llaktapikawsak - · pdf filekunan lago agrio kan, yana wirata surkuchi ... nakukkunaka shuk...

8
HATARIPA KILLKASHKA No. 41 Bicky Wiñaypa Yasuní2p TEXACOPA llakichishka Correa Illinizapi 3P Orellanapi antanka chayana 6p Llaktapikawsak Llaktapi kawsak 2013 wata I agosto killa 4-5p Bicky Kichwa kuytsa 7P Kichwa kuytsa 7P

Upload: buimien

Post on 25-Feb-2018

231 views

Category:

Documents


3 download

TRANSCRIPT

Page 1: Llaktapikawsak -  · PDF filekunan Lago Agrio kan, yana wirata surkuchi ... nakukkunaka shuk anta-pirpintupimi Orellana ... im a kun t sh y uaw nr ik

HATARIPA KILLKASHKA No. 41

Bicky

WiñaypaYasuní2p

TEXACOPAllakichishka

Correa Illinizapi

3P

Orellanapi antanka

chayana 6p

LlaktapikawsakLlaktapikawsak2013 wata I agosto killa

4-5p

BickyKichwa kuytsa

7P

Kichwa kuytsa

7P

Page 2: Llaktapikawsak -  · PDF filekunan Lago Agrio kan, yana wirata surkuchi ... nakukkunaka shuk anta-pirpintupimi Orellana ... im a kun t sh y uaw nr ik

Yasuníka mana chinkarinkachu

335CHECA Rafael CorreaLlakta Pushakka Che-

camanmi paypa rurashkata wi-llankapak chayarka. Puntaka Llakta Pushak Wasi-

pa shuk pankatami shuti killkar-ka. Chaypimi Yasuní panpatawarankapi rakishpa, chyamantashuk piti shinapi allpa ukumantayana wirata surkuchinata nikun. Yasuní-ITT nishkaka mu-

nashka kullkitaka mana tantan-chi usharkachu, shinapashwanpra-kuytsakunapimi allpa-pi ima tiyashkakunata rikuriya-na kashkata yuyachirka.Chaymanta yana wirata sur-

kuchishpaka, muyuntita manamapayachinkachu, mana llaki-chinkachu. Ima shinami kunanPañacochapi yana wirata sur-kuchikun, mana mapayachish-pa, mana llakichishpa, chash-nallatakmi Yasuní-ITT nishkapi-pash rurakrin. Shinaka YasuníPanpaka ima shinami kunankan, chashnallatakmi kanka. Kullkimanta rimashpaka, ya-

na wirata surkuchishpaka,18.292 hunu dólarmi tukunka.Kayna watakunawan rikush-paka, 11.000 hunu dólarmi mi-rashka.Shinaka ishkay ñanmi tiyan:

Shukka mana ima yana wiratasurkuchishpa, Yasuní Panpatacharinami kan; shukka chaypanpamanta shuk pitimantasurkuchishpa, 18.000 hunu dó-larta chaskishpa, Amazoníapikawsakkunaman minishtishka-

kunata kuna, wakchay kawsay-manta llukchinami kan.Correaka “Yasuníka mana

tukurinkachu, wakcha kaw-sayka pishiyankami, chinkan-kami” nirka.

ITT nishkapi yana wirata katushpaka, 18.292 hunu dólarmi tukunka. Chaymantaka 258 hunu dólarmi Amazoníapa kanka

Mushuk 24 de Mayo, mushuk

Mejía hatun yachana wasiku-

nami tiyanka

Ima tiyashka

02 llaktapi kawsak I 2013 wata I agosto killa I No 41

334 MACHACHI Ra-fael Corrrea Llakta

Pushakka Quitopipash mu-shuk 24 de Mayo, Mejía hatunyachana wasikunata rikunka-pak rishkatami uyachirka.Wasichina alliman katikush-

katami willarka. Mushuk 24 de Mayo hatun

yachana wasika La Menapimikan, chaypika 840 yachakuk-mi yachakunka. Kutin mu-shuk Mejía hatun yachanawasika Chillogallopimi kan.

