lỜi nÓi ĐẦu -...

NHÓM 3 – LỚP 1618MAEC0111

1

LỜI NÓI ĐẦU

Ngày nay với sự tiến bộ của khoa học kĩ thuật, thế giới đã có không ít bước

nhảy vọt về nhiều mặt, đưa văn minh nhân loại ngày càng trở nên tân tiến. Trong

những năm gần đây, cùng với sự đi lên của toàn cầu, nước ta cũng đạt được những

thành tựu nhất định về khoa học kĩ thuật ở các ngành như du lịch, dịch vụ, xuất

khẩu,…Nhưng bên cạnh những thành tựu đó, chúng ta cũng có rất nhiều vấn đề

cần được quan tâm và có những hành động để giảm thiểu tối đa như tệ nạn xã hội,

thất nghiệp, lạm phát,…Có quá nhiều vấn nạn trong xã hội ngày nay cần được giải

quyết nhưng có lẽ vấn đề gây nhức nhối và được quan tâm hàng đầu hiện nay

chính là thất nghiệp.

Thất nghiệp – một trong những vấn đề kinh niên của nền kinh tế. Bất kì quốc

gia nào dù phát triển đến đâu cũng vẫn tồn tại thất nghiệp, chỉ là vấn đề thất nghiệp

ở mức thấp hay cao mà thôi. Nền kinh tế Việt Nam trong những năm gần đây gặp

không ít khó khăn và chịu tác động của nền kinh tế toàn cầu đã khiến tỉ lệ thất

nghiệp ở nước ta ngày càng gia tăng. Thất nghiệp dẫn đến nhiều vấn đề cho xã hội

như : gia tăng tệ nạn xã hội, sự phân biệt giàu nghèo, sụt giảm nền kinh tế,…Tuy

Việt Nam đã có những bước chuyển biến đáng kể trong nền kinh tế nhưng vấn

đề giải quyết và tạo việc làm cho người lao động vẫn đang còn là vấn đề nan giải

của xã hội hiện nay.

Với đề tài “Phân tích tình hình thất nghiệp của Việt Nam trong 5 năm gần

đây và các biện pháp mà chính phủ sử dụng để giảm thiểu thất nghiệp” nhóm 3 hi

vọng có thể tìm hiểu sâu hơn về vấn đề thất nghiệp cũng như các biện pháp giảm

thiểu thất nghiệp của nước ta để có những kiến thức và hiểu biết chính xác nhất

cho vấn đề này.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu : Tình hình thất nghiệp ở Việt Nam trong

5 năm gần đây (2011 – 2015)


2

Phương pháp nghiên cứu : thu thập số liệu, tổng hợp, phân tích và đánh giá.

Nhóm 3 chúng em xin chân thành cảm ơn cô Ngô Hải Thanh – Giảng viên

học phần Kinh Tế Vĩ Mô I đã tận tình hướng dẫn chúng em trong suốt quá trình

học tập, tìm hiểu, thảo luận và xây dựng đề tài. Chúng em mong rằng có thể nhận

được những nhận xét, đánh giá của cô sau khi trình bày đề tài thảo luận để đề tài

của chúng em được hoàn thiện hơn.

Bài thảo luận gồm 4 nội dung chính :

Phần I : Cơ Sở Lý Luận

Phần II : Thực Trạng Thất Nghiệp Ở Việt Nam Trong 5 Năm Gần Đây

(2011 – 2015)

Phần III : Biện Pháp Chính Phủ Việt Nam Sử Dụng Để Giảm Thiểu Thất

Nghiệp

Phần IV : Kết Luận

Danh mục tài liệu tham khảo :

Giáo trình Kinh Tế Học Vĩ Mô I

www.chinhphu.vn

www.tailieu.vn

www.123doc.org

www.gso.gov.vn (Website của Tổng cục Thống Kê)

www.dantri.com.vn

http://www.chinhphu.vn/

http://www.tailieu.vn/

http://www.123doc.org/

http://www.gso.gov.vn/

http://www.dantri.com.vn/


3

PHẦN I : CƠ SỞ LÝ LUẬN

I. Khái niệm, phân loại thất nghiệp

1. Thế nào là thất nghiệp và tỉ lệ thất nghiệp

- Lực lượng lao động xã hội là một bộ phận của dân số bao gồm những người

trong độ tuổi lao động có khả năng lao động, có nhu cầu lao động (và những

người ngoài độ tuổi nhưng trên thực tế có tham gia lao động).

- Thất nghiệp là những người trong lực lượng lao động xã hội không có việc

làm và đang tích cực tìm kiếm việc làm.

- Tỷ lệ thất nghiệp là % số người thất nghiệp so với tổng số người trong lực

lượng lao động.

Công thức tính : U% = 𝑆ố 𝑛𝑔ườ𝑖 𝑡ℎấ𝑡 𝑛𝑔ℎ𝑖ệ𝑝

LLLĐXH

Trong đó : Lực lượng lao động xã hội (LLLĐXH) = Số người có việc làm +

Số người thất nghiệp

2. Phân loại thất nghiệp

Thất nghiệp là một hiện tượng phức tạp cần được phân loại để hiểu rõ về nó.

Có thể chia thành các loại như sau :

2.1. Phân theo loại hình thất nghiệp

- Thất nghiệp chia theo giới tính (nam – nữ)

- Thất nghiệp chia theo lứa tuổi (tuổi – nghề)

- Thất nghiệp chia theo vùng lãnh thổ (thành thị, nông thôn,…)

- Thất nghiệp chia theo dân tộc, chủng tộc

2.2. Phân theo lý do thất nghiệp

- Bỏ việc : Là những người tự ý xin thôi việc vì những lí do khác nhau như

lương thấp, không hợp nghề,…

- Mất việc : Là những người bị các đơn vị sản xuất kinh doanh cho thôi việc

vì một lý do nào đó.


