1

LỜI CAM ðOAN

Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên cứu của

riêng tôi. Các số liệu, kết luận nêu trong luận án là trung

thực, có nguồn gốc rõ ràng. Tác giả hoàn toàn chịu trách

nhiệm về công trình khoa học này.

Tác giả luận án

Nguyễn Như Chung

2

MỤC LỤC

Trang

Mở ñầu 5

Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về các chính sách ñối với sự phát triển làng nghề

12

1.1. Cơ sở lý luận về các chính sách ñối với sự phát triển của làng nghề. 12 1.2. Chính sách phát triển làng nghề ở một số nước Châu Á và bài

học kinh nghiệm 39

Chương 2: Thực trạng các chính sách ñối với sự phát triển làng nghề ở tỉnh Bắc Ninh giai ñoạn 1997 ñến nay

54

2.1. Khái quát ñiều kiện tự nhiên kinh tế - xã hội tỉnh Bắc Ninh 54 2.2. Thực trạng một số chính sách nhà nước và ñịa phương ảnh hưởng

ñến phát triển của làng nghề ở Bắc Ninh giai ñoạn 1997 ñến nay 61

2.3. Tác ñộng chính sách ñến sự phát triển các làng nghề và kinh tế - xã hội tỉnh Bắc Ninh 1997 ñến nay

90

2.4. Bài học kinh nghiệm về chính sách phát triển làng nghề ở Bắc Ninh 116 Chương 3: Quan ñiểm và giải pháp hoàn thiện chính sách thúc ñẩy

phát triển làng nghề tỉnh Bắc Ninh trong thời gian tới 123

3.1. Một số quan ñiểm về hoàn thiện chính sách phát triển làng nghề tỉnh Bắc Ninh

123

3.2. ðịnh hướng và mục tiêu phát triển làng nghề ở tỉnh Bắc Ninh 128 3.3. Những giải pháp cơ bản hoàn thiện một số chính sách thúc ñẩy

phát triển làng nghề ở tỉnh Bắc Ninh 133

3.4. Một số kiến nghị trong hoàn thiện chính sách phát triển làng nghề ở tỉnh Bắc Ninh

172

Kết luận 181 Danh mục các tài liệu tham khảo 183 Danh mục các công trình của tác giả ñã công bố liên quan ñến luận án 187 Phụ lục 1: Danh mục làng nghề tỉnh Bắc Ninh 188 Phụ lục 2: Kế hoạch phát triển các khu công nghiệp nhỏ và vừa,

cụm làng nghề ñến 2010 191

Phụ lục 3: Kết quả khảo sát doanh nghiệp vừa và nhỏ tỉnh Bắc Ninh 2005

193

3

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BN Bắc Ninh

CN Công nghiệp

CP Chính phủ

CCN - TTCN Cụm công nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp

CNH, HðH Công nghiệp hoá, hiện ñại hoá

CSHT Cơ sở hạ tầng

CTCP Công ty cổ phần

CTTNHH Công ty trách nhiệm hữu hạn

DN Doanh nghiệp

DNNN Doanh nghiệp nhà nước

DNTN Doanh nghiệp tư nhân

DNVVN Doanh nghiệp vừa và nhỏ

HðND Hội ñồng nhân dân

HTX Hợp tác xã

KCHT Kết cấu hạ tầng

KT – XH Kinh tế - xã hội

LN Làng nghề

LNTT Làng nghề truyền thống

LNTTCN Làng nghề tiểu thủ công nghiệp

NCS Nghiên cứu sinh

SXKD Sản xuất kinh doanh

UBND Uỷ ban nhân dân

4

DANH MỤC CÁC BIỂU, ðỒ THỊ, HỘP

Trang

Biểu 2.1: Hiện trạng sử dụng ñất ñai tỉnh Bắc Ninh 55

Biểu 2.2: Lao ñộng ñang làm việc trong các ngành kinh tế tỉnh

Bắc Ninh 2006

56

Biểu 2.3: Tổng sản phẩm tỉnh Bắc Ninh theo giá so sánh 1994 57

Biểu 2.4: Số lượng di tích lịch sử văn hoá tỉnh Bắc Ninh 60

Biểu 2.5: Kết quả thuê ñất và ñầu tư các khu công nghiệp nhỏ và

vừa, cụm công nghiệp LN tỉnh Bắc Ninh 1997 -6/2007

92

Biểu 2.6: Các tổ chức thuê rời ñể phát triển công nghiệp (từ năm

1997 ñến hết 3/2006)

93

Biểu 2.7: Dư nợ vay các doanh nghiệp vừa và nhỏ Bắc Ninh 2006 95

Biểu 2.8: Số lượng và cơ cấu hộ nông dân tỉnh Bắc Ninh 97

Biểu 2.9: Tổng hợp số lượng các doanh nghiệp ngoài quốc doanh

tỉnh Bắc Ninh 2001 - 2007

98

Biểu 2.10: Giá trị sản xuất của các LN ở tỉnh Bắc Ninh 2001 - 2005 99

ðồ thị 2.1: Chỉ số phát triển tổng sản phẩm trong tỉnh Bắc Ninh 57

ðồ thị 2.2: Cơ cấu kinh tế Bắc Ninh 1997, 2007 58

5

MỞ ðẦU

1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ðỀ TÀI

Phát triển nông nghiệp, nông thôn theo hướng CNH, HðH là một chủ

trương lớn của ðảng và Nhà nước ta. Vấn ñề này không chỉ có ý nghĩa trước

mắt mà còn có ý nghĩa lâu dài trong sự phát triển kinh tế nông thôn. Hiện nay,

một trong những nội dung quan trọng của CNH, HðH nông nghiệp nông thôn

là mở rộng và phát triển các LN. ðặc biệt ở vùng ñồng bằng sông Hồng tình

trạng ñất chật, người ñông và nhiều làng xã phổ biến là kinh tế thuần nông.

LN phát triển sẽ là cầu nối giữa nông nghiệp và công nghiệp, giữa nông thôn

và thành thị. Việc ñẩy mạnh phát triển LN nhằm ña dạng hoá các ngành nghề

nông thôn, tạo việc làm mới, tăng thu nhập cho dân cư ñể góp phần ổn ñịnh

kinh tế - xã hội nông thôn và tạo tiền ñề cần thiết cho quá trình CNH, HðH

diễn ra sâu rộng trên phạm vi cả nước.

Trong thời gian qua, sự phát triển của các LN ñã trải qua những bước

thăng trầm. Một số LNTT ñã phục hồi và phát triển, cùng với việc xuất hiện

một số LN mới. Có nhiều LN ñã phát triển khá mạnh và lan toả sang các khu

vực lân cận, tạo nên một cụm các LN, với sự phân công và chuyên môn hoá

trong SXKD. Tuy vậy cũng có một số LN dần bị mai một, thậm chí có một số

LN mất hẳn. Nhìn chung trong CNH, HðH nông nghiệp, nông thôn ở tỉnh

Bắc Ninh trong thời gian qua LN ñã ñóng góp vai trò tích cực vào phát triển

KT-XH nông thôn, thúc ñẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và tăng trưởng kinh tế

ñịa phương. Thực tế cho thấy, ngay trong sự phát triển, LN vẫn ñứng trước

những khó khăn như: Tình trạng khó khăn về mặt bằng sản xuất, vốn ñầu tư

thiếu, công nghệ lạc hậu, chất lượng tổ chức quản lý kém, tiêu thụ sản phẩm

khó khăn, tính cạnh tranh kém, môi trường sinh thái ô nhiễm v.v… còn diễn

ra ở nhiều LN. Vì vậy, ñể thúc ñẩy phát triển LN ñòi hỏi cần phải tiếp tục có

6

sự nghiên cứu các giải pháp ñể phát triển các LN, ñặc biệt là trong bối cảnh

hiện nay ñất nước ta ñang trong quá trình hội nhập kinh tế thế giới sâu rộng.

Sự phát triển LN cần có sự tác ñộng của các yếu tố: trình ñộ kỹ thuật,

công nghệ, thị trường vốn, kết cấu hạ tầng, nguồn nhân lực. Trong khi ñó

nhân tố về cơ chế chính sách lại hoàn toàn chủ quan có thể nghiên cứu, xây

dựng cho phù hợp ñể tác ñộng vào tất cả các yếu tố ảnh hưởng ñến sự phát

triển LN. ðây sẽ là nhân tố mà ñề tài ñi sâu nghiên cứu.

Thực hiện ñổi mới chính sách phát triển nông nghiệp và nông thôn

trong các Nghị quyết của Ban chấp hành Trung ương ðảng khoá VIII, khoá

IX ñã ñề cập ñến phát triển mạnh các ngành công nghiệp, tiểu thủ công

nghiệp, dịch vụ ở nông thôn, tiếp tục ñổi mới, phát triển kinh tế tập thể, kinh

tế tư nhân… Do vậy, một loạt các văn bản pháp luật mới ra ñời như Luật

Doanh nghiệp, Luật ðất ñai, Luật ðầu tư, Luật Bảo vệ môi trường v.v… cùng

các văn bản quy ñịnh cơ chế, chính sách khác về tài chính, tín dụng, ñào tạo,

khoa học công nghệ, phát triển ngành nghề nông thôn v.v… nhằm tạo ra một

môi trường và hành lang pháp lý cho các LN phát triển. Với tỉnh Bắc Ninh,

nơi có nhiều LN khá phát triển, chính quyền ñịa phương cũng ñã cụ thể hoá

các chính sách của nhà nước gắn với ñiều kiện KT-XH của ñịa phương ñể ñề

ra một số chính sách phát triển các LN như các chính sách về thu hút ñầu tư,

chính sách hỗ trợ xây dựng CSHT, chính sách khuyến khích phát triển công

nghiệp, xuất khẩu v.v…

Tuy nhiên thực tế cũng cho thấy nhiều chính sách của Nhà nước chưa

ñồng bộ, thường xuyên phải bổ sung sửa ñổi, thậm chí chưa thích hợp, khó thực

thi gây bế tắc trong hoạt ñộng thực tiễn. Mặt khác, nhiều vấn ñề liên quan ñến

quá trình SXKD và phát triển ở các LN chưa ñược Nhà nước quan tâm, chưa có

những chế tài hay biện pháp kích thích phát triển. Vì vậy, việc nghiên cứu các

chính sách phát triển LN ñể hoàn thiện các chính sách phù hợp với tình hình hiện

7

nay cho phát triển LN và ñặc biệt là ñối với ñịa bàn tỉnh Bắc Ninh là ñòi hỏi cấp

thiết của thực tế. ðó chính là lý do NCS chọn ñề tài:

“Quá trình hoàn thiện các chính sách thúc ñẩy phát triển làng nghề

ở tỉnh Bắc Ninh giai ñoạn từ 1997 ñến 2003 - Thực trạng, kinh nghiệm và

giải pháp” Làm nội dung nghiên cứu.

2. TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU

Hiện nay, việc phát triển các LN ñang ngày ñược sự quan tâm của

nhiều nhà khoa học. Thời gian quan ñã có một số công trình nghiên cứu về

vấn ñề này ở những khía cạnh khác nhau. Thực tế có rất nhiều nhân tố ảnh

hưởng tới sự phát triển LN. Tuy nhiên chưa thấy công trình nào nghiên cứu

chuyên sâu, có hệ thống về chính sách phát triển các LN nói chung và với các

LN ở tỉnh Bắc Ninh nói riêng.

Trước tiên là nhóm các nghiên cứu về phát triển nông nghiệp và nông

thôn nói chung, trong ñó có bao hàm cả các LN như các công trình nghiên

cứu: “Tăng trưởng kinh tế Việt Nam - những rào cản cần phải vượt qua” của

GS.TS Nguyễn Văn Thường - NXB Lý luận chính trị 2005; “Các ngành nghề

nông thôn Việt Nam” của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; nhà xuất

bản nông nghiệp 1998; “Phát triển công nghiệp nông thôn Việt Nam” của

UNIDO - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; “Môi trường kinh doanh

ở nông thôn Việt Nam” của Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, Tiến

sĩ Chu Tiến Quang chủ biên, nhà xuất bản chính trị quốc gia 2003; báo cáo

ñiều tra của dự án VIE/98/022/UNIDO, Hà Nội 1998, v.v… Các nghiên cứu

này ñã ñưa hệ thống các giải pháp cho phát triển nông nghiệp và nông thôn

Việt Nam trong giai ñoạn hiện nay. Trong ñó, các giải pháp ñưa ra cũng có ñề

cập ñến cơ chế chính sách mang tính bao quát ñịnh hướng, có tác ñộng ñến

khu vực LN, nhưng chưa tập trung nghiên cứu về môi trường chính sách với

phát triển các LN ở nước ta.

8

Thứ hai là nhóm các nghiên cứu về các lĩnh vực kinh tế trong ñó có liên

quan ñến sự phát triển của LN như các công trình nghiên cứu: “Chiến lược

cạnh tranh cho các doanh nghiệpvừa và nhỏ ở Việt Nam hiện nay” của TS

Phạm Thuý Hồng - Nhà xuất bản chính trị quốc gia 2004, “ðịnh hướng và

giải pháp kinh tế chủ yếu nhằm phát triển các ngành tiểu thủ công nghiệp

trong nông thôn tỉnh Hà Tây” - Luận án tiến sĩ kinh tế của Lê Mạnh Hùng,

Hà Nội 2005, “Nguồn nhân lực nông thôn ngoại thành trong quá trình ñô thị

hoá” của PGS.TS Trần Thị Minh Châu - NXB chính trị quốc gia, Hà Nội

2007, “Chiến lược phát triển và dịch vụ hỗ trợ cho các doanh nghiệp vừa và

nhỏ: Các tài liệu của cuộc họp quốc tế giữa các chuyên gia” của UNTAC,

NewYork và Geneva 2000; “Khu vực tư nhân ở Việt Nam: Sự kiện, con số,

thay ñổi chính sách và khảo sát các kết quả nghiên cứu” của Liesbet Steer,

CIE, 2001; v.v… Các nghiên cứu này ñã có những ñóng góp lý luận và thực

tiễn về phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ, phát triển ngành nghề thủ công;

phát triển nguồn nhân lực nông thôn v.v…Trong các nghiên cứu ñó khía cạnh

cơ chế chính sách ñược ñề cập có tác ñộng trực tiếp hoặc gián tiếp ñến sự phát

triển các LN, nhưng vẫn chưa ñi sâu bao quát ñược hết hoạt ñộng ở các LN,

bao gồm các thành phần kinh tế, ña dạng về ngành nghề và phong phú các

lĩnh vực ñời sống KT-XH.

Nhóm thứ ba là các công trình nghiên cứu về tình hình phát triển LN.

ðáng chú ý là “Những giải pháp nhằm phát triển làng nghề ở một số tỉnh

ñồng bằng sông Hồng” của GS.TS Nguyễn Trí Dĩnh - Hà Nội 2005; “Phát

triển làng nghề truyền thống ở nông thôn Việt Nam trong quá trình công

nghiệp hoá, hiện ñại hoá” - Luận án tiến sĩ của Trần Minh Yến, Hà Nội 2003;

“Bảo tồn và phát triển các làng nghề trong quá trình CNH” của TS Dương

Bá Phương, NXB khoa học xã hội, Hà Nội 2001; “Phát triển làng nghề

truyền thống trong quá trình công nghiệp hoá, hiện ñại hoá” của TS Mai Thế

9

Hởn, NXB chính trị quốc gia Hà Nội, 2003; “Làng nghề du lịch Việt Nam”

của GS.TS Hoàng Văn Châu, NXB Thống kê, Hà Nội 2007; “Tài liệu hội

thảo phát triển cụm công nghiệp làng nghề - thực trạng và giải pháp” của

viện nghiên cứu quản lý kinh tế TW, Hà Nội 12/2004; v.v… Ngoài ra, còn có

một số bài nghiên cứu trên các tạp chí, các bài tham luận tại các cuộc hội thảo

trong nước và quốc tế ñề cập ñến sự phát triển của các LN theo nhiều khía

cạnh khác nhau. Ở một số ñịa phương, chính quyền sở tại cũng ñã có những

nghiên cứu, báo cáo và ñề xuất một số giải pháp ñể phát triển LN trên ñịa bàn

mình như ở Hà Tây (tháng 8/2008 sát nhập về Hà Nội), Ninh Bình, Hải

Phòng, Hà Nội v.v…Những nghiên cứu trên ñã ñạt ñược nhiều kết quả nhất

ñịnh làm phong phú thêm lý luận cơ bản về LN, thực trạng phát triển LN ở

một số ñịa phương và từ ñó ñưa ra những giải pháp hữu hiệu cho phát triển

LN. Tuy nhiên các nghiên cứu này, về cơ chế chính sách chỉ ñược nghiên cứu

như một nhân tố phát triển LN.

Nhóm thứ tư là các công trình nghiên cứu trực tiếp với ñối tượng là

chính sách như: “Tiếp tục ñổi mới chính sách và giải pháp tiêu thụ sản phẩm

của các làng nghề truyền thống ở Bắc Bộ ñến năm 2010” của Bộ Thương

mại, Hà Nội 8/2003; “20 năm ñổi mới cơ chế chính sách thương mại Việt

Nam, những thành tựu và bài học kinh nghiệm” Bộ Thương mại, Hà Nội

2006; “ðổi mới cơ chế chính sách hỗ trợ phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ

Việt Nam ñến năm 2005” của PGS.TS Nguyễn Cúc, NXB chính trị quốc gia,

Hà Nội 2000 v.v…Các nghiên cứu này ñã ñi sâu phân tích thực trạng và ñưa

ra các giải pháp hoàn thiện chính sách trong phạm vi nghiên cứu của tác giả

mà chưa gắn kết trực tiếp hoặc ñồng bộ tới sự phát triển của các LN. Hầu hết

các nghiên cứu chưa xác ñịnh ñược vị trí, vai trò và ý nghĩa tác ñộng của nhân

tố chính sách ñến quá trình phát triển LN, chưa khái quát ñồng bộ các chính

sách công cơ bản tác ñộng ñến LN và những ñề xuất trong hoạch ñịnh và

10

hoàn thiện về mặt chính sách của Nhà nước cho phát triển LN. Mặt khác,

chính sách luôn vận ñộng phù hợp với ñiều kiện, hoàn cảnh của từng giai

ñoạn, từng khu vực, từng ñịa phương. Hơn nữa, Bắc Ninh nơi có nhiều LN

phát triển cũng chưa có công trình nghiên cứu sâu trên ñịa bàn về nó. ðó là lý

do NCS chọn ñề tài “Quá trình hoàn thiện các chính sách thúc ñẩy phát

triển làng nghề ở tỉnh Bắc Ninh giai ñoạn từ 1997 ñến 2003 - Thực trạng,

kinh nghiệm và giải pháp” làm nội dung nghiên cứu

3. MỤC ðÍCH NGHIÊN CỨU CỦA ðỀ TÀI

Từ nghiên cứu các chính sách của nhà nước và của ñịa phương tỉnh Bắc

Ninh có ảnh hưởng thúc ñẩy phát triển LN và làm rõ kết quả, hạn chế, nguyên

nhân của hạn chế ñể rút ra những bài học kinh nghiệm trong phát triển LN ở

ñịa phương. ðó là cơ sở ñề xuất những quan ñiểm, giải pháp và những kiến

nghị nhằm hoàn thiện chính sách thúc ñẩy phát triển LN ở tỉnh Bắc Ninh

trong thời gian tới.

4. ðỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU

- ðối tượng nghiên cứu của luận án là hệ thống các chính sách của Nhà

nước (cả Trung ương và ñịa phương) ñã tác ñộng ñến phát triển LN.

- Phạm vi nghiên cứu của luận án là các chính sách ñược triển khai tác

ñộng ñối với các LN ở tỉnh Bắc Ninh từ năm 1997 ñến nay. Các chính sách

này cũng ñược giới hạn trong phạm vi các chính sách KT-XH. Hệ thống các

chính sách công này cũng chủ yếu tập trung nghiên cứu ở một số các chính

sách có ảnh hưởng nhiều và trực tiếp ñến sự phát triển của các LN bao gồm:

Chính sách về ñất ñai; Chính sách về khuyến khích ñầu tư; Chính sách về

thương mại, thị trường; Chính sách về thuế; Chính sách về tín dụng; Chính

sách về khoa học công nghệ; Chính sách về ñào tạo và phát triển nguồn nhân

lực; Chính sách về bảo vệ môi trường.

11

5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Luận án sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của

chủ nghĩa Mác - Lê Nin; kết hợp phương pháp lịch sử với phương pháp lôgic ñể

tiếp cận nghiên cứu và ñánh giá các chính sách ñã ñược thực hiện ñể phát triển

LN ở tỉnh Bắc Ninh. Luận án cũng sử dụng các phương pháp thống kê, phân tích

tổng hợp, phương pháp so sánh, phương pháp chuyên gia v.v… dựa trên các

nguồn số liệu, tư liệu thu thập ñược trong quá trình khảo sát thực tiễn, ñồng thời

tiếp thu, kế thừa có chọn lọc quá trình tìm hiểu, nghiên cứu các tài liệu về LN.

Luận án cũng tham khảo những tài liệu của các cơ quan quản lý tại tỉnh

Bắc Ninh có liên quan ñến phát triển LN như các Sở Kế hoạch ñầu tư, Sở Tài

chính, Sở Công thương, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Tài

nguyên và Môi trường v.v…

6. ðÓNG GÓP MỚI VỀ KHOA HỌC CỦA LUẬN ÁN

- Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về vai trò của các chính sách ñối với

sự phát triển các LN trong quá trình CNH, HðH nông nghiệp nông thôn và

phát triển kinh tế thị trường.

- Phân tích làm rõ các chính sách của nhà nước và ñịa phương tác ñộng

ñến sự phát triển các LN ở tỉnh Bắc Ninh và rút ra những bài học kinh nghiệm.

- ðề xuất các quan ñiểm và các giải pháp chủ yếu hoàn thiện chính sách

thúc ñẩy phát triển LN ở tỉnh Bắc Ninh trong thời gian tới, ñồng thời có một

số kiến nghị nhằm thúc ñẩy các giải pháp trong hoàn thiện các chính sách

phát triển LN ñáp ứng với yêu cầu phát triển KT-XH của ñịa phương.

7. KẾT CẤU CỦA LUẬN ÁN

Ngoài mở ñầu, kết luận, các phụ lục và các danh mục tài liệu tham

khảo, kết cấu của luận án ñược trình bày theo 3 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về các chính sách ñối với sự phát

triển của làng nghề.

Chương 2: Thực trạng các chính sách ñối với sự phát triển làng nghề ở

tỉnh Bắc Ninh giai ñoạn 1997 ñến nay.

Chương 3: Quan ñiểm và giải pháp hoàn thiện chính sách thúc ñẩy phát

triển làng nghề tỉnh Bắc Ninh trong thời gian tới.

12

Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÁC CHÍNH SÁCH

ðỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN LÀNG NGHỀ

1.1. C¬ së lý luËn vÒ c¸c chÝnh s¸ch ®èi 1.1. C¬ së lý luËn vÒ c¸c chÝnh s¸ch ®èi 1.1. C¬ së lý luËn vÒ c¸c chÝnh s¸ch ®èi 1.1. C¬ së lý luËn vÒ c¸c chÝnh s¸ch ®èi víi sù ph¸t víi sù ph¸t víi sù ph¸t víi sù ph¸t

triÓn cña lµng nghÒtriÓn cña lµng nghÒtriÓn cña lµng nghÒtriÓn cña lµng nghÒ

1.1.1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, vai trß cña c¸c lµng nghÒ

1.1.1.1. Khái niệm làng nghề

Làng xã Việt Nam phát triển từ rất lâu ñời và gắn chặt với nông nghiệp

và kinh tế nông thôn. Do nhu cầu phát triển của xã hội, một số nghề phụ trong

các gia ñình ñã phát triển và dần dần hình thành “LN”. Ngày nay, ở nhiều ñịa

phương bên cạnh LNTT còn có những LN mới.

Hiện nay có nhiều quan niệm khác nhau về LN cũng như các quy ñịnh

khác nhau về tiêu chuẩn ñể công nhận LN giữa các ñịa phương trong nước.

Khái quát chung lại thì LN ñược hiểu là những làng ở nông thôn có một hay

một số nghề phi nông nghiệp chiếm ưu thế về số hộ, số lao ñộng và tỷ trọng

thu nhập so với nghề nông.

Trong quá trình phát triển của kinh tế thị trường, ngày nay LN không bị

bó hẹp trong phạm vi một làng mà chúng lan toả ra thành nhiều làng, xã, vùng

cùng sản xuất các ngành nghề thủ công. Mặt khác ngành nghề ở các LN cũng

ñược mở rộng và phát triển cả về công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, các hoạt

ñộng dịch vụ phục vụ sản xuất và ñời sống con người với các loại hình SXKD

chủ yếu có quy mô vừa và nhỏ. Các thành phần kinh tế không còn phổ biến là

các hộ gia ñình mà ñã ña dạng các thành phần, các tổ chức kinh tế như các tổ

hợp, hợp tác xã, các loại hình doanh nghiệp tư nhân, các công ty cổ phần,

công ty trách nhiệm hữu hạn...

LN thủ công truyền thống là những LN hình thành, tồn tại và phát triển

lâu ñời ở nước ta, các kỹ nghệ tinh sảo ñược lưu truyền từ lâu ñời, có nhiều

13

nghệ nhân tài hoa và ñội ngũ thợ lành nghề, kỹ thuật và công nghệ khá ổn

ñịnh, mặc dù ngày nay một số nghề thủ công truyền thống ñã ñược trang bị

máy móc hiện ñại nhưng vẫn tuân thủ công nghệ truyền thống, sản xuất ra

những sản phẩm có tính mỹ nghệ ñộc ñáo thể hiện những nét văn hoá ñặc sắc

của dân tộc và ñem lại thu nhập chính cho LN.

LN mới ñược hình thành trên cơ sở phát triển lan toả của nghề truyền

thống, việc truyền nghề, nhân cấy nghề mới sang các làng xã khác. Cùng với quá

trình CNH, HðH ñất nước và phát triển kinh tế thị trường ñã hình thành các LN

hiện ñại, SXKD ña dạng, kỹ thuật công nghệ hiện ñại. ðó chính là những LN

mới ra ñời trong quá trình CNH, HðH nông nghiệp nông thôn. {6, tr.7}

1.1.1.2. ðặc ñiểm của làng nghề

- Làng nghề phát triển ña dạng trong nông thôn, một số làng nghề hoạt

ñộng kinh tế vẫn gắn chặt với sản xuất nông nghiệp.

Do nhu cầu việc làm và thu nhập, người nông dân ñã có nghề chính là

làm ruộng, nghề phụ là nghề thủ công. Vì vậy, trong sự phát triển một số LN

tách dần khỏi nông nghiệp nhưng không tách rời khỏi nông thôn. Thực tế ở

nhiều LN, người nông dân thường tự sản xuất, tự sửa chữa nhằm ñáp ứng

phần lớn nhu cầu hàng tiêu dùng của mình. ðại bộ phận các hộ chuyên làm

nghề thủ công vẫn còn tham gia sản xuất nông nghiệp. Hầu hết các LN vẫn

còn một bộ phận ruộng ñất và kinh tế nông nghiệp.

- Làng nghề có sản phẩm mang tính ñơn chiếc, ñộc ñáo có tính mỹ thuật

cao, là sản phẩm thủ công truyền thống mang ñậm bản sắc văn hoá dân tộc.

Các sản phẩm ñều là sự kết giao phương pháp thủ công tinh xảo với sự

sáng tạo nghệ thuật. Các sản phẩm thủ công thường mang tính cá biệt và có

sắc thái riêng của mỗi LN. Ví dụ cũng là ñồ gốm nhưng có thể dễ dàng phân

biệt ñược gốm Phù Lãng (Bắc Ninh) với gốm Thổ Hà (Bắc Giang) và gốm

Bát Tràng (Hà Nội), tất cả ñều mang vóc dáng dân tộc, quê hương, chứa ñựng

14

ảnh hưởng về văn hoá tinh thần, quan niệm về nhân văn và tín ngưỡng tôn

giáo của dân tộc.

- Thị trường tiêu thụ sản phẩm của các làng nghề trước kia hầu hết

mang tính ñịa phương, nhỏ, hẹp, nhưng ngày nay ñã ñược, tiêu thụ rộng rãi

trên phạm vi toàn quốc và trên thế giới

Sự ra ñời của các LN là xuất phát từ việc ñáp ứng nhu cầu về hàng tiêu

dùng tại chỗ của các ñịa phương. Ngày nay các LN ñã phát triển sang các LN

khác trong xã, trong vùng, hình thành nên các cụm công nghiệp LN (cụm

công nghiệp LN ðồng Quang, ða Hội (Bắc Ninh), vùng nghề gốm sứ huyện

Gia Lâm (Hà Nội))...

ðặc biệt, các nghề thủ công truyền thống ngày càng mang tính xã hội cao.

Phạm vi hoạt ñộng kinh doanh của các LN không chỉ dừng lại trong phạm vi

quốc gia mà còn vươn ra các nước trên thế giới. Một số LN ñã tổ chức tìm kiếm

thị trường xuất khẩu và chủ ñộng tổ chức xuất khẩu sản phẩm của mình.

- Công nghệ kỹ thuật sản xuất của các làng nghề, chủ yếu là kỹ thuật

thủ công, nhưng hiện nay kỹ thuật sản xuất của nhiều làng nghề ñã ñược hiện

ñại hoá, còn kết hợp với công nghệ truyền thống.

Công cụ lao ñộng trong các LN thường mang tính ñơn chiếc, sản phẩm

dựa vào bàn tay khéo léo của người thợ thủ công. Trong cơ chế thị trường, sự kết

hợp giữa công nghệ truyền thống thủ công thô sơ với công nghệ hiện ñại như:

mô tơ ñiện, cưa máy, máy thái ñất, máy se sợi... ñã làm tăng năng suất, chất

lượng sản phẩm cao hơn. Với những tiến bộ của khoa học công nghệ, vừa phát

huy ñược tinh hoa của công nghệ truyền thống, vừa phải liên tục ñổi mới công

nghệ ñể tăng năng suất lao ñộng mà vẫn giữ ñược công nghệ truyền thống.

- Nguyên liệu ñể sản xuất của các làng nghề chủ yếu là có tại ñịa

phương hoặc vùng lân cận, ngày nay một số làng nghề còn nhập nguyên liệu

từ nước ngoài.

15

Các LNTT thường ñược hình thành xuất phát từ có sẵn nguồn nguyên

liệu tại chỗ, ñặc biệt là những LN sản xuất sẩn phẩm tiêu dùng như mây tre

ñan, chế biến lương thực, thực phẩm, sản xuất vật liệu xây dựng. Một số nghề

sử dụng những nguyên liệu có sẵn là những phế liệu, phế phẩm, chế thải của

sản xuất công nghiệp, nông nghiệp và ñời sống sinh hoạt.

Ngày nay cùng với sự phát triển và hội nhập, nhu cầu nguyên liệu lớn,

một số LN có nguồn nguyên liệu tại chỗ không thể ñáp ứng ñược hoặc không

có ñể ñáp ứng nên phương thức cung ứng nguyên liệu cũng có sự thay ñổi từ

việc thu gom ở các ñịa phương khác ñến việc nhập khẩu từ nước ngoài.

- Lao ñộng trong các làng nghề vẫn phổ biến là lao ñộng thủ công,

phương pháp dạy nghề theo phương thức truyền nghề.

Lao ñộng chủ yếu là nhờ vào kỹ thuật khéo léo, tinh xảo. Hiện nay lao

ñộng của các LN không chỉ bó hẹp trong phạm vi từng gia ñình, dòng họ trong

làng mà việc thuê mướn lao ñộng ñã phổ biến, hình thành thị trường lao ñộng.

Lao ñộng trong các LN trước ñây ñược dạy theo phương thức truyền thống

trong các gia ñình từ ñời này sang ñời khác và chỉ trong phạm vi từng làng.

Hiện nay, nhiều cơ sở quốc doanh, hợp tác xã làm các nghề truyền

thống ñã tổ chức các lớp dạy nghề tập trung làm cho các bí quyết nghề

nghiệp không còn như trước nữa. Trong nền kinh tế thị trường, việc phát

triển mạnh kinh tế tư nhân và hộ gia ñình ñã phục hồi phương thức dạy

nghề theo cách truyền nghề, kèm cặp của thợ cả ñối với thợ phụ và thợ học

việc. Người thợ trong thời gian ñào tạo vừa phải học, vừa phải làm. ðây là

nét chung nhất trong ñào tạo nghề truyền thống. Như vậy tầng lớp nghệ

nhân và ñội ngũ lao ñộng lành nghề có vai trò rất to lớn ñối với sự tồn tại

và phát triển trong các LN.

- Hình thức tổ chức sản xuất trong làng nghề trước ñây chủ yếu là quy

mô hộ gia ñình, ngày nay ñã ña dạng các loại hình tổ chức sản xuất.

16

Với hình thức tổ chức sản xuất hộ gia ñình, các thành viên trong hộ ñều

ñược huy ñộng vào làm những công việc khác nhau của quá trình sản xuất.

Người chủ gia ñình là người thợ cả, thường là các nghệ nhân.

Mô hình này hạn chế rất nhiều ñến khả năng phát triển SXKD. Mỗi gia

ñình không ñủ sức nhận hợp ñồng lớn, không mạnh dạn cải tiến sản phẩm, không

ñủ tầm nhìn ñể ñịnh hướng nghề nghiệp hoặc vạch ra chiến lược kinh doanh.

Ngày nay, ở các LN các doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm

hữu hạn, công ty cổ phần ñược phát triển từ một hoặc một số hộ gia ñình ñã

hình thành và phát triển mạnh ở một số LN. Tuy hình thức này không chiếm

tỷ trọng lớn nhưng ñóng vai trò là trung tâm liên kết mà các hộ gia ñình là các

vệ tinh, thực hiện các hợp ñồng ñặt hàng với các hộ gia ñình, giải quyết ñầu

vào, ñầu ra, nơi sản xuất của các LN với các thị trường tiêu thụ khác nhau.

{13, tr.12-19}

1.1.1.3. Vai trò của làng nghề trong sự phát triển kinh tế - xã hội nông thôn

- Giải quyết việc làm, góp phần phát triển kinh tế - xã hội nông thôn,

nâng cao ñời sống cho dân cư nông thôn.

Các làng nghề nước ta với nhiều ngành nghề, không ñòi hỏi nhiều

vốn, yêu cầu kỹ thuật cao, chủ yếu là tận dụng lao ñộng và có khả năng làm

việc phân tán trong từng hộ gia ñình. Hơn nữa, giá trị lao ñộng sống trong

giá thành sản phẩm chiếm tỉ lệ cao (thường chiếm khoảng 40-60%). Do

vậy, các LN ở nông thôn ñược phát triển mạnh mẽ thì thu hút ñược nhiều

lao ñộng nông thôn. Bình quân mỗi cơ sở chuyên ngành nghề ở các LN tạo

việc làm ổn ñịnh cho 27 lao ñộng, mỗi hộ ngành nghề cho 4-6 lao ñộng.

Ngoài lao ñộng thường xuyên, các hộ, các cơ sở ngành nghề ở các LN còn

thu hút lao ñộng nhàn rỗi trong nông thôn (bình quân 2-5 người/hộ và 8-10

người/cơ sở). Nhiều LN ñã thu hút trên 60% lao ñộng vào các hoạt ñộng

ngành nghề. {53, tr.7}

17

Mặt khác, việc phát triển các ngành nghề ở các LN ở nông thôn sẽ tận

dụng tốt thời gian lao ñộng, khắc phục ñược tính thời vụ trong sản xuất nông

nghiệp, góp phần thực hiện phân bổ hợp lý lực lượng lao ñộng nông thôn.

Nhiều hộ ở các LN sẽ kết hợp giữa phát triển sản xuất nông nghiệp với ngành

nghề phi nông nghiệp, thậm chí một số hộ chuyển hẳn sang làm nghề phi

nông nghiệp. Những cơ sở, những hộ kiêm và hộ chuyên sẽ là những trung

tâm thu hút lao ñộng của ñịa phương và lao ñộng những vùng xung quanh

trong phát triển các ngành nghề.

Hiện nay ở nước ta, các vùng nông thôn với 76% dân số và 70% lao ñộng

của cả nước, ñất ñai canh tác lại bị hạn chế bởi giới hạn của tự nhiên - ñây là một

thách ñố lớn ñối với sự phát triển nông nghiệp và kinh tế ở nông thôn. Vấn ñề ñặt

ra là phải làm sao giải quyết ñược công ăn việc làm cho lực lượng lao ñộng này,

ñồng thời tăng thu nhập cho các hộ gia ñình trong ñiều kiện sản xuất nông nghiệp

còn hết sức hạn chế. Theo tính toán của các chuyên gia thì hiện nay thời gian lao

ñộng dư thừa trong nông thôn còn khoảng 1/3 chưa sử dụng. Nghĩa là có khoảng

trên 10 triệu lao ñộng dư thừa. Do vậy vấn ñề giải quyết công ăn việc làm cho lao

ñộng nông thôn trở nên hết sức khó khăn, ñòi hỏi sự hỗ trợ về nhiều mặt và ñồng

bộ của các ngành nghề và các lĩnh vực. Sự phát triển của các LNTT ñã kéo theo

sự phát triển và hình thành của nhiều nghề khác, nhiều hoạt ñộng dịch vụ liên

quan xuất hiện, tạo thêm nhiều việc làm mới, thu hút nhiều lao ñộng. Nghề chế

biến lương thực, thực phẩm không chỉ có tác dụng thúc ñẩy nghề trồng các loại

cây phục vụ cho chế biến phát triển, mà còn tạo ñiều kiện cho chăn nuôi phát

triển. Ngoài các hoạt ñộng dịch vụ phục vụ sản xuất trực tiếp còn có một loại dịch

vụ khác nữa, ñó là dịch vụ tín dụng, ngân hàng. Các loại dịch vụ này cũng ñược

phát triển do yêu cầu sản xuất trong các LN ngày càng tăng.

Vai trò tạo việc làm của các LN còn thể hiện rất rõ ở sự phát triển lan

toả sang các làng khác, vùng khác, ñã giải quyết việc làm cho nhiều lao

18

ñộng, tạo ra ñộng lực cho sự phát triển KT-XH ở khu vực nông nghiệp và

nông thôn.

LN góp phần làm tăng thu nhập cho người lao ñộng ở nông thôn. Ở nơi

nào có ngành nghề phát triển thì ở nơi ñó có thu nhập cao và mức sống cao

hơn với các vùng thuần nông. Nếu so sánh với mức thu nhập của lao ñộng

nông nghiệp thì thu nhập của lao ñộng ngành nghề cao hơn khoảng 2 ñến 4

lần, ñặc biệt là so với chi phí về lao ñộng và diện tích sử dụng ñất thấp hơn

nhiều so với sản xuất nông nghiệp. Có những LN có thu nhập cao như làng

gốm Bát Tràng: mức bình quân thu nhập của các hộ thấp cũng ñạt 10 – 20

triệu ñồng/ năm, của các hộ trung bình là 40 – 50 triệu ñồng/năm, còn các hộ

có thu nhập cao ñạt tới hàng trăm triệu ñồng/năm. Thu nhập từ nghề sứ của

Bát Tràng chiếm tới 86% tổng thu nhập của toàn xã. Vì vậy, thu nhập ở các

LN ñã tạo ra sự thay ñổi khá lớn trong cơ cấu thu nhập của hộ gia ñình và của

ñịa phương.

- Các làng nghề ñã bảo tồn và phát triển nhiều ngành nghề truyền

thống tạo ñiều kiện phát huy khả năng của ñội ngũ nghệ nhân, thợ giỏi.

Các LNTT gắn liền với lịch sử phát triển của nền văn hoá Việt Nam.

Các sản phẩm LNTT chứa ñựng những phong tục, tập quán, tín ngưỡng...

mang sắc thái riêng của dân tộc Việt Nam. Nhiều sản phẩm LN truyền thống

có giá trị minh chứng sự thịnh vượng của quốc gia, cũng như thể hiện những

thành tựu, phát minh mà con người Việt Nam ñạt ñược. Cho ñến nay, nhiều

sản phẩm LNTT là hàng thủ công mỹ nghệ tinh xảo, ñộc ñáo, ñạt trình ñộ cao

về mỹ thuật còn ñược lưu giữ, trưng bày tại nhiều viện bảo tàng nước ngoài.

Sản phẩm của nghề thủ công truyền thống là sự kết tinh lao ñộng vật

chất và lao ñộng tinh thần, nó ñược tạo nên bởi bàn tay tài hoa và óc sáng tạo

của người thợ thủ công. Nhiều sản phẩm truyền thống có tính nghệ thuật cao,

mỗi sản phẩm là một tác phẩm nghệ thuật, trong ñó chứa ñựng những nét ñặc

19

sắc của văn hoá dân tộc, ñồng thời thể hiện những sắc thái riêng, ñặc tính

riêng của mỗi LN. Nghề truyền thống, ñặc biệt là nghề thủ công mỹ nghệ là

những di sản quý giá mà các thế hệ cha ông ñã sáng tạo ra và truyền lại cho

các thế hệ sau.

Ngày nay, nền sản xuất công nghiệp hiện ñại phát triển mạnh mẽ, các

sản phẩm công nghiệp ñược sử dụng và tiêu thụ ở khắp nơi. Tuy nhiên, các

sản phẩm thủ công truyền thống với tính ñộc ñáo và ñộ tinh xảo của nó vẫn

rất cần thiết và có ý nghĩa ñối với nhu cầu ñời sống của con người. Những sản

phẩm này là sự kết tinh, sự bảo tồn các giá trị văn hoá lâu ñời của dân tộc, là

sự bảo lưu những tinh hoa nghệ thuật và kỹ thuật truyền từ ñời này sang ñời

khác, tạo nên những thế hệ nghệ nhân tài ba với những sản phẩm ñộc ñáo

mang bản sắc riêng. Vì vậy, những công nghệ truyền thống quan trọng cần

ñược bảo lưu và phát triển theo hướng hiện ñại trong quá trình CNH, HðH

ñất nước.

- Các làng nghề góp phần tạo lập cơ sở vật chất kỹ thuật và chuyển

dịch cơ cấu kinh tế nông thôn theo hướng công nghiệp hoá, hiện ñại hoá.

Trong quá trình vận ñộng và phát triển, các LN ñã có vai trò tích

cực trong việc góp phần tăng tỉ trọng của công nghiệp, tiểu thủ công

nghiệp và dịch vụ, thu hẹp tỉ trọng của nông nghiệp, chuyển lao ñộng từ

sản xuất nông nghiệp có thu nhập thấp sang ngành nghề phi nông nghiệp

có thu nhập cao hơn. Thực tế trong lịch sử, sự ra ñời và phát triển các LN

ngay từ ñầu ñã làm thay ñổi cơ cấu kinh tế nông thôn. Sự tác ñộng này ñã

tạo ra một nền kinh tế ña dạng ở nông thôn, với sự thay ñổi về cơ cấu,

phong phú, ña dạng về loại hình sản phẩm. LN không chỉ cung cấp tư liệu

sản xuất cho khu vực nông nghiệp mà còn có tác dụng chuyển dịch cơ cấu

trong nội bộ ngành nông nghiệp. Chẳng hạn khi ngành nghề chế biến phát

triển, yêu cầu nguyên liệu từ nông nghiệp phải nhiều hơn, ña dạng hơn và

20

chất lượng cao hơn. Do vậy, trong nông nghiệp hình thành những khu vực

nông nghiệp chuyên môn hoá, tạo ra năng suất lao ñộng cao và nhiều sản

phẩm hàng hoá.

Mặt khác, có thể thấy kết quả sản xuất ở các LN cho thu nhập và giá trị

sản lượng cao hơn hẳn so với sản xuất nông nghiệp. Do từng bước tiếp cận

với nền kinh tế thị trường, năng lực thị trường ñược nâng lên, người lao ñộng

nhanh chóng chuyển sang ñầu tư cho các ngành nghề phi nông nghiệp, ñặc

biệt là những ngành mà sản phẩm có khả năng tiêu thụ mạnh ở thị trường

trong nước và thế giới. Khi ñó khu vực sản xuất nông nghiệp sẽ bị thu hẹp lại,

sản xuất công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp ñược tăng lên. Sự phát triển này

ñã khẳng ñịnh một hướng ñi ñúng, nó tạo ra cơ sở kinh tế ngoài nông nghiệp

cho nhiều vùng thuần nông trước ñây.

LN phát triển ñã tạo cơ hội cho hoạt ñộng dịch vụ ở nông thôn mở rộng

quy mô và ñịa bàn hoạt ñộng, thu hút nhiều lao ñộng. Khác với sản xuất nông

nghiệp, sản xuất trong các LN là một quá trình liên tục, ñòi hỏi thường xuyên

hoạt ñộng dịch vụ trong việc cung ứng vật liệu và tiêu thụ sản phẩm. Do ñó

dịch vụ nông thôn phát triển mạnh mẽ với nhiều hình thức ña dạng và phong

phú, ñem lại thu nhập cao cho người lao ñộng.

ðể tồn tại và phát triển, các cơ sở, các hộ SXKD ở các LN ñã ñầu tư

mua sắm trang thiết bị, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật ñể từng bước giảm

bớt lao ñộng ở những khâu công việc nặng nhọc hoặc lao ñộng ñộc hại. Từ

ñó, các công cụ sản xuất ñược tăng cường, ñổi mới, kết cấu hạ tầng KT-XH ở

các LN cũng ñược nâng cấp hoàn thiện… góp phần làm tăng năng suất lao

ñộng, cải thiện ñiều kiện sống của dân cư trong làng, trong vùng.

Các ngành nghề phi nông nghiệp ở các LN, nhất là các ngành nghề tiểu

thủ công nghiệp ñã sử dụng các công nghệ truyền thống hoặc tiên tiến ñể chế

biến nông sản phẩm, tận dụng các nguồn tài nguyên, các phế phẩm phụ, phế

21

liệu ñể tạo ra nhiều sản phẩm hàng hoá, ñáp ứng tiêu dùng trong nước và xuất

khẩu. Thông qua quá trình ñó làm tăng giá trị hàng hoá, tăng giá trị hàng xuất

khẩu. Từ ñó, cơ cấu kinh tế ñược chuyển dịch từ nông nghiệp là chủ yếu sang

cơ cấu kinh tế mới có công nghiệp và dịch vụ cùng phát triển và chiếm tỉ

trọng ngày càng cao ở các LN; tỷ trọng lao ñộng nông nghiệp ngày càng giảm

xuống, tăng tương ứng lao ñộng làm ngành nghề phi nông nghiệp. Mặt khác,

cũng trên cơ sở giá trị sản lượng từ hoạt ñộng phi nông nghiệp của các LN

tăng lên, tạo ñiều kiện tăng tích luỹ và nguồn vốn ñầu tư tại chỗ, nâng cấp và

xây dựng mới kết cấu hạ tầng, cải thiện ñời sống dân cư trong làng, trong

vùng. Trong tương lai, nhiều cơ sở sản xuất ở các LN còn là vệ tinh cho các

doanh nghiệp lớn, hiện ñại trong và ngoài nước ở nông thôn Việt Nam.

- Các làng nghề góp phần sử dụng hiệu quả nguồn lực lao ñộng, tiền

vốn, nguyên liệu… và gia tăng giá trị sản phẩm hàng hoá của nền kinh tế.

Các LN thông thường không ñòi hỏi một số vốn ñầu tư quá lớn, bởi

nhiều nghề chỉ cần công cụ thủ công, thô sơ mà những người thợ trong các

LN có thể tự sản xuất hoặc chế tạo ñược. Mặt khác, sản xuất trong các LN là

quy mô nhỏ, cơ cấu vốn và lao ñộng ít nên rất phù hợp với khả năng huy ñộng

vốn và các nguồn lực vật chất khác của các hộ gia ñình. Cũng từ ñặc ñiểm của

LN là các nguyên liệu sẵn có kể cả việc tận dụng các loại phế liệu, phế thải…

nên chúng ñược sử dụng hiệu quả nhất. Các LN nơi sản xuất cũng là nơi ở của

họ nên lực lượng lao ñộng ñược tận dụng và thu hút tối ña nhiều loại lao ñộng

trong, trên, dưới ñộ tuổi lao ñộng, tận dụng lao ñộng thời vụ này nhàn, tranh

thủ các thời gian nhàn rỗi. Các yếu tố khác của quá trình sản xuất ở các LN

cũng ñược huy ñộng phục vụ hiệu quả nhất như việc tận dụng ñất ñai, cơ sở

vật chất kỹ thuật, những kỹ năng, kỹ sảo của người lao ñộng.

Ngày nay sản xuất của LN phát triển theo chiều hướng chuyên môn hoá,

ña dạng sản phẩm ñã góp phần ñáng kể vào thúc ñẩy kinh tế hàng hoá ở nông

22

thôn. Với quy mô không lớn nhưng ñược phân bổ rộng khắp ở các vùng nông

thôn, hàng năm các LN sản xuất ra một khối lượng hàng hoá khá lớn ñóng góp

ñáng kể cho nền kinh tế quốc dân nói chung và từng ñịa phương nói riêng.

- Làng nghề ñã tạo ra ñội ngũ lao ñộng có khả năng thích ứng với quá

trình công nghiệp hoá, hiện ñại hoá nông nghiệp, nông thôn và tạo cơ sở vệ

tinh cho phát triển các doanh nghiệp hiện ñại.

LN phát triển sẽ thu hút lực lượng lao ñộng lớn và ñồng thời cũng sẽ

tạo ra một ñội ngũ lao ñộng có tay nghề cao và lớp nghệ nhân mới. Chính

thông qua các lực lượng này ñể tiếp thu những tiến bộ khoa học kỹ thuật,

công nghệ vào sản xuất, tăng chất lượng sản phẩm, giảm giá thành nâng cao

khả năng cạnh tranh trên thị trường. Và khi ñó tác phong công nghiệp, tính tổ

chức, tính kỷ luật… của ñội ngũ lao ñộng cũng ñược cải thiện thích ứng với

ñiều kiện và kỹ thuật mới.

Ngày nay với xu thế hội nhập, thị trường cạnh tranh, các hình thức liên

kết liên doanh, hợp tác… trở lên hết sức cần thiết ñối với các LN. Sự liên kết

này có tác dụng và hiệu quả rõ rệt nhất là các LN làm gia công, sản xuất phụ

với tư cách là vệ tinh cho các doanh nghiệp lớn. Các LN sản xuất các loại phụ

tùng, chi tiết sản phẩm, chế biến nông sản thực phẩm ở giai ñoạn thô… cung

cấp cho các doanh nghiệp lớn lắp ráp, hoàn thiện, tinh chế các loại sản phẩm

bán ra thị trường trong nước và nước ngoài. Các LN sẽ ñược các doanh

nghiệp lớn này ñảm bảo về thị trường ñầu ra, ñầu vào, cung cấp thiết bị công

nghệ, thậm chí cả vốn ñể tiến hành SXKD ổn ñịnh. Mặt khác bản thân các hộ

gia ñình, các tổ hợp, doanh nghiệp nhỏ ở các LN do nhu cầu của sản phẩm

ngày một cao cả về số lượng, chất lượng và tính cạnh tranh, thị hiếu của sản

phẩm nên cũng phải tự ñổi mới công nghệ, quản lý, ñầu tư trang thiết bị hiện

ñại, liên doanh, liên kết, chuyên môn hoá..v.v… ñể phát triển và sẽ hình thành

các doanh nghiệp lớn hiện ñại. [28, tr.47-54].

23

Tuy nhiên, trong trong giai ñoạn hiện nay, trong xu thế hội nhập kinh tế

quốc tế và tình trạng cạnh tranh ngày càng gay gắt, ñặc biệt là khi Việt Nam

gia nhập tổ chức Thương mại thế giới (WTO) ñã tác ñộng không nhỏ ñối với

sự phát triển của LN cũng như ảnh hưởng ñến vai trò của nó ñối với sự phát

triển kinh tế - xã hội nông thôn nói chung. Việc tự do hoá thương mại, tự do

hoá ñầu tư ñã khiến thị trường trong nước gắn chặt với thị trường thế giới.

ðiều ñó cho thấy LN và vai trò của nó ñang ñứng trước những cơ hội và thách

thức lớn khi chế ñộ bảo hộ thuế quan phải tiến tới xoá bỏ, khi cơ chế chính

sách ngoại thương và các chính sách kinh tế khác liên quan phải có những

thay ñổi cho phù hợp với thông lệ quốc tế. Trong xu thế ấy, hàng hoá nhiều

nước sẽ có mặt ở nước ta, vì vậy những sản phẩm của những LN nào ñộc ñáo,

phù hợp sẽ tiếp tục phát triển, trong khi không ít LN sẽ gặp khó khăn và mai

một. ðể LN tiếp tục phát triển và giữ ñược vai trò của nó trong nền kinh tế thị

trường, cạnh tranh và hội nhập cần phải chú trọng ña dạng hoá sản phẩm, ñổi

mới công nghệ, hạ giá thành sản phẩm, sản phẩm gắn với nhãn hiệu hàng hoá;

công tác marketing, tăng cường xúc tiến thương mại, tạo lập môi trường thuận

lợi cho các LN phát triển và hội nhập cần có sự quan tâm hỗ trợ từ phía nhà

nước và chính quyền ñịa phương

1.1.2. Nh÷ng nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c

lµng nghÒ

Thực tế, có nhiều nhân tố tác ñộng ñến sự phát triển các LN và các

nhân tố này tác ñộng, ảnh hưởng lẫn nhau. Khái quát các nhân tố này theo 3

nhóm là các nhân tố về kinh tế, nhân tố về chính sách và nhóm các nhân tố về

ñiều kiện tự nhiên, văn hoá xã hội.

