tyf ;fem]bf/L, ;xsf/L cflbsf] nufgLdf ;/sf/n] pko'Qm :yfgx¿df /Hh'dfu{ / rflh{ª\u :6];gsf] k|fof]hgsf] nflu cfjZos kg]{ hUufnufotsf ef}lts k"jf{wf/sf] Joj:yf u/L /Hh'dfu{ tyf rflh{ª\u :6];g ;~rfng ug{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

(=@=@ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] pTkfbg tyf ¿kfGt/0f / ;~rfng ug]{ pBf]u, /Hh'dfu{, rflh{ª :6];gdf lgoldt ljB't\ pknAw u/fpg ;Dej ePsf] If]qdf bf]xf]/f] lkm8/sf] Joj:yf ldnfO{ ljB't\ lksnf]8sf] ;doafx]s /ftL v]/hfg] lah'nLsf] pkof]u a9\g] x'Fbf o:tf pBf]u tyf rflh{ª :6];gx¿nfO{ ;x'lnot b/df ljB't\ pknAw u/fpg] Joj:yf ldnfOg]5 .

(=@=# ljB'tLo ;jf/L ;fwgsf] kfls{ª tyf dd{t ;Def/ s]Gb|sf] plrt Joj:yfkgsf] nflu lghL nufgL cfslif{t ug{ k|f]T;fxg ug]{ Joj:yf ul/g]5 . ;fy} ;f}o{ pmhf{;d]taf6 rflh{ª\usf] k"jf{wf/;lxt kfls{ª\u :yfgsf] lgdf{0f ug{ lghL If]qnfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

(=@=$ sf7df8f}+ pkTosfdf l/ª/f]8 jl/kl/ gd'gf of]hgf -kfOn6 k|f]h]S6_ sf] ¿kdf sDtLdf !) j6f :yfgdf g]kfn ;/sf/n] pko'Qm If]qx¿ ;x'lnotdf lnhdf pknAw u/fO{ rflh{ª\u :6];gsf] cjwf/0ffnfO{ k|f]T;xg ug]{, ;lkª ;]G6/, ;lkª dxn, xf]6fn tyf 7"nf kmfls{ª If]qdf kfls{ª z'Nsdf ;x'lnot Pj+ rflh{ª ug{ kfpg] Joj:yf ldnfOg]5 . rflh{ª\u :6];gsf] ljB't\ vktsf] ld6/ hfFrnfO{ Jofjxfl/s / k|efjsf/L agfO{ ;jf/L ;fwg rfh{ ubf{ nfu]sf] ljB't\ z'Ns / ;]jf z'Ns ;x'\lnot b/df pknAw u/fpg] Joj:yf ul/g]5 .

(=@=% jftfj/0fd}qL ;jf/L ;fwgdf k|of]u x'g] Aof6«L rfh{/, df]6/ sG6f]n/, Rofl;;nufot cGo kf6{k"hf{ pks/0fsf] plrt cfk"lt{ / Joj:yfkg tyf kxF'r ;/n / ;xh agfOg]5 . Aof6«LnfO{ k|b"if0fo'Qm / k|b"if0f/lxt 5'6\ofO{ jftfj/0f d}qL Joj:yfkgsf] nflu cNksfnLg,

Page 261: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷257gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

bL3{sfnLg of]hgf tyf sfo{qmd agfO{ eljiodf lghL, ;fem]bf/L, ;xsf/L, ;/sf/L tj/af6 /fli6«o:t/sf] Aof6«L k'gM rqm0f -l/;fOsn_ s]Gb| jf pBf]u :yfkgf u/L Jojl:yt agfOg]5 . k|b"if0f sd ug{ k|of]ukZrft\ l/;fOsn ug]{ Joj:yf ldnfOg] 5 . ;f] Joj:yf gx'Gh]n ;DdnfO{ cNksfnLg pkfox¿ ul/g]5 . l/;fOlSng s]Gb| jf pBf]unfO{ cGo jftfj/0fd}qL pBf]u;/x ;x'lnot lbg] / k|To]s l/;fOlSng ubf{ o;af6 /fli6«o k'FhLdf kg]{ ;sf/fTds c;/nfO{ ljrf/ u/L Aof6«Ldf nfUg] s/af6 k|b"if0f s/ 5'6\ofO{ jf "Polluter Pay Principle"

sf cfwf/df k|b'ifsn] ltg]{ /sd jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft ljsf; sf]ifdf hDdf ul/g]5 / To;af6 cg'bfg lbg] Joj:yf ldnfOg]5 .