4

- Nhập mới : Là những người lần đầu tiên bổ sung vào lực lượng lao động,

nhưng chưa tìm được việc làm, đang tích cực tìm kiếm việc làm.

- Tái nhập : Là những người đã rời khỏi lực lượng lao động nay muốn quay

trở lại làm việc nhưng chưa tìm được việc làm.

2.3. Phân theo nguồn gốc thất nghiệp

- Thất nghiệp tạm thời : Xảy ra khi có một số người lao động đang trong thời

gian tìm kiếm việc làm hoặc tìm kiếm công việc khác tốt hơn, phù hợp với

nhu cầu riêng của mình.

- Thất nghiệp cơ cấu : Xảy ra do sự không ăn khớp giữa cơ cấu của cung và

cầu lao động về kỹ năng, nghành nghề, địa điểm,…

Hai loại thất nghiệp trên chỉ xảy ra ở một bộ phận thị trường lao động.

- Thất nghiệp chu kỳ (thất nghiệp do thiếu cầu) : Xảy ra khi mức cầu chung về

lao động giảm. Nguyên nhân chính là do sự suy giảm tổng cầu trong nền

kinh tế và gắn với thời kỳ suy thoái của chu kỳ kinh tế. Thất nghiệp này xảy

ra trên toàn bộ thị trường lao động.

- Thất nghiệp do yếu tố ngoài thị trường : Xảy ra khi tiền lương được ấn định

cao hơn mức lương cân bằng thực tế của thị trường lao động. Loại thất

nghiệp này do các yếu tố chính trị - xã hội tác động.

2.4. Theo phân tích hiện đại về thất nghiệp

- Thất nghiệp tự nguyện : Chỉ những người “tự nguyện” không muốn làm việc

do việc làm và mức lương chưa phù hợp với mong muốn.

- Thất nghiệp không tự nguyện : Chỉ những người muốn đi làm ở mức lương

hiện hành nhưng không được thuê.

- Thất nghiệp tự nhiên : Là mức thất nghiệp khi thị trường lao động ở trạng

thái cân bằng. Tại đó, mức tiền lương và giá cả là hợp lý, các thị trường đều

đạt cân bằng dài hạn.

Mô tả các loại thất nghiệp


5

- Tại mức lương W*/P : AB là thất nghiệp chu kỳ (không tự nguyện), CD là

thất nghiệp tự nguyện (tự nguyện)

- Tại mức lượng W1/P : DE là thất nghiệp chu kỳ (không tự nguyện), EF là

thất nghiệp theo lý thuyết cổ điển, FG là thất nghiệp tự nhiên, EG = EF + FG

là thất nghiệp tự nguyện

Thất nghiệp tự nhiên luôn là thất nghiệp tự nguyện, nhưng thất nghiệp tự

nguyện chưa chắc là thất nghiệp tự nhiên.

3. Nguyên nhân của thất nghiệp

Người lao động cần có thời gian để tìm được việc làm phù hợp nhất đối với

họ.

- Do sự thay đổi nhu cầu lao động giữa các doanh nghiệp.

- Do sự thay đổi nhu cầu làm việc của người lao động

- Luôn có những người mới tham gia hoặc tái nhập vào lực lượng lao động.

Sự vượt quá của cung so với cầu lao động.

- Do Luật tiền lương tối thiểu, tác động của các tổ chức công đoàn.

- Do cơ cấu kinh tế thay đổi.

- Do tính chu kỳ của nền kinh tế.

4. Tác động của thất nghiệp


6

Góc độ kinh tế :

- Nền kinh tế hoạt động kém hiệu quả.

- Cá nhân và gia đình người thất ngiệp chịu nhiều thiệt thòi từ việc mất nguồn

thu nhập, kỹ năng xói mòn, tâm lý không tốt.

- Mối quan hệ giữa thay đổi về sản lượng thất nghiệp đã được Arthur Okun

phát hiện, được gọi là quy luật Okun. Quy luật Okun phản ánh rằng : Khi

GDP giảm 2% so với GDP tiềm năng thì mức thất nghiệp tăng 1%. Như vậy

là nếu GDP ban đầu là 100% tiềm năng và giảm xuống còn 98% tiềm năng

đó, thì mức thất nghiệp sẽ tăng từ 6% lên 7%.

Quy luật Okun thể hiện mối quan hệ giữa sản lượng tiềm năng (Y*), sản

lượng thực tế (Y) với tỉ lệ thất nghiệp tự nhiên (Un) và tỉ lệ thất nghiệp thực

tế (Ut).

Ut = Un + x

Góc độ xã hội :

- Dễ nảy sinh ra nhiều tệ nạn xã hội.

- Chính phủ phải chi nhiều tiền trợ cấp thất nghiệp.

Góc độ chính trị :

- Người lao động giảm lòng tin đối với chính sách của chính phủ.

5. Biện pháp giảm thiểu tỷ lệ thất nghiệp

Đối với thất nghiệp tự nhiên :

- Tăng cường hoạt động của dịch vụ giới thiệu việc làm.

- Tăng cường đào tạo và đào tạo lại các nguồn lực.

- Cắt giảm trợ cấp thất nghiệp.

- Tạo thuận lợi cho di cư lao động.

Đối với thất nghiệp tự nguyện :


7

- Tạo ra công ăn việc làm và mức lương tốt hơn tại mọi mức tiền lương thu

hút đề thu hút lao động hơn.

- Tổ chức các chương trình dạy nghề và tổ chức tốt các thị trường lao động.

Đối với thất nghiệp chu kỳ :

- Áp dụng các chính sách tài khóa, tiền tệ để làm gia tăng tổng cầu nhằm kích

thích các doanh nghiệp mở rộng quy mô sản xuất, thu hút được nhiều lao

động hơn.