Page 3: Llaktapikawsak -  · PDF filekunan Lago Agrio kan, yana wirata surkuchi ... nakukkunaka shuk anta-pirpintupimi Orellana ... im a kun t sh y uaw nr ik

Llakta PushakkaIlliniza urkuumamanmichayarkaShaykushka, samay illakmi urku uma-man chayarka. Chaypimi “munashpa-ka, imatapash ruranallami kan” nirka.

afael CorreaLlakta Pushak-ka kay agostokilla, domingo11 punchami,

Illiniza urku umamanchayarka. Kay urkuka5.126 metroyukmi kan.Domingo tutamantamiurku umaman witsikaykallarirka. Shaykushka,samay illakpashmi cha-yarka. “Llaktamantamichashna hatun urkuku-naman, mana hawallachayana urkukunamanchayanchik” nirka.

Llakta Pushakka LaVirgen nishkamanmipunta chayarka, 16:00shina tukukpimi, witsi-kay kallarirka, ishkay pa-cha kipami 4.700 metroshinaman chayarka,chaypimi shuk minkari-na wasi tiyan, Llakta Pu-shakka chaypimi puñur-ka. Domingo punchaka,may tutamantami hata-rirka. 426 metro shinata-mi witsikana karka, ña9:30 shina kakpimi, Illini-za urku umaman cha-yarka.

R

2013 wata I agosto killa I No 41 llaktapi kawsak I 03

Ima tiyashka

SHAYKURKAMI, samarkami, shinapashurku umaman chayana yuyaywanmi karka

CORREAKA KAY MASHIKUNAWANMI Illiniza urkuman witsikarka

5.126metro shina ha-tunmi kan. Illinizakaishkay urkumi kan.Witsikankapakkamana hawallachu kan.Urkuta riksikkuna-wanmi witsikana kan.

Ecuadormantallakta pushakkunatarikushpaka, Correa-llami chashna urkuumaman chayashka.

YUPAYKUNA

Page 4: Llaktapikawsak -  · PDF filekunan Lago Agrio kan, yana wirata surkuchi ... nakukkunaka shuk anta-pirpintupimi Orellana ... im a kun t sh y uaw nr ik

milio Luisitande-ka Secoya yayamikan. Chakilla, u-shuta illakmi pu-rin. Pay wawa kak-

pimi, paypa yayaka yura-kuna imapa alli kashkatariksichirka. Payka ima shi-na yurakunamanta yaku-ta, hanpita llukchinatamiyachan. 80 watatami Sucumbí-

ospi kawsashka, allpa shi-kan tukushkata rikushka-mi. Mishu shimita mana ri-manchu, shinapash suktashimitami yachan, chay-kunaka helicóptero, pistas,la compañía, Texaco, pe-tróleo, cáncer shimimi kan.Texacoka (kunanka

Chevron) sukta chunkawatakunami Amazoníapiyana wirata surkuchi ka-llarirka. Maypimi kunanSucumbíos, Orellana mar-kakuna kan, chaypimi sur-kuchirka. Chay punchaku-naka ñankunaka mana ti-yarkachu. Helicópteropi-mi utukunakunata, llan-kakkunata apak karka.Emilioka chaykunatauyashpaka, pakunkapakrik kashkatami uyachin. 1.967 watamanta, 1.990

watakamanka 387 shina-tami utukurka. Chay wata-

mi llukshishpa rirka. Emilioka Texacopa wa-

sikunapimi, San Pablopi,kawsan. Yana wirata sur-kuchikpi, hatun yakukunamapayashkatami yuyan. Kunanka Aguarico ha-

tun yakuka llakillami kan.Ñawpapika chaypimi shi-kan hatun challwakuna ti-

yarka. Sacha wiwakuna-pashmi chinkarka. Chay-mantami chaypi kawsak-kunaka tarpuk runa tuku-na kashka. Texaco Chevronka 22

yaku kuchata, 880 yanawira kuchatami rurarka.Shinapash 16,8 hunu galónyana wirata, 18,5 hunu mi-

llay yakutami panpamanshitarka; ashtaka ashtakayanuna kushnitami rupa-chirkapash. Shinapash Te-xaco Chevronka manachashna kashkatami nin. Yana wira, mapa yaku

kuchakunata rikunallamikan. Ashnakunmi, chayku-namantami unkunkuna.