(=@=^ jftjf0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf] ;fwg / ;f]df k|of]u x'g] kf6{k"hf{ pTkfbg ug]{ :jb]zL pBf]unfO{ k|f]T;fxg, ;+/If0f / k|j4{g u/L ljsf; ul/g]5 .

(=@=& b]zsf] cfjZostf / cy{tGqsf] ultzLntfsf] nflu lghL, ;fem]bf/L, ;xsf/L, ;fj{hlgs ;/sf/L If]qsf] lghL jf ;+o'Qm nufgLdf sf7df8f}+ pkTosfnufot b]zsf cGo If]qdf ;DefJotf x]/L ljB'tLo ;f]nf/ Uof; ˆo'n ;]n xfOla|8 cflb sd OGwg vkt / sd k|b"if0f ug]{ ;fOsn, df]6/ ;fOsn, :s'6/, l/S;f, 6«fO;fOsn, 6]Dkf], 6\ofS;L, dfOqmf]a;, ldlga;, a;, 6«fd, 6«nLa;, /Hh'dfu{, ljB'tLo /]nnufot dfnafxs ;jf/L ;fwg cflbsf] k"jf{wf/ ljsf; u/L ;~rfng ug{ hf]8 lbOg]5 .

(=@=* lbuf] ljsf; / jftfj/0fd}qL cjwf/0ffnfO{ cª\uLsf/ ug{ sf7df8f}+ pkTosfnufot cGo zx/df ;8sx¿df ;d]t ;fOsn / ljB'tLo ;fOsnsf nflu 5'§} n]g agfO{ ;fOsnd}qL jftfj/0fLo gd'gf zx/ lgdf{0fnfO{ k|fyldstf lbOg]5 .

(=@=( g]kfn ;/sf/n] pko'Qm 7fg]sf lglZrt If]qx¿ 5'6\ofO{ jftfj/0fd}qL ;fj{hlgs oftfoft ;]jfsf] nflu dfq ?6x¿ Joj:yfkg u/L qmdzM j[l4 u/L tyf ;~rfngdf

Page 262: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷258

Nofpg] Joj:yf ldnfOg]5 . o:tf] Joj:yf b]zsf ;a} 7fpFdf qmdzM j[l4 ul/g] 5 .

(=@=!) jftfj/0fd}qL oftfoft;Fu ;DalGwt pBf]u tyf Joj;fosf] nflu cfjZos kg]{ hgzlQm -On]lS6«l;og, ld:qL, rfns, kl/rfns, On]lS6«sn / d]sflgsn OlGhlgo/ cflb_ k|z:q eP klg j[ltljsf;, bIftf clej[l4, ljz]if tflnd, ;Lk k|lzIf0f cflbsf] Joj:yf ldnfO{ u'0f:t/ ljsf; u/L pBf]u tyf Joj;fonfO{ psf:gsf] nflu ;xof]u k'¥ofpg lghL, ;fem]bf/L, ;xsf/L, ;/sf/L tj/af6 ;do–;dodf Joj:Yf ldnfOg] 5 .