1.1.2.1. Các nhân tố về kinh tế

- Sự tồn tại và phát triển các LN phụ thuộc rất lớn vào sự biến ñổi của

thị trường, những LN có khả năng ñáp ứng và thích ứng với sự thay ñổi nhu

24

cầu của thị trường thì có sự phát triển nhanh chóng. Chính thị trường ñã tạo

ñịnh hướng cho phát triển của các LN. Các hộ, cơ sở SXKD của các LN phải

hướng ra thị trường, xuất phát từ quan hệ cung cầu của hàng hoá dịch vụ, xuất

phát từ nhu cầu thị hiếu của người tiêu dùng trên thị trường ñể hoạch ñịnh, cải

tiến SXKD phù hợp. Ngày nay thị trường không còn bó hẹp là thị trường hàng

hoá dịch vụ mà các loại thị trường khác như: thị trường tài chính, thị trường

lao ñộng, thị trường bất ñộng sản, thị trường khoa học - công nghệ… ñều có

ảnh hưởng ñến sự phát triển của các LN.

- Trình ñộ kỹ thuật và công nghệ: Nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất

khẩu ngày càng cao, sự cạnh tranh của cơ chế thị trường ñòi hỏi phải ña dạng

hoá các sản phẩm, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Do vậy các LN

cũng phải không ngừng ñổi mới trang thiết bị, công nghệ tiên tiến vào quá

trình SXKD. Trình ñộ kỹ thuật và công nghệ ảnh hưởng trực tiếp tới năng

suất, chất lượng, giá thành sản phẩm và do ñó ảnh hưởng lớn ñến năng lực

cạnh tranh của sản phẩm. Nó có thể quyết ñịnh sự tồn tại hay suy vong của cơ

sở sản xuất sản phẩm ñó.

- Kết cấu hạ tầng: Các LN chỉ có thể phát triển mạnh ở những nơi có

hệ thống kết cấu hạ tầng ñảm bảo và ñồng bộ. Trong ñiều kiện hội nhập kinh

tế, cạnh tranh khốc liệt, thị trường tiêu thụ sản phẩm rộng khắp, nguồn

nguyên liệu cũng phải vận chuyển nơi xa về thì nhu cầu về hệ thống giao

thông vận tải phát triển thuận lợi cho các LN giảm chi phí vận chuyển tạo

ñiều kiện giao lưu phát triển thị trường, ký kết hợp ñồng, liên doanh liên kết

v.v… Hệ thống cung cấp ñiện, nước, thoát nước, bưu chính viễn thông v.v…

cũng có ảnh hưởng rất lớn tới phát triển của các LN, ñặc biệt là quá trình

CNH, HðH nông nghiệp và nông thôn, những hạ tầng này tạo ñiều kiện cho

áp dụng các tiến bộ khoa học công nghệ, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, bảo

vệ sức khoẻ người lao ñộng, góp phần phát triển KT-XH bền vững.

25

- Vốn cho SXKD: ðây là nguồn lực quan trọng của quá trình SXKD.

Các LN muốn ñầu tư phát triển, mở rộng cơ sở sản xuất, ñầu tư trang thiết bị

mới, ñổi mới công nghệ, mở rộng thị trường v.v… ñều phải cần ñến nhu cầu

vốn. Vốn nhiều hay ít do nhu cầu quy mô, ñặc ñiểm sản xuất sản phẩm các

ngành nghề ở từng LN. Ngày nay các LN ñang phát triển theo xu thế hiện ñại,

ña dạng, chuyên môn hoá, sản phẩm hàng loạt… thì nhu cầu về vốn là rất lớn.

Sự ñáp ứng về vốn có một ý nghĩa quyết ñịnh cho sự hội nhập, cạnh tranh và

phát triển của các LN.

- Nguyên vật liệu: Sử dụng nguồn nguyên liệu sẵn có ở ñịa phương

trước ñây là ñặc ñiểm của LN và là nhân tố góp phần hình thành LN. Hiện

nay, do hội nhập kinh tế, CSHT giao thông, bưu chính viễn thông… thuận lợi,

nguồn nguyên vật liệu khác nhau cho sản xuất các sản phẩm. Vì vậy khối

lượng, chất lượng, chủng loại và khoảng cách nguồn nguyên vật liệu có ảnh

hưởng trực tiếp tới chất lượng, giá thành, lợi nhuận của các cơ sở sản xuất.

Việc sử dụng các loại nguyên vật liệu hợp lý, thay thế, giá rẻ phù hợp với quá

trình sản xuất là nhân tố tác ñộng ñến sự phát triển của các LN.

- Nguồn nhân lực: Những nghệ nhân, chủ cơ sở SXKD và những người thợ

thủ công có vai trò ñặc biệt quan trọng trong việc bảo tồn và phát triển các LN.

Những nghệ nhân, những thợ thủ công lành nghề là những người truyền nghề, dạy

nghề, ñồng thời là những người sáng tạo ra các sản phẩm ñộc ñáo. Ngày nay việc

phát triển sản xuất theo hướng CNH, HðH, hội nhập, thị trường cạnh tranh ñòi

hỏi chất lượng nguồn nhân lực cao. ðó là ñội ngũ các chủ cơ sở SXKD phải am

hiểu nhiều mặt KT-XH, lực lượng quản lý phải tinh thông, ñội ngũ công nhân có

trình ñộ chuyên môn cao v.v… ñể ñáp ứng nhu cầu của tình hình mới.

1.1.2.2. Nhân tố về chính sách

Quá trình hội nhập và phát triển ñòi hỏi cùng với quá trình ñổi mới

chính sách. Hệ thống các chính sách của nhà nước có những tác ñộng to lớn

26

có ý nghĩa quyết ñịnh tới sự phát triển KT - XH nói chung và các LN nói

riêng. Sự can thiệp của nhà nước vào các hoạt ñộng SXKD trong ñiều kiện

phát triển kinh tế thị trường là một tất yếu, mà các công cụ quan trọng nhất là

các chính sách, ñặc biệt là các chính sách kinh tế. Các chính sách này có vai

trò trong việc hoạch ñịnh, hỗ trợ LN phát triển, tạo môi trường SXKD cho sự

phát triển của LN. Nhân tố này sẽ là trọng tâm nghiên cứu của luận án này,

vai trò của nó ñối với sự phát triển LN sẽ ñược thể hiện rõ ở phần 1.3.

1.1.2.3. Các nhân tố về ñiều kiện tự nhiên, truyền thống

- ðiều kiện tự nhiên: Vị trí ñịa lý, ñất ñai, khí hậu, các nguồn tài

nguyên thiên nhiên là những nguồn lực và là cơ sở của lợi thế so sánh của mỗi

vùng, miền nói chung và các LN nói riêng. Các nhân tố này có thể trở thành

ñiều kiện ñể hình thành và phát triển LN, cũng có thể là ñối tượng lao ñộng ñể

các LN khai thác và chế biến. Vị trí ñịa lý thuận lợi cũng sẽ tạo cho sự giao

lưu kinh tế, mở rộng hợp tác, hội nhập kinh tế, phát triển thị trường… tạo ñiều

kiện cho các LN phát triển.

- Yếu tố truyền thống: Yếu tố này cũng có vai trò ảnh hưởng nhất

ñịnh ñến sự phát triển LN. Trong các LNTT các nghệ nhân, thợ cả có tay

nghề cao là những hạt nhân ñể bảo tồn duy trì và phát triển LN. Những nét

ñộc ñáo của sản phẩm truyền thống gắn với ñặc trưng văn hoá của từng LN

là những giá trị vô hình tạo nên sự tồn tại phát triển của các LN. Những

luật lệ, quy ước, phong tục tập quán của các LN cũng tạo ra những phong

cách riêng về ñạo ñức nghề nghiệp và cũng có khi thúc ñẩy LN và cũng có

thể kìm hãm sự phát triển các LN. Những yếu tố truyền thống phải ñược

kết hợp chặt chẽ với việc tiếp thu những yếu tố mới, ñặc biệt là về khoa

học công nghệ, thị trường hội nhập và cạnh tranh… ñể các LN và sản phẩm

của nó vừa giữ ñược bản sắc văn hoá dân tộc vừa ñược xã hội, thị trường

tiếp nhận và thúc ñẩy phát triển.

27

1.1.3. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn lµng nghÒ vµ vai trß cña nã ®èi

víi lµng nghÒ

1.1.3.1. Khái niệm và ñặc trưng của chính sách phát triển làng nghề

Việc sử dụng thuật ngữ “chính sách” ñã hiện hữu ở nước ta khá phổ

biến, nhưng khái niệm về chính sách còn ñược hiểu theo nhiều quan niệm

khác nhau:

- Thứ nhất: Chính sách có nghĩa là một cá nhân hay tổ chức ñã quyết

ñịnh một cách thận trọng và có ý thức cách giải quyết các vấn ñề tương tự.

Chính sách xác ñịnh những chỉ dẫn chung cho quá trình ra quyết ñịnh. Chúng

vạch ra phạm vi hay giới hạn cho phép của các quyết ñịnh nhằm hướng suy

nghĩ và hành ñộng của mọi thành viên trong tổ chức vào việc thực hiện các

mục tiêu chung của tổ chức.{43, tr.21}

- Thứ hai: Chính sách ñược hiểu là những chuẩn tắc cụ thể ñể thực

hiện ñường lối, nhiệm vụ, chính sách ñược thực hiện trong một thời gian nhất

ñịnh trên những lĩnh vực nào ñó. {42, tr.475}

- Thứ ba: Chính sách là chương trình hành ñộng do các nhà lãnh ñạo

hay nhà quản lý ñề ra ñể giải quyết một vấn ñề nào ñó thuộc phạm vi thẩm

quyền của họ.{22, tr.37}

- Thứ tư: Chính sách là tổng thể các hành ñộng, các quan ñiểm với công

cụ, phương tiện, biện pháp, kỹ thuật mà chủ thể ban hành chính sách sử dụng ñể

theo ñuổi các mục tiêu ñã ñịnh trong một khoảng thời gian xác ñịnh. {9, tr.25-26}

Thống nhất các quan niệm trên cho thấy chính sách bao hàm các yếu tố

cấu thành ñó là chủ thể chính sách theo quan ñiểm chỉ ñạo, mục tiêu của

chính sách, nguồn lực thực thi chính sách, môi trường chính sách và ñối tượng

liên quan ñến chính sách. Vì vậy cũng có thể hiểu một cách ngắn gọn chính

sách là những nỗ lực của chủ thể chính sách nhằm thực hiện các mục tiêu,

nhiệm vụ ñã xác ñịnh.

28

Trong các chính sách thì chính sách KT-XH hay còn gọi là chính sách

công có vai trò ñặc biệt quan trọng. Nó là tổng thể các quan ñiểm, tư tưởng,

các giải pháp và công cụ mà Nhà nước sử dụng ñể tác ñộng lên các chủ thể

KT-XH nhằm giải quyết vấn ñề chính sách, thực hiện những mục tiêu nhất

ñịnh theo ñịnh hướng mục tiêu tổng thể của ñất nước.

Hiện nay, nghiên cứu về chính sách phát triển LN chưa thấy có một

khái niệm thống nhất. Chính sách phát triển LN là tổng hợp các chính sách

khác nhau, tác ñộng phạm vi rộng, dài hạn ñến sự phát triển của các LN. Các

chính sách này cũng sử dụng rất nhiều các công cụ, là hợp ñiểm của nhiều

chính sách bộ phận.

Vì vậy có thể hiểu chính sách phát triển LN là tổng thể các quan ñiểm,

biện pháp, mục ñích nhằm phát triển LN theo ñịnh hướng chiến lược phát

triển bền vững.

Tuy nhiên theo phạm vi và mục ñích nghiên cứu của luận án này thì các

chính sách phát triển LN ñược giới hạn ở tầm nhóm chính sách là chính sách

về ñất ñai, về khuyến khích ñầu tư, về thương mại thị trường, về thuế, tín

dụng, về khoa học công nghệ, ñào tạo nguồn nhân lực và bảo vệ môi trường.

ðây là những chính sách có tác ñộng cơ bản tới sự phát triển của LN theo

hướng tăng trưởng về tốc ñộ phát triển, cơ cấu (tỷ trọng) tổng sản phẩm, thu

nhập và ñảm bảo môi trường sinh thái ở các LN. Chính sách phát triển LN có

thể khái quát bởi các ñặc trưng cơ bản như sau:

- Một là: ðối tượng tác ñộng của chính sách phát triển LN là toàn bộ

các hoạt ñộng SXKD và ñời sống KT - XH của các LN. ðể LN phát triển thì

nhà nước phải chủ ñộng hoạch ñịnh các chính sách tác ñộng vào các yếu tố

ảnh hưởng ñến sự phát triển của các LN. ðối tượng của chính sách phát triển

LN không chỉ liên quan ñến các hộ, cơ sở SXKD ngành nghề của LN mà còn

liên quan tới người tiêu dùng và môi trường sống của con người nói chung. Vì

29

vậy, bên cạnh các biện pháp, phương tiện kích thích sự phát triển tăng trưởng

về tốc ñộ, cơ cấu, thu nhập của LN, chính sách của Nhà nước cũng cần phải

kiểm soát, kiềm chế, khắc phục những hạn chế của phát triển LN, ñặc biệt là

những vấn ñề về trách nhiệm ñối với xã hội, người tiêu dùng và môi trường.

- Hai là: Chính sách phát triển LN là tập hợp liên quan ñến một hệ thống

rất nhiều các chính sách công khác nhau, ñặc biệt là hệ thống các chính sách

về phát triển nông nghiệp, nông thôn trong ñó có các LN như các chính sách

về ngành nghề nông thôn, chính sách ñầu tư CSHT, chính sách ñầu tư tín

dụng, chính sách về thương mại, khoa học công nghệ, ñào tạo v.v... Môi

trường kinh doanh của các LN liên quan ñến toàn bộ các yếu tố kinh tế, xã hội

tự nhiên tác ñộng ñến hoạt ñộng SXKD ở các LN và ñặc biệt quan trọng là thị

trường hàng hoá và thị trường của các yếu tố sản xuất như thị trường tài

chính, lao ñộng, khoa học công nghệ... Các yếu tố, thị trường này nếu không

thuận lợi thì chính sách phát triển LN khó có thể phát huy ñược hiệu quả

mong muốn. Vì vậy cũng có thể nói kết quả chính sách phát triển LN là kết

quả tổng hợp của nhiều chính sách KT- XH.

- Ba là: Chủ thể trực tiếp hoạch ñịnh chính sách và thực thi chính sách

phát triển LN theo phân cấp về cấp ñộ ban hành các chính sách. Các chính

sách lớn thể hiện trong các hệ thống pháp luật như luật, pháp lệnh do Quốc

hội ra quyết ñịnh. Thông thường các chính sách phát triển LN do Chính phủ

và Bộ ngành TW quyết ñịnh như các Nghị ñịnh, Quyết ñịnh của Chính phủ,

các Thông tư, Quyết ñịnh của Bộ ngành. Trên cơ sở các chính sách của TW, ở

các ñịa phương căn cứ ñiều kiện, tình hình thực tế của mình, HðND và

UBND ñịa phương cũng có thể ban hành các chính sách phù hợp. Với nước

ta, ðảng là ðảng cầm quyền, lãnh ñạo toàn diện. Vì vậy, chính sách nói

chung và chính sách phát triển LN nói riêng còn chịu sự ảnh hưởng, chỉ ñạo

bởi các Nghị quyết, Chỉ thị của ðảng. Việc thực hiện chính sách phát triển

30

LN phải có sự phối hợp chặt chẽ của hệ thống các cơ quan nhà nước liên quan

các cấp. Việc hoạch ñịnh và kết quả thực thi chính sách phát triển LN chịu

ảnh hưởng sâu sắc của cách hiểu, cách làm, cách ứng xử theo phân cấp của

các Bộ, ngành và chính quyền các ñịa phương.

- Bốn là: Chính sách phát triển LN có thể tác ñộng theo cả 2 hướng

thúc ñẩy và hạn chế phát triển. Chúng gồm 3 nhóm biện pháp: Về kinh tế là

các chính sách sử dụng các công cụ, ñòn bẩy kinh tế tác ñộng vào lợi ích của

các hộ, cơ sở SXKD trong các LN. Về hành chính là các luật pháp, thủ tục

hành chính. Về giáo dục tuyên truyền là các chính sách xúc tiến ñầu tư, xúc

tiến thương mại, giáo dục, ñào tạo...

Mặt khác, chính sách phát triển LN cũng có sự phân biệt ñối xử thông

qua các tiêu chí về ngành nghề, lĩnh vực, ñịa bàn, quy mô... ñể khuyến khích,

ưu ñãi hoặc hạn chế.

- Năm là: Mục tiêu của chính sách phát triển LN là sự tăng trưởng về

tốc ñộ, cơ cấu và thu nhập. Nói cách khác là hướng tới bảo tồn và phát triển

các LN nhằm sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực ở nông thôn tăng giá trị sản

xuất của các LN, cải thiện cơ cấu tổng sản phẩm xã hội, giải quyết việc làm

và tăng thu nhập cho người lao ñộng. ðồng thời ñảm bảo phát triển bền vững,

bảo vệ môi trường và ña dạng hoá sinh học ở các LN góp phần ñáng kể vào

quá trình CNH, HðH ñất nước.

1.1.3.2. Phân loại chính sách phát triển làng nghề

Cũng như các chính sách KT-XH nói chung, hệ thống các chính sách

phát triển LN rất ña dạng có thể phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau:

- Theo cấp có thẩm quyền ban hành chính sách (cấp ñộ chính sách) phụ

thuộc vào chủ thể quyết ñịnh chính sách như:

+ Chính sách phát triển LN do Quốc hội ra quyết ñịnh là những vấn ñề

cơ bản thuộc lĩnh vực kinh tế, xã hội, tài chính, tiền tệ, ngân sách, thuế, văn

31

hóa, giáo dục, khoa học công nghệ, môi trường, an ninh quốc phòng, dân tộc,

tôn giáo, ñối ngoại, tổ chức hoạt ñộng của bộ máy nhà nước, chế ñộ công vụ,

cán bộ, công chức, quyền và nghĩa vụ của công dân mà có ảnh hưởng tới phát

triển LN.

+ Chính sách phát triển LN do chính phủ và các bộ ngành trung ương

quy ñịnh chi tiết và các biện pháp cụ thể ñể thi hành chính sách phát triển LN

do Quốc hội quy ñịnh.

+ Chính sách phát triển LN do ñịa phương (HðND và UBND) quyết

ñịnh nhằm cụ thể hóa các chính sách do cấp trên ban hành và các chính sách

mang tính ñặc thù với ñiều kiện KT - XH của ñịa phương phù hợp với chính

sách, pháp luật hiện hành.

- Theo nội dung của chính sách phát triển LN có thể phân loại 8 nhóm

chính là: chính sách về ñất ñai; chính sách về khuyến khích ñầu tư; chính sách

về thương mại, thị trường; chính sách về thuế; chính sách về tín dụng, chính

sách về khoa học công nghệ; chính sách về ñào tạo nguồn nhân lực; chính

sách về bảo vệ môi trường. Ngoài ra còn một số nhóm khác cũng ảnh hưởng

ñến phát triển LN nhưng luận án này không ñi sâu nghiên cứu như: chính sách

về xóa ñói giảm nghèo; chính sách về văn hóa thông tin; chính sách về bảo

tồn và phát huy di sản và truyền thống dân tộc v.v…

- Ngoài hai tiêu chí phân loại trên còn có thể chia chính sách phát triển

LN theo tiêu chí khác là:

+ Theo thời hạn phát huy hiệu lực của chính sách gồm: chính sách dài

hạn, chính sách trung hạn và chính sách ngắn hạn.

+ Theo phạm vi ảnh hưởng của chính sách gồm: chính sách vĩ mô,

chính sách trung mô và chính sách vi mô.

+ Theo lĩnh vực tác ñộng của chính sách gồm: chính sách kinh tế; chính sách

xã hội; chính sách văn hóa; chính sách ñối ngoại; chính sách an ninh quốc phòng.

32

Như vậy có rất nhiều loại chính sách phát triển LN có cấu trúc ña dạng,

ñan xen và lồng ghép vào nhau bao trùm tất cả các lĩnh vực của ñời sống kinh

tế - xã hội của LN. Mỗi một chính sách ñều có mối liên hệ với các chính sách

khác và ñều có những ảnh hưởng nhất ñịnh ñến mục tiêu chung của xã hội nói

chung và phát triển LN nói riêng.

1.1.3.3. Các nhân tố ảnh hưởng ñến chất lượng chính sách phát triển

làng nghề

Chính sách có thể tác ñộng thúc ñẩy hoặc có thể cản trở sự phát triển

của LN hoặc không mang lại những tác dụng mong muốn. ðiều này phụ

thuộc vào quá trình chính sách, ñó là hoạch ñịnh chính sách, tổ chức thực thi

chính sách và phân tích chính sách ñể ñưa ra những kiến nghị hoàn thiện

chính sách. Vì vậy chất lượng của chính sách phát triển LN chịu ảnh hưởng

bởi nhiều nhân tố, trong ñó một số nhân tố cơ bản là:

- ðường lối chính trị và quan ñiểm chỉ ñạo của ðảng và nhà nước.

Trong giai ñoạn hiện nay chính sách phải hướng tới ñẩy mạnh công cuộc ñổi

mới toàn diện và ñồng bộ do ðảng Cộng sản khởi xướng, thúc ñẩy phát triển

kinh tế thị trường ñịnh hướng XHCN, ñảm bảo tăng trưởng nhanh, hiệu quả

và bền vững KT-XH.

- Những quy ñịnh về pháp luật hiện hành: Hệ thống pháp luật ở nước ta

ñang trong quá trình hoàn thiện, thống nhất và từng bước phù hợp với ñịnh

hướng XHCN, tạo cơ sở pháp lý hình thành nền kinh tế thị trường ở nước ta.

Các chính sách KT-XH là sự cụ thể hoá ñường lối pháp luật, vì vậy phải căn

cứ vào chúng khi hình thành các chính sách cụ thể.

- ðiều kiện và tình hình thực tế phát triển KT-XH của ñất nước: Các

ñiều kiện kinh tế về trình ñộ phát triển, tốc ñộ tăng trưởng, cơ cấo kinh tế, sự

phát triển và nhu cầu từng lĩnh vực KT-XH v.v…ñều ảnh hưởng tới hình

thành chính sách. Những hoàn cảnh lịch sử trong giai ñoạn cũng ảnh hưởng

33

rất lớn tới chính sách. Nước ta ñang trong quá trình ñổi mới toàn diện KT-XH

và hội nhập kinh tế thế giới, vì vậy chính sách KT-XH phải phù hợp với thực

tế và thông lệ quốc tế cũng như các cam kết song phương và ña phương…

- Xu thế phát triển của chính sách KT-XH thế giới: Trong giai ñoạn

hiện nay toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế là một xu hướng tất yếu, tác

ñộng ñến tất cả các quốc gia. Nó vừa là sự lựa chọn, vừa là sức ép, áp lực phải

chấp nhận sân chơi chung của toàn thế giới, nó vừa mang lại cơ hội vừa là

thách. Vì vậy các chính sách khi hình thành phải xét ñến khả năng tận dụng

cơ hội vượt qua thách thức ñể ñảm bảo xu thế chung toàn cầu.

- ðiều kiện cụ thể, ñặc thù của ñịa phương: Các ñiều kiện về kinh tế, xã

hội của tỉnh có tốc ñộ phát triển kinh tế nhanh, có cơ cấu kinh tế chuyển dịch

tích cực với các ñiều kiện tự nhiên khá thuận lợi về ñịa lý, cơ sở hạ tầng…,

trình ñộ dân trí khá cao, thu nhập, ñời sống nhân dân khá v.v… là những yếu

tố tác ñộng mạnh mẽ ñến việc thực thi chính sách, từ ñó ảnh hưởng trực tiếp

ñến chất lượng của chính sách. Mặt khác những ñặc ñiểm của LN ở ñịa

phương cũng tác ñộng ñến chất lượng của chính sách, các chính sách phải phù

hợp với các ñặc ñiểm này. Ví dụ như chính sách phải góp phần cải thiện môi

trường ở các LN, ñổi mới khoa học công nghệ thay cho thủ công lạc hậu,

khuyến khích các mô hình sản xuất lớn thay cho manh mún nhỏ bé v.v…

- Bộ máy và cán bộ làm nhiệm vụ hoạch ñịnh và thực thi chính sách:

Thành công của chính sách phụ thuộc rất nhiều vào khả năng và sự hoạt ñộng

của cơ quan và cán bộ hoạch ñịnh và thực thi chính sách ñó. Phải có bộ máy

hiệu lực và cán bộ có ñủ trình ñộ, năng lực, có sự phối hợp chặt chẽ giữa các

cơ quan chức năng, giữa các cấp chính quyền từ trung ương ñến ñịa phương,

giữa nhà nước và nhân dân, thì mới có thể làm tốt công tác phân tích, dự báo,

nêu sáng kiến lựa chọn phương án tối ưu ñể xây dựng ban hành chính sách, tổ

chức các hình thức cơ cấu thực hiện chính sách như hướng dẫn, ñào tạo tập

34

huấn, xây dựng các chương trình, dự án cụ thể hóa ñể thực hiện chính sách, tổ

chức kiểm tra, phân tích ñánh giá ñể có những tổng kết, ñiều chỉnh, hoàn

thiện chính sách.

- Thủ tục hành chính và kinh phí: Các thủ tục hành chính tạo ra môi

trường cho quá trình chính sách, quy ñịnh những ñòi hỏi và bước ñi cần thiết

cho quá trình chính sách tạo ra trình tự ổn ñịnh và rành mạch cho hoạt ñộng

quản lý tối ưu. Mặt khác ñể có một chính sách và chính sách ñó ñi vào cuộc

sống ñòi hỏi phải có một nguồn kinh phí nhất ñịnh từ NSNN; từ các tổ chức

và nhân dân ñóng góp, ñầu tư; từ tài trợ, ủng hộ của tổ chức, nhân dân trong

và ngoài nước.

- Công tác tuyên truyền, thái ñộ và hành ñộng của nhân dân: ðể chính

sách ñi vào cuộc sống cần tổ chức phối hợp các ngành, các cấp trong việc

hướng dẫn, tập huấn, huy ñộng sự vận hành của hệ thống thông tin ñại chúng

v.v… nhưng ñồng hành với nó thì chính sách ñó phải nhận ñược thái ñộ và

hành ñộng ủng hộ và hưởng ứng của người dân. Nếu chính sách không ñem

lại lợi ích cho họ hoặc người dân chưa hiểu ñúng ý ñồ và lợi ích của chính

sách ñó thì họ sẽ không ủng hộ và nảy sinh những khó khăn trong thực hiện

chính sách.

1.1.3.4. Vai trò của chính sách ñối với sự phát triển các làng nghề

Chính sách có 4 chức năng cơ bản, ñó là chức năng ñịnh hướng, chức

năng ñiều tiết, chức năng tạo tiền ñề cho sự phát triển và chức năng khuyến

khích sự phát triển. Vì vậy, nhân tố chính sách có một vai trò ñặc biệt quan

trọng và có ý nghĩa quyết ñịnh ñối với sự phát triển của các LN. ðiều này có

thể thấy thông qua thực hiện chính sách mở cửa, hội nhập của Nhà nước,

thông qua chính sách phát triển các thành phần kinh tế, thông qua một loạt các

văn bản pháp luật tạo hành lang pháp lý và môi trường SXKD cho các LN

phát triển. ðặc biệt là các chính sách về tài chính, tín dụng, ñất ñai, khoa học

35

công nghệ và các chính sách thị trường v.v... Mặt khác bản thân chính sách là

ý thức mong muốn chủ quan của Nhà nước tác ñộng vào tất cả các yếu tố ảnh

hưởng ñến phát triển LN. Các yếu tố này (ví dụ như vốn, thị trường, nguồn

nhân lực v.v...) không thể phát huy hiệu quả sự ảnh hưởng tác ñộng ñến phát

triển LN nếu chính trong các yếu tố này không có khung pháp lý, cơ chế

chính sách tác ñộng. Xét ở góc ñộ khác thì có thể nói cơ chế chính sách là

nhân tố quyết ñịnh và mở ñường cho các nhân tố khác phát huy hiệu quả ảnh

hưởng ñến phát triển LN. Cụ thể là:

- Kích thích thu hút vốn ñầu tư, tăng khả năng tích luỹ và huy ñộng vốn

cho phát triển làng nghề.

ðể ñáp ứng nhu cầu tình hình mới về hội nhập, khi thị trường cạnh tranh

và phát triển ñòi hỏi một lượng vốn lớn cho các LN ñổi mới trang thiết bị, công

nghệ mở rộng SXKD. Bằng các chính sách tín dụng thông qua công cụ lãi suất

ñể ưu ñãi cho các LN vay vốn tạo ñiều kiện cho cơ sở SXKD giảm chi phí ñầu

tư, tăng lợi nhuận, tăng tích luỹ, hạ giá thành sản phẩm. Mặt khác, thông qua các

kênh tài chính khác, nhà nước có những chính sách kiểm soát và các cơ chế ñiều

hành ñể các cơ sở SXKD huy ñộng thêm nguồn vốn từ việc phát hành các chứng

chỉ có giá như phát hành trái phiếu, tín phiếu, cổ phiếu. ðối với từng nguồn vốn

cụ thể áp dụng biện pháp lãi suất ưu ñãi có phân biệt bằng cách cấp tín dụng ưu

ñãi, hỗ trợ lãi suất sau ñầu tư... ñể khuyến khích việc ñầu tư vốn cho các LN, ñặc

biệt là phục vụ các mục tiêu tạo việc làm, khôi phục tài nguyên, xoá ñói giảm

nghèo, phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa... Thông qua chính sách thuế như

miễn giảm ñối với một số lĩnh vực, ngành nghề hay các doanh nghiệp mới thành

lập ñã khuyến khích các cơ sở SXKD, nhà ñầu tư tích tụ vốn, mở rộng SXKD...

Nhà nước cũng có thể thực thi chính sách ñảm bảo tín dụng cho các hộ SXKD

và các doanh nghiệp nhỏ và vừa thông qua việc thành lập các quỹ cho vay giải

quyết việc làm, quỹ bảo lãnh tín dụng cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ v.v...

36

Các quỹ này sẽ góp phần khơi thông thêm nguồn vốn tín dụng, tăng khả năng

vay vốn của các hộ, cơ sở SXKD ở các LN, giúp họ thực thi có hiệu quả hơn

phương án ñầu tư, tăng cường năng lực tài chính ñể phát triển SXKD theo mục

tiêu mong muốn.

- Góp phần ñịnh hướng và ñiều tiết hoạt ñộng các làng nghề.

Nhà nước có thể sử dụng các chính sách tài chính về ưu ñãi, miễn giảm

thuế, các chính sách tín dụng, các chính sách phát triển ngành nghề ñể ñịnh

hướng các hộ, tổ chức SXKD phát triển những ngành nghề ưu tiên phát triển,

những vùng hải ñảo, miền núi xa xôi hẻo lánh ñể khai thác tiềm năng nhỏ bé

tại ñịa phương, góp phần xoá bỏ sự chênh lệch giữa nông thôn và thành thị,

giữa ñồng bằng và miền núi...

Bên cạnh chính sách thuế và chính sách tín dụng, chính sách ñầu tư

cũng ñược Nhà nước sử dụng như một công cụ quan trọng ñể ñịnh hướng phát

triển các LN. Chính sách ñầu tư thường bao hàm hai nội dung chủ yếu là khai

thác huy ñộng vốn và phân phối sử dụng vốn. Nguồn vốn cho ñầu tư phát

triển nền kinh tế quốc dân bao gồm hai nguồn vốn trong nước và vốn nước

ngoài. Về cơ bản lâu dài, nguồn vốn cho sự phát triển kinh tế mỗi nước là

nguồn vốn trong nước. Việc huy ñộng vốn trong nước ñược thực hiện thông

qua ñầu tư trực tiếp và ñầu tư gián tiếp, trong ñó ñầu tư trực tiếp vào SXKD là

một hướng quan trọng, tạo ra hiệu quả trực tiếp cho sự tăng trưởng kinh tế ñất

nước. ðể thực hiện việc khuyến khích ñầu tư trực tiếp, ngoài các biện pháp ưu

ñãi về ñầu tư ñối với người bỏ vốn ñầu tư trực tiếp, cần áp dụng các chính

sách tài chính hợp lý và các biện pháp khác ñể khuyến khích nhân dân chuyển

từ ñầu tư vào bất ñộng sản, dự trữ ngoại tệ, vàng sang ñầu tư trực tiếp vào

SXKD, chẳng hạn như ñánh thuế cao vào thu nhập từ buôn bán bất ñộng sản.

Việc phân bổ sử dụng vốn ñầu tư giữ một vị trí quan trọng trong thực

hiện chính sách ñầu tư ñể tạo ra cơ cấu kinh tế hợp lý về ngành nghề và khu

37

vực trong một chỉnh thể thống nhất của nền kinh tế quốc gia. Trong nền kinh

tế kế hoạch tập trung, Nhà nước là người ñầu tư chủ yếu. Trong nền kinh tế

thị trường, Nhà nước chủ yếu giữ vai trò là người ñiều hành nền kinh tế thông

qua các công cụ quản lý vĩ mô, mà trực tiếp là chi ñầu tư của Nhà nước. Vốn

ñầu tư phát triển của Nhà nước ñược xem như một công cụ nhằm khuyến

khích, tạo ñiều kiện, môi trường và ñịnh hướng ñầu tư cho các nguồn vốn

khác, mà trước hết là ñầu tư cho việc xây dựng và cải thiện kết cấu hạ tầng.

Bên cạnh ñó, ñầu tư của Nhà nước là ñầu tư có tính chất châm ngòi. Ngoài

việc ñầu tư vào việc phát triển hạ tầng, Nhà nước tập trung ñầu tư và hỗ trợ

vào những ngành mũi nhọn, những doanh nghiệp có tầm quan trọng nhằm tạo

ñà cho các doanh nghiệp nhỏ, các LN phát triển kéo theo và trở thành vệ tinh

của các doanh nghiệp lớn.

- Tạo lập môi trường sản xuất kinh doanh thuận lợi nhằm nâng cao sức

cạnh tranh của các làng nghề.

Quá trình SXKD các hộ, các cơ sở sản xuất trong LN phải tuân thủ quy

ñịnh của các luật, văn bản, chính sách do Nhà nước ban hành có liên quan. Các

chính sách này có thể khuyến khích một số ngành nghề nhưng lại hạn chế, thậm

chí cấm không cho phát triển một số ngành nghề. Nhà nước thông qua việc xây

dựng và ban hành chính sách, pháp luật nhằm tạo lập môi trường kinh doanh

thuận lợi cho các hộ và các doanh nghiệp hoạt ñộng ñồng thời giúp ñỡ hỗ trợ về

vật chất ñể tăng cường năng lực của các cơ sở, hộ gia ñình trong SXKD ở các

LN. Cùng với các yếu tố khác về tổ chức bộ máy quản lý, cơ chế vận hành, ñiều

kiện truyền thống văn hoá từng vùng và các quan hệ ứng xử của cơ sở SXKD và

các hộ gia ñình trong LN sẽ tạo nên một môi trường SXKD thuận lợi và dĩ nhiên

qua ñó nâng cao sức cạnh tranh của các LN.

Cùng với chính sách ưu ñãi về thuế, tín dụng, ñầu tư xây dựng CSHT

tạo môi trường SXKD thuận lợi, Nhà nước còn sử dụng các chính sách tài trợ

38

trực tiếp và gián tiếp cho hoạt ñộng kinh doanh của các doanh nghiệp trong

các LN như trợ giá xuất khẩu, hỗ trợ ñào tạo cán bộ quản lý và công nhân kỹ

thuật, hỗ trợ về công nghệ, xúc tiến thương mại... nhằm giúp các LN nâng cao

khả năng hoạt ñộng SXKD và khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Hỗ trợ xuất khẩu là biện pháp tài trợ trực tiếp và gián tiếp của Nhà

nước cho các doanh nghiệp làm hàng xuất khẩu khi giá hàng xuất khẩu trên

thị trường thế giới xuống quá thấp. Biện pháp này ñược nhiều nước thực hiện

nhằm giúp cho các doanh nghiệp vượt qua khó khăn khi thị trường xuất khẩu

hàng hoá biến ñộng theo hướng bất lợi.

Hỗ trợ về ñào tạo là biện pháp tài trợ có tính chất gián tiếp nhằm giúp

cho các hộ gia ñình và các cán bộ quản lý trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa

nâng cao trình ñộ quản lý, trình ñộ tay nghề của người lao ñộng. Chính phủ

nhiều nước ñã thực hiện các chương trình ñào tạo bồi dưỡng miễn phí hoặc tài

trợ một phần. Thông qua các chương trình ñào tạo này, tay nghề của người

lao ñộng ñược nâng lên và cuối cùng với việc áp dụng các công nghệ quản lý

tiên tiến, hiện ñại, nâng cao chất lượng và hạ giá thành sản phẩm, tăng cường

khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Hỗ trợ về công nghệ chủ yếu ñược thực hiện thông qua các trung tâm

khoa học công nghệ quốc gia. Chính phủ các nước thường thông qua các

trung tâm này ñể tư vấn, phổ biến thông tin khoa học công nghệ cho các

doanh nghiệp nhỏ và vừa trong các LN và trong một số trường hợp, các doanh

nghiệp nhỏ và vừa còn ñược chuyển giao công nghệ miễn phí hoặc với mức

giá ưu ñãi v.v...

Hiện nay, Việt Nam ñã ra nhập WTO và ñang từng bước hội nhập sâu

rộng vào kinh tế thế giới. Thực tế cho thấy thị trường nước ta và thị trường

nước ngoài tiếp tục ñược mở rộng. ðiều ñáng chú ý là ñể sản phẩm của các

LN có sức cạnh tranh trên thị trường, ñặc biệt là ñể xâm nhập vào thị trường

39

nước ngoài thì sản phẩm xuất khẩu của LN phải ñảm bảo những yêu cầu rất khắt

khe của những nước nhập khẩu, trong ñó có những thị trường rất khắt khe ở một

số nước phát triển như EU, Mỹ, Nhật ... ñể thúc ñẩy LN phát triển, trong chính

sách nhà nước cần chú trọng ñến hỗ trợ chuyển giao, cải tiến công nghệ sản xuất

ñể nâng cao chất lượng sản phẩm, ña dạng hoá sản phẩm, giảm thiểu ô nhiễm

môi trường, cải tiến chính sách xúc tiến thương mại, chiến lược xây dựng sản

phẩm, xây dựng thương hiệu, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ... nhằm hỗ

trợ và tạo ñiều kiện thuận lợi cho các LN phát triển và hội nhập.

1.2. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn lµng nghÒ ë mét sè n−í1.2. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn lµng nghÒ ë mét sè n−í1.2. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn lµng nghÒ ë mét sè n−í1.2. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn lµng nghÒ ë mét sè n−íc c c c

ch©u ¸ vµ bµi häc kinh nghiÖmch©u ¸ vµ bµi häc kinh nghiÖmch©u ¸ vµ bµi häc kinh nghiÖmch©u ¸ vµ bµi häc kinh nghiÖm

1.2.1. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn lµng nghÒ ë mét sè n−íc Ch©u ¸̧̧̧

Hiện nay, việc phát triển LN ở các nước trên thế giới là một trong

những giải pháp tích cực góp phần giải quyết những vấn ñề KT-XH trong quá

trình công nghiệp hoá nông thôn. Một số nước châu Á ñã có những thành

công từ những chính sách phù hợp phát triển LN vì vậy ñể rút ra những bài

học kinh nghiệm cho Việt Nam cần phải tìm hiểu các chính sách, giải pháp

phát triển LN ở các nước này.

1.2.1.1. Trung Quốc

Nghề thủ công ở Trung Quốc có từ rất lâu và rất nổi tiếng như: ñồ gốm,

dệt vải, dệt tơ lụa, luyện kim, làm giấy... Trung Quốc phát triển từ những

người làm nghề thủ công thành các tổ chức, thành hợp tác xã, sau này phát

triển thành các xí nghiệp hương trấn. Xí nghiệp hương trấn là một hình thức

mới của công nghiệp hoá nông thôn mang ñặc sắc Trung Quốc. Nó chiếm một

vị trí ñặc biệt quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Từ khi thực hiện cải

cách mở cửa ñến nay, xí nghiệp hương trấn phát triển ñã làm lớn mạnh thực

lực kinh tế quốc dân, thay ñổi bộ mặt kinh tế nông thôn, thúc ñẩy cải cách

kinh tế Trung Quốc.

40

Chính phủ Trung Quốc rất quan tâm ñến việc phát triển các ngành nghề

trong các xí nghiệp hương trấn, coi ñây là một trong những nhiệm vụ quan

trọng của công cuộc công nghiệp hoá nông thôn Trung Quốc. Trước hết là có

những cải cách về thể chế và phi thể chế ñối với những vùng nông thôn ñể

phát triển kinh tế thị trường.

Chính sách quan trọng khác của chính phủ là phân cấp và tăng quyền tự

chủ hơn cho chính quyền ñịa phương ñặc biệt là việc phân cấp về quản lý chi

tiêu ngân sách chính quyền ñịa phương, có quyền và trách nhiệm chi tiêu

ngân sách ñể phát triển ñịa phương mình, ñặc biệt là ñầu tư cho CSHT.

Chính phủ ñã ban hành chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp và phát

triển nông thôn như tăng ñầu tư cho sản xuất hàng nguyên liệu và sơ chế, trợ

giá hàng nông sản và có chính sách chỉ phát triển các xí nghiệp chế biến thực

phẩm ở vùng nông thôn.

Chính phủ Trung Quốc ñã ban hành nhiều chính sách, giải pháp cụ thể

ñã tác ñộng mạnh ñến sự phát triển các xí nghiệp hương trấn:

- Chính sách thuế: Quy ñịnh chính sách thuế khác nhau cho các vùng

nghề khác nhau, ưu tiên các xí nghiệp hương trấn, hạ mức thuế áp dụng cho

các xí nghiệp hương trấn, miễn tất cả các loại thuế trong 3 năm.

- Chính sách tín dụng: Cung cấp tín dụng cho xí nghiệp hương trấn,

một số ngân hàng hàng ñầu ñã tham gia vào việc cho vay ñối với các xí

nghiệp hương trấn.

- Chính sách xuất khẩu: Tạo ñiều kiện cho các xí nghiệp hương trấn

tham gia vào các hoạt ñộng của thị trường xuất khẩu, từ ñó tạo ra sự phát triển

vượt bậc của nhiều xí nghiệp hương trấn.

- Chính sách kích cầu: Thành tựu chủ yếu mà kinh tế Trung Quốc ñạt

ñược là nâng cao thu nhập cho người nông dân, tăng nhu cầu tiêu dùng, từ ñó

mở ra cơ hội thuận lợi cho xí nghiệp hương trấn và ngành nghề phát triển.

41

- Chính sách bảo hộ hàng nội ñịa: Cấm nhập khẩu những mặt hàng

công nghệ sản xuất trong nước có thể giải quyết ñược ñể tạo ñiều kiện cho các

xí nghiệp hương trấn khai thác, thị trường trong nước.

- Chính sách công nghệ: Chính phủ ñã ñề ra chương trình “ñốm lửa”

nhằm chuyển giao công nghệ và khoa học ứng dụng tiến bộ khoa học công

nghệ ñến những vùng nông thôn, kết hợp khoa học với các hoạt ñộng kinh tế.

Bằng những chính sách ñó, các xí nghiệp hương trấn có sự ñóng góp

tích cực vào tăng trưởng kinh tế Trung Quốc làm thay ñổi diện mạo KT-XH

nông thôn. Năm 2006, công nghiệp nông thôn chiếm 20% GDP và thu hút

khoảng 160 triệu lao ñộng nông thôn. Cơ cấu kinh tế nông thôn có sự thay ñổi

tích cực theo hướng công nghiệp hoá, ngành nghề trong nông thôn ña dạng

hơn. {19, tr.117-138}

1.2.1.2. Nhật Bản

Nhật Bản là nước ñầu tiên ở châu Á từ một nước nông nghiệp lạc hậu

thực hiện quá trình công nghiệp hoá ñất nước, trở thành một cường quốc kinh

tế với nền kinh tế công nghiệp và dịch vụ hiện ñại. Ở Nhật Bản, nhiều vùng

trên ñất nước ñã tồn tại các LN với các nghề thủ công ña dạng và phong phú:

ñan lát, dệt chiếu, dệt lụa, may áo kimônô, rèn kiếm, chế biến lương thực,

thực phẩm, các nghề thủ công mỹ nghệ. Ngày nay ñã xuất hiện những ngành

nghề mới trong nông thôn.

Các LN phát triển ñã có những tác ñộng quan trọng tới sự phát triển

kinh tế - xã hội nông thôn Nhật Bản. Chính phủ Nhật bản rất chú trọng tới

việc khôi phục và phát triển nghề thủ công truyền thống của các tỉnh, các

vùng khác nhau của ñất nước. Một loạt những quy ñịnh của pháp luật ra ñời

nhằm khôi phục và phát triển nghề sản xuất thủ công mỹ nghệ truyền thống

gọi tắt là “Luật nghề truyền thống”. ðây là một luật pháp ñặc biệt ñể khôi

phục và phát triển nghề thủ công truyền thống vốn ít ñược quan tâm trong

42

chính sách phát triển KT - XH từ trước tới nay của Nhật bản. ðồng thời CP

cũng khuyến khích phát triển các ngành nghề mới trong nông thôn.

- Chính sách tín dụng: Thành lập hệ thống bảo lãnh tín dụng và bảo

hiểm tín dụng ñể giúp ñỡ các LN vay vốn không cần tài sản thế chấp với lãi

suất thấp. Hỗ trợ, giúp ñỡ về mặt tài chính, vốn cho phát triển các LN.

- ðặc biệt, Nhật Bản có chính sách trợ giúp theo kế hoạch khôi phục và

phát triển LNTT:

+ Các tổ chức của những người sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ truyền

thống lập kế hoạch khôi phục và phát triển nghề thủ công mỹ nghệ truyền

thống trên cơ sở thực tế và nhu cầu cần ñáp ứng. Từ ñó, Nhà nước sẽ trợ giúp,

hỗ trợ kinh phí, ñảm bảo vốn thực hiện kế hoạch ñó.

+ Chính phủ còn tạo thêm ñiều kiện thành lập hiệp hội khôi phục và

phát triển LNTT nhằm khôi phục và chấn hưng ngành sản xuất hàng thủ công

mỹ nghệ truyền thống trong cả nước, ñồng thời làm cho các tầng lớp nhân dân

hiểu ñúng và rõ về hàng công nghệ truyền thống bằng các biện pháp:

+ Công nhận các danh hiệu các “nghệ nhân công nghệ truyền thống”;

Thực hiện các chính sách khen thưởng; Phát hành giấy chứng nhận hàng công

nghệ truyền thống cho các sản phẩm truyền thống ñạt tiêu chuẩn kiểm tra; Tổ

chức triển lãm, hội thi, xây dựng phim về công nghệ sản phẩm truyền thống,

quảng cáo ở báo chí, sách v.v...; Thành lập trung tâm thủ công truyền thống

quốc gia với chức năng thông tin tổng hợp về công nghệ sản phẩm truyền

thống v.v...

- LN ở Nhật Bản ñóng vai trò làm gia công, vệ tinh của các công ty lớn,

khu công nghiệp tập trung và cung cấp những sản phẩm trung gian cho chúng.

Trên cơ sở ñó tạo ñiều kiện cho công nghiệp hoá ở ñô thị và công nghiệp

nông thôn cùng phát triển, ñưa nước Nhật Bản trở thành nước công nghiệp

hiện ñại và cường quốc kinh tế thứ 2 trên thế giới. {13, tr.56-60}

43

1.2.1.3. Thái Lan

Thái Lan là quốc gia có nhiều ngành nghề phát triển thủ công nghiệp và

LN. Ở ñó, các ngành nghề thủ công mỹ nghệ truyền thống như chế tác vàng

bạc, ñá quý, ñồ trang sức ñược duy trì và phát triển tạo ra nhiều hàng hoá xuất

khẩu ñứng vào hàng thứ 2 trên thế giới.

Chính phủ Thái Lan ñã ñề ra chính sách “một làng, một sản phẩm”,

chính sách này không chỉ phát triển những sản phẩm hay dịch vụ ñặc thù ñịa

phương mà còn phát triển ngành nghề ña dạng khác mà mục tiêu của nó có

tính toàn diện trên cơ sở phát triển có kế thừa văn hoá ñịa phương và các kiến

thức truyền thống cùng với những kinh nghiệm lâu ñời ñể lại. ðể quốc sách

“mỗi làng một sản phẩm” với những kỹ năng và kiến thức truyền thống ñem

lại nguồn bền vững, chính phủ Thái Lan ñã ñề ra các chính sách hỗ trợ.

- Chính sách tín dụng: Thiết lập hệ thống tín dụng nông thôn, từng

bước giúp người lao ñộng tiếp cận nguồn vốn tín dụng chính thức ñể khuyến

khích ñầu tư phát triển ngành nghề truyền thống ở nông thôn. Cung cấp vốn

cho việc hình thành các doanh nghiệp cộng ñồng, ñể người nông dân tận dụng

ñược thế mạnh của mình như lao ñộng có tay nghề, có kỹ năng, có nguồn tài

nguyên tại chỗ phong phú và bí quyết nghề nghiệp của ñịa phương.

Khuyến khích các doanh nghiệp dành những hợp ñồng phụ cho các

hoạt ñộng thủ công nghiệp ở nông thôn, ñồng thời giúp ñỡ về kỹ thuật và ñào

tạo thị trường cho người lao ñộng, giúp họ nâng cao về kỹ thuật, chuyên môn

và kiến thức thị trường, SXKD.

- Chính sách ñào tạo: Chính phủ chú trọng các hình thức ñào tạo: ñào

tạo tại chỗ, mở các lớp ñào tạo, bồi dưỡng ngắn hạn tại ñịa phương và ñào tạo

thông qua các trung tâm, các trường dạy nghề ñể ñáp ứng ñược việc kết hợp

giữa kỹ năng tinh xảo với kỹ nghệ tiên tiến.

Chính phủ ñầu tư một khoản vốn nhất ñịnh ñể xây dựng trung tâm dạy

nghề truyền thống cho những nông dân nghèo. Các trung tâm dạy nghề hàng

năm thu hút nhiều thanh niên ở các ñịa phương về học nghề, ñược cấp học

44

bổng và các ñiều kiện học tập. Không phải ñóng học phí hay bất kỳ khoản lệ

phí nào. Kết thúc khoá học họ ñược giới thiệu trả lại ñịa phương và ñược tạo

ñiều kiện ñể hành nghề.

- Chính sách xuất khẩu: Thái Lan rất chú trọng phát triển các LN

truyền thống có sản phẩm xuất khẩu: gốm sứ và ñồ trang sức mỹ nghệ ñược

làm từ vàng bạc, ñá quý. ðây là những mặt hàng xuất khẩu quan trọng giúp

chính phủ thu ñược nguồn ngoại tệ lớn.

- Chú trọng phát triển các LN có những sản phẩm có giá trị xuất khẩu

cao. Thái Lan ñã thực hiện các chính sách:

+ Mời chuyên gia nước ngoài ñể tư vấn cho các nhà sản xuất.

+ Quảng cáo kỹ thuật trạm trổ và giá cả hợp lý của sản phẩm.

+ Hội thảo, huấn luyện cho các nhà sản xuất, xuất khẩu ñể nâng cao sự

hiểu biết của thị trường nước ngoài.

+ Hỗ trợ các nhà sản xuất, xuất khẩu về tài chính và nhiều ñặc quyền khác.

+ Tham dự hội chợ thương mại quốc tế về nữ trang và ñá quý.

- Chính sách mới lấy một sản phẩm tiêu biểu cho một chiến lược cấp quốc

gia về phát triển và quảng bá sản phẩm trong nước, xây dựng một hình ảnh Thái

Lan trên thị trường toàn cầu như một ñất nước có những nét văn hoá ñặc trưng.

Nó tiêu biểu cho liên kết có hiệu quả giữa chính phủ, ñịa phương và cộng ñồng

người dân ñể khai thác nguồn nội lực từ cộng ñồng nhân dân. Sử dụng thương

mại ñiện tử như một công cụ hữu hiệu ñể phát triển các sản phẩm truyền thống

giúp phát triển dân trí và kinh tế vùng nông thôn. {13, tr.49-51}

1.2.1.4. Ấn ðộ

Ấn ðộ là một nước rộng lớn, ñông dân thứ 2 trên thế giới. Vì vậy nhu

cầu giải quyết việc làm cho lao ñộng nông thôn là một vấn ñề rất cấp thiết.

(Phát triển công nghiệp nông thôn, công nghiệp làng xóm với các nghề thủ

công truyền thống là một giải pháp quan trọng ñể giải quyết vấn ñề ñó).

45

Ấn ðộ là nước có nền văn minh, văn hoá dân tộc lâu ñời ñược thể hiện

rất rõ trên các sản phẩm thủ công truyền thống, ñồng thời cũng là nơi có nhiều

ngành nghề và LN truyền thống. Ở Ấn ñộ có nhiều ngành sản xuất hàng tiêu

dùng cao cấp như kim hoàn vàng, bạc, ngọc ngà, ñồ mỹ nghệ, tơ lụa... Những

mặt hàng này ñược xuất khẩu ñến nhiều nước trên thế giới và ñem lại cho Ấn

ðộ nguồn thu ngoại tệ lớn.

Chính phủ Ấn ðộ rất chú trọng phát triển các nghề truyền thống và các

nghề mới trong nông thôn bằng các chính sách cụ thể:

- Chính sách tài chính, tín dụng: Thực hiện chính sách cấp tín dụng cho

nông dân nghèo thông qua chiến lược phát triển nông thôn tổng hợp, thúc ñẩy

ngành nghề công nghiệp ñể tạo việc làm, tăng thu nhập.

Nhà nước cho các LN truyền thống vay vốn trung hạn và dài hạn từ 5-

10 năm với lãi suất thấp ñể mua sắm máy móc thiết bị, ñổi mới công nghệ.