II. Mối quan hệ giữa lạm phát và thất nghiệp

1. Mối quan hệ trong ngắn hạn

Đường Phillips ngắn hạn và mô hình AD – AS

Sự dịch chuyển của đường Phillips trong ngắn hạn

Đường Phillips ngắn hạn dịch chuyển khi đường tổng cung ngắn hạn dịch chuyển.


8

- SRAS dịch chuyển sang trái thì SRPC dịch chuyển sang phải (sự đánh đổi ít

thuận lợi hơn)

- SRAS dịch chuyển sang phải thì SRPC dịch chuyển sang trái (sự đánh đổi

thuận lợi hơn)

Lạm phát kì vọng và đường Phillips ngắn hạn

Tại mỗi đường Phillips ngắn hạn thì đường Phillips sẽ không bị dịch chuyển (π

không thay đổi – lạm phát thực tế bằng lạm phát kì vọng) nếu nền kinh tế ở mức

thất nghiệp tự nhiên. Vì thế người ta còn gọi tỉ lệ thất nghiệp tự nhiên là NAIRU

(non-accelerating inflation rate of unemployment) : mức thất nghiệp không làm gia

tăng lạm phát.

2. Mối quan hệ trong dài hạn


9

Đường Phillips trong dài hạn và mô hình AD – AS

Trong đó : Y* : Mức sản lượng tiềm năng

U* : Tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên

Kết luận về mối quan hệ giữa lạm phát và thất nghiệp trong mô hình đường

Phillips :

Trong ngắn hạn, nền kinh tế vận động theo các đường PC. Có sự đánh đổi

tạm thời giữa lạm phát và thất nghiệp trong thời gian nền kinh tế tự điều

chỉnh bởi các cơn sốt cầu, không có sự đánh đổi giữa lạm phát và thất

nghiệp bởi các cơn sốt cung.

Trong dài hạn, không tồn tại mối quan hệ giữa lạm phát và thất nghiệp.


10

PHẦN II : THỰC TRẠNG THẤT NGHIỆP Ở VIỆT

NAM TRONG 5 NĂM GẦN ĐÂY

(2011 – 2015)

Thất nghiệp là một trong bốn yếu tố quan trọng nhất của một quốc gia (tăng

trưởng cao, lạm phát thấp, thất nghiệp ít và cán cân thanh toán có số dư). Giảm

thiểu thất nghiệp, duy trì ổn định và phát triển kinh tế đó cũng là một trong những

mục tiêu kinh tế mà chính phủ nước ta đề ra. Trong năm năm gần đây, tốc độ tăng

trưởng kinh tế của Việt Nam luôn giữ ở mức khá cao và ổn định : Tổng sản phẩm

trong nước (GDP) 6 tháng đầu năm 2015 ước tính tăng 6,28% (so với cùng kỳ năm

2014 là 5,22% và năm 2013 là 4,90%). Từ điều đó đã củng cố địa vị của Việt Nam

là một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất khu vực Châu Á – Thái

Bình Dương. Tuy nhiên, bên cạnh sự phục hồi và phát triển kinh tế thì Việt Nam

cũng gặp không ít khó khăn, đặc biệt là vấn đề thất nghiệp và giải quyết việc làm.

Theo Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Vũ Luận : “Mặc dù trong giai đoạn

2010-2014, số lao động có trình độ ĐH, CĐ có việc làm tăng nhưng người thất

nghiệp cũng tăng cao hơn so với số tốt nghiệp và số có việc làm. Trong khi người

có việc làm chỉ tăng 38% thì người thất nghiệp tăng gấp đôi trong nhóm lao động

này”. Thật vậy, mặc dù tỷ lệ thất nghiệp của nước ta qua các năm có nhiều biến

động, tuy nhiên có giảm thì cũng chỉ giảm ít và hiện nay lại đang có xu hướng tăng

trở lại (Tỷ lệ thất nghiệp năm 2012 là 1,8%, giảm 0,5% so với năm 2011. Năm

2013, 2014, 2015 có tỷ lệ thất nghiệp lần lượt là 2,77%, 2,08%, 2,31% - đều tăng

lên rất nhiều so với năm 2012). Qua phân tích từ nhiều khía cạnh đã cho thấy

nguyên nhân khiến tỷ lệ thất nghiệp tăng cao chủ yếu do nguồn lao động chưa đảm

bảo về chất lượng và tình trạng mất cân đối cung – cầu lao động cục bộ vẫn thường


11

xuyên xảy ra làm cho tỷ lệ thất nghiệp gia tăng, gây sức ép cho vấn đề giải quyết

việc làm.

Năm 2011 2012 2013 2014 2015

Tỷ lệ thất nghiệp

(%)

2,27

1,8

2,77

2,08

2,31

Tỷ lệ thiếu việc

làm (%)

3,96

2,74

2,75

2,35

1,82

Bảng thống kê tỷ lệ thất nghiệp và tỷ lệ thiếu việc làm từ năm 2011 đến năm 2015

Sau đây là những phân tích chi tiết về thực trạng thất nghiệp ở Việt Nam

trong những năm từ 2011 đến 2015.

I. Thực trạng thất nghiệp ở Việt Nam năm 2011

Tỷ lệ thất nghiệp năm 2011 đã giảm xuống 2,27%, từ mức 2,88% năm 2010,

thấp nhất trong 4 năm gần đây.

Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên năm 2011 là 51,39 triệu người, tăng

1,97% so với năm 2010. Lực lượng lao động trong độ tuổi lao động là 46,48 triệu

người, tăng 0,12%.

Tỷ trọng lao động khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản giảm từ 48,7% năm

2010 xuống 48% năm 2011. Tỷ trọng lao động khu vực công nghiệp và xây dựng

tăng từ 21,7% lên 22,4%, khu vực dịch vụ duy trì ở mức 29,6%.

