llaktapikawsak - · pdf filekunan lago agrio kan, yana wirata surkuchi ... nakukkunaka shuk...
TRANSCRIPT
![Page 1: Llaktapikawsak - · PDF filekunan Lago Agrio kan, yana wirata surkuchi ... nakukkunaka shuk anta-pirpintupimi Orellana ... im a kun t sh y uaw nr ik](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052302/5a91ee977f8b9a9c5b8b5e75/html5/thumbnails/1.jpg)
HATARIPA KILLKASHKA No. 41
Bicky
WiñaypaYasuní2p
TEXACOPAllakichishka
Correa Illinizapi
3P
Orellanapi antanka
chayana 6p
LlaktapikawsakLlaktapikawsak2013 wata I agosto killa
4-5p
BickyKichwa kuytsa
7P
Kichwa kuytsa
7P
![Page 2: Llaktapikawsak - · PDF filekunan Lago Agrio kan, yana wirata surkuchi ... nakukkunaka shuk anta-pirpintupimi Orellana ... im a kun t sh y uaw nr ik](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052302/5a91ee977f8b9a9c5b8b5e75/html5/thumbnails/2.jpg)
Yasuníka mana chinkarinkachu
335CHECA Rafael CorreaLlakta Pushakka Che-
camanmi paypa rurashkata wi-llankapak chayarka. Puntaka Llakta Pushak Wasi-
pa shuk pankatami shuti killkar-ka. Chaypimi Yasuní panpatawarankapi rakishpa, chyamantashuk piti shinapi allpa ukumantayana wirata surkuchinata nikun. Yasuní-ITT nishkaka mu-
nashka kullkitaka mana tantan-chi usharkachu, shinapashwanpra-kuytsakunapimi allpa-pi ima tiyashkakunata rikuriya-na kashkata yuyachirka.Chaymanta yana wirata sur-
kuchishpaka, muyuntita manamapayachinkachu, mana llaki-chinkachu. Ima shinami kunanPañacochapi yana wirata sur-kuchikun, mana mapayachish-pa, mana llakichishpa, chash-nallatakmi Yasuní-ITT nishkapi-pash rurakrin. Shinaka YasuníPanpaka ima shinami kunankan, chashnallatakmi kanka. Kullkimanta rimashpaka, ya-
na wirata surkuchishpaka,18.292 hunu dólarmi tukunka.Kayna watakunawan rikush-paka, 11.000 hunu dólarmi mi-rashka.Shinaka ishkay ñanmi tiyan:
Shukka mana ima yana wiratasurkuchishpa, Yasuní Panpatacharinami kan; shukka chaypanpamanta shuk pitimantasurkuchishpa, 18.000 hunu dó-larta chaskishpa, Amazoníapikawsakkunaman minishtishka-
kunata kuna, wakchay kawsay-manta llukchinami kan.Correaka “Yasuníka mana
tukurinkachu, wakcha kaw-sayka pishiyankami, chinkan-kami” nirka.
ITT nishkapi yana wirata katushpaka, 18.292 hunu dólarmi tukunka. Chaymantaka 258 hunu dólarmi Amazoníapa kanka
Mushuk 24 de Mayo, mushuk
Mejía hatun yachana wasiku-
nami tiyanka
Ima tiyashka
02 llaktapi kawsak I 2013 wata I agosto killa I No 41
334 MACHACHI Ra-fael Corrrea Llakta
Pushakka Quitopipash mu-shuk 24 de Mayo, Mejía hatunyachana wasikunata rikunka-pak rishkatami uyachirka.Wasichina alliman katikush-
katami willarka. Mushuk 24 de Mayo hatun
yachana wasika La Menapimikan, chaypika 840 yachakuk-mi yachakunka. Kutin mu-shuk Mejía hatun yachanawasika Chillogallopimi kan.
![Page 3: Llaktapikawsak - · PDF filekunan Lago Agrio kan, yana wirata surkuchi ... nakukkunaka shuk anta-pirpintupimi Orellana ... im a kun t sh y uaw nr ik](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052302/5a91ee977f8b9a9c5b8b5e75/html5/thumbnails/3.jpg)
Llakta PushakkaIlliniza urkuumamanmichayarkaShaykushka, samay illakmi urku uma-man chayarka. Chaypimi “munashpa-ka, imatapash ruranallami kan” nirka.
afael CorreaLlakta Pushak-ka kay agostokilla, domingo11 punchami,
Illiniza urku umamanchayarka. Kay urkuka5.126 metroyukmi kan.Domingo tutamantamiurku umaman witsikaykallarirka. Shaykushka,samay illakpashmi cha-yarka. “Llaktamantamichashna hatun urkuku-naman, mana hawallachayana urkukunamanchayanchik” nirka.