- Chính sách ñào tạo: Chính phủ Ấn ðộ ñã thành lập 450 trung tâm ñào

tạo nghề ở các vùng trong cả nước, 13 trung tâm ñào tạo nâng cao tay nghề

cho thợ cả về các nghề thủ công mỹ nghệ cao cấp như: ñồ ngà, ñồ kim hoàn,

gốm sứ nhằm giữ gìn, khôi phục các nghề thủ công cổ truyền ñặc sắc. Ngoài

ra còn có các trung tâm phát triển công nghệ, thiết kế mẫu mã kiểu mới ñể

ñáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và quốc tế. Chính phủ có chính sách

ñầu tư cho giáo dục ñể nâng cao trình ñộ văn hoá, dân trí từ ñó tiến hành ñào

tạo và nâng cao tay nghề cho người lao ñộng.

- Chính sách ñầu tư: Chính phủ tăng cường ñầu tư cho CSHT, nhất

là ñầu tư vào giao thông ñã làm tăng cơ hội việc làm phi nông nghiệp

trong ñó bao gồm cả các nghề truyền thống. ðây là giải pháp có ý nghĩa

quan trọng ñể mở rộng ngành nghề truyền thống trên cả hai phương tiện

sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, từ ñó thu hút lao ñộng trực tiếp hay gián

tiếp phục vụ cho LN.

46

1.2.1.5. Hàn Quốc

Ở Hàn Quốc, các ngành nghề thủ công truyền thống cũng ñược phát

triển rộng khắp. ðây là loại hình SXKD khá phổ biến ở nông thôn. Chính phủ

Hàn Quốc cũng ñã chú trọng ñến công nghiệp hoá nông thôn, trong ñó có

ngành nghề thủ công và LN truyền thống như; hàng thủ công mỹ nghệ, hàng

thủ công dịch vụ du lịch, xuất khẩu...Ở Hàn Quốc cũng xuất hiện những LN

mới. Chính phủ Hàn Quốc ñã ban hành nhiều chính sách ñể phát triển các

LNTT như:

- Chính sách thuế: Miễn giảm thuế thu nhập, thuế lợi tức công ty, thuế tài

sản... ñối với các xí nghiệp vừa và nhỏ ở nông thôn, mức miễn giảm từ 3-5 năm.

- Chính sách tín dụng: Các hộ làm nghề ñược ngân hàng cung cấp vốn

tín dụng với lãi ñầu ưu ñãi ñể mua nguyên liệu sản xuất và giúp ñỡ LN truyền

thống tiêu thụ sản phẩm. Chính phủ ñã thành lập các hãng thương mại ñể kinh

doanh những mặt hàng truyền thống này.

Với các chính sách khuyến khích ñó, Hàn Quốc ñã thúc ñẩy phát triển

các LN, góp phần thúc ñẩy kinh tế nông thôn, tăng cường liên kết kinh tế giữa

thành thị và nông thôn. {13, tr.55-56}

1.2.1.6. Inñônêxia

Chính phủ Inñônêxia rất quan tâm ñến việc phát triển ngành nghề tiểu

thủ công nghiệp ở nông thôn. Do vậy, Chính phủ có chính sách và giải pháp

tác ñộng và LN như:

- Xây dựng các xưởng và trung tâm ñể bán sản phẩm tiểu thủ công nghiệp.

- Thực hiện các dự án hướng dẫn và phát triển công nghiệp nhỏ nhằm

giáo dục ñào tạo, mở mang các hoạt ñộng sản xuất tiểu thủ công nghiệp của

những doanh nghiệp nhỏ.

- Chính phủ ñứng ra tổ chức một số cơ quan ñể quản lý, chỉ ñạo, hướng

dẫn nghiệp vụ cung cấp vật tư thiết bị, tiêu thụ sản phẩm.

47

Ngoài ra Chính phủ còn ban hành một số chính sách khuyến khích hỗ

trợ công nghiệp nhỏ phát triển. Thành lập mạng lưới ngân hàng nông thôn

quy mô nhỏ ở khắp mọi miền ñất nước ñể tạo ñiều kiện cung cấp tín dụng cho

nông thôn, chủ yếu cho những người nghèo thiếu việc làm. Ưu ñãi về thuế với

các doanh nghiệp chế biến nông sản xuất khẩu. Tổ chức “Hội ñồng thủ công

nghiệp quốc gia” nhằm thúc ñẩy ngành nghề tiểu thủ công nghiệp phát triển

như: Tổ chức thiết kế mẫu mã, hội chợ triển lãm ở nông thôn. Những chính

sách ñó ñã ñem lại sự phát triển các ngành nghề truyền thống, LN thủ công

của Inñônêxia.

1.2.2. Bµi häc kinh nghiÖm vÒ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn lµng nghÒ

Thực tế cho thấy, ở các nước Trung Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Ấn ðộ,

Hàn Quốc và Inñônêxia ñã thu ñược nhiều kết quả quan trọng trong việc phục

hồi, mở mang và phát triển các LN. ðể ñạt ñược kết quả ấy, cần phải có

những chính sách, giải pháp tích cực từ phía nhà nước ñể kích thích và phát

huy mọi nguồn lực của các LN cho phát triển các ngành nghề. Việc ban hành

các quy ñịnh pháp chế, tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho SXKD, hỗ trợ về

tài chính và tiếp cận nguồn vốn cùng hàng loạt các chính sách khác tác ñộng

vào các yếu tố chi phối sự phát triển của ngành nghề nông thôn ñã tạo tiền ñề

và ñộng lực cho sự phát triển của các LN.

Sự phát triển LN ở một số nước khu vực châu Á có nhiều ñiểm tương

ñồng với nước ta. Qua nghiên cứu kinh nghiệm về chính sách phát triển LN ở

một số nước châu Á, sẽ góp phần hoàn thiện chính sách thúc ñẩy phát triển

LN ở nước ta, ñó là:

1.2.2.1. Phát triển làng nghề cần gắn với quá trình công nghiệp hoá nông thôn

Quá trình CNH, ñô thị hoá, thương mại hoá ở các nước, ñã có lúc làm

cho yếu tố ñộc ñáo, tinh xảo của LN bị phai nhạt, lu mờ. Nhưng nói chung

các nước ñã chú trọng và coi LN là bộ phận của quá trình công nghiệp hoá

48

nông thôn. Do vậy, khi tiến hành CNH, họ thường kết hợp thủ công với kỹ

thuật cơ khí hiện ñại, tuỳ ñiều kiện cơ sở vật chất của mỗi nước mà áp dụng

công nghệ cổ truyền hay công nghệ hiện ñại. ðồng thời bố trí các cơ sở sản

xuất gần vùng nguyên liệu và ñặt tại LN ñể thuận tiện cho việc phát triển sản

xuất, giao lưu hàng hoá. Ở Trung Quốc, Ấn ðộ, Nhật Bản, Inñônêxia, người

ta cho rằng muốn ñẩy mạnh CNH nông thôn, trước hết phải chú ý tới ngành

nghề truyền thống. Từ ñó tạo ra thị trường nông thôn rộng lớn cho sản phẩm

phi nông nghiệp và dịch vụ, góp phần thúc ñẩy LN phát triển theo hướng

CNH. Nhiều ngành nghề cổ truyền ñã ñược trang bị máy móc, thiết bị cơ khí,

nửa cơ khí, kết hợp với bàn tay ñiêu luyện và óc sáng tạo của các nghệ nhân.

Vì thế ngành nghề thủ công mỹ nghệ cổ truyền ñang có ñiều kiện phát triển

mạnh. Về chế tác kim cương ở Ấn ðộ, chế tác ñá quý và hàng mỹ nghệ ở

Thái Lan ñã tạo ra mặt hàng có giá trị kinh tế cao phục vụ cho du lịch, và xuất

khẩu. Chính ñiều này ñã tạo ñiều kiện cho nông dân tiếp cận với kỹ thuật tiên

tiến, làm quen với tác phong sản xuất công nghiệp.

1.2.2.2. Chú trọng ñào tạo và bồi dưỡng chuyên môn, kỹ thuật cho

nguồn nhân lực ở nông thôn

Việc ñào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân lực ở nông thôn có vai trò quan

trọng ñối với sự nghiệp phát triển của LN. Vì thế các nước ñều chú ý ñầu tư cho

giáo dục và ñào tạo tay nghề cho người lao ñộng ñể họ tiếp thu ñược kỹ thuật

tiên tiến, bởi vì, việc hình thành một ñội ngũ lao ñộng có tay nghề cao là rất quan

trọng. Nếu thiếu yếu tố này thì việc tiếp thu khoa học công nghệ sẽ không thành

công như mong ñợi. Nhìn chung, các nước ñều triệt ñể sử dụng nhiều hình thức

ñào tạo, nâng cao tay nghề cho người lao ñộng như: Bồi dưỡng tại chỗ, bồi

dưỡng tập trung, bồi dưỡng ngắn hạn, theo phương châm thiếu gì huấn luyện

lấy. Xúc tiến thành lập các trung tâm, các viện nghiên cứu ñể ñào tạo nhân lực

một cách có hệ thống bài bản ñáp ứng nhu cầu của các cơ sở sản xuất hoặc ñịa

49

phương. Hầu hết các nước nói trên ñều rất chú trọng kinh nghiệm thực tiễn, mời

những nhà kinh doanh, những nhà quản lý có kinh nghiệm trong việc CNH nông

thôn ñể báo cáo một số chuyên ñề, hoặc mang sản phẩm ñi triển lãm, trao ñổi.

Họ rất chú ý hình thức tiến hành hoạt ñộng công nghiệp cộng ñồng (gia ñình,

làng xóm, hương trấn, phường hội) ñể phổ biến kỹ thuật.

Ở Nhật Bản, chính phủ có chính sách ñầu tư ñể ñào tạo các cố vấn. Nhờ

các dịch vụ cố vấn, các nhà cố vấn giỏi ñã giúp ñỡ về kỹ thuật và quản lý nên

ngành nghề truyền thống, LNTT ở Nhật ñã phát triển nhanh chóng.

Ở Ấn ðộ có các trung tâm dạy nghề rải rác trong cả nước ñể ñào tạo

cho người lao ñộng. Các trung tâm này có nhiệm vụ nghiên cứu ứng dụng

công nghệ mới, tạo ra những mẫu mã mới, ña dạng, hợp với thị hiếu nhiều

mặt của khách hàng trong và ngoài nước. Cùng với ñào tạo nghề cho thợ,

chính phủ còn ñặc biệt quan tâm ñến thợ làm nghề thợ cả có nhiều kinh

nghiệm. Mở các trung tâm ñào tạo có nhiệm vụ chuyên lo việc nâng cao tay

nghề cho thợ cả, nhằm giữ gìn, khôi phục các nghề thủ công cổ truyền ñặc sắc

có nguy cơ bị mai một, thất truyền và bồi dưỡng tay nghề cho các nghệ nhân

ñặc biệt tài hoa. Thợ cả, những nghệ nhân tài giỏi ñược coi như vốn quý của

quốc gia, ñược Nhà nước chú ý quan tâm cả về vật chất lẫn tinh thần.

Trong khi ñó, Trung Quốc là nước ñông dân nhất thế giới nhưng trình

ñộ văn hoá ở nông thôn vào loại thấp. Số công nhân làm việc trong các xí

nghiệp tập thể ở xã và thôn ñạt trình ñộ ñại học rất thấp, số người có trình ñộ

văn hoá thấp là một trong những nguyên nhân làm cản trở việc phát triển LN,

rõ rệt nhất là mô hình xí nghiệp hương trấn.

1.2.2.3. Nhà nước cần có chính sách cụ thể hỗ trợ về tài chính cho làng nghề

Trong quá trình SXKD của LN, vài thập kỷ gần ñây các Nhà nước rất

quan tâm và có nhiều chủ trương chính sách phát triển ngành nghề thủ công

truyền thống và các ngành nghề mới ở nông thôn. Trong ñó, sự hỗ trợ về tài

50

chính, tín dụng ñóng vai trò hết sức quan trọng (thông qua các dự án cấp vốn,

bù lãi suất cho ngân hàng hoặc bù giá ñầu ra cho người sản xuất). Nhờ có sự

hỗ trợ này mà các LN lựa chọn kỹ thuật gắn với lựa chọn hướng sản xuất.

Nhà nước tạo ñiều kiện cho ngành nghề thủ công truyền thống ñổi mới công

nghệ, mẫu mã, nâng cao chất lượng sản phẩm hàng hoá, nâng cao sức cạnh

tranh trên thị trường.

Kinh nghiệm của Hàn Quốc là ngay từ ñầu Nhà nước ñã chú ý ñến phát

triển ngành nghề ở nông thôn. Bởi vì các ngành nghề ở nông thôn sử dụng

nguồn lực tại chỗ là chủ yếu. Công nghiệp ñơn giản và nguồn nguyên liệu sẵn

có tại ñịa phương sản xuất với quy mô phù hợp. Tạo ra nhiều việc làm cho

người lao ñộng. Vì vậy, các hộ nông dân làm ngành nghề ñược Nhà nước

ñứng ra hướng dẫn, tổ chức thành những ñơn vị nhỏ, ñược ngân hàng cung

cấp vốn tín dụng với lãi suất ưu ñãi ñể mua nguyên liệu sản xuất và giúp ñỡ

LN tiêu thụ sản phẩm.

Ở Ấn ðộ, Chính phủ ñã thực hiện chương trình phát triển nông thôn tổng

hợp, thúc ñẩy ngành nghề tiểu thủ công nghiệp ñể tạo việc làm tăng thu nhập cho

dân cư ở nông thôn. Chương trình này ñã tập trung chủ yếu vào công việc cung

cấp tín dụng cho nông dân nghèo. ðồng thời còn cho các LN vay vốn trung hạn

và dài hạn từ 5-10 năm với lãi suất thấp ñể mua sắm máy móc thiết bị. Mặt khác,

chương trình cũng rất chú trọng ñến việc phổ biến hướng dẫn kỹ thuật, cung cấp

vật tư, nâng cao tay nghề, hỗ trợ dịch vụ và tiêu thụ sản phẩm cho LN.

Ở Nhật Bản và Thái Lan, Chính phủ cho thành lập hệ thống bảo lãnh

vốn và bảo hiểm tín dụng ñể giúp ñỡ LN vay vốn không cần tài sản thế chấp.

Các công ty ñã cho các xí nghiệp tiểu thủ công nghiệp và LN vay vốn ñể

SXKD hay mua sắm thiết bị trong kỳ hạn từ 3-5 năm với lãi suất thấp.

Chính phủ các nước ñã thành lập nhiều công ty hỗ trợ kinh doanh có

chức năng ñầu tư hoặc giúp vốn cho những doanh nghiệp mới thuộc ngành kỹ

51

thuật phức tạp và có thể chịu sự rủi ro, ñặc biệt là vào thời kỳ ñầu với ñiều

kiện dễ dàng hoặc ưu ñãi, thủ tục ñơn giản, lãi suất thấp và thời gian dài có

thể ñến 15 năm.

1.2.2.4. Nhà nước có chính sách thuế và phát triển thị trường phù hợp ñể

thúc ñẩy sản xuất và xuất khẩu

ði ñôi với việc hỗ trợ tài chính, tín dụng là chính sách thuế và thị

trường của Nhà nước ñể khuyến khích LN phát triển. Bởi vì chính sách thuế

ñược coi như phương tiện ñể kích thích sự phát triển của LN, và ñóng góp vai

trò thúc ñẩy sự tiến bộ xã hội; còn thị trường là ñiều kiện tốt nhất cho sự tồn

tại của mỗi xí nghiệp trong mỗi LN. Thị trường không chỉ là nơi mua bán vật

tư, nguyên liệu và sản phẩm của LN truyền thống mà còn là nơi cung cấp cả

những thông tin phản hồi về vấn ñề kỹ thuật, các dịch vụ và nhiều lĩnh vực

quý giá khác.

Chính phủ Hàn Quốc ñã ban hành nhiều chính sách thuế ưu ñãi khác

nhau như: Miễn giảm thuế thu nhập, thuế ñăng ký kinh doanh, thuế tức lợi

công ty, thuế tài sản và thuế ñịa phương ñối với các xí nghiệp vừa và nhỏ ở

nông thôn. Mức miễn giảm thuế từ 3-5 năm kể từ ngày ngành nghề mới

thành lập.

ðể khắc phục tình trạng thuế suất cao ở những sản phẩm trung gian,

các nguyên liệu thô và máy móc do chiến lược thay thế nhập khẩu ñem lại.

Chính phủ Thái Lan ñã có chính sách giảm thuế hàng loạt ñối với phụ kiện,

linh kiện và có luật khuyến khích các LN hiện ñại hoá sản xuất với những tiêu

chuẩn ñược xác ñịnh rõ ràng. Nếu như các cơ sở nào ñổi mới công nghệ phù

hợp với những tiêu chuẩn quy ñịnh sẽ ñược giảm thuế. Còn những cơ sở sản

xuất nào quá manh mún nhỏ lẻ thì ñược khuyến khích cho giải thể ñể thành

lập xí nghiệp mới, nhà nước sẽ có khoản vốn cho vay ñể kích thích việc kết

hợp và miễn thuế cho khoản ñầu tư ñó.

52

1.2.2.5. Khuyến khích sự kết hợp giữa ñại công nghiệp với tiểu thủ công

nghiệp và trung tâm công nghiệp với làng nghề

Sự kết hợp giữa ñại công nghiệp với tiểu thủ công nghiệp và trung tâm

công nghiệp với LN là thể hiện sự phân công hợp tác lao ñộng thông qua sự

hỗ trợ giúp ñỡ lẫn nhau. Nhất là các vấn ñề lựa chọn kỹ thuật. Lựa chọn

hướng sản xuất. ðể tạo dựng cho mối quan hệ này, hầu hết các nước ñều thiết

lập chương trình kết hợp các trung tâm công nghiệp với LN.

Ở Nhật Bản, LN ñóng vai trò làm gia công, vệ tinh của các công ty lớn,

khu công nghiệp tập trung và cung cấp những sản phẩm trung gian cho chúng.

Trên cơ sở ñó, tạo ñiều kiện cho công nghiệp ở ñô thị và công nghiệp nông

thôn cùng phát triển.

Chương trình này ñược thể hiện ở Inñônêxia là: Các trung tâm công

nghiệp có trách nhiệm giúp ñỡ LN nâng cao năng lực quản lý, quy trình công

nghệ Marketing, cung cấp tài chính, mua nguyên liệu thô và ñứng ra ñảm bảo

cho LN vay vốn ngân hàng, còn LN có nhiệm vụ cung cấp dịch vụ. ðồng thời

làm nhiệm vụ gia công cho trung tâm công nghiệp lớn. Thậm chí có lúc trung

tâm công nghiệp lớn còn ñứng ra giúp ñỡ LN bán sản phẩm của mình trên thị

trường quốc tế hoặc thường xuyên trao ñổi cung cấp những thông tin cần thiết

về thị trường xuất khẩu, những mặt hàng ñang ñược ưa chuộng và có nhu cầu

lớn trên thị trường.

Ở Thái Lan, các trung tâm công nghiệp ñứng ra ñấu thầu công việc. Sau

ñó một phần công việc nhận thầu ñược ñưa về cho LN gia công, chẳng hạn

như một số chi tiết của sản phẩm. Công việc ñấu thầu ñược phát triển khá

mạnh và chiếm tỷ lệ lớn trong các ngành như: sản xuất ñồ gỗ mỹ nghệ chiếm

tới 70%, công nghiệp dệt 55%, hoá chất 45%, sản xuất máy móc và các thiết

bị 35% (31, tr 78).

53

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1:

Luận án ñã hệ thống hoá và bổ sung cơ sở lý luận và thực tiễn về vai trò

của các chính sách ñối với sự phát triển của các LN. Từ khái quát những ñặc

ñiểm, vai trò và ñặc biệt là các nhân tố ảnh hưởng ñến sự phát triển của các

LN, luận án ñã làm rõ vai trò của chính sách ñối với việc phát triển của LN

trong ñiều kiện hội nhập kinh tế quốc tế và tình trạng cạnh tranh ngày càng

gay gắt. Về phương diện lý luận, vấn ñề quan trọng nhất của luận án là ñưa ra

khái niệm về chính sách phát triển LN và làm rõ ñược các ñặc trưng cơ bản

của chính sách cũng như vai trò của nó có ảnh hưởng rất lớn ñến sự phát triển

các LN. ðồng thời, luận án ñã nghiên cứu các chính sách ñã thực thi trong

phát triển LN ở một số nước châu Á ñể rút ra các bài học kinh nghiệm có ý

nghĩa về lý luận và thực tiễn. Những kinh nghiệm ñó sẽ là cơ sở cho quá trình

hoàn thiện chính sách thúc ñẩy phát triển LN trong công cuộc CNH, HðH ñất

nước cùng với những thay ñổi trong ñời sống KT-XH nông thôn hiện nay.

54

Chương 2

THỰC TRẠNG CÁC CHÍNH SÁCH ðỐI VỚI

SỰ PHÁT TRIỂN LÀNG NGHỀ Ở TỈNH BẮC NINH

GIAI ðOẠN 1997 ðẾN NAY

2.1. kh¸i qu¸t ®iÒu kiÖn tù nhiªn2.1. kh¸i qu¸t ®iÒu kiÖn tù nhiªn2.1. kh¸i qu¸t ®iÒu kiÖn tù nhiªn2.1. kh¸i qu¸t ®iÒu kiÖn tù nhiªn,,,, kinh tÕ kinh tÕ kinh tÕ kinh tÕ –––– x· héi tØnh x· héi tØnh x· héi tØnh x· héi tØnh

b¾c ninhb¾c ninhb¾c ninhb¾c ninh

2.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn

Bắc Ninh xưa là tỉnh có từ lâu ñời, bao gồm cả quận Long Biên, huyện

ðông Anh (Hà Nội), huyện Văn Giang (Hưng Yên) ngày nay. Sau năm 1963,

do yêu cầu phát triển KT - XH, tỉnh Bắc Ninh ñược hợp nhất với tỉnh Bắc

Giang thành tỉnh Hà Bắc. ðể phù hợp với tình hình mới, Quốc Hội khoá IX -

Kỳ họp thứ 10 (10/1996) ñã có Nghị quyết chia tỉnh Hà Bắc thành 2 tỉnh Bắc

Ninh và Bắc Giang. Ngày 1/1/1997 tỉnh Bắc Ninh ñược tái lập và ñi vào hoạt

ñộng theo ñơn vị hành chính mới.

Bắc Ninh là tỉnh thuộc ñồng bằng Bắc Bộ, nằm gọn trong vùng châu

thổ sông Hồng, thuộc tam giác kinh tế trọng ñiểm Hà Nội - Hải Phòng -

Quảng Ninh. Bắc Ninh có vị trí ñịa lý nằm giữa 210 và 2105’’ vĩ ñộ Bắc,

105045’’ và 106015’’ Kinh ðông, phía Bắc giáp tỉnh Bắc Giang, phía Nam giáp

tỉnh Hưng Yên, phía ðông giáp tỉnh Hải Dương, phía Tây giáp thủ ñô Hà Nội.

Các tuyến ñường giao thông quan trọng như quốc lộ 1A, quốc lộ 18, quốc lộ

38, ñường sắt Hà Nội - Lạng Sơn và các tuyến ñường sông như sông ðuống,

sông Cầu, sông Thái Bình. Bắc Ninh cũng có vị trí nằm gần cảng hàng không

Nội Bài, cảng biển Cái Lân, Hải Phòng và gần các nguồn năng lượng lớn như

thuỷ ñiện Hoà Bình, nhiệt ñiện Phả Lại, Uông Bí và mỏ than Quảng Ninh.

Với vị trí thuận lợi của tỉnh Bắc Ninh như một trung ñiểm giao tiếp giữa các

tỉnh phía Bắc và ðông Bắc với Hà Nội ñã tạo cho Bắc Ninh thành một ñịa bàn

55

mở thuận lợi cho việc giao lưu, hợp tác kinh tế, mở rộng thị trường ñể phát

triển kinh tế - xã hội nói chung và LN nói riêng.

Bắc Ninh là tỉnh có diện tích nhỏ hẹp, tổng diện tích ñất tự nhiên là

82.271 ha. Hiện trạng sử dụng ñất ñai phần lớn là ñất nông nghiệp chiếm

54,4%, còn lại là ñất lâm nghiệp, ñất ở v.v..(xem biểu 2.1). Vì vậy ñòi hỏi ñịa

phương cần phải có chính sách, kế hoạch, quy hoạch sử dụng ñất ñai hiệu quả

ñồng thời với việc phát triển các ngành nghề ở nông thôn ñể giải quyết việc

làm, ñời sống dân cư.

Biểu 2.1: Hiện trạng sử dụng ñất ñai tỉnh Bắc Ninh

STT Các loại ñất sử dụng Diện tích (ha) Tỷ trọng (%)

Tổng số toàn tỉnh 82.271 100

1 ðất nông nghiệp 44.749 54,8

2 ðất nuôi trồng thuỷ sản 5.104 6,2

3 ðất lâm nghiệp 622 0,8

4 ðất chuyên dùng 15.694 19,0

5 ðất ở 9.831 11,9

6 ðất chưa sử dụng 641 0,8

7 ðất khác còn lại 5.630 6,8

Nguồn: Niên giám Thống kê Bắc Ninh 2007

2.1.2. §iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi

- Về dân số và lao ñộng: Theo kết quả ñiều tra dân số và ñược công bố

tại Niên gián thống kê tỉnh Bắc Ninh năm 2007, tổng dân số Bắc Ninh là

1.028.844 người. Trong ñó nam là 501.739 người, nữ là 527.105 người. Phân

theo khu vực thì ở thành thị là 138.666 người, ở nông thôn là 890.178 người

chiếm tới 86,5 % dân số toàn tỉnh. Tỷ lệ tăng dân số tự nhiên là 1,02%. Mật

ñộ dân số trung bình là 1.250 người/km2 là rất cao, thách thức ñối với việc

giải quyết việc làm và quản lý KT - XH. Hiện nay số lao ñộng ñang làm việc

56

trong các ngành kinh tế (từ 10 tuổi trở lên) là 566.374 người chiếm 56 % dân

số (xem biểu 2.2).

Biểu 2.2. Lao ñộng ñang làm việc trong các ngành kinh tế

tỉnh Bắc Ninh 2006

STT Các ngành kinh tế Số người

(người)

Tỷ trọng

(%)

1

2

Tổng số

Khu vực sản xuât

- Nông - lâm nghiệp

- Công nghiệp chế biến

- Xây dựng

Khu vực dịch vụ

- Thương nghiệp

- Khách sạn, nhà hàng

- Vận tải, truyền thông

- Giáo dục ñào tạo

- Quản lý Nhà nước và sự nghiệp quốc phòng

- Y tế, cứu trợ xã hội

- Các lĩnh vực khác

582.161

479.306

312.127

142.412

24.767

102.855

45.086

9.251

11.523

18.030

4.886

3.940

10.139

100

82,3

53,6

24,5

4,2

17,7

7,7

1,6

2,0

3,1

0,8

0,7

1,7

Nguồn: Niên gián Thống kê tỉnh Bắc Ninh 2007

- Về kinh tế: Cùng với sự phát triển của cả nước, trong những năm qua,

kinh tế Bắc Ninh có những bước phát triển ñáng kể. Tổng sản phẩm trong tỉnh

(GDP) theo giá cố ñịnh 1994 của năm 2007 là 6.352.732 triệu ñồng. Tốc ñộ

tăng trưởng GDP bình quân 10 năm từ 1997 ñến năm 2007 là 13,4 % trong ñó

nông lâm nghiệp tăng bình quân là 5,67%, công nghiệp xây dựng là 21,64%

và dịch vụ là 13,3%. (Xem bảng 2.3 và ñồ thị 2.1).

57

Biểu 2.3: Tổng sản phẩm tỉnh Bắc Ninh theo giá so sánh 1994

ðơn vị: Triệu ñồng

Trong ñó Năm Tổng số

Nông - lâm nghiệp Công nghiệp-xây dựng Dịch vụ

1996 1.548.304 712.913 372.400 462.991

1997 1.706.669 762.641 417.265 526.763

1998 1.840.472 810.928 473.881 555.663

1999 2.133.972 865.416 670.518 598.038

2000 2.488.274 937.369 880.210 670.695

2001 2.838.384 970.184 1.053.624 814.576

2002 3.231.970 1.039.018 1.282.491 910.461

2003 3.671.860 1.096.516 1.554.084 1.021.260

2004 4.179.418 1.151.095 1.853.347 1.174.976

2005 4.766.106 1.206.126 2.195.525 1.364.455

2006 5.493.067 1.237.990 2.640.802 1.614.275

2007 6.352.732 1.184.785 3.240.529 1.927.419

Nguồn: Niên gián Thống kê Bắc Ninh 2007

107,84

115,25

115,65

114,04

113,82

113,61

113,87

114,07

116,60115,95

110,23

102

104

106

108

110

112

114

116

118

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

Năm

Tốc ñộ tăng trưởng (%)

ðồ thị 2.1: Chỉ số phát triển tổng sản phẩm trong tỉnh Bắc Ninh

Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực: Tỷ trọng giá trị tổng

sản phẩm của lĩnh vực nông lâm nghiệp giảm từ 45,05% năm 1997 xuống còn

58

18,65% năm 2007, công nghiệp xây dựng tăng từ 23,77% năm 1997 lên

51,01% năm 2007. (Xem ñồ thị 2.2).

30,3431,18

18,65

45,05

51,01

23,77

0

10

20

30

40

50

60

1997 2007Năm

%

Dịch vụ

Nông-Lâm nghiệp

Công nghiệp-Xây dựng

ðồ thị 2.2: Cơ cấu kinh tế Bắc Ninh 1997, 2007

Như vậy xem xét ñộng thái tốc ñộ phát triển kinh tế và sự chuyển dịch

cơ cấu kinh tế nêu trên ñã phản ánh tính quy luật trong CNH, HðH của nền

kinh tế ñất nước và các ñịa phương.

Hiện nay, Bắc Ninh có 62 LN phân bổ rộng khắp trên phạm vi toàn tỉnh

và tập trung nhiều ở huyện Từ Sơn, Yên Phong. Các LN hàng năm thu hút

hàng vạn lao ñộng nông thôn. Hiện nay ước tổng số lao ñộng ở các LN tỉnh

Bắc Ninh 50.000 người. Sự phát triển mạnh mẽ của các LN tỉnh Bắc Ninh

trong những năm qua ñã nâng giá trị sản xuất của LN từ 923.610 triệu ñồng

năm 2001 lên 4.899.140 triệu ñồng năm 2007 và ñã ñóng góp trên 30% giá trị

sản xuất công nghiệp của toàn tỉnh, ñồng thời góp phần tăng nhanh hàng xuất

khẩu, cải thiện ñời sống nhân dân của tỉnh.

- Về CSHT: Bắc Ninh có hệ thống giao thông thuận tiện gồm 4 tuyến

quốc lộ; 2 tuyến quốc lộ 1A, tuyến quốc lộ 18 và quốc lộ 38 với chiều dài 135

km. ðường tỉnh lộ gồm 12 tuyến, chiều dài 255 km trong ñó ñã ñược dải nhựa

chiếm 88%, ñường huyện và ñường ñô thị dài 295 km trong ñó ñược dải nhựa

chiếm 53%, ñường xã và ñường thôn dài 3147 km trong ñó ñược ứng hoá

59

70%. ðường sông có 3 sông lớn là sông Cầu, sông ðuống, sông Thái Bình và

3 cảng lớn trên sông Cầu. ðường sắt Hà Nội - Lạng Sơn chạy qua 20 km với

4 nhà ga. Hệ thống ñiện và bưu chính viễn thông tương ñối hoàn chỉnh, 100%

thôn xã có ñiện lưới, tỷ lệ máy ñiện thoại cố ñịnh trên 100 dân năm 2007 là

13,9 cái. Các ñiều kiện về hạ tầng là khá thuận lợi cho phát triển các LN. Các

lĩnh vực giáo dục, ñào tạo, y tế văn hoá, thông tin, thể dục thể thao ñều khá

phát triển, ñáng chú ý là các cơ sở ñào tạo ñại học, cao ñẳng, trung học

chuyên nghiệp và dạy nghề phát triển mạnh. Trên ñịa bàn 1 trường ñại học, 5

trường cao ñẳng và 4 trường trung học chuyên nghiệp và dạy nghề. Ngoài ra

trên các ñịa bàn huyện, thành phố thuộc tỉnh ñều có các trung tâm dạy nghề

thuộc Sở Lao ñộng thương binh và xã hội.

2.1.3. C¸c ®iÒu kiÖn kh¸c

Bắc Ninh có môi trường chính trị xã hội khá ổn ñịnh. ðảng bộ và chính

quyền ñịa phương ñều hết sức quan tâm ñến phát triển nông nghiệp và nông

thôn nói chung và các LN nói riêng. Bộ máy Nhà nước của tỉnh cũng ñược

củng cố và ñang trong quá trình cải cách hành chính mạnh mẽ từ các thiết chế

phân cấp, phân quyền, nâng cao chất lượng ñội ngũ cán bộ công chức tạo ñiều

kiện thuận lợi cho chỉ ñạo thực thi chính sách Nhà nước cũng như hoạch ñịnh,

xây dựng các chính sách của ñịa phương.

Về văn hoá, truyền thống: Bắc Ninh là tỉnh có nền văn hiến lâu ñời.

Mật ñộ phân bố các di tích lịch sử, văn hoá khá dày ñặc, chỉ ñứng sau thủ ñô

Hà Nội. ðến nay có tới 233 di tích lịch sử văn hoá ñược cấp bằng công nhận

di tích cấp quốc gia và cấp ñịa phương. Trong ñó có những di tích, có những

giá trị lịch sử, văn hoá có ý nghĩa quốc gia và quốc tế như các di tích ñền ðô,

chùa Dâu, Bút Tháp, Phật Tích, văn miếu... (Xem biểu 2.4).

60

Biểu 2.4: Số lượng di tích lịch sử văn hoá tỉnh Bắc Ninh

ðịa ñiểm Tổng số Xếp hạng

quốc gia

Xếp hạng

ñịa phương

Toàn tỉnh 233 162 71

1. TP Bắc Ninh 27 20 7

2. Huyện Từ Sơn 51 37 14

3. Huyện Tiên Du 34 23 11

4. Huyện Quế Võ 22 16 6

5.Huyện Thuận Thành 20 16 4

6. Huyện Lương Tài 18 8 10

7. Huyện Gia Bình 18 8 10

8. Huyện Yên Phong 46 37 9

Nguồn: Sở Văn hoá - Thông tin Bắc Ninh.

Bắc Ninh cũng là tỉnh có nhiều lễ hội truyền thống có những nét văn

hoá ñặc sắc. Hiện nay trên ñịa bàn tỉnh có khoảng 41 lễ hội ñáng chú ý trong

năm ñược duy trì. Trong ñó có những lễ hội có ý nghĩa ñặc biệt và có tầm ảnh

hưởng lớn như: Hội Lim, hội chùa Dâu, hội ñền ðô, hội ñền Bà Chúa Kho

v.v... Tất cả các yếu tố này ñều ảnh hưởng và tạo thuận lợi cho việc phát triển

các LN, ñặc biệt là các LNTT trên cơ sở gắn kết du lịch văn hoá, lịch sử với

tham quan du lịch LN.

Như vậy các ñiều kiện và nguồn lực kinh tế - văn hoá và xã hội của tỉnh

Bắc Ninh về cơ bản là có nhiều tiềm năng và lợi thế cho sự phát triển các LN

trong quá trình CNH, HðH ở ñịa phương. Thực tế cho thấy những hạn chế về

ñất chật, người ñông, ñiểm xuất phát về kinh tế thấp, hạ tầng chưa ñáp ứng...

cũng phần nào ảnh hưởng tới quá trình phát triển các LN. Tuy nhiên sự phát

triển của các LN chịu tác ñộng bởi nhiều yếu tố, trong ñó có yếu tố chính

sách. Vấn ñề ñặt ra là cần có những chính sách phù hợp ñể thúc ñẩy các LN

phát triển nhanh chóng, bền vững theo mục tiêu và yêu cầu của tình hình mới

ở ñịa phương và cả nước hiện nay.

61

2.2. Thùc tr¹ng mét sè chÝnh s¸ch nhµ n−íc vµ ®Þa 2.2. Thùc tr¹ng mét sè chÝnh s¸ch nhµ n−íc vµ ®Þa 2.2. Thùc tr¹ng mét sè chÝnh s¸ch nhµ n−íc vµ ®Þa 2.2. Thùc tr¹ng mét sè chÝnh s¸ch nhµ n−íc vµ ®Þa

ph−¬ng ¶nh h−ëng ®Õn ph¸t triÓn cña lµng nghÒ ë b¾c ph−¬ng ¶nh h−ëng ®Õn ph¸t triÓn cña lµng nghÒ ë b¾c ph−¬ng ¶nh h−ëng ®Õn ph¸t triÓn cña lµng nghÒ ë b¾c ph−¬ng ¶nh h−ëng ®Õn ph¸t triÓn cña lµng nghÒ ë b¾c

ninh gininh gininh gininh giai ®ai ®ai ®ai ®o¹n tõ 1997 ®Õn nayo¹n tõ 1997 ®Õn nayo¹n tõ 1997 ®Õn nayo¹n tõ 1997 ®Õn nay

2.2.1. VÒ chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ nhµ n−íc

ðại hội ðảng toàn quốc lần thứ VI (12/1986) ñã mở ra giai ñoạn ñổi

mới phát triển kinh tế ñất nước. Các thành phần kinh tế trong nền kinh tế quốc

dân ñược thừa nhận tồn tại và phát triển. Nghị quyết 10 của Bộ chính trị

(5/4/1988) ñã chủ trương: “Phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, vận

tải và dịch vụ ở nông thôn dưới nhiều hình thức, trong từng vùng và tiểu

vùng. Tận dụng và phát huy các cơ sở công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp,

nông, lâm, thuỷ sản hiện có, xây dựng những cơ sở chế biến quy mô vừa và

nhỏ nhưng kỹ thuật hiện ñại, công nghệ thích hợp ñể tạo ra những hàng tiêu

dùng trong nước và xuất khẩu có giá trị cao”. Chủ trương này ñã mở ra cho

nông thôn Việt Nam phát triển ña dạng, phong phú và trước tiên là lĩnh vực

chế biến với những cơ sở có quy mô vừa và nhỏ là chủ yếu. {13, tr.67-68}

ðại hội ðảng toàn quốc lần thứ VII (6/1991) ñã thông qua Cương lĩnh

xây dựng chủ nghĩa xã hội trong thời kỳ quá ñộ, chiến lược ổn ñịnh và phát

triển kinh tế - xã hội ñến năm 2000. Trong ñó, khẳng ñịnh phát triển nền kinh

tế hàng hoá nhiều thành phần theo ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa.

Nhưng chỉ ñến khi sửa ñổi Hiến pháp Việt Nam năm 1992 thì những

ñảm bảo pháp lý cơ bản cho sự phát triển một cách lâu dài và bình ñẳng của

các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh mới thực sự ñi vào ñời sống kinh tế

nước ta, mới tạo ñiều kiện ñể phát triển sản xuất ở các LN.

Hiến pháp ñã thừa nhận và bảo hộ thành phần kinh tế cá thể và tư bản

tư nhân, tức là sự tồn tại lâu dài của các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh

ñã ñược thừa nhận một cách hợp pháp. Nhà nước ghi nhận nền kinh tế Việt

62

Nam là nền kinh tế thị trường có ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa. Mục ñích của

chính sách kinh tế là “làm cho dân giàu, nước mạnh, ñáp ứng ngày càng tốt

nhu cầu vật chất và tinh thần của nhân dân”. Nhà nước thừa nhận sự tồn tại

khách quan của nhiều hình thức sở hữu, bảo hộ vốn và tài sản hợp pháp của

người kinh doanh làm cho công dân Việt Nam yên tâm bỏ vốn ñầu tư vào

kinh doanh, có quyền tự do kinh doanh theo quy ñịnh của pháp luật. Những

quy ñịnh của Hiến pháp năm 1992 ñã ñặt những nền móng vững chắc và ñầy

ñủ cho sự phát triển lâu dài và ổn ñịnh của các thành phần kinh tế.

ðại hội ðảng toàn quốc lần thứ VIII (tháng 6/1996) chủ trương ñẩy

mạnh phát triển kinh tế tư nhân. Chính sách phát triển LN ñược thể hiện ở Hội

nghị Trung ương 4 (khoá VIII) khá rõ ràng và ñược nhấn mạnh: hoàn thiện

môi trường kinh doanh hợp pháp, tạo ñiều kiện và khuyến khích các doanh

nghiệp thuộc các thành phần kinh tế ñầu tư phát triển, mở rộng các hình thức

hợp tác, liên kết giữa các thành phần kinh tế.

Thời kỳ này, các luật và văn bản luật liên quan ñến SXKD ở các LN

tiếp tục ñược ban hành theo hướng tạo ñiều kiện thuận lợi tối ña cho các

nhà ñầu tư. Luật Doanh nghiệp ñược Quốc hội ban hành ngày 12/6/1999 và

có hiệu lực kể từ ngày 1/1/2000 thay thế Luật Doanh nghiệp, Luật Công ty

(1990), trong ñó cũng cho phép các hộ kinh doanh cá thể có quy mô lớn

ñang hoạt ñộng theo Nghị ñịnh 66/HðBT ngày 2/3/1992 của Hội ñồng Bộ

trưởng ñược chuyển thành doanh nghiệp ñăng ký kinh doanh và hoạt ñộng

theo luật này.

Luật Doanh nghiệp 1999 là cơ sở pháp lý quan trọng cho các doanh

nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần ở các LN. Nội

dung cơ bản của Luật Doanh nghiệp 1999 ñược thể hiện ở những ñiểm:

- Về cơ bản, công dân ñược quyền tự do kinh doanh những ngành, nghề

mà pháp luật không cấm.

63

ðây ñược coi là một tác ñộng tích cực và nổi trội nhất của Luật Doanh

nghiệp. Thông qua luật này, tư duy sáng tạo về ý tưởng kinh doanh và phương

thức tổ chức kinh doanh ñược giải phóng. Luật ñã tạo ra sự thay ñổi tích cực

trong quan niệm xã hội của doanh nhân ñang ngày càng ñược nâng cao. Nó

bước ñầu khơi dậy, tạo không khí phấn chấn kinh doanh, khuyến khích và cổ

vũ ñược tinh thần kinh doanh, ý chí làm giàu cho mình và cho ñất nước, củng

cố và tăng thêm ñược lòng tin của người ñầu tư và kinh doanh vào ñường lối

ñổi mới của ðảng, luật pháp và chính sách của Nhà nước.

- Góp phần giải phóng và phát triển sức sản xuất và tăng trưởng kinh tế.

Thực tế cho thấy, Luật Doanh nghiệp ñã ñóng vai trò quan trọng trong

việc giải phóng và phát triển ñược sức sản xuất, huy ñộng và phát huy ñược

nội lực vào xây dựng và phát triển KT-XH. Qua ñó, góp phần ñáng kể vào

phục hồi và tăng trưởng kinh tế, tăng kim ngạch xuất khẩu, tăng thu ngân

sách, tạo việc làm, xoá ñói, giảm nghèo và giải quyết các vấn ñề xã hội khác.

- Thúc ñẩy mạnh mẽ việc hình thành và hoàn thiện thể chế kinh tế thị

trường ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta.

Bằng việc ñơn giản hoá thủ tục thành lập doanh nghiệp, bãi bỏ hàng

trăm giấy phép và quy ñịnh pháp luật không còn phù hợp về ñiều kiện kinh

doanh và thiết lập một hệ thống văn bản mới hướng dẫn thi hành, Luật Doanh

nghiệp và việc thực hiện luật ñã thực sự tạo ra bước ñột phá trong cải cách

hành chính, góp phần hạn chế tham nhũng, nâng cao ñáng kể tính nhất quán,

tính thống nhất, minh bạch và bình ñẳng của khuôn khổ pháp luật về kinh

doanh ở nước ta.

Luật Doanh nghiệp và việc thực hiện luật ñã tạo ra bước tiến vượt bậc

trong việc tạo ra “một sân chơi” bình ñẳng, không phân biệt ñối xử ñối với

các loại hình doanh nghiệp. Từ ñó, ngày càng có nhiều doanh nghiệp với các

loại hình sở hữu khác nhau chuyển sang hoạt ñộng theo luật Doanh nghiệp.

64

Luật Doanh nghiệp ñã và ñang làm tăng ñáng kể mức ñộ cạnh tranh,

một nhân tố cơ bản không thể thiếu của nền kinh tế thị trường. ðồng thời, nó

ñang ñặt ra yêu cầu thúc ñẩy phát triển không chỉ thị trường sản phẩm, dịch

vụ mà cả các loại thị trường khác, nhất là thị trường vốn, thị trường lao ñộng

và thị trường bất ñộng sản.

Quyền tự do kinh doanh ñược thừa nhận và bảo ñảm kết hợp với những

thay ñổi tích cực nói trên của hệ thống pháp luật về kinh doanh ñã tạo ñiều kiện

tích cực ñể Việt Nam chủ ñộng hội nhập vào nền kinh tế thế giới, khu vực.

- Góp phần ñổi mới một bước cơ bản phương thức và công cụ quản lý

Nhà nước ñối với doanh nghiệp.

Với sự ra ñời của Luật Doanh nghiệp, phương thức quản lý Nhà nước

theo hướng kiểm tra, kiểm soát là chủ yếu ñang từng bước ñược thay thế bằng

phương thức hợp tác và tạo ñiều kiện là chủ yếu. “Chế ñộ tiền kiểm” ñang

ñược chuyển sang “hậu kiểm”. Hiệu lực quản lý Nhà nước ñối với doanh

nghiệp ñang ngày càng ñược nâng cao. Với những nỗ lực và phối hợp có hiệu

quả giữa các cơ quan có liên quan, hiện tượng thành lập doanh nghiệp không

nhằm mục ñích kinh doanh, nhất là ñể mua bán hoá ñơn, ñã ñược ñẩy lùi về

căn bản. Những thay ñổi nói trên thúc ñẩy thêm công cuộc cải cách hành

chính và nâng cao năng lực bộ máy hành chính nhà nước phù hợp hơn với yêu

cầu của thể chế kinh tế thị trường.

Ngoài Luật Doanh nghiệp, trong thời kỳ (1996-2000), Quốc hội cũng

ban hành một số luật liên quan ñến phát triển LN như Luật thương mại

(1997), Luật các tổ chức tín dụng (1997), Luật thuế giá trị gia tăng (1997),

Luật thuế thu nhập doanh nghiệp (1997), Luật khuyến khích ñầu tư trong

nước (có sửa ñổi năm 1997)..., Luật Hợp tác xã, Luật ðầu tư nước ngoài, Luật

lao ñộng, Luật ðất ñai, Luật Thương mại, Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập

khẩu và các văn bản dưới luật khác. Các văn bản pháp luật này tạo hành lang

65

pháp lý và môi trường luật pháp cho các hoạt ñộng kinh doanh và tiêu thụ sản

phẩm ở nông thôn và các LN.

ðến ðại hội ðảng toàn quốc lần thứ IX (4/2001), ðảng ta tiếp tục

khẳng ñịnh kinh tế tập thể “phát triển với nhiều hình thức hợp tác ña dạng,

trong ñó hợp tác xã là nòng cốt”, kinh tế cá thể tiểu chủ ñược “Nhà nước tạo

ñiều kiện và giúp ñỡ ñể phát triển”, kinh tế tư bản tư nhân ñược khuyến khích

phát triển rộng rãi “trong những ngành nghề sản xuất, kinh doanh mà pháp

luật không cấm”. Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2001-2010 ñã ñề ra

phương hướng: “ðổi mới và hoàn thiện khung pháp lý, tháo gỡ mọi trở ngại

về cơ chế, chính sách và thủ tục hành chính ñể huy ñộng tối ña mọi nguồn

lực, tạo sức bật mới cho phát triển sản xuất, kinh doanh của mọi thành phần

kinh tế với các hình thức sở hữu khác nhau”. Chính sách phát triển các LN

ñược thể hiện rõ trong Nghị quyết hội nghị lần thứ 5 Ban chấp hành Trung

ương ðảng khoá IX về tiếp tục ñổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh

tế tập thể, kinh tế tư nhân (Nghị quyết số 13 - NQ/TW và 14 - NQ/TW ngày

18/3/2002). Theo ñó, kinh tế tập thể có mục tiêu là “thoát ra khỏi những yếu

kém, phấn ñấu ñạt tốc ñộ tăng trưởng cao, tiến tới có tỷ trọng ngày càng lớn

hơn trong GDP của nền kinh tế” và phát triển kinh tế tư nhân “là vấn ñề

chiến lược lâu dài trong phát triển nền kinh tế nhiều thành phần ñịnh hướng

xã hội chủ nghĩa, ñược ñảm bảo quyền tự do kinh doanh theo pháp luật, bảo

hộ quyền sở hữu tài sản hợp pháp” {14, tr.21-22}

Tháng 5/2002, hội nghị TW 5 (khoá IX) tiếp tục cụ thể hoá Nghị quyết

của ñại hội ðảng IX, chỉ ra những quan ñiểm cụ thể của ðảng ñể phát triển

các LN trong tình hình mới. Nghị quyết khẳng ñịnh tiếp tục ñổi mới cơ chế,

chính sách khuyến khích và tạo ñiều kiện phát triển các doanh nghiệp, góp

phần giải phóng và phát triển lực lượng sản xuất, huy ñộng các nguồn lực vào

sản xuất, kinh doanh nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, tạo

66

thêm việc làm, cải thiện ñời sống nội dung, thúc ñẩy phân công lao ñộng xã

hội, chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá - hiện ñại hoá,

phát triển kinh tế thị trường ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa.

Nghị quyết ñã nêu ra 2 nhóm giải pháp lớn là tạo lập môi trường thể

chế và tâm lý xã hội thuận lợi cho sự phát triển của kinh tế tư nhân và sửa ñổi

bổ sung một số cơ chế chính sách ñể tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp tư

nhân trong nước, trong ñó cấp bách nhất là chính sách ñất ñai, tài chính - tín

dụng, lao ñộng tiền lương, chính sách hỗ trợ về ñào tạo, khoa học công nghệ,

chính sách hỗ trợ về thông tin, xúc tiến thương mại.

ðến ðại hội X của ðảng, quan ñiểm phát triển kinh tế tư nhân ñạt tới

mức ñộ cao khi ðảng ta cho phép ðảng viên ñược làm kinh tế tư nhân và tạo

mọi ñiều kiện cho kinh tế tư nhân phát triển.

Quốc hội ñã thông qua 2 ñạo luật ñược ñánh giá là “bước ngoặt” ñối với

các doanh nghiệp, các nhà ñầu tư, thuộc tất cả các thành phần kinh tế ở Việt

Nam: Luật Doanh nghiệp và Luật ñầu tư có hiệu lực từ ngày 01/07/2006 là một

bước ñột phá mới nhằm xoá bỏ sự phân biệt ñối xử giữa các thành phần kinh tế,

các loai hình doanh nghiệp, tạo khung khổ pháp lý thống nhất về quản lý mọi

loại hình doanh nghiệp, ñầu tư và xây dựng làm nền tảng ñể phát triển các LN.

ðơn giản hoá các thủ tục, giảm rào cản ra nhập thị trường, loại bỏ về cơ bản

những khống chế về mức sở hữu ñối với ñầu tư nước ngoài. Không hạn chế quy

mô, ngành nghề, lĩnh vực, ñịa bàn của các loại hình kinh tế tư nhân phát triển,

các cơ sở SXKD ñược tiếp cận với nguồn vốn tại các tổ chức tín dụng của Nhà

nước, ñược ñáp ứng nhu cầu sử dụng ñất làm mặt bằng SXKD v.v... ñã ñóng góp

lớn vào cải thiện môi trường kinh doanh. ðây ñược coi là bước ñột phá mớii về

nhận thức phát triển kinh tế, là nền tảng ñể phát triển nhanh, bền vững các LN.

Hiện nay, Nhà nước cũng ñã và ñang sửa ñổi bổ sung, một số luật ñã

ban hành ñồng thời xây dựng hệ thống luật mới nhằm ñáp ứng yêu cầu của

67

tình hình mới về hội nhập quốc tế. Những chủ trương chung của ðảng và Nhà

nước là tiền ñề và là cơ sở cho việc ban hành một loạt các văn bản nhằm thực

thi các chính sách nhằm phát triển nông nghiệp, nông thôn nói chung và LN

nói riêng. Cụ thể một số nhóm chính sách cơ bản như sau:

2.2.1.1. Chính sách ñất ñai

Chính sách ñất ñai ñược thể hiện tập trung chủ yếu thông qua các quy

ñịnh của Luật ðất ñai. Luật ðất ñai ban hành ñầu tiên năm 1987 và thay thế

bởi luật năm 1993 và sau ñó năm 1998 sửa ñổi, ban hành luật sửa ñổi, bổ sung

một số ñiều của Luật ðất ñai. Ở thời kỳ này, Luật ñã ñưa ra các quy ñịnh liên

quan ñến quyền sử dụng ñất, quyền chuyển nhượng, quyền thế chấp, quyền sử

dụng ñất của các doanh nghiệp và cá nhân, nhưng do chế ñộ quản lý ñất theo

mục ñích, việc chuyển mục ñích sử dụng ñất rất khó khăn, ñất giao cho tư

nhân sử dụng chủ yếu là ñất nông nghiệp và ñất ở, nên thị trường bất ñộng sản

không linh hoạt, vấn ñề mặt bằng SXKD của các hộ gia ñình SXKD, các cơ

sở doanh nghiệp trong nước rất nan giải. Việc thương mại hoá quyền sử dụng

ñất hầu như rất khó thực hiện. Nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp,

Luật ðất ñai 2003 ñã ra ñời. Luật này ñã tác ñộng mạnh mẽ ñến tình hình phát

triển KT-XH nói chung và các LN nói riêng, ñặc biệt là thúc ñẩy việc tạo lập

kết cấu hạ tầng và mặt bằng SXKD cho các hộ, cơ sở SXKD của các LN.