(=# jftfj/0fd}qL ;jf/L ;fwgdf ¿kfGt/0fMvlgh OGwgaf6 ;~rflnt ;jf/L ;fwgnfO{ ljB't\af6 tyf gjLs/0fLo jf j}slNks pmhf{af6 rNg] ;jf/L ;fwgdf ¿kfGt/0f ug{ k|f]T;fxg Pj+ cfjZos sfg'gL tyf k|fljlws Joj:yf u/L jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] pTkfbg, ;~rfng, ljsf; / lj:tf/ Pj+ k|j4{gdf hf]8 lbg b]xfocg';f/sf] /0fgLlt / sfo{gLlt cjnDag ul/g]5 M(=#=! k|rlnt sfg'gadf]lhd btf{ ePsf k|b"if0f a9L x'g],

dd{t vr{ a9L nfUg] oftfoftsf ;jf/L ;fwgnfO{ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgdf ¿kfGt/0f u/L k|f]T;fxg, k|j4{g, ;+/If0f / ljsf; u/L cgfjZos 9ª\uaf6 cfoft x'g] oftfoftsf ;fwgnfO{ lg?T;flxt ul/g]5 .

(=#=@ ;/sf/L sfof{noaf6 lnnfd x'g] ;jf/LnfO{ lnnfd gu/L ljB'tLo ;jf/Ldf ¿kfGt/0f u/L ;~rfngdf Nofpg k|f]T;fxg ul/g]5 . o;sf nflu ;/sf/L sfof{nodf nfdf] ;do rfn" g/x]sf] ;jf/LnfO{ ljB'tLo ;jf/Ldf ¿kfGt/0f ug]{ Joj:yf ldnfOg]5 . k|fljlws ¿kn] ljB'tLo ;jf/Ldf ¿kfGt/0f x'g g;Sg] ePdf dfq lnnfd ug'{kg]{ Joj:yf ldnfOg]5 .

(=#=#= k'/fgf ;jf/L ;fwgx¿nfO{ lj:yfkg ug'{kbf{ jftfj/0fd}qL ;jf/Ldf ¿kfGt/0f ug{ k|fljlws ¿kn] ;Dej eP;Dd ljB'tLonufot jftfj/0fd}qL ;jf/Ldf ¿kfGt/0f ug{

Page 263: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷259gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

k|f]T;fxg ul/g]5 .(=#=$ ljleGg sf/0fn] ;~rfng ug{ sl7gfO ePsf

;jf/L ;fwgx¿, df]8n kl/jt{gsf sf/0f aGb x'g] cj:yfsf ;jf/L ;fwgx¿, pTkfbs sDkgL aGb x'gfn] ;d:ofdf k/]sf ;jf/L ;fwgx¿ / cGo sf/0faf6 OlGhgnufotsf kf6{\; cefj e} aGb ug'{kg]{ ;jf/L ;fwgx¿nfO{ ljB'tLo ;jf/L ;fwgdf ¿kfGt/0f u/L ;~rfng ug{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

(=#=% k|rlnt sfg'gadf]lhd btf{ e};s]sf ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgnfO{ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgdf ¿kfGt/0f ug{ pko'Qmtfsf cfwf/df k|s[of k"/f u/L :jLs[lt lbg] Joj:yf ul/g]5 .

(=#=^ pkTosfaf6 lj:yflkt l8h]n jf k]6«f]naf6 ;~rfng x'g] # kfª\u|] 6]Dkf]nufotsf ;jf/L ;fwgnfO{ gu/kflnsf tyf ufpF If]qaf6 cfjZos ePdf ;x'lnot lbP/ lj:yflkt jf ¿kfGt/0f u/L To; :yfgdf ljB'tLo xfOla|8 tyf Uof;sf ;jf/L ;fwg ;~rfng ug]{ Joj:yf ul/g]5 . k|b"if0fo'Qm o; k|sf/sf cGo ;jf/L ;fwgnfO{ ;d]t cfjZos ePdf ;x'lnot lbP/ lj:yflkt jf ¿kfGt/0f u/L jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgnfO{ k|f]T;fxg u/L ;kmf, :jR5, xl/t zx/sf] ljsf;df hf]8 lbOg]5 .