Llakta Pushakka LaVirgen nishkamanmipunta chayarka, 16:00shina tukukpimi, witsi-kay kallarirka, ishkay pa-cha kipami 4.700 metroshinaman chayarka,chaypimi shuk minkari-na wasi tiyan, Llakta Pu-shakka chaypimi puñur-ka. Domingo punchaka,may tutamantami hata-rirka. 426 metro shinata-mi witsikana karka, ña9:30 shina kakpimi, Illini-za urku umaman cha-yarka.
R
2013 wata I agosto killa I No 41 llaktapi kawsak I 03
Ima tiyashka
SHAYKURKAMI, samarkami, shinapashurku umaman chayana yuyaywanmi karka
CORREAKA KAY MASHIKUNAWANMI Illiniza urkuman witsikarka
5.126metro shina ha-tunmi kan. Illinizakaishkay urkumi kan.Witsikankapakkamana hawallachu kan.Urkuta riksikkuna-wanmi witsikana kan.
Ecuadormantallakta pushakkunatarikushpaka, Correa-llami chashna urkuumaman chayashka.
YUPAYKUNA
![Page 4: Llaktapikawsak - · PDF filekunan Lago Agrio kan, yana wirata surkuchi ... nakukkunaka shuk anta-pirpintupimi Orellana ... im a kun t sh y uaw nr ik](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052302/5a91ee977f8b9a9c5b8b5e75/html5/thumbnails/4.jpg)
milio Luisitande-ka Secoya yayamikan. Chakilla, u-shuta illakmi pu-rin. Pay wawa kak-
pimi, paypa yayaka yura-kuna imapa alli kashkatariksichirka. Payka ima shi-na yurakunamanta yaku-ta, hanpita llukchinatamiyachan. 80 watatami Sucumbí-
ospi kawsashka, allpa shi-kan tukushkata rikushka-mi. Mishu shimita mana ri-manchu, shinapash suktashimitami yachan, chay-kunaka helicóptero, pistas,la compañía, Texaco, pe-tróleo, cáncer shimimi kan.Texacoka (kunanka
Chevron) sukta chunkawatakunami Amazoníapiyana wirata surkuchi ka-llarirka. Maypimi kunanSucumbíos, Orellana mar-kakuna kan, chaypimi sur-kuchirka. Chay punchaku-naka ñankunaka mana ti-yarkachu. Helicópteropi-mi utukunakunata, llan-kakkunata apak karka.Emilioka chaykunatauyashpaka, pakunkapakrik kashkatami uyachin. 1.967 watamanta, 1.990
watakamanka 387 shina-tami utukurka. Chay wata-
mi llukshishpa rirka. Emilioka Texacopa wa-
sikunapimi, San Pablopi,kawsan. Yana wirata sur-kuchikpi, hatun yakukunamapayashkatami yuyan. Kunanka Aguarico ha-
tun yakuka llakillami kan.Ñawpapika chaypimi shi-kan hatun challwakuna ti-
yarka. Sacha wiwakuna-pashmi chinkarka. Chay-mantami chaypi kawsak-kunaka tarpuk runa tuku-na kashka. Texaco Chevronka 22
yaku kuchata, 880 yanawira kuchatami rurarka.Shinapash 16,8 hunu galónyana wirata, 18,5 hunu mi-
llay yakutami panpamanshitarka; ashtaka ashtakayanuna kushnitami rupa-chirkapash. Shinapash Te-xaco Chevronka manachashna kashkatami nin. Yana wira, mapa yaku
kuchakunata rikunallamikan. Ashnakunmi, chayku-namantami unkunkuna.
Allpata, hatun yakuta, kuchakunatami millay hanpikunawan mapayachirka. Shinami allpata
wakllichirka, chaymanta runakunata, shukmantashamushkakunatapash unkuchirka
TEXACOKA Amazoníapi allpata-
pash, chaypi kawsakku-natapashmi llakichirka
Ima tiyashka
E
04 I llaktapi kawsak I 2013 wata I agosto killa I No 41
ELÍAS PIAGUAJESecoya yaya, 37watayukmi kan.