Luật ñã rỡ bỏ ñược nhiều rào cản, vướng mắc cho doanh nghiệp, tạo thuận lợi

cho các cơ sở SXKD tiếp cận với ñất ñai, tạo sự bình ñẳng hơn giữa các loại

hình doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế. Chính sách ñất ñai ñược cải

tiến phù hợp hơn, ñược phân cấp cụ thể hơn. Các khâu trung gian và thời gian

làm thủ tục hành chính trong việc giao ñất, thuê ñất làm mặt bằng SXKD

ñược rút ngắn, các cơ sở SXKD trong các LN ñược phép tự thoả thuận với

người có ñất nhận góp vốn bằng quyền sử dụng ñất. Nhiều ñịa phương cũng

ñã ban hành các quy ñịnh thông thoáng, minh bạch, ñơn giản hơn về quy

68

trình, thủ tục giao ñất, cho thuê ñất, quy trình ñền bù thực hiện giải phóng mặt

bằng, quy trình cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng ñất v.v... Qua ñó ñã tạo

ñiều kiện thuận lợi trong việc giải quyết vấn ñề bức xúc tồn tại nhiều năm nay

về mặt bằng SXKD và vấn ñề ô nhiễm môi trường ở các LN do nguyên nhân

mặt bằng chật hẹp, góp phần sử dụng hiệu quả quỹ ñất và phát triển LN.

Về chính sách ñất ñai có rất nhiều các văn bản dưới luật của Nhà nước

hướng dẫn, cụ thể hoá. Trong ñó ñáng chú ý có một số văn bản tác ñộng mạnh

ñến sự phát triển của các LN là: Nghị ñịnh 188/2004/Nð-CP ngày 16/11/2004

của Chính phủ về phương pháp xác ñịnh giá ñất và khung giá các loại ñất;

Nghị ñịnh 197/2004/Nð-CP ngày 3/12/2004 của Chính phủ về bồi thường hỗ

trợ và tái ñịnh cư khi Nhà nước thu hồi ñất; Nghị ñịnh 198/2004/Nð-CP ngày

3/12/2004 của Chính phủ về thu tiền sử dụng ñất; Các Nghị ñịnh số

17/2006/Nð-CP ngày 27 /01/2006, Nghị ñịnh số 123/ 2007/Nð-CP ngày

27/7/2007 của Chính phủ về hướng dẫn sửa ñổi bổ sung một số vấn ñề của

các Nghị ñịnh hướng dẫn thi hành Luật ðất ñai 2003.

2.2.1.2. Chính sách tín dụng

Các chính sách vốn tín dụng ñã có nhiều ñổi mới rất cơ bản góp phần

tạo môi trường và ñiều kiện thuận lợi cho các hộ gia ñình, các doanh nghiệp

trong các LN hoạt ñộng SXKD.

- ðổi mới chính sách huy ñộng và sử dụng vốn là việc tạo môi trường

thuận lợi cho tất cả các thành phần kinh tế ñều có thể tiếp cận các nguồn vốn,

thông qua một loạt các chính sách và biện pháp như:

+ Cải cách hệ thống ngân hàng, mở rộng và phát triển hệ thống thu hút

và cung ứng vốn của các ngân hàng thương mại, ngân hàng cổ phần, các hợp

tác xã tín dụng, ngân hàng nước ngoài.

+ Mở rộng ñối tượng cho vay, ban hành thể lệ tín dụng ñối với doanh

nghiệp trong các LN. Chính sách tín dụng chuyển từ cho vay có phân biệt với

69

8 mức ưu tiên sang tín dụng cho vay thống nhất tất cả các thành phần kinh tế

kể từ năm 1991 và ñược mở rộng bởi Luật Ngân hàng và Luật các tổ chức tín

dụng công bố ngày 26/12/1997.

+ Phát triển các tổ chức tài chính khác: Công ty bảo hiểm, Công ty cho

thuê tài chính.

+ Chấn chỉnh hoạt ñộng của hệ thống tài chính phi chính phủ, mở rộng

ñiều kiện cầm cố, hạn chế cho vay nặng lãi.

+ Cho phép các doanh nghiệp huy ñộng vốn bằng phát hành trái phiếu,

cổ phiếu ñể bổ sung vốn cũng như vay vốn nước ngoài.

+ Xúc tiến hình thành thị trường vốn trung hạn, dài hạn, thị trường

chứng khoán.

- Từ năm 1990 ñến nay, Nhà nước ñã ban hành nhiều văn bản quy ñịnh

về chính sách tín dụng ñối với khu vực nông thôn liên quan ñến tiêu thụ sản

phẩm của khu vực nông nghiệp, nông thôn, trong ñó có các LN như:

+ Chỉ thị 202/CT ngày 28/06/1991 của Chính phủ về thí ñiểm mô hình

cho vay ñến hộ nông dân, trong ñó giao cho hệ thống Ngân hàng nông nghiệp

và phát triển nông thôn là kênh chính yếu cung cấp tín dụng cho các hộ gia

ñình ở nông thôn. Những năm gần ñây, trong tổng dư nợ của hệ thống ngân

hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn, tỷ trọng cho vay ñối với các hộ

nông dân ngày càng tăng. Từ năm 1996 ñến nay, hệ thống ngân hàng nông

nghiệp và phát triển nông thôn ñã tập trung thực hiện cho vay theo chương

trình, dự án mục tiêu trong ñó có chương trình xây dựng và ñổi mới công

nghệ chế biến nông - lâm - hải sản ñã tác ñộng hỗ trợ về tài chính các LN chế

biến nông sản - thực phẩm.

+ Quyết ñịnh số 67/1999/Qð-TTg ngày 30/3/1999 của Thủ tướng

Chính phủ về một số chính sách tín dụng ngân hàng phục vụ phát triển nông

nghiệp và nông thôn. Chính sách này ñã quy ñịnh việc Nhà nước hỗ trợ tài

70

chính dưới hình thức tín dụng ngân hàng với lãi suất ưu ñãi cho phát triển

nông nghiệp, nông thôn trên nhiều kênh khác nhau như: ngân hàng nông

nghiệp và phát triển nông thôn, ngân hàng cho người nghèo, ngân hàng công

thương, ñồng thời ña dạng hoá các nguồn vốn tín dụng theo các kênh như:

quỹ tín dụng nhân dân, các ngân hàng cổ phần, các hợp tác xã tín dụng. Với

chính sách này ñã mở rộng phạm vi và cơ hội tiếp cận nguồn vốn tín dụng hỗ

trợ của Nhà nước cho các hộ và các doanh nghiệp ở các LN.

+ Quyết ñịnh 178/1998/Qð-TTg ngày 19/9/1998 của Chính phủ về hỗ

trợ lãi suất vay vốn ngân hàng ñối với một số mặt hàng xuất khẩu, trong ñó có

mặt hàng thủ công mỹ nghệ xuất khẩu của các LN. Thực hiện chủ trương của

Chính phủ về khuyến khích xuất khẩu, góp phần hỗ trợ về vốn cho những

doanh nghiệp SXKD những mặt hàng xuất khẩu, Chính phủ ñã cho vay với lãi

suất thấp hơn 0,2%/tháng so với mức lãi suất cho vay xuất khẩu mà ngân

hàng thương mại áp dụng. Chính sách này cũng ñã tạo ñiều kiện ñầu tư ứng

trước cho các cơ sở sản xuất ở các LN ñể ñầu tư phát triển sản xuất, cải tiến

công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm.

+ Nghị ñịnh số 43/1999/Nð-CP ngày 29/6/1999 của Chính phủ về tín

dụng ñầu tư phát triển của Nhà nước. Theo Nghị ñịnh này thì lãi suất vay ưu

ñãi ñược xác ñịnh tại thời ñiểm năm 1999 là 9%/năm và có thể thay ñổi khi

lãi suất cơ bản của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thay ñổi (theo cơ chế hiện

nay, ñối với mỗi dự án, mức lãi suất vay vốn ñược xác ñịnh tại thời ñiểm ký

hợp ñồng tín dụng). ðể ñược hưởng nguồn vốn với lãi suất ưu ñãi nêu trên thì

các dự án ñầu tư nói chung, dự án sản xuất hàng xuất khẩu nói riêng phải

ñược xác ñịnh là có hiệu quả KT-XH, ñảm bảo hoàn trả ñược vốn vay và phải

ñược quỹ hỗ trợ ñầu tư phát triển tham gia thẩm ñịnh phương án tài chính,

phương án trả nợ vốn vay và chấp thuận cho vay trước khi quyết ñịnh ñầu tư.

+ Các cơ sở kinh doanh trong các LN ñược Quỹ hỗ trợ phát triển cho

vay tín dụng ñầu tư, hỗ trợ lãi suất sau ñầu tư, bảo hành tín dụng ñầu tư.

71

Trong nhiều năm qua, Chính phủ ñã có nhiều biện pháp ñể hỗ trợ vốn

ñối với các doanh nghiệp trong các LN như thành lập một số tổ chức như quỹ

hỗ trợ ñầu tư Quốc gia, quỹ bảo lãnh tín dụng ñịa phương, quỹ cho vay theo

các chương trình hỗ trợ phát triển: Triển khai các chương trình tín dụng hỗ trợ

giải quyết việc làm, triển khai các chương trình cho vay tín dụng từ nguồn tài

trợ của các nước ñối với một số ñối tượng ñặc biệt.

Chính phủ ñã ban hành một số quyết ñịnh mở rộng ñối tượng ñược uỷ

thác thực hiện tác nghiệp của Quỹ bảo lãnh cho Quỹ hỗ trợ phát triển; giao

hoặc uỷ thác cho quỹ ñầu tư tài chính ñịa phương; Ngân hàng Nhà nước và

các Ngân hàng thương mại cũng ñã có các quy ñịnh thông thoáng hơn, tạo

ñiều kiện cho các doanh nghiệp, các hộ kinh doanh cá thể, chủ trang trại tiếp

cận thuận lợi hơn với các nguồn vốn tín dụng. Vì vậy, số lượng các doanh

nghiệp, hộ kinh doanh cá thể tiếp cận ñược với các nguồn vốn tín dụng chính

thức ñã tăng lên ñáng kể.

2.2.1.3. Chính sách khuyến khích ñầu tư

Bước vào thời kỳ ñổi mới, chính sách khuyến khích ñầu tư ñược thể

hiện rõ qua luật khuyến khích ñầu tư trong nước 1994. Luật này ñã chính thức

tách một phần chính sách khuyến khích ñầu tư tư nhân trong nước ra khỏi các

văn bản luật nặng tính chất ñảm bảo môi trường ñầu tư, ñã quy ñịnh chính

sách ưu ñãi cho các dự án kinh doanh thuộc các ngành nghề, các vùng khó

khăn, ñặc biệt khó khăn cần ñược ưu ñãi ñầu tư. Nhằm khuyến khích ñầu tư

mạnh hơn, phù hợp với tình hình thực tế ñặc biệt là Luật Thuế thu nhập doanh

nghiệp và Luật Thuế giá trị gia tăng năm 1997.

Chính phủ ñã ban hành các Nghị ñịnh 07/1998/Nð-CP ngày

15/11/1998, Nghị ñịnh 51/1999/Nð-CP ngày 8/7/1999 quy ñịnh chi tiết thi

hành luật. Luật khuyến khích ñầu tư 1998 có những ñổi mới cơ bản là:

- ðối tượng ñược hưởng ưu ñãi ñầu tư ñược mở rộng hơn ñến tất cả các

loại hình SXKD trong nước.

72

- Nhà nước cam kết về sự ổn ñịnh của các chính sách ñã ban hành.

- Quy hoạch sử dụng ñất, kèm theo danh mục dự án kêu gọi ñầu tư

ñược công khai tuyên truyền ñể nhà ñầu tư tham gia. Nhà nước có những ñảm

bảo về ñất ñai theo như luật ñất ñai sửa ñổi.

- Nhà nước tạo ñiều kiện về kết cấu hạ tầng, ñầu tư xây dựng hoặc hỗ

trợ xây dựng hạ tầng ngoài hàng rào các khu công nghiệp, cụm công nghiệp.

- Nhà nước góp vốn vào các cơ sở SXKD ở các vùng khó khăn thông

qua doanh nghiệp nhà nước và các tổ chức tín dụng nhà nước. Nhà nước

thành lập Quỹ Hỗ trợ ñầu tư ñể khuyến khích các nhà ñầu tư bằng cách cho

vay ưu ñãi, trợ cấp một phần lãi suất, bảo lãnh tín dụng ñầu tư.

- Nhà nước khuyến khích phổ biến chuyển giao công nghệ, lập quỹ

phát triển khoa học công nghệ ñể cho vay ưu ñãi phát triển công nghệ.

- Nhà nước khuyến khích các hoạt ñộng hỗ trợ ñầu tư tư nhân: tư vấn,

ñào tạo, tiếp thị, thành lập các hiệp hội ngành nghề...

- Bổ sung thêm một số ngành nghề ñược ưu ñãi ñầu tư: trong ñó ñáng

chú ý ảnh hưởng tới LN ở Bắc Ninh là ñầu tư xây dựng dây truyền sản xuất,

mở rộng quy mô ñổi mới công nghệ cải thiện sinh thái, vệ sinh môi trường, di

chuyển cơ sở sản xuất ra khỏi ñô thị, ña dạng hoá ngành nghề sản phẩm và sử

dụng nhiều lao ñộng.

- ðổi mới nội dung ưu ñãi ñầu tư: thông qua chính sách miễn giảm tiền

thuê ñất, thuế thu nhập doanh nghiệp và ưu ñãi thuế xuất thu nhập doanh

nghiệp.

Bước vào giai ñoạn từ năm 2000 ñến nay, chính sách ưu ñãi ñầu tư của

Nhà nước ñược thể hiện ở một số văn bản chính sau:

Trước tiên là Luật Doanh nghiệp năm 1999 và hệ thống các văn bản

quy ñịnh chi tiết và hướng dẫn liên quan. Ngoài việc tạo ra môi trường thuận

lợi thông thoáng cho hoạt ñộng kinh doanh của tư nhân, tạo bước ñột phá về

73

cải cách hành chính... thì về mặt khuyến khích ñầu tư, các quy ñịnh của chính

sách ñã giải quyết ñược cơ bản vấn ñề quyền kinh doanh, quyền ñầu tư, quyền

gia nhập thị trường và ñi vào khuyến khích ñầu tư ở mức ñộ sâu hơn như hỗ

trợ các nhà ñầu tư tiếp cận với các yếu tố sản xuất, cụ thể hoá và bổ sung

thêm các cơ chế khuyến khích ñầu tư ở giai ñoạn trước.

Thứ hai là Quyết ñịnh 132/2000/Qð-TTg ngày 24/11/2000 của Thủ

tướng Chính phủ về chính sách khuyến khích phát triển các ngành nghề nông

thôn, Nghị ñịnh 90/2001/Nð-CP ngày 23/11/2001 của Chính phủ về trợ giúp

phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ. Trong ñó các quy ñịnh quan trọng là:

Chính sách hỗ trợ ñầu tư hình thành các cụm công nghiệp, khu công nghiệp,

thành lập Quỹ bảo lãnh tín dụng, hỗ trợ mặt bằng sản xuất, hỗ trợ xúc tiến

xuất khẩu, hỗ trợ thông tin, tư vấn và ñào tạo nguồn nhân lực tài chính, các

giải pháp về tổ chức như cho phép thành lập các trung tâm xúc tiến thương

mại, các hiệp hội, câu lạc bộ trợ giúp doanh nghiệp v.v...

Thứ ba là Nghị ñịnh 151/2006/Nð-CP ngày 20/12/2006 của Chính phủ

về tín dụng ñầu tư và tín dụng xuất khẩu của Nhà nước và Quyết ñịnh số

08/2007/Qð-BTC ngày 2/3/2007 của bộ trưởng Bộ Tài chính về lãi suất cho

vay tín dụng ñầu tư và tín dụng xuất khẩu của Nhà nước, ñã khuyến khích các

doanh nghiệp mở rộng ñầu tư xuất khẩu.

Thứ tư là Thông tư 79/2001/TT-BTC ngày 28/9/2001 hướng dẫn cơ chế

tài chính ñể thực hiện các dự án CSHT giao thông nông thôn, kiên cố hoá

kênh mương, CSHT LN và nuôi trồng thuỷ sản. Ngoài các nguồn vốn ñóng

góp của nhân dân, ngân sách nhà nước hỗ trợ thì các dự án này còn ñược vay

ưu ñãi trong thời gian 4 ñến 5 năm với lãi suất bằng không (0%).

ðặc biệt là Luật ñầu tư năm 2005 có hiệu lực thi hành từ 1/7/2006

nhằm ñáp ứng yêu cầu ñẩy mạnh phong trào kinh tế - xã hội và hội nhập sâu

rộng hơn nền kinh tế khu vực và thế giới, tạo ra những xung lực mới cho phát

74

triển kinh tế trong nước trong ñó có các LN ở tỉnh Bắc Ninh. Trong ñó ñáng

lưu ý các nội dung tích cực là:

- Xoá bỏ tối ña sự phân biệt ñối xử theo thành phần kinh tế, tạo sự bình

ñẳng cả về pháp lý và ñiều kiện ñầu tư, phù hợp các cam kết WTO.

- Quyền tự do ñầu tư ñược mở rộng trừ một số lĩnh vực hạn chế và cần ñảm

bảo phù hợp với cam kết quốc tế, bổ sung và mở rộng các hình thức ñầu tư...

- Cải cách ñáng kể về thủ tục tài chính ñối với hoạt ñộng ñầu tư theo

hướng giảm thiểu cơ chế “xin cho”, minh bạch hoá, hợp lý hoá và phân cấp

mạnh mẽ cho ñịa phương quản lý, giảm ñáng kể thủ tục ñầu tư của các nhà

ñầu tư nước ngoài.

- Tái khẳng ñịnh các nguyên tắc về ñảm bảo ñầu tư và ưu ñãi ñầu tư

ñồng thời cụ thể hoá hơn các biện pháp ñảm bảo và ưu ñãi ñầu tư nhằm giúp

các nhà ñầu tư yên tâm hơn khi họ huy ñộng bỏ vốn ra ñầu tư.

- Quy ñịnh việc giải quyết tranh chấp liên quan ñến nhà ñầu tư nước

ngoài. Những thay ñổi trong Luật ðầu tư 2005 ñóng vai trò rất quan trọng

trong việc tạo lập môi trường ñầu tư tự do, minh bạch ổn ñịnh, bình ñẳng,

thuận lợi, phù hợp các nguyên tắc của WTO, có sức hấp dẫn với các nhà ñầu

tư trong và ngoài nước, qua ñó góp phần khai thác một cách có hiệu quả các

nguồn lực vào mục tiêu phát triển KT-XH nói chung và các LN nói riêng.

2.2.1.4. Chính sách thuế, phí, lệ phí và giá cả

Chính sách thuế của Nhà nước ñược cải cách mạnh mẽ xuất phát từ chủ

trương của ðảng nhằm mục tiêu thúc ñẩy sản xuất phát triển... có tầm nhìn

dài hạn trong chính sách thu, tính ñến nhu cầu chi cấp thiết trước mắt, nhưng

phải chú trọng bồi dưỡng nguồn thu lâu dài. ðổi mới chính sách thuế theo

hướng ñơn giản, ổn ñịnh, công bằng, khuyến khích làm ăn hợp pháp, ñảm bảo

tỷ lệ ñộng viên hợp lý vào ngân sách ñồng thời tạo ñiều kiện cho các doanh

nghiệp tích tụ vốn ñể ñầu tư phát triển. Thực hiện chính sách ưu ñãi hơn nữa

75

ñối với ñầu tư phát triển và ñối với từng vùng còn nhiều khó khăn. Trên tinh

thần này mà năm 1997 luật thuế giá trị gia tăng và luật thuế thu nhập doanh

nghiệp ñã ra ñời thay thế cho luật thuế doanh thu và thuế lợi tức trước ñó.

ðồng thời thực hiện sửa ñổi luật thuế tiêu thụ ñặc biệt, thuế xuất khẩu, thuế

nhập khẩu, thuế chuyển quyền sử dụng ñất, thuế tài nguyên và thuế thu nhập

ñối với người có thu nhập cao. Hệ thống chính sách thuế này ñã trở thành

công cụ ñiều tiết vĩ mô của Nhà nước ñối với nền kinh tế thúc ñẩy SXKD

phát triển, khuyến khích xuất khẩu, bảo hộ sản xuất trong nước, thúc ñẩy

chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người lao ñộng

góp phần xoá ñói giảm nghèo. ðồng thời ñã từng bước xoá bỏ chênh lệch về

nghĩa vụ thuế giữa các thành phần kinh tế, thu hẹp khoảng cách về nghĩa vụ

thuế giữa các doanh nghiệp trong nước với các doanh nghiệp có vốn ñầu tư

nước ngoài... tạo lập môi trường cạnh tranh bình ñẳng trong cơ chế thị trường

và từng bước phù hợp với lộ trình cam kết tự do hoá thương mại.

ðể tạo ñiều kiện cho các cơ sở ngành nghề nông thôn trong ñó có các

LN tăng thêm nguồn vốn tích luỹ ñể ñầu tư mở rộng SXKD, Thủ tướng Chính

phủ có Quyết ñịnh 132/2000/Qð-TTg ngày 24/11/2004 quy ñịnh cho các sở

này ñược hưởng mức thuế ưu ñãi theo chính sách pháp luật về khuyến khích

ñầu tư và về thuế tài nguyên theo quy ñịnh của pháp luật thuế tài nguyên.

Nghị ñịnh số 57/2002/Nð-CP ngày 03/6/2002 của Chính phủ về phí, lệ phí ñã

bãi bỏ và nghiêm cấm việc thu phí, lệ phí khác trái với pháp luật ñối với các

cơ sở ngành nghề nông thôn. Và gần ñây theo chỉ thị số 24/2007/CT-TTg

ngày 01/11/2007, Thủ tướng Chính phủ ñã yêu cầu tất cả ñịa phương rà soát

ñể bãi bỏ một số khoản phí, lệ phí và các khoản ñóng góp như: lao ñộng công

ích, giao thông nông thôn, lệ phí tuyển sinh v.v... ñồng thời thực hiện miễn

giảm một số loại phí, lệ phí như: phí an ninh, lệ phí ñịa chính, lệ phí hộ tịch,

hộ khẩu v.v...

76

Về giá, từ sau năm 1989, nhà nước ñã xoá bỏ cơ chế ñịnh giá cứng ñể

chuyển sang quy ñịnh giá giới hạn (giá trần hoặc giá sàn) Nhà nước thông qua

chế ñộ phân cấp quản lý giá cụ thể ñể quyết ñịnh giá một số mặt hàng có ảnh

hưởng lớn tới các cân ñối lớn của nền kinh tế cả nước. ðối với một số LN, giá

một số yếu tố ñầu vào của hoạt ñộng SXKD dịch vụ ñang chịu sự quản lý của

Nhà nước về giá như: giá ñiện, nước sạch, xăng dầu, tiền lương tối thiểu, giá

ñất ñai, ñơn giá thuê ñất v.v... Các chính sách về giá này ñược thể hiện rõ

trong các quy ñịnh của Nghị ñịnh 170/2003/Nð-CP ngày 15/12/2003 của

Chính phủ quy ñịnh chi tiết thi hành một số ñiều của pháp lệnh giá và một số

văn bản liên quan khác.

2.2.1.5. Chính sách thương mại

Chính sách thương mại sau năm 1997 ñược thể hiện trong Luật Thương

mại 1997, có hiệu lực thi hành từ 1/1/1998. Luật này ñã tác ñộng rất lớn ñến

việc mở rộng thị trường cả ñầu vào và ñầu ra, phát triển các LN ở Bắc Ninh.

Bởi nó quy ñịnh rõ quyền hoạt ñộng thương mại của thành phần kinh tế tư

nhân: cá nhân, pháp nhân, tổ hợp tác, hộ gia ñình có ñủ ñiều kiện theo quy

ñịnh của pháp luật ñược hoạt ñộng thương mại trong các lĩnh vực, tại các ñịa

bàn mà pháp luật không cấm. Nhà nước khuyến khích, tạo ñiều kiện mở rộng

lưu thông hàng hoá, phát triển dịch vụ thương mại mà pháp luật không hạn

chế hoặc không cấm.

ðể hướng dẫn luật thương mại, Chính phủ ñã ban hành Nghị ñịnh

11/1999/Nð-CP ngày 3/3/1999 về hàng hoá cấm lưu thông, dịch vụ thương

mại cấm thực hiện, hàng hoá dịch vụ thương mại hạn chế kinh doanh và kinh

doanh có ñiều kiện.

Nhà nước cũng ñã ban hành nhiều chính sách về việc bãi bỏ một số loại

giấy phép liên quan ñến Luật Thương mại và Luật Doanh nghiệp: Nhằm tiếp

tục ñổi mới sâu rộng hơn nữa, Thủ tướng Chính phủ ñã có Quyết ñịnh số

77

311/Qð-TTg ngày 20/3/2003 phê duyệt ñề án “Tiếp tục tổ chức thị trường

trong nước, tập trung phát triển thương mại nông thôn thời kỳ ñến năm 2010”

và Chỉ thị số 13/CT-TTg ngày 31/3/2004 về việc thực hiện một số giải pháp

chủ yếu nhằm phát triển mạnh thị trường nội ñịa.

Nhà nước cũng ban hành các chính sách phát triển và quản lý kết cấu hạ

tầng thương mại như: Nghị ñịnh số 02/2003/Nð-CP ngày 14/01/2003 về phát

triển và quản lý chợ, Quyết ñịnh số 559/Qð-TTg ngày 31/5/2004 của Thủ

tướng Chính phủ phê duyệt chương trình phát triển chợ ñến 2010, Thông tư

06/2003/TT-BTM ngày 15/8/2003 của Bộ Thương mại về ban quản lý chợ,

Quyết ñịnh số 0772/Qð-BTM ngày 24/6/2003/TT-BTC ngày 11/7/2003 của

Bộ trưởng Bộ Thương mại về nội quy mẫu về chợ, Thông tư 07/2003/TT-

KHðT ngày 11/7/2003 của Bộ Tài chính hướng dẫn chế ñộ tài chính của chợ...

ñã hình thành khuôn khổ pháp lý ñể phát triển và quản lý chợ góp phần phát

triển mạnh thị trường nội ñịa ñặc biệt vùng nông thôn, trong ñó có các LN.

Về chính sách ngoại thương, Luật Thương mại và các văn bản quy ñịnh

chi tiết và hướng dẫn liên quan ñều xoanh quanh quy ñịnh: Nhà nước thống

nhất quản lý ngoại thương, có chính sách mở rộng giao lưu hàng hoá với nước

ngoài trên cơ sở tôn trọng ñộc lập, chủ quyền, bình ñẳng cùng có lợi theo

hướng ña phương hoá, ña dạng hoá, khuyến khích các thành phần kinh tế sản

xuất hàng xuất khẩu và tham gia xuất khẩu theo quy ñịnh của pháp luật, có

chính sách ưu ñãi ñể ñẩy mạnh xuất khẩu, tạo những mặt hàng xuất khẩu có

sức cạnh tranh, tăng xuất khẩu dịch vụ thương mại, hạn chế nhập khẩu các

mặt hàng trong nước ñã sản xuất ñược và có khả năng ñáp ứng nhu cầu, bảo

hộ hợp lý sản xuất trong nước, ưu tiên nhập khẩu vật tư, thiết bị, công nghệ

cao, kỹ thuật hiện ñại ñể phát triển sản xuất phục vụ sản xuất công nghiệp hoá

hiện ñại hoá ñất nước. Hiện nay, hầu hết hàng xuất khẩu có thuế suất bằng 0,

thuế xuất hàng nhập khẩu ñược giảm dần theo lộ trình cam kết trong hội nhập

78

quốc tế (AFTA và WTO). Nhà nước cũng có những quy ñịnh về mở rộng

quyền kinh doanh xuất nhập khẩu, gia công cho thương nhân nước ngoài, thuê

gia công hàng hoá ở nước ngoài, ñại lý bán hàng hoá cho thương nhân nước

ngoài và thuê ñại lý bán hàng ở nước ngoài.

Về chính sách hội nhập kinh tế quốc tế là: chủ ñộng chuẩn bị các ñiều

kiện về cán bộ, luật pháp, về sản phẩm có khả năng cạnh tranh ñể hội nhập thị

trường khu vực và quốc tế. Chúng ta ñã tham gia Diễn ñàn hợp tác Á - Âu

(ASEM) 1996; ñược kết nạp vào Diễn ñàn hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình

Dương (APEC) 1998; là thành viên của ASEAN ký kết hiệp ñịnh Thương mại

Việt Nam - Hoa Kỳ, ñang trong quá trình hoàn thành các cam kết AFTA; gia

nhập tổ chức thương mại thế giới (WTO).

2.2.1.6. Chính sách ñào tạo nguồn nhân lực

Chính sách ñào tạo nguồn nhân lực ñược Nhà nước ñặc biệt quan tâm

trong những năm gần ñây. Trước năm 2000 chưa thấy có chính sách cụ thể về

ñào tạo nguồn nhân lực cho các LN một cách rõ ràng, nhất quán. Do vậy, chỉ

một số ít dự án ñào tạo dạy nghề ở một số ñịa bàn ñược sự tài trợ của các tổ

chức nước ngoài hoặc hỗ trợ có mục tiêu từ ngân sách nhà nước. Chỉ ñến khi

có Quyết ñịnh số 132/2000/Qð-TTg ngày 24/11/2000 của Thủ tướng Chính

phủ về một số chính sách phát triển ngành nghề nông thôn thì chính sách hỗ

trợ, khuyến khích và mở rộng các hình thức ñào tạo nghề mới ñược quy ñịnh

rõ: Cho phép các nghệ nhân ñược tổ chức truyền nghề trực tiếp, ñược thu tiền

của người học nghề và ñược miễn các loại thuế trong hoạt ñộng dạy nghề;

khuyến khích các tổ chức,hợp tác xã, các hiệp hội mở các lớp truyền nghề,

dạy nghề cho người lao ñộng. Nhà nước cũng có các chính sách khuyến khích

ñầu tư trong lĩnh vực giáo dục ñào tạo như các chính sách về ưu ñãi ñầu tư,

chính sách thuế, chính sách xã hội hoá, các chính sách trợ giúp khuyến công,

khuyến nông...như các Thông tư liên tịch số 36/TTLT-BTC-BCN ngày

79

16/5/2005 về quản lý và sử dụng kinh phí sự nghiệp ñối với hoạt ñộng khuyến

công, Thông tư liên tịch số 50/2007/TTLT-BCT-Bắc NinhN &PTNT-BTS

ngày 21/5/2007 về kinh phí ñối với hoạt ñộng khuyến nông, khuyến

ngư...Nhà nước cũng ưu tiên ñào tạo nghề trong các cơ sở dạy nghề của Nhà

nước, ñào tạo về thiết kế mẫu mã, tạo dáng sản phẩm thuộc các mặt hàng thủ

công mỹ nghệ, khuyến khích và tạo ñiều kiện thuận lợi cho các nghệ nhân,

chuyên gia nước ngoài phổ biến kinh nghiệm và truyền thụ bí quyết sản xuất

các sản phẩm tiểu thủ công nghiệp. Nhà nước cũng có các chính sách tôn vinh

các nghệ nhân, thợ giỏi có công ñào tạo, giữ gìn và truyền dạy nghề, các chủ

sở có nhiều sản phẩm ngành nghề ñược thị trường chấp nhận, thu hút nhiều

lao ñộng và ñóng góp nhiều ngân sách cho Nhà nước như các Thông tư liên

tịch số 41/2002/TTLT/Bắc NinhN - BLðTBXH - BVHTT ngày 30/5/2002

hướng dẫn tiêu chuẩn, thủ tục xét công nhận danh hiệu và một số chính sách

ñối với nghệ nhân, Thông tư 01/2007/BCN ngày 12/1/2007 của Bộ công

nghiệp hướng dẫn tiêu chuẩn, quy trình, thủ tục và hồ sơ xét tăng danh hiệu

nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú...

Ngoài ra thông qua các chương trình mục tiêu quốc gia về xoá ñói giảm

nghèo, Quỹ hỗ trợ quốc gia về việc làm, dự án nâng cao năng lực dạy nghề

thuộc chương trình mục tiêu quốc gia giáo dục ñào tạo 2006-2010, Nhà nước

ñã chú trọng bố trí kinh phí ngân sách nhà nước nhằm hỗ trợ cho công tác ñào

tạo dạy nghề như nâng cấp cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị dạy nghề,

ñào tạo công nhân, thợ lành nghề, ñào tạo cán bộ quản lý hợp tác xã và các cơ

sở ngành nghề nông thôn.

ðặc biệt là từ năm 2005 lại ñây Nhà nước ñã thấy rõ tầm quan trọng và

nhu cầu cấp thiết cho ñào tạo nguồn nhân lực ở nông thôn. Thủ tướng Chính

phủ ñã có quyết ñịnh số 81/2005/Qð-TTg ngày 18/4/2005 về chính sách hỗ

trợ dạy nghề ngắn hạn cho lao ñộng nông thôn và ñược hướng dẫn tại Thông

80

tư liên bộ số 06/2006/TTLB-BTC-BLðTBXH ngày 19/1/2005 của Liên Bộ

Tài chính - Bộ lao ñộng TBXH. Trong ñó mức hỗ trợ tối ña 300.000ñ/ người/

tháng và không quá 1.500.000 ñ/người khoá học nghề cho các ñối tượng nông

thôn theo thủ tục ưu tiên cho lao ñộng thuộc các hộ bị Nhà nước thu hồi ñất

canh tác, các lao ñộng thuộc ñối tượng chính sách, lao ñộng nữ, lao ñộng

thuộc các LN, vùng chuyên canh…Với chính sách này các LN ở tỉnh Bắc

Ninh ñã phát triển mạnh mẽ với một ñội ngũ nguồn nhân lực khá dồi dào.

2.2.1.7. Chính sách bảo vệ môi trường và khoa học công nghệ

Vấn ñề môi trường vừa là vấn ñề kinh tế vừa là vấn ñề xã hội,bảo vệ

môi trường là bảo vệ sản xuất và môi trường sinh tồn của con người. Vì vậy,

trong chiến lược ñẩy mạnh CNH, HðH theo ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa,

xây dựng nền tảng ñể ñến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước công

nghiệp ñã ñược ðại hội IX (4/2001) của ðảng ta thông qua, có nêu rõ quan

ñiểm phát triển của 10 năm tới ñây là: Phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững,

tăng trưởng kinh tế ñi ñôi với thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội và bảo vệ

môi trường. ðể thực hiện ñường lối chủ trương này cần phát triển KT - XH

nói chung và LN nói riêng phải gắn chặt với bảo vệ môi trường và cải thiện

môi trường, ñảm bảo sự hài hoà giữa môi trường nhân tạo với môi trường

thiên nhiên, giữ gìn ña dạng sinh học. Chủ ñộng phòng tránh và hạn chế tác

ñộng xấu của thiên tai, khí hậu… Bảo vệ và cải tạo môi trường là trách nhiệm

của toàn xã hội, tăng cường quản lý Nhà nước ñi ñôi với nâng cao ý thức

trách nhiệm của mọi người dân.Với các LN do ñặc ñiểm của nó mà tình trạng

ô nhiễm môi trường là khá phổ biến và khá trầm trọng. Nhà nước ñã ban hành

nhiều chính sách nhằm bảo vệ môi trường, trong ñó một số văn bản ñáng chú

ý là: Luật Bảo vệ môi trường 1993, Luật Bảo vệ môi trường sửa ñổi 2005 và

các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật Bảo vệ môi trường; Quyết ñịnh

174/2006/Qð-TTg ngày 28/7/2006 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ñề án

81

tổng thể bảo vệ và phát triển bền vững môi trường sinh thái, cảnh quan lưu

vực sông Cầu.

Ngoài ra, các chính sách bảo vệ môi trường và khoa học công nghệ còn

ñược thể hiện trong “ðịnh hướng chiến lược phát triển bền vững ở Việt Nam”

theo Quyết ñịnh số 153/2004/Qð-TTg ngày 17/8/2004 của Thủ tướng Chính

phủ hay còn gọi tắt là “Chương trình Nghị sự 21”. Trong ñó một trong những

mục tiêu của phát triển bền vững về môi trường là khai thác hợp lý, sử dụng

tiết kiệm và có hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, phòng ngừa, ngăn chặn, xử lý

và kiểm soát có hiệu quả ô nhiễm môi trường, bảo vệ tốt môi trường sống…,

khắc phục suy thoái và cải thiện chất lượng môi trường.

Về chính sách khoa học công nghệ ảnh hưởng ñến phát triển các LN

ñược ñề cập trong một số các văn bản của Nhà nước ñáng chú ý là:

- Quyết ñịnh 132/2000/Qð-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 24/11/2000

về một số chính sách khuyến khích phát triển ngành nghề nông thôn.

- Nghị ñịnh 134/2004/Nð-CP ngày 9/6/2004 của Chính phủ về khuyến

khích phát triển công nghệ nông thôn.

Những nội dung cơ bản của các chính sách này về khía cạnh khuyến

khích phát triển khoa học công nghệ ñược tập trung ở một số quy ñịnh sau:

+ Lập Quỹ hỗ trợ khoa học và công nghệ quốc gia nhằm hỗ trợ nghiên

cứu áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ, chuyển giao công nghệ.

+ Bộ khoa học công nghiệp tổ chức chỉ ñạo và dành nguồn kinh phí cần

thiết trong kế hoạch hàng năm cho việc nghiên cứu, ñổi mới công nghệ, cải

tiến mẫu mã sử dụng các nguồn nguyên liệu trong nước, hướng dẫn việc áp

dụng các loại công nghệ phù hợp ñể nâng cao năng suất lao ñộng, hạ giá

thành, ña dạng hoá sản phẩm, nâng cao giá trị thẩm mỹ và ñộ tinh sảo của sản

phẩm các LN, nghiên cứu chuyển giao công nghệ xử lý chất thải, giải quyết

tình trạng ô nhiễm môi trường trong các LN ở nông thôn.

82

+ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp Bộ văn hoá thông

tin, liên minh hợp tác xã Việt Nam hướng dẫn hộ gia ñình, cá nhân, tổ chức

ñầu tư phát triển ngành nghề nông thôn trong việc chọn lọc, hoàn thiện bảo

tồn các công nghệ truyền thống mang ñậm bản sắc văn hoá dân tộc. Nhà nước

có chính sách khen thưởng và trợ giúp cá nhân, tổ chức triển khai các hoạt

ñộng nghiên cứu, thiết kế, cải tiến mẫu mã, tạo dáng sản phẩm, chuyển giao

công nghệ trong các gia ñình, tổ chức ñầu tư phát triển ngành nghề nông thôn,

nhất là ở các LN theo ñúng quy ñịnh của pháp luật về sử hữu trí tuệ và khoa

học công nghệ của Nhà nước. Nhà nước khuyến khích các cơ sở ngành nghề

nông thôn nhập khẩu máy móc, trang thiết bị, dây truyền công nghệ tiên tiến

ñể hiện ñại hoá sản xuất.

+ Cơ sở ngành nghề nông thôn phải có biện pháp xử lý chất thải, bảo

ñảm vệ sinh môi trường, thực hiện việc di chuyển cơ sở gây ô nhiễm môi

trường ñến ñịa ñiểm thích hợp.

+ Các cơ sở ngành nghề nông thôn phải không ngừng nâng cao chất

lượng, ña dạng hoá sản phẩm làm cho sản phẩm thủ công mỹ nghệ ngày càng

tinh xảo hơn, thể hiện ñậm ñà bản sắc văn hoá, truyền thống dân tộc, nâng cao

sức cạnh tranh, tự chịu trách nhiệm với người tiêu dùng về chất lượng sản phẩm

do mình sản xuất ra, có trách nhiệm ñăng ký tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm do

mình sản xuất ra, có trách nhiệm ñăng ký tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm, mẫu

mã, bao bì, kiểu dáng công nghiệp với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.

+ Các cơ sở sản xuất công nghiệp nông thôn có ứng dụng thiết bị công

nghệ mới, vật liệu mới hoặc ñầu tư vào thiết bị công nghệ tự ñộng hoá, công

nghệ xử lý nguồn, kiểm soát ô nhiễm, sử dụng năng lượng, tái tạo nguồn nước

công nghiệp sẽ ñược ảnh hưởng chính sách hỗ trợ thuộc các chương trình kỹ

thuật kinh tế như công nghệ thông tin, công nghệ tự ñộng hoá, công nghệ sinh

học, công nghệ vật liệu và tiết kiệm năng lượng.

83

Ngoài ra chính sách khoa học công nghệ và bảo vệ môi trường còn thể

hiện trong quá trình ngân sách nhà nước với chỉ tiêu ngân sách cho khoa học

công nghệ là pháp lệnh toàn quốc ñể ñảm bảo một tỷ trọng cơ cấu chi nhất

ñịnh trong ngân sách nhà nước, chỉ tiêu ngân sách cho bảo vệ môi trường

cũng ñã ñược xác ñịnh riêng trong dự toán ngân sách các cấp bắt ñầu từ thời

kỳ ổn ñịnh ngân sách 2007-2010. Nhà nước cũng xác ñịnh tỷ lệ % hỗ trợ của

ngân sách các cấp cho một số nội dung của các dự án xã hội hoá về bảo vệ và

xử lý rác thải, môi trường sinh thái.

Nhìn chung với hệ thống chính sách mà nhà nước ban hành ñã tạo môi

trường thuận lợi cho sự mở mang phát triển LN (LNTT và LN mới). Tuy

nhiên những chính sách ñó còn có những khía cạnh phảu hoàn thiện ñể ñáp

ứng với yêu cầu phát triển của các LN hiện nay trong ñiều kiện phát triển kinh

tế thị trường và quá trình CNH, HðH nông nghiệp, nông thôn.

2.2.2. VÒ mét sè chÝnh s¸ch cña tØnh B¾c Ninh

Trên cơ sở các chủ trương chính sách của ðảng và Nhà nước, những

yếu tố ñặc thù tình hình thực tế về ñiều kiện tự nhiên, ñặc ñiểm KT - XH của

tỉnh, ðảng bộ và chính quyền ñịa phương theo thẩm quyền ñược phân cấp

theo quy ñịnh của pháp luật ñã ban hành một số các chính sách riêng cho phát

triển LN và một số chính sách liên quan ñến phát triển KT-XH nói chung.

ðiểm xuất phát và là cơ sở cho các chính sách phát triển LN của tỉnh

Bắc Ninh từ 1997 ñến nay là Nghị quyết số 04/NQ-TW ngày 25/5/1998 của

Ban chấp hành ðảng bộ tỉnh Bắc Ninh về phát triển LN tiểu thủ công nghiệp

trên ñịa bàn tỉnh Bắc Ninh. Nội dung chủ yếu của Nghị quyết là xác ñịnh

phương hướng phát triển LN ở tỉnh Bắc Ninh theo 3 hướng:

- Củng cố LN hiện có, tập trung ñầu tư phát triển các LN có ñiều kiện

phát triển tốt. Khôi phục LN cũ và xây dựng các LN mới gắn với kinh doanh

làng văn hoá - du lịch. Hình thành các cụm công nghiệp theo ngành hàng,

trước mắt là các cụm hàng thủ công mỹ nghệ.

84

- Quá trình sản xuất vừa phải tập trung khai thác triệt ñể thị trường nội

ñịa vừa phải chú ý hướng ra thị trường thế giới, phấn ñấu nâng cao dần tỷ

trọng hàng hoá xuất khẩu.

- Phát triển LN theo hướng ña dạng hoá hình thức sở hữu, kết hợp giữa

công nghệ truyền thống với công nghệ hiện ñại, ñảm bảo môi trường sinh

thái, giữ gìn cảnh quan thôn xóm và sức khoẻ cho nhân dân.

Nghị quyết này cũng ñã ñưa ra một số chủ trương về bảy giải pháp phát

triển LN là: Quy hoạch và tạo mặt bằng cho sản xuất; về vốn ñầu tư phát

triển, nguyên liệu cho sản xuất và thị trường tiêu thụ, tổ chức sản xuất và

phát triển nguồn nhân lực, về thuế, phí và lệ phí, tăng cường sự lãnh ñạo của

ðảng ñối với việc khôi phục, củng cố phát triển và mở rộng LN và ñẩy mạnh

công tác quản lý nhà nước ñối với các LN.

Thời gian qua, các chính sách của tỉnh Bắc Ninh ảnh hưởng tích cực

ñến sự phát triển của các LN theo các nhóm chính sách như sau:

*Một là, chính sách tác ñộng ñến ñất ñai và mặt bằng sản xuất kinh doanh

của các hộ, cơ sở sản xuất kinh doanh ở làng nghề:

- Nghị quyết số 02/NQ-TW ngày 4/5/2001 của Tỉnh uỷ Bắc Ninh về xây

dựng và phát triển các khu công nghiệp, cụm công nghiệp trên ñịa bàn tỉnh Bắc

Ninh với mục tiêu chủ yếu là: Phấn ñấu ñến năm 2005, lấp ñầy 50-60% diện

tích ñã quy hoạch của 2 khu công nghiệp tập trung. Mỗi huyện có ít nhất 1 cụm

công nghiệp. Lấp ñầy các cụm công nghiệp ñã ñược phê duyệt, các cụm khác có

từ 5-10 nhà ñầu tư thuê mặt bằng SXKD. ðồng thời ñưa ra 12 nhiệm vụ và giải

pháp chủ yếu, trong ñó chú ý là công tác hoàn chỉnh quy hoạch, chỉ ñạo công tác

giải phóng mặt bằng, các chính sách khuyến khích ưu ñãi ñầu tư, cải cách hành

chính v.v… Việc quy hoạch và phát triển các cụm công nghiệp làng nghề là một

vận dụng sáng tạo của tỉnh Bắc Ninh trong việc thực hiện chủ trương phát triển

nông nghiệp nông thôn theo hướng CNH, HðH ñất nước.

85

- Các Quyết ñịnh của Uỷ ban nhân dân tỉnh về quy ñịnh khung giá mức

bồi thường các loại ñất trên ñịa bàn tỉnh Bắc Ninh như: Quyết ñịnh 84/CT ngày

3/6/1997; Quyết ñịnh 36/1998/Qð-UB ngày 13/6/1998, Quyết ñịnh 74/1998/Qð-UB

ngày 11/9/1998; Quyết ñịnh 69/2004/Qð-UB ngày 28/12/2004; Quyết ñịnh số 225/Qð-UB

ngày31/12/2004; Quyết ñịnh 123/2006/Qð-UBND ngày 8/12/2006 v.v…

Trong ñó mức giá quy ñịnh vừa ñảm bảo phù hợp ñặc ñiểm từng vùng, vừa

ñảm bảo ñền bù ñất thoả ñáng cho người bị thu hồi ñất nhưng cũng ñảm bảo

sức hút cho các nhà ñầu tư.

- Các Chỉ thị, Quyết ñịnh của Uỷ ban nhân dân tỉnh về cấp giấy chứng nhận

quyền sử dụng ñất, ño ñạc bản ñồ, lập hồ sơ ñịa chính…như: Chỉ thị 12/UB-CT

ngày 24/12/1997, Quyết ñịnh 945/1998/Qð-UB ngày 01/10/1998; v.v… nhằm tạo

ñiều kiện cho việc quản lý ñất ñai trên ñịa bàn hiệu quả minh bạch.

- Quyết ñịnh số 128/2005/Qð-UB ngày 10/10/2005 về việc ban hành

quy chế quản lý các khu công nghiệp nhỏ và vừa, các cụm công nghiệp LN

trên ñịa bàn tỉnh Bắc Ninh. Liên Sở Công nghiệp - Sở Tài nguyên môi trường

cũng có hướng dẫn liên ngành số 142/HD-LN ngày 12/6/2001 về việc xét

duyệt các ñối tượng thuê ñất và lập hồ sơ xin thuê ñất của các tổ chức kinh tế

và các hộ gia ñình trong các khu, cụm công nghiệp LN theo hướng ñơn giản,

thuận tiện cho các nhà ñầu tư.

- Quyết ñịnh số 38/Qð-UB ngày 11/4/2006 của Uỷ ban nhân dân tỉnh

về việc ban hành quy ñịnh phân công, phân cấp quản lý quy hoạch xây dựng

trên ñịa bàn tỉnh Bắc Ninh cho các cơ quan và các cấp ở ñịa phương về nhiệm

vụ, thẩm quyền trong công tác lập, thẩm ñịnh, phê duyệt, nhiệm vụ và ñồ án

quy hoạch xây dựng, về quản lý thực hiện quy hoạch xây dựng.

*Hai là, các chính sách về thu hút, khuyến khích ñầu tư:

- Quyết ñịnh 60/2001/Qð-UB ngày 26/6/2001 của UBND tỉnh về việc

ban hành quyết ñịnh ưu ñãi, khuyến khích ñầu tư trên ñịa bàn tỉnh Bắc Ninh

86

nhằm ưu ñãi khuyến khích ñầu tư ñối với các Công ty ñầu tư phát triển hạ

tầng trong các khu công nghiệp, các doanh nghiệp có vốn ñầu tư trong nước

và các doanh nghiệp có vốn ñầu tư nước ngoài. ðây là một chính sách có tính

ñột phá mở ñường cho thu hút ñầu tư mạnh mẽ của tỉnh Bắc Ninh. Tỉnh Bắc

Ninh ưu ñãi về giá thuê ñất, hỗ trợ tiền ñền bù thiệt hại về ñất, miễn giảm

hoặc chậm nộp tiền thuê ñất, tạo ñiều kiện cho vay vốn ñể ñầu tư CSHT khu

công nghiệp, hỗ trợ kinh phí từ ngân sách ñịa phương cho ñầu tư hạ tầng khu

công nghiệp, Nhà nước tập trung ñầu tư xây dựng ñồng bộ các công trình hạ

tầng ngoài hàng rào các khu, cụm công nghiệp, hỗ trợ ñào tạo nghề, xúc tiến

thương mại, tiếp cận thị trường…

- Quyết ñịnh 104/2002/Qð-UB ngày 30/8/2002 của Uỷ ban nhân dân

tỉnh về việc bổ sung quy ñịnh về ưu ñãi khuyến khích ñầu tư: ñã bổ sung các

chính sách ưu ñãi khuyến khích hơn ñối với các dự án chế biến nông sản thực

phẩm, các dự án thu hút nhiều lao ñộng, có hiệu quả KT-XH và tác ñộng lớn

ñến phát triển kinh tế nông thôn, các dự án ñầu tư vào các vùng khó khăn là

các huyện Nam sông ðuống. (Gia Bình, Lương Tài, Thuận Thành).

- Quyết ñịnh 107/2002/Qð-UB ngày 30/8/2002 của Uỷ ban nhân dân

tỉnh ban hành quy ñịnh về ưu ñãi khuyến khích ñầu tư vào các khu du lịch

trên ñịa bàn tỉnh Bắc Ninh.

*Ba là, các chính sách hỗ trợ ñầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng làng nghề:

- Hỗ trợ xây dựng ñường giao thông nông thôn theo Quyết ñịnh số

39/Qð-UB ngày 21/4/2000; Quyết ñịnh số 66/Qð-UB ngày 18/7/2001; Quyết

ñịnh 170/Qð-UB ngày 22/12/2005. Theo ñó Nhà nước hỗ trợ 20% giá trị khối

lượng hoàn thành, xã khó khăn là 40%; từ năm 2006 tỷ lệ hỗ trợ 40% giá trị

hoàn thành các dự án xây dựng ñường giao thông nông thôn.

- Hỗ trợ ñầu tư xây dựng kiên cố hoá kênh mương cấp 3 của các xã

theo Quyết ñịnh số 902/Qð-CT ngày 13/10/1999, Nghị ñịnh số 11/2000/NQ-

87

HðND, ngày 26/4/2000. Theo ñó, Nhà nước hỗ trợ 50% giá trị tổng mức ñầu

tư, riêng ñối với các xã khó khăn là 70% giá trị tổng mức ñầu tư.

- Hỗ trợ ñầu tư xây dựng, cơ sở vật chất các trường mầm non dân lập,

các trường tiểu học, trung học cơ sở công lập theo Quyết ñịnh số

110/2002/Qð-UB ngày 6/9/2002.

- Hỗ trợ ñầu tư xây dựng trụ sở xã, nhà sinh hoạt nông thôn theo Quyết

ñịnh số 140/2003/Qð-UB ngày 31/12/2003: Nhà nước hỗ trợ 30% giá trị

quyết toán ñối với trụ sở xã, các xã khó khăn là 45%, hỗ trợ 20% giá trị hoàn

thành quyết toán ñối với nhà sinh hoạt thôn.

- Ngoài ra, tỉnh cũng ñã có các Quyết ñịnh hỗ trợ từng năm cho xây

dựng hạ tầng chợ nông thôn, các cơ sở khác như trạm y tế, hạ tầng thể thao,

văn hoá ở cơ sở từ nguồn ngân sách tỉnh. Uỷ ban nhân dân tỉnh cũng ñã có

Quyết ñịnh số 134/2002/Qð-UB ngày 30/7/2004 về quy trình thực hiện các

dự án sử dụng quỹ ñất tạo vốn xây dựng CSHT tỉnh Bắc Ninh nhằm tạo ñiều

kiện cho các cấp khai thác quỹ ñất tạo vốn xây dựng CSHT.

Các chính sách hỗ trợ cơ sở hạ tầng nông thôn trong ñó có LN là một trong

những chính sách quan trọng của tỉnh Bắc Ninh làm thay ñổi diện mạo nông thôn,

góp phần quan trọng phát triển KT-XH của tỉnh theo hướng CNH, HðH.

*Bốn là, các chính sách tác ñộng ñến bảo vệ môi trường ở các làng nghề

gồm các công văn chủ yếu là:

- Quyết ñịnh 203/UB ngày 6/9/1997 của Uỷ ban nhân dân tỉnh về ñánh giá

tác ñộng môi trường các dự án phát triển kinh tế - xã hội và SXKD trên ñịa bàn.