(=$ sf7df8f}+ pkTosf tyf l/ª\u/f]8leq rNg] ;fj{hlgs oftfoftsf] ;fwgsf] lglZrt b"/L tyf ?6df ePsf c:j:y cj:yf, c;'ljwfo'Qm k|b"if0f a9L ug]{ ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgnfO{ qmdzM lj:yflkt jf ¿kfGt/0f u/L ¿kfGtl/t jf gofF jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgnfO{ k|fyldstfdf /fvL lglZrt Go"gtd:t/sf] ;]jfsf] dfkb08 k"/f ug]{ ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgnfO{ ;8ssf] k|s[ltcg';f/ ;~rfngdf ;fgf, demf}nf, 7"nf ;fj{hlgs oftfoft -6]Dkf], 6ofS;L, a; cflb_ sf] ;fwgnfO{ k|f]T;fxg u/L zx/leq Ps¿ktf sfod ug{ Ps} lsl;dsf] /ª\u nufpg] / jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf] 5'§} ?6 / klxrfg;lxtsf] ?6

Page 264: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷260

gDa/ j}1flgs tj/n] /fvL k|b"if0fd'Qm, :jR5, ;kmf, xl/t zx/sf] ljsf;df hf]8 lbOg]5 / o:tf] sfo{nfO{ qmdzM pkTosfaflx/ klg lj:tf/ ul/g]5 .

(=% lgodg lgsfosf] Joj:yfjftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] btf{, clen]v, lgoGq0f, lgodg sfo{sf] nflu ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfnocGtu{t :yfoL ;ª\u7gsf ¿kdf sfof{no :yfkgf ul/g]5 . o; sfof{nonfO{ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf] ;fwgsf] nflu bIf hgzlQm kl/rfng sfo{ of]hgf / k"jf{wf/n] Jojl:yt ul/g]5 .

(=^ hnjfo' kl/jt{gsf] ;Gbe{df ljZj pi0fLs/0f, ljZjJofkL tfkqmddf j[l4, xl/tu[x Uof;x¿ tyf xflgsf/s s0fhGo tTj Particulate Matter pT;h{g ul/Psf] sfo{df oftfoft If]qaf6 jftfj/0fdf x'g] gsf/fTds c;/nfO{ Go"gLs/0f ug{ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft ;fwgx¿af6 sfa{g pT;h{gdf Go"gLs/0f u/fO{ sfa{g Jofkf/nfO{ a9fjf lbO{ cfly{s ljsf; ug{ of]ubfg k'¥ofpg ;DalGwt lgsfoaf6 cfjZos tfbDotf / ;dGjo u/L Go"g sfa{g cfly{s ljsf; /0fgLlt Low Carbon Economic Development Strategy agfOg] 5 .

!)= ;+:yfut ;+/rgf!)=! jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] ljsf; u/L

/fli6«o pTkfbgnfO{ k|f]T;fxg ug{, :jb]zL ;Lk / k|ljlwsf] k|of]uaf6 b]zdf pknAw x'g] pTkfbgsf ;fwg / ;|f]tsf] ;d'lrt Joj:yfkg tyf pkof]uåf/f ;+/If0f Pj+ k|j4{g ub}{ lghL, ;fj{hlgs ;fem]bf/L, ;xsf/L, ;/sf/L / :jb]zL tyf ljb]zL nufgLnfO{ kl/rfng u/L Jojl:yt ¿kdf cf}Bf]lusLs/0fsf] k|lqmofnfO{ tLj| agfO{ cfjZos k"jf{wf/ ;+/rgfsf] lgdf{0f tyf ljsf; u/L ;kmf zx/ sfo{qmdnfO{ k|efjsf/L sfof{Gjog Pj+ Jojl:yt ub}{ pTkfbg tyf /f]huf/Lsf] cj;/ j[l4 u/L cfly{s ;d[l4 xfl;n u/L /fli6«o cy{tGqdf ;jn, ultzLn tyf k|lt:kwL{, cfTdlge{/ cy{tGq lgdf{0f ug{, /fi6«sf] lbuf] ljsf;