Tỷ lệ thất nghiệp của lao động trong độ tuổi năm 2011 là 2,27%. Trong đó

khu vực thành thị là 3,6%, khu vực nông thôn là 1,71% (năm 2010 các tỷ lệ tương

ứng là: 2,88%, 4,29%, 2,30%).

Tỷ lệ thiếu việc làm của lao động trong độ tuổi năm 2011 là 2,96%, trong đó

khu vực thành thị là 1,82%, khu vực nông thôn là 3,96% (Năm 2010 các tỷ lệ

tương ứng là: 3,57%; 1,82%; 4,26%).

Nhìn chung tỷ lệ thất nghiệp của Việt Nam trong năm 2011 có xu hướng

giảm nhưng giảm không nhiều.

Nguyên nhân


12

- Mức lạm phát tăng cao (18,6%). Để kiềm chế lạm phát, chính phủ đã siết

chặt nguồn thu tín dụng, khiến các doanh nghiệp vừa và nhỏ càng gặp khó

khăn trong việc kiếm vốn đầu tư.

- Bị ảnh hưởng bởi suy giảm kinh tế toàn cầu (do kinh tế Việt Nam vẫn phụ

thuộc rất nhiều vào đầu tư ngoại quốc và xuất khẩu). Danh sách các doanh

nghiệp phải giải thể, ngưng hoạt động, thu hẹp sản xuất ngày càng nhiều dẫn

đến tình trạng thất nghiệp tăng.

- Việc thắt chặt quá đà của NQ 11 khiến hệ thống ngân hàng gặp vấn đề thanh

khoản đã đẩy mức lãi suất nên rất cao, vượt ngưỡng chịu đựng của nền kinh

tế thực, gây ảnh hưởng bất lợi đến sản xuất của các doanh nghiệp và dẫn đến

nhiều doanh nghiệp phải đóng cửa.

- Lao động Việt Nam chưa có trình độ chuyên môn cao, thiếu năng động, sáng

tạo khi làm việc.

Biểu đồ so sánh tỉ lệ thất nghiệp năm 2011 với năm 2008, 2009,

2010

II. Thực trạng thất nghiệp ở Việt Nam năm 2012

Theo số liệu Tổng cục thống kê vừa công bố ngày 24/12 : Năm 2012, tỷ lệ

thất nghiệp của lao động trong độ tuổi là 1,99%, giảm so với mức 2,27% năm

2011. Trong đó, tỷ lệ thất nghiệp của lao động trong độ tuổi tại khu vực thành thị là


13

3,25%, khu vực nông thôn là 1,42% (Năm 2011 các tỷ lệ tương ứng là: 2,22%;

3,60%; 1,60%). Tỷ lệ thiếu việc làm của lao động trong độ tuổi năm 2012 là 2,8%,

trong đó khu vực thành thị là 1,58%, khu vực nông thôn là 3,35% (Năm 2011 các

tỷ lệ tương ứng là: 2,96%; 1,58%; 3,56%).Tổng cục Thống kê cho hay, mặc dù tỷ

lệ thất nghiệp và tỷ lệ thiếu việc làm năm 2012 giảm nhẹ so với các tỷ lệ tương ứng

của năm 2011 nhưng tỷ lệ lao động phi chính thức năm 2012 tăng so với một số

năm trước, từ 34,6% năm 2010 tăng lên 35,8% năm 2011 và 36,6% năm 2012. Tỷ

lệ thất nghiệp ở nữ là 2,36% cao hơn so với tỷ lệ 1,71% ở nam. Đứng đầu cả nước

về tỷ lệ thất nghiệp năm 2012 là Thành phố Hồ Chí Minh với 3,92% và thấp nhất

là vùng trung du và miền núi phía Bắc với 0,77%.

Qua đó ta thấy mức sống của người dân còn thấp, hệ thống an sinh xã hội

chưa phát triển mạnh nên người lao động không chịu cảnh thất nghiệp kéo dài mà

chấp nhận làm những công việc không ổn định với mức thu nhập thấp và bấp bênh.

Nguyên nhân

- Nền kinh tế không tạo đủ việc làm cho cả lao động mới gia nhập thị trường

và lao động thất nghiệp cũ.

III. Thực trạng thất nghiệp ở Việt Nam năm 2013

Theo số liệu thống kê mới nhất, tính đến năm 2013, tại Việt Nam có 1,3

triệu người thất nghiệp. Số người thất nghiệp tăng thêm 70.000 so với cùng kì năm

2012. Tỉ lệ thất nghiệp ở thành thị cao hơn ở nông thôn (3.67% so với 1.56%).

Thống kê từ các trung tâm giới thiệu việc làm tính đến ngày 20/9/2013, bình quân

mỗi tháng có hơn 114.000 người đăng ký thất nghiệp. Riêng năm 2013, số người

đăng ký thất nghiệp đã tương đương hơn 93% của cả năm 2010, bằng 68.4% của

cả năm 2011 và gần bằng 53% năm 2012.

Trước đó, năm 2012 tỷ lệ thất nghiệp chỉ ở 1,99%, giảm so với mức 2,8% và

2,2% của năm 2010 và 2011. Trong đó, lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên của cả

nước tại thời điểm 1/7/2013 ước tính 53,3 triệu người, tăng 715,6 nghìn người so

với tại thời điểm 1/7/2012 và tăng 308 nghìn người so với tại thời điểm 1/4/2013.

Trong đó :


14

- Lực lượng lao động trong độ tuổi lao động là 47,2 triệu người, tăng 2,49,2

nghìn người so với tại thời điểm 11/7/2012 và tăng 98,5 nghìn người so với

thời điểm1/4/2013.

- Lao động từ 15 tuổi trở lên đang làm việc 6 tháng đầu năm ước tính 52,2

triệu người, tăng 0,97% so với năm 2012.