- Quyết ñịnh số 71/2000/Qð-UB ngày 4/7/2000 của Uỷ ban nhân dân

tỉnh về chế ñộ khuyến khích và biện pháp quản lý hoạt ñộng khoa học công

nghệ và bảo vệ môi trường.

- Quyết ñịnh số 76/2000/Qð-UB ngày 26/7/2000 của Uỷ ban nhân dân

tỉnh về quy chế bảo vệ môi trường tỉnh Bắc Ninh.

88

- Quyết ñịnh số 106/2005/Qð-UB ngày 16/8/2005 của Uỷ ban nhân

dân tỉnh về việc hỗ trợ ñầu tư chương trình nước sạch và vệ sinh môi trường

nông thôn giai ñoạn 2006-2010 trên ñịa bàn tỉnh Bắc Ninh.

- Quyết ñịnh số 2218/Qð-CT ngày 1/11/2005 của Chủ tịch Uỷ ban

nhân dân tỉnh Bắc Ninh về phê duyệt quy hoạch môi trường tỉnh Bắc Ninh

giai ñoạn 2006-2010 và kế hoạch bảo vệ môi trường giai ñoạn 2006-2010.

Các chính sách trên của ñịa phương ñã phần nào ngăn chặn ñược sự ô

nhiễm ở các LN trong tỉnh.

*Năm là, các chính sách tác ñộng hỗ trợ quá trình sản xuất kinh doanh,

tiêu thụ sản phẩm, phát triển các làng nghề là:

- Hỗ trợ khuyến khích phát triển công nghiệp theo Qð số

105/2002/Qð-UB ngày 30/8/2002 và Quyết ñịnh số 87/2004/Qð-UB về

thành lập, quản lý, sử dụng quỹ khuyến nông. Ngân sách tỉnh hỗ trợ kinh phí

theo các nước khác nhau cho các ñơn vị sản xuất công nghiệp trong tỉnh có dự

án ñầu tư mới, mở rộng, ñầu tư chiều sâu, áp dụng công nghệ mới, sử dụng

nguyên liệu là nông sản thực phẩm trong tỉnh, cơ sở sản xuất thu hút nhiều lao

ñộng, cơ sở ñưa sản phẩm ñi dự hội chợ triển lãm trong và ngoài nước v.v…

- Hỗ trợ xuất khẩu theo các Quyết ñịnh 106/2002/Qð-UB ngày

30/8/2002 và Quyết ñịnh số 88/2004/Qð-UB ngày 10/6/2004 của Uỷ ban

nhân dân tỉnh về quy chế hình thành, sử dụng và quản lý quỹ hỗ trợ xuất khẩu

nhằm hỗ trợ lãi suất vay ngân hàng cho các cơ sở có hợp ñồng mua hàng nông

sản thực phẩm của nông dân trong tỉnh ñể xuất khẩu, hỗ trợ các cơ sở xuất

khẩu ñầu tư mở rộng, chiều sâu nâng cao chất lượng sản phẩm, hỗ trợ tìm

kiếm thị trường xuất khẩu, hỗ trợ quảng cáo sản phẩm xuất khẩu v.v…

- Quyết ñịnh số 23/2002/Qð-UB ngày 22/2/2002 của Uỷ ban nhân dân

tỉnh quy ñịnh về thưởng cho các ñơn vị sản xuất nâng cao chất lượng sản

phẩm và hỗ trợ ñối với các sản phẩm mới.

89

*Sáu là, một số các chính sách khác liên quan tới phát triển làng nghề ở

Bắc Ninh:

- Chính sách hỗ trợ ñào tạo nguồn nhân lực như: Quyết ñịnh số

84/2003/Qð-UB ngày 17/9/2003 của Uỷ ban nhân dân tỉnh về việc phê duyệt

ñề án quy hoạch phát triển mạng lưới cơ sở dạy nghề tỉnh Bắc Ninh giai ñoạn

2003-2010. Sau Quyết ñịnh này là một loạt các Quyết ñịnh của Chủ tịch Uỷ

ban nhân dân tỉnh thành lập hoặc cho phép thành lập các trung tâm, các

trường dạy nghề cả công lập và ngoài công lập trên ñịa bàn tỉnh, Quyết ñịnh

số 60/2005/Qð-UB ngày 6/6/2005 của Uỷ ban nhân dân tỉnh về chế ñộ, chính

sách ñào tạo, bồi dưỡng, thu hút, sử dụng nhân tài tỉnh Bắc Ninh.

- Chính sách hỗ trợ khoa học công nghệ như Quyết ñịnh số

104/2004/Qð-UB ngày 2/7/2004 của Uỷ ban nhân dân tỉnh về việc bán hàng

quy ñịnh quản lý, tổ chức triển khai các dự án, ñề tài khoa học công nghệ và

các chính sách về khuyến công, khuyến khích ưu ñãi ñầu tư v.v…

- Các chính sách liên quan ñến cải cách hành chính nhằm thuận tiện

cho các cơ sở SXKD LN ñầu tư phát triển như Quyết ñịnh số 117/2000/Qð-

UB ngày 20/11/2000 quy ñịnh thủ tục hồ sơ, quy chế phối hợp cấp giấy phép

ñầu tư, giấy chứng nhận ñầu tư, Quyết ñịnh 13/2004/Qð-UB ngày 16/2/2004

phê duyệt chương trình cải cách hành chính tỉnh Bắc Ninh và một loạt các

Quyết ñịnh của Uỷ ban nhân dân tỉnh về ban hành quy trình, thủ tục, trình tự,

thời gian giải quyết các lĩnh vực công việc áp dụng thực hiện cơ chế một cửa

tại các cơ quan như Sở Kế hoạch ñầu tư, Sở Tài nguyên môi trường, Sở Xây

dựng, ban quản lý các khu công nghiệp…

- Chính sách hỗ trợ về tín dụng:

Quyết ñịnh số 267/Qð-UBND ngày 25/2/2008 của UBND tỉnh Bắc

Ninh về việc thành lập Quỹ bảo lãnh tín dụng cho các doanh nghiệp nhỏ và

vừa tỉnh Bắc.

90

Quỹ bảo lãnh tín dụng Bắc Ninh là một tổ chức tài chính thực hiện

chính sách giúp phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa của Bắc Ninh thông qua

việc bảo lãnh cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa vay vốn tại các tổ chức tín

dụng khi không ñủ tài sản bảo lãnh.

- Các chính sách khác về phân cấp quản lý ngân sách, ñịnh mức phân

bổ ngân sách năm ñầu thời kỳ ổn ñịnh ñều xác ñịnh hệ số phân bổ riêng cho

các LN ñối với một số ñịnh chi về sự nghiệp kinh tế, bảo vệ môi trường…

Ngoài ra, Uỷ ban nhân dân tỉnh cũng ñã quyết ñịnh thành lập một loạt

các trung tâm nhằm trợ giúp các cơ sở SXKD trên nhiều lĩnh vực như: Trung

tâm Tư vấn ñầu tư (Sở Kế hoạch ñầu tư), Trung tâm Khuyến công và Tư vấn

phát triển công nghiệp (Sở Công nghiệp), Trung tâm xúc tiến việc làm (Sở

Tài nguyên môi trường), Trung tâm Phát triển Quỹ ñất (Sở Tài nguyên môi

trường), Trung tâm tư vấn, chuyển giao khoa học công nghệ (Sở Khoa học

công nghệ) v.v…

Nhìn chung, trên cơ sở chính sách và luận pháp của nhà nước, tỉnh

Bắc Ninh ñã tiếp tục cụ thể hoá các chính sách ñó trong quá trình thực

hiện. ðồng thời, từ ñiều kiện KT-XH của tỉnh, từ ñặc ñiểm các LN, Bắc

Ninh ñã có một số chính sách và biện pháp tác ñộng vào sự phát triển

của LN nhằm hướng tới mục tiêu tỉnh Bắc Ninh là tỉnh công nghiệp vào

năm 2015.

2.3. t¸c ®éng chÝnh s¸ch ®Õn sù ph¸t triÓn c¸c lµng 2.3. t¸c ®éng chÝnh s¸ch ®Õn sù ph¸t triÓn c¸c lµng 2.3. t¸c ®éng chÝnh s¸ch ®Õn sù ph¸t triÓn c¸c lµng 2.3. t¸c ®éng chÝnh s¸ch ®Õn sù ph¸t triÓn c¸c lµng

nghÒ vµ kinh tÕ nghÒ vµ kinh tÕ nghÒ vµ kinh tÕ nghÒ vµ kinh tÕ –––– x· héi tØnh b¾c ninh tõ 1997 x· héi tØnh b¾c ninh tõ 1997 x· héi tØnh b¾c ninh tõ 1997 x· héi tØnh b¾c ninh tõ 1997 ®Õn nay ®Õn nay ®Õn nay ®Õn nay

Các chủ trương, chính sách của ðảng và Nhà nước kể cả trung ương và

ñịa phương trong thời gian qua ñã tác ñộng mạnh mẽ ñến sự phát triển

KT-XH nói chung và LN nói riêng ở tỉnh Bắc Ninh. Qua nghiên cứu thực

trạng làng nghề ở tỉnh Bắc Ninh có thể thấy một số kết quả và hạn chế sau:

91

2.3.1. KÕt qu¶

2.3.1.1. Tạo lập ñược hệ thống kết cấu hạ hầng và mặt bằng sản xuất

kinh doanh cho các hộ, cơ sở sản xuất kinh doanh

Thông qua các chính sách về ñất ñai, khuyến khích ưu ñãi ñầu tư mà hiện nay

Bắc Ninh ñã có một hệ thống kết cấu hạ tầng và mặt bằng SXKD khá lớn cho các hộ,

doanh nghiệp SXKD. ðể chuyển mục ñích sử dụng ñất, tỉnh ñã chỉ ñạo thực hiện tốt

công tác lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng ñất ñể trình Chính phủ phê duyệt.

Ngoài việc ñến nay ñã quy hoạch, ñầu tư xây dựng và hình thành 4 khu công

nghiệp tập trung là khu công nghiệp Tiên Sơn, khu công nghiệp Quế Võ, khu công

nghiệp ðại ðồng - Hoàn Sơn, khu công nghiệp Yên Phong với diện tích quy hoạch

trên 2000 ha, thì Bắc Ninh ñã quy hoạch và ñầu tư xây dựng tổng số 26 khu công

nghiệp nhỏ và vừa, cụm công nghiệp LN với tổng diện tích là 661,4 ha. Bao gồm:

- 7 khu, cụm công nghiệp ñã ñầu tư xong hạ tầng và cho thuê hết 100%

diện tích: Cụm công nghiệp LN Châu Khê, ðồng Quang, khu công nghiệp

nhỏ và vừa Lỗ Xung, Mả Ông (Huyện Từ Sơn), cụm công nghiệp LN Phong

Khê (Yên Phong), khu công nghiệp Võ Cường (thành phố Bắc Ninh), cụm

công nghiệp LN ðại Bái (Gia Bình).

- 11 khu, cụm công nghiệp ñang vừa tiến hành ñầu tư vừa cho thuê ñất

ñể các doanh nghiệp ñầu tư xây dựng và sản xuất, khu công nghiệp Tân Hồng

- ðồng Quang, ðồng Nguyên, cụm công nghiệp LN Tương Giang (Từ Sơn ),

cụm công nghiệp LN Phú Lâm, khu công nghiệp Khắc Niệm, Hạp Lĩnh (Tiên

Du), khu công nghiệp Táo ñôi - Lâm Bình (Lương Tài).

- 8 khu, cụm công nghiệp ñang tiến hành ñầu tư gồm: Khu công nghiệp ñạt

tiêu chuẩn môi trường ðồng Quang, cụm công nghiệp Châu Khê mở rộng, khu

công nghiệp công nghệ cao Tam Sơn, khu công nghiệp Phù Chẩn, khu công nghiệp

Lỗ Xung mở rộng (Từ Sơn), cụm công nghiệp LN ðông Thọ (Yên Phong), khu

công nghiệp Lạc Vệ (Tiên Du), cụm công nghiệp LN Quảng Phú (Lương Tài).

92

Trong tổng số 26 khu công nghiệp, cụm công nghiệp LN tính ñến thời

ñiểm tháng 6/2007 theo báo cáo của Sở Công nghiệp Bắc Ninh thì ñã có 18

khu,cụm công nghiệp có các doanh nghiệp ñi vào ñầu tư SXKD. Cụ thể là ñã

có 756 cơ sở SXKD thuê ñất trong các khu, cụm công nghiệp LN với tổng

diện tích là 175 ha bao gồm 229 tổ chức kinh tế là các loại hình doanh nghiệp,

hợp tác xã và 527 hộ gia ñình kinh doanh cá thể. Với tổng số vốn ñầu tư ñăng

ký là 2569 tỷ ñồng, trong ñó ñã thực hiện 1827,6 tỷ ñồng (xem biểu 2.5).

Biểu 2.5: Kết quả thuê ñất và ñầu tư các khu công nghiệp nhỏ và vừa,

cụm công nghiệp làng nghề tỉnh Bắc Ninh từ 1997-6/2007

Diện tích (ha)

Số cơ sở thuê ñất

Tổng vốn ñầu tư (Tỷ ñồng)

TT Tên khu,

cụm công nghiệp Tổng

Cho thuê

Tổ chức

Hộ cá thể

ð. ký

ðã ñầu tư

Lð sử dụng

(người)

1 Cụm CN Châu Khê 13,5 6,68 5 154 175 150 3.360

2 Cụm CN ðồng Quang 12,7 8,04 71 167 150 200 2.271

3 Khu CN Lỗ Xung 9,7 6,68 15 150 90 651

4 Khu CN Mả Ông 5,05 3,87 24 1 100 70 1.341

5 Khu CN Tân Hồng - ðồng Quang 17,87 12,1 22 120 100 865

6 Cụm CN Phong Khê 12,7 8,3 20 43 240 220 3.250

7 Cụm CN ðại Bái 6,5 4,6 2 162 65 6,5 67

8 Khu CN Võ Cường 8 3,8 12 90 80 250

9 Cụm CN Phú Lâm 18,2 6,5 12 90 90 461

10 Khu CN Hạp Lĩnh 72,5 4 4 100 89,8 318

11 Khu CN Khắc Niệm 93,2 36,2 11 250 130 550

12 Khu CN Thanh Khương 11,4 2,62 4 15 10 70

13 Khu CN Xuân Lâm 49,5 23,2 7 85 60,8 410

14 Cụm CN Phố Mới 15,2 3,2 2 40 32 85

15 Khu CN Táo ðôi 12,9 3,5 1 25 25 175

16 Khu CN Lâm Bình 50 12 1 300 215 375

17 Khu CN ðồng Nguyên 73,9 18,3 10 327 167,5 520

18 Khu CN Lạc Vệ 28,8 11,2 6 247 91 318

Tổng cộng 75 229 527 2569 1828 15.337

Nguồn: Báo cáo của Sở Công nghiệp tỉnh Bắc Ninh.

93

Ngoài các khu công nghiệp tập trung, các cụm công nghiệp LN, nhiều

cơ sở SXKD ñã ñược tỉnh cho thuê ñất mở rộng ñầu tư SXKD tách rời ngoài

các khu, cụm công nghiệp và nằm rải rác khắp các ñịa bàn và chủ yếu là ở

xung quanh các LN, các khu ñô thị. Tỉnh từ 1997 ñến tháng 6/2007 ñã có 150

tổ chức kinh tế thuê với diện tích 262,73 với vốn ñăng ký 1.916,7 tỷ ñồng và

ñã thực hiện 871,4 tỷ ñồng (xem biểu 2.6).

Biểu 2.6: Các tổ chức thuê rời ñể phát triển công nghiệp

(Từ năm 1997 ñến hết 6/2007)

Theo dự án ñầu tư Kết quả thực hiện

STT Tên huyện,

thị xã

Tổng

số tổ

chức

DT

thuê

(ha)

Vốn

(tỷ ñồng)

Lao

ñộng

Vốn

(tỷ ñồng)

Lao

ñộng

1 TX Bắc Ninh 16 24,56 279,26 3.150 236,51 1.950

2 Tiên Du 22 48,43 127,70 3.192 87,76 808

3 Yên Phong 18 36,14 132,52 1.348 76,37 818

4 Từ Sơn 38 37,53 566,38 4.055 237,83 1.492

5 Quế Võ 24 47,37 363,94 4.703 122,10 1.110

6 Thuận Thành 15 25,60 196,42 1.522 32,59 280

7 Gia Bình 10 22,55 147,95 1.350 47,06 450

8 Lương Tài 7 20,55 102,58 1.447 31,18 302

Tổng 150 262,73 1.916,75 20.767 871,39 7.210

Nguồn: Báo cáo của Sở Công nghiệp tỉnh Bắc Ninh.

Như vậy quá trình CNH, HðH nông nghiệp, nông thôn ở tỉnh Bắc

Ninh, cùng với việc hình thành các khu công nghiệp và các cụm công nghiệp

LN, hạ tầng KT-XH cũng ñược ñầu tư phát triển.

- Về giao thông nông thôn: Từ khi tỉnh có chính sách hỗ trợ giao thông

nông thôn từ năm 2000 ñến năm 2007 ñã có 719 dự án giao thông nông thôn

ñược xây dựng với tổng mức ñầu tư 561.591 triệu ñồng trong ñó ngân sách tỉnh

hỗ trợ là 92.546 triệu ñồng và ñã ứng hoá ñược 1127 km ñường giao thông nông

thôn. Nếu chỉ tính riêng ở các LN tỉnh Bắc Ninh có 83 dự án chiều dài 110,5 km

94

với tổng mức ñầu tư là 85.320 triệu ñồng. Hầu hết các LN ở tỉnh Bắc Ninh cơ

bản ñã ứng hoá ñược các ñường giao thông liên thôn, các ñường trục chính của

xã ñảm bảo cho việc lưu thông hàng hoá ñi lại của người dân ở các LN.

- Về chương trình xây dựng các trường học bắt ñầu từ năm 2001 tính

hết năm 2007 có 502 dự án với tổng mức ñầu tư 380.378 triệu ñồng trong ñó

ngân sách tỉnh hỗ trợ là 85.283 triệu ñồng. Toàn tỉnh ñạt tỷ lệ kiên cố trường

học là 82,6%, riêng các LN ở tỉnh 100% các trường học ñã ñược kiên cố hoá.

- Về hỗ trợ xây dựng trụ sở xã nhà sinh hoạt thôn: Chính sách bắt ñầu

từ năm 2004 tính ñến hết năm 2007 trụ sở xã có 117 dự án, tổng ñầu tư 107,3

tỷ ñồng, ngân sách tỉnh hỗ trợ là 19,3 tỷ ñồng, nhà sinh hoạt thôn có 143 dự

án tổng mức ñầu tư 57,2 tỷ ñồng, ngân sách tỉnh hỗ trợ 4,3 tỷ ñồng.

- Về hạ tầng thông tin: Tỉnh ñã hoàn thành ñề án 112 của tỉnh nối mạng

Internet từ tỉnh xuống huyện và xã. Tất cả các xã ñều có ñiểm văn hoá - bưu

ñiện ñược tỉnh hỗ trợ máy vi tính và phụ cấp cho nhân viên tạo ñiều kiện cho

người dân tiếp cận thông tin xúc tiến thương mại. Tỉnh cũng có cổng giao tiếp

ñiện tử cho các cơ quan, ñơn vị, cơ sở SXKD trong tỉnh sử dụng ñể thông tin,

tuyên truyền, quảng bá thu hút ñầu tư…

- Các hạ tầng khác cũng ñược tỉnh quan tâm chú ý ñầu tư như: Hệ thống

ñiện lưới trung áp nông thôn và hạ áp nông thôn ñã ñược bàn giao cho ngành

ñiện quản lý thống nhất ñể ñảm bảo an toàn, nâng cấp ñể cung cấp thuận tiện về

ñiện năng. Hạ tầng chợ ñầu mối ở nông thôn cũng ñược chú trọng ñầu tư: Trong

2 năm 2006-2007 ñã có 13 chợ ñầu mối ở các huyện ñược ñầu tư xây dựng với

tổng vốn trên 18 tỷ ñồng ñược hỗ trợ kinh phí ngân sách tỉnh gần 4 tỷ ñồng. Hệ

thống trạm y tế cũng ñược ñầu tư từ dự án hỗ trợ y tế quốc gia và ngân sách ñịa

phương với vốn hỗ trợ trên 10 tỷ ñồng và ñến nay có 110 xã, phường, thị trấn ñạt

chuẩn quốc gia về y tế trong ñó có 100% số các LN.

CSHT của các LN ñược cải thiện ñã góp phần không nhỏ vào quá trình

SXKD, vận chuyển hàng hoá, xúc tiến ñầu tư hạ giá thành sản phẩm… góp

phần phát triển bền vững ở các LN.

95

2.3.1.2. Tạo ñiều kiện về vốn cho các cơ sở sản xuất kinh doanh

Tỉnh ñã có quyết ñịnh thành lập quỹ bảo lãnh tín dụng cho các doanh

nghiệp vừa và nhỏ nhưng do mới thành lập nên chưa phát huy tác dụng. Tuy

nhiên bằng các chính sách tín dụng của nhà nước và sự chỉ ñạo của tỉnh thông

qua các chính sách khuyến khích ưu ñãi ñầu tư ñã thu hút trên ñịa bàn hiện nay

có tới 18 chi nhánh các tổ chức ngân hàng, tín dụng ñang hoạt ñộng vì vậy các

cơ sở, các tổ chức kinh tế trên ñịa bàn ñã ñáp ứng ñược 1 phần nhu cầu vốn của

mình ñể phát triển SXKD. Tổng dư nợ tín dụng trên ñịa bàn liên tục tăng từ

338,9 tỷ ñồng năm 1997 lên ñến 9.206,5 tỷ ñồng năm 2007. Nếu chỉ tính riêng

13 ngân hàng hoạt ñộng tính ñến thời ñiểm 31/12/2007 ñã cung cấp tín dụng cho

1.121 doanh nghiệp với dư nợ vay là 2.064 tỷ ñồng. (xem biểu 2.7)

Biểu 2.7. Dư nợ vay các doanh nghiệp vừa và nhỏ tỉnh Bắc Ninh 2007

Tên ngân hàng Số DN ñược

vay vốn

Dư nợ vay

31/12/2007 (Trñ) TT

Tổng cộng 1.121 2.064.360

1 NH Công thương Bắc Ninh 125 168.888

2 NH Công thương KCN Từ Sơn 14 41.120

3 NH ðầu tư và Phát triển Bắc Ninh 142 485.581

4 NH Công Thương Từ Sơn 93 174.853

5 NH ðầu tư và Phát triển Từ Sơn 89 156.392

6 NH Ngoại thương Bắc Ninh 55 91.057

7 NH Nông nghiệp và Phát triển nông thôn 293 561.615

8 NH Phát triển nhà ðB sông Cửu Long 27 35.131

9 NH Chính sách xã hội 105 19.681

10 NH Thương mại cổ phần nhà 49 192.274

11 NH Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín 63 60.660

12 NH Thương mại cổ phần Á Châu 31 41.154

13 NH Thương mại cổ phần Kỹ thương 35 35.954

Nguồn: Báo cáo của Chi nhánh Ngân hàng Nhà nước tỉnh Bắc Ninh.

96

Dư nợ vay của các loại hình DN trong tỉnh năm 2007 như sau: DNNN

14 ñơn vị, công ty cổ phần, công ty TNHH: 659 ñơn vị, doanh nghiệp tư nhân

344 ñơn vị, Hợp tác xã có 104 ñơn vị với tổng dư nợ vay là 2.064.360 triệu

ñồng, trong ñó doanh nghiệp nhà nước 187.957 triệu ñồng, công ty cổ phần và

công ty TNHH là 1.181.414 triệu ñồng, doanh nghiệp tư nhân 492.074 triệu

ñồng, Hợp tác xã là 202.915 triệu ñồng, trừ các doanh nghiệp nhà nước thì

các cụm loại hình doanh nghiệp còn lại tập trung chủ yếu ở các LN, các cụm

công nghiệp LN. Vì vậy có thể ước tỷ lệ dư nợ vay vốn của các LN trên tổng

dư nợ tín dụng của toàn tỉnh là khoảng 15%.

Ngoài ra Quỹ hỗ trợ phát triển (nay là ngân hàng Phát triển) ñã thực hiện

cho vay với lãi suất ưu ñãi với các dự án ñầu tư thuộc các danh mục ngành nghề

mà nhà nước quy ñịnh với một lực lượng dư vay ñáng kể phục vụ nhu cầu vốn

ñầu tư phát triển của tỉnh nói chung và các LN nói riêng. Ví dụ như năm 2004 có

số dự án ñược vay là 39 dự án với tổng dư vay là 285,5 tỷ ñồng. Năm 2005 có 14

dự án, dư vay là 68,3 tỷ ñồng. Năm 2006 có 19 dự án với tổng dư vay 249 tỷ

ñồng, năm 2007 có 31 dự án với tổng dư vay 251 tỷ ñồng, v.v…

2.3.1.3. Giải quyết việc làm, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ở ñịa phương

Trong những năm gần ñây với nhiều chính sách quan tâm của ðảng và

Nhà nước, Trung ương và ñịa phương ñối với công tác ñào tạo nghề và giải

quyết việc làm cho người lao ñộng ñã thu ñược kết quả khá tốt, trong ñó phải

kể ñến sự phát triển của các LN ở tỉnh Bắc Ninh.

Trước tiên có thể sự chuyển dịch cơ cấu hộ nông dân từ hộ nông nghiệp

chuyển sang các ngành phi nông nghiệp mà trong ñó chủ yếu là các ngành

nghề ở các LN phát triển lan toả. So sánh từ năm 2001 ñến 2006 thì số hộ phi

nông nghiệp tăng lên 58.339 hộ tương ñương khoảng 227.000 nhân khẩu và

khoảng 131.000 lao ñộng trong ñộ tuổi. (xem biểu 2.8)

97

Biểu 2.8. Số lượng và cơ cấu hộ nông thôn tỉnh Bắc Ninh.

Số lượng (hộ) Cơ cấu (%) STT Chỉ tiêu

2001 2006 2001 2006

Toàn tỉnh 213.671 220.576 100 100

1 Hộ nông nghiệp 166.354 114.920 77,86 52,10

2 Hộ công nghiệp - xây dựng 19.394 52.613 9,08 23,85

3 Hộ dịch vụ và khác 27.923 53.043 13,07 24,05

Nguồn: Cục Thống kê: ðiều tra nông nghiệp - nông thôn 2006.

Riêng các LN khả năng giải quyết việc làm cho các lao ñộng ở nông

thôn là rất lớn. Trung bình hàng năm các LN giải quyết việc làm từ 4-5 vạn

lao ñộng. Tính từ năm 2001 ñến năm 2007 số lao ñộng trong các LN ñã tăng

từ 29.517 lao ñộng lên 58.321 lao ñộng. Trong ñó phải kể ñến ñóng góp vào

số lao ñộng tăng lên do các doanh nghiệp, hộ SXKD ở LN mở rộng SXKD

thuê ñất ở các khu công nghiệp, cụm công nghiệp LN và thuê ñất rời ngoài

các khu, cụm công nghiệp là 17.820 lao ñộng .

Công tác ñào tạo nghề có bước tăng ñột biến trong 2 năm gần ñây.

Theo số liệu của Sở Lao ñộng thương binh và xã hội tỉnh Bắc Ninh thì trong 2

năm 2006-2007, toàn tỉnh ñã ñào tạo 21.015 người trong ñó công nhân kỹ

thuật là 4.250 người (chiếm 20,2%), giải quyết việc làm cho 39.575 lao ñộng,

góp phần tăng tỷ lệ ñào tạo từ 31,5% năm 2006 lên 34,5% năm 2007, hạ tỷ lệ

thất nghiệp khu vực thành thị xuống còn 3,8%, nâng tỷ lệ sử dụng thời gian

lao ñộng khu vực nông thôn lên 83%. Số cơ sở dạy nghề ñã tăng từ 19 cơ sở

năm 2005 lên 32 cơ sở 2007.

98

2.3.1.4. Mở rộng phát triển làng nghề, tăng tổng sản phẩm xã hội,

chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn, tăng thu nộp ngân sách và tăng thu

nhập cho người lao ñộng

Do tác ñộng của các chính sách cùng với cải cách hành chính mạnh mẽ

mà số lượng doanh nghiệp và các hộ SXKD công thương nghiệp, dịch vụ tăng

lên nhanh chóng và các LN ñược mở rộng và phát triển lan toả sang các ñịa

bàn lân cận. Ví dụ như LN ñồ gỗ ðồng Kỵ - Xã ðồng Quang - Huyện Từ Sơn

ñã phát triển ra các thôn trong xã ðồng Quang và nhiều thôn thuộc các xã

ðồng Nguyên, Tương Giang, Phù Khê, Hương Mạc, Tam Sơn… ñều ñã có rất

nhiều hộ, cơ sở SXKD chế biến gỗ tương tự như ở ðồng Kỵ. Ở các LN hiện

nay ñã xuất hiện nhiều DN, riêng các doanh nghiệp ngoài quốc doanh năm

2007 tăng gấp 3,7 lần so với năm 2001 với tỷ lệ số doanh nghiệp tăng bình

quân hàng năm là 30,4% (xem biểu 2.9).

Biểu 2.9. Tổng hợp số lượng các doanh nghiệp ngoài quốc doanh

tỉnh Bắc Ninh 2001-2007

STT Năm Số lượng Doanh Nghiệp

ngoài quốc doanh Tỷ lệ tăng (%)

1 2001 416

2 2002 604 45,2

3 2003 804 33,1

4 2004 1190 48,0

5 2005 1546 30,0

6 2006 1776 14,8

7 2007 1972 11,7

Nguồn: Báo cáo của Cục Thuế tỉnh Bắc Ninh.

Về các hộ SXKD năm 2001 là 10.357 hộ ñã tăng lên 13.425 hộ năm

2007 (tăng 30%).

- Giá trị sản xuất tăng nhanh qua các năm, tốc ñộ tăng trưởng bình quân

giai ñoạn 2001 - 2007 là 32,6%. (Xem biểu 2.10).

99

Biểu 2.10: Giá trị sản xuất của các làng nghề ở Bắc Ninh 2001-2007

Giá trị sản xuất (triệu ñồng)

Huyện

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

Tốc ñộ

tăng bình quân (%)

Huyện Từ Sơn 423.252 507.728 889.952 1.133.641 1.398.237 1.885.065 2.541.392 34,82

Huyện Lương Tài 32.000 45.000 53.400 63.460 95.240 125.094 164.306 31,35

Huyện Yên Phong 323.453 446.677 524.411 641.270 1.009.756 1.342.202 1.784.100 32,92

Huyện Gia Bình 46.997 66.122 78.991 95.441 138.458 181.397 237.652 31,01

Huyện Thuận Thành 6.987 8.112 10.007 11.870 13.200 15.476 18.143 17,24

Huyện Quế Võ 45.365 53.764 62.441 68.461 68.821 76.378 84.766 10,98

Huyện Tiên Du 45.556 47.719 50.031 52.554 59.955 64.216 68.780 7,11

Tổng số 923.610 1.175.122 1.669.233 2.066.697 2.783.667 3.689.828 4.899.140 32,06

Nguồn: Sở Công nghiệp Bắc Ninh.

Biểu hiện rõ nét của tốc ñộ tăng trưởng mạnh là ở hai huyện Từ Sơn và

Yên Phong. Giá trị sản xuất của các LN tại hai huyện này chiếm ña số và tăng ổn

ñịnh qua các năm: năm 2001chiếm tương ứng là 45,8% và 35%, năm 2007 tương

ứng là 51,8% và 36,4%. Nguyên nhân là do 2 huyện có tới 34/62 LN của cả tỉnh,

hơn nữa lại là những LN mà sản phẩm có giá trị cao và phát triển mạnh như làng

sắt thép ða Hội, làng mỹ nghệ ðồng Kỵ hay làng giấy Phong Khê… Giá trị sản

xuất của các LN ở các huyện còn lại chiếm tỷ trọng nhỏ, mức tăng trưởng chậm

và bất ổn, bởi các LN này thường là những nhóm làng chậm phát triển, sản xuất ra

những sản phẩm có giá trị không cao, chủ yếu là những sản phẩm phục vụ cho

nhu cầu sinh hoạt hàng ngày như làng nấu rượu, làng làm bánh bún…

Sự phát triển mạnh mẽ của khu vực LN, nhất là những LNTT trong

những năm qua ñã góp phần không nhỏ vào tổng giá trị sản xuất và tốc ñộ

tăng trưởng kinh tế của Bắc Ninh. Năm 2001, tổng giá trị sản xuất của các LN

chiếm 11,2% tổng giá trị sản xuất của cả tỉnh và chiếm 78,2% giá trị sản xuất

100

ngoài quốc doanh. Sang năm 2005, tổng giá trị sản xuất của khu vực LN tăng

lên chiếm 75% giá trị sản xuất công nghiệp ngoài quốc doanh và hơn 30% giá

trị sản xuất công nghiệp của toàn tỉnh.

- ðóng góp ngân sách của các LN trong tỉnh cũng tăng theo mức tăng của

giá trị sản xuất. Năm 2003, tổng số thuế thu ñược từ các LN ñạt 18.934 triệu

ñồng, chiếm 4,2% tổng thu ngân sách của tỉnh; năm 2004 là 42.991 triệu ñồng,

chiếm 4,4%; năm 2005 tăng lên 49.248 triệu ñồng, chiếm 4,6% [8]. Trong số các

LN có ñóng góp vào ngân sách nhà nước cao thì ða Hội, Phong Khê, Phú Lâm,

ðồng Kỵ và Văn Môn là những LN tiêu biểu. ðây là những LN phát triển, có

giá trị sản xuất hàng năm cao và có số doanh nghiệp nhiều. LN giấy Phong Khê,

năm 2003 nộp ngân sách Nhà nước 5.794 triệu ñồng, năm 2004 nộp 6.913 triệu

ñồng và năm 2005 là 9.338 triệu ñồng. Làng sắt thép ða Hội năm 2004 tổng số

thuế nộp ngân sách là 4.365 triệu ñồng, năm 2005 là 5.892 triệu ñồng.

Nếu tính tốc ñộ tăng thu ngân sách của khu vực ngoài quốc doanh thì

năm 2007 tăng so với năm 2001 gấp 10,85 lần (tăng thu từ 20,9 tỷ ñồng lên

227,4 tỷ ñồng), trong ñó các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tăng 17,5 lần

(tăng thu từ 11 tỷ ñồng lên 205 tỷ ñồng) và các hộ kinh doanh tăng 1,25 lần

(tăng thu từ 9,96 tỷ ñồng lên 22,46 tỷ ñồng).

Thu nhập của người lao ñộng ñược cải thiện rõ rệt thể hiện qua tích luỹ

của hộ nông dân. Theo báo cáo kết quả tổng ñiều tra nông thôn, nông nghiệp và

thuỷ sản của Cục Thống kê tỉnh Bắc Ninh thì năm 2005 các hộ nông dân ñã ñầu

tư vào SXKD, xây dựng nhà ở và mua sắm tài sản lâu bền 2608,5 tỷ ñồng, gấp

2,3 lần so với năm 2001. Bình quân mỗi hộ ñầu tư 12,2 triệu ñồng, trong ñó ñầu

tư phát triển SXKD là 39,2%, ñầu tư khác là 60,8%. Vốn tích luỹ bình quân 1

hộ: thương mại là 20,2 triệu ñồng, hộ vận tải là 19,7 triệu ñồng, hộ dịch vụ khác

là 16,2 triệu ñồng, hộ công nghiệp 15,3 triệu ñồng, hộ thuỷ sản là 6,9 triệu ñồng,

hộ nông nghiệp là 6,2 triệu ñồng, hộ xây dựng là 4,7 triệu ñồng.

101

2.3.1.5. Góp phần tăng nhanh xuất khẩu

ðóng góp ñáng kể vào việc hoàn thành các mục tiêu xuất khẩu của

tỉnh: theo niên giám Thống Kê tỉnh Bắc Ninh năm 2007 thì kim ngạch xuất

khẩu từ các ñơn vị kinh tế ñịa phương (không kể ñơn vị kinh tế TW và ñơn vị

có vốn ñầu tư nước ngoài ñóng trên ñịa bàn), năm 2007 tăng so với năm 1997

là 267,6% từ 10,2 triệu USD lên 27,3 triệu USD trong ñó riêng các mặt hàng

ñồ gỗ, hàng hoá thủ công mỹ nghệ và khác mà chủ yếu của các LN tăng từ 3,2

triệu USD năm 1997 lên 14,1 triệu USD năm 2007 (tăng 4,4 lần). Nếu tính tỷ

trọng cơ cấu trong tổng kim ngạch xuất khẩu các ñơn vị kinh tế ñịa phương

thì các mặt hàng này tăng tỷ trọng từ 31,4% năm 1997 lên 69,1% năm 2007.

2.3.2. Nh÷ng h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n

2.3.2.1. Những hạn chế

*Thứ nhất, mặt bằng sản xuất chật hẹp, ô nhiễm môi trường nghiêm trọng

Mặt bằng sản xuất trong các LN hiện ñang là vấn ñề khá bức xúc. Do tốc

ñộ phát triển các LN khá cao, nhu cầu mặt bằng lớn, khả năng ñáp ứng là rất hạn

chế. Mặc dù tỉnh ñã quy hoạch và xây dựng ñược 26 cụm công nghiệp với diện

tích 64 ha nhưng so với nhu cầu còn rất thấp, số doanh nghiệp ñược thuê ở các

khu, cụm công nghiệp LN này chỉ chiếm 25% so với tổng số doanh nghiệp tại

các LN. Bản thân trong các khu, cụm công nghiệp LN cũng chật trội do công tác

quy hoạch chưa chú ý tới diện tích nhà ở cho công nhân và dịch vụ.

Vấn ñề môi trường ở các LN ở Bắc Ninh hiện nay rất cần quan tâm, có

thể xem ñây là mặt trái hiện hữu ở các LN. Do hạn chế về quy hoạch tổng thể

nên hầu hết các cơ sở SXKD, các hộ gia ñình ñã không chú trọng ñến ñầu tư

xử lý chất thải, nên môi trường khu vực sản xuất của các LN ngày càng ô

nhiễm nặng, nhất là các ngành sản xuất giấy, gốm sứ, ñúc ñồng, trạm khắc

gỗ…Theo báo cáo kết quả thanh tra diện rộng về thực hiện Luật Bảo vệ môi

trường ở các cơ sở SXKD trên ñịa bàn tỉnh Bắc Ninh năm 2003 của Sở Khoa

102

học - Công nghệ và môi trường, thì hầu hết các cơ sở SXKD trong LN ñược

thanh tra ñã vi phạm Luật Bảo vệ môi trường. Cụ thể làng Giấy Dương Ổ mỗi

ngày thải ra môi trường 900-1.000m3 nước thải, mang theo một hàm lượng

chất hữu cơ, hoá chất ngâm, tẩy rất lớn gây ô nhiễm nặng nguồn nước, các chỉ

tiêu CO2NH3, ñộ PH, COD, BOD, Coipm ñã vượt quá tiêu chuẩn cho phép từ

10-20 lần. LN Mẫn Xá (Văn Môn - Yên Phong), ñúc nhôm, chì kẽm, nồng ñộ

chì trong không khí ñã có lúc vượt quá 80 lần giới hạn cho phép. LN sắt thép

ða Hội mỗi ngày tiêu thụ hơn 200 tấn than, thải 50 tấn xỉ sắt và còn nhiều LN

khác, hầu hết chất thải ñộc hại từ sản xuất ñều ñổ thẳng ra môi trường, không

qua xử lý. Tuy khối lượng khí thải, nước thải do các LN thải ra không lớn,

song do quy mô nhỏ, phân bố rải rác, nên diện gây ô nhiễm lan rộng, ảnh

hưởng ñến nguồn nước ngầm và gây hại cho sản xuất nông nghiệp. Với nghề

ñúc ñồng, chế biến lâm sản ở khâu xẻ gỗ, ñốt lò... sản xuất tập trung sẽ làm

không khí bụi bặm, gây tiếng ồn, các loại mùn cưa gỗ lim, gỗ trắc, cũng ảnh

hưởng xấu ñến môi trường. ðây là mặt trái của sản xuất, nó vừa là hậu quả,

vừa là nguyên nhân gây ảnh hưởng trực tiếp ñến quá trình phát triển LN, cần

ñược nghiên cứu giải quyết.

*Thứ hai, vốn sản xuất kinh doanh thiếu

Các LN ngày càng phát triển ñòi hỏi cần có một lượng vốn khá lớn ñể

ñổi mới công nghệ, cải tiến mẫu mã, mở rộng sản xuất… nhưng nguồn lực

sẵn có của các hộ không ñủ mạnh ñể thực hiện với quy mô lớn. Hệ thống các

ngân hàng, các tổ chức tín dụng ñã phát triển nhưng vẫn chưa ñáp ứng ñược

nhu cầu về vốn. Theo báo cáo của chi nhánh ngân hàng Nhà nước tỉnh Bắc

Ninh, tính ñến 30/6/2007 hệ thống các ngân hàng trên ñịa bàn tỉnh mới cung

cấp tín dụng ñược cho 48% số doanh nghiệp vừa và nhỏ trên ñịa bàn, nếu theo

nhu cầu vay vốn mới cung cấp ñược từ 40-50% nhu cầu vay vốn. Qua nghiên

cứu cụ thể số liệu ở LN sản xuất thép ða Hội (Xã Châu Khê - Huyện Từ Sơn)

103

với 85,5% lao ñộng chuyên sản xuất ngành nghề, tại thời ñiểm 31/12/2005 thì

số vốn thực có của các hộ ñưa vào ñầu tư máy móc, thiết bị, nhà xưởng… ñã

lên tới 350 tỷ ñồng, doanh thu bán hàng ñạt 195 tỷ ñồng, trong khi ñó nguồn

vốn vay tín dụng mới có dư nợ là 85 tỷ ñồng, chiếm 24% tổng vốn sản xuất

nhưng ñịa phương cũng chưa có tổ chức hay biện pháp hữu hiệu ñể hỗ trợ các

doanh nghiệp ở các LN tiếp cận ñược nguồn vốn và bảo lãnh cho các doanh

nghiệp vay vốn.

*Thứ ba, trình ñộ công nghệ kỹ thuật nhìn chung là thấp và không ñồng

ñều, ñổi mới công nghệ, thương hiệu và mẫu mã sản phẩm còn nhiều hạn chế

ða số các hộ SXKD trong các LN vẫn sử dụng phần lớn các loại máy

móc, thiết bị, công cụ thủ công thô sơ, lạc hậu và công nghệ cũ truyền thống.

Vì vậy năng suất lao ñộng thấp, chất lượng sản phẩm không cao, sức cạnh

tranh trên thị trường thấp. Những năm gần ñây một cơ sở SXKD lớn cũng ñã

chú ý ñầu tư máy móc, thiết bị, công nghệ LN. Vấn ñề thương hiệu, mẫu mã

sản phẩm cũng tồn tại nhiều hạn chế: một số sản phẩm của các LN ñã bị mai

một, cũng có một số sản phẩm ñã mất hẳn trên thị trường do không còn phù

hợp với nhu cầu, quá trình cải tiến diễn ra chậm chạp và mang tính tự phát ở

một số cơ sở. Hầu hết các sản phẩm ñều không có thương hiệu rõ ràng, có rất

ít cơ sở SXKD ñăng ký bảo hộ thương hiệu, các doanh nghiệp chưa có bộ

phận chuyên trách về Marketing và thương hiệu, các hộ kinh doanh, doanh

nghiệp còn thiếu nhận thức về thương hiệu cũng như bị ñộng trong việc tìm

hiểu nhu cầu khách hàng và thị hiếu của họ v.v…

Về phía ñịa phương chưa có biện pháp tích cực, cụ thể; chưa tạo ñược sự

gắn kết hoạt ñộng SXKD của các LN với các DN, tổ chức lớn ở ñịa phương

trong hỗ trợ và chuyển giao công nghệ, ñặc biệt là ñịa phương cũng chưa tích

cực trong ñào tạo, hướng dẫn, hỗ trợ giúp các LN trong xúc tiến thương mại, xây

dựng thương hiệu hàng hoá… nhằm cạnh tranh và hội nhập thị trường thế giới.

104

*Thứ tư, năng lực, kinh nghiệm quản lý sản xuất kinh doanh, chuyên môn

kỹ thuật tay nghề người lao ñộng còn thấp và không ñồng ñều

Theo ñiều tra của Sở Kế hoạch ðầu tư Bắc Ninh năm 2005 thì trình ñộ

của chủ doanh nghiệp ở tỉnh Bắc Ninh: trên ñại học 0,68 %; ñại học và cao

ñẳng 25,38 %; trung học chuyên nghiệp và công nhân kỹ thuật 16,43 %; trình

ñộ thấp hơn trung học còn lại 57,49%.

Về người lao ñộng: Mặc dù số lượng lao ñộng trong các LN ở tỉnh Bắc

Ninh ngày một gia tăng nhưng chất lượng lao ñộng về cơ bản chưa ñược cải

thiện nhiều và còn không ñồng ñều. Người lao ñộng ở các LN chủ yếu vẫn

ñược ñào tạo qua kèm cặp theo hình thức truyền nghề trong quá trình SXKD,

các lớp ñào tạo cơ bản là rất ít và chỉ ñược một số nghề ñơn ñiệu (như thảm

ngô, ghép lứa, thêu tranh…). Thực tế cho thấy ở các cơ sở rất khó khăn mỗi

khi phải ñổi mới công nghệ, máy móc, thiết bị, thay ñổi mẫu mã, nâng cao

chất lượng sản phẩm vì chất lượng lao ñộng chưa ñáp ứng ñược. Hơn nữa ở

ngay trong mỗi hộ gia ñình, cơ sở SXKD, tay nghề thợ không ñồng ñều. Vì

vậy khi sản xuất lớn, sản xuất hàng loạt với số lượng lớn thì chất lượng sản

phẩm không ñảm bảo theo yêu cầu của khách hàng…

*Thứ năm, thị trường nguyên vật liệu ñầu vào và tiêu thụ sản phẩm ñầu ra

còn hạn chế, bấp bênh, không ổn ñịnh

Ở các LN, mặc dù nguyên vật liệu ñầu vào chủ yếu là sẵn có trong khu vực,

song nhu cầu phát triển nguyên vật liệu ñã phải khai thác từ thị trường ở các vùng

xa hơn và thị trường quốc tế rất bấp bênh, không ổn ñịnh vì chưa có sự quản lý, quy

hoạch vùng nguyên vật liệu, nguồn cung cấp là sự khai thác tự phát, thu gom…

Thị trường tiêu thụ sản phẩm cũng thăng trầm phụ thuộc vào nhu cầu của

thị trường tiêu thụ trong tỉnh và một số vùng lân cận và phải cạnh tranh gay gắt

với các hàng hoá tương tự ở các ñịa phương khác. Hướng mở rộng thị trường

cho là tối ưu nhất là xuất khẩu thì gặp không ít trở ngại. Hầu hết các doanh

105

nghiệp ñều rất khó khăn khi tiếp cận với thị trường quốc tế, sự trợ giúp của Nhà

nước còn nhiều hạn chế, mặt khác những trở ngại về trình ñộ hiểu biết thương

mại quốc tế, cạnh tranh của sản phẩm, thương hiệu, mẫu mã v.v… và ñôi khi là

những vấn ñề phi kinh tế làm ảnh hưởng việc xuất khẩu sản phẩm của các LN.

*Thứ sáu, cơ sở hạ tầng các làng nghề chưa ñáp ứng nhu cầu giao thưởng

và phát triển sản xuất kinh doanh của các làng nghề

CSHT trong những năm qua ñã ñược cải thiện rõ rệt song so với nhu

cầu phát triển của các LN thì chưa ñáp ứng ñược. Hệ thống giao thông nông

thôn ở LN tuy ñã ñược ứng hoá song còn chật hẹp mà không có khả năng ñể

giải toả, mở rộng ñược vì chi phí quá lớn nên tình trạng ùn tắc giao thông ở

LN là khá phổ biến, ñặc biệt là ở các trục ñường chính huyết mạch của thôn,

xã, gây cản trở cho việc giao thương nguyên vật liệu và tiêu thụ sản phẩm

cũng như ñi lại của người dân. CSHT ñiện nước cũng chưa ñược ñồng bộ

khắp và một số LN tình trạng thiếu ñiện sản xuất diễn ra phổ biến như các LN

sản xuất sắt thép có nhu cầu ñiện năng rất lớn… Hệ thống cấp thoát nước, xử

lý rác thải hầu như, chưa ñược chú trọng ñầu tư ñã ảnh hưởng không nhỏ tới

quá trình SXKD ở các LN hiện nay.

*Thứ bảy, những vấn ñề về sản xuất kinh doanh trong kinh tế thị trường,

hội nhập kinh tế quốc tế còn nhiều bất cập với các làng nghề ở tỉnh Bắc Ninh

Thời gian qua, hoạt ñộng SXKD ở các LN chủ yếu mới phát triển về bề

rộng, dựa vào thị trường trong nước là chủ yếu, tỷ lệ xuất khẩu sản phẩm

hàng hoá của LN ở Bắc Ninh chỉ chiếm khoảng 20% giá trị hàng hoá của LN.

Thực tế cho thấy, do công nghệ lạc hậu, giá thành cao, mẫu mã chưa phù hợp

nên sản phẩm của các LN chưa có sức cạnh tranh cao trên thị trường quốc tế.

ðặc biệt là những hạn chế về nhận thức của người dân, DN trong các LN

trong việc tuân thủ pháp luật trong SXKD của kinh tế thị trường, những hiểu

biết về hội nhập kinh tế quốc tế, tự do hoá thương mại …

106

2.3.2.2. Nguyên nhân của những hạn chế

Những hạn chế ở LN như ñã nêu trên do nhiều nguyên nhân khác nhau,

trong ñó có nguyên nhân hạn chế từ các chính sách phát triển LN. ðây là vấn

ñề cần phải ñược làm rõ ñể thấy ñược bất cập của chính sách chưa phù hợp

với tình hình thực tế hoặc sự thiếu minh bạch, công bằng hoặc chưa ñủ mạnh

ñể khuyến khích, hỗ trợ hay kiềm chế, khắc phục hoặc còn cản trở sự phát

triển hay thiếu ñồng bộ v.v…Những hạn chế ñó có nguyên nhân từ chính sách

của Nhà nước và việc thực thi chính sách của ñịa phương. Cụ thể:

* Về chính sách ñất ñai:

Hầu hết các cơ sở SXKD ñều có khó khăn khi tiếp cận ñất ñai ñể mở

rộng SXKD.

- Rào cản ñầu tiên của chính sách này là thủ tục hành chính liên quan

ñến ñất còn phức tạp và mất nhiều thời gian công sức và tiền bạc. Thông

thường ñể ñược Nhà nước giao ñất, cơ sở SXKD phải trải qua 7 chặng ñường

gian nan ñó là: (1) Tìm hiểu chính quyền cơ sở về việc xin giao ñất hoặc cho

thuê ñất; (2) Xin chấp thuận về nguyên tắc; (3) Lập dự án và lên phương án

ñền bù; (4) Thẩm ñịnh, phê duyệt dự án và phương án ñền bù; (5) Giải phóng

mặt bằng; (6) Bàn giao mặt bằng và ký hợp ñồng thuê ñất; (7) Cấp giấy chứng

nhận quyền sử dụng ñất. Mỗi chặng ñường này lại có rất nhiều các thủ tục và

liên quan tới khó khăn của các cơ quan Nhà nước khác nhau như các cơ quan

Kế hoạch, Tài chính, ðịa chính, Xây dựng, …

- Một khó khăn nữa cho cơ sở SXKD về chính sách ñất ñai là quyền và

bảo hộ quyền ñối với ñất còn yếu: Do công tác quy hoạch sử dụng ñất thay

ñổi liên tục (Tỉnh Bắc Ninh từ năm 2003 ñến 2007 ñã 2 lần thay ñổi quy

hoạch tổng thể, một số quy hoạch chi tiết cũng thay ñổi từ 1 ñến 3 lần) vì vậy

các cơ sở SXKD ở các LN và các khu vực ngoài các khu công nghiệp tập

trung ñều rất lo ngại họ có thể mất quyền sử dụng ñất do quy hoạch thay ñổi

và ñất của họ thuộc diện Nhà nước thu hồi. Nếu thuê ñất vào các khu công

107

nghiệp (nơi có quy hoạch khá chắc chắn) thì giá cả cao sẽ làm tăng chi phí

nên nhiều cơ sở LN thuê lại của tư nhân hoặc các hình thức không hợp pháp

khác. Và như thế không khuyến khích họ yên tâm bỏ vốn hiện ñại hoá SXKD

vì sự bảo hộ của pháp luật còn chưa ñầy ñủ, rõ ràng.

- Hạn chế trong việc bình ñẳng giữa các doanh nghiệp trong và ngoài

nước, các doanh nghiệp nhà nước và các doanh nghiệp ngoài quốc doanh… Ở

nước ta ñất ñai là tài sản quan trọng ñể góp vốn liên doanh, liên kết hoặc thế

chấp ñể vay vốn. Hiện nay, nhà ñầu tư trong nước còn gặp bất lợi khi thuê ñất

từ Nhà nước. Nhà ñầu tư trong nước ít khi ñược thuê ñất trả tiền trước một lần

và nếu ñược thì cũng có thể không có khả năng trả một lần. Trong khi ñó nếu

họ thuê ñất trả tiền hàng năm thì họ không có quyền gì ñối với ñất ngoại trừ

mục ñích ñã ñược xác ñịnh cho thời gian thuê, nhất là không có quyền bán,

hay dùng ñất ñể thế chấp (trừ tài sản trên ñất). ðiều này tạo nên một sự thiếu

rõ ràng ñối với quyền của chủ ñất, hạn chế khả năng dùng ñất ñi thuê ñể ñược

thế chấp vay vốn. Việc thuê ñất cũng diễn ra dễ dàng hơn ñối với các doanh

nghiệp Nhà nước và các doanh nghiệp lớn có các dự án lớn, còn các doanh

nghiệp ngoài quốc doanh nhỏ lẻ, các hộ SXKD thì việc thuê ñất là rất khó

khăn. Thông tin về thị trường ñất ñai thiếu và chưa minh bạch v.v…

- Việc ñền bù, hỗ trợ khi thu hồi ñất cũng còn nhiều hạn chế và không

công bằng như việc quy ñịnh thoả thuận thu hồi với dân nếu ñầu tư vốn gây

nhiều trở ngại cho doanh nghiệp, quy ñịnh hỗ trợ ñối với ñất nông nghiệp xen

kẽ trong khu dân cư không rõ ràng, quy ñịnh giá ñất giáp ranh là không thực

tiễn với tình hình thực tế, hỗ trợ giải quyết việc làm khi thu hồi ñất chưa hiệu

quả v.v… cũng là những khó khăn khi các doanh nghiệp muốn có ñất ñể mở

rộng SXKD phải thực hiện ñền bù giải phóng mặt bằng.

