EK-A

ÖLÇÜM İSTASYONU KURULUM RAPORU İÇİN BAŞVURU FORMU İstasyon No. (MGM tarafından doldurulur.)

Başvuru sahibi tüzel kişi Ölçüm İstasyonu Rüzgar Güneş

İstasyonun yeri İli İlçesi Mevkii

UTM Koordinatı (6 derece – ED 50 Datum)

Doğu Kuzey XX XX XX XX YY Y YYY

İstasyonda kullanılan cihazlar

Cihaz Üretici firma/Marka Tipi/Modeli Seri No. Ölçüm Yüksekliği (m)

Kalibrasyon Tarihi

…… …… ….. …… …..

…… …… ….. …… …..

EKLER: 1) İstasyonda kullanılan cihazlara ilişkin belgeler (katalog, broşür, kalibrasyon sertifikası ve benzeri) 2) Sahaya esas ölçüm izninin aslının veya noter onaylı suretinin fotokopisi 3) Başvuru ücretinin yatırıldığına ilişkin makbuzun aslı veya fotokopisi 4) Başvuru yapan kişinin başvuru sahibi firma adına yetkili olduğunu gösteren belge 5) Başvuru formu ve ekleri ayrıca elektronik ortamda (CD, DVD vb.) verilecektir. 6) Rüzgar ölçüm istasyonu koordinat ve yükseklik bilgilerinin Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü’ne bildirildiğine ilişkin belge, başvuru dosyasına eklenir. BAŞVURU SAHİBİ

İmza

Kaşe

Tarih

EK-B

ÖLÇÜM İSTASYONU ÖLÇÜM SONUÇ RAPORU BAŞVURU FORMU İstasyon No. Başvuru sahibi tüzel kişi Ölçüm İstasyonu Rüzgar Güneş

İstasyonun yeri İli İlçesi Mevkii

UTM Koordinatı (6 derece – ED 50 Datum)

Doğu Kuzey XX XX XX XX YY YY YYY

EKLER: 1) EK-F Rüzgar/Güneş verisi-veri tamamlama bilgi formu 2) MGM’ye iletilen ölçüm verileri dışında tamamlanan veri seti elektronik ortamda (CD,DVD vb) 3) EK-H Rüzgar/Güneş ölçüm istasyonu ham veri teslim formu, 4) Veri toplama ünitesinde kayıt edilen orijinal veriler elektronik ortamda (CD,DVD vb) BAŞVURU SAHİBİ

İmza

Kaşe

Tarih

EK-C

RÜZGAR ÖLÇÜM İSTASYONU KONTROL İŞLEMLERİ Rüzgar ölçüm direğinde ölçülecek meteorolojik değişkenler ve algılayıcının adı aşağıda verilmiştir:

Değişken adı Ölçen Cihaz Rüzgar Hızı Rüzgar Hız Ölçer, Anemometre Rüzgar Yönü Rüzgar Yön Ölçer Hava Sıcaklığı Hava Sıcaklık Ölçer, Termometre Bağıl Nem Bağıl Nem Ölçer Hava Basıncı Basınç Ölçer, Barometre

Rüzgar Ölçüm Direği ve Algılayıcı Kurulum Kontrolü:

A. Rüzgar Ölçüm Direği:

1) Rüzgar ölçüm direği boyu en az 60 m. olmalıdır. Direk, boru veya kafes yapı şeklinde

olabilir. Tüm direk, bağlantı kolları, ek malzemeleri ile gergi mekanizmaları paslanmaz

malzemeden imal edilmiş olmalıdır.

2) Direk ve kolların dikey ve yatay konumları ile dengesini kaybetmemesi için direk, farklı

yüksekliklerden yeterli sayıda gergi telleri ile zemine sabitlenir. Gergi telleri paslanmaz

malzemeden imal edilmiş halat olmalı ve kışın oluşabilecek buz yüküne ve gergiye

dayanmalıdır. Gergi telleri, zeminin özelliğine göre beton ankraj, kimyasal çelik dübel

gibi yöntemlerle sabitlenir.

3) Rüzgar ölçüm istasyonunda can ve mal emniyetine yönelik, gerekli güvenlik tedbirlerinin

alınması amacıyla koruma çiti ve uyarı tabelaları konulur.

4) Rüzgar direğinin hava taşıtlarına tehlike oluşturmasını önlemek için, direğin tepesine

kırmızı ışık yayan LED aydınlatmalı en az 1 adet uygun bir ikaz lambası kurulmalıdır.

Rüzgar direği, kırmızı ve beyaz olarak iki renkte boyanmalıdır.

5) Rüzgar hız ve yön ölçümü ana ölçüm seviyelerinde (birincisi 30 m. yükseklikte, ikincisi

direğin en üst noktasında) yapılır. En üstte bulunan anemometrenin direk ekseni üzerinde

monte edilebilir. Firma en üst seviyedeki rüzgar hız ölçerde arıza meydana gelmesi

ihtimaline karşın, ikinci bir hız ölçeri uygun şekilde konuşlandırabilir.

6) Firma isterse, daha yüksek bir direk kurarak, ara seviyelerde de ölçüm yapabilir.

7) Direk boru ise rüzgar ölçerin konulduğu yükseklikteki kesit çapı “D”

Direk kafes yapılı ise rüzgar ölçerin konulduğu yükseklikteki kesit uzunluğu “ D1 “

Rüzgar ölçerin bağlantı kolunun çapı veya kesit uzunluğu “ D2 “ ise direğe bağlanan

kolların ölçüleri şekildeki gibi olabilir. (Şekil-1 ve Şekil-2)

Şekil-1: Boru Tipi Direk Şekil-2 : Kafes Tipi Direk

Yatay Kol uzunluğu > 2.5 m. ( 8.5xD ) Yatay Kol uzunluğu > 2 m. ( 5xD1 – 5.7xD1 )

Düşey Kol uzunluğu = (15xD2) Düşey Kol uzunluğu = (15xD2)

Yatay kolların mümkün olduğunca hakim rüzgar yönüne dik konuşlandırılabilir.