Page 265: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷261gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

ug{, jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] pTkfbg ug]{ :jb]zL pBf]u ;Lk / k|ljlwsf] lbuf] ljsf; ug{, d'b|fsf] alxu{dg, j}b]lzs lge{/tf, jftfj/0f k|b"if0f, hnjfo' kl/jt{gsf] ;Gbe{df ljZj pi0fLs/0f ljZjJofkL tfkqmddf j[l4, xl/tu[x UofF;x¿ tyf xflgsf/s s0fhGo tŒj Particulate Matter

pT;h{g ul/Psf] sfo{df oftfoft If]qaf6 jftfj/0fdf x'g] gsf/fTds c;/nfO{ Go"gLs0f ug{ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgx¿af6 sfa{g pT;h{gdf Go"gLs/0f u/fO{ sfa{g Jofkf/nfO{ a9jf lbO{ cfly{s ljsf;df hf]8 lbO{ xl/t ljsf;df of]ubfg lbg ef}lts k"jf{wf/ ljsf; tyf sfg'gL Joj:yf ug{]nufot o; gLltdf pNn]lvt nIo tyf p2]Zo k"/f ug{, gLltnfO{ sfof{Gjog u/fpg ;DalGwt lgsfoaLr gLltut ;dGjo / ;fd~h:otf cg'udg / d"Nofª\sg / g]kfn ;/sf/nfO{ ;do ;dodf ;'emfj lbg Pj+ gLltnfO{ yk lqmofzLn agfpgsf] nflu b]xfoadf]lhdsf] Pp6f s]Gb|Lo jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft ;~rfng ;ldlt u7g ul/g]5 .

!_ dGqL jf /fHodGqL, ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfno ;+of]hs

@_ ;b:o, /fli6«oo of]hgf cfof]u ;b:o

#_ ;lrj, cy{ dGqfno ;b:o

$_ ;lrj, ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfno ;b:o

%_ ;lrj, zx/L ljsf; dGqfno ;b:o

^_ ;lrj, pBf]u dGqfno ;b:o

&_ ;lrj, pmhf{ dGqfno ;b:o

*_ ;lrj, lj1fg, k|ljlw tyf jftfj/0f dGqfno ;b:o

(_ ;lrj, ;ª\3Lo dfldnf tyf :yfgLo ljsf; dGqfno ;b:o

!)_ k|d'v, sf7df8f} pkTosf ljsf; k|flws/0f ;b:o

!!_ k|x/L cltl/Qm dxflg/LIfs, k|x/L k|wfg sfof{no ;b:o

!@_

jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft ;fwg;Fu ;DalGwt pTkfbs tyf Jofj;foL ;+:yfx¿dWo]af6 Ps hgf / ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfnoaf6 dgf]lgt ljz]if1 u/L hDdf b'O{ hgf

;b:o

Page 266: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷262

!#=cWoIf, oftfoft Jofj;foL dxf;ª\3x¿dWo]af6 ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfnoaf6 dgf]lgt ug]{ Ps hgf

;b:o

!$_;x;lrj, -oftfoft x]g]{_ ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfno

;b:o – ;lrj

pQm ;ldltn] cfk\mgf] sfo{ljlw cfkmF} to ug]{5 / a}7sdf cfjZostfcg';f/ /fli6«o tyf cGt/f{li6«o ;ª\3 ;ª\u7gsf k|ltlglwnfO{ cfdGq0f ug{ ;Sg]5 .

!)=@ s]Gb|Lo jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft ;~rfng ;ldltsf] lg0f{o, lgb]{zg tyf gLltutnufotsf cGo tf]lsPsf sfo{ ljj/0fx¿sf] k|efjsf/L sfof{Gjog ug{ / sfof{Gjogsf] :t/df b]lvPsf] ;d:ofsf] ;dfwfg ug{ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] ljsf;, lj:tf/ / /fli6«o pTkfbgnfO{ k|f]T;fxg, k|j4{g, ;+/If0f ug'{sf ;fy} lgofds lgsfosf] ¿kdf sfo{ u/L ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfnocGtu{t jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft sfo{ ;ldlt :yfkgf ul/g]5 . o; sfo{ ;ldltdf b]xfoadf]lhdsf kbflwsf/L /xg]5g\ M