+ Việc quy hoạch ñất ñai LN còn nhiều hạn chế, liên tục thay ñổi, chắp

vá, chưa có tầm nhìn dài hạn. Ngay cả quy hoạch các khu, cụm công nghiệp

108

LN cũng bộc lộ nhiều hạn chế về tính ñồng bộ của hạ tầng, về kết hợp với hạ

tầng bảo vệ môi trường sinh thái, hạ tầng sản xuất và hạ tầng dịch vụ và các

hạ tầng xã hội khác như các cụm CN giấy Phong Khê, sắt ða Hội …

* Về chính sách ñầu tư:

Khuyến khích ưu ñãi các nhà ñầu tư mở rộng SXKD không chỉ quan

trọng ñối với phạm vi quốc gia mà ngay cả các LN cũng có ý nghĩa rất lớn

nhằm phát huy hết những tiềm năng to lớn của các LN. Tuy nhiên chính sách

khuyến khích ưu ñãi ñầu tư hiện nay còn một số hạn chế như:

- Nhiều thủ tục hành chính vẫn còn nặng nề như việc quy ñịnh thêm thủ

tục ñăng ký ñầu tư ñối với dự án ñầu tư trong nước. Việc ñăng ký ñầu tư ñể

ñược cấp giấy chứng nhận ñầu tư là biến tướng của việc cấp phép ñầu tư, tạo

cơ chế “xin - cho”. Việc thẩm tra và ñăng ký ñầu tư chỉ thực sự cần thiết ñối

với dự án có quy mô ñầu tư lớn có thể gây ra tác ñộng KT-XH mạnh ñến cả

một vùng hoặc những lĩnh vực ñầu tư có ñiều kiện.

- Việc ưu ñãi ñầu tư vẫn ñược ấn ñịnh chủ yếu dựa trên kế hoạch của

nhà ñầu tư và thường ñược quyết ñịnh trước khi dự án ñầu tư thực tế triển

khai, tức là vẫn duy trì cơ chế tiền kiểm mà theo thông lệ và hiệu quả là phải

ưu ñãi ñầu tư trên cơ sở kết quả hoạt ñộng (hậu ưu ñãi). Hạn chế này làm gia

tăng chi phí của cả nhà ñầu tư và các cơ quan quản lý trong lĩnh vực quản lý

ñầu tư. Thực tế ở Bắc Ninh, trong các LN cũng có một số cơ sở SXKD, doanh

nghiệp ñầu tư lớn mở rộng SXKD rất hiệu quả nhưng lại không ñược hưởng

ưu ñãi ñầu tư do thời ñiểm ñầu tư không phù hợp với quy ñịnh khuyến khích

ñầu tư ở thời ñiểm ñó vì thế ñã không khuyến khích ñược các mô hình này

nhân rộng phát triển nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của sản phẩm LN.

- Chưa thiết lập ñược hệ thống tiêu chí xác ñịnh dự án ñầu tư ñược

hưởng ưu ñãi ñầu tư theo lĩnh vực, ñịa bàn ưu ñãi và ñầu tư có ñiều kiện.

Thực tế những năm qua cho thấy việc xác ñịnh các dự án trên gặp rất nhiều

109

khó khăn, thậm chí có sự khác biệt giữa các ñịa phương. Vì chưa có chuẩn

mực, tiêu chí cụ thể ñể thống nhất giữa nhà ñầu tư, cơ quan lập pháp, cơ quan

quản lý và tư pháp ñể xác ñịnh dự án thuộc các lĩnh vực và ñịa bàn này. Do

ñó ñã xảy ra một số tình trạng ở từng các ñịa phương khác nhau có những

chính sách thu hút, ưu ñãi khác nhau làm ảnh hưởng ñến lợi ích quốc gia.

Ngay tại ñịa phương Bắc Ninh chính sách ưu ñãi ñầu tư riêng của tỉnh cũng

không có danh mục ñịa bàn LN hay một số lĩnh vực là nghề thế mạnh ở ñịa

phương cần ñược khuyến khích ưu ñãi trong khuôn khổ pháp luật cho phép.

- Chính sách hỗ trợ ñầu tư xây dựng CSHT các LN còn chắp vá không

ñồng bộ, các mức hỗ trợ khác nhau, không ñồng nhất tiêu thức hỗ trợ gây

nhiều kẽ hở trong sử dụng không hiệu quả vốn ñầu tư cho CSHT…

* Về chính sách thương mại, thị trường:

Cũng có một số hạn chế do không theo kịp sự phát triển của kinh tế ñất

nước, ñặc biệt là tiến trình hội nhập.

- Thể chế quản lý về lưu thông hàng hoá và thị trường nội ñịa chưa

hoàn chỉnh, công tác dự báo cung cầu và giá cả chưa ñáp ứng tốt yêu cầu. Các

giải pháp ổn ñịnh thị trường, giá cả ở tầm vĩ mô chưa ñầy ñủ và thiếu kiên

quyết trong chỉ ñạo, triển khai thực hiện.

- Thiếu những quy ñịnh cụ thể về cơ chế, chính sách phát triển các mô

hình tổ chức thị trường và các kênh lưu thông. Cơ chế chính sách khuyến

khích phát triển kết cấu hạ tầng thương mại chưa ñủ tầm, chưa thu hút ñược

nhiều vốn ñầu tư của các doanh nghiệp. Chính sách, chế ñộ về chống buôn lậu

và gian lận thương mại còn nhiều kẽ hở, thực thi chưa nghiêm, sản phẩm của

các LN bị làm giả ở nhiều nơi v.v…

- Các chính sách về xuất nhập khẩu ñã ñược hoàn thiện song vẫn còn

bất cập: danh mục các hàng cấm nhập khẩu chưa thật sự rõ ràng, chưa xây

dựng ñầy ñủ các tiêu chuẩn kỹ thuật chất lượng và chế ñộ kiểm tra ñối với

110

hàng nhập khẩu ñể bảo hộ sản xuất trong nước, bảo vệ lợi ích người tiêu dùng

và phù hợp với WTO.

- Các chính sách về xúc tiến thương mại còn hạn chế ñầu tư dàn trải,

chưa tập trung, thiếu chính sách khuyến khích thoả ñáng về ñầu tư chiều sâu,

ứng dụng công nghệ, thiết bị hiện ñại vào các ngành sản xuất hàng xuất khẩu.

Chưa có chiến lược tổng thể quốc gia hay ñịa phương về hội nhập kinh tế

quốc tế.

Thực tế là ở các LN tỉnh Bắc Ninh thị trường cả ñầu vào và ñầu ra chủ

yếu chỉ thông qua hợp ñồng nhỏ lẻ hoặc qua môi giới trung gian, chưa có các

tổ chức Nhà nước ñứng ra giới thiệu hay ñảm bảo cho quá trình lưu thông

hàng hoá của các LN.

* Về chính sách thuế, phí, lệ phí:

Sau 17 năm cải cách thuế từ năm 1990 chính sách thuế ñã ñạt ñược kết

quả, từng bước xoá bỏ chênh lệch về nghĩa vụ thuế giữa các thành phần kinh

tế, tạo lập môi trường cạnh tranh bình ñẳng… Tuy nhiên một số hạn chế vẫn

còn tồn tại là:

- Hệ thống chính sách thuế còn nhiều mức thuế suất nên chưa thúc ñẩy

mạnh mẽ chuyển dịch cơ cấu kinh tế, chuyên môn hoá và hợp tác hoá trong

SXKD. Hiện nay thuế giá trị gia tăng ñang thực hiện 3 mức thuế suất chính là

0%, 5%, 10% ngoài ra có một số ñối tượng không áp dụng thuế giá trị gia

tăng. Nhưng thực tế những tiêu chí ñể phân biệt các mức thuế suất chưa thực

sự rõ ràng, minh bạch nên trong thực hiện còn nhiều khó khăn cho cả ñối

tượng nộp thuế và cơ quan quản lý Nhà nước.

- Một số chính sách thuế như thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ ñặc biệt còn

nặng nề về bảo hộ sản xuất trong nước nên các hộ gia ñình, cơ sở SXKD chưa

chủ ñộng và tích cực trong việc sắp xếp lại SXKD, ñổi mới công nghệ, nâng

cao năng lực quản lý ñể tăng sức cạnh tranh.

111

- Hệ thống thuế vẫn còn một số phân biệt về thuế suất, ñiều kiện ưu ñãi,

mức thời gian miễn giảm thuế giữa các doanh nghiệp trong nước và nước

ngoài, giữa người Việt Nam và người nước ngoài. Hệ thống thuế còn lồng

ghép nhiều chính sách xã hội về gây tiêu cực, phức tạp cho công tác thu thuế

không khuyến khích các cơ sở SXKD cạnh tranh bình ñẳng.

- Nội dung các sắc thuế còn phức tạp, cơ chế quản lý thuế chưa ñược quy

ñịnh rõ ràng trong các văn bản quy phạm pháp luật. Thủ tục hành chính còn

rườm rà, chưa quy ñịnh rõ trách nhiệm của các cấp chính quyền ñịa phương,các

cơ quan chức năng, các tổ chức, cá nhân có liên quan ñến công tác thuế…

Chưa có cơ chế ñộng viên, nuôi dưỡng nguồn thu, tạo ñiều kiện cho các

hộ gia ñình, cơ sở SXKD tăng tích luỹ ñể tái ñầu tư mở rộng SXKD…

- Chính sách thu phí, lệ phí chưa bao quát hết ñối tượng, còn nhiều loại

rườm rà, chưa phát huy tác dụng, ñặc biệt là các khoản phí, lệ phí liên quan

ñến bảo vệ môi trường ở các LN.

* Về chính sách tín dụng:

Dù ñã có những bước chuyển biến tích cực nhưng vấn ñề vay vốn của

các doanh nghiệp nói chung và các hộ gia ñình, cơ sở SXKD và các LN nói

riêng vẫn là vấn ñề khó khăn nhất. Các cơ sở SXKD ña số ñều phàn nàn có

quá nhiều ñiều kiện ñể vay vốn. Kể cả khi ñã có ñủ ñiều kiện ñó rồi chưa chắc

doanh nghiệp ñã nhận ñược vốn ngay, còn phải thông qua các thủ tục hành

chính, tổn thất về thời gian ñi lại. Ngoài ra ñể tiếp cận với nguồn vốn ngắn

hạn, trung hạn, dài hạn từ các ngân hàng, tổ chức tín dụng khác, các khoản

vay có bảo lãnh các cơ sở SXKD cũng gặp không ít khó khăn và nguồn vốn

không ñược kịp thời. Vướng mắc này chính là cơ chế ñòi hỏi bắt buộc phải có

tài sản thế chấp nếu như muốn vay vốn. Trong khi ñó hầu hết các hộ gia ñình,

cơ sở SXKD trong các LN có nguồn vốn chủ sở hữu thấp, ít tài sản thế chấp,

cầm cố, lại không có người bảo lãnh, khả năng trình ñộ lập dự án, phương án

112

SXKD còn hạn chế… cùng với sự cầu toàn, quá chặt chẽ về thủ tục, về xác

ñịnh tài sản thế chấp ñể ñược vay vốn.

Chính sách tín dụng hiện nay cũng chưa có ñủ các quy ñịnh pháp lý

ñảm bảo cho các hộ gia ñình, cơ sở SXKD có thể tiếp cận thường xuyên với

tất cả các loại nguồn vốn, ñặc biệt là khả năng vay vốn từ các tổ chức tài

chính bên ngoài một cách ổn ñịnh và rộng rãi hơn.

Chính sách tín dụng ñã có một số ưư ñãi ngành nghề, ñối tượng vay,

tuy nhiên cũng chưa ñề cập ñến khu vực LN và ñặc biệt là hạn mức cho vay

ưu ñãi còn quá thấp không ñáp ứng ñược nhu cầu vốn về mở rộng sản xuất,

ñầu tư chiều sâu nâng cao sức cạnh tranh trong tình hình mới.

Lãi suất tín dụng vẫn còn quá cao, quy ñịnh về thời hạn vay vốn cũng

chưa hợp lý. Năng lực và hệ thống quản lý của ngân hàng còn hạn chế nên

thiếu các hình thức tiếp cận trực tiếp ñến tận cơ sở ñể thẩm ñịnh và tư vấn

giúp cho các cơ sở SXKD có ñược phương án khả thi và sử dụng nguồn vốn

vay có hiệu quả.

* Về chính sách khoa học công nghệ.

Chính sách khoa học công nghệ ở Bắc Ninh ñã bước ñầu ñược quan

tâm nhưng vẫn tồn tại một số hạn chế. Các cơ sở SXKD tại các LN phần lớn

thiếu thông tin về công nghệ, không ñược cung cấp ñầy ñủ các dịch vụ về thí

nghiệm, ño lường, chất lượng; việc chuyển giao công nghệ vẫn phải qua nhiều

khâu thẩm ñịnh, phê duyệt. Tiêu chí về công nghệ tiên tiến, công nghệ sạch

chưa ñược quan tâm và trở thành một tiêu chuẩn trong các chính sách ưu ñãi

ñầu tư.

- Cơ hội tiếp cận thông tin khoa học công nghệ và thông tin thị trường

của các hộ gia ñình, doanh nghiệp ở các LN còn ít.

- Chưa xác ñịnh rõ cơ chế chuyển giao kết quả nghiên cứu khoa học và

công nghệ cho các LN.

113

- Chưa xây dựng ñược hệ thống thông tin hướng dẫn và ñiều kiện tiếp

cận công nghệ, kỹ thuật hiện ñại.

- Thiếu những cơ chế và giải pháp ñồng bộ trong việc tiếp thu công nghệ

ngoại nhập, thiếu thông tin tư vấn, trình ñộ và tổ chức ñánh giá thẩm ñịnh. Việc

quản lý công nghệ nhập còn chưa chặt chẽ gây tổn thất lớn về kinh tế.

- Cơ chế chính sách chuyển giao công nghệ không ñồng bộ, thiếu sự hỗ

trợ trong chính sách tài chính tín dụng do ñó các cơ sở SXKD không ñủ sức

ñổi mới công nghệ hoặc tiếp thu công nghệ mới kém hiệu quả.

- Chưa có chính sách thu hút, xây dựng ñội ngũ chuyên gia, công nhân

lành nghề, thợ bậc cao những nhà hoạch ñịnh chính sách và tổ chức ứng dụng

công nghệ mới.

- Thị trường khoa học công nghệ chưa ñược xây dựng và phát triển,

chưa tạo ñược áp lực ñủ lớn ñể ñẩy nhanh ñổi mới và hiện ñại hoá thiết bị,

công nghệ.

* Về chính sách lao ñộng và ñào tạo nguồn nhân lực ở Bắc Ninh

Chính sách này vẫn còn ñưa ra những ưu ñãi chung chung và khó

thực hiện. Một mặt các cơ sở dạy nghề ở Bắc Ninh vừa thiếu vừa yếu nên

rất khó ñáp ứng ñược nhu cầu ñào tạo thực sự của cơ sở SXKD. Bên cạnh

ñó, tình trạng thu hút công nhân của nhau giữa các doanh nghiệp làm cho

doanh nghiệp không muốn bỏ chi phí ra tự ñào tạo lao ñộng tại các cơ sở

SXKD của mình nhưng vẫn chưa có cơ chế chính sách giải quyết tình trạng

này. Do vậy, lao ñộng phổ thông có chất lượng kém vẫn ñược các hộ gia

ñình, cơ sở SXKD ở các LN tuyển dụng và tăng ñều qua hàng năm, còn

hiệu quả sử dụng thì rất thấp.

- Chưa có chính sách ñào tạo nguồn nhân lực cho các LN rõ ràng, nhất quán.

- Chính sách ñào tạo mới chỉ trú trọng khuyến khích, chưa rõ mặt hỗ trợ

của Nhà nước, không thúc ñẩy ñược doanh nghiệp ñầu tư vào công tác ñào tạo.

114

- Chưa rõ trách nhiệm của hệ thống ñào tạo công lập của các cấp, các

ngành, các ñịa phương.

- Mới chỉ chú trọng ñào tạo nghề, chưa chú trọng ñào tạo năng lực quản

lý và các kiến thức hội nhập, cạnh tranh… cơ cấu ñào tạo chưa phù hợp với

nhu cầu ngành nghề thực tế tại ñịa phương.

- Chất lượng dạy nghề yếu, người tuy có bằng cấp, chứng chỉ nhưng

không ñược thị trường lao ñộng chấp nhận, sử dụng nhưng chưa có giải pháp

hữu hiệu.

- Trang bị cơ sở vật chất, kỹ thuật, ñội ngũ giáo viên.. thiếu thốn và lạc

hậu, không ñáp ứng ñược yêu cầu ñào tạo nguồn nhân lực.

* Về chính sách bảo vệ môi trường

Chính sách của Nhà nước chưa thực sự có tác ñộng tích cực tới giải

quyết vấn ñề ô nhiễm môi trường ở các LN. Chính sách quy ñịnh không cụ

thể, ở tầm vĩ mô chưa có văn bản nào quy ñịnh chuyên biệt hoặc một số ñiều

khoản quy ñịnh cụ thể chi tiết về bảo vệ môi trường trong các LN. Mặc dù

tỉnh Bắc Ninh ñã ban hành quy chế bảo vệ môi trường trong ñó có ñề cập ñến

môi trường LN song còn chung chung, chưa cụ thể hoá, tính hiệu lực không

cao, các quy ñịnh vẫn chỉ mang tính giải pháp tình thế, chưa ñảm bảo hiệu

quả lâu dài và thống nhất riêng cho các khu vực LN.

- Việc xử lý ô nhiễm môi trường ñòi hỏi chi phí cao mà khả năng của

các cơ sở SXKD là có hạn, trong khi Nhà nước hỗ trợ còn hạn chế, chính sách

ưu ñãi chưa ñủ mạnh ñể thu hút ñầu tư, xã hội hoá trong lĩnh vực này.

- Tính hiệu lực thực thi của các văn bản về bảo vệ môi trường còn thấp,

các biện pháp xử phạt hành chính về vi phạm pháp luật môi trường kém, công

tác phổ biến, giáo dục môi trường chưa tốt v.v…

- Việc thu phí ñối với các chất thải khác như chất thải khí, chất thải rắn

chưa ñược triển khai. Tại các LN mới chỉ áp dụng phí nước thải công nghiệp và

115

phí thu dọn vệ sinh, chưa ñủ tầm ngăn ngừa và răn ñe việc gây ô nhiễm môi

trường của người dân. Các công cụ kinh tế khác như thuế môi trường, quỹ môi

trường… chưa ñược áp dụng triển khai. Bộ máy tổ chức quản lý và bảo vệ môi

trường chưa ñồng bộ và ñủ mạnh, thiếu sự tham gia nhiệt tình của cộng ñồng

dân cư… Những hạn chế của chính sách bảo vệ môi trường này ñã và ñang có

nguy cơ làm trầm trọng thêm vấn ñề ô nhiễm môi trường ở các LN, ảnh hưởng

lớn tới chiến lược phát triển bền vững của ñịa phương và cả nước.

Nguyên nhân sự hạn chế của các chính sách cơ bản nêu trên chủ yếu là

do thực hiện chưa tốt quá trình chính sách từ khâu hoạch ñịnh, thể chế hoá

chính sách, chỉ ñạo thực hiện chính sách, ñiều chỉnh chính sách nên chính

sách chưa theo kịp tình hình thực tế, còn chồng chéo, chắp vá không ñồng bộ,

thiếu cụ thể v.v ... những hạn chế này là do:

+ Do trình ñộ cán bộ còn có hạn chế nên ñã có những chính sách không

phù hợp với thực tiễn, chậm ñổi mới, còn chồng chéo, cháp vá, không ñồng

bộ, nhiều chính sách còn chung chung thiếu cụ thể, thiếu minh bạch, chưa

công bằng hoặc chưa ñủ mạnh ñể khuyến khích hỗ trợ hoặc kìm chế , khó vận

dụng và chỉ ñạo thực thi.

+ Sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng trung ương và ñịa phương

chưa ñược chặt chẽ, ñồng bộ. Do ñó, trong việc tham mưu, hoạch ñịnh, bổ

sung và hoàn thiện các chính sách chưa huy ñộng ñược ñông ñảo lực lượng tri

thức, cán bộ quản lý cũng như ñông ñảo nhân dân tham gia hoạch ñịnh và xây

dựng chính sách.

+ Việc thực thi chính sách có khi còn vướng mắc do thủ tục hành chính

còn nặng nề. Tổ chức thực hiện chưa nghiêm, kiểm tra, giám sát, phân tích

ñánh giá tác ñộng của chính sách chưa ñược coi trọng, chưa ñược thường

xuyên và chuyên nghiệp. Hệ thống thông tin, báo cáo từ dưới lên còn nhiều

bất cập… Công tác phổ biến, giải thích chính sách còn hạn chế ảnh hưởng

ñến việc tiếp cận chính sách của các LN.

116

+ Ý thức chấp hành các chính sách của các hộ gia ñình, các cơ sở

SXKD trong LN còn có nhiều hạn chế ñặc biệt như ý thức chấp hành chính

sách về thuế, môi trường….Những nguyên nhân này ñã ảnh hưởng lớn ñến

chất lượng của chính sách, làm cho chính sách vừa qua còn nhiều hạn chế.

2.4. Bµi häc kinh nghiÖm vÒ chÝnh s¸ch 2.4. Bµi häc kinh nghiÖm vÒ chÝnh s¸ch 2.4. Bµi häc kinh nghiÖm vÒ chÝnh s¸ch 2.4. Bµi häc kinh nghiÖm vÒ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ph¸t triÓn ph¸t triÓn ph¸t triÓn

lµng nghÒ ë b¾c ninhlµng nghÒ ë b¾c ninhlµng nghÒ ë b¾c ninhlµng nghÒ ë b¾c ninh

2.4.1. NhËn thøc vµ x¸c ®Þnh râ vÞ trÝ, vai trß cña lµng nghÒ

®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë ®Þa ph−¬ng

LN ở tỉnh Bắc Ninh ñã có lịch sử tồn tại và phát triển lâu ñời, phân bố rộng

khắp trên ñịa bàn toàn tỉnh. Thời gian quan, nhiều LN mới xuất hiện. Sự phát triển

các LN ñã góp phần quan trọng vào phát triển KT - XH với sự ñóng góp trên 30%

tổng giá trị sản xuất của cả tỉnh, LN còn góp phần giải quyết việc làm, thúc ñẩy

chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn và làm gia tăng giá trị xuất khẩu.

LN sẽ là cầu nối giữa nông nghiệp và công nghiệp, giữa nông thôn và thành

thị, giữa yếu tố truyền thống và hiện ñại về văn hoá, khoa học kỹ thuật. Sự phát

triển của LN tạo hậu thuẫn vững chắc cho quá trình CNH, HðH nông nghiệp và

nông thôn, bảo tồn, duy trì và phát triển nhiều ngành nghề truyền thống có nét ñộc

ñáo mang bản sắc văn hoá dân tộc. Xuất phát từ thực tế ấy mà ðảng bộ và chính

quyền tỉnh Bắc Ninh luôn quan tâm ñến mở mang, phát triển LN. Nhiều chủ

trương, chính sách ñã ñược ñề ra và thực thi có hiệu quả như các chính sách về

phát triển các khu công nghiệp, chính sách khuyến khích, ưu ñãi ñầu tư, hỗ trợ xây

dựng CSHT các LN, các chính sách bảo vệ môi trường LN v.v…

Thực tế trong CNH, HðH, nhờ xác ñịnh rõ vị trí và vai trò của LN, có

chính sách và giải pháp tích cực của nhà nước và ñịa phương ñã góp phần

phục hồi nhiều LNTT và tạo ñiều kiện cho sự ra ñời các LN mới. Cơ cấu

ngành nghề, loại hình SXKD ở các LN ngày càng ña dạng gắn với xu thế phát

triển của kinh tế thị trường hiện nay.

117

2.4.2. T¹o lËp m«i tr−êng s¶n xuÊt kinh doanh thuËn lîi cho

ph¸t triÓn lµng nghÒ

Chuyển sang cơ chế thị trường trong ñiều kiện cạnh tranh và hội nhập

kinh tế thế giới, các chính sách phát triển LN phải phù hợp với ñặc ñiểm và

tình hình thực tế ở ñịa phương ñể góp phần giải phóng sức sản xuất, mở rộng

và phát triển các LN. Thực tế, việc xây dựng các chính sách ñúng ñắn, phù

hợp, có sự chỉ ñạo thống nhất trong thực hiện của các cơ quan quản lý nhà

nước sẽ tạo lập môi trường kinh doanh thuận lợi và nó thực sự là ñộng lực

quan trọng thúc ñẩy phát triển LN ở tỉnh Bắc Ninh. Từ thực tế cũng cho thấy,

cần phải tiếp tục cải cách hành chính mạnh mẽ và triệt ñể hơn, nâng cao tích

chuyên nghiệp của bộ máy hành chính. Công tác quản lý nhà nước ñối với LN

phải ñược tiến hành thông qua các quy ñịnh chặt chẽ của pháp luật với việc

phân cấp, và tổ chức bộ máy quản lý năng ñộng và hiệu quả vừa ñảm bảo hạn

chế các hành vi vi phạm từ phía các cơ sở SXKD, vừa ñảm bảo hỗ trợ tích

cực cho sự phát triển của các cơ sở SXKD trong các LN. Thực tế cũng cho

thấy, chính quyền ñịa phương cần chú ý khai thác và phát huy vị thế thuận lợi

của ñịa phương ñể tạo ra môi trường SXKD hơn nữa cho LN phát triển. Công

tác quy hoạch cần gắn với lộ trình thực hiện cụ thể phù hợp với tình hình và

xu hướng phát triển của làng nghề. Trong phát triển kinh tế thị trường và hội

nhập kinh tế quốc tế hiện nay, các chính sách của nhà nước và ñịa phương cần

chú trọng ñến ña dạng hóa sản phẩm, chất lượng, kiểu dáng, mẫu mã hàng

hoá, khuyến khích mạnh mẽ các cơ sở SXKD trong các LN ñổi mới công

nghệ, hướng xuất khẩu hàng hoá ra thị trường nước ngoài vv…

Thời gian qua, tỉnh Bắc Ninh cũng sớm có chủ trương và triển khai

nhanh các cụm công nghiệp LN nhằm giải quyết mặt bằng SXKD cho các LN

mở rộng và phát triển, ñồng thời còn có một số chính sách và giải pháp góp

phần giải quyết vấn ñề ô nhiễm môi trường tại các LN, phát triển giao thông

118

nông thôn v.v…Tuy nhiên trong tiến trình CNH, HðH, các chính sách của

nhà nước và ñịa phương cần tiếp tục ñược hoàn thiện nhằm ñáp ứng những

yêu cầu mới thường xuyên nảy sinh ở các LN hiện nay. Có như vậy những

chính sách này mới thực sự tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho LN phát

triển mạnh mẽ hơn, ña dạng hơn, ngày càng có nhiều ñóng góp tích cực vào

phát triển KT-XH của ñịa phương.

2.4.3. ChÝnh s¸ch ®Çu t− nh»m hç trî ph¸t triÓn c¬ së h¹

tÇng c¸c lµng nghÒ

ðầu tư phát triển CSHT các LN vừa là ñiều kiện, vừa là ñộng lực và tạo

cơ hội cho ñầu tư phát triển các ngành nghề của các LN. Thực tế thời gian qua

tỉnh Bắc Ninh có các chính sách khá ñồng bộ cho hỗ trợ CSHT nông nghiệp

và nông thôn nói trung ñó có các LN. Những chuyển biến về CSHT ở các LN

ñã góp phần tích cực giải quyết tình trạng quá tải của CSHT ñặc biệt là mặt

bằng SXKD chật hẹp, ô nhiễm, giao thông ách tắc ñã và ñang cản trở việc

phát triển SXKD và làm giảm sức hấp dẫn của môi trường ñầu tư ở các LN.

Hầu hết các CSHT cần một nguồn vốn ñầu tư rất lớn, khả năng thu hồi vốn

chậm và nhiều loại CSHT mang tới công ích phục vụ SXKD và ñời sống

chung của toàn XH. Vì vậy sự hỗ trợ của nhà nước là hết sức cần thiết và Bắc

Ninh khá thành công trong việc hỗ trợ từ NS tỉnh như một nguồn vốn “mồi”

cho việc huy ñộng các nguồn vốn khác cùng ñầu tư phát triển CSHT các LN.

Thực tế cũng cho thấy, việc ñầu tư CSHT các LN cũng cần ñược thực

hiện ñồng bộ từ hệ thống giao thông, ñiện, truyền thông, cấp thoát nước, xử lý

môi trường vv… ñến các CSHT khác như hệ thống kho vận, hệ thống các nhà

chức năng dịch vụ tài chính – ngân hàng, các trung tâm tiếp nhận, phân tích,

xử lý và thương mại hoá thông tin kinh tế vv… Nhà nước cũng cần có các

chính sách khuyến khích ña dạng hoá các hình thức huy ñộng vốn cho ñầu tư

CSHT như thu hút ñầu tư nước ngoài, BOT, BT và ñặc biệt là việc khai thác

quỹ ñất ñể tạo nguồn vốn ñầu tư CSHT.

119

Trong xây dựng CSHT, công tác quy hoạch phải ñi trước ñầu tư phát

triển, chú trọng nâng cao chất lượng các công trình và giảm thiểu tối ña những

thất thoát trong ñầu tư. ðiều ñó cho thấy, trong xây dựng và thực thi chính

sách với LN hiện nay cần gắn với những chế tài có những quy ñịnh cụ thể cho

người quản lý và ñối tác thực hiện.

2.4.4. Chó träng ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ ®éi ngò doanh

nh©n cho c¸c lµng nghÒ

Vấn ñề phát triển nguồn nhân lực có vai trò rất quan trọng ñối với sự

phát triển của các LN. Thực tế các LN ở Bắc Ninh hiện ñang phát triển có

một ñội ngũ nguồn nhân lực khá ñông ñảo có tay nghề cao, ñặc biệt là các

nghệ nhân, ñội ngũ thợ cả lành nghề và các chủ DN năng ñộng. Ngoài chuyên

môn nghiệp vụ, tay nghề cao ñể tạo ra các sản phẩm có chất lượng, ñộc ñáo,

sáng tạo về mẫu mã, luôn thay ñổi phù hợp với thị hiếu, các cơ sở SXKD còn

rất cần ñòi hỏi cả về trình ñộ quản lý, ngoại ngữ, tin học, hiểu biết pháp luật

và các thông lệ quốc tế…ñể ñáp ứng tình hình mới của nền kinh tế thị trường,

cạnh tranh và hội nhập thế giới.

Chính quyền cần có chính sách hỗ trợ các LN phát triển nguồn nhân lực

trình ñộ cao thông qua ñầu tư cho hệ thống dạy nghề ở ñịa phương, hỗ trợ

khuyến khích ña dạng các loại hình dạy nghề, truyền nghề, quan tâm bồi

dưỡng cho các ñội ngũ doanh nhân ở các LN ñể dần hình thành ñội ngũ doanh

nhân ñủ trình ñộ, năng lực phù hợp vời tình hình mới. Công tác cán bộ có ý

nghĩa thực tiễn ñối với sự phát triển LN là một vấn ñề mà ñịa phương luôn

dành nhiều sự quan tâm. Thực tế Bắc Ninh cũng ñã có các chính sách về

tuyển dụng, ñề bạt, khuyến khích thu hút nhân tài, cải cách thủ tục hành

chính…. Tuy nhiên ñây vẫn là khâu còn nhiều bất cập ảnh hưởng ñến thực thi

chính sách ñối với sự phát triển KT - XH ở các LN hiện nay. Do vậy cần có

giải pháp tích cực hoàn thiện chính sách về công tác cán bộ từ các chế ñộ ñãi

120

ngộ ñến tiêu thức ñánh giá, tuyển chọn cán bộ nhằm cải thiện năng lực và

hiệu quả của bộ máy quản lý công quyền, tạo môi trường thuận lợi cho phát

triển LN ngày càng ña dạng và hiệu quả hơn.

2.4.5. CÇn cã chÝnh s¸ch g¾n kÕt ph¸t triÓn lµng nghÒ g¾n víi

ho¹t ®éng du lÞch - v¨n ho¸ vµ chó träng b¶o vÖ m«i tr−êng

Việc phát triển kinh tế ở các LN luôn ñược coi là mục ñích ưu tiên.

Tuy nhiên thực tế cho thấy ở các LN phát triển việc gắn phát triển kinh tế

các ngành nghề với văn hoá, du lịch và bảo vệ môi trường là một ñòi hỏi

không thể thiếu. Thông thường các LN, ñặc biệt là các LN truyền thống hội

tụ và biểu hiện sinh ñộng bản sắc ñộc ñáo của mỗi vùng, mỗi ñịa phương.

Mỗi LN là một ñịa chỉ văn hoá phản ánh lối sống phong tục tập quán của

từng cộng ñồng dân cư. Vì vậy việc phát triển du lịch LN ở Bắc Ninh ñược

xác ñịnh là một hướng ñi quan trọng của phát triển văn hoá du lịch tỉnh Bắc

Ninh. Theo ñó cần phải ñầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch gắn với LN

hình thành các dịch vụ du lịch tại các LN, xây dựng môi trường văn hoá du

lịch LN, bảo tồn phát huy giá trị văn hoá của LN, thực hiện các chương

trình du lịch LN kết hợp với các tài nguyên du lịch khác như di tích lịch sử

- văn hoá, lễ hội, dân ca Quan họ…, xây dựng thương hiệu LN, tuyên

truyền quảng bá LN v.v…

Vấn ñề bảo vệ môi trường do quá trình phát triển LN ở Bắc Ninh

thời gian vừa qua là bài học khá thiết thực cho nhiều ñịa phương. Thực tế

việc ô nhiễm các nguồn nước mặt, nước ngầm, không khí và ô nhiễm các

chất thải rắn ñối với tài nguyên ñất ñai do phát triển các ngành nghề ở các

LN là rất rõ và ñã ñược nhận thức, khắc phục, song cần nhiều hơn các

chính sách thích hợp ñủ mạnh ñể ngăn chặn, giảm thiểu, khắc phục và

ñảm bảo phát triển bền vững.

121

2.4.6. ChÝnh s¸ch hç trî s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó n©ng cao søc

c¹nh trang cña c¸c lµng nghÒ trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ

Trong ñiều kiện mở cửa hội nhập kinh tế thế giới thì năng lực cạnh

tranh của các DN có y nghĩa sống còn ñối với sự tồn tại và phát triển của các

LN. Thực tế các LN ở Bắc Ninh tuy có sự tăng trưởng và phát triển khá nhanh

nhưng năng lực cạnh tranh còn hạn chế như: năng xuất lao ñộng chưa cao,

chất lượng và tính ñộc ñáo của sản phẩm còn thấp, trình ñộ công nghệ và khả

năng tiếp cận công nghệ mới còn hạn chế, chi phí ñầu vào còn cao và chưa

hợp lý, dẫn ñến giá cả cao chưa cạnh tranh so với hàng nhập khẩu, thị trường

ñầu ra cho sản phẩm chưa ổn ñịnh và bền vững.

Mặc dù nhà nước và chính quyền ñịa phương cũng ñã có nhiều chính

sách hỗ trợ các DN, song cần phải có một chiến lược tổng thể quốc gia về

hội nhập kinh tế quốc tế ñể các Bộ ngành, ñịa phương và từng DN cụ thể

hoá chiến lược riêng của mình cho phù hợp, ñồng thời xây dựng các chính

sách thiết thực hỗ trợ DN xúc tiến ñầu tư thương mại, ñổi mới trang thiết bị

công nghệ, thay ñổi mẫu mã, chất lượng sản phẩm nhằm hạ giá thành sản

phẩm, nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm. ðặc biệt là ñịa phương cần

phải coi trọng các yêu cầu khách quan về thống nhất môi trường ñầu tư phù

hợp với các cam kết quốc tế và chủ ñộng hợp tác thống nhất nhận thức và

hành ñộng với vùng thủ ñô, vùng trọng ñiểm kinh tế Bắc Bộ và cả nước ñể

xử lý các vấn ñề về phát triển LN trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế

trước mắt và dài hạn.

122

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2:

Luận án ñã khái quát ñiều kiện tự nhiên, KT – XH của tỉnh Bắc Ninh

có ảnh hưởng trực tiếp ñến sự phát triển các LN. Ở ñó, bao hàm cả thuận lợi

và khó khăn ñối với hoạt ñộng SXKD ở các LN.

Luận án ñã ñi sâu phân tích những chính sách của Nhà nước và ñịa

phương từ 1997 ñến nay có tác ñộng ñến sự phát triển các LN ở tỉnh Bắc

Ninh. Từ thực tế phát triển các LN, luận án ñã làm rõ những thành tựu và hạn

chế cùng những nguyên nhân của các hạn chế. ðó là cơ sở ñể luận án rút ra

một số bài học kinh nghiệm có ý nghĩa lý luận và thực tiễn trong hoạch ñịnh

và thực thi chính sách phát triển LN, góp phần thúc ñẩy CNH, HðH nông

nghiệp, nông thôn tỉnh Bắc Ninh hiện nay.

123

Chương 3

QUAN ðIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH

THÚC ðẨY PHÁT TRIỂN LÀNG NGHỀ Ở TỈNH BẮC NINH

TRONG THỜI GIAN TỚI

3.1. Mét sè quan ®iÓm vÒ hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ph¸3.1. Mét sè quan ®iÓm vÒ hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ph¸3.1. Mét sè quan ®iÓm vÒ hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ph¸3.1. Mét sè quan ®iÓm vÒ hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ph¸t t t t

triÓn lµng nghÒ tØnh B¾c NinhtriÓn lµng nghÒ tØnh B¾c NinhtriÓn lµng nghÒ tØnh B¾c NinhtriÓn lµng nghÒ tØnh B¾c Ninh

3.1.1. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn lµng nghÒ ph¶i phï

hîp víi vai trß cña lµng nghÒ trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi

cña ®Þa ph−¬ng

Một chính sách cho là hiệu quả khi nó có ñối tượng, phạm vi ñiều

chỉnh rộng và có tác dụng ñạt mục ñích cao của chính sách. Vì vậy trước

tiên cần phải ñánh giá phạm vi ñối tượng ñiều chỉnh có vai trò ảnh hưởng

như thế nào ñối với tình hình KT - XH của ñịa phương ñể từ ñó hoàn thiện

chính sách phù hợp.

Với tỉnh Bắc Ninh, LN ñóng vai trò quan trọng trong nền KT - XH ñịa

phương: LN phát triển nhanh cả số lượng, chất lượng, phân bố rộng khắp toàn

tỉnh, ñóng góp phần ñáng kể vào tổng sản phẩm của tỉnh, giải quyết công ăn

việc làm… và thực tế những năm qua LN ở Bắc Ninh phát triển với tốc ñộ

cao, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh và ñóng góp quan trọng

vào tốc ñộ tăng trưởng KT - XH của tỉnh. Vấn ñề phát triển LN không chỉ là

vấn ñề quan tâm của chính quyền mà là sự quan tâm của mọi người dân trong

tỉnh. Do ñó trong quan ñiểm xây dựng chính sách phát triển LN ở tỉnh Bắc

Ninh cần phải xác ñịnh các chế tài ñủ mạnh ñể kích thích sự phát triển của các

LN, mặt khác cũng cần lồng ghép quan tâm ñến LN trong các chính sách phát

triển KT - XH chung của tỉnh.

124

3.1.2. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn lµng nghÒ trªn c¬ së

ph¸t huy tiÒm n¨ng thÕ m¹nh cña ®Þa ph−¬ng vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm

cña lµng nghÒ trong c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp,

n«ng th«n

Những ñiều kiện tự nhiên, ñặc ñiểm KT - XH và các nguồn lực khác tại

ñịa phương có ảnh hưởng rất lớn ñến phát triển LN. Vì vậy, hoàn thiện chính

sách phát triển LN phải chú ý ñến các yếu tố này nghĩa là chính sách cần

khuyến khích ñể phát huy ñược những lợi thế so sánh về vị trí ñịa lý thuận lợi

là tỉnh nằm trong vùng kinh tế trọng ñiểm Bắc Bộ, giáp thủ ñô và có hệ thống

giao thông thuận tiện ñể phát triển, giao lưư hợp tác kinh tế, thu hút ñầu tư, áp

dụng cải tiến kỹ thuật, công nghệ, máy móc thiết bị… Bắc Ninh là tỉnh có nền

văn hoá phong phú, có nhiều cảnh quan du lịch và các lễ hội truyền thống…

nên chính sách phát triển LN cần phải chú ý kết hợp phát triển SXKD và thúc

ñẩy du lịch LN nhằm khai thác có hiệu quả các tiềm năng. Mặt khác, chính

sách cũng cần hạn chế và khắc phục những khó khăn. Là tỉnh diện tích nhỏ

hẹp, dân số ñông, vì vậy chính sách phát triển LN cần rất chú ý ñến phát triển

nguồn nhân lực, chú ý khuyến khích các ngành nghề trong nông thôn sử dụng

nhiều lao ñộng nhằm giải quyết việc làm. ðồng thời, chính sách phát triển LN

cũng cần phải phù hợp với ñặc ñiểm thực tế của các LN trong tỉnh như chính

sách cần ưu ñãi, khuyến khích tập trung vào một số sản phẩm LN có số lượng

lớn, có sức cạnh tranh cao như ñồ gỗ mỹ nghệ, sắt thép, giấy… Chính sách

cũng cần khuyến khích ưu ñãi các vùng khó khăn chưa có ngành nghề và các

LN thông qua chính sách nhân cấy nghề mới và các ưu ñãi khác nhằm giải

quyết việc làm, tăng thu nhập. Chính sách phát triển LN cần gắn với khuyến

khích phát triển hạ tầng nông thôn và phát triển toàn diện công nghiệp - nông

nghiệp và dịch vụ theo tiến trình CNH, HðH nông nghiệp, nông thôn.

125

3.1.3. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn lµng nghÒ theo thùc

tÕ ®Þnh h−íng vµ môc tiªu ph¸t triÓn lµng nghÒ cña ®Þa ph−¬ng

Các chính sách có ñịnh hướng và mục tiêu cụ thể. Phương hướng và

mục tiêu phát triển LN của tỉnh ñược xây dựng trên nhiều căn cứ khác nhau từ

ñiều kiện tự nhiên, KT - XH, từ trình ñộ phát triển KT - XH và kết cấu hạ

tầng, từ mục tiêu KT - XH của cả tỉnh, kể cả những kết quả, kinh nghiệm

trước ñó và những dự báo xu thế phát triển trước, những yêu cầu ñòi hỏi của

tình hình mới v.v… Vì vậy, việc hoàn thiện chính sách hay hoạch ñịnh chính

sách mới phải bám chắc phương hướng và mục tiêu ñã ñặt ra. ðể phát triển

LN theo hướng CNH, HðH, kết hợp yếu tố truyền thống và yếu tố hiện ñại thì

chính sách cần phải khuyến khích, hỗ trợ tích cực cho việc chuyển giao khoa

học công nghệ, áp dụng kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất, hỗ trợ CSHT LN

v.v… ðể ña dạng hoá ngành nghề, ña dạng hình thức tổ chức sản xuất thì

chính sách cần tập trung các biện pháp khuyến công, khuyến khích mọi thành

phần kinh tế phát triển, các quy ñịnh ưu ñãi, khuyến khích ñảm bảo công

bằng, minh bạch, không phân biệt ñối xử v.v… ðể ñạt mục tiêu về số lượng

LN và giải quyết việc làm… Các chính sách cần tập trung là ñào tạo nguồn

nhân lực, nhân cấy nghề mới, phát triển nghề thế mạnh, khôi phục các LN,

ngành nghề ñã mai một v.v… Hay như ñể ñạt mục tiêu cụ thể bảo vệ môi

trường thì các chính sách về môi trường cần ñược chú trọng tương xứng v.v…

3.1.4. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn lµng nghÒ g¾n víi chñ

tr−¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cña §¶ng vµ nhµ n−íc

Hiện nay, ở các LN của tỉnh Bắc Ninh thành phần kinh tế là các hộ gia

ñình cá thể, các cơ sở SXKD là Công ty cổ phần, Công ty trách nhiệm hữu hạn,

Công ty tư nhân, Hợp tác xã, trang trại… ñều là kinh tế tư nhân. Do vậy, hoàn

thiện chính sách phát triển LN nhất thiết phải quán triệt chủ trương của ðảng và

126

Nhà nước trong việc tiếp tục ñổi mới cơ chế, chính sách, khuyến khích và tạo

ñiều kiện phát triển kinh tế tư nhân, nhằm góp phần giải phóng lực lượng sản

xuất, thúc ñẩy phân công lao ñộng xã hội, chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng

CNH, HðH, phát triển kinh tế thị trường ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa, góp phần

giữ vững ổn ñịnh chính trị - xã hội ñất nước. Theo ñó, chính sách phát triển LN

cần phải tạo ra nền tảng pháp lý cơ bản cho “sân chơi” bình ñẳng nói chung và

phát triển kinh tế tư nhân nói riêng, xoá bỏ sự phân biệt ñối xử giữa các thành

phần kinh tế, tạo các ñiều kiện thuận lợi về thành lập doanh nghiệp, ñăng ký kinh

doanh, ñầu tư… Chính sách cũng cần quan tâm ñến mở cửa thị trường cho các

doanh nghiệp tư nhân, bình ñẳng giữa các loại hình doanh nghiệp… và do ñó

một loạt các cơ chế chính sách về ñất ñai, tài chính, tín dụng… cũng cần ñược

hoàn thiện, sửa ñổi bổ sung cho phù hợp.

3.1.5. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn lµng nghÒ ph¶i phï hîp

víi xu h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr−êng vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ

Các chính sách của Nhà nước cần phải ñược tôn trọng các quy luật của

nền kinh tế thị trường, tôn trọng vai trò phân bổ nguồn lực của thị trường. Tuy

nhiên, chính sách một mặt có thể ñạt ñược hiệu quả cao trong phân bổ nguồn lực

và thúc ñẩy tăng trưởng kinh tế, mặt khác có thể xử lý những khiếm khuyết của

kinh tế thị trường dựa trên nguyên tắc công bằng, dân chủ. Hay nói cách khác

các chính sách là công cụ quản lý ñiều hành vĩ mô của Nhà nước nhằm ñảm bảo

cho nền kinh tế phát triển tự do nhưng ñảm bảo ñược mục tiêu phát triển bền

vững. Chính sách phát triển LN phải hoàn thiện theo hướng tự do hoá kinh tế,

mở rộng quyền xuất nhập khẩu, từng bước cắt giảm hàng rào thuế quan và phi

thuế quan, mở rộng hội nhập kinh tế quốc tế và thực hiện các cam kết của hội

nhập, các quy ñịnh của WTO. Chính sách cần hướng tới khuyến khích sự tự chủ,

tự chịu trách nhiệm và bình ñẳng của các chủ thể kinh tế, một mặt bằng pháp lý

và các ñiều kiện kinh doanh chủ yếu trên thương trường cho các doanh nghiệp

127

thuộc mọi thành phần kinh tế ñồng thời cần hoàn thiện ñiều chỉnh các hành vi,

cơ chế hoạt ñộng trên thị trường còn thiếu hoặc chưa phù hợp với cơ chế thi

trường và yêu cầu của hội nhập quốc tế nhằm hình thành và phát triển ñồng bộ

các loại thị trường chủ yếu: thị trường hàng hoá dịch vụ và thị trường các yếu tố

sản xuất như thị trường tài chính, thị trường bất ñộng sản, thị trường lao ñộng,

khoa học công nghệ v.v… Và cuối cùng ñể thực hiện yêu cầu này thì phải hoàn

thiện ñổi mới về thủ tục hành chính, ñổi mới vai trò, chức năng quản lý của Nhà

nước ñối với nền kinh tế quốc dân.

3.1.6. Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn lµng nghÒ ph¶i phï

hîp chiÕn l−îc ph¸t triªng kinh tÕ - x· héi

Các chính sách tác ñộng ñến LN phải ñảm bảo quá trình phát triển có

sự kết hợp chặt chẽ, hợp lý và hài hoà giữa 3 mặt của sự phát triển là: phát

triển kinh tế nhất là tăng trưởng kinh tế; phát triển xã hội nhất là thực hiện

tiến bộ công bằng xã hội, xoá ñói giảm nghèo, giải quyết việc làm và bảo

vệ môi trường nhất là xử lý, khắc phục ô nhiễm, phục hồi và cải thiện chất

lượng môi trường khai thác hợp lý và sử dụng tiết kiệm tài nguyên thiên

nhiên. Hoàn thiện và phát triển thể chế chính sách phát triển LN phải phù

hợp với những lựa chọn ưu tiên về ngành nghề, sản phẩm có ưu thế ở ñịa

phương, ưu tiên phát triển khu, cụm công nghiệp LN và ña nghề gắn với

phát triển bền vững ñô thị hoá, những ưu tiên về CSHT, ngành nghề nông

thôn, những vùng sinh thái, vùng văn hoá du lịch, những ưu tiên về giải

quyết việc làm, giáo dục, y tế, về sử dụng tài nguyên ñất, nước, khoáng

sản… và các ưu tiên về phòng ngừa kiểm soát ô nhiễm, suy thoái môi

trường v.v… Các chính sách vừa phải khuyến khích phát triển SXKD

nhưng vừa phải ñảm bảo giữ gìn bảo tồn các giá trị văn hoá của các LN,

ngành nghề, các di tích lịch sử, cảnh quan thiên nhiên, các phong tục, lễ

hội truyền thống cổ truyền v.v…

128

3.2. ®Þnh h−íng vµ3.2. ®Þnh h−íng vµ3.2. ®Þnh h−íng vµ3.2. ®Þnh h−íng vµ môc tiªu ph¸t môc tiªu ph¸t môc tiªu ph¸t môc tiªu ph¸t triÓn lµng nghÒ ë triÓn lµng nghÒ ë triÓn lµng nghÒ ë triÓn lµng nghÒ ë

tØnh b¾c ninhtØnh b¾c ninhtØnh b¾c ninhtØnh b¾c ninh

3.2.1. §Þnh h−íng ph¸t triÓn lµng nghÒ ë tØnh B¾c Ninh

Nghị quyết ðại hội tỉnh ðảng bộ lần thứ 17 (năm 2005) ñã nhấn mạnh:

“Phát triển LN có vai trò quan trọng trong sự nghiệp phát triển KT - XH của

tỉnh” và chủ trương: “Trong những năm tới cần ñẩy mạnh phát triển các LN

mà sản phẩm ña dạng có sức cạnh tranh trên thị trường, nhất là những LN

sản xuất thép, ñồ gỗ mỹ nghệ, giấy, tiếp tục hỗ trợ những LN có sức phát triển

kém, có biện pháp nhằm khôi phục những LN ñã mai một”{41, tr.37}. Trên

cơ sở chủ trương này, ñịnh hướng phát triển LN ở tỉnh Bắc Ninh trong thời

gian tới là:

- Phát triển làng nghề theo hướng công nghiệp hoá, hiện ñại hoá.

Các LN cần phải ñược phát triển theo hướng gắn với công nghiệp, có tác

ñộng cải tạo nền nông nghiệp, cung cấp những công cụ chế biến nông nghiệp,

trong ñó chú ý ñến công nghiệp chế biến nông sản và ngành nghề nông thôn.

Phát triển mạnh mẽ sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ, khuyến khích và sắp xếp

lại các ngành nghề có sản phẩm chất lượng tốt ñược các nước trên thế giới ưa

chuộng như: ñồ gỗ mỹ nghệ ðồng Kỵ, ñồ ñồng mỹ nghệ ðại Bái, tranh thêu

Xuân Lai, khuyến khích các hộ sản xuất, các doanh nghiệp làm ñồ gốm Phù

Lãng cải tiến công nghiệp, áp dụng kĩ thuật tiên tiến vào sản xuất.

- Phát triển làng nghề theo hướng kết hợp yếu tố truyền thống và yếu tố

hiện ñại.

Việc ñổi mới và hiện ñại hoá kỹ thuật là một yêu cầu quan trọng có tính

sống còn ñối với LN. Vì cứ theo phương pháp thủ công thuần tuý như trước,

các sản phẩm không ñược cải tiến, không có khả năng cạnh tranh và khó tiêu

thụ. Do vậy nhất thiết phải ñưa ngành nghề truyền thống từng bước lên trình

129

ñộ kỹ thuật hiện ñại. Nhà nước còn khuyến khích các LN có trình ñộ tập trung

hoá sản xuất như giấy dó Phong Khê, ñồ mộc mỹ nghệ ðồng Kỵ, ñúc ñồng

ðại Bái, rèn ða Hội… tạo ñiều kiện áp dụng công nghệ mới, tiết kiệm nguyên

liệu, bảo vệ môi trường và nâng cao hiệu quả kinh tế.