8) Anemometrelerden birisi direğin en üst noktasına ve direğin ekseninde kurulabilir.

9) Anemometrenin türbülans etkisinde kalmaması için rüzgar yön ölçer, anemometreden 1.5

ile 2.5 m. aşağıya kurulabilir.

10) En üst seviyedeki rüzgar hız ölçerde arıza meydana gelmesi ihtimaline karşın, ikinci bir

hız ölçer kurulacaksa, en üst noktadaki hız ölçerden 1.5 m. aşağıya kurulabilir. (Şekil-3)

Şekil-3 : Direğin En Üst Noktasındaki Rüzgar Ölçerler

11) Anemometrelerden ikincisinin 30 m. yüksekliğe kurulması zorunludur.

12) Rüzgar Yön ölçer, hız ölçerin türbülans etkisinde kalmaması için 1.5 ile 2.5 m. yukarı

veya aşağı kurulabilir.

13) Yatay bağlantı kollarının direğe bağlantısı sağlam olmalı ve yatay durmalı, titreşim ve

sallanma yapmamalıdır. Düşey kollar yatay eksene dik olacak şekilde (direğe paralel)

kurulur.

Şekil-4 : 30 m. Yükseklikte Rüzgar Ölçerler

Şekil-5 Rüzgar Ölçüm İstasyonu Şematik Gösterimi (Örnektir)

B. Topraklama ve Yıldırımdan Koruma: 1) Ölçüm istasyonunun yıldırımdan ve ani voltaj dalgalanmalarından korunması için etkin

bir yıldırımdan korunma ve topraklama sistemi kurulur. Önerilen yıldırımdan korunma ve

topraklama sistemi aşağıda tanımlanmıştır:

a) Direğin en üst seviyesindeki anemometreden en az 50 cm. yukarı çıkacak ve

anemometreyi 60° açıyla koruyabilecek uzunlukta (2 – 2.5 m) som bakır yıldırım

yakalama çubuğu konulabilir.

b) Bu yakalama ucu, direğe mekanik olarak sabitlenmiş iniş iletkeni ile yere çakılacak en az

iki adet topraklama çubuğuna bağlanması ve topraklama direnci en fazla 10Ω olacak

şekilde topraklama yapılabilir.

c) Tüm topraklamalar aynı noktaya bağlanılarak eş potansiyel sağlanabilir.

ç) Topraklama iniş iletkeni boğum veya sarkık görüntü yaratmayacak şekilde direğe mekanik

olarak 2 m. aralıkla sabitlenir.

C. Rüzgar Hız ve Yön Ölçerler: 1) Rüzgar hızı ölçümü amacıyla kepçeli tip, rüzgar enerji projeleri için yaygın olarak

kullanılan kendisini kanıtlamış anemometreler kullanılabilir. (Ölçüm hata oranı yüksek

sensörler ile yapılan ölçümlerden elde edilecek rüzgar verilerinden yapılacak güç

hesaplarında büyük yanılmalar ortaya çıkar. Aşağıdaki grafikte ±0.4 m/s doğrulukla

çalışan bir anemometre ile ölçülen ortalama 6 m/s rüzgar hızından üretilebilecek enerjide

± %20 hata yapılabileceği görülmektedir.) 2) Rüzgar yön ölçerler manyetik kuzey esas alınarak kurulmalıdır. Bu kurulumun, veri

toplama ünitesinde (dataloger) herhangi bir düzeltme değerine ihtiyaç duymadan

yapılabilir. Kurulumdan sonra pusula ile kuzey ayarı kontrol edilmeli ve dört yön testi

yapılmalıdır.

3) Ölçüm kontrolüne esas olan 30 metrede ve direğin en üst seviyesindeki ölçümler kepçeli

tip rüzgar ölçerlerle yapılır, kombine rüzgar ölçer (hız ve yön bir arada), ultrasonik

rüzgar ölçer, propeller rüzgar hız ölçer (pervane tip) kullanılmaz. Ancak, farklı

seviyelerdeki ilave ölçümler için, başvuru sahibi bu sayılan tipte rüzgar ölçerlerden

kullanabilir.

Ç. Diğer Sensörler:

1) Hava sıcaklık ve nem ölçer direğin en az 3 m. yüksekliğine, güneş radyasyonundan

doğrudan etkilenmeyecek ve hava sirkülasyonunu sağlayacak siper içerisine konularak

direğe kurulumu yapılır.

2) Hava basıncı ölçer veri toplama kutusu içerisine konulabilir.

3) Firma farklı seviyelerde sıcaklık, nem veya basınç ölçümleri de yapabilir.

4) Başvuru sahibi; basınç, sıcaklık, nem, rüzgar yönü ve rüzgar hızı algılayıcılarına ait

güncel (öngörülen ölçüm periyodunun bir bölümünü veya tamamını kapsayan)

kalibrasyon sertifikasını kurulum kontrolünde MGM kontrol heyetine sunar. Kalibrasyon

sertifikasının geçerliliğinin ölçüm periyodunun tamamını kapsamaması durumunda,

kalibrasyon sertifikasının geçerliliğinin sona erme tarihini göz önünde bulundurarak,

firma ölçüm periyodu içinde ilgili algılayıcının kalibrasyonunu yeniden yaptırarak veya

uygun kalibrasyon sertifikası olan yeni bir algılayıcıyı ölçüm istasyonuna takarak

ölçümlere devam eder. 5) Ölçüm istasyonunda kullanılan tüm sensörlerin kalibrasyon süresi, üretici veya

kalibrasyonu yapan kuruluş tarafından başka bir tanımlama yapılmamışsa, kalibrasyon

tarihinden itibaren 2 (iki) yıl geçerlidir.

Şekil-6 : Toplam Sensör Belirsizliği (Hata miktarı) ile Rüzgar Enerjisi Değişimi (%)

D. Veri Toplama Ünitesi (DataLogger):

1) Veri toplama ünitesi (datalogger), koruma üniteleri, iletişim cihazları ile enerji besleme

üniteleri IP66 koruma sınıfına sahip bir kutu içerisine konulur. Kutu çevresel etkilerden

etkilenmeyecek şekilde uygun yüksekliğe kurulur.