!_ ;lrj ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfno ;+of]hs

@_ ;x–;lrj cy{ dGqfno ;b:o

#_ ;lrj, zx/L ljsf; dGqfno ;b:o

$_ ;x–;lrj, pBf]u dGqfno ;b:o

%_ ;x–;lrj, pmhf{ dGqfno ;b:o

^_ ;x–;lrj, lj1fg, k|ljlw tyf jftfj/0f dGqfno ;b:o

&_ ;x–;lrj, ;ª\3Lo dfldnf tyf :yfgLo ljsf; dGqfno ;b:o

*_ dxflgb]{zs, ;8s ljefu ;b:o

(_ dxflgb]{zs, /]n ljefu ;b:o

!)= lgb]{zs, g]kfn ljB't\ k|flws/0f ;b:o

!!_ ;L8LO{, -d]sflgsn_ ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfno ;b:o

!@_ k|x/L pk/LIfs, dxfgu/Lo 6«flkms k|x/L dxfzfvf ;b:o

!#_ k|ltlglw, sf7df8f}+ pkTosf ljsf; k|flws/0f ;b:o

!$_ g]kfn lj1fg tyf k|ljlw k|lti7fgaf6 lj1 Ps hgf ;b:o

Page 267: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷263gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

!%_

jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft ;fwg;Fu ;DalGwt pTkfbs tyf Jofj;foL dhb'/ dWo]af6 b'O{ hgf / gLlt lgdf{0f jf k/fdz{df ;+nUg ;+:yfaf6 Ps hgf lj1 u/L ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfnoaf6 dgf]lgt hDdf # hgf

!^_oftfoft Jofj;foL dxf;ª\3x¿dWo]af6 ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfnon] dgf]lgt ug]{ Ps hgf

;b:o

!&_ dxflgb]{zs oftfoft Joj:yf ljefu;b:o– ;lrj

o; ;ldltsf] sfo{b]z tf]lsPadf]lhd x'g]5 / cfjZostfcg'';f/ ;/sf/L tyf u}/;/sf/L ;ª\3 ;+:yf jf lgsfosf k|ltlglwnfO{ cfdGq0f ug{ ;Sg]5 .

!)=# jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft sfo{ ;ldlt jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf] ljsf;sf] nflu ;DalGwt ufpF, gu/kflnsf, pkdxfgu/kflnsf, lhNnfdf oftfoft Joj:yfkg ;ldlt jf cfjZostfadf]lhd :yfgLo:t/df jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft Joj:yfkg ;ldlt u7g u/L cfjZos sfo{ ug{ ;Sg]5 tyf sf7df8f}+ pkTosfsf nflu sf7df8f}+ pkTosf ljsf; k|flws/0fdf 5'§} sfo{sf/L ;ldltdfkm{t sfd ug{ ;Sg]5 . jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft k|0ffnLsf] ljsf; u/L k|b"if0fd'St, :jR5 ;kmf zx/ sfo{qmdnfO{ k|efjsf/L / Jojl:yt ug{ oftfoft;DaGwL Joj:yfksLo / ;dGjosf/L lgsfosf] ¿kdf jftfj/0fd}qL oftfoftsf] k"jf{wf/ / ;~rfngdf k|fyldstf tyf gLlt sfof{Gjog ug{ b]xfoadf]lhdsf] sf7df8f}+ pkTosf jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft Joj:yfkg ;ldlt u7g ul/g]5 M

!_ k|d'v, sf7df8f}+ pkTosf ljsf; k|flws/0f ;+of]hs

@_sfo{sf/L clws[tx¿ sf7df8f}+ pkTosfsf tf]lsPsf gu/kflnfx¿

;b:o

#_ ;L=8L=O{=-d]=_ ef}ls k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfno ;b:o