- Lao động từ 15 tuổi trở lên đang làm việc của khu vực nông, lâm nghiệp và

thủy sản chiếm 47,4% tổng số, không biến động so với năm trước; khu vực

công nghiệp và xây dựng chiếm 20,7% giảm 0,5%; khu vực dịch vụ chiếm

31,9%, tăng 0,5%.

- Tỷ lệ thất nghiệp của lao động trong độ tuổi 6 tháng đầu năm 2013 ước tính

là 2,28%, trong đó khu vực thành thị là 3,85%, khu vực nông thôn là 1,57% (số

liệu của cả năm 2012 tương ứng là: 1,96%; 3,21%; 1,39%).

- Tỷ lệ thiếu việc làm của lao động trong độ tuổi ước tính là 2,95%, trong đó

khu vực thành thị là 1,76%, khu vực nông thôn là 3,47%(số liệu của cả năm 2012

tương ứng là: 2,74%; 1,56%; 3,27%).

- Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên ước tính 6,07% (15- 24 tuổi), trong đó khu

vực thành thị là 11,45%, khu vực nông thôn là 4,41%.

- Tỷ lệ thất nghiệp của người lớn là 1,34 ( từ 25 tuổi trở lên), trong đó khu vực

thành thị là 2,55%, khu vực nông thôn là 0,8%.

- Tỷ lệ thất nghiệp ở khu vực thành thị của thanh niên gấp 4,5 lần tỷ lệ thất

nghiệp của người lớn.

Qua đây ta thấy tỉ lệ thất nghiệp khu vực thành thị luôn cao hơn khu vực

nông thôn và ngược lại tình trạng thiếu việc làm ở khu vực nông thôn luôn cao hơn

khu vực thành thị. Đây là một trong những nét đặc thù của thị trường lao động

nước ta hiện nay. Nhưng tỉ lệ thất nghiệp ở thành thị đang có xu hướng giảm dần,

cụ thể năm 2010 đã giảm 0.49% so với năm 2009, năm 2011 và 2012 giảm nhẹ

0.31%. Tỷ lệ thất nghiệp ở nông thôn thấp hơn thành thị tuy nhiên lại tăng dần qua

các năm.

Nguyên nhân

- Tình trạng suy giảm kinh tế toàn cầu làm cho tỉ lệ thất nghiệp ngày càng gia

tăng. Suy giảm kinh tế toàn cầu khiến cho nhiều quốc gia, trong đó có Việt

Nam phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức.Nền kinh tế Việt Nam vẫn

phụ thuộc nhiều vào đầu tư và xuất khẩu nên khi kinh tế toàn cầu bị suy

giảm Việt Nam bị ảnh hưởng rất lớn gây ra tình trạng thất nghiệp tăng cao.


15

- Nếp nghĩ có từ lâu trong thanh niên nói riêng và người lao động nói chung

hiện nay. Với thói quen học để “làm thầy” chứ không “làm thợ”, hay thích

làm việc cho nhà nước mà không thích làm việc cho tư nhân. Với lý do này,

nhu cầu xã hội không thể đáp ứng hết nhu cầu của người lao động. Bên cạnh

đó, một bộ phận giới trẻ lại muốn được làm đúng công việc mình yêu thích

mặc dù có công việc khác tốt hơn, dẫn đến tình trạng “kẻ ăn không hết, kẻ

lần không ra”.

- Chưa đáp ứng được nhu cầu sản xuất ngày càng cao. Nước ta có nguồn lao

động dồi dào nhưng vẫn không tìm được việc làm hoặc có việc làm không

ổn định do trình độ chuyên môn thấp. Ở nước ta tỉ lệ lao động được đào tạo

rất thấp, chỉ khoảng 26% trong tổng số lao động.

- Ngoài ra còn nhiều nguyên nhân khác dẫn đến tình trạng thất nghiệp ở Việt

Nam như : lạm phát, mất đất nông nghiệp, trình độ đào tạo không phù hợp

với yêu cầu làm việc,…

Biểu đồ so sánh tỉ lệ thất nghiệp năm 2013 với năm 2012


16

IV. Thực trạng thất nghiệp ở Việt Nam năm 2014

Theo số liệu của PGS-TS Trần Đình Thiên và các cộng sự (Viện Kinh Tế

Việt Nam) trong năm 2014 nền kinh tế có những dấu hiệu tích cực hơn so với 2

năm 2012 và 2013 nên đã giải quyết việc làm cho khoảng 1,6 triệu lao động , tăng

3,6% so với thực hiện năm 2013 trong đó tạo việc làm trong nước khoảng 1,494

triệu lao động , đạt 98,6% kế hoạch tăng 2,7% so với năm 2013. Tuy nhiên đó chỉ

là dấu hiệu tích cực về mặt số lượng, chất lượng việc làm mới vẫn thấp và thiếu

bền vững.

Cụ thể hơn về tình trạng này TS Bùi Sỹ Lợi, Phó chủ nhiệm Ủy ban về các

vấn đề xã hội của Quốc hội cho biết đến thời điểm 31-12-2014 dân số cả nước là

90,7 triệu người trong đó có 54,4 triệu người thuộc lực lượng lao động. Cả nước đã

có khoảng 1,2 triệu lao động thiếu việc làm tỉ lệ 2,45% và gần 1 triệu lao động thất

nghiệp chiếm 2,08%.

Nguyên nhân

- Lực lượng lao động phân bố không đồng đều (chủ yếu tập trung ở đồng bằng

sông Hồng : 15,2% và đồng bằng sông Cửu Long : 19,1%, trong khi đó các

tỉnh trung du và miền núi phía Bắc chiếm 13,7% và Tây Nguyên chỉ 6,3%.