2) Veri toplama ünitesi (datalogger), sensörlerden gelen elektriksel sinyalleri meteorolojik

parametrelere çeviren bir programın çalıştığı elektriksel ölçüm ve kayıt cihazıdır. Başvuru

sahibi tüm sensörler için elektriksel sinyallerin meteorolojik parametrelere çevrilme

katsayı, düzeltme vb. değerleri veri toplama ünitesi programında gösterir.

3) Veri toplama ünitesi, sensörlerden ölçülen ve hesaplanan verileri en az 1 (bir) yıl saklama

özelliğine, iletişim elemanları ve bakım amaçlı bağlantılar için iletişim portları ile

sensörlerden ve yıldırımdan gelebilecek darbeler için koruyucu devrelere sahip olabilir.

E. Kablolama: 1) Tüm sensör ve enerji kabloları, cihaz emniyeti, görsel iyileştirme, direk üzerinde yük ve

titreşim oluşturmaması için düzgün bir şekilde 1 m. aralıkla direğe ve kollara klipsle

bağlanır.

2) Veri toplama ünitesinde sensör, enerji ve iletişim sistemi bağlantıları dayanıklı ve

anlaşılır şekilde etiketlenir.

F. Tüm sensörlere ait kalibrasyon sertifikaları ve broşürleri ile sahada çekilen panoramik

kurulum fotoğrafları rapora eklenir.

G. Rüzgar ölçüm sisteminde, herhangi bir sebeple oluşabilecek hasar, bozulma veya veri kaybı

gibi durumlar başvuru sahibinin sorumluluğundadır.

Ğ. Rüzgar ölçüm istasyonunda, üçüncü şahısların can veya mallarının zarar görmemesi için

alınması gereken tüm tedbirler başvuru sahibinin sorumluluğundadır. Bu tür bir olayın

meydana gelmesi durumunda, üçüncü şahısların zararlarıyla ilgili MGM’nin herhangi bir

sorumluluğu yoktur ve tüm sorumluluk başvuru sahibine aittir.

H. Aynı saha içerisinde farklı veya aynı firmaya ait birden fazla rüzgar ölçüm istasyonu kurulması halinde,

güvenlik ve ölçümlerin etkilenmesi hususları dikkate alınarak, bir istasyonun diğer istasyonlardan

uzaklığının, kurulan direk boyunun 3 katı olması tavsiye edilir.

I. Rüzgar Ölçüm İstasyonunda Kullanılacak Sensörlerin Asgari Özellikleri:

Sensör Adı İstenilen Özellikleri İlave Özellikler

Rüzgar Hız

Ölçer

Ölçüm aralığı : 0 - 75 m/sn Eşik değeri : 0.5 m/sn Çözünürlük : 0.1 m/sn Doğruluk : ± 0.5 m/sn (5 m/sn ye kadar), ± 10 % ( 5 m/sn’nin üzerinde) Mesafe sabiti : 2 - 5 m

Rüzgar Yön

Ölçer

Ölçüm aralığı : 0. . . .360° Çözünürlük : 1° Doğruluk : ± 5°

Hava Sıcaklığı

Ölçer

Ölçüm aralığı : - 40 °C. . .+60 °C Çözünürlük : 0.1 °C Doğruluk : ± 0.3 °C

Sensör uygun şekilde havalandırılan özel siperi içine kurulacaktır. Sıcaklık sensöründe kullanılan siper güneşlenmeden en az etkilenen bir maddeden yapılmış olmalıdır.

Hava Nemi Ölçer

Ölçüm aralığı : %0. . . . . %100 Çözünürlük : %1 Doğruluk : % 3

Sensör uygun şekilde havalandırılan özel siperi içine kurulacaktır. Nem sensöründe kullanılan siper güneşlenmeden en az etkilenen bir maddeden yapılmış olmalıdır.

Basınç Ölçer

Ölçüm aralığı : 750……1050 hPa Çözünürlük : 0.5 hPa Doğruluk :± 1.0 hPa (tam ölçüm aralığında) Kararlılık : ± 0.5 hPa / yıl

NOT: Başvuru sahibi; basınç, sıcaklık, nem, rüzgar hızı ve rüzgar yönü sensörlerine ait güncel (öngörülen ölçüm periyodunun bir bölümünü veya tamamını kapsayan) kalibrasyon sertifikalarını kurulum kontrolünde verir.

EK-D

GÜNEŞ ÖLÇÜM İSTASYONU KONTROL İŞLEMLERİ

Güneş Ölçüm İstasyonunda aşağıdaki meteorolojik değişkenler ve algılayıcının adı aşağıda verilmiştir.

Değişken adı Ölçen Cihaz

Güneş Radyasyonu Güneş Radyasyon ölçer, Piranometre

Güneşlenme Süresi Güneşlenme Süresi ölçer, Sunshine Duration sensor

Rüzgar Hızı Rüzgar Hız Ölçer, Anemometre

Rüzgar Yönü Rüzgar Yön Ölçer

Hava Sıcaklığı Hava Sıcaklık Ölçer, Termometre

Bağıl Nem Bağıl Nem Ölçer, Nisbi Nem Ölçer

Güneş Ölçüm Direği ve Algılayıcı Kurulum Kontrolü:

A. Güneşlenme ölçüm istasyonu çevresindeki maniaların yüksekliğinin en az 10 katı uzaklıkta

veya gün doğumu ve batımı sırasında yatayla en az 5 ° lik açı ile güneş ışınlarını alabilecek

şekilde kurulabilir.

Şekil-1 : Güneşlenme Ölçüm İstasyonu Saha Seçimi

B. Güneşlenme sensörleri, rüzgar direği üzerine 2 m ile 5 m arasında bir yükseklikte ve yatay

sensör kolu veya kolları üzerine kurulur.