$_ k|fljlws lgb]{zs, oftfoft Joj:yf ljefu ;b:o

%_ k|fljlws lgb]{zs, /]n ljefu ;b:o

Page 268: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷264

^_ ;L=8L=O{= ;8s tyf 6«flkms zfvf, ;8s ljefu ;b:o

&_ k|x/L pk/LIfs, dxfgu/Lo 6«flkms k|x/L dxfzfvf ;b:o

*_ k|ltlglw, g]kfn ljB't\ k|flws/0f ;b:o

(_k|ltlglw, gu/kflnsfx¿dWo]af6 gu/kflnsf :t/Lo jftfj/0fd}qL oftfoft;Fu ;DalGwt ;ª\u7g -dgf]lgt_

;b:o

!)_k|ltlglw, gu/kflnsfx¿dWo]af6 gu/kflnsf :t/Lo oftfoft ;ª\u7g -dgf]gLt_

;b:o

!!_k|ltlglw, gu/kflnsf :t/Lo jftfj/0fd}qL oftfoft;Fu ;DalGwt dh'/ ;ª\u7g -dgf]gLt_

;b:o

!@_ dgf]gLt, oftfoft ljz]if1 ;b:o

!#_jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft;DaGwL lgofds sfof{nosf] k|d'v, afudtL c~rn

;b:o ;lrj

o; ;ldltsf] sfo{b]z tf]lsPadf]lhd x'g]5 / cfjZostf cg;f/ ;/sf/L tyf u}/;/sf/L ;ª\3 ;+:yf jf lgsfosf k|ltlglwnfO{ cfdGq0f ug{ ;Sg]5 .

!)=$ ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfnocGtu{t jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft k|0ffnLsf] ljsf;sf nflu cWoog, cg';Gwfg, k/LIf0f / o; k|sf/sf ;jf/L ;fwg tyf :jb]zL pBf]u Joj;fosf] :t/ pGglt, ;+/If0f tyf k|j4{g, lj:tf/ Pj+ bIf hgzlQm ljsf;, tflnd, ;Lk, k|lzIff0f, hgr]tgf cflbsf] kl/rfng of]hgf / k"jf{wf/ ljsf;sf] nflu jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft ljsf; sf]if :yfkgf ul/g]5 . ;f] sf]ifdf vlgh OGwg laqmL jfkt tyf cGo j:t'x¿df jftfj/0f k|b"if0f s/afkt lnOFb} cfPsf] /sdsf] Ps ltxfO{ / jftfj/0fd}qL ;jf/L ;fwgn] k|b"if0f ljsf;sf] nflu k|fKt /sdsf] sDtLdf %) k|ltzt / lghL If]q, u}/;/sf/L ;ª\3 ;+:yf, j}b]lzs ;xof]u ;fy} g]kfn ;/sf/af6 pknAw x'g] ;fwg ;|f]t ;f] sf]ifdf hDdf ul/g]5 . jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft ljsf; sf]if ;~rfng tyf Joj:yfkgsf] nflu s]Gb|Lo jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft ;~rfngg ;ldltn] tf]s]sf] ;ldlt jf lgsfoaf6

Page 269: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

g]kfn÷265gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k';

;~rfng tyf Joj:yfkg ul/g]5 . o;sf] nflu sfo{b]z jf sfo{ljlw lgb]{lzsfdf tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

!!_ cfly{s kIfgLlt sfof{Gjogsf nflu sfo{of]hgf agfO{ tb\g';f/ jflif{s

sfo{qmx¿sf] th'{df u/L cfjZos ;|f]t ;fwgsf] Joj:yfkg ul/g]5 . o:tf sfo{qmx¿ ;/sf/L If]qsf] ;|f]t, jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft ljsf; sf]ifnufot u}/;/sf/L ;ª\3 ;+:yf / lghL If]q;d]tsf] ;|f]t ;fwg kl/rfng x'g] Joj:yf ul/g]5 .!@_ sfg'gL Joj:yf

!@=! sfg'gL ;'wf/!@=!=! o; gLltsf] k|efjsf/L sfof{Gjog ug{sf nflu ;DalGwt P]g,

lgodg tyf lgb]{lzsfx¿sf] kl/dfh{g tyf ;+zf]wg ug'{sf ;fy} cfjZostfcg';f/ gofF P]g, lgod tyf lgb]{lzsfx¿ lgdf{0f ul/g]5 .