- Lực lượng lao động có chất lượng thấp (Trong 53,4 triệu lao động từ 15 tuổi

trở lên đang làm việc trong nền kinh tế chỉ 49% qua đào tạo, trong đó đào

tạo nghề từ 3 tháng trở nên chiếm 19%. Công tác chăm sóc sức khỏe và an

toàn nghề nghiệp chưa tốt bên cạnh đó kỷ luật lao động còn kém so với

nhiều quốc gia. Chưa được trang bị những kiến thức và kỹ năng làm việc

nhóm thiếu khả năng hợp tác và gánh chịu rủi ro, ngại phát huy sáng kiến và

chia sẻ kinh nghiệm làm việc).

- Năng suất hiệu quả lao động trong các ngành kinh tế thấp và có sự khác biệt

đáng kể giữa khu vực nông nghiệp với khu vực công nghiệp với dịch vụ.


17

- Công tác quản lý nhà nước về lao động – việc làm còn nhiều hạn chế , hệ

thống thông tin thị trường lao động còn sơ khai thiếu đồng bộ , chính sách

bảo hiểm thất nghiệp hết sức tiến bộ nhưng chưa đạt được mục tiêu như

mong muốn.

Biểu đồ so sánh tỉ lệ thất nghiệp năm 2014 với năm 2013

V. Thực trạng thất nghiệp ở Việt Nam năm 2015

Thống kê của Viện Khoa học Lao động và Xã hội (Bộ LĐTB&XH) vừa

công bố ngày 2014, cho thấy tỷ lệ lao động chất lượng cao thất nghiệp đang ngày

càng tăng. Cụ thể, trong quý I/2015, cả nước có hơn 1,1 triệu người thất nghiệp. So

với cùng kỳ năm trước con số này tăng 114.000 người. Số lao động trình độ đại

học, sau đại học thất nghiệp tăng từ hơn 162.000 lên gần 178.000 người; lao động

tốt nghiệp cao đẳng thất nghiệp tăng từ 79.000 người lên hơn 100.000; lao động

không có bằng cấp từ gần 630.000 lên 726.000. Tỷ lệ trình độ chuyên môn thất

nghiệp cao nhất nằm ở nhóm có trình độ cao đẳng chuyên nghiệp và cao đẳng

nghề, tương ứng là 7,2% và gần 6,9%. Tỷ lệ thấp nhất nằm ở nhóm không có bằng

cấp, chứng chỉ là 1,97%. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động của cả nước là

2,43%, tăng 0,22% so với cùng kỳ năm trước.


18

Điều tra của Viện Khoa học Lao động và Xã hội cũng cho thấy, số người

làm việc dưới 35 giờ mỗi tuần và có mong muốn làm thêm giờ là 1,13 triệu người,

tăng so với cuối năm 2014, số lao động thiếu việc làm ở nông thôn cao gần gấp đôi

so với khu vực thành thị.

Bên cạnh những con số đáng báo động về lao động thất nghiệp thì bức tranh

thị trường lao động trong 3 tháng đầu năm cũng có những điểm sáng. Số lao động

ở khu vực nhà nước giảm, lao động làm công ăn lương gia tăng. Trong đó đáng

chú ý, thu nhập bình quân của lao động làm công ăn lương tăng 12,3%, từ 4,4 triệu

đồng cuối năm 2014 lên 4,9 triệu đồng trong đầu năm nay. Theo Tổng cục Thống

kê, nền kinh tế khởi sắc với sự phát triển mạnh của khu vực công nghiệp và dịch

vụ là một trong những nguyên nhân chủ yếu làm giảm tỷ lệ thất nghiệp ở khu vực

thành thị. Tỷ lệ thất nghiệp của lao động trong độ tuổi giảm dần theo quý (quý 1 là

2.43%; quý 2 là 2.42%; quý 3 là 2.35%; quý 4 là 2.12%) và giảm chủ yếu ở khu

vực thành thị (quý 1 là 3.43%; quý 2 là 3.53%; quý 3 là 3.38%, quý 4 là 2.91%).

Tính theo giá so sánh năm 2010, năng suất lao động toàn nền kinh tế năm

2015 ước tính tăng 6.4% so với năm 2014. Năng suất lao động của Việt Nam thời

gian qua đã có sự cải thiện đáng kể theo hướng tăng đều qua các năm, bình quân

giai đoạn 2006-2015 tăng 3.9%/năm, trong đó giai đoạn 2006-2010 tăng

3.4%/năm; giai đoạn 2011-2015 tăng 4.2%/năm. Năng suất lao động năm 2015

tăng 23.6% so với năm 2010, tuy thấp hơn so với mục tiêu đề ra là tăng 29%-32%,

nhưng tốc độ tăng năng suất lao động thời kỳ này cao hơn thời kỳ 2006-2010 góp

phần thu hẹp dần khoảng cách tương đối so với năng suất lao động của các nước

ASEAN. Tuy nhiên, năng suất lao động của nước ta hiện nay vẫn còn ở mức thấp

so với các nước trong khu vực và không đồng đều giữa các ngành và lĩnh vực.

Nguyên nhân

- Cơ cấu kinh tế chậm chuyển dịch, lao động trong nông nghiệp chiếm tỷ lệ

cao, trong khi năng suất lao động ngành nông nghiệp ở nước ta còn thấp.


19

- Máy móc, thiết bị và quy trình công nghệ còn lạc hậu; chất lượng, cơ cấu và

hiệu quả sử dụng lao động chưa đáp ứng yêu cầu.

- Trình độ tổ chức, quản lý và hiệu quả sử dụng các nguồn lực còn nhiều bất

cập, tăng trưởng chủ yếu dựa vào đóng góp của yếu tố vốn và lao động,

đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) còn thấp.

- Ngoài ra, còn một số “điểm nghẽn” và “rào cản” về cải cách thể chế và thủ

tục hành chính chưa được khắc phục.

Biểu đồ so sánh tỉ lệ thất nghiệp năm 2015 với năm 2013, 2014

Qua phân tích trên đây cho ta thấy trên thị trường lao động nước ta có sự

mất cân đối lớn giữa cung và cầu. Tuy nhiên cơ chế thị trường tự nó cũng có

những điều chỉnh quan hệ cung cầu. Sự điều chỉnh này được thể hiện thông qua sự

vận động của các dòng lao động (sự vận động của thị trường lao động).