C. Güneş Radyasyonu Ölçer (piranometre):

1) Güneş Radyasyonu Ölçer (piranometre) yatay düzlemde olmalı ve cihazın üzerindeki su

terazisi ile kontrol edilmelidir.

2) Cihaz kuzey-güney istikametinde güneye konuşlandırılır.

3) Nem alıcı kimyasal kontrolü yapılmalıdır.

4) Güneş Radyasyonu Ölçer (Piranometre) ISO 9060 ve WMO Guide-8’de tanımlı First Class -Good Quality veya daha iyi özelliklere sahip bir sensör olarak seçilmeli ve güncel

(öngörülen ölçüm periyodunun bir bölümünü veya tamamını kapsayan) kalibrasyon

sertifikasına sahip olmalıdır.

5) Veri toplama ünitesinde çalışan programda piranometrenin hassasiyet (sensitivity)

katsayısının kontrolü yapılmalıdır.

Ç. Güneşlenme Süresi Ölçer (Sunshine Duration Sensor):

1) Güneşlenme süresi ölçer kurulumu, cihaz üreticisinin tavsiyeleri ve cihaz özelliği dikkate

alınarak yön ve yatay düzlem ayarı yapılmak suretiyle gerçekleştirilir.

2) Nem alıcı kimyasal özelliğini yitirmemiş olmalıdır.

D. Diğer Sensörler:

1) Hava sıcaklığı ve nem ölçer uygun havalandırma özelliğine sahip, güneş radyasyonundan

doğrudan etkilenmeyecek ve hava sirkülasyonunu sağlayacak siper içerisinde olmalı ve

direk üzerine kurulmalıdır.

2) Rüzgar ölçüm direği yüksekliği 10 m. olabilir.

3) 10 m yüksekliğinde direk kullanılacaksa direk üzerine gece – gündüz sensörlü, kırmızı

ışık yayan, LED aydınlatmalı ikaz lambası kurulabilir.

4) Rüzgar hız ve yön ölçerler direğin en üst noktasına 10 m. yüksekliğe, en az 1 m. lik

sensör kolu üzerine kurulabilir.

5) Rüzgar yön ölçerin kuzey ayarı pusula ile kontrol edilmelidir.

6) Başvuru sahibi, güneş radyasyonu ölçer, rüzgar yön, rüzgar hız, hava sıcaklık ve nem

algılayıcılarına ait güncel (öngörülen ölçüm periyodunun bir bölümünü veya tamamını

kapsayan) kalibrasyon sertifikasını kurulum kontrolünde MGM kontrol heyetine sunar.

Kalibrasyon sertifikasının geçerliliğinin ölçüm periyodunun tamamını kapsamaması

durumunda, kalibrasyon sertifikasının geçerliliğinin sona erme tarihini göz önünde

bulundurarak, firma ölçüm periyodu içinde ilgili algılayıcının kalibrasyonunu yeniden

yaptırarak veya uygun kalibrasyon sertifikası olan yeni bir algılayıcıyı ölçüm istasyonuna

takarak ölçümlere devam eder.

7) Ölçüm istasyonunda kullanılan tüm sensörlerin kalibrasyon süresi, üretici veya

kalibrasyonu yapan kuruluş tarafından başka bir tanımlama yapılmamışsa, kalibrasyon

tarihinden itibaren 2 (iki) yıl geçerlidir

E. Kablolama:

1) Tüm sensör ve enerji kabloları, cihaz emniyeti, görsel iyileştirme, direk üzerinde yük ve

titreşim oluşturmaması için düzgün bir şekilde 1 m. aralıkla direğe ve kollara klipsle

bağlanmalıdır.

2) Veri toplama ünitesinde sensör, enerji ve iletişim sistemi bağlantıları dayanıklı ve

anlaşılır şekilde etiketlenmelidir.

F. Topraklama ve Yıldırımdan Koruma:

1) Ölçüm istasyonunun yıldırımdan ve ani voltaj dalgalanmalarından korunması için etkin

bir yıldırımdan korunma ve topraklama sistemi kurulabilir. Önerilen yıldırımdan korunma

ve topraklama sistemi aşağıda tanımlanmıştır.

2) 10 m. yüksekliğinde direk kullanılması durumunda direğin en üst seviyesindeki rüzgar

sensörlerinden en az 50 cm. yukarı çıkacak ve sensörleri 60° açıyla koruyabilecek

uzunlukta (1 – 1.5 m) som bakır yıldırım yakalama çubuğu kullanılabilir.

3) Bu yakalama ucu, direğe mekanik olarak sabitlenmiş iniş iletkeni ile yere çakılacak en az

iki adet topraklama çubuğuna bağlanması ve topraklama direnci en fazla 10Ω olacak

şekilde topraklama yapılabilir.

4) Tüm topraklamalar aynı noktaya bağlanılarak eş potansiyel sağlanabilir.

5) Topraklama iniş iletkeni boğum veya sarkık görüntü yaratmayacak şekilde direğe

mekanik olarak 2 m. aralıkla sabitlenebilir.

G. Veri Toplama Ünitesi (DataLogger):

1) Veri toplama ünitesi (datalogger), koruma üniteleri, iletişim cihazları ile enerji besleme

üniteleri IP66 koruma sınıfına sahip bir kutu içerisine konulur. Kutu çevresel etkilerden

etkilenmeyecek şekilde uygun yüksekliğe kurulmalıdır.

2) Veri toplama ünitesi (datalogger), sensörlerden gelen elektriksel sinyalleri meteorolojik

parametrelere çeviren bir programın çalıştığı elektriksel ölçüm ve kayıt cihazıdır. Başvuru

sahibi tüm sensörler için elektriksel sinyallerin meteorolojik parametrelere çevrilme

katsayı, düzeltme vb. değerleri veri toplama ünitesi programında gösterecektir.