Mặt khác việc khôi phục và phát triển LN chính là tạo ra sản phẩm thủ

công nghiệp tinh xảo, ñộc ñáo mà sản phẩm công nghiệp hiện ñại không thể

có ñược, không thể thay thế ñược cho nên Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ

về vốn, trợ cấp thu nhập cho các nghệ nhân, thợ lành nghề. Giới thiệu quảng

cáo và tiêu thụ sản phẩm hàng hoá của họ ở trong nước và ñể xuất khẩu. Các

ngành nghề truyền thống cần phải ñược bảo tồn và phát huy, vì nó không chỉ

có ý nghĩa kinh tế mà còn có ý nghĩa về văn hoá dân tộc.

Kết hợp giữa yếu tố truyền thống và hiện ñại ñã tạo ra sản phẩm mới

tinh xảo, năng suất lao ñộng và hiệu quả kinh tế tăng lên, ñáp ứng những nhu

cầu ña dạng của thị trường.

- Chú trọng phát triển các làng nghề truyền thống, làng nghề mới gắn

với ña dạng hoá ngành nghề.

Phải khơi dậy những ngành nghề truyền thống ñã có, tận dụng tay nghề,

kỹ năng, kỹ xảo của người lao ñộng, khả năng nguyên liệu của ñịa phương.

Bên cạnh những mặt hàng xuất khẩu mũi nhọn, phải chú trọng phát triển các

mặt hàng ñáp ứng nhu cầu tiêu dùng rộng rãi của quảng ñại quần chúng nhân

dân nhằm mở rộng thị trường, tăng khả năng sản xuất, tăng khả năng cạnh

tranh của sản phẩm, thu hút và giải quyết việc làm cho người lao ñộng. Trên

cơ sở có việc làm ổn ñịnh giúp cho nhân dân tăng thu nhập. Nhà nước cần chú

trọng vào công tác ñào tạo kỹ thuật, tay nghề cho người lao ñộng, bồi dưỡng

kiến thức và kinh nghiệm quản lý cho các ông chủ doanh nghiệp trong LN.

Khôi phục LNTT cần duy trì những sản phẩm mang ñậm nét văn hoá

dân tộc mà hiện nay trên thị trường ñang có xu hướng giảm như: tranh ðông

130

Hồ, tranh thêu… Nhà nước cần tạo ñiều kiện giúp ñỡ LN này, giới thiệu sản

phẩm của họ ra ngoài, ñổi mới công nghệ, trang thiết bị tiên tiến, tìm tòi gìn

giữ những bí quyết công nghệ truyền thống.

Trong ñiều kiện phát triển của khoa học công nghệ hiện nay việc mở

rộng và phát triển LN mới ñang có xu hướng mở rộng trên nhiều ñịa phương:

làng văn hoá, làng du lịch… phát triển LN là con ñường quan trọng ñể xây

dựng và phát triển công nghiệp nông thôn. Do vậy, cần có phương hướng phát

triển khoa học công nghệ và phát triển thêm nghề mới, cần có những chủ

trương thích hợp ñể nhân rộng nghề thủ công trong nông thôn mà hạt nhân là

các LNTT. ðây là vấn ñề có ý nghĩa rất lớn nhằm phát triển kinh tế nông thôn

một cách bền vững.

- Phát triển các làng nghề theo hướng ña dạng hoá hình thức sở hữu và

ña dạng hoá các loại hình sản xuất kinh doanh.

Do sự phát triển của thị trường trong và ngoài nước, kinh tế tư nhân và

hộ cá thể có xu hướng ngày càng tăng, các công ty tư nhân ñã thay thế vai trò

của doanh nghiệp Nhà nước hoặc tập thể trong phát triển sản xuất cũng như

tiêu thụ sản phẩm. Sự ña dạng hoá các thành phần kinh tế trong các LN sẽ tạo

ra ñược sự liên kết chặt chẽ, hỗ trợ bổ sung cho nhau trong phát triển sản xuất,

tiêu thụ sản phẩm và công ăn việc làm cho người lao ñộng.

Hiện nay ở các LN, các hộ gia ñình cá thể chiếm ñại bộ phận. Các

doanh nghiệp ngoài quốc doanh (Hợp tác xã, tổ hợp, Doanh nghiệp tư nhân,

Công ty cổ phần…) còn ít, nhưng chúng ñóng vai trò rất quan trọng ñối với

sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, ñối với việc khôi phục, bảo tồn và phát triển

các LN. Vì vậy, cùng với việc ña dạng hoá các thành phần kinh tế, các loại

hình kinh doanh, nên tập trung khuyến khích thúc ñẩy việc hình thành và phát

triển các doanh nghiệp Nhà nước trong các LN nhằm tạo ra sự liên kết chặt

chẽ quá trình tổ chức sản xuất và tiêu thụ sản phẩm trong các LN.

131

- Phát triển làng nghề phải gắn với chủ ñộng hội nhập kinh tế quốc tế

và ñẩy mạnh xuất khẩu.

Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế ñã ñem lại nhiều thành tựu về kinh tế,

văn hoá, xã hội… Thị trường của các LNTT ñã không ngừng mở rộng, các sản

phẩm, ñặc biệt là sản phẩm thủ công mỹ nghệ ñã từng bước khẳng ñịnh chỗ ñứng

của mình, trở thành một trong những mặt hàng xuất khẩu mũi nhọn của nước ta.

Tuy nhiên, nhiều khó khăn, thách thức ñang ñặt ra cho sự phát triển

LN: cạnh tranh gay gắt trên thị trường quốc tế, hệ thống chính sách và pháp

luật của ta chưa ñồng bộ, còn nhiều bất cập.

Vì vậy, ở tầm vĩ mô, Nhà nước cần phải tiếp tục quá trình ñổi mới và

hoàn thiện hệ thống pháp luật cho phù hợp với thông lệ quốc tế, tạo môi

trường pháp lý cho các doanh nghiệp của LN phát triển, chủ ñộng hội nhập

với thị trường quốc tế.

- Phát triển làng nghề chú trọng giảm thiểu ô nhiễm môi trường ñảm

bảo phát triển bền vững.

ðể thực hiện phát triển bền vững phải ñảm bảo ñồng thời phát triển về

kinh tế, xã hội và môi trường. Với tình trạng ô nhiễm môi trường ñang ngày một

gia tăng tại các LN hiện nay, vấn ñề bảo vệ môi trường có vai trò quan trọng

trong việc phát triển LN. Các chính sách phát triển LN phải hướng tới việc ñảm

bảo cho môi trường trong sạch, giảm thiểu tình trạng rác thải vào môi trường

nước, môi trường không khí và môi trường ñất ñể tạo cảnh quan cho các LN.

- Phát triển làng nghề phải gắn với phát triển du lịch nhằm khai thác

tiềm năng phát triển du lịch của các làng nghề.

Các LN của Bắc Ninh có nhiều tiềm năng ñể phát triển du lịch, tăng

nguồn thu cho ngân sách. Nhưng ñến nay, ñại bộ phận các LNTT vẫn chưa ñược

giới thiệu rộng rãi tới khách du lịch trong và ngoài nước. Vì thế, Nhà nước cần

khuyến khích sự phát triển của các LN gắn với du lịch theo cả 2 hướng: Sản

132

phẩm của các LN ñáp ứng ñược nhu cầu thị hiếu của các khách du lịch, ñặc biệt

là khách quốc tế, tạo ra sức hấp dẫn, lôi cuốn khách du lịch quốc tế tới Việt Nam

và thị trường du lịch trở thành một bộ phận của thị trường tiêu thụ sản phẩm,

tăng nhanh xuất khẩu sản phẩm của các LN. Khai thác tốt hơn tiềm năng phát

triển du lịch của các LN nhằm phát triển LN thông qua du lịch.

3.2.2. Môc tiªu ph¸t triÓn lµng nghÒ ë tØnh B¾c Ninh

Trên cơ sở quan ñiểm và ñịnh hướng phát triển LN, ñến năm 2010 tỉnh

Bắc Ninh cần thực hiện các mục tiêu phát triển sau:

- Về số lượng LN: nâng tổng số LN ñến năm 2010 từ 62 lên 80 LN.

Hoàn thành quy hoạch và ñưa vào khai thác 28 cụm, công nghiệp LN.

- Về giá trị sản xuất và ñóng góp cho ngân sách Nhà nước: nâng tổng

giá trị sản xuất lên 3.500 tỷ ñồng vào năm 2010, phấn ñấu ñạt tốc ñộ tăng

trưởng bình quân hàng năm từ 30-35%, ñóng góp cho ngân sách ñạt 70-100

tỷ, chiếm 6-7% tổng thu ngân sách của cả tỉnh.

- Về giải quyết việc làm và nâng cao thu nhập cho người lao ñộng. Phấn

ñấu giải quyết việc làm hàng năm cho 60.000 lao ñộng nông thôn. Nâng cao mức

thu nhập bình quân ñầu người từ 1.200 ñến 1.400 USD/năm vào năm 2010.

- Về bảo vệ môi trường và ña dạng hoá sinh học LN: Hạn chế mức ñộ

gia tăng ô nhiễm, khắc phục tình trạng suy thoái và cải thiện chất lượng môi

trường, giải quyết một phần cơ bản tình trạng suy thoái môi trường ở các cụm

công nghiệp LN với mục tiêu cụ thể:

+ 80% LN có môi trường trong sạch, 100% các cụm công nghiệp LN

có hệ thống xử lý chất thải tập trung.

+ 100% cơ sở sản xuất xây dựng mới phải có công nghệ sạch và có các

thiết bị giảm thiểu ô nhiễm, xử lý chất thải ñạt tiêu chuẩn môi trường.

+ Tỷ lệ ao hồ, cây xanh và cảnh quan môi trường chiếm từ 20-30%

diện tích của LN và cụm công nghiệp LN.

133

3.3. nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n hoµn thiÖn mét sè chÝ3.3. nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n hoµn thiÖn mét sè chÝ3.3. nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n hoµn thiÖn mét sè chÝ3.3. nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n hoµn thiÖn mét sè chÝnh nh nh nh

s¸ch thóc ®Èy ph¸t s¸ch thóc ®Èy ph¸t s¸ch thóc ®Èy ph¸t s¸ch thóc ®Èy ph¸t triÓn lµng nghÒ ë tØnh b¾c ninhtriÓn lµng nghÒ ë tØnh b¾c ninhtriÓn lµng nghÒ ë tØnh b¾c ninhtriÓn lµng nghÒ ë tØnh b¾c ninh

CNH, HðH nông thôn trong phát triển kinh tế thị trường và hội nhập

kinh tế quốc tế vừa là cơ hội vừa là thách thức ñối với các LN hiện nay ở tỉnh

Bắc Ninh. Thực tế cho thấy, tỉnh cần có những giải pháp tích cực hoàn thiện

hệ thống chính sách ñể tạo môi trường SXKD thuận lợi hơn cho các LN. Từ

ñịnh hướng và mục tiêu phát triển LN tỉnh Bắc Ninh, từ các quan ñiểm chủ

yếu về hoàn thiện chính sách phát triển LN, luận án ñề xuất những giải pháp

cơ bản hoàn thiện một số chính sách thúc ñẩy phát triển LN ở Bắc Ninh trong

thời gian tới.

3.3.1. ChÝnh s¸ch vÒ ®Êt ®ai

Hoàn thiện chính sách về ñất ñai phải bảo ñảm mục tiêu cho cơ sở

SXKD tiếp cận một cách dễ dàng với ñất ñai nhằm tạo ñiều kiện thuận lợi cho

họ ñược giao ñất, thuê ñất làm mặt bằng mở rộng SXKD, sử dụng ñất hiệu

quả, bền vững, công bằng giữa các loại hình doanh nghiệp, thành phần kinh

tế, ñồng thời cũng phải tạo ñiều kiện cho cơ sở SXKD sử dụng ñất ñai như

một nguồn lực tài chính ñủ cơ sở pháp lý ñể tiếp cận với tín dụng, và các cơ

hội thị trường, liên doanh, liên kết khác… Một số ñề xuất là:

- Trước tiên chính sách hoàn thiện phải nhằm cải cách thủ tục hành chính

liên quan ñến ñất một cách mạnh mẽ: cần ñơn giản hoá quy trình và hồ sơ thủ

tục giao ñất, thuê ñất. Các bước quy trình phải ñược công khai và gắn với hạn

ñịnh thời gian phải giải quyết kèm theo những chế tài xử phạt nghiêm minh ñối

với những hành vi cản trở, trì trệ trong giải quyết các thủ tục hành chính. Trong

cơ quan liên quan phải nghiên cứu và áp dụng cơ chế một cửa, áp dụng tiêu

chuẩn ISO nhằm minh bạch, ñơn giản, thuận tiện và nhanh chóng giải quyết các

thủ tục. Nên giao một ñầu mối là Sở Tài nguyên môi trường ñảm nhiệm.

134

- Có chính sách khuyến khích, tổ chức thành lập và thiết lập khung pháp

lý ñể hỗ trợ các hoạt ñộng của các công ty, trung tâm dịch vụ, môi giới về ñất.

Các ñơn vị này sẽ ñảm bảo việc cung cấp các thông tin về thị trường ñất ñai, môi

giới trong mua bán, cho thuê, ñi thuê ñất, giúp cơ sở SXKD thực hiện một số

khâu trong quá trình xin giao ñất, thuê ñất của Nhà nước như các khâu khảo sát,

ño ñạc, lập duyệt, phương án ñền bù ñất ñai,… kể cả tư vấn trong giao dịch và

làm các thủ tục hành chính khác. Và cải cách các ñơn vị này góp phần quan

trọng trong việc phát triển thị trường thứ cấp về ñất ñai từ ñó tạo ñiều kiện thuận

lợi cho các cơ sở SXKD tiếp cận dễ dàng hơn với ñất ñai.

- Cụ thể hơn chính sách về công tác quy hoạch sử dụng ñất: Thiết chế

về quy hoạch sử dụng ñất phải ñược ñặt lên hàng ñầu ñối với chính quyền ñịa

phương các cấp trong việc thực thi chính sách pháp luật về ñất ñai. Hiện nay

tỉnh Bắc Ninh rất quan tâm khai thác quỹ ñất tạo vốn ngân sách ñể ñầu tư phát

triển nhưng phải có chính sách quy ñịnh dành một tỷ lệ vốn thu ñược ñể ñầu

tư thoả ñáng cho công tác ño ñạc, lập bản ñồ ñịa chính, quy hoạch sử dụng

ñất. Nâng cao chất lượng công tác quy hoạch sử dụng ñất cũng là vấn ñề hết

sức quan trọng nhằm khắc phục tình trạng quy hoạch phải thay ñổi liên tục,

không sát thực tiễn, chạy theo sau nhu cầu của doanh nghiệp. Quá trình xây

dựng quy hoạch cần phải ñược công khai rộng rãi ñể có sự tham vấn của cộng

ñồng doanh nghiệp cũng như mọi người dân. Việc công bố công khai, minh

bạch quy hoạch ñất của các ñịa phương phải gắn với việc cải thiện khả năng

trong quá trình giao dịch của thửa ñất một cách nhanh chóng và chi phí thấp

nhất như việc thiết lập mạng cơ sở dự liệu ñất ñai và có chính sách ưu ñãi

giảm phí hoặc giá dịch vụ cung cấp khai thác dữ liệu…

- Hoàn thiện các giải pháp thực hiện tốt chính sách phát triển các khu

công nghiệp vừa và nhỏ, cụm công nghiệp LN. ðây là một mô hình phát triển

của các LN ñi lên sản xuất hiện ñại, ñưa công nghệ mới vào sản xuất và phát

135

triển thị trường ñồng thời sử dụng ñất ñai hiệu quả nhất, giảm thiểu ô nhiễm

môi trường v.v… Nghị quyết số 02/NQ - TW ngày 29/5/2006 của Tỉnh uỷ

Bắc Ninh chỉ ñạo tiếp tục ñẩy mạnh xây dựng và phát triển các khu công

nghiệp, cụm công nghiệp gắn với phát triển ñô thị theo hướng hiện ñại hoá.

ðể hình thành và phát triển các khu, cụm công nghiệp phải làm tốt công tác

lập quy hoạch, kế hoạch phát triển LN trên cơ sở quy hoạch tổng thể phát

triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong ñó chú ý các ngành nghề ưu tiên lựa chọn,

có lợi thế so sánh, có sản lượng và sức cạnh tranh, sử dụng nhiều lao ñộng, có

nhiều nguồn thu cho ngân sách… Quy hoạch phát triển LN cần phải gắn kết

chặt chẽ với các khu dân cư dịch vụ, gắn với quy hoạch hệ thống các CSHT,

các khu công nghiệp tập trung. Trên cơ sở ñó lập và duyệt quy hoạch phát

triển các khu, cụm công nghiệp LN. Qua nghiên cứu xu thế và tình hình phát

triển cần thiết phải quy hoạch ñến 2010 thêm 29 khu, cụm trên phạm vi toàn

tỉnh với diện tích khoảng 1.085 ha (xem phụ lục số 3). Mặt khác cần phải kiện

toàn ban quản lý các khu cụm công nghiệp, nghiên cứu ñề xuất mô hình quản

lý sau ñầu tư, nhất là quản lý, khai thác các công trình hạ tầng kỹ thuật, quản

lý sản xuất, an toàn vệ sinh công nghiệp, môi trường… trong các khu, cụm

công nghiệp. Một số chính sách cần phải ñược nghiên cứu ban hành là: tiêu

chí xét duyệt và trình tự cấp phép cho các dự án ñầu tư vào các khu, cụm công

nghiệp; hướng dẫn ñịnh mức thu, chi phí quản lý khu, cụm công nghiệp: mức

thu chi phí duy tu bảo dưỡng CSHT chung, chi phí quản lý an ninh trật tự, vệ

sinh công cộng…; quy ñịnh trình tự, thủ tục thực hiện dự án ñầu tư xây dựng

CSHT kỹ thuật trong các khu công nghiệp vừa, nhỏ, cụm công nghiệp LN;

các quy ñịnh phân công, phân cấp quản lý, triển khai thực hiện v.v…

- Chính sách ñất ñai cũng cần hoàn thiện ñể tăng thêm quyền và sự bảo

hộ quyền ñối với ñất của các cơ sở SXKD thuê ñất của Nhà nước. ðồng thời

cũng cần quy ñịnh minh bạch rõ ràng về quyền của họ khi thuê ñất của Nhà

136

nước. Khi thuê ñất các cơ sở SXKD ñã phải bỏ ra một khoản chi phí khá lớn

như chi phí ñền bù giải phóng mặt bằng, ño ñạc, lập dự án v.v… nhưng họ

không có quyền dùng ñất thuê ñể bán hay thế chấp vay vốn, còn tài sản trên

ñất thì lại ñược bán, cho thuê, liên doanh, liên kết… Tuy nhiên, ñất và tài sản

trên ñất là gắn chặt với nhau. Vì vậy, cần quy ñịnh hết sức cụ thể những vấn

ñề về quyền ñối ñất và tài sản trên ñất một cách ñồng bộ không tách rời nhằm

tạo ñiều kiện cho doanh nghiệp, hộ SXKD năng ñộng hơn trong sử dụng hiệu

quả ñất thuê của mình.

- Chính sách về ñền bù, bồi thường giải phóng mặt bằng cũng cần có sự

thay ñổi nhằm tháo gỡ những khó khăn khi Nhà nước thu hồi ñất, chuyển mục

ñích sử dụng ñất, giải phóng về cơ sở pháp lý cho các doanh nghiệp tiếp cận và

thực hiện nhanh chóng thu hồi ñất ñể tạo mặt bằng SXKD. Về giá không nên

quy ñịnh giao cho từng tỉnh thành phố quy ñịnh khác nhau mà nên thống nhất

toàn quốc theo khu vực khác nhau ñể tránh việc giá giáp danh rất khó thực hiện

như hiện nay. ðặc biệt là Bắc Ninh có phần giáp gianh với Thủ ñô Hà Nội có

mức giá ñất rất khác nhau, gây khó khăn trong việc thu hồi ñất, giải phóng mặt

bằng ñể phát triển SXKD. ðồng thời cũng không nên quy ñịnh giá phải quy ñịnh

công bố hàng năm, khi ñó những tháng cuối năm sẽ rất khó thu hồi ñất vì người

dân trông chờ sự thay ñổi giá của ngày 1/1 hàng năm. Nên quy ñịnh giá ñược

thay ñổi khi có biến ñộng giá của thị trường ở một mức ñộ nào ñó.

Việc thu hồi ñất mở rộng SXKD ở các LN chủ yếu là thông qua việc

hình thành các khu, cụm công nghiệp có ñặc ñiểm là quy mô lớn và diễn ra

trong nhiều năm, nên Nhà nước cũng ban hành chính sách hỗ trợ ñặc thù cho

nông dân ở khu vực có dự án theo hướng ñặc biệt và nhất là với các ñịa bàn

Từ Sơn, Tiên Du và thành phố Bắc Ninh.

Khuyến khích tạo ñiều kiện cho họ chuyển ñổi ñược nghề nghiệp, ổn

ñịnh ñời sống sau khi giao lại ñất sản xuất, nông nghiệp cho Nhà nước ñể thực

137

hiện chủ trương phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và mở rộng ñô

thị như: Cần tổ chức ñiều tra, khảo sát hàng năm ñể nắm tình hình lao ñộng,

việc làm của người dân ở khu vực bị thu hồi ñất ñể từ ñó có biện pháp cụ thể

giải quyết việc làm cho từng ñối tượng; phải gắn việc ñào tạo nghề với việc

sử dụng nghề sau khi ñào tạo, ñào tạo gắn với ñịa chỉ cần sử dụng, xây dựng

chính sách ñào tạo nghề, giải quyết việc làm ñồng bộ riêng cho khu vực bị thu

hồi ñất theo hướng gắn trực tiếp trách nhiệm của từng chủ ñầu tư khi thực

hiện dự án có sử dụng ñất…

- Ngoài ra, ñể tạo ñiều kiện cho việc thu hồi ñất, tỉnh cũng cần tăng cường

ñội ngũ cán bộ ñịa chính các cấp ñảm bảo ñủ số lượng và năng lực ñể hoàn thành

nhiệm vụ, tăng cường ñầu tư ngân sách cho công tác quản lý ñất ñai ñặc biệt là

ño ñạc chỉnh lý bản ñồ ñịa chính, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng ñất, lập

quy hoạch, kế hoạch sử dụng ñất, hoàn thiện hệ thống hồ sơ ñịa chính. Nhà nước

cũng cần phải ban hành các văn bản quy phạm pháp luật có tính ổn ñịnh, cụ thể

trình tự, thủ tục hành chính và chế ñộ trách nhiệm của cán bộ chuyên môn và

UBND các cấp trong việc cập nhật, quản lý các thông tin biến ñộng về ñất ñai

ñảm bảo phản ánh ñúng hiện trạng ñất ñai trên thực ñịa và hồ sơ ñịa chính. Mặt

khác cần có các chế tài và biện pháp kiên quyết xử lý những phần tử lợi dụng

quy chế dân chủ, kích ñộng, lôi kéo các hộ nông dân cản trở thực thi chính sách

thu hồi ñất của Nhà nước. Kiên quyết thu hồi ñất của các cơ sở SXKD sử dụng

ñất không ñúng mục ñích, kéo dài thời gian ñầu tư theo quy ñịnh ñể giao lại cho

các cơ sở SXKD khác có hiệu quả hơn theo quy hoạch sử dụng ñất… Nhà nước

cũng cần sớm ban hành luật về giao dịch bất ñộng sản ñiều chỉnh các giao dịch

về quyền sử dụng ñất, tài sản trên ñất, các giao dịch thuê lại ñất thuê v.v… Có

bản tin ñịnh kỳ về giá ñất và công bố rộng rãi, lành mạnh thị trường bất ñộng

sản, tạo ñiều kiện cho các doanh nghiệp, cơ sở SXKD tiếp cận dễ dàng hơn với

ñất ñai thông qua thị trường bất ñộng sản.

138

Tóm lại, cùng với việc rà soát công tác quy hoạch LN, cụm công

nghiệp LN ñể phân bố hợp lý vùng miền, ngành nghề, cơ cấu sản phẩm, cơ

cấu kinh tế cần cải tiến rút ngắn quy trình thời gian các bước trong triển khai

dự án ñể các DN nhanh chóng có ñược mặt bằng ñi vào SXKD, ñồng thời chú

trọng công tác tạo việc làm cho người dân bị thu hồi ñất.

3.3.2. ChÝnh s¸ch vÒ khuyÕn khÝch ®Çu t−

Chính sách khuyến khích ñầu tư cần tiếp tục hoàn thiện theo hướng mở

rộng quyền tự do kinh doanh của các chủ thể trong nền kinh tế nói chung và ở

các LN nói riêng. Từ ñó một mặt tạo ñiều kiện các cơ sở SXKD, doanh

nghiệp nhanh chóng trưởng thành, nhanh chóng tận dụng thời gian ñể tăng

tích luỹ cho ñầu tư nhằm tăng cường khả năng cạnh tranh, mặt khác chỉ bằng

cách mở cửa nhiều và nhanh hơn thị trường trong nước ñi ñôi với ñổi mới các

cơ chế quản lý khác ở các LN thì mới hy vọng sản phẩm của LN cạnh tranh

với thị trường hội nhập quốc tế. Chính sách khuyến khích ñầu tư cần phải

ñược hoàn thiện theo hướng ñẩy mạnh tốc ñộ cải thiện môi trường ñầu tư ở

các LN, coi việc cải thiện môi trường ñầu tư ở các LN là công cụ chủ chốt của

chính sách khuyến khích ñầu tư cho các LN, ñồng thời chú ý tới ñịnh hướng

chất lượng của môi trường ñầu tư ở các LN phải hơn hẳn so với các khu vực

nông thôn khác, nâng cao chất lượng các chính sách ưu ñãi ñầu tư của tỉnh,

nâng cao hiệu quả ñầu tư của tỉnh cho LN và nâng cao hiệu quả của bộ máy

nhà nước trong việc thực thi chính sách khuyến khích ñầu tư ñối với LN. Một

số giải pháp cụ thể là:

- Hoàn thiện những văn bản hướng dẫn ñầy ñủ hơn, cụ thể hơn về một

số nội dung như: cơ chế phối hợp giữa Trung ương, ñịa phương và các bộ

ngành liên quan trong việc hoạch ñịnh và triển khai chính sách khuyến khích

ñầu tư, ñặc biệt là việc cụ thể giữa chính quyền ñịa phương các cấp và các sở,

ban, ngành thuộc tỉnh; quy ñịnh rõ quy trình và nguyên tắc minh bạch hoá thủ

139

tục hành chính liên quan ñến ñầu tư và các quy ñịnh về tăng cường thực hiện

cơ chế “một cửa liên thông” trong việc giải quyết các thủ tục ñầu tư; các quy

ñịnh cụ thể hoá quyền kinh doanh bình ñẳng của các nhà ñầu tư cũng như

hoàn chỉnh các khung khổ pháp lý về cạnh tranh, bảo hộ về tiêu chuẩn chất

lượng sản phẩm, thương hiệu v.v...; các quy ñịnh về hệ thống tiêu chí xác

ñịnh dự án ñầu tư ñược hưởng ưu ñãi theo lĩnh vực, ñịa bàn ưu ñãi và ñầu tư

có ñiều kiện v.v... ðồng thời ñịa phương cần phải rà soát loại bỏ những quy

ñịnh về khuyến khích, ưu ñãi ñầu tư không phù hợp, cạnh tranh không lành

mạnh giữa các ñịa phương, gây thiệt hại cho Nhà nước và không khuyến

khích ñược cho các LN phát triển như Quyết ñịnh số 60/Qð-UBND về

khuyến khích thu hút ñầu tư của tỉnh Bắc Ninh.

- Chính sách khuyến khích ñầu tư cần hoàn thiện bổ sung các quy ñịnh

về quản lý gián tiếp của tỉnh ñối với hoạt ñộng của các dự án sau khi dự án ñã

hoàn thành khâu ñầu tư nhằm vừa tăng khả năng kiểm soát của tỉnh vừa

không tạo ra các thủ tục ban ñầu nặng nề, nâng cao trách nhiệm chủ ñầu tư

trong quá trình thực hiện dự án. Có các quy ñịnh riêng biệt các trường hợp

tình thế như việc gia hạn cho thuê ñất, chuyển mục ñích thuê ñất trước ñầu tư,

giao dịch thuê ñất sau ñầu tư v.v... ðồng thời tỉnh cũng cần thiết ban hành các

ñịnh chế ñẩy mạnh thu hút ñầu tư gián tiếp nước ngoài, ñổi mới việc khuyến

khích các DN của LN ñầu tư ra nước ngoài như ñơn giản thủ tục ñăng ký và

cấp phép, mở rộng lĩnh vực, danh mục dự án, sản phẩm... ñược khuyến khích

ñầu tư ra nước ngoài. Nhà nước cần bổ sung chính sách có tính dài hạn về

khung khổ, ổn ñịnh cơ quan thực thi các ưu ñãi ñầu tư, các phương pháp kiểm

tra chất lượng công tác hành chính theo các chuẩn mực quốc tế...

- ðẩy mạnh cải cách hành chính nhằm tạo môi trường thông thoáng

cho ñầu tư: Ngoài việc hoàn thiện cơ chế “một cửa”, “một cửa liên thông”,

chính sách cần giới hạn dự án ñầu tư kinh doanh có ñiều kiện, tăng số lượng

140

các dự án của các cơ sở tại các LN không cần cấp phép. Hoàn thiện quy trình

nghiệp vụ, thông tin liên quan ñến ñăng ký thành lập doanh nghiệp như: xây

dựng kho dữ liệu tên DN quốc gia ñể tra cứu tránh nhầm lẫn tên doanh

nghiệp, thực hiện ñăng ký kinh doanh qua mạng, nâng cao tính tự chịu trách

nhiệm nội dung kê khai trong hồ sơ DN, cơ quan ñăng ký kinh doanh chỉ ghi

nhận quyền kinh doanh của công dân, rút ngắn thời gian khắc dấu cho DN,

nâng cao kỷ cương, kỷ luật quản lý hành chính v.v...

- Hoàn thiện và ñổi mới chính sách ưu ñãi ñầu tư như sử dụng các ưu

ñãi ñầu tư một cách có chọn lọc và thận trọng ñưa ra các ưu ñãi cụ thể sát với

ñiều kiện thực tế, chính sách ưu ñãi phải rõ ràng, cụ thể, thực hiện ñơn giản,

dễ dàng, các quy ñịnh ñối tượng, ñiều kiện, quy trình thủ tục thực hiện ưu ñãi

phải công bố công khai và ñảm bảo công bằng và gắn với thời gian, không

gian cụ thể. ðặc biêt là chính sách ưu ñãi phải dựa trên kết quả hoạt ñộng của

dự án, chứ không dựa trên kế hoạch hay ñề xuất trong kế hoạch của nhà ñầu

tư, ví dụ như hỗ trợ ưu ñãi trên cơ sở số thu nộp ngân sách hàng năm khi dự

án ñi vào hoạt ñộng. Chính sách ưu ñãi ñầu tư cần sử dụng ñồng bộ các công

cụ về thuế, tín dụng, giá cả... trong khuôn khổ cho phép của các thông lệ quốc

tế và các cam kết hội nhập của nước ta. Tỉnh cũng cần chú trọng ñúng mức

ñến các chính sách hỗ trợ sau ñầu tư như: cần có tổ chức của Tỉnh chịu trách

nhiệm ñối thoại với DN và người quản lý dự án ñầu tư ñể tháo gỡ những khó

khăn trong quá trình ñầu tư và sau ñầu tư, hỗ trợ hình thành các thiết chế hỗ

trợ hoạt ñộng kinh doanh, giải quyết tranh chấp, cung cấp thông tin, ngăn

ngừa các hoạt ñộng phi pháp, phát triển thị trường dịch vụ kinh doanh v.v...

- Khuyến khích và hỗ trợ thành lập các Hiệp hội, ngành nghề, các tổ

chức xã hội nghề nghiệp. Các tổ chức này thể hiện quyền làm chủ của nhân

dân dưới sự lãnh ñạo của ðảng và sự quản lý của Nhà nước, theo ñúng nghĩa

là nơi nhân dân tự tổ chức, tự hoàn thiện, cùng hỗ trợ giúp nhau trong hoạt

141

ñộng SXKD cũng như trong ñời sống. Hoạt ñộng hỗ trợ của Hiệp hội ñối với

từng DN cụ thể trên nhiều lĩnh vực như: hỗ trợ về thị trường, hỗ trợ về công

nghệ tư vấn xây dựng dự án, dịch vụ tìm các nguồn tín dụng trong và ngoài

nước cho các dự án phát triển... ñã thực sự trở thành chỗ dựa, người bạn ñồng

hành cùng DN, là cầu nối quan trọng giữa các cơ sở SXKD trong các LN với

các cơ quan ðảng và Nhà nước. Vì vậy Nhà nước cần khuyến khích và tạo

ñiều kiện ñể các thành phần kinh tế, các loại hình SXKD hình thành và ra ñời

các tổ chức Hiệp hội và Nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí hoạt ñộng của

những Hiệp hội ñó. Những hiệp hội ñáng chú ý có thể thành lập và hoạt ñộng

hiệu quả ở tỉnh Bắc Ninh có thể là: Hội các doanh nghiệp vừa và nhỏ, Hội DN

trẻ, Hiệp hội sắt thép, Hiệp hội ñồ gỗ, Hiệp hội giấy … ðể các loại hình Hiệp

hội hoạt ñộng có hiệu quả, vấn ñề cần quan tâm trước hết là Nhà nước tôn

trọng tiếng nói của người ñại diện cho cộng ñồng DN cùng Hiệp hội tổ chức

những cuộc ñối thoại thẳng thắn về những vấn ñề xuất phát từ thực tế cuộc

sống, tạo thuận lợi ñến mức cao nhất cho DN phát triển SXKD, ñồng thời vẫn

bảo ñảm sự quản lý chặt chẽ của Nhà nước. Thậm chí Nhà nước cho phép các

Hiệp hội cùng với các cơ quan quản lý của Nhà nước trong việc soạn thảo văn

bản pháp quy và lấy ý kiến của cộng ñồng DN trước khi ban hành. Làm ñược

việc ñó thì chủ trương, chính sách của ðảng và Nhà nước sẽ ñi vào ñời sống

và nhanh chóng trở thành hiện thực. Nhà nước cũng nên từng bước chuyển

giao một số chức năng và một số dịch vụ công của các cơ quan Nhà nước

ñang thừa hành cho các tổ chức Hiệp hội có thể làm ñược và làm tốt ñể các cơ

quan Nhà nước tập trung vào hoạch ñịnh chính sách ở tầm vĩ mô. Việc Nhà

nước tập trung quá nhiều dịch vụ vào các cơ quan Nhà nước ñã phát sinh

những tiêu cực, tham nhũng. Nhà nước cần hỗ trợ các tổ chức Hiệp hội như

tạo ra khung pháp lý, hỗ trợ một phần kinh phí trong các hoạt ñộng xúc tiến

thương mại, xúc tiến ñầu tư v.v...

142

- ðổi mới chính sách hỗ trợ ñầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng các làng

nghề: Các chính sách hỗ trợ ñầu tư CSHT nông nghiệp nông thôn nói chung

và LN nói riêng cần phải ñược gom lại thành một chính sách thống nhất

không nên ñể rời rạc nhiều chính sách hiện nay. Chính quyền ñịa phương cần

hoàn thiện chính sách này theo hướng: thống nhất cơ chế hỗ trợ kinh phí từ

nguồn ngân sách tỉnh, kết hợp với nguồn vốn, ngân sách các cấp, vốn huy

ñộng ñóng góp của nhân dân, vốn tài trợ, viện trợ của các tổ chức, cá nhân

khác, tạo ñiều kiện cho các LN, chính quyền cơ sở phát huy quyền chủ ñộng

trong việc huy ñộng vốn, bố trí sắp xếp danh mục và phân bổ vốn ñầu tư xây

dựng kết cấu hạ tầng và các công trình phúc lợi phù hợp với quy ñịnh về phân

cấp ñầu tư và phân cấp quản lý ngân sách, khắc phục các hạn chế về chính

sách vừa cồng kềnh, nhiều thủ tục, khó thực hiện và thiếu chặt chẽ, quy ñịnh

thống nhất hỗ trợ theo tỷ lệ (%) tính trên giá trị quyết toán ñược cấp có thẩm

quyền phê duyệt, tăng cường vai trò giám sát của các ñoàn thể và quần chúng

nhân dân trong công tác ñầu tư xây dựng CSHT nhằm ñảm bảo sự minh bạch,

hiệu quả vốn ñầu tư, thúc ñẩy phát triển kinh tế - xã hội ở các LN. Nhà nước

cần ưu tiên ñầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế phục vụ tăng trưởng hiệu

quả như là hệ thống giao thông, ñiện nước, thông tin liên lạc, hạ tầng thương

mại v.v... ở các LN, nhất là các LN mũi nhọn có sản lượng lớn, tốc ñộ phát

triển nhanh và các LN gắn liền với các sản phẩm du lịch - văn hoá, gắn liền

với các lễ hội truyền thống, di tích lịch sử văn hoá... ñồng thời cũng khuyến

khích, ưu ñãi các thành phần kinh tế tham gia ñầu tư xây dựng CSHT dưới

nhiều hình thức như BOT, BT, BO v.v... tỉnh cần ñầu tư kinh phí cho việc xây

dựng quy hoạch các khu, cụm công nghiệp LN và hỗ trợ ñầu tư xây dựng

CSHT các khu, cụm công nghiệp này khắc phục tình trạng sản xuất manh

mún, phân tán ở các LN, trước mắt là ở các làng ða Hội, ðồng Kỵ, Phong

Khê, Mẫn Xá, ðại Bái v.v...

143

3.3.3. ChÝnh s¸ch vÒ th−¬ng m¹i, thÞ tr−êng

ðổi mới cơ chế chính sách phát triển thương mại thị trường có ý nghĩa

ñặc biệt quan trọng ñối với sự tồn tại, phát triển hay suy vong của các LN. Cơ

chế chính sách phát triển thương mại, thị trường ñối với các LN cần phải: tiếp

tục ưu tiên cho xuất khẩu, phát triển sản xuất, thu hút lao ñộng, thúc ñẩy tăng

trưởng GDP, gắn kết thị trường trong nước với thị trường nước ngoài nhưng

phải lấy phát triển tổng thể thị trường trong nước làm tiền ñề, cơ sở ñể mở

rộng và phát triển thị trường ra nước ngoài; lấy việc phát huy những ñặc

ñiểm, nguồn lực thuận lợi của các LN và những sản phẩm có lợi thế cạnh

tranh của LN ñể làm phương châm ñổi mới chính sách thương mại, thị trường

ñối với LN, ña dạng hoá các loại thị trường nhưng cần phải chú ý ñến các thị

trường trọng ñiểm. Tiếp tục tổ chức lại thị trường trong nước, ñồng thời chủ

ñộng hội nhập vào thị trường khu vực và thế giới trên cơ sở giữ vững ñộc lập

tự chủ và ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa. Từ phương hướng hoàn thiện chính

sách thương mại, thị trường này, trong thời gian tới cần thực hiện một số giải

pháp cơ bản sau:

- Hoàn thiện chính sách về tổ chức thị trường nội ñịa nhằm tạo ra các

mô hình tổ chức thị trường và các kênh lưu thông hàng hoá ña dạng cho các

LN: xây dựng và phát triển các mô hình tổ chức thị trường phù hợp với từng

ñịa bàn và từng mặt hàng như có thể tổ chức lưu thông liên kết dọc theo

ngành, nhóm hoặc mặt hàng với nhiều loại hình thương nhân thuộc các thành

phần kinh tế mà nòng cốt là các doanh nghiệp lớn có khả năng tích tụ và tập

trung vốn, có hệ thống tổ chức kinh doanh, có mạng lưới mua bán gắn với sản

xuất và tiêu dùng, có mối liên kết ổn ñịnh và lâu dài với sản xuất. ðối với

những DN này Nhà nước cần phải hoàn thiện các cơ chế chính sách hiện hành

và các giải pháp khác nhằm hỗ trợ, khuyến khích họ tích cực phát triển mạng

lưới, thực hiện các phương thức mua bán theo hợp ñồng, theo ñơn ñặt hàng và

144

qua ñại lý, ñẩy mạnh việc cung ứng, nguyên vật liệu và tiêu thụ sản phẩm cho

các LN. ðồng thời cũng cần rà soát, hoàn chỉnh chính sách ñầu tư, tín dụng,

bảo hiểm ñể các ñơn vị này có ñiều kiện củng cố, mở rộng kinh doanh, ñảm

bảo nguyên vật liệu, hàng hoá ứng trước, hỗ trợ và chuyển giao kỹ thuật,

thanh toán tiền hàng cho các bên thực hiện hợp ñồng và các bên nhận làm ñại

lý. Trước mắt cần tập trung hỗ trợ, khuyến khích phát triển các hệ thống phân

phối hàng hoá có lợi thế và sản lượng lớn ở tỉnh Bắc Ninh như các mặt hàng

ñồ gỗ ở ðồng Kỵ, Phù Khê sắt thép ở ða Hội, ñồng mỹ nghệ ở ðại Bái v.v…

- Hoàn thiện chính sách xây dựng và phát triển thương hiệu sản phẩm

làng nghề: thương hiệu là ñiều kiện cần thiết ñể thu hút vốn ñầu tư phát triển

sản xuất, là cơ sở ñể mở rộng thị trường, tìm kiếm khách hàng mới ñồng thời

là một tác nhân cần thiết cho sự vận hành của cơ chế thị trường. Các chính

sách về thương hiệu cần phải rỡ bỏ những hạn chế với ñầu tư cho thương

hiệu, Nhà nước không nên khống chế tỷ lệ % trên doanh thu ñể chi phí cho

các hoạt ñộng xây dựng và quảng bá thương hiệu. ðồng thời Nhà nước cần

nghiên cứu và xây dựng khung pháp lý các văn bản hướng dẫn về ñịnh giá tài

sản vô hình của DN như việc xây dựng và ban hành hệ thống các phương

pháp ñánh giá tài sản thương hiệu nhằm thúc ñẩy các DN tích cực xây dựng

và phát triển thương hiệu. Mặt khác cũng cần phải tăng cường quản lý Nhà

nước về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ nói chung và thương hiệu nói riêng theo

hướng xem xét và nâng các mức chế tài xử lý các vi phạm về thương hiệu.

Nhà nước cũng cần hỗ trợ nâng cao nhận thức về vai trò LN và các sản phẩm

của LN như có thể ñưa các nội dung giáo dục lòng tự hào LN và sản phẩm

ñộc ñáo của LN hay tuyên truyền trên các phương tiện thông tin ñại chúng

nhằm góp phần quảng bá thương hiệu và tiếp thị.

- Hoàn thiện chính sách xúc tiến thương mại, thông tin và tiếp thị: Tỉnh

cần chú trọng và tăng cường ñầu tư về cơ sở vật chất, kinh phí và con người

145

cho các tổ chức xúc tiến thương mại, các trung tâm giới thiệu, quảng bá hàng

hoá ở ñịa phương ñể ñẩy mạnh xúc tiến thương mại ñặc biệt là trung tâm xúc

tiến thương mại của Sở Công thương hiện nay. Quy ñịnh các cơ chế phối hợp

giữa hệ thống xúc tiến thương mại với các hệ thống khuyến khích xúc tiến tư

vấn, ñầu tư, hệ thống khuyến nông, khuyến lâm… ñể cung cấp thông tin và

dự báo thị trường trong và ngoài nước ñối với những mặt hàng của các LN,

các thông tin về thị hiếu, chính sách thuế, phí thuế, các yêu cầu về tiêu chuẩn,

chất lượng hàng hoá của khách hàng ñể ñịnh hướng sản xuất cho các LN làm

ra các sản phẩm phù hợp, có sức cạnh tranh cao, tìm kiếm, chắp lối bạn hàng,

giới thiệu ñối tác, quảng cáo triển lãm cho các sản phẩm LN. Xây dựng và kết

nối mạng thông tin giữa các cơ quan xúc tiến thương mại các cấp và các cơ sở

lớn ở các LN. Thành lập các ñiểm thông tin thị trường tại các chợ ñầu mối ở

nông thôn, các trung tâm sản xuất ngành nghề ở các LN: tiếp tục thực hiện

mở rộng ñối tượng, hình thức, nâng cao mức hỗ trợ của các hoạt ñộng hội

chợ, triển lãm, hội thảo… trong và ngoài nước, các ñơn vị, cá nhân tổ chức

cũng như các DN, cơ sở SXKD có sản phẩm tham gia, trong ñó ñáng chú ý là

các ñiểm như Phong Khê, Châu Khê, ðồng Kỵ, ðại Bái, Văn Môn ... Nhà

nước cũng cần xây dựng cơ chế hỗ trợ về thông tin, ñặc biệt là các thông tin

về thị trường xuất khẩu trên các kênh cung cấp thông tin: sách, báo, truyền

thanh, truyền hình, Website… cũng như chế ñộ thưởng cho các tổ chức, cá

nhân có công khai thác thị trường, quảng bá sản phẩm của các LN. ðồng thời

trong khuôn khổ của WTO cần phải có những hỗ trợ về tài chính trong giai

ñoạn ñầu của việc xây dựng và bảo hộ thương hiệu hàng hoá của DN.

- Thống nhất và cụ thể hoá các chính sách công nhận và tôn vinh các làng

nghề và các nghệ nhân làng nghề nhằm giáo dục nâng cao ý thức người dân và

quốc tế biết ñến sản phẩm LN và các LN ñộc ñáo ở nước ta. Bộ Nông nghiệp và

Phát triển nông thôn cần cụ thể hơn nữa tiêu chuẩn LN theo tinh thần Nghị ñịnh

146

66/2006/Nð-CP của Chính phủ ñể UBND các tỉnh ra quyết ñịnh công nhận LN.

ðối với các nghệ nhân, Bộ Văn hoá thể thao và du lịch chủ trì phối hợp với các

Hiệp hội, Bộ ngành liên quan ban hành tiêu chuẩn nghệ nhân, nghệ nhân ưu tú,

nghệ nhân nhân dân và ra quyết ñịnh công nhận. Việc công nhận LN, nghệ nhân

phải ñược thực hiện ñịnh kỳ thường xuyên như các danh hiệu vinh dự nhà nước

khác. ðặc biệt là Nhà nước cần có những chính sách ưu ñãi, hỗ trợ cho các nghệ

nhân như: khi công nhận ngoài giấy chứng nhận, biểu trưng, huy hiệu cần có tiền

thưởng xứng ñáng. Hỗ trợ các loại thuế trong hoạt ñộng truyền và dạy nghề; hỗ

trợ các chi phí tập huấn, chi phí tham gia hỗ trợ triển lãm các sản phẩm do chính

nghệ nhân làm ra; ñược vay ưu ñãi hoặc hỗ trợ lãi suất ñể ñầu tư nghiên cứu chế

thử sản phẩm mới, sản phẩm có giá trị nghệ thuật cao .v.v….

- Hoàn thiện tổ chức và quản lý các hiệp hội ngành nghề: Nhà nước cần

xây dựng cơ sở pháp lý cho hoạt ñộng của các hiệp hội ngành nghề từ việc cụ

thể hoá quyền xác lập, thành lập, sát nhập, giải thể, quyền và nghĩa vụ pháp lý

của hiệp hội, cũng như thể chế hoá các mối quan hệ phối hợp giữa các hiệp hội

LN với các cơ quan chính quyền, thúc ñẩy các hình thức liên kết doanh nghiệp,

cung cấp các dịch vụ hỗ trợ thâm nhập, phát triển thị trường, tạo ñiều kiện cho

doanh nghiệp thông qua các hiệp hội tham gia xây dựng và hoàn thiện cơ chế

chính sách. Tỉnh cũng cần có chính sách tạo ñiều kiện cho các hiệp hội phát huy

ñược vai trò của họ như giao hoặc ñặt hàng cho các hiệp hội tham gia tích cực

hơn vào các chương trình phát triển KT - XH nói chung và ngành nghề, LN nói

riêng, tham gia tư vấn, phản biện, xây dựng, ñóng góp có các chính sách chế ñộ

có liên quan. ðồng thời tỉnh cũng cần có các chính sách giúp ñỡ cụ thể cho các

hiệp hội trong những bước ñi ban ñầu như ñào tạo, tập huấn cán bộ làm công tác

hiệp hội, tăng cường phổ biến pháp luật ñối với hiệp hội, hỗ trợ kinh phí ñể hiệp

hội xúc tiến thương mại, hỗ trợ tạo ñiều kiện về cơ sở vật chất, trụ sở, trang thiết

bị cho các hiệp hội phát huy tốt vai trò của mình.

147

- ðổi mới chính sách xuất, nhập khẩu và hội nhập kinh tế quốc tế:

Trước tiên cần phải xây dựng hoàn chỉnh cơ chế ñiều hành xuất nhập khẩu

hàng hoá ổn ñịnh, lâu dài trong thời gian tới trên cơ sở chính sách pháp luật

hiện có, lộ trình ñã cam kết trong hội nhập quốc tế và tình hình thực tế hoạt

ñộng SXKD và xuất nhập khẩu thời gian vừa qua. ðặc biệt là việc tiếp tục

ñẩy mạnh cải cách hành chính trong lĩnh vực thương mại: xoá bỏ thủ tục

phiền hà, công khai, minh bạch, ổn ñịnh môi trường pháp lý, bảo hộ hợp lý có

chọn lọc những mặt hàng lợi thế bằng các công cụ phù hợp với các cam kết

quốc tế: rà soát lại các quy ñịnh hiện hành ñể loại bỏ các quy ñịnh không còn

phù hợp, chồng chéo thay thế bằng các quy ñịnh mới như các danh mục hàng

hoá xuất nhập khẩu ñầy ñủ, rõ ràng, phù hợp với quy ñịnh của WTO và các

cam kết quốc tế, hoàn thiện các chính sách biện pháp tạo thuận lợi và bảo hộ

cho các DN trong nước nói chung và ở các LN nói riêng ñược quốc tế thừa

nhận như hạn ngạch thuế quan, quy chế xuất xứ, các biện pháp chống bán phá

giá, chống trợ cấp, chính sách cạnh tranh, quy chế ñối xử quốc gia trong

thương mại quốc tế v.v… Song song với vận dụng linh hoạt các ñịnh chế của

WTO, cần phải ban hành các chính sách hỗ trợ xuất khẩu phù hợp với quy

ñịnh về trợ cấp xuất khẩu và trợ cấp nông nghiệp nhằm giúp các doanh

nghiệp, cơ sở SXKD ở các LN trong các khâu ñào tạo nguồn nhân lực, nghiên

cứu khoa học, công nghệ mới, xúc tiến thương mại v.v… ðồng thời Nhà nước

cần rà soát hàng rào kỹ thuật của các nước ñể tuyên truyền phổ biến, nâng cao

nhận thức của các nhà sản xuất, xuất khẩu trong nước về rào cản các nước

nhằm tránh những rủi ro trong quá trình sản xuất và xuất khẩu.

- Hoàn thiện chính sách nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác

quản lý thị trường: tập trung nâng cao hiệu quả công tác ñấu tranh chống buôn

lậu và gian lận thương mại. ðặc biệt là kiểm soát và ngăn chặn hàng hoá Trung

Quốc buôn lậu qua tuyến Lạng Sơn, Quảng Ninh về Hà Nội qua Bắc Ninh. Kết

148

hợp giữa hướng dẫn, tổ chức thực hiện với kiểm tra các hoạt ñộng của các

thương nhân trong việc chấp hành các quy ñịnh của pháp luật về thương mại, xử

lý các sai phạm kịp thời, nghiêm minh. Tiếp tục rà soát sửa ñổi, bổ sung các

chính sách về quản lý thị trường cho phù hợp với các luật sửa ñổi, các luật mới

ban hành trong quá trình hội nhập WTO. Có chính sách quan tâm ñến lực lượng

quản lý thị trường như củng cố về mặt tổ chức, ñầu tư, bổ sung trang thiết bị

chuyên ngành, ñào tạo cán bộ, có chế ñộ ñãi ngộ thoả ñáng…

3.3.4. ChÝnh s¸ch vÒ thuÕ

Chính sách thuế là công cụ quản lý và ñiều tiết vĩ mô của Nhà nước ñối

với các nền kinh tế phải vừa ñộng viên ñược nguồn lực ñồng thời thúc ñẩy

phát triển nhanh sức sản xuất, khuyến khích xuất khẩu, khuyến khích ñầu tư,

khuyến khích ñổi mới công nghệ, thúc ñẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát

triển kinh tế bền vững, nâng cao ñời sống nhân dân. Chính sách thuế vừa phải

ñảm bảo huy ñộng ñầy ñủ nguồn thu vào ngân sách nhà nước ñáp ứng nhu cầu

chi ngân sách nhà nước phục vụ CNH, HðH ñất nước nhưng ñồng thời phải

khoan sức dân, tạo ñiều kiện cho họ tích luỹ, tăng khả năng ñầu tư phát triển.

Chính sách thuế cũng cần phải phù hợp với tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế,

thực hiện bảo hộ hợp lý, có chọn lọc, có thời hạn, có ñiều kiện, tăng sức cạnh

tranh của nền kinh tế ñể thúc ñẩy phát triển SXKD. Chính sách thuế phải tạo

môi trường pháp lý bình ñẳng, công bằng, không phân biệt các thành phần

kinh tế khác nhau. Hệ thống thuế phải ñược cải cách ñơn giản, minh bạch,

công khai, tách dần chính sách xã hội ra khỏi chính sách thuế, nhanh chóng

hiện ñại hoá và nâng cao năng lực bộ máy quản lý thuế. Từ ñịnh hướng ñó,

một số giải pháp hoàn thiện chính sách thuế là:

- Hoàn thiện thuế giá trị gia tăng: ðây là sắc thuế chủ yếu chiếm tỷ

trọng cao trong hệ thống chính sách thuế cũng như trong cơ cấu thực hiện

nghĩa vụ ngân sách nhà nước ở các LN. ðối với sắc thuế này cần phải rà soát

149

lại các nhóm hàng hoá dịch vụ ñể giảm bớt số nhóm hàng hoá dịch vụ không

chịu thuế tạo ñiều kiện cho việc tính thuế, khấu trừ thuế ñược liên hoàn giữa

các khâu trong quá trình SXKD, áp dụng một mức thuế xuất ñể ñảm bảo công

bằng về nghĩa vụ thuế và ñơn giản trong việc tính thuế. Hoàn thiện phương

pháp tính thuế, tiến tới xác ñịnh ngưỡng doanh thu chịu thuế giá trị gia tăng

ñể thực hiện một phuơng pháp tính thuế khấu trừ, phù hợp với thông lệ quốc

tế. Quá trình hoàn thiện trên ñược diễn ra theo lộ trình nhất ñịnh từ luật sửa

ñổi bổ sung một số ñiều của luật thuế giá trị gia tăng năm 2003 (kỳ họp thứ

III, quốc hội khoá XI) ñến luật thuế giá trị gia tăng năm 2005 (kỳ họp thứ

VIII, quốc hội khoá XI). Trong giai ñoạn tiếp theo cần tiếp tục chuyển một số

ñối tượng không chịu thuế sang ñối tượng chịu thuế giá trị gia tăng, áp dụng

thống nhất mức thuế xuất khoảng 10%, phương pháp tính thuế hoàn thiện

hiệu quả, công bằng hơn.