20

PHẦN III : BIỆN PHÁP CHÍNH PHỦ VIỆT NAM

SỬ DỤNG ĐỂ GIẢM THIỂU THẤT NGHIỆP

Sau khi phân tích và tìm hiểu thực trạng thất nghiệp của Việt Nam qua các

năm từ 2011 đến 2015, ta thấy rằng thất nghiệp là vấn đề đáng báo động và cần có

những phương hướng giải quyết nhanh chóng, hợp lí. Dưới dây là một số biện

pháp mà chính phủ Việt Nam đã áp dụng nhằm giảm thiểu tỷ lệ thất nghiệp trong

những năm qua.

I. Chính sách của chính phủ về kinh tế

1. Gói kích cầu của chính phủ

- Nhằm vào các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Việc bơm vốn và áp dụng các

chính sách ưu đãi cho khu vực doanh nghiệp này trước hết là nhằm kích

thích sản xuất, từ đó tạo ra việc làm.

- Kích cầu bằng việc đầu tư và phát triển và hoàn thiện cơ sở hạ tầng.

- Đẩy nhanh tiến độ các công trình đang thi công và làm mới, cải tạo, nâng

cấp các công trình đang xuống cấp trên phạm vi rộng nhằm giải quyết bài

toán yếu kém về cơ sở hạ tầng của nước ta như phàn nàn của nhiều nhà đầu

tư nước ngoài, mà hơn thế là sẽ tạo ra nhiều việc làm cho người lao động,

giải quyết vấn đề lao động dư thừa do mất việc làm từ ảnh hưởng của suy

thoái.

- Chính phủ có thể đầu tư gói kích cầu 5- 6 tỉ USD để tăng cường đầu tư, kích

thích phát triển sản xuất ở những lĩnh vực dễ tạo nhiều công ăn, việc làm,

cùng các hoạt động xúc tiến để mở rộng thị trường, hỗ trợ sản xuất ở nông

thôn.

2. Chính sách tài khóa

a) Khi nền kinh tế suy thoái : Biểu hiện tình trạng sản lượng quốc gia ở

mức thấp hơn mức sản lượng tiềm năng, tỷ lệ thất nghiệp tăng cao. Chính


21

phủ áp dụng chính sách tài khóa mở rộng bằng cách tăng chi ngân sách hoặc

giảm thuế hoặc cả hai. Kết quả làm tổng cầu tăng lên, sản lượng tăng, tạo

thêm nhiều việc làm và giảm thất nghiệp.

b) Chương trình cắt giảm thuế : Bộ tài chính đã nhanh chóng hướng dẫn

thi hành các ưu đãi trong lĩnh vực thuế, phí và thủ tục. Giảm thuế VAT cho

một loạt các mặt hàng.

3. Chính sách thu hút vốn đầu tư

- Cần quyết liệt đẩy nhanh quá trình tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, thúc

đẩy cổ phần hóa. Cũng như phải có cơ chế cụ thể để các doanh nghiệp này

minh bạch hóa hoạt động, niêm yết trên thị trường chứng khoán.

- Nhà nước cần thực hiện chính sách kinh tế mở cửa để hội nhập quốc tế và

đặc biệt là thu hút các doanh nghiệp nước ngoài đầu tư vào Việt Nam.

4. Chính sách xuất khẩu lao động

- Thông qua nghị định 81/2003/NĐ-CP, chính phủ đã có quyết định về việc

thành lập quỹ hỗ trợ XKLĐ, theo đó quỹ này sẽ hỗ trợ chi phí cho việc phát

triển thị trường lao động mới, đào tạo cho người lao động, hỗ trợ người lao

động và doanh nghiệp giải quyết rủi ro cũng như việc thưởng cho các cơ

quan, đơn vị có thành tích trong hoạt động XKLĐ. Như vậy quỹ này ra đời

đã góp phần phát triển thị trường lao động, nâng cao chất lượng và khả năng

cạnh tranh của lao động Việt Nam trên thị trường lao động quốc tế, đồng

thời hỗ trợ rủi ro cho người lao động và doanh nghiệp.

- Cần có những chính sách hỗ trợ cho vay đối với người lao động đi xuất

khẩu, theo đó người lao động đi xuất khẩu lao động. Theo đó người lao động

đi xuất khẩu lao động không thuộc diện chính sách được vay tối đa là 20

triệu đồng mà không yêu cầu thế chấp tài sản, điều này đã tháo gớ rất nhiều

khó khăn cho người lao động, nhất là đối với lao động nghèo ở nông thôn.


22

II. Hướng nghiệp hiệu quả và nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo

nguồn lao động

Một trong những nguyên nhân gây ra thất nghiệp là do chất lượng của nguồn

nhân lực chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển kinh tế xã hội. Do đó vấn đề

phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phải được đặt thành một

chiến lược quốc gia. Cần huy động mọi nguồn lực đầu tư, tăng quy mô và chất

lượng cho việc tào tạo và phát triển nguồn nhân lực.

- Thứ nhất, công tác giáo dục và đào tạo cần phải phù hợp với yêu cầu và

thực tế phát triển của nền kinh tế, vì thế ngành GD&ĐT phải không ngừng

cải cách chương trình, nội dung cũng như phương pháp giảng dạy ở tất cả

các cấp mà đặc biệt quan tâm đến giáo dục ở bậc đại học và dạy nghề cho

phù hợp với thực tế. Đào tao nghề cần căn cứ trên định hướng phát triển

kinh tế, coi trọng công tác dự báo nhu cầu lao động theo các trình độ.

- Thứ hai, thực hiện phương châm giáo dục và đào tạo không ngừng, suốt đời.