3) Veri toplama ünitesi, sensörlerden ölçülen ve hesaplanan verileri en az 1 (bir) yıl saklama

özelliğine, iletişim elemanları ve bakım amaçlı bağlantılar için iletişim portları ile

sensörlerden ve yıldırımdan gelebilecek darbeler için koruyucu devrelere sahip olmalıdır.

Ğ. Tüm sensörlere ait kalibrasyon sertifikaları ve broşürleri ile sahada çekilen kurulum

fotoğrafları rapora eklenir. Güneş ölçüm istasyonunda can ve mal emniyetine yönelik, gerekli

güvenlik tedbirlerinin alınması amacıyla koruma çiti ve uyarı tabelaları konulmalıdır.

H. Güneş ölçüm sisteminde, herhangi bir sebeple oluşabilecek hasar, bozulma veya veri kaybı

gibi durumlar başvuru sahibinin sorumluluğundadır.

Şekil-2 Güneş Ölçüm İstasyonu Şematik Gösterimi (Örnektir)

I. Güneş ölçüm istasyonunda, üçüncü şahısların can veya mallarının zarar görmemesi için

alınması gereken tüm tedbirler başvuru sahibinin sorumluluğundadır. Bu tür bir olayın

meydana gelmesi durumunda, üçüncü şahısların zararlarıyla ilgili MGM’nin herhangi bir

sorumluluğu yoktur ve tüm sorumluluk başvuru sahibine aittir.

İ. Aynı saha içerisinde farklı veya aynı firmaya ait birden fazla güneş ölçüm istasyonu

kurulması halinde, bir istasyonun diğer istasyonlardan uzaklığı, kurulan direk boyunun 5 katı

olması tavsiye edilir.

J. Güneş Ölçüm İstasyonunda Bulunacak Algılayıcıların Asgari Özellikleri

Güneş Ölçüm İstasyonunda Bulunacak Algılayıcıların Asgari Özellikleri

Sensör Adı İstenilen Özellikleri İlave Özellikler

Küresel (Global)

Güneş Radyasyonu

Ölçer (Piranometre)

Ölçüm aralığı : 0–1500 W/m²

Çözünürlük : 5 W/m²

Doğruluk : ±%5 (günlük toplamda)

Kararlılık : ± 1.5 % /yıl (tüm ölçüm

aralığında)

Piranometre, en az WMO tarafından

“First Class – Good Quality” olarak

tanımlanan tip olacaktır.

Güneşlenme Süresi Ölçer

(Sunshine Duration Sensor)

Ölçüm aralığı : Dakikalık güneşli veya

güneşsiz

Çözünürlük : 1 dakika

Doğruluk : 0.1 saat ( saatlik toplamda)

Güneşlenme süresi; direkt (doğrudan)

güneş radyasyon miktarının gün

içinde 120 W/m² ve daha fazla olduğu

dakikaların toplamını ifade eder.

Rüzgar Hız Ölçer

Ölçüm aralığı : 0 - 65 m/sn Eşik değeri : 0.5 m/sn Çözünürlük : 0.1 m/sn Doğruluk : ± 0.5 m/sn (5 m/sn ye kadar), ± 10 % ( 5 m/sn’nin üzerinde) Mesafe sabiti : 2 - 5 m

Rüzgar Yön Ölçer

Ölçüm aralığı : 0. . . .360° Çözünürlük : 1° Doğruluk : ± 5°

Hava Sıcaklığı Ölçer

Ölçüm aralığı : - 40 °C. . .+60 °C

Çözünürlük : 0.1 °C

Doğruluk : ± 0.3 °C

Sensör uygun şekilde havalandırılan özel siperi içine kurulacaktır. Sıcaklık sensöründe kullanılan siper güneşlenmeden en az etkilenen bir maddeden yapılmış olmalıdır.

Hava Nemi Ölçer

Ölçüm aralığı : %0. . . . . %100

Çözünürlük : %1

Doğruluk : % 3

Sensör uygun şekilde havalandırılan özel siperi içine kurulacaktır. Nem sensöründe kullanılan siper güneşlenmeden en az etkilenen bir maddeden yapılmış olmalıdır.

NOT: 1)Sıcaklık, nem, rüzgar hız ve rüzgar yön sensörleri güncel (öngörülen ölçüm periyodunun bir bölümünü veya tamamını kapsayan) kalibrasyon sertifikalı olmalıdır. 2) Güneş Radyasyonu Ölçer (Piranometre) ISO 9060 ve WMO Guide-8’de tanımlı First Class -Good Quality veya daha iyi özelliklere sahip bir sensör olarak seçilecek ve güncel (öngörülen ölçüm periyodunun bir bölümünü veya tamamını kapsayan) kalibrasyon sertifikasına sahip olmalıdır.

EK-E ÖLÇÜM VERİLERİNİN KAYIT FORMATI

Veriler dakikalık veya on dakikalık olarak UTC saate göre kaydedilip gönderilir. Verilerin kayıt formatı aşağıda belirtilen şekilde olmalıdır. Kayıtlarda ayraç olarak pipe ( | ), virgül ( , ) veya noktalı virgül ( ; ) kullanılır.

Ölçülen değerler limit dışında (rüzgar ölçümü için EK-C, güneş ölçümü için EK-D) olduğunda -9999 olarak kaydedilir. Sensör devre dışı bırakıldığında ise, -8888 olarak kaydedilir. a) Rüzgar ölçümleri ölçüm şekli R olan dosya veri formatı aşağıdaki biçimde olmalıdır.

Satır içinde Kayıt sırası Parametre Adı Açıklama

1.sütun İstno İstasyon Numarası ( MGM'nin verdiği numara) 2.sütun Yıl Ölçümün Yapıldığı Yıl 3.sütun Ay Ölçümün Yapıldığı Ay 4.sütun Gün Ölçümün Yapıldığı Gün 5.sütun Saat Ölçümün Yapıldığı Saat 6.sütun Dakika Ölçümün Yapıldığı Dakika 7.sütun Yükseklik Ölçüm yapan Rüzgar yön ve hız sensörlerinin yerden yüksekliği (m.) 8.sütun Rzgortyon Dakikalık veya on Dakikalık Ortalama Rüzgarın Yönü ( o ) 9.sütun Rzgorthiz Dakikalık veya on Dakikalık Ortalama Rüzgarın Hızı ( m/sn. ) 10.sütun Rzgmaxyon Dakikalık veya on Dakikalık Maksimum Rüzgarın Yönü ( o ) 11.sütun Rzgmaxhiz Dakikalık veya on Dakikalık Maksimum Rüzgarın hızı ( m/sn. )

Ölçüm Şekli D olan diğer ölçümler (sıcaklık, nispi nem, hava basıncı ) dosya veri formatı

aşağıdaki biçimde olmalıdır.