Paytami ayllu llaktapashutipi shayarichun akllarkakuna. PaymiTexacota 1.993 watahuchachi kallarirka.
![Page 5: Llaktapikawsak - · PDF filekunan Lago Agrio kan, yana wirata surkuchi ... nakukkunaka shuk anta-pirpintupimi Orellana ... im a kun t sh y uaw nr ik](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052302/5a91ee977f8b9a9c5b8b5e75/html5/thumbnails/5.jpg)
1.967watami,maypimi kunan Lago Agrio kan,yana wirata surkuchikallarirka.
387utukutami rurarka. Chaymantami yana wirata surkuchirka.
18.5hunu galón millayyakutami hatun yaku-kunaman shitarka
16.8hunu galón yana wi-ratami allpaman, ha-tun yakuman shitarka.
19watatami,kamachitarikushpa huchachina-ka unayashka
Estados Unidospi Texacopa Wasimi SourLake shutiyuk karka,chaymatami LagoAgrio nishpa shutichirkakuna.
2013 wata I agosto killa I No 41 I llaktapi kawsak I 05
YUPAYKUNA
HANAPIKA ima shina yana wirata kuchayachishkata rikukunkuna CHASHNA LLAKI ama kutin tiyachunmi imakunawan uyachikun
![Page 6: Llaktapikawsak - · PDF filekunan Lago Agrio kan, yana wirata surkuchi ... nakukkunaka shuk anta-pirpintupimi Orellana ... im a kun t sh y uaw nr ik](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052302/5a91ee977f8b9a9c5b8b5e75/html5/thumbnails/6.jpg)
Ima tiyashka
06 I llaktapi kawsak I 2013 wata I agosto killa I No 41
aría Fer-nanda Espi-nosa Llak-tapa Kash-kata Mitsa-
nata Rikuk Wasi pusha-pash; Augusto EspinosaYachachinata RikukWasi pushakpashmi
pankata shuti killkarka.Chaypimi makanakuk-kunapa hatun yachanawasipi yachakunkapakkullkita mana kunakashkata nikun. Shinallatak chay ha-
tun yachana wasikuna-manta llankakkuna Ya-
chachinata Rikuk Wasi-man yallinatapashminikun. 1.164 yachachik-mi chay Wasiman ya-llinka. Kashna hatun yacha-
na wasikunaka 25 shina-mi kan, chaypika 29.000yachakukmi tiyan.
M
Makanakukkunapayachana wasiman yaykunamanta
Chay hatun yachana wasikunapi yachachikkunapash,llankakkunapashmi Yachachinata Rikuk Wasiman yallinka
KASHNA wasitami wasichikrin
KASHNA YACHANA WASIMANMI yaykunalla kanka
KAY ANTANKA CHAYANATAMI mushukyachikrin
Wasichinata Rikuk Wasi-ka 4´206.000 dólartami23 shinapi wasikunatawasichinkapak kunka.Santa Ana, El Carmen, Pa-ján, Junín, Montecristi,Bolívar, Tosagua, Olme-do, Portoviejo, Jipijapa,
Chone, Puerto Lópezpi-mi wasichinka. Wasiku-naka llakta ukupipash,llakta kanchapipashmikanka. Septiembre killa-mi wasichi kallarinka, di-ciembre killami tuku-chinka.
Shuk shuar wawamiagosto killa, 1 puncha,Orellana markapi chin-kashka. Tigüino ayllullaktapi kawsakkunamiEdit Doris Chiriap Sacaymana rikurishkata uya-chirka. Maskankapakmitantanakurkakuna, shi-
nami shuk huaorani pu-shak, ishkay shuarpashmaskay kallarirka. Paypaturimi agosto killa, sába-do 17 puncha, TigüinoColonospi tarirka. Maka-nakukkunaka shuk anta-pirpintupimi Orellanahanpi wasiman aparka.
Manabípimi ashtaka wasita wasichikrin
Orellana markapi kak antan-ka chayanatami allichikrin.Rikkunata, shamukkunatachaskik ukuta; antanka cha-yanata rikuk wasita; antanka-kunapa hatun wasita; antan-ka chayana kanchata; anta-wakuna shayarinata; shukku-natapashmi allichikrin. Tu-kuy kayta rurankapakmi 15,1hunu dólarta kukrin.