Allpata, hatun yakuta, kuchakunatami millay hanpikunawan mapayachirka. Shinami allpata

wakllichirka, chaymanta runakunata, shukmantashamushkakunatapash unkuchirka

TEXACOKA Amazoníapi allpata-

pash, chaypi kawsakku-natapashmi llakichirka

Ima tiyashka

E

04 I llaktapi kawsak I 2013 wata I agosto killa I No 41

ELÍAS PIAGUAJESecoya yaya, 37watayukmi kan.

Paytami ayllu llaktapashutipi shayarichun akllarkakuna. PaymiTexacota 1.993 watahuchachi kallarirka.

Page 5: Llaktapikawsak -  · PDF filekunan Lago Agrio kan, yana wirata surkuchi ... nakukkunaka shuk anta-pirpintupimi Orellana ... im a kun t sh y uaw nr ik

1.967watami,maypimi kunan Lago Agrio kan,yana wirata surkuchikallarirka.

387utukutami rurarka. Chaymantami yana wirata surkuchirka.

18.5hunu galón millayyakutami hatun yaku-kunaman shitarka

16.8hunu galón yana wi-ratami allpaman, ha-tun yakuman shitarka.

19watatami,kamachitarikushpa huchachina-ka unayashka

Estados Unidospi Texacopa Wasimi SourLake shutiyuk karka,chaymatami LagoAgrio nishpa shutichirkakuna.

2013 wata I agosto killa I No 41 I llaktapi kawsak I 05

YUPAYKUNA

HANAPIKA ima shina yana wirata kuchayachishkata rikukunkuna CHASHNA LLAKI ama kutin tiyachunmi imakunawan uyachikun

Page 6: Llaktapikawsak -  · PDF filekunan Lago Agrio kan, yana wirata surkuchi ... nakukkunaka shuk anta-pirpintupimi Orellana ... im a kun t sh y uaw nr ik

Ima tiyashka

06 I llaktapi kawsak I 2013 wata I agosto killa I No 41

aría Fer-nanda Espi-nosa Llak-tapa Kash-kata Mitsa-

nata Rikuk Wasi pusha-pash; Augusto EspinosaYachachinata RikukWasi pushakpashmi

pankata shuti killkarka.Chaypimi makanakuk-kunapa hatun yachanawasipi yachakunkapakkullkita mana kunakashkata nikun. Shinallatak chay ha-

tun yachana wasikuna-manta llankakkuna Ya-

chachinata Rikuk Wasi-man yallinatapashminikun. 1.164 yachachik-mi chay Wasiman ya-llinka. Kashna hatun yacha-

na wasikunaka 25 shina-mi kan, chaypika 29.000yachakukmi tiyan.

M

Makanakukkunapayachana wasiman yaykunamanta

Chay hatun yachana wasikunapi yachachikkunapash,llankakkunapashmi Yachachinata Rikuk Wasiman yallinka

KASHNA wasitami wasichikrin

KASHNA YACHANA WASIMANMI yaykunalla kanka

KAY ANTANKA CHAYANATAMI mushukyachikrin

Wasichinata Rikuk Wasi-ka 4´206.000 dólartami23 shinapi wasikunatawasichinkapak kunka.Santa Ana, El Carmen, Pa-ján, Junín, Montecristi,Bolívar, Tosagua, Olme-do, Portoviejo, Jipijapa,

Chone, Puerto Lópezpi-mi wasichinka. Wasiku-naka llakta ukupipash,llakta kanchapipashmikanka. Septiembre killa-mi wasichi kallarinka, di-ciembre killami tuku-chinka.

Shuk shuar wawamiagosto killa, 1 puncha,Orellana markapi chin-kashka. Tigüino ayllullaktapi kawsakkunamiEdit Doris Chiriap Sacaymana rikurishkata uya-chirka. Maskankapakmitantanakurkakuna, shi-

nami shuk huaorani pu-shak, ishkay shuarpashmaskay kallarirka. Paypaturimi agosto killa, sába-do 17 puncha, TigüinoColonospi tarirka. Maka-nakukkunaka shuk anta-pirpintupimi Orellanahanpi wasiman aparka.

Manabípimi ashtaka wasita wasichikrin

Orellana markapi kak antan-ka chayanatami allichikrin.Rikkunata, shamukkunatachaskik ukuta; antanka cha-yanata rikuk wasita; antanka-kunapa hatun wasita; antan-ka chayana kanchata; anta-wakuna shayarinata; shukku-natapashmi allichikrin. Tu-kuy kayta rurankapakmi 15,1hunu dólarta kukrin.

