llanelli! · 2018. 10. 14. · pantomeim - noson lawen/rifiw 23 - 26 tachwedd 2000 am 7.00 bob nos....

20
! " # $ $ $ " ! % $ & ’ ( ) % * $& + ) , ’ -, ,& ! ./ ’ 0 # 1!*.2 3 +4 ) 3. + ’) 0 ’, 1! * .2 34 ) & 5 $ $ )$6 Ennill ym mro Llanelli! $ ! " ’) 0% $ ) 0#& + 6 ) , $ ) , , ! % 7+ $71$ ’ 4 7’ 8 7 " # & ’ ) $ ) $ & ) ,) $ ) ) 9 ! " & : 9 " + ( ) $ , 9 & $ $ 0# ) ) ,& ) $ , % % ’) 0& + ; ! 0 ’ " $ $ ) 0 & $ ) % !( ) !( " : $ " -, & Dydd Owain Glyndwr 16 Medi 1400 - 2000 £2.50 AM Y FLWYDDYN

Upload: others

Post on 29-Jan-2021

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • ��������� ����� �������� ������� ��������� ���������������� ����

    �������� ������ ������ �� ������� ���� � ��� ���� � � �� � ������ ���������������� ��� ! ������������" ������#����$���������� ���� ��� � � ���� ����� $�� ������$������� ��� ��� ��������� �� ����������� �������� ��� ���� �� ����� " ��! �� �� � % � � ������ ���� ��� $���� ���&�����'�����������(������� ������ ������������� ��� �������� � ��� ��� )������������ ��� �� �� � ��� ���� ������������� ��� ����������������� %��� ��� �� ���������� �� ��� *��������� � ������ $����&� +�� ����� )�������������� � ��� ��� � ������ �������� ���,� '������ -��,����� � ���� ��,���&�����! ������� ����� ./�'���� ����� 0�����#������1! *.2�3� +4��� )��������������������� � ��� ������ ���� �� ������3.� +� '����� '�����)�� 0��� ����'���,����� 1! *.2� 3�� 4� �� )��������������&� 5 �� �� � �������� �������� �� � ������� ���� ��� ����������� ������ $���� ��� �� $��� �����)� �����������$��6�

    Ennill ym mro Llanelli!

    ��������������������������� ������ ��� �� �������������� ��$������ ! ����� " ���� �� � � ����� ������������ ���� '����)�� 0����� %� ���� � ����$��� ������ �� � ���� ���������������� � ����� ��� ���� ��)���� ���������0�����#���&�����+������ ������� �� ��������� �������6� � �� �� ��� ��� �������� ��� ���)������ � �� �� ,���� ������ $�������������� ������ ���������� �)� � ����� ,����������� ��� �� ,��� ! ���� �������

    �� ����������� ��� ��������� ������

    ���� ��������%�7+���$�7�1$����'� ���4� �� 7'��� ���� ��� �8�� ���������7�" ������#� ��&�����' ����)�� ��� ������ ������ ���$������� � ��)��'�������� ������� ������� �� � ��$��� ���� ����� � ������ ��� ��������������&����� ��)��,����)��$�� �� ���������������� � ���� ��������)�� ����� ��� ��� ���� ��� �)�� 9 ��� ! ����� " ���&� : �� ���������������9 ���������" �����+��� ��������� ��� �� �������� ��� (�� ���� ��� ��� )�� $� ������ ��������� ��������� ,��� ����� ��� 9 ��� �� � � ������� �� �������� ���&����� ����� ��� ���� ����� $������� ���$�� ����0�����#�������)��������������� � ��� ��� ��������)�� ,����&� � ��)��������������� ��� ��� �� $������ ������ ��� �� � ����� � ��� ���� ���� ��� ��������� ���� ���� ����� ��������������� ������������,�������%����������� ����������������������������%��� �������� ������������������� ���� �� ��� �������� ����� '����)��0����&����+�� ������� �� ;� ! ����� �� ������������� � ��� ������ �� ��������������� 0� ���� '����� ������ �������������� ������� ����" ����

    ���������������� ������ �� $�� $������� )�� ������ �� ��� ����� ���� ���0��������� �� ���������� ��������&��������$������ �������������)�������� %� ! (�� ����)�� ������ �� ! �(��� �������� � �� ����� �� ������ ��� ����� ����� �� ������ ����� " �� ��� ���: ������� ���� �����������������������$�������� �� � � ���� " �� ������ ����� �� -��,�� ���� ������� ������ ��������������&�

    � ��� ������������������������������ �������� ������� �� ������

    Dydd Owain Glyndwr 16 Medi

    1400 - 2000

    £2.50 AM Y FLWYDDYN

    �����������

    ����������������������������������������

    ��������������������������������

    ������������������������������������������������������������

    ���������������������������������������� � ������� ������� ������� ���������� ������� ������� ������� ������� ����

    ���������

  • CYFRIFIADURON AM DDIM ER MWYN HYBU

    SGILIAU E-FUSNES MEWN YSGOLION

    ��! ����� ,$� ����� �� ������� ����: ���� ��� ������� �������������� ������ ��� �� � ���� � ���� ����� �������� �� ���,�� � ����� ��� �� ����������������� �%������&� � ��)�� ������� �������� � ������� �� ������ ��� ������� �������� �� �$������ ! �� ���� � ������" ��$�����! �� ������������8�� ���������#�����! �� ��&����! ���������� �� ������� �� ������������ ������������ �������� �� ��������� ����*���������#�����! �� ���� ��)��������������� ���� �������� �����,�������������� �� �������� � ������� $������ � �� ��������&�����#� ����$��� ������� �� � " � �� � ��)�������� �� ������� ��� ���� ����� ����: ���������� ���������#����&�� �������$����� � ��� D2� �� ����� � �������! �� ��������� ���������������������&�� ��)������������ ����������������?������� �� ��� �� 2/� �� ����&� " �� ������ ����� � ������� ,���� � �������� �� ��� " � �� � ���� �������)�� �������;�7�$������ $���� �� ������� ��� ���������� ����� ������������ ����������� : ���� ��� �� ��� �� ��� ��� ��������������� �� ������� �� � �%������� ��)��� ���� �� ��� ��� ����� ������� ��� �������� ! �� ��� ��� �� �����&7�� ������,�����%������������������������������������8�� ������ ���������������������� ���� � �� ���� ���)�� � E� %� ��������������F� ��������������� � �G����%�������� � ����������������� ���������� � ��������� ������������������������ ��������������,�������&����0�� � � ��� ����� �� � ����� ��� ��)����� ���� ����� �� ���������)�� ������������������ ��� ���� ��� ����������$���� �� � " � � ��� ����� �� $���� ��������� �� �������� ����� � ����������� �$������ ��� �������� � ������ ���#����� ! �� ���� �� ������� ���������������%������� ��� ���� �� �������� ���� ��� " � � ��� ������ ��� ��� ����� ����� ������ ������ ����� �����&� � �������)�� ��� ���������� � ���������������������� �� $$� ����� �� �����������: ���� ��������������������������������������������������������������&����! ������������ �$����������� ����H ��� � ����� ! ������� I 0" ��� ��������&�=3JJ.�2J/23K&� ��&�� ���L � ��&�&� �

    3

    CLWB Y BONT

    ��! ��"���������! ������ �� ����: �������3.�� ���&�-����3��

  • � �� � � ����$���� �� ����� ���� ������ ������� ��� ��P �� ������� ��� �������������)���� ����$��-��&�� ��� ��������� ��� ������ � ���� $������ ��� ��� ����� �� �� �� ��� : ������%� ��&� �� �� ���� ����� ���� )�� ��� ����� ��� ���� ����������� �����&����� �����3D���$������ �� ���������������� K=� ��� ��� � ��� $�� � ��� ����� �)������������&�� ��������� ������������������� � ���� $�� ��� ����� �� ������ ������� ��� ������ ��� ���� ������������ � �� �� ����� ��� ������ ���������� ��� ���� �� ��� ���� �� � ������� ������ ��� K=� ��&� � � �� ����� ������ ���� ��� ����� �����! � � ���� ���� ���� �)� � ������� �������� �� �� ����� �� ����� ��� �����&������ � � ���� � ����� �� ����� � $������$������� �� �� �� �����&� ���� �� ?�������� ��� ��� $���� 8� +����� ��������������$������� ������������������ ������ �� � � ��������� � $����� ����� �����! �������������������$���������� ��� �� ����� �� ������ ��� $������������������� ������ �� ?�� ���� ��� ���$���� 8� ������� ���������� ����� �������� ��� � � ���������� �������������� �?�� �������� ����� ���$����8��� ���" ��������� �,�������&����� �?�� �� ��������� ��������� ����� ������ ! ���� �� �� ��������� ������� �� ������ �� '��������� -��,����� � $��������������� �����

  • : ������ �� " ������ ! �������� �� � ������ ��� � $�� � ������ �� ������ ������ ���� ���� : ���� ��� ��� ����� ����� ����������������������" ����&��

    . 1) ! � '�� . 1� / ����������������� �� ��� ������������� �� � ������� �� � ���� � �$$� ����������� ��� '������ � ����� ���5 ��������� �C��� ��� ��� ��� ��� ���������� ��� �� ����� ��� ����� ���,���$�� ��������������&�

    � ��)������������������������������������ � ������ ������ 1����� ���� 4����� ����� ���������� � ����� ���� ���S� ���)� �� ������! ������� ��� ,����� ��$������ ��� ���������� �� ������� ����� � �� � ,��� ���� � � � �� �� � �� %���� &���� ���� ����������)�����������,���� ������������$$����������)� ��� ����%����� ������� ���� ���� ��� � �E�� �� ���F�&����������������� ����� �� �$������ ����������� ���,��$�� ������&��( � . ! ! �& �� 1* 0* , & ! ! ��� �� ���� ������� ��$������ ��� ����� ��� �$���� ����������� ������ ������������������2���,������������ ���� ��� ����� �� ��$�� ������! $���� �� ������������ � ����������� ������ �����,� ������������������ ������� �)�� ,����� ���� ������ ����������������� � ��P ,� ����� � �������� ���������)�� � ����� ���&� " ��$���� ���������������)� ������" �����������)���� ����� �� � �� ��� ��� �������� �������" ����� ����������������� �������� �� ������� � ��P ,� � �������&��� ��������� �������� ��$������ ��� (������ � ��� ��� � ,������� ��� $$� �������&�� ��(������)����������������� ������ ���� ����� � ������ � *����� �� " ����������� ������� �� �������� '���� ������������ �������������&�� ����������������� ,������ �� � ����������� �� ���� ������������� ��������$�� $� ��)��,����� � � � � �����&� " � ����� � ��� ��������� ��� � ��� ����� ����� � �)� ��������� �� ��� � �� � �������� ��� �� ��P ,�� �������� �)�� � ������ " ����� ��������� �������������&��� & 0* � , / , . � 1( �) �! ) * 1) / �& �0* , & ! ! & / �N ��)��$$�������� ����� ���������������������� ������ �� ������ �� ����,��������� ����� � �$��������������� ������� �� $���������� �� � � ��� " ������ ��� ! ���&� � �� ��� �� � " ����� ���������� ��� �� ������ �� ����� ������� ��������� ��� ,��� ��� ���� � ��� � ����� ���������,��������������,��������������������)�� ��$���������� ��� � � ��������� ������� �)�� � ����&� +������ ������ �� $�� �� ��� ��� ���

    5

    � ���� �� ���� ���� �� ���� ���� �� ���� ���� �� ���

    � ������������������� �!!�����

    & �! ������( ��������� ��������- ����������

    � �� �������������� �����&����+���������������������������� ������� � ����� � ���� $����� ��� =3JC

  • +�� ������ ��� �������� ����$�� ����������#������� ������ ���� � �������#����� ������ � ���� ����������$���������� ������$����������������� ������� ��)�� ������ ! �� ������ �����$� ������ � ������ �� � ����$�������#������� �������&������ ��)�� �������� #����� �� ����� ����������� $�� �� �� ������� ��)�� �������! �� ����� ��� ����$�� ������! �� ��������������&���������� � � �� �� � � �� � $$�� ��� � �G���$������� �� ����������������! �� ��)����� ������������������������ ��)�� �� ������ ���� ����� ��� ����� ����� ��� ������ ��� ��� ����$�������� ��)�� ������� ! �� ����� � �� ����,����$����������������������� ����������T��� %� ,$� � ���� � �� � �G��� ��$�������&������ ��)�� $���������� )" � �)�� ������! �� ����)� ��� ����� � -� �����)��� � ����=2J/�D=KD=K=&�

    � ������ �� ����������� ���� ���� ��� ����� �2�"���3�������������� ��� �� ��� ��� �$���� ��� ��� '��� �� $����� ! �������&�� �������� � ��" ����� ��� �� ���� ������������������)����������������� �������� ��� ���������� ����������� ��$������&�" �� ��� ������ ��,�$���� ����������� ��� � ����&� � ���� ������ �������� ���� $���� ��� ,���� �� �����6������ ,����� ���$��� ������� ���6� � ����� ���� � � ��� ��� ������� �� %� ������� ���� ��� ���� ��� ��� ����������������������������������������������������������&��( ���������. ����������������������� � �� �� �� 0�����H ������ ��� ������� ������ � �� ��� � �� � � ��� � � � $ � � �� � � ����������&� " �� �������� ���������� � ���� ����� ����� ��� �� � � ����� �����������������&��! ����������( �� ����" ���)���������� ���#������� ������J��������� ����������$�������� ���������� ����������� �� $���� �����&�0������� #������ ����)� )� ��� �����������)" �������)�� ��� ����)� �������� ��� ���� �� ��� �� ����� ��� ���N � �������6��! �������������������������������� � �� �� �� � ���#������ *����� ! ��������� ! ����������� ��� $������� ��� ���� ������� � ���� � � �� � �� � - J! ������ ����&� ! ���� ������ � �������)�� �� � ��� ���� ������ ���� ��� ������� ��� 3CCK�� ���� � ���� ��������� ������ �������� ���� ������������� ��������� �� ! ��������� ���������&�'����������� ����������� ��)��� � ������ ��� ����� ������� �� ��� �! ��������� ��� ��� $����� ��������$�������������&�" ����� �����������������������������$���,�$���� ��������� �)�� ���%������$�� �� �� � ����������� ��������� ��� ��� �� ������� ���&��

    �����������������������

    ���� �� ��������� � ����������������� ���

    ) � � �� � � � �� ����� � � � #�� �����* ���� � � � � #�+� � ,� � �� ��

    � ���� � #� #��! -��

    � % ������ ��% �

    �����& ��

    ������&'�&��'��.��

    ���� �"���� �"���� �"���� �"

    � ����������������# �����$��

    6

    GWOBRAU DYLUNIO

    ���������������� �� ������ -��������� ! ���� ���� �� ��� �$� ���� � � � � � � � � $ � � � � ��: ��������������� " ������ �� � � ��������#�������� ����&�������� ��� ���� ��$����� �)��! ����� �� � ��� ���� �������� ������������������������������� ����� �� $�� � �� ������ �������� ��������������� ���&����������! �����������������$���������� ��� ��� � ����� ��$���$�� �� �$������ ����$� ������� �� ,�������� � ��������! � � �! ���&����� � ����� �� �������������� �� � ����,������ ������� �� �������� ��� ��� $�� �� ������������ ����� ��� �������� ��������� �������: ���� ��&�" ��$���� ��� ���� /==� � ������������� �� ��� �� �������� %� ��$���$���

    ��� �����'��������� � �����" ����� �� ��������! ����������: �� ���&�

    ��������: �����U�

    BATHODYN NEWYDD I

    DDYSGWYR

    ����* ������������� �������"���" �� ���������������-�� ������ ����� *���� � ��" ����� � ���� ������������ ��� ��� ��� ������ �� $��� ���� )��$��&� � ����� ��� �$������ ��������� �� ��������� ������ � ������ ������� ��� �� $���� ������ ���$��� ����� ����� �������� ���� ���������������� ������� ���&�������� ����������������������� ��� ��� ����� ���������� �� ��� ����,����)���������� ����� &��'�� ���4�" �� �������� ����� �� � ����� � ��-������� ���� �)�� � ������� ��� �������������� �������I �����! ��������" ������ ! �������&� : ��� ���� ������������� ��� ��� �� ����� ���� ��� � ������� � ��� ������ � ������� ����� ��� ���� ���� �� : ���� �� I ����� ! ��������" ����� %� ��� $��� ������ ���� �� $� %�� ��)�� ���� ���� � $���� �� ��� ��� �����������6�'$���,���� ��������� ��������������������� ���&��� ���� ��� ��������� �� � ������ � ��� ������ � ���" ����� " ������� ����� � ������ ����� ����������� �� ����� �� ��� ��������,���� " �� �� " ������� ��� ��� �� ����$������ � �� � �� ��� �>� -�(�� ��� �� %��� �� - ���� �� � ����&�" ��$���� ��� ���� ����� ���� ���������������������-�(�&�

  • ���#?�� ������� ����� ����� 8��������$� ���� ���������� ������� � ����3��� ���������������� ����������?�� � �$������ ���� �������� �� ������ ������������ ������ ��" ���������� ���� 32� ��� #������� &� � � ����������������� ?�� � '� ������� ����� ! ����������� ��� �� ���� � � � � � � � � � � � � � �� �� 8���������������� ?�� '� ������� ����� -���&� � #?�� ������� ���������� ��� ���$��� �� �$���������������� ������'�������" ��$������� �������� ! �� ����� ����� ��������� �������������� �?��'������������������������� ��������*��� � �� �������� �� ������� ! �� ������! �&� � #� ������ � ��� �� ����������$��� �� �$������ ����� �� ��������� ��� �� � ����� 8?�� �������� ������� ��� ��� ��� ��� �� ��� ��� ���� ������=3JJ.�J2/..K&��

    0�����������������

    '�� �������'$� �� ��� �� �������� ��� ��� ��� ����������� ��� ���� ��� ����

    ������������ ��&������! � �� � � ?� � �� � � �� �� � �� ���������� ��� �� ������ " �������� ��� ������� ���� ������ ������������� ������ �� ��&�

    YSGOL EVAN JAMES

    �0���� ��*���� ����������� �����$��������$����� ��� " ������ � ������ �� ��� (�� $�� ��������� ��� ��� ����� �� � ��� ��$������&�'$��� ���������������� ������� ���� ��� +���� ��� ����������������&� ! ���� �� � ��� *�������! �������� ! �������� �� ����������?����$�������������$��&��������5��������������" ����� ������ ��� ����� ��� ���� ��� ���������������� ��&� � ��� ��� �������� �� � ����� ������ � �� H �����

    PROSIECT DATBLYGU

    GWIRFODDOLI CYMRAEG

    ��� �����?��� ����� ���������������$������ ��� �������� � ����� � ���������� �����������������?���������6��� ��� �� ������ #������� � ��� $����� ��8� �� ������������ ��� � ��� ������������������ �� ������ $��� ������ ������?� � � ���6� � ��� $���� ��$��� �� ?���� �������� ���� � ��� �� �����?��*������ ������ � ���� �� ��� ������ ������� ����� �� ��'�����'���6��� ���� � ������� ��� * ��� ������ ��������� ��� ��� ������ $�������� ����� ������� �� �� ������ ���������� ��,��� � �� ���� ������� ������� ��� ����� $$� �� ���� ���$�������� ��� ��� ��$���������6������ � ������ ������� � ������� ���� ������ �� �������� ������������� ������ �� ������� ��� ��� �������������� �����������?�������$$����������� �������������� ������������� ,���� ��� �����&� � � ��� ! �� ���! �� ����� ��� �� � �$��� ��� �� �$� ������ ���� �� �������� ���� � ���������� � � ��������� ��� ����������� ��� ������� ���� ��� �������� �?����� ������� ��� ��� �������� ������������ �� ��� ����� � �� �������������� �� ��� ��&� � * ���� �������� ��� � >�� *�������� ���: ���������� ��� ��$������ �� ������?��������� �� � �����������������������$���� ��� +������ ! �� ������������������,�����������+������� ����������� �&��#� �������� � ������ �� ������������������ #������� � ����� �(�� ����: �� ����� '���� � ����������� �������� �� �������3/� � ������������������� � ���������� �� � ��������������&� � +�� ��� ,����� ����" �� �� � ������ �� ?�� *������ �� � �����5 � ���?������������������&����� ������ ��������������� ������ ��������� �?��$�� ��������� ��������$������ ������ � �������� �� ������� ��������� �� ����$����� ��� �������� ?����� ����&��! ������������������ ����,�� � � � �0 � � 1� � P , � � � ���� � �$����������� ��������������������4� � +� ! � � '���,������! �� �������� �� -����� ��������� �?��� ����*�����&����

    %����%���%����%���%����%���%����%��� �����

    � ���������������&�������

    7

    � ���� ���� �� ����� �� %� � ��?�� �� �����$����� ����������&��! ���� ��������& �����! �����(����� ���������5 � ������(��$�� ��� �� ������ �� � ��� ������ ����: ��������� � � ���������� ���������: ����������&���& ��- ��( ������ �����F� ��$�� ������������������ �� ��� ���������� �� ��� ���� ����� �������/ ����#� ,������! ���������������� � � ��� �� � ���&� " �� �?��$��� ������ ��� ������ �� ������ �?����������� ������� @���� ��� � ���A����������&�� ������������ �������$�����������J/==������� ������������������&����������������������������*�� �����" ������ $����� �� � �� $����?�������������� ��.3�� �����%����� ������ ��� �� $�� $� ������ ���� ����� ��� �������� ������ �� 66���

    6��. � ���� ���� �� �F� � ,E�� �� ��� �� ��������� ���: �� ���� ���� ������� �� ������ ������ �����3J������+����N � ���������" �������� � ��&� " �������� ��� ���� ��������P ,&����+� �F� � ���� -��,������ ������� %�-�� �� ��� � � ����� %�+�� ! �����$�����B�� � ��� �� ���%�� +��������� ��� ����%�! ���$�����'�� ���%�� � ��

    ������ � ������ �� %� �� �� -�������� ��� %� ��&� � ���� ����� %� -����������� H ���� � �� ����� H ������� ��� ��&����/ ������ ���� ������� ����� � ��� ��� �� �����+���������� ������� �� �� ���������" ��������� ��&�� ��.�%�����������%�

  • 00� . , �* 1) �� �� (�� $���������� � ��� � ���������������� � ��� ��� )�� ,����� ������ ��� �)�� ������ ��&� � ��� ����������������� ��� ,����� ��� ��� ������ ������ ��� ��� �� ��� � ���� ��������&�" �� �������� ����� ��� ����� $�� ���,������� �� ,�$� �� �� ��� �� �� ������� �����������,�� ��� ��������� ������+���������$�����&��& � ! ! �) * 1� ! � + �� ���� ���� ��� �� ,� �� � " ��,������� ������ ��������� � �� ���� ��� ����� ���������� ����� %� ����� �)�� ��� ����� �������� ��� ������ ��� ����6� � ����� ���� � �� � ���� � �������� � ������ ������������ ������� ��������������� ������� �� ����� ��� ��� ���� �� ������� ����� ����� ����� ��� � ����)��������� � ���� �� ����&� � ���� +������� ���������������������� ������������ ���� �������������� ��%�$����)����������� ���� ���� $�� ����� � �������� ��������������)������ ������� ������������ ,����� ���� ��� ����� ��� ������ ��$�

    ���� ���� �����&� ������ ��� : ���*���� ���� �� � ���� ��� ��� 2���� �5 �������������: ����������� ����������������� �� ����� ���� �(�� ��� $��� ����$�������� �������������� ����� $��� �� ������������ �)� D=��6�+� ������ ,������ �������� ����� ��� ���������� ������� ������%�������� �6����! ����� �� ���� � ������ � �������������� ��� : ��� *���� ����� ���)�� ������� ���� ������ ������ ��$����� �$������%������������ ����� ����)�� ���������� ��� ��� ����� ���� $�)��� �������� ���� ����� $����������� ����+���� �������� ������� ! ������&�

    ', & ! ! �/ �, & ! ! ����������������� �� �� ����� ! �������������� �������,������ �� �� �������+�$���� � �������� � ������ �&� � ����� ����� ��� �� ������ �� � ������ ������������ ��$����,���������>������ ����� � ��������� ���� ����� ������� ��&�'$� ��� �������� �� ��� ,��� �����)����������������� ������� ������ �� ���� ���&��( , �* * - � ! ��+ � / �

    ��� �� ���� ��)�� ���� �� ��������" ������� JD� '�������� ! ����� � �������� ��� ��� +�$���)�� � �����! �������� ��� ���� �����&� �$������$�� �� ���� ���������� �� �� ������ ��� �������� � ���� $�� ��� ������ ��� �� $����� ��� �������� ��� �� �� ����� ���� $����&��- � + * �� . �& �0) ! . , & �� ���� �(�� �� � '�������� ! ��������� �� ���� ��� ,$� ��,���� ���� ��: ����� ����������������������'�������� ��������� ��� $�� ��� ,������&�'������0������: ���8�: ��������� ���� �� � � � � �

  • BRODYR BACH AR Y BOCS

    CERDYN POST ����� � 0� ! � � : #� �0�0" N � � ��*0-! 5 � " � �� #� 0" +!� � � �� 5 � ��#��+� 0+" �� : �+: �+�" � #��+*0-�N !5 " &����+��������)������$������ ��������� �� ��)�� ������� ����� ��� ���� ���������� ��� ��� ����� ! �� ��O�! ������� ��� 8)�� � ����� � ���� ������ ����6����+��������)������$������ ����������� ������������������������������������ ������� ,������ �� ��� ���� ��������������� ������� ! �� ���� )� �� �� � ��)O�! �������� ����������T������� ��������&&&� ��)�������������������������%���� ���6����+����� ���� ���� ������� �� �����O�� ��� �� ������ ��� ����� �)� � ������� ��� � ���������-������: �� �����! �������� � ������� +�� 0������ ��� ��� ������6�� ���)! ������'��)�������������� ����������&����+��� ��� ���� �� �� )�� ����� ����,���O��! ������� ���8����� �*+-��� ��� ��

    ��������66��� ������� ������������������JJ�����������������! ��������! *��&�C� ��*��;�=

  • � �������%���2����������7��! �%��2�������%���2��

    ����- ��"����� ��������� ������ ��� ����)� ���� ���� � ����

    �� ������� ������ ��� ������ ������$���� �� ���������$�� W��� � ���������� �)��� �� ������ ���

    ��$������)������$����������

    ���$�������)����������$�����&��0�������$�������)�������)���$����*�)��������������������W��+��������)���������������� ������� ������ �����)���0������)���� ��� ����������� �$��)��������$����&�

    �����" �����

    �! ���� ������� �)�� '��������� �&� �&�" ������ ��� ����� ��� �� �������� �0��� ��� � �������� �� �� ����� ��

    Cyfarfod Teyrnged i'r Parch T.J.

    Davies �

    � �� $������ ��-���

  • �� ���� � � ����?�� $�� � ����: ���������&��

    ) ��* , � �1�/ 1� �'$� �� �� �� � ���� : ��� $������ ��?�� ���� ������� +���� �� ����%�%�����&��� ������� ����$����������� �������������� ���� 3CCJ� ��� � ���� ��� ���������� $� ����� ���� ������ ��� " �$�����3! � �� ! ���������� ! ����������&�� ��� � ���� ��������?�� ��� �� ����� ������������� ����������� ������ ����� �������������� ��������0����������?��N ���&��� ����� '�$���� ��?�� ��� ���� ����� ����$�������*������ ����&��� � . , �7� / ����+ . . ) , '��+����� ������5 ���������39?�@;�1A. �+ . ! ! ����� ������ ! �������� '����� ! �,���� �������� � �� ����S3.D&/=� ��������0��������� ��� N ���� ! �������� �?��*�&������ ����� .�� ����������� ��� �� �����X���������&?� � ���� �� � ���������X" ����� �� � � �� ?�� � ������?������������ ��������X-� ����: �?����� � � � � � - � � � � � � � ! � � � ��X�������&?��+� ,����� ���� ���� ����?�� ����� X� ���! � ��� ! � ��?� ��� ���� ������ : ���X-���� ����&?� � ������� �� ,�����X�� ����� " �����?� �� ������� ��� �������X+��� �����?&�X+����?�

    ���� N ��� �� ! ����� " ���� -�����! ������ ���� �?�� ,����� ������X" �� ����! ����?�������+���?&��

    � ) 00� + � � 1* , & . � . - & 0�* �� � , . �� ������%���� ��������! �� ���� ����������� �� *������� �� ������ $�� ������� �������������� �� �&��� ���� ������� ! �� �������� �� *������������ ���� �� ������ �� -� � �� ������������*������&��@'� �,��� ��� �� � ������ ���� ���������� ������� ��� ���� ! ��$� �� " ��������� ������ � �� ���� ! ��� ��� � �� ��Y����� ������ J�===� ��� �������A�� ��� � � � � � � � ��� � � ?����� �������&��� ��5 ���������K��3C3D����������� ������� (�� ����� ��� � �� ���� �� -� � ��������� � ��� ��� ������ ! �� ����� ��������� ��� �� ��,�� ! ��� ���� �� ��Y� �� ������� ���� ��� ��� ����������$���������������&����+� ������ �� ����� �� ��� ���� � ����� ��$����������� ����*����������%����� �������������������� �?� ��������������������������������,�?�������&���( , ) �. �� . ��/ / 1( �1�( & * � - �� �1�- . 1/ ����� ��� ! ����� � �������� *������ ����� �������$����� $��! �����������

    ���� � ���� *������ +������� �������&��" � � � � � � � � � � � � �� � � � ������$������ � ���� ��$����� ��� ����� �������� ��� ������ ���� ��������������$��������������� ��� � �

    � �$��� ��� ������&����� �� ������������������ ����������������������������� ��� ��� �����,$�$��?������ ��

    � � ������������� � �������� ���������&������������������ �?�� ��� ��������� �������� �������?��������� �� ��������������� � ������� 5 � ���&� � ��?��� $�� ������������ ��� ����� �������� ����� ������ �� ������� ������ ��! ����&���- � + * �� . �& �0) ! . , & �������������������� �����������������������+������ ����%�%���������! �����������*�������*�����������$������ ��� 0��� ��� " �� �� -������ �������*�������������� � ���J&�

    ���������������������#���������������������#���������������������#���������������������# ����

    ��� # ���� ����������� # ���� ����������� # ���� ����������� # ���� �������� �

    � ������������) � ��&�� *+��

    12

    � �������� �� �� B�

  • � �� �� ��� ���� ������ �� ,����� �� ����X� �� �?�� : ��� ��� �?�� ����?� ������ ������ �����������������&���" ������� " ������ 0����� �?�������� �� ��� �?�� ,����&� 0�� $�� ��� ������������������������������ ���� �� ����� ����� ����� � ���� ������ ������ �?��$��������� �����&��� � . , �'- �1*� �'1� � '�����+�����������5 ���������3C���� �� "���! � ������ �� ������� � �� �� ��� : �� -��� ���

  • ( , 1. 0) ! ! ) * , & . ������ �� ����$��������$���$���� �- � ����� �� ������� ��� ��� ����� �������� �������$���������������� ��?�� �� ����� ��� ���� ���� ������ ��$��� ������� ������ ����� 0�M�&��0������� �� ����� �� ���� $�� �� �� ����������������� ���������� �����0��������������� ��� #������� &� � ���� ������� ��� ��������� ��� ���� �� ������� ��� ������� ��� � ������$���������� ��� ��� ����� ��� ���������� � �� ��� ����� �� ��� ������ �����&��" ���������$��0������������������,��,$�� �������� ������&��� �������������*��� � �� ���������� ������� ! �� ����� ������! ���� ���� �� �

  • ! & '( , & . ��� ��� ����� ��� ��� $� ����� ��� �� �?��*������ ��� ��� $� ����� ��� �� ,������������� �� ��� ����&� 5 �� ������ ��������� Z� ��G� ��� ������� ! �� ����� $$���&� � 5 �� ������ ��� ��$�� ����� �����G� ������� ��������� ������������� �Z� ��� � �� ���� � ��� ���,� �� ���� ��� ��-������&� � " �� ��� �� �� ������ ��� ����$����� ����� $$� � ������ Z� ���������� ��� : ���������� ����� ! ����� ������ �� �� � 33�� � ��� ���&� � " ������ �� ������ �33�� ����5 �������������� $�����������-�������� �$$&��" ������ ������� �� � 33�� � ��� � �������� ��� ��'���� ����� ����� *�������&� � " �����#��� ��� �� � �� ��� �� � 3

  • Ffurfiwyd mudiad yr Iforiaid yn y 1830’au gyda’r bwriad i godi parch tuag at yr iaith Gymraeg a fu o dan orthrwm y saeson. Bu’r Cymdeithas yn cwrdd yn nhafarn Arwydd y Glowyr ar Heol y Mynydd. Daeth Charles Prichard i fyw i Bentyrch o Aberdar yn 1828 yn bum mlwydd oedd. Fe aeth yn athro yn Llanilltud Faerdref pan yn u ga i n ml w y d d o ed d ga n ddychwelyd yn Brifathro Ysgol Pentyrch erbyn diwedd 1840’au. Roedd yn ddylanwad mawr ar y pentref gan ddod yn aelod o’r heddlu rhan amser, yn ddiacon yng nghapel Penuel ac yn asiant yswiriant. Roedd yn gerddor ac yn ganwr o fri a bu’r Dr Elwyn Hughes yn ffodus i ddarganfod un o’i gerddi i’r postman lleol:�

    ���������������������������������������������������������������������������������������������������� ������� ���������������������������� ������� �������� ������!�����������������"��������������������� ���

    Cymeriadau Pentyrch

    Rhoi ar gof a chadw rhai o’r hanesion am gymeriadau y 19eg ganrif oedd bwriad Don ac Arthur Llywelyn wrth baratoi eu llyfryn diweddaraf yn y gyfres ‘The Garth Domain’ a gyhoeddir gan Gymdeithas Hanes Lleol Pentyrch a’r Cylch. Ac yn wir mae’r llyfr yn gorlifo gyda disgrifiadau lliwgar o fywyd yr ardal. Ac er mai yn Saesneg yr ysgrifennwyd y llyfr mae’n amlwg mae’r iaith Gymraeg oedd iaith yr ardal hyd at ddechrau’r 20fed ganrif. Roedd hela yn boblogaidd iawn yn yr ardal ac yn ogystal â’r ddawn arbennig o ganu y corn hela roedd rhai yn crwydro’r tafarndai a’r tai bonedd yn canu y caneuon hela. Roedd Bili Hari yn un o’r canwyr corn hela gorau ond wrth iddo fynd i oedran a’i lais yn methu fe ddaeth yr ateb yma i gais i ganu unwaith eto -

    “Fy ngwallt sydd yn gwynnu Fy nghof sydd yn gwanychu Llawer ergyd dan fy mron Fy muddiau bron terfynu”

    Yn ogystal â’r capeli a’r eglwys oedd yn rhan allweddol o fywyd y pentref fe fu nifer o gymdeithasau a mudiadau gweithwyr. Yn eu plith roedd Yr Odyddion gyda’i pencadlys yn y King’s Arms, eu bwriad oedd cynorthwyo aelodau ar gyfnod damweiniau, afiechyd neu angladd. Roedd eu harfbais yn dangos eu nod - Llygaid i weled, Llaw i gyfrannu, Calon i deimlo.

    16

    Gwyl Iforiaid 1851 ‘Cynhaliwyd Gwyl Iforiaid Gwenynen, Pentyrch ar yr 21ain o Fehefin, yn Arwydd y Glowyr; yn nhy ein brawd Thomas Llywelyn. Am 10 o’r gloch cyfarfuasom yn ystafell y Gyfrinfa, a daeth amryw i ymweled a ni o wahanol Gyfrinfaoedd trwy’r Adran, ac aethom yn orymdaith lluosog i Eglwys y Plwyf, lle cawsom bregeth ragorol gan ein hanwyl frawd Mr Thomas; (yr hwn sydd Iforiad Trwyadl). Wedi dychwelyd, cawsom giniaw o’r darpariad goreu gan Mrs Llewellyn. Gwedi symud y llieiniau, galwyd ar ein Parch frawd H.G. Thomas i’r gadair a’r brawd D. Thomas o Bontypridd, i’r is-gadair, ac yna agorodd y Llywydd y Cyfarfod trwy araeth gadarn, a synwyrawl dros ben, nes creu ysbryd aiddgar a gwir Iforaidd ym mhawb oedd yno. Enynodd yr hen fflam wladgarol. Yn nesaf galwyd ar y Rag-lywydd, a chafwyd ganddo araeth ardderchog, ar natur Iforiaeth. A chafwyd gan fwy na allaf enwi, Areithiau, Caniadau ac Englynion; Côr Pentyrch ddaeth yn ei lawn donau, i ganu eu cerddi swynawl, nes llenwi pob calon ag hyfrydwch. Felly mae’r wenynen yn mynd yn mlaen mewn cariad, rhifedi a chyfoeth, nes mae y cwch gwedi ei lenwi o fel:-

    Am hyn cyn iddi fynd yn hwyr O gwyr mi wneuthum gaban; A deued gauaf pan y del, Mae’n llawn o fel y rwan.

    Y deryn du pig felan, a aed di drostoi am dal Oddi yma i Graig Gwilym a disgyn ar y wal? A gweud wrth Mari Israel am beidio bod mor ffol A charu mab y ffeirad a gadael Dic ar ôl!

    Ganwyd Richard Llywelyn (Dic Soar), tadcu Don ac Arthur Llywelyn, yn 1862, mab i John Llywellyn, Siôn y Soar. Roedd Richard yn uniaith Gymraeg ac yn hoff iawn o geffylau gan weithio ar y tir ac yn y pyllau glo. Chwaraeodd rygbi i Bentyrch yn eu tymor cyntaf oherwydd ei gyflymder ar y cae fe’i galwyd yn ‘Sgwarnog’. Ond doedd e ddim mor gyflym gyda’r merched:

    � ��������������

    & ��- ��& �������������� ���* �����"�������

  • ������� �� $������ �� ���� ��� �������� ���� ��� +� *�� �� � �� ����� � ������ ��� ��� ���� ��� ! ���� � �����&�� �����)�� ���� � ��� $����� ������������������������ ������ �������5 ������'���������� ���������� ����6�

    � ���������������! ������������� ���������������)��������� ��������������� ���������� ��������� ����� ������� ������ ����� ������ ������������$��������� ���" �������������������� ��� ��� ����� ��� ��� ��� ���������������#������� ���������������! �������� ��)����� ���������� ���������� ������� ����������������! ������ �� ����� ���" �����������+���������)��� ������� ����� �������������������� ��������: ��������$�������� ���������� ���� ��� ,�� $� ��� $����� ��� �)����� ��������� ����� ��� ����������,������ �W�� ��� �������$�������! �� ����+������ ��������������-����� ��� ������ ������)���,������������*�������� ���� �� ��#������&��� ������ ��������������������������" ���)��� ��������������� ��������������" ������������ ��������$��� �� ����������� �������)��� ������� ����0������ ������ ��������� ���5 ����������� ������������0������������ ������� ��������� ���+�������������)�����,���������� ���������,���)��� ������ ������ �'���������� �������� �� ������ ������������������������� ��� �������� ���" ������������ ���������� ������ � ���� �� ���5 ���� �����" ���� �$��������" ����������� ��)����������)��� �6�

    � � ������� ��������������������� �������� ��� �� �( ���� ! �� �����. ���� D� ��� ���� �� '���� ��������/ � ���� 0�����2� ������ ��������� ���! ���* ��� ����;8E�8;�DE;@9@��

    ����- ���+ �������������

    �����

    . ����������������! ���������>E;;�

    ���� �$� � ������ �� ��� ����� ����������������� ����� � ��� �� ��� ��� ������������ �� ������ ���� : ���,���

    ��$&� *�?�� ���� ��� �� $�� ���� � �������� N ����&� � � � ������ � �������� $����� $�?�� ���� � ������� ��� ���� ��� ��� ���� $������&� 0�� ���������������� �� ��� ��� � �� �� �� ���,���

    ��$� ���� �� � ��� ���� ������ &� *���� ���� ��� �?� � ����$� ���� �� ���������� � ������� �� ��� ��� � �� �� ���� ������%����������������$&�

    ��������� ��������� �� �������������������

    � ��������( ����

    ���� 0��� " ������ ��� P ����� ��������� �������� ��� ����&� 0��

    ���� ���� �P �� ��� ������� ��� ���������$�����������,�������� ���� ��������� � �� � ,��� ��� �������� ��� ���� ��������� �P �� ��� ����?�� �����

    ?����������P ����� ��������������&����� ��� *�������� ! ����������$�� ���������������: ���,�����$&������������������� ����������$$������ ?�� ��� ��� �� ������ � ���� ���������� �� �������� ����?�� " ����� ���

    ��� �� � ������ �?�� ���� ������ �� �����������(�����(�6�

    '�����'��������������� ���

    �$����������������������*���������� E��������?���� ���� ����������������������&�1� ��?��,������� �������� ���?�����������64�

    17

  • ! �� ����&�7� ��� ��������� ��! ����� ������������� ��� ���������� ��� ���� ������������ ���� ������������$$�� �������� �� �$� ������ ��� �� � � �$� ����� ���� ���%������������������������������� � �������� ��� ���������� ������� ��$���7�� �����&����A'����� ��� 8� ���� ������� %� � ��?����� ����� �������� � ���� ��������&�� ��� �%������� ��� �������� ��� ���������� ��� ���$����� ������� �� $��� ���������� �������&� " ���� ����� �)����������� �%������� ��������� ���� �S3=� $���� �� ������ �� ������ ��� ��� ��" N &7����'� ���������� � �� � ������ ������$��� �%������� ���� ��� ����� ���������� ��� ������ ����� �� � �G��������� ��� �� ������ ��� ������ ��������� ,������ ���� ���� ����� ������� ��! �� ����)���� ����������������� ����)���������������� �$�����&����� �������� �������� �� 0%*������ ����� � ������ " ��$����� ! �� ��� ��! ������ " ��$����� ���$������0� �,&� � ��)�� ����� � �������! �� �������� �� �$������ ! �� ���� � ������" ��$�����! �� ��&����" ����� $�������� ��)�� ��� ������ ��������������������������������;��������������� ������� 0%���������' �T���� � �������� � � ������" ��$����� ! �� ���� ! ������� I 0" ����������� 0������� '���,����� ! *.K�/+�����,���;�=3JJ.�2J/2

  • TREM YN ÔL AR DDOSBARTH '94

    �������� ���� ��� ��� �� ����� ��,��������� ?�� ���������� �� ��������� ����� � � ��� ���������� ��� ������ ���� ������� �� +���� ������ ��������� �������� )�� �����$���� � ���� ������������� ��� ����� �� �������� ��� �����������������,��������)�����������

    �" ��$�����)CJ&�������������������� ����$� ����� ��� �� ,������������� � �� �� ���� �� $�������������� �� ���� �� ����� ��� ������ �� �)�����%������$���� �� � �������� �������������� � � 0������� ! ����������3CCK�� �� ! ���������� ! �����������! �� ��&�������� �� �������� ������� �������$� ����� ��� � : : � -� 0�������� ��� ��� ���������� ���� ����� ����� ��� ����� �� ������ �� �&����� � ��� ���� ��� �� � ��� ��������

    )�� �����$����� ��� � � ������ � ��������� �� ����� ��� ������� 8)��,���������� �$$�� �����$��������

    )��,������ �����������������&����� ��)�� �������� ������ ��� ������������)�������$����%������� ������������: ���� ��������������� ������������� � $���������� �����&� +� ����������� � ����� � ��� �� ���� 8�#!� " ������$����������$���� ����� �� � ������ ��� ��� �� )�� ������� )����$����� �� $����� ��� �� ����� ,������&�� � �� � � � 0" � � � $ � � �� � � ��� $������ ���� ��� � ��)�� ������� �������� �� � �� ������ � ��������� �)��

    $������� �� � ��� ������� ��� ���&�! �� �� ���� ����� ��� �� � �N : � ��H 0��+� %� ���� �� ���� ��� � �� �������������%��� ����&�� ��)����������������� ��� $���� �� � ������� ��� ������� ��� �� ��� ����� %� � �N : � ������� ��$����� �������$� �������� �� ����������� ��� �������� ��)�������������$��H 0��+������ �������������� ����� �)����� ���� ���������� �� ���������� ����&����+��������������������� ������ �����)�� " � " +�� : � �5 : 0-� �� ���� ���$�������� ��$����� ��� ���� �� �3CCJ&���� ���������������������� �������������$������������������������ �������� ��������� '������� ���+���� �� ! �� ��� �)� � $������� ���� �������� +���� ������ � ��� ������ �� ��$��� ������ &� � ��)����� ������� ������$�$��� ��������

    19

    ! ��"�����EF�$�� ����������������������'F� �

    ���� ������$���� � �� �� �� ���������������� ��� ��� �(�� �� � �������������� ��� ����������� ��� ����������� ������������������&����-� � � �� : #� � ��)�� ����� ��� ����������������������� �)�����������)������ ������ � ���� �)�� ��� �� �������������� '�������� ��������&�� ��?�� ��� �� ��� �(�� �� � �� ,� ������� ����� �������� ��� �� $��������� �)��$�����������������(���������� ������

    � ��� ��&� �� ��� �� ����$������� �����)�� ������)�� ��������� ��� ��� �������,�� ����� �)� � ������� �)�� ������ ���$���������