Makanakukkunaka chinkashka shuar wawata maskanapimi yanaparka
15,1 hunu dólartami
Orellana antanka chayanata
allichinkapakkun
![Page 7: Llaktapikawsak - · PDF filekunan Lago Agrio kan, yana wirata surkuchi ... nakukkunaka shuk anta-pirpintupimi Orellana ... im a kun t sh y uaw nr ik](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052302/5a91ee977f8b9a9c5b8b5e75/html5/thumbnails/7.jpg)
Rimanakuy
Pi kashkaOtavalomanta
20 watayuk, mana sawarishka Yachana wasi:
Inmaculada-Otavalo Hatun yachana wasi:
Chantal-Otavalo Sumak yachana wasi:
USFQ – PsicologíaQuito
BickyCotacachi
Shuk llaktapi kawsashpapash,
kichwakunapa raymitaka mana
kunkanchu. Inti raymipunchakunaka
wasipimi takikku-nata chaskin.
Otavalomanta kuytsamikan. Shinapash ishkaywata yallitami Quitopikawsan. Yachakuna-mantami paypa llakta-manta llukshina kash-ka. Kay kuyaylla kuyt-
saka San Francisco de Quito Sumak Ya-chana Wasipimi yachakukun. Kallaripi-ka shinchimi karka. Shikan yachakuk-kunawanmi tuparirka. Yachachikkuna-pash shikanmi karka. Chashnami su-mak yachana wasi kuchupi kawsay ka-llarirka, Cumbayápimi kawsakun, ku-nuklla kashkatami allikachin.Otavalopimi wacharirka, chayman-
tami Inmaculada yachana wasipi,Chantal hatun yachana wasipi yacha-kurka. Kaykunapi kichwa mashikunatiyashkatami yuyarin, shinapash su-mak yachana wasiman rishpa, paypa
yachakunapi paylla kichwa kuytsakashkatami willan.Chusku turiyukpash, kimsa pa-
niyukpashmi kan. Paypa turi pani-kunaka shuk llaktapimi kawsanku-na, paykunaka Españapi, EstadosUnidopi, Panamápipash katushpakawsankuna. Tukuy turi paniman-taka, payllami yachakukun.Kunan wiñaymanta rimashpaka,
wanprakuna imatapash ruranka-pak munashkata, kutin kuytsaku-na rikuriyash-pa imatapash rurakkashkatami rikun.
Yachakuna allimi kan, imakunatashuk yuyaywanmi rikuni, imamaman-tapash rimay ushanimi, ñuka yuyash-kata uyachinanillami, yachakunaka ñu-kanchik yuyanatami hatunyachin nin. Mana kikin llaktapi kawsashpapash,
Pawkar Raymiman, Inti Raymiman rin-mi. Chay raymikunapimi riksishkaku-nawan, ayllukunawan tantanakun.Chay punchakuna kusashka kuchi ay-chata, kuyta, mutitami mikun, shinalla-tak hura asuwatami upiyan. Pimanta chashna rimakun nishpa-
chari tapunkichik, nachu? Payka BickyCotacachi Cahuasquími kan.
Yachakushpami,imakunata shukyuyaywan rikuni
2013 wata Iagosto killa I No 41 llaktapi kawsak I 07
Foto
:Tam
ia Maldonado
![Page 8: Llaktapikawsak - · PDF filekunan Lago Agrio kan, yana wirata surkuchi ... nakukkunaka shuk anta-pirpintupimi Orellana ... im a kun t sh y uaw nr ik](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022052302/5a91ee977f8b9a9c5b8b5e75/html5/thumbnails/8.jpg)
08 I llaktapi kawsak I 2013 wata I agosto killakuna I No 41
Editor:José Maldonado “Ushku Chukuri”. Editor Gráfico:Mario Gallardo Neira●Fotógrafos:Eduardo Santillán, Santiago Armas, Miguel Romero y Mauricio Muñoz●Webmaster: Darío Jarrínllaktapi kawsak PRODUCCIÓN:Secretaría Gene-
ral de Comunicación de la Presi-dencia de la RepúblicaSECOM.
l Imapimi yaku walunyan, chaykunata shitay l Imakunapimi chuya yakuta wakaychinki, chaykunata alli mayllay, alli killpay
DENGUE
KANTA AMA
WAÑUCHI-
CHUN
AMA
KANPAWASIPI MINKARICHUN SAKICHU