Makanakukkunaka chinkashka shuar wawata maskanapimi yanaparka

15,1 hunu dólartami

Orellana antanka chayanata

allichinkapakkun

Page 7: Llaktapikawsak -  · PDF filekunan Lago Agrio kan, yana wirata surkuchi ... nakukkunaka shuk anta-pirpintupimi Orellana ... im a kun t sh y uaw nr ik

Rimanakuy

Pi kashkaOtavalomanta

20 watayuk, mana sawarishka Yachana wasi:

Inmaculada-Otavalo Hatun yachana wasi:

Chantal-Otavalo Sumak yachana wasi:

USFQ – PsicologíaQuito

BickyCotacachi

Shuk llaktapi kawsashpapash,

kichwakunapa raymitaka mana

kunkanchu. Inti raymipunchakunaka

wasipimi takikku-nata chaskin.

Otavalomanta kuytsamikan. Shinapash ishkaywata yallitami Quitopikawsan. Yachakuna-mantami paypa llakta-manta llukshina kash-ka. Kay kuyaylla kuyt-

saka San Francisco de Quito Sumak Ya-chana Wasipimi yachakukun. Kallaripi-ka shinchimi karka. Shikan yachakuk-kunawanmi tuparirka. Yachachikkuna-pash shikanmi karka. Chashnami su-mak yachana wasi kuchupi kawsay ka-llarirka, Cumbayápimi kawsakun, ku-nuklla kashkatami allikachin.Otavalopimi wacharirka, chayman-

tami Inmaculada yachana wasipi,Chantal hatun yachana wasipi yacha-kurka. Kaykunapi kichwa mashikunatiyashkatami yuyarin, shinapash su-mak yachana wasiman rishpa, paypa

yachakunapi paylla kichwa kuytsakashkatami willan.Chusku turiyukpash, kimsa pa-

niyukpashmi kan. Paypa turi pani-kunaka shuk llaktapimi kawsanku-na, paykunaka Españapi, EstadosUnidopi, Panamápipash katushpakawsankuna. Tukuy turi paniman-taka, payllami yachakukun.Kunan wiñaymanta rimashpaka,

wanprakuna imatapash ruranka-pak munashkata, kutin kuytsaku-na rikuriyash-pa imatapash rurakkashkatami rikun.

Yachakuna allimi kan, imakunatashuk yuyaywanmi rikuni, imamaman-tapash rimay ushanimi, ñuka yuyash-kata uyachinanillami, yachakunaka ñu-kanchik yuyanatami hatunyachin nin. Mana kikin llaktapi kawsashpapash,

Pawkar Raymiman, Inti Raymiman rin-mi. Chay raymikunapimi riksishkaku-nawan, ayllukunawan tantanakun.Chay punchakuna kusashka kuchi ay-chata, kuyta, mutitami mikun, shinalla-tak hura asuwatami upiyan. Pimanta chashna rimakun nishpa-

chari tapunkichik, nachu? Payka BickyCotacachi Cahuasquími kan.

Yachakushpami,imakunata shukyuyaywan rikuni

2013 wata Iagosto killa I No 41 llaktapi kawsak I 07

Foto

:Tam

ia Maldonado

Page 8: Llaktapikawsak -  · PDF filekunan Lago Agrio kan, yana wirata surkuchi ... nakukkunaka shuk anta-pirpintupimi Orellana ... im a kun t sh y uaw nr ik

08 I llaktapi kawsak I 2013 wata I agosto killakuna I No 41

Editor:José Maldonado “Ushku Chukuri”. Editor Gráfico:Mario Gallardo Neira●Fotógrafos:Eduardo Santillán, Santiago Armas, Miguel Romero y Mauricio Muñoz●Webmaster: Darío Jarrínllaktapi kawsak PRODUCCIÓN:Secretaría Gene-

ral de Comunicación de la Presi-dencia de la RepúblicaSECOM.

l Imapimi yaku walunyan, chaykunata shitay l Imakunapimi chuya yakuta wakaychinki, chaykunata alli mayllay, alli killpay

DENGUE

KANTA AMA

WAÑUCHI-

CHUN

AMA

KANPAWASIPI MINKARICHUN SAKICHU