Satır içinde Kayıt sırası

Parametre Adı Açıklama

1.sütun İstno İstasyon Numarası ( MGM'nin verdiği numara) 2.sütun Yıl Ölçümün Yapıldığı Yıl 3.sütun Ay Ölçümün Yapıldığı Ay 4.sütun Gün Ölçümün Yapıldığı Gün 5.sütun Saat Ölçümün Yapıldığı Saat 6.sütun Dakika Ölçümün Yapıldığı Dakika 7.sütun Yükseklik Ölçüm yapan sensörlerin yerden yüksekliği (m.) 8.sütun Sicaklik Dakikalık veya on dakikalık Anlık Hava Sıcaklığı ( o C ) 9.sütun Nnem Dakikalık veya on dakikalık Anlık Nispi Nem ( % ) 10.sütun Basinc Dakikalık veya on dakikalık Anlık Hava Basıncı ( hPa. )

b) Ölçüm Şekli G olan Güneş ölçümleri dosya veri formatı aşağıdaki biçimde olmalıdır.

Satır içinde Kayıt sırası

Parametre Adı Açıklama

1.sütun İstno İstasyon Numarası ( MGM'nin verdiği numara) 2.sütun Yıl Ölçümün Yapıldığı Yıl 3.sütun Ay Ölçümün Yapıldığı Ay 4.sütun Gün Ölçümün Yapıldığı Gün 5.sütun saat Ölçümün Yapıldığı Saat 6.sütun dakika Ölçümün Yapıldığı Dakika 7.sütun yükseklik Ölçüm yapan güneş sensörünün yerden yüksekliği (m.) 8.sütun GlobGunRad Dakikalık veya on dakikalık ortalama Global Güneş Radyasyonu ( watt / m2 )9.sütun Gunessuresi Dakikalık veya on dakikalık güneşlenme süresi ( dakika ) 10.sütun Sıcaklık Dakikalık veya on dakikalık Anlık Hava Sıcaklığı ( o C ) 11.sütun NNem Dakikalık veya on dakikalık Anlık Nispi Nem ( % ) 12.sütun rzgortyon Dakikalık veya on dakikalık Ortalama Rüzgarın Yönü ( o ) 13.sütun rzgorthiz Dakikalık veya on dakikalık Ortalama Rüzgarın Hızı ( m/sn. ) 14.sütun rzgmaxyon Dakikalık veya on dakikalık Esen Maksimum Rüzgarın Yönü ( o ) 15.sütun rzgmaxhiz Dakikalık veya on dakikalık Maksimum Rüzgarın hızı ( m/sn. )

EK-F

RÜZGAR / GÜNEŞ VERİSİ – VERİ TAMAMLAMA BİLGİ FORMU Ölçüm İstasyonu No. Başvuru Sahibi Tüzel Kişi Ölçüm İstasyonu Rüzgar Güneş Ölçüm Başlama Tarihi Ölçüm Bitiş Tarihi

% 20’ye kadar Eksik Veri Tamamlama Ölçüm periyodu boyunca veri kaybı var mı? Evet Hayır

Kayıp veri yüzdesi % …………. Ölçüm periyodu boyunca oluşan veri kayıplarının tarihleri (Sağdaki örnek formata uygun olarak ekli text,Excel vb. dosyada sunulur.)(1)

Başlama Tarih-Saat-Dak.

Bitiş Tarih-Saat-Dak.

Toplam Veri Kayıp Süresi (Dak.)

Eksik veri tamamlama çalışmasında kullanılan istasyon (MGM veya Diğer)

Veri Tamamlama Yöntemi(2)

Güneş Ölçüm İstasyonu Verileri

Veri

Periyodu ve Süresi (gün)

Toplam Global Güneş Işınımı

(kWh/m2)

Toplam Güneşlenme Süresi (Saat)

Ortalama Hava Sıcaklığı (°C)

Ölçüm Süresi İçerisindeki Veri Seti

Rüzgar Ölçüm İstasyonu Verileri

Veri Periyodu ve Süresi

Rüzgar Verileri

Ortalama Rüzgar Hızı (m/s)

Hakim Rüzgar Yönü

30 m Yükseklikteki Rüzgar Verileri Direğin En Üst Seviyesindeki (…. m) Rüzgar Verileri

Diğer Seviyeler (………… m) Diğer Seviyeler (………… m)

Diğer Ölçümler Ortalama Sıcaklık ( °C ) (………..m) Ortalama Basınç ( hPa ) (………...m) Ortalama Nem (%) (…………m)

Rüzgar Güç ve Frekans Tablosu (3)

Yönler

30 m. Yükseklik En üst seviye .. m. Yükseklik

Ortalama Rüzgar

hızı

Güç Frekans Ortalama Rüzgar

hızı

Güç Frekans

Değer Yüzde Değer Yüzde Değer Yüzde Değer Yüzde

m/san. Watt/m2 % Esme sayısı % m/san. Watt/m2 %

Esme sayısı %

Sakin N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW

Toplam Toplam Toplam Toplam

Toplam Toplam Toplam Toplam

Yıllık Ortalama Rüzgar hızı

(m/san)

Rüzgar hızı

yıllık standart sapma

Maksimum Esme Sayısı ve

Hakim Yön Yıllık Ortalama

Rüzgar hızı (m/san)

Rüzgar hızı

yıllık standart sapma

Maksimum Esme Sayısı ve

Hakim Yön

MGM, rüzgar ölçümlerinden güç hesabını aşağıdaki formül kullanılarak kontrol edecektir.