!@=!=@ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf] ljsf; tyf /fli6«o pTkfbgnfO{ k|f]T;fxg ug{ ;DalGwt tyf ;/f]sf/jfnf ;ª\3 ;+:yfx¿sf] kl/rfng ug{ cfjZos sfg'gL ;'wf/ ul/g]5 .

!@=@ gLltut ;'wf/ kl/dfh{g Pj+ ;+zf]wgo; lsl;dsf] gLltnfO{ x/]s kfr kfr jif{df k'g/fjnf]sg u/L cfjZostfcg';f/ ;'wf/ ul/Fb} nlug]5 .

!@=# gLltsf] sfof{Gjog Joj:yfgLlt sfof{Gjogsf nflu ;a} kIfl;t ;dGjo / ;fdGh:otf sfod u/L cfjZos ljifout tyf If]qut /0fgLlt tof/ ul/g]5 . oL /0fgLltx¿sf] sfof{Gjogsf] nflu sfo{of]hgf tof/ ul/g]5 .

!#_ cg'udg tyf d"Nofª\sgef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfnon] ;DalGwt lgsfox¿;Fu

;dGjo u/L cfjlws d"Nofª\sg tyf cg'udg u/L ;f]sf] k|ltj]bg s]Gb|Lo jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft ;~rfng ;ldltdf k]; ug]{5 .

Page 270: l;/÷k'; @)&$doinepal.gov.np/uploads/20180415151508.pdf · 2018. 8. 16. · gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; g]kfn÷267 å}dfl;s;Dkfbs d08n jL/axfb'/ /fO{;'dg ah|frfo{zflns/fd sf]O/fnf

gLlt ljz]iffª\sM dª\l;/÷k'; @)&$g]kfn÷266

!$_ hf]lvdo; gLltsf] sfof{Gjog ubf{ b]xfoadf]lhd hf]lvd /xg ;Sg]

k"jf{g'dfg ul/Psf] 5 M!$=! of] gLlt sfof{Gjog ug{sf nflu pko'Qm sfg'gL Joj:yf,

;+:yfut ;+/rgf, bIf hgzlQmsf] pknAwtf / ;Ifd Joj:yfksLo Ifdtfsf] cfjZostf kb{5 . xfnsf] sfg'gL Joj:yf, ;+:yfut :j¿k / Joj:yfksLo Ifdtf tbcg'¿k gePsf]n] gLlt sfof{Gjog ug{ s]xL r'gf}tL x'g ;Sg] b]lvG5 .

!$=@ gLlt sfof{Gjogsf nflu k|If]k0f ul/Psf] of]hgfcg';f/ ;|f]t ;fwg pknAw x'g cfjZos 5 .

!$=# gLltn] kl/sNkgf u/]cg';f/ cGt/lgsfo ;dGjo k|efjsf/L x'g'kg]{ / o;sf] nflu ;Da4 ;/f]sf/ lgsfox¿af6 cfjZos ;xof]u ck]If ul/Psf] 5 .

!%_ afwf c8sfp k'msfpg]!%=! k|rlnt sfg'gn] g;d]l6Psf] t/ gLltdf pNn]lvt s'g}

sfo{ ug'{ k/]df s]Gb|Lo jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoft ;~rfng ;ldltn] cfjZos sfo{gLlt of sfo{ljlw agfO{ sfof{Gjog ug]{5 .

!%=@ jftfj/0fd}qL ;jf/L tyf oftfoftsf ;fwgsf] ljifo ;d]6\g] of] k|d'v gLlt xf] . o; gLlt cg's"n gePsf P]g, lgod tyf gLltx¿ of] gLlt nfu" ePsf] Ps jif{leq ;DalGwt lgsfon] ;+zf]wg / kl/dfh{g ug'{kg]{5 .