Việc giáo dục và đào tạo không chỉ trong quá trình học tập trên ghế nhà

trường mà phải học ở cả thực tế, học ở ngoài xã hội. Không ngừng mở rộng

giao lưu quốc tế nhằm học hỏi các kinh nghiệm, nâng cao kiến thức. Lao

động không chỉ hiểu biết chuyên sâu về một ngành nghề mà còn phải biết

các kiến thức tổng hợp khác như: ngoại ngữ, tin học, ký năng mềm...

- Thứ ba, nghiên cứu các chính sách phân luồng học sinh ngay từ khi tốt

nghiệp phổ thông trung học như: quy định đối tượng được phép tham gia thi

vào các trường đại học, cao đẳng thông qua điểm học tập; khuyến khích học

nghề bằng các học bổng từ ngân sách nhà nước.

- Ngoài ra còn phải định hướng, tư vấn nghề nghiệp cho học sinh, sinh viên.

Kéo dài thời gian học nghề và nâng cao trình độ trung bình. Đào tạo và nâng

cao năng lực hệ thống quản lý lao động- việc làm, hỗ trợ doanh nghiệp trong

việc tạo điều kiện cho người lao động học tập suốt đời.

III. Các chính sách về bảo hiểm thất nghiệp

Ngày 1/1/2009 bảo hiểm thất nghiệp chính thức được áp dụng trên toàn

quốc. Nội dung chính của bảo hiểm thất nghiệp là:

- Đối tượng hưởng bảo hiểm thất nghiệp là công dân Việt Nam làm việc theo

hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc mà các hợp đồng này không xác


23

định thời gian hoặc xác định thời hạn từ đủ 12- 36 tháng với người sử dụng

lao động có từ 10 lao động trở lên.

- Điều kiện để được hưởng bảo hiểm thất nghiệp là phải đóng bảo hiểm thất

nghiệp đủ 12 tháng trở lên trong vòng 24 tháng trước khi bị mất việc làm

hoặc chấm dứt hợp đồng lao động theo quy định của pháp luật; đã đăng ký

với cơ quan lao động khi bị mất việc hoặc chấm dứt hợp đồng lao động và

chưa tìm được việc làm sau 15 ngày kể từ ngày đăng ký với cơ quan lao

động theo quy định.

- Mức hưởng trợ cấp thất nghiệp hàng tháng bằng 60% mức tiền lương bình

quân, tiền công hàng tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của 6 tháng liền kề

trước khi người lao động thất nghiệp. Thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp sẽ

là 3 tháng nếu có đủ 12- dưới 36 tháng đóng BHTN; 6 tháng nếu có đủ 36-

dưới 72 tháng đóng BHTN; 9 tháng nếu có đủ từ 72- dưới 144 tháng đóng

BHTN; 12 tháng nếu có đủ từ 144 tháng đóng BHTN trở lên.

Trên thực tế, luật bảo hiểm xã hội và chính sách bảo hiểm thất nghiệp vẫn

còn nhiều kẽ hở khiến người lao động lách luật trục lợi. Theo thống kê của các

cơ quan bảo hiểm, hiện nước ta có hơn 7,9 triệu người tham gia bảo hiểm thất

nghiệp. Khó khăn nhất hiện nay là công tác kiểm tra, xác minh những lao động

đăng ký thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp.

IV. Một số chính sách khác

- Sắp xếp lại và nâng cao hiệu quả của hệ thống dịch vụ việc làm.

- Xem xét điều chỉnh tiền lương tối thiểu, đảm bảo tính cân đối giữa các khu

vực có đầu tư nước ngoài và trong nước nhằm mục đích mở rộng thu hút

vốn lao động.

- Cần có các chính sách đầu tư phát triển kinh tế - xã hội ở các vùng trung du,

miền núi, hải đảo và nông thôn nghèo.

- Tăng cường các chính sách hỗ trợ lao động : giảm tuổi về hưu, giảm giờ

làm,…

- Hạn chế gia tăng dân số.

- Mở rộng thị trường xuất khẩu lao động.


24

- Xúc tiến xây dựng việc làm và chống thất nghiệp.

- Thành lập hệ thống hội đồng tư vấn việc làm từ trung ương đến địa phương.

- Đưa ra các giải pháp để chống suy giảm kinh tế, duy trì tăng trưởng, giải

pháp kích cầu và đầu tư tiêu dùng đề thúc đẩy sản xuất và tạo thêm việc làm

cho người lao động.


25

PHẦN IV : KẾT LUẬN

Trong bối cảnh tình hình kinh tế cũng như chính trị việt nam hiện nay thì

chúng ta có rất nhiều vấn đề cần được quan tâm. Song có lẽ vấn đề nóng bỏng

nhất hiện nay không chỉ có Việt nam chúng ta quan tâm, mà nó được cả thế giới

quan tâm đó là vấn đề thất nghiệp.Với khả năng nhận thức cũng như hạn chế

của bài viết chính vì thế mà bài viết này chúng ta không phân tích kỹ từng vấn

đề cụ thể. Như vậy từ những lý do phân tích ở trên,cũng như tình hình thực tế

hiện nay ở Việt Nam ta có thể thấy được tầm quan trọng của việc quản lý Nhà

nước đối với các chính sách như ngày nay. Có được điều đó là phụ thuộc vào

mỗi con người chúng ta, những chủ nhân tương lai của đất nước. Đặc biệt đối

với sinh viên Đại học Thương Mại - những chủ nhân tương lai của đất nước,

những nhà quản lý kinh tế, những cán bộ tương lai của đất nước thì đây là vấn

đề chúng ta phải hết sức quan tâm và cần luôn trau dồi kiến thức, tận dụng thời

gian và nâng cao năng lực để theo kịp với sự phát triển của nền kinh tế trong

thời kì đổi mới.

lỜi nÓi ĐẦu -...

Documents