3V**21P

P : Güç yoğunluğu ( Watt/m2 )

ρ : Hava Yoğunluğu ( kg/m2) ( Hava yoğunluğu 15 oC ve deniz seviyesinde yaklaşık 1.2 kg/m2 dir.)

V : Rüzgar Hızı ( m/san.)

Hava Yoğunluğu Formülü :

T*RP

P: Hava Basıncı ( Pa.)

ρ : Hava Yoğunluğu ( kg/m2)

R : Gaz Sabiti :287 J/kg.oK

t : Hava Sıcaklığı ( oC )

T: Hava Sıcaklığı ( oK ) ( t + 273.15) _______________ 1) Ölçüm periyodu boyunca oluşan veri kayıpları tablosu elektronik ortamda (CD,DVD vb.)

tamamlanan veriler ile birlikte firma tarafından MGM’ye verilir. 2) Kullanılan istatistiksel eksik veri tamamlama yöntemi ile yaptığı işlemleri detaylı olarak açıklayan

doküman firma tarafından MGM’ye verilir. 3) Rüzgar hesaplamalarını açıklayan detaylı doküman firma tarafından MGM’ye verilir. BAŞVURU SAHİBİ

İmza Kaşe

Tarih

EK-G

RÜZGAR ve GÜNEŞ ÖLÇÜM İSTASYONU KURULUM RAPORU HAZIRLANMASINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

A) Ölçüm İstasyonu Kurulum Raporu İçin Başvuru Formu (Ek-A): 1) İstasyon Numarası yazılmış (MGM tarafından başvuru sırasında verilecek),

2) Ölçüm istasyonu işaretlenmiş ( Rüzgar veya Güneş),

3) İstasyon yer bilgileri yazılmış,

4) UTM Koordinatları yazılmış,

5) İstasyonda bulunan cihaz ve sensörler ile ilgili bilgiler tabloya işlenmiş,

6) İstasyonda kullanılan cihazlara ilişkin belgeler (Katalog, broşür, kalibrasyon belgesi

vb.) eklenmiş,

7) Sahaya esas ölçüm izninin aslının veya noter onaylı suretinin fotokopisi eklenmiş,

8) Başvuru ücretinin yatırıldığına ilişkin makbuzun aslı veya fotokopisi eklenmiş,

9) Başvuru yapan kişinin başvuru sahibi firma adına yetkili olduğunu gösteren belge

eklenmiş,

10) Rüzgar ölçüm istasyonu koordinat ve yükseklik bilgilerinin Devlet Hava Meydanları İşletmesi

Genel Müdürlüğü’ne bildirildiğine ilişkin belge eklenmiş, 11) Başvuru sahibi firmanın yetkilisi veya vekili tarafından imzalanmış ve kaşelenmiş, 12) Ölçüm istasyonu kurulum projesi eklenmiş, olmalıdır.

B) Rüzgar ve Güneş Ölçüm İstasyonu Kurulum Raporu (Ek-3 ve Ek-5) Rüzgar ve Güneş Ölçüm İstasyonu Kurulum Raporu Tablosu aşağıda açıklandığı şekilde

doldurulmalıdır.

1) İstasyonun yeri ile ilgili bilgiler yerinde tapu, imar belgeleri veya planlar üzerinden

kontrol edilerek yazılmalı, izin belgesi ile kontrol edilmelidir.

2) İstasyon koordinat bilgileri başvuru sahibi tarafından sağlanacak GPS cihazı ile

ölçülmeli ve başvuru formu ile karşılaştırılmalıdır.

3) Tüm sensörler tabloda belirtilmeli, listede belirtilenden fazla sayıda sensör kurulmuş

ise tabloya satır ilavesi yapılmalıdır.

4) Sensörlerin seri numarası ve kurulduğu yükseklikler belirtilmelidir.

C) Kurulum Raporu ekleri: 1) İstasyonda kullanılan cihazlara ilişkin belgeler: Üretici firma / Tipi / seri Numarası /

Güncel (öngörülen ölçüm periyodunun bir bölümünü veya tamamını kapsayan)

Kalibrasyon sertifikaları

2) Cihazlara ait broşür, katalog veya kullanım kitapçıkları,

3) Sahaya esas ölçüm izninin aslı veya saha sahibi gerçek veya tüzel kişi tarafından

onaylı sureti,

4) İstasyonun kurulum sonrası fotoğrafları: Uzak görüntüsü / Yakın detay görüntüleri /

sensör yerleşimi / Direk kurulumu / Gergi teli sabitlemeleri / Çevresel manialar vb.

5) İstasyon kurulumuna ilişkin fatura: Ölçüm istasyonu başvuru sahibi firma tarafından

satın alınmış ise faturanın aslı veya onaylı fotokopisi, Ölçüm istasyonu müşavir

firmalardan veya üreticilerden kiralanmışsa en az ölçüm süresini kapsayan kira

sözleşmesinin aslı veya onaylı fotokopisi (Kiralık ölçüm istasyonunun Ölçüm

Standardı Tebliği ve Ölçüm Uygulama Tebliğinde istenen özellikleri sağlaması

şarttır). Başvuru sahibi ölçüm istasyonu imalatçısı ise imalatçı belgesi ve algılayıcı ve

diğer cihazlarla ilgili faturanın aslı veya onaylı fotokopisi,

6) İlgililerce onaylanmış ölçüm istasyonu kurulum raporu,

7) Elektronik ortamda kurulum raporu: Ölçüm istasyonu kurulum raporu hazırlanırken

istenen tüm bilgi ve belgeler CD ortamına aktarılmalıdır.

8) Ölçüm istasyonunda MGM tarafından görevlendirilen personel ve başvuru sahibi

tarafından imzalanması gerekir.

9) Bu raporun imzalanmasından sonra ölçüm işlemlerine başlanmış sayılır.

EK-H

RÜZGAR / GÜNEŞ ÖLÇÜM İSTASYONU HAM VERİ TESLİM FORMU

GÜNEŞ / RÜZGAR ÖLÇÜM İSTASYONU BİLGİLERİ Firma Adı/ Unvanı Bölge İli İstasyon No. Ölçüm İstasyonu Rüzgar Güneş

İletişim Şekli Kayıt cihazından direkt MGM’ye ftp ile Kayıt cihazından bilgi toplama ve gönderme merkezi

vasıtasıyla MGM’ye ftp ile

Sabit IP / GSM Ham Veri Kayıtları

Veri kayıt cihazı marka ve modeli Veri kayıt cihazında kayıt yeri

Veri kayıt Cihazında kayıt Şekli ASCII Text Tabanlı Sisteme ait özel dosya

Veri dosya adı/adları ASCII text ise kullanılan ayraç (delimiter) ASCII text Veri dosyası veri kayıt formatı ASCII Text dosyası değilse dosyanın içeriğinin görüleceği yazılım Kayıt dosyası, sisteme ait özel dosya ise dosyanın içeriğinin görüntülenip başka dosya formatına dönüştürebilen yazılım bilgileri Ham verilerin aktarıldığı ortam (CD, DVD, taşınabilir bellek, disk ve benzeri) Ham verilerin aktarıldığı ortamdaki toplam dosya boyutu ( MB) İstasyonun verilerinin kabul edilmeye başladığı onay tarihi – son kayıt tarihi saati

RÜZGAR VEYA GÜNEŞ İSTASYONU HAM VERİ DOSYALARI TESLİMİ

TESLİM EDEN FİRMA YETKİLİSİ

Tarih Adı, Soyadı

İmzası

TESLİM ALAN METEOROLOJİ GENEL

MÜDÜRLÜĞÜ YETKİLİSİ

Tarih Adı, Soyadı

İmzası

EK-I

RÜZGAR VE GÜNEŞ ÖLÇÜM SONUÇ RAPORU HAZIRLANMASINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

A. Ölçüm İstasyonu Ölçüm Sonuç Raporu Başvuru Formu (Ek-B):

Ölçüm Sonuç Raporu Başvuru Formunun hazırlanması ve sunulması: 1) Başvuru formunda; istasyon numarası, başvuru sahibi, ölçüm istasyonu tipi (Rüzgar veya

Güneş), istasyon yeri, UTM Koordinatları bilgileri yer alır.

2) EK-F: Rüzgar / Güneş verisi veri tamamlama bilgi formu ile MGM’ye iletilen ölçüm

verileri dışında tamamlanan veri seti elektronik ortamda (CD, DVD vb.); EK-H

(rüzgar/güneş ölçüm istasyonu ham veri teslim formu) ve veri toplama ünitesinde kayıt

edilen orijinal verileri elektronik ortamda (CD, DVD vb.) başvuru formuyla birlikte

MGM’ye sunulur.

3) Başvuru formu başvuru sahibi yetkilisi veya vekili tarafından imzalanır ve kaşelenir.

B. Rüzgar Ölçüm Sonuç Raporu (Ek-4): Rüzgar Ölçüm Sonuç Raporunun hazırlanması ve sunulması:

1) Sonuç raporunda; başvuru sahibi, ölçüm başlama ve bitiş tarihi, ölçüm istasyonu UTM

koordinatları bilgileri yer alır.

2) Sonuç raporu; direğin en üst seviyesindeki ölçüm sonuçlarını içeren rüzgar ölçüm

verileri, on dakikalık verilerden hazırlanan yıllık ortalama rüzgar hızı (m/sn), hakim

rüzgar yönü, yönlere göre esme sayısı (frekans) ve güç dağılımı bilgilerini içerecek

şekilde hazırlanır.

C. Güneş Ölçüm Sonuç Raporu (Ek-6): Güneş Ölçüm Sonuç Raporunun hazırlanması ve sunulması:

1) Sonuç raporunda; başvuru sahibi, ölçüm başlama ve bitiş tarihi, ölçüm istasyonu UTM

koordinatları bilgileri yer alır.

2) Yıllık toplam veri sonuçları ayrı ayrı olmak üzere, toplam güneş ışınımı, toplam

güneşlenme süresi ve ortalama hava sıcaklığı verisi bilgileri raporda yer alır.

3) Yatay yüzeye gelen global güneş ışınım şiddeti yıllık toplam (kWh/m²), güneşlenme

süresi yıllık toplam saat (h) ve hava sıcaklığı yıllık ortalama (°C) olarak raporda belirtilir.

EK – İ Meteoroloji Radar Sahaları

Ankara 39˚ 47’ 55’’N 32˚ 58’ 17’’E

MEV

CUT

RA

DA

RLA

R

İstanbul 41˚ 20’ 42’’N 28˚ 21’ 18’’E Balıkesir 39˚ 44’ 24’’N 27˚ 37’ 06’’E Zonguldak 41˚ 10’ 55’’N 31˚ 47’ 54’’E Antalya 36° 15’ 59’’N 30° 26’ 15”E İzmir 38° 18’ 41’’N 27°00’04.1’’E Hatay 36°19’04.8”N 35°47’17.4”E Muğla 36°53’09.2”N 28°19’57”E Trabzon 41°04’29”N 39°28’06”E Samsun 41° 18’ 53”N 36° 02’ 12”E Afyon 38˚ 24’ 06’’N 30˚ 25’ 09’’E

PLA

NLA

NA

N

RAD

ARL

AR Gaziantep 37˚ 08’ 14’’N 37˚ 08’ 14’’E

Diyarbakır 37˚ 43’ 00’’N 39˚ 49’ 44’’E Bursa 40˚ 32’ 18’’N 29˚ 54’ 12’’E Sivas 39˚ 45’ 56’’N 36˚ 51’ 16’’E Karaman 37˚ 23’ 32’’N 33˚ 08’ 23’’E Erzurum 40˚ 09’ 37’’N 41˚ 33’ 24’’E