- Hoàn thiện thuế thu nhập doanh nghiệp: ðây là thuế trực thu vào kết

quả SXKD. Trong giai ñoạn hiện nay năng suất, hiệu quả và mức tích luỹ của

nền kinh tế nói chung và LN ở nước ta nói riêng còn thấp so với khu vực và

quốc tế, quy mô các cơ sở SXKD còn nhỏ, công nghệ lạc hậu v.v… Vì vậy ñể

nền kinh tế nói chung và các LN nói riêng phát triển bền vững thì giải pháp hoàn

thiện chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp là phải giảm mức thuế suất, giảm

diện miễn giảm thuế, thống nhất mức thuế suất và ưu ñãi thuế giữa các thành

phần kinh tế ñể kích thích ñầu tư và ñảm bảo bình ñẳng trong cạnh tranh. Luật

thuế thu nhập doanh nghiệp sửa ñổi năm 2003 cũng ñã cải cách theo hướng ñó

nhưng chưa toàn diện và ñồng bộ. Chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp trong

thời gian tới cần ñược hoàn thiện một cách toàn diện theo hướng ñề xuất là:

chuyển các hộ SXKD cá thể, cá nhân hành nghề ñộc lập, cá nhân có tài sản cho

thuê sang áp dụng thuế thu nhập cá nhân, giảm mức thuế suất thuế thu nhập

doanh nghiệp phổ thông từ 28% xuống 25% và có thể áp dụng mức thấp hơn cho

150

các năm tiếp theo, chuyển các ưu ñãi miễn, giảm thuế ñể thực hiện các chính

sách xã hội sang thực hiện các biện pháp tài chính khác.

- Hoàn thiện chính sách thuế xuất nhập khẩu và các công cụ bảo hộ

khác: Thuế xuất khẩu, nhập khẩu là loại thuế gián thu vào các hoạt ñộng xuất

nhập khẩu hàng hoá dịch vụ. Các giải pháp hoàn thiện trong thời gian tới là

tiếp tục khuyến khích tối ña cho xuất khẩu, sửa ñổi các quy ñịnh về thuế xuất,

giá tính thuế, thời hạn nộp thuế ñể thực hiện cam kết và thông lệ quốc tế, sửa

ñổi quy trình, thủ tục nộp thuế cho phù hợp với luật hải quan, góp phần tăng

cường quản lý hoạt ñộng xuất nhập khẩu theo cam kết quốc tế. Tiếp tục cắt

giảm thuế suất bằng 0% theo ñúng lộ trình cam kết, ñồng thời thu gọn mức

thuế nhập khẩu (nên khoảng 5 mức), xoá bỏ hoàn toàn việc miễn, giảm thuế

nhập khẩu. Mặt khác cần nhanh chóng xây dựng, hoàn thiện và ban hành các

loại thuế mang ý nghĩa tự vệ như: thuế chống bán phá giá, thuế chống trợ cấp

ñối với hàng hoá của các nước ngoài bán phá giá, trợ cấp vào thị trường Việt

Nam ñể bảo hộ hàng hoá sản xuất trong nước nói chung và các LN nói riêng,

áp dụng thuế chống phân biệt ñối xử ñối với hàng hoá nhập khẩu của nước

ngoài trong trường hợp phía nước ngoài phân biệt ñối xử ñối với hàng hoá

xuất khẩu của Việt Nam.

- Hoàn thiện thuế tài nguyên: ðây là loại thuế thu vào việc khai thác,

sử dụng tài nguyên thiên nhiên, nên có ảnh hưởng khá lớn ñến các LN do các

ñặc ñiểm vốn có của các LN. Vì vậy hướng hoàn thiện là phải tăng cường bảo

vệ môi trường, khai thác, sử dụng tài nguyên tiết kiệm, hợp lý, có hiệu quả.

Các giải pháp cụ thể là: nên mở rộng diện chịu thuế tài nguyên trên nguyên

tắc tất cả các loại tài nguyên thiên nhiên khai thác ñều chịu thuế, tính thuế

trên sản lượng khai thác ñể khuyến khích khai thác tài nguyên tiết kiệm, hiệu

quả. Mức thuế xuất ñược phân biệt: tài nguyên không tái tạo lại ñược chịu

mức thuế cao hơn tài nguyên tái tạo ñược, tài nguyên quý hiếm chịu mức thuế

151

cao hơn tài nguyên thông thường, giá tính thuế là giá bán tài nguyên thương

phẩm tại nơi khai thác, hạn chế việc miễn giảm thuế tài nguyên.

- Hoàn thiện các chính sách thu từ ñất ñai (thuế sử dụng ñất):

Các chính sách thuế liên quan ñến ñất ñai phải góp phần quản lý, sử

dụng ñất ñai hợp lý, tiết kiệm, có hiệu quả. Giải pháp cụ thể ñề xuất là:

+ ðối với thuế sử dụng ñất: Mọi tổ chức cá nhân sử dụng ñất ñều phải

nộp thuế sử dụng ñất (trừ trường hợp thuê ñất). ðất sử dụng vào mục ñích

kinh doanh phải ñiều tiết cao hơn ñất ở; ñất ở, ñất xây dựng công trình thu cao

hơn ñất sử dụng mục ñích nông lâm nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản. Căn cứ tính

thuế là: diện tích, giá tính thuế, thuế xuất. Giá tính thuế xác ñịnh theo giá các

loại ñất sát với giá thị trường do luật ñất ñai quy ñịnh.

+ ðối với thu tiền sử dụng ñất khi giao quyền sử dụng ñất và thu tiền

thuê ñất xác ñịnh phù hợp với giá thực tế chuyển nhượng quyền sử dụng ñất,

chuyển nhượng quyền thuê ñất trên thị trường. Quy ñịnh và mở rộng các hình

thức ñấu giá công khai, minh bạch ñể thu tiền sử dụng ñất và cho thuê ñất.

+ ðối với thu nhập từ chuyển quyền sử dụng ñất, quyền thuê ñất phải có

biện pháp ñiều tiết theo hướng: bỏ thuế chuyển quyền sử dụng ñất. Thu nhập từ

chuyển quyền sử dụng ñất, quyền thuê ñất của các cơ sở SXKD sau khi nộp thuế

thu nhập doanh nghiệp, phần thu nhập còn lại phải nộp thuế bổ sung theo mức

luỹ tiến từng phần. Thu nhập từ chuyển nhượng ñất của cá nhân không kinh

doanh phải nộp thuế thu nhập cá nhân. Các tổ chức, cá nhân kinh doanh nhà ñất

phải nộp thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập doanh nghiệp.

- Tiếp tục hoàn thiện chính sách phí, lệ phí: Phí, lệ phí là khoản thu bù

ñắp một phần hoặc toàn bộ chi phí cung cấp dịch vụ công cho các tổ chức cá

nhân. Các giải pháp tiếp tục hoàn thiện là; tiếp tục rà soát, bãi bỏ các loại phí,

lệ phí không hợp lý, gây cản trở và gánh nặng chi phí ñầu vào của SXKD, gây

phiền hà cho sản xuất và ñời sống. Các loại phí thu do cung cấp dịch vụ sẽ

152

chuyển sang giá dịch vụ, các loại phí lệ phí mang tính chất thuế sẽ chuyển dần

thành thuế, thống nhất mức thu phí ñối với các tổ chức cá nhân trong nước và

nước ngoài ñể thực hiện công bằng xã hội, xây dựng mức thu phí, lệ phí hợp

lý giảm chi phí ñầu vào cho SXKD và xuất khẩu.

- Hoàn thiện và ban hành một số chính sách thuế khác:

+ ðối với thuế tiêu thụ ñặc biệt: Hướng hoàn thiện là mở rộng ñối

tượng chịu thuế, ñiều chỉnh thuế xuất phù hợp với mục tiêu ñiều tiết thu nhập

và hướng dẫn tiêu dùng, phù hợp với thông lệ quốc tế. Tiến tới xoá bỏ miễn

giảm thuế tiêu thụ ñặc biệt ñảm bảo công bằng nghĩa vụ nộp thuế và nguyên

tắc không phân biệt ñối xử giữa sản xuất trong nước và nhập khẩu. Trước mắt

bổ sung ñối tượng nộp thuế và thuế xuất một số hàng hoá dịch vụ tiêu dùng

cao cấp và nhập ngoại nhằm ñiều tiết thu nhập người tiêu dùng, hạn chế họ sử

dụng tích luỹ tiêu dùng xa xỉ, khuyến khích ñầu tư tích luỹ cho SXKD.

+ ðối với thuế thu nhập cá nhân cần nhanh chóng hoàn chỉnh ñể ban

hành theo hướng mở rộng ñối tượng chịu thuế và ñối tượng nộp thuế liên

quan ñến thu nhập các hộ SXKD, người hành nghề ñộc lập, người có tài sản

cho thuê, có thu nhập từ việc cho vay vốn, thu nhập từ lãi cổ phần, trái phiếu,

hạ mức khởi ñiểm chịu thuế và thuế xuất hợp lý, cho phép khấu trừ chi phí tạo

ra thu nhập, thuế xuất theo mức luỹ tiến từng phần với tổng ñiều tiết cao hơn

mức ñiều tiết của thuế thu nhập doanh nghiệp (khoảng 30%) nhằm ưu ñãi ñối

với phát triển SXKD và ñòi hỏi các cá nhân trong các LN tiết kiệm ñóng góp

xây dựng tổ quốc ñồng thời khuyến khích họ thành lập DN mở rộng SXKD.

+ ðối với thuế bảo vệ môi trường là loại thuế thu vào các ñối tượng gây ô

nhiễm môi trường nhằm bảo vệ môi trường sinh thái, chống chuyển dịch công

nghệ “bẩn” vào Việt Nam và tạo lập quỹ bảo vệ môi trường cần phải nhanh

chóng hoàn thiện và ban hành nhằm góp phần khắc phục tình trạng ô nhiễm môi

trường nghiêm trọng ở các LN hiện nay. Nguồn thu từ thuế bảo vệ môi trường

chỉ dùng cho bảo vệ môi trường, không dùng cho việc khác.

153

- ðổi mới chính sách quản lý thuế theo hướng hiện ñại hoá toàn diện

công tác quản lý thuế: kiểm soát ñối tượng chịu thuế, nộp thuế, hạn chế thất

thu thuế, ở các LN. Do vậy, nhà nước cần tăng cường ñầu tư cho công tác

truyền thông, giáo dục nâng cao ý thức chấp hành chính sách thuế của người

dân; ñầu tư, khuyến khích phát triển các dịch vụ tư vấn thuế, công tác hạch

toán kế toán, quản lý hoá ñơn chứng từ, quy trình, thủ tục nộp thuế…; Tích

cực thực hiện luật quản lý thuế quy ñịnh rõ nhiệm vụ, nghĩa vụ, trách nhiệm

của các bên tham gia vào quá trình quản lý thuế, cụ thể các chế tài xử lý và

cưỡng chế thuế ñối với các hành vi sai phạm chính sách thuế; tăng cường

công tác thanh tra, kiểm tra về chấp hành chính sách thuế của các bên liên

quan, triển khai tích cực việc áp dụng công nghệ thông tin vào hầu hết các

khâu quản lý thuế, kiểm tra tờ khai, ñối chiếu hoá ñơn, xác ñịnh nợ ñọng,

thông báo phạt, quản lý hoá ñơn chứng từ trên máy, cung cấp dịch vụ thuế

qua mạng. Thiết lập mạng khai báo làm thủ tục hải quan trong cả nước, kết

nối tin học giữa các cơ quan thu liên quan và các DN, cơ sở SXKD. ðồng

thời kiện toàn công tác quản lý và hệ thống quản lý thu thuế theo hướng cải

cách hành chính thuế, nâng cao quyền hạn, trách nhiệm và hiệu lực bộ máy

quản lý thuế, mở rộng uỷ nhiệm thu một số khoản thu cho chính quyền cơ sở

nhằm chống thất thu và giảm chi phí quản lý thuế.

3.3.5. ChÝnh s¸ch vÒ tÝn dông

Do ñặc ñiểm của LN các cơ sở SXKD chủ yếu là các hộ và các DN nhỏ

và vừa nên khả năng tích tụ vốn hạn chế. Vì vậy hoàn thiện chính sách tín

dụng phải cải tiến các ñiều kiện vay vốn ñảm bảo cung cấp ñủ vốn cho các

DN, cơ sở SXKD ở các LN ñầu tư mở rộng SXKD, hộ SXKD tiếp cận ñược

dễ dàng với các nguồn vốn, khuyến khích ñầu tư vào các ngành nghề, LN

trọng ñiểm có lợi thế ở ñịa phương, ñồng thời góp phần hình thành thị trường

vốn ở nông thôn nói chung và các LN nói riêng. Vì vậy cần:

154

- ðổi mới tư duy về việc sử dụng thế chấp là công cụ chính trong chính

sách cho vay của các ngân hàng thương mại và các tổ chức tín dụng. Mở

rộng các hình thức xem xét cho vay không cần thế chấp, ñồng thời xoá bỏ

việc hình sự hoá các quan hệ tín dụng của ngân hàng, tổ chức tín dụng với các

hộ SXKD, các DN ở LN. Mặt khác Nhà nước nên có ñịnh chế chính sách

nhằm chuyển vai trò của ngân hàng từ DN cho vay sang nhà ñầu tư. Tức là

hoạt ñộng tín dụng ngân hàng sẽ cùng các hộ cơ sở SXKD, DN ñể ñầu tư

SXKD, cùng chia sẻ lợi ích và rủi ro trong SXKD. Vì vậy cũng rất cần nhanh

chóng hình thành ñầy ñủ khung pháp lý ñể thúc ñẩy các ngân hàng thương

mại tăng cường liên kết với các DN, cơ sở, hộ kinh doanh sử dụng vốn ngân

hàng thương mại ñể ñầu tư SXKD, kể cả ñầu tư trung và dài hạn, từ ñó thúc

ñẩy nhu cầu vay vốn và tính toán sử dụng vốn có hiệu quả ở các LN.

- Hoàn thiện chính sách tín dụng ưu ñãi hiệu quả, phù hợp với kinh tế

thị trường và các cam kết trong hội nhập kinh tế thế giới.

Chính sách tín dụng ưu ñãi của Nhà nước cần hỗ trợ ñúng ñối tượng

theo quan ñiểm thị trường hoá nguồn cung cấp vốn cho tất cả các dự án ñầu tư

trong nền kinh tế. Nhà nước chỉ hỗ trợ các ñối tượng gặp khó khăn khi tiếp

cận thị trường tín dụng chính thức. ðồng thời ñưa ra chỉ tiêu về số người

ñược hưởng lợi từ vốn vay tín dụng ưu ñãi càng lớn thì càng ñược tạo ñiều

kiện cho vay ưu ñãi nhằm sử dụng ñúng hướng nguồn vay theo chính sách ưu

ñãi. Theo ñó chính sách tín dụng cần tập trung hỗ trợ tín dụng cho các DN

nhỏ và vừa, hộ kinh doanh chuyển ñổi cơ cấu kinh doanh, các dự án ñầu tư

CSHT… và ñặc biệt là các dự án SXKD ở các LN theo ñúng ngành nghề

chính của LN, các dự án về bảo vệ môi trường LN, CSHT LN … Nhà nước

cần hoạch ñịnh chương trình tổng thể hỗ trợ phát triển các LN trong ñó có các

DN vừa và nhỏ là chính, lấy tín dụng ưu ñãi là công cụ hỗ trợ ñể từ ñó có thể

hình thành các quỹ tín dụng phục vụ riêng cho các LN mang tính chuyên

155

nghiệp và có một số chính sách ñặc thù ưu ñãi ngoài lãi suất như: ưu ñãi phí

dịch vụ, ưu ñãi cung cấp ngoại tệ, ưu ñãi theo uy tín của khách hàng, ñơn giản

hoá thủ tục và cung cấp miễn phí thông tin ñến các ñối tượng ưu tiên ñể họ có

ñiều kiện hưởng thụ tín dụng ưu ñãi.

- Tăng cường chính sách cải thiện chất lượng thị trường tín dụng ñể

các nhà ñầu tư ở các LN có ñược lượng vốn cần thiết và chi phí thấp:

Hệ thống ngân hàng cần tiếp tục hiện ñại hoá mạng lưới công nghệ

thông tin nhằm tăng hiệu quả hoạt ñộng, giảm thiểu tối ña các rủi ro, hạ thấp

chi phí dịch vụ ngân hàng và lãi suất. Xây dựng hệ thống ñăng ký thế chấp

nội mạng toàn quốc ñể tạo ñiều kiện thuận lợi cho DN, phòng chống hành vi

lừa ñảo, lạm dụng trong hoạt ñộng thế chấp. Nhà nước cũng cần khuyến khích

các hình thức cho vay có bảo ñảm bằng cầm cố các giấy tờ có giá như trái

phiếu, chứng chỉ tiền gửi … của các tổ chức tín dụng vì khi ñó các tổ chức tín

dụng sẽ tiết kiệm thời gian công sức quan tâm ñến khả năng tài chính của

khách hàng mà chỉ cần tập trung ñánh giá tình hình tài chính của các ñơn vị

phát hành.

Nhà nước cũng cần có những chính sách ñể mở rộng, phát triển thị

trường cho thuê tài chính. Tín dụng thuê mua là một hình thức quan trọng của

ñầu tư, là biện pháp thay thế vốn ngân hàng, giúp cho các cơ sở SXKD ít vốn

hoặc không có tài sản thế chấp dễ dàng có tài sản ñể tiến hành SXKD.

Nhà nước cũng cần khuyến khích các ngân hàng mở rộng hệ thống của

mình ở các LN, cho phép các NH ñược sử dụng hộ cá thể làm ñại lý trong việc

cho vay ở các LN. Mặt khác cũng cần phân luồng vốn với một tỷ lệ thích hợp

cho các LN, các ngành nghề, sản phẩm trọng ñiểm, có lợi thế cạnh tranh ñể ñáp

ứng nhu cầu vốn. ðịnh kỳ phân tích tình hình thị trường vốn nhằm hướng dẫn,

bổ sung, sửa ñổi các quy ñịnh về vay và cho vay phù hợp và khuyến khích ñầu

tư vào các LN như lãi suất, thời gian vay, thủ tục vay, mức cho vay v.v…

156

Nhà nước cần ña dạng hoá các loại hình hoạt ñộng và tổ chức của hệ

thống tín dụng, cho phép nhiều thành phần kinh tế tham gia, ñồng thời thể chế

hoá các quy ñịnh về các loại hình kinh doanh tín dụng. Khuyến khích phát

triển các loại quỹ tín dụng, hợp tác xã tín dụng, các quỹ chuyên dụng… ñể

ñưa vốn về các LN.

Nhà nước cũng cần nhanh chóng rà soát, nghiên cứu ñể hoàn thiện các thể

chế pháp lý nhằm phát triển thị trường tín dụng phi chính thức bằng các quy ñịnh

chặt chẽ hơn và thực hiện các quy ñịnh ñó một cách nghiêm khắc, nhất quán hơn

ñể bảo vệ lợi ích của các chủ thể có liên quan, ñặc biệt là người có vốn.

- Hoàn thiện chính sách hỗ trợ tiếp cận nguồn vốn cho các hộ SXKD,

DN trong các LN: do yếu thế về quy mô nên các cơ sở SXKD ở các LN

thường khó tiếp cận với vốn, chủ yếu là do không ñủ tài sản thế chấp. Nhà

nước cần sớm thành lập các quỹ ñầu tư phát triển ở các ñịa phương từ nhiều

các nguồn vốn khác nhau ñể giải quyết cho vay ñối với các dự án SXKD, ñầu

tư CSHT LN và các dự án thuộc các lĩnh vực ưu tiên phát triển theo ñịnh

hướng của ñịa phương. Tỉnh Bắc Ninh cần khẩn trương kiện toàn và tăng

cường năng lực, ñặc biệt là vốn cho Quỹ bảo lãnh tín dụng cho các DN nhỏ và

vừa: thông qua quỹ này các cơ sở SXKD ở các LN có thể tiếp cận ñược các

nguồn vốn tín dụng ñồng thời cũng chia sẻ rủi ro cho các ngân hàng thương

mại. Ngoài việc bảo lãnh tín dụng còn là nơi cung cấp thông tin, trung gian tổ

chức ñối thoại ñể các ñối tác hiểu biết lẫn nhau… Bên cạnh ñó Nhà nước cần

hoàn thiện thể chế nhằm xây dựng và mở rộng hoạt ñộng của các quỹ ñầu tư

rủi ro, các công ty kinh doanh và khai thác nợ với các thành phần kinh tế

ñược tham gia quản lý. Các cơ quan chức năng của tỉnh, ñặc biệt là các trung

tâm khuyến công, khuyến nông, xúc tiến thương mại, trung tâm thông tin tín

dụng… coi trọng việc cung cấp thông tin cần thiết cho các DN tiếp cận ñược

các nguồn vốn nước ngoài.

157

Tỉnh cũng cần sớm xây dựng, phê duyệt, thành lập Quỹ ðầu tư phát

triển theo Nghị ñịnh số 138/2007/Nð-CP ngày 28/8/2007 của Chính phủ về

tổ chức và hoạt ñộng của Quỹ ðầu tư phát triển ñịa phương nhằm huy ñộng

các nguồn lực cho ñầu tư phát triển ở ñịa phương, trong ñó chú trọng ñến

LN, ñặc biệt là các hoạt ñộng ñầu tư trực tiếp hoặc cho vay ñầu tư các dự

án liên quan ñến phát triển LN và góp phần thành lập các DN ở các LN ñể

làm ñộng lực phát triển các ngành nghề ở các LN.

Nhà nước cần khẩn trương nghiên cứu, thành lập mô hình trung tâm

thông tin tín dụng tư nhân nhằm bổ trợ cho các trung tâm tín dụng Nhà

nước. Các trung tâm thông tin tín dụng tư nhân thu thập thông tin và lưu

giữ thông tin trên phạm vi rộng hơn nhiều, bao gồm các khoản vay của DN

và của các hộ tư nhân. ðược sự ñồng ý của người ñi vay, các ngân hàng sẽ

ñược tiếp cận các thông tin tín dụng của các ñối tượng này ñể ñánh giá mức

ñộ rủi ro, trên cơ sở ñó ñưa ra lãi suất phù hợp, vì thế nó mang lại lợi ích

cho cả người ñi vay và cả ngân hàng. ðể hình thành trung tâm thông tin tín

dụng tư nhân cần thiết phải xây dựng một khuôn khổ pháp lý phù hợp, có

sự tham gia của các ñối tác liên quan và sự hợp tác giữa khu vực công - tư

và sự hiểu biết của toàn xã hội. Trước mắt cần hoàn thiện các chính sách

liên quan ñến bảo mật trong ngân hàng, bảo vệ dữ liệu và bảo vệ người tiêu

dùng. Trong ñó những nhân tố pháp lý quan trọng cần thiết tạo ñiều kiện

cho trung tâm thông tin tín dụng tư nhân hoạt ñộng là: trách nhiệm báo cáo

và quyền truy cập thông tin phải ñược áp dụng không chỉ ñối với các ñịnh

chế tài chính mà cần áp dụng cho cả các công ty viễn thông, công ty thu

hồi nợ, các công ty cung cấp dịch vụ hạ tầng v.v..; cho phép cung cấp cả

thông tin tích cực và thông tin tiêu cực; thời gian lưu giữ thông tin, cơ chế

sửa chữa thông tin, các quyền kiểm tra thông tin v.v…

158

3.3.6. ChÝnh s¸ch vÒ khoa häc c«ng nghÖ

Từ thực tế tình hình các LN hiện nay, có thể thấy khoa học công nghệ

là một nhân tố vô cùng quan trọng có tính ñột phá nhằm phát triển các LN

theo hướng CNH, HðH nhằm nâng cao sức cạnh tranh trong hội nhập kinh tế

thế giới. Việc hoàn thiện các chính sách khoa học công nghệ phải kết hợp

ñược hài hoà giữa nghiên cứu và phát triển với ứng dụng và chuyển giao

khoa học công nghệ, kết hợp giữa công nghệ hiện ñại, tiên tiến với những

công nghệ cổ truyền ñể ñảm bảo tính ñộc ñáo của sản phẩm LN; ñổi mới tư

duy quản lý Nhà nước ñối với hoạt ñộng khoa học công nghệ nhằm chuyển từ

vai trò người tham gia trực tiếp sang vai trò chỉ huy, tạo môi trường thuận lợi

và khuyến khích các hoạt ñộng khoa học công nghệ, gắn kết hoạt ñộng khoa

học công nghệ với quá trình SXKD và phát triển kinh tế nhằm thúc ñẩy phát

triển thị trường khoa học công nghệ. Một số giải pháp cụ thể là:

- Rà soát các chính sách về sở hữu trí tuệ, hợp ñồng công nghệ, khuyến

khích trong hoạt ñộng khoa học công nghệ… những cơ sở pháp lý liên quan

ñến hoạt ñộng khoa học công nghệ ñể bổ sung, sửa ñổi cho phù hợp theo ñúng

hướng chú trọng ñến khả năng thực thi, giảm thiểu tối ña những gánh nặng

không cần thiết cho những ñối tượng ñược ñiều chỉnh hoặc gây khó khăn cho

ñối tượng ñiều chỉnh do năng lực thực thi chính sách của bộ máy quản lý Nhà

nước yếu kém. ðồng thời phải có các chế tài ñủ mạnh xử lý những vi phạm,

tăng cường năng lực cho các cơ quan, ñơn vị tham gia hoạt ñộng khoa học

công nghệ, mở rộng và hỗ trợ các dịch vụ như thủ tục hành chính ñăng ký hợp

ñồng công nghệ, dịch vụ ñăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, hệ thống thông

tin liên lạc… Nhà nước cần giao trách nhiệm cụ thể cho các bộ ngành và ñịa

phương về quản lý, thúc ñẩy ñổi mới công nghệ và ứng dụng công nghệ vào

SXKD ñồng thời với việc tăng cường hơn nữa trong việc cung cấp cho các cơ

quan này những công cụ và nguồn lực nhất ñịnh ñể hoàn thành nhiệm vụ ñó.

159

- Tăng cường các chính sách khuyến khích chuyển giao công nghệ: Nhà

nước cần ñặc biệt chú trọng ñến việc chuyển giao công nghệ từ các nước ñang

phát triển vào nước ta thông qua các công cụ như thuế, tín dụng v.v… Các

chính sách khuyến khích này cũng cần chú trọng tới các mức ñộ phát triển công

nghệ của DN như có mức ưu ñãi nhiều hơn cho nhập khẩu phần mềm công

nghệ ñộc lập. Nhà nước cũng cần thông qua chính sách xúc tiến và ưu ñãi ñầu

tư ñể thu hút những nhà ñầu tư lớn trên thế giới và ñầu tư vào những lĩnh vực

công nghệ cao. Mở rộng và khuyến khích các hình thức liên doanh, liên kết,

hợp tác với các nhà ñầu tư nước ngoài nhằm tranh thủ việc chuyển giao khoa

học công nghệ vào nước ta. Nhà nước cần ñơn giản hoá các thủ tục và giảm bớt

các phí tổn ñối với nhập khẩu hàng hoá là vật tư máy móc thiết bị, công nghệ

tiên tiến cũng như nhập cảnh ñối với các cán bộ kỹ thuật, các nhà khoa học,

nhà ñầu tư nước ngoài. Có chính sách khuyến khích và hỗ trợ nhằm làm giảm

phí sử dụng internet, cước phí viễn thông vì ñây là phương tiện chính mà thông

tin công nghệ, bí quyết sản xuất ñược truyền bá, chuyển giao.

Nhà nước cũng cần xem xét lại những yêu cầu chung về kỹ thuật ñối với

việc nhập khẩu thiết bị ñã qua sử dụng cho phù hợp với tình hình hiện nay,

tạo ñiều kiện cho các DN, cơ sở SXKD ở LN cải thiện ñiều kiện sản xuất,

nâng cao chất lượng sản phẩm.

- Hoàn thiện chính sách thúc ñẩy nghiên cứu và phát triển khoa học

công nghệ, ñầu tư và ứng dụng khoa học công nghệ: Nhà nước cần tăng

cường tài trợ kinh phí cho các viện nghiên cứu, ñặc biệt là các nghiên cứu cơ

bản, có cơ chế khuyến khích ñổi mới công nghệ tiên tiến thông qua các chính

sách ưu ñãi ñầu tư, thuế và tín dụng. Phát triển các hoạt ñộng thông tin tư vấn

và chuyển giao công nghệ trong sản xuất ở LN. Ưu ñãi và khen thưởng kịp

thời các nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ vào SXKD nâng cao

năng lực cạnh tranh của sản phẩm, tạo ra các sản phẩm mới, sản phẩm có chất

160

lượng cao, sản phẩm ñảm bảo vệ sinh môi trường… thành lập mạng lưới các

trung tâm ngân hàng dữ liệu thông tin thị trường khoa học công nghệ ñể các

DN tra cứu, nghiên cứu, ứng dụng và triển khai.

Nhà nước cũng cần có những hướng dẫn chi tiết về chính sách liên quan

ñến chất lượng sản phẩm, các thủ tục ñể xác ñịnh chất lượng sản phẩm và xin

cấp giấy chứng nhận. Các chính sách về tiêu chuẩn hoá kỹ thuật cũng cần ñược

nhanh chóng nghiên cứu ban hành nhằm phát triển hệ thống tiêu chuẩn thống

nhất, tạo ñiều kiện cho DN dễ dàng áp dụng vào quá trình sản xuất.

Chính sách khoa học công nghệ cần tập trung khuyến khích các DN

dành nhiều nguồn lực hơn cho nghiên cứu và phát triển. Các chi phí này ñược

hạch toán vào chi phí gián tiếp, kể cả các thiết bị quan trọng có giá trị không

quá lớn. Các thiết bị phục vụ trực tiếp cho nghiên cứu và phát triển ñược miễn

thuế. Tiến hành rà soát, ñánh giá lại công nghệ và sản phẩm truyền thống ở

các LN ñể có biện pháp bảo tồn và phát triển, tạo mẫu mã và sản phẩm mới.

ðồng thời với việc hỗ trợ nghiên cứu thị trường ñể dự toán phát triển công

nghệ, phân tích thực trạng công nghệ DN hiện tại, tăng cường năng lực thẩm

ñịnh dự án nhằm nâng cao chất lượng các dự án ñầu tư ñổi mới công nghệ của

các cơ sở SXKD, doanh nghiệp ở các LN. Các ñịa phương cũng cần tăng

cường các chính sách ñào tạo, thu hút, sử dụng nhân tài nhằm thu hút nhiều

các cán bộ khoa học kỹ thuật, các nhà khoa học về làm việc tại các cơ quan,

DN trong tỉnh thông qua các ưu ñãi về thu nhập, nhà ở, biên chế v.v…

- Chính sách phát triển hệ thống các dịch vụ trung gian trên thị trường

khoa học công nghệ: Nhà nước cần huy ñộng tối ña sự tham gia của khu vực

tư nhân vào cung cấp các loại hình dịch vụ này thông qua sử dụng các biện

pháp hỗ trợ tư nhân các dịch vụ này, ñồng thời cần tạo mọi ñiều kiện ñể nuôi

dưỡng các loại hình dịch vụ hỗ trợ thị trường khoa học công nghệ, tránh tập

trung vào công tác quản lý nhà nước một cách quá chặt chẽ. Hệ thống thông

161

tin về khoa học công nghệ cần ñược củng cố lại, kể cả việc thiết lập chợ khoa

học công nghệ trên mạng. Hệ thống thông tin phải ñược cập nhật ñầy ñủ,

thường xuyên, gia tăng các công cụ tiện ích, các dịch vụ ñi kèm như dịch vụ

tư vấn công nghệ, môi giới công nghệ tiến tới ñịnh hướng tạo ra những dịch

vụ mang tính chuyên nghiệp. Mở rộng các hoạt ñộng thuê mua các sản phẩm

khoa học công nghệ như; cho thuê vận hành máy móc thiết bị hay công nghệ

bằng hợp ñồng dịch vụ, mua hoặc bán dưới hình thức trả góp các sản phẩm

khoa học và công nghệ.

Nhà nước cần nghiên cứu và ban hành chính sách nhằm hình thành và

phát triển các dịch vụ về thẩm ñịnh và ñánh giá công nghệ, có kế hoạch chuyển

dần từ nhiệm vụ của các tổ chức Nhà nước sang khu vực tư nhân nhằm tăng tính

cạnh tranh, nâng cao chất lượng các dự án khoa học và công nghệ.

Thành lập các trung tâm tư vấn chuyển giao công nghệ tại các LN có

xu thế phát triển mạnh ñể phổ biến kiến thức, kỹ năng ngành nghề, hỗ trợ dạy

nghề, cung cấp thông tin, hỗ trợ chuyển giao công nghệ mới cho các cơ sở

SXKD ở các LN. Nghiên cứu hình thành các loại hình hỗ trợ vốn khác với

ñầu tư cho khoa học và công nghệ như Quỹ ñầu tư mạo hiểm, Quỹ hỗ trợ

nghiên cứu sáng tạo công nghệ v.v…

- Cải cách triệt ñể hệ thống các tổ chức khoa học công nghệ: hướng cải

cách là phải có lộ trình khẩn trương trong việc chuyển ñổi các tổ chức khoa học

công nghệ công lập sang các loại hình ngoài công lập. Riêng một số tổ chức

nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu và phát triển lĩnh vực mang tính công ích và

nghiên cứu chính sách cần nghiên cứu chuyển sang cơ chế hoạt ñộng theo ñơn

ñặt hàng, Nhà nước mua dịch vụ công do các tổ chức này cung cấp. Ngoài việc

chuyển ñổi hình thành và cơ chế hoạt ñộng, nhiều cơ chế chính sách khác cũng

cần phải hoàn thiện ñồng bộ như: áp dụng cơ chế cạnh tranh việc cung cấp các

khoản ñầu tư và chi tiêu cho thực hiện các nhiệm vụ khoa học và công nghệ,

162

khuyến khích thương mại hoá các kết quả nghiên cứu, ưu ñãi miễn các loại thuế

từ hoạt ñộng nghiên cứu ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ của các tổ chức

khoa học công nghệ, các nhà khoa học vào áp dụng thực tiễn tại các LN.

3.3.7. ChÝnh s¸ch vÒ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc

Chất lượng nguồn nhân lực có ý nghĩa lớn ñể nâng cao năng lực cạnh

tranh của các LN. ðể khai thác và phát huy cao nhất lao ñộng và năng lực sáng

tạo của người lao ñộng trong các LN, các chính sách cơ chế về ñào tạo, phát

triển nguồn nhân lực cần tập trung hoàn thiện theo một số giải pháp cơ bản sau:

- Tỉnh cần phải sớm triển khai nghiên cứu, ñánh giá và phân loại lực

lượng lao ñộng ở các LN và các vùng lân cận hiện nay. Thông qua thực trạng

về số lượng, chất lượng nguồn lao ñộng và tình hình sử dụng lao ñộng hiện

nay ở các hộ gia ñình SXKD, các doanh nghiệp, hợp tác xã... ñể xác ñịnh

hướng củng cố và tăng chất lượng nguồn lao ñộng, ñồng thời có ñịnh hướng

phân bố lao ñộng gắn với sử dụng các nguồn lực khác phù hợp về trình ñộ,

sức khoẻ và yêu cầu SXKD ở các LN hiện nay. Mặt khác, từ việc nghiên cứu,

ñánh giá này ñể các ñịa phương lập kế hoạch, dự án cho việc sử dụng nguồn

lao ñộng chuyên ngành, lao ñộng phụ và lao ñộng thời vụ hợp lý ñể khắc phục

tình trạng thừa, thiếu lao ñộng và sự căng thẳng về lao ñộng dư thừa ở nông

thôn và các LN, ñồng thời ñể có những biện pháp xây dựng và ñiều tiết thị

trường lao ñộng ở các LN, tạo ñiều kiện thuận lợi ñể phát triển ñáp ứng nhu

cầu sản xuất của LN cả về số lượng và chất lượng.

- ðổi mới ñầu tư nhà nước cho ñào tạo người lao ñộng: cần xác ñịnh rõ

mục tiêu học nghề và hành nghề phù hợp với nhu cầu của các ngành nghề ở

các LN. Tỉnh nên nghiên cứu ñể thực hiện hệ thống cấp giấy chứng nhận ñủ

trình ñộ hành nghề cho người lao ñộng, tách biệt với các chứng chỉ ñào tạo

trong nhà trường, nhằm ñề cao tinh thần lao ñộng chuyên nghiệp trong xã hội

nói chung và các LN nói riêng. Tỉnh cũng cần có chính sách cơ cấu hệ thống

163

dạy nghề công lập hiện nay ñể các cơ sở này vừa có cơ sở vật chất, công

nghệ, giáo viên có tri thức, kỹ năng chuyên nghiệp phù hợp với yêu cầu ñào

tạo tay nghề cho người lao ñộng ở các LN, vừa có khả năng ñào tạo giáo viên

cho các cơ sở ñào tạo tư nhân và DN. Khuyến khích các nhà ñầu tư, nhất là

doanh nghiệp ñầu tư vào lĩnh vực ñào tạo nghề. Mở cửa rộng cho các nhà ñầu

tư nước ngoài gia nhập thị trường ñào tạo lao ñộng ở nước ta. Ngoài khuyến

khích về thuế, có thể tài trợ ban ñầu hoặc ưu tiên giao ñất cho các dự án ñào

tạo. Nhà nước ưu tiên ñầu tư vào các khâu ban hành các tiêu chuẩn ñào tạo

ngang tầm khu vực và giám sát quá trình ñào tạo hướng tới các tiêu chuẩn ñó.

Khuyến khích các tổ chức ñào tạo trong nước hợp tác ñào tạo với tổ chức

nước ngoài ñể nhanh chóng nâng cao chất lượng ñào tạo. Nhà nước cũng cần

tài trợ hợp lý cho người ñi du học nước ngoài.

- Thành lập và kiện toàn các trung tâm dịch vụ về nguồn nhân lực ở nông

thôn ñể cung cấp thông tin về việc làm cho người lao ñộng giúp người lao ñộng

tìm ñược việc làm phù hợp với trình ñộ và khả năng nghề nghiệp của mình, kiểm

soát việc thi hành pháp luật lao ñộng trong các cơ sở SXKD ở LN ñể ñảm bảo

quyền lợi cho người lao ñộng, xây dựng các chương trình và tổ chức ñào tạo cho

các chủ hộ SXKD, chủ doanh nghiệp và người lao ñộng. Chính quyền ñịa

phương các cấp cần có sự kết hợp tổ chức, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho các

chủ hộ, chủ doanh nghiệp về văn hoá, khoa học kỹ thuật, các kiến thức về quản

trị doanh nghiệp và thị trường thông qua các hình thức như: ñào tạo tại các trung

tâm, mở các lớp tập huấn ngắn hạn, mở các câu lạc bộ giám ñốc ñể thông qua ñó

họ vừa học hỏi kinh nghiệm vừa tìm kiếm bạn hàng, liên doanh liên kết... ðây là

những hình thức cần ñược tỉnh khuyến khích phát triển mạnh, ñáp ứng ñược nhu

cầu của các LN trong việc tư vấn, giải quyết những khó khăn ngoài khả năng

giải quyết của các DN, thông qua ñó nâng cao kiến thức cho các chủ DN, chủ hộ

SXKD ở các LN trong tỉnh.

164

- Chính sách khuyến khích ña dạng hoá các hình thức dạy nghề cho

người lao ñộng theo nhiều ngành, nhiều cấp khác nhau trên cơ sở lập kế

hoạch về nhu cầu lao ñộng cần ñược ñào tạo trong từng ngành nghề của các

LN. Trước tiên cần phải khuyến khích các chủ cơ sở nghề truyền thống tổ

chức, thực hiện ñào tạo nghề truyền thống cho người lao ñộng. Nhà nước cần

có chính sách tạo ñiều kiện về thủ tục mở cơ sở, lớp ñào tạo, miễn thuế thu

nhập cho hoạt ñộng cho ñào tạo nghề truyền thống, tạo ñiều kiện về mặt bằng

ñất ñai..., khuyến khích phát triển các hình thức kèm cặp nghề trong sản xuất

cho người lao ñộng phù hợp với ñặc thù nghề truyền thống ở ñịa phương.

Tỉnh cũng cần tăng cường ñứng ra tổ chức lớp và mời các nghệ nhân, thợ giỏi

ở các LN và các nơi khác ñến ñể dạy nghề theo lối truyền nghề. Các trung tâm

dạy nghề ở các huyện cần phát huy vai trò trong ñào tạo các ngành nghề

truyền thống, ñồng thời cũng là chuyển ñổi nghề cho lao ñộng mất việc làm

trong nông nghiệp do bị thu hồi ñất của quá trình ñô thị hoá, phát triển các

khu, cụm công nghiệp. Phát triển các trung tâm dạy nghề tư nhân ñể tăng số

lượng lao ñộng có tay nghề ñáp ứng nhu cầu mở rộng và phát triển các LN.

Kết hợp với các trường ñại học hoặc các viện nghiên cứu ñể mở lớp cho các

học viên là những lao ñộng của các LN, giúp ñỡ họ nâng cao trình ñộ kỹ

thuật, mỹ thuật, hướng dẫn họ tạo ra những mẫu mã sản phẩm ñẹp, phong

phú, có tính mỹ thuật cao. Mặt khác thông qua các hiệp hội, các quỹ phát triển

ñể mở lớp và tạo nguồn kinh phí cho ñào tạo nguồn nhân lực ở các LN. Tỉnh

cần có chính sách thu hút khen thưởng và ưu ñãi các nghệ nhân, lao ñộng có

tay nghề cao tham gia tích cực và hiệu quả vào hoạt ñộng dạy nghề. Cần tiêu

chuẩn hoá và ñịnh kỳ tổ chức xét, công nhận và trao tặng các danh hiệu cao

quý, cũng như thưởng vật chất xứng ñáng cho những nghệ nhân, thợ giỏi,

những nhà kinh doanh có tài làm ra nhiều sản phẩm có chất lượng cao, xuất

khẩu nhiều và người có phát minh sáng chế, cải tiến máy móc thiết bị, công

nghệ sản xuất phục vụ sự phát triển của LN.

165

- Bổ sung hoàn thiện chính sách, biện pháp về tăng cường quản lý nhà

nước về lao ñộng và việc làm: chính sách ñào tạo việc làm cho người lao

ñộng phải gắn kết với chính sách ñào tạo, phát triển nguồn nhân lực ở các LN.

Phải lồng ghép chương trình ñào tạo, phát triển nguồn nhân lực trong các dự

án phát triển KT - XH ở các khu vực LN và tạo việc làm cho lao ñộng ở khu

vực LN, ñặc biệt là ở các khu, cụm công nghiệp LN.

Chính sách cho vay vốn từ quỹ quốc gia giải quyết việc làm, chương trình

mục tiêu xoá ñói giảm nghèo, các chương trình khuyến nông, khuyến công... cho

lao ñộng ở nông thôn nói chung và ở các LN nói riêng phải ñồng thời gắn với

ñào tạo chuyên môn kỹ thuật cho người lao ñộng thông qua các hợp ñồng ñào

tạo với các cơ sở ñào tạo. Xây dựng chính sách ñào tạo nghề và giải quyết việc

làm cho người dân ở khu vực bị thu hồi ñất ñể họ có cơ hội làm việc tại các DN

và các cơ sở, hộ SXKD ở các LN. Từng bước hình thành cơ chế, các hình thức

thích hợp về ñào tạo lại, ñào tạo nâng cao, bổ túc tri thức, tay nghề thường xuyên

ñối với người lao ñộng ở nông thôn nói chung và các LN nói riêng. Mạng lưới

ñào tạo phải ñáp ứng phổ biến, thuận lợi cho nhu cầu ñào tạo lại, ñào tạo nâng

cao của tất cả những người lao ñộng ở các LN và các vùng lân cận có nhu cầu.

ðào tạo lại, ñào tạo nâng cao phải bao trùm ở tất cả các cấp trình ñộ ñào tạo, ñặc

biệt là lao ñộng chuyên môn kỹ thuật ngành nghề.

Mặt khác, tỉnh cần có chính sách ñể nhanh chóng ñào tạo ñội ngũ cán bộ

và nguồn nhân lực ở các LN ñể phục vụ hội nhập kinh tế quốc tế. ðể hội nhập

hiệu quả, tham gia bình ñẳng vào “sân chơi” chung của kinh tế thế giới, ñòi hỏi ở

các LN phải có một ñội ngũ cán bộ am hiểu thể lệ của các ñịnh chế quốc tế, có

trình ñộ chuyên môn thương mại và ngoại ngữ. ðào tạo và bồi dưỡng ñội ngũ

cán bộ này bao gồm cả ñào tạo mới, ñào tạo nâng cao kiến thức mọi mặt về

chuyên môn, ngoại ngữ, hệ thống pháp luật trong nước và quốc tế ñể sử dụng

trong công tác ñàm phán quốc tế cũng như triển khai các cam kết trong nước.

166

3.3.8. ChÝnh s¸ch vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng cña c¸c lµng nghÒ

Vấn ñề môi trường là một trong những ñiều kiện quyết ñịnh của phát

triển bền vững. Chính sách bảo vệ môi trường ở các LN là một bộ phận cấu

thành không thể tách rời của chính sách phát triển LN. Một số giải pháp cần

ñược tiếp tục hoàn thiện và triển khai là:

- Xây dựng và hoàn thiện chính sách ngăn ngừa ô nhiễm môi trường

ñồng bộ.

Ngoài các luật chung, trước mắt cần xây dựng, hoàn chỉnh các văn bản

pháp chế dưới luật, ñặc biệt là các quy ñịnh về bảo vệ môi trường tại một ñịa

phương hoặc trong một lĩnh vực hoạt ñộng cụ thể, các quy ñịnh về chế ñộ, thể

lệ, tổ chức quản lý bảo vệ môi trường, phát triển bền vững.

Trước tiên, cần hoàn chỉnh các chính sách về thuế ô nhiễm, lệ phí môi

trường. Người gây ô nhiễm phải chi trả những chi phí cho việc khống chế ô

nhiễm, làm sạch môi trường hoặc bồi thường thiệt hại cho những người phải

chịu ô nhiễm. ðây chính là sự kết hợp biện pháp quản lý và biện pháp kinh tế

nhằm giải quyết mâu thuẫn giữa người gây ô nhiễm và người chịu ô nhiễm. Mặt

khác, người sử dụng tài nguyên phải trả tiền, tức là chi phí trách nhiệm do người

tiêu dùng hiện tại ñể lại cho người sử dụng trong tương lai. Ở mỗi một ñịa

phương hoàn toàn có thể xác ñịnh ñược số lượng, quy mô, quy trình công nghệ,

ngành nghề... ñối với các LN từ ñó hoàn toàn có thể xác ñịnh ñược mức ñộ gây ô

nhiễm ñến từng nhân tố của môi trường xung quanh. Thông qua ñó ñể xây dựng

các tiêu chí, các mức thuế, phí phù hợp chi tiết do từng loại hình LN.Ví dụ như

ñối với LN sản xuất giấy thì xây dựng thuế, phí theo lượng nước thải hoặc thuế

môi trường theo quy mô sản xuất và công nghệ khác nhau.

Thứ hai là cần phải xây dựng một quy trình kiểm soát ô nhiễm ở mức

chi tiết cho từng loại hình LN: LN ñồ gỗ, LN ñồ gốm, LN ñồ ñồng, LN sắt

thép, LN chế biến thực phẩm… thông qua việc xác ñịnh các nhóm ñối tượng

167

gây ô nhiễm giống nhau của từng loại ngành nghề ñế sử dụng các công cụ

quản lý luật ñịnh triển khai thực nghiệm quy mô nhỏ ñối với từng loại hình

LN, triển khai hệ thống thông tin kết hợp với chế ñộ kiểm tra hợp lý với từng

LN, xây dựng các chỉ tiêu chất lượng nền ñối với các khu vực không khí,

vùng nước bị ô nhiễm ở các khu vực LN, có những quy trình, thủ tục cải cách

trong cấp giấy phép và thanh tra môi trường phù hợp, ñảm bảo chặt chẽ với

từng ngành nghề, phát huy các năng lực nội bộ từng LN, phát huy sự ủng hộ

của cộng ñồng cho từng hành ñộng có ý nghĩa phù hợp với từng LN...

Thứ ba là xây dựng các quy ñịnh về chế ñộ, thể lệ tổ chức quản lý và

bảo vệ môi trường. Tổ chức chức năng, nhiệm vụ, lề lối làm việc của hệ thống

quản lý nhà nước về môi trường, quy ñịnh rõ chức trách, nhiệm vụ, của từng

ngành, từng cấp trong bảo vệ môi trường, ñặc biệt là thể chế riêng quy ñịnh

cho cấp chính quyền cơ sở, nêu cao trách nhiệm tự quản cũng như các thể chế

phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong bảo vệ môi trường...

- Quy hoạch và xây dựng khu công nghiệp LN ñạt tiêu chuẩn môi trường:

Hiện nay, Bắc Ninh còn thiếu mô hình quy hoạch tổng thể dành riêng

cho khu công nghiệp LN. ðể thay ñổi căn bản các vấn ñề về môi trường cũng

như hiệu quả kinh tế của LN thì giải pháp này là hữu hiệu nhất. Thực tế ñã

hình thành nhiều khu cụm công nghiệp LN, song còn nhiều chắp vá, hạn chế,

kể cả hiệu quả kinh tế cũng như môi trường vẫn chưa ñược xử lý triệt ñể. Xây

dựng một quy hoạch ñạt tiêu chuẩn môi trường, thiết nghĩ cần phải giải quyết,

tháo gỡ một số bất cập hiện nay như sau:

+ Các hộ dân sống xen lẫn khu vực sản xuất, thậm chí sản xuất ngay tại

nơi sinh hoạt gia ñình. Ngoài ra nơi sản xuất và nơi giới thiệu lẫn lộn làm cho

sản xuất và thương mại ñều kém hiệu quả.

+ Phương thức SXKD ở các LN còn phân tán và mang tính ñơn lẻ, khó

khăn cho thương mại hoá sản phẩm toàn vùng. Các hộ dân trong làng phải tự

168

vận ñộng tìm nguồn tiêu thụ bằng các kênh riêng của mình nên hiệu quả chưa

ñược cao so với tiềm năng thực sự của tất cả các LN.

+ ðặt vấn ñề quy hoạch không chỉ bó hẹp bởi kiến trúc mặt bằng mà ở góc

ñộ nào ñó liên quan ñến vấn ñề quy hoạch về chiến lược sản xuất và thương mại

toàn vùng và không ñơn thuần là con số cộng của thị trường các LN phân tán.

+ Không có thu gom và xử lý riêng chất thải tập trung cho khu vực các

LN. ðiều này không chỉ ảnh hưởng ñến sức khoẻ của người lao ñộng và cư

dân trong vùng mà còn cản trở việc phát triển SXKD lâu dài. Thực tế hiện

nay, các giải pháp tình thế chỉ góp phần ñưa rác thải từ chỗ này sang chỗ khác

xa khu dân cư hơn nhưng chưa xử lý triệt ñể.

Vì vậy, mục tiêu hay tiêu chí cho việc quy hoạch và xây dựng khu công

nghiệp LN cần phải tuân thủ là:

+ Thúc ñẩy phát triển kinh tế ñịa phương, tạo mọi ñiều kiện thuận lợi

cho hoạt ñộng sản xuất, thương mại, dịch vụ của các hộ dân, các doanh

nghiệp của LN;

+ Mang lại hình ảnh một khu công nghiệp LN vừa khang trang, vừa cổ

kính, phù hợp với các tiêu chí phát triển du lịch LN;

+ Thiết kế khu xử lý rác thải, góp phần giải quyết triệt ñể vấn ñề ô

nhiễm môi trường;

+ Tạo ñược ñộng lực góp phần phát huy nét ñẹp truyền thống LN, hội

tụ ñầy ñủ các yếu tố giàu ñẹp, văn minh ngay từ trong từng mảng quy hoạch

ban ñầu các khu vực công cộng, các phân khu chức năng sản xuất, thương

mại, dịch vụ, giao thông, cây xanh...

+ Khai thác hiệu quả hơn quỹ ñất hiện có của ñịa phương, ñáp ứng nhu

cầu SXKD vừa gần nơi sinh sống vừa ñảm bảo ñiều kiện lao ñộng tốt.

- Kiện toàn các cơ quan quản lý môi trường ở tỉnh và huyện ñủ mạnh ñể

thực thi các nhiệm vụ bảo vệ môi trường nói chung và môi trường LN nói riêng.

169

Hiện nay, ở cấp tỉnh quản lý nhà nước về môi trường nằm trong Sở Tài

nguyên - Môi trường, ở cấp huyện chưa có tổ chức cụ thể, vì vậy cần phải xây

dựng một tổ chức môi trường ở cấp huyện, thậm chí ở cấp xã ñối với những xã

có LN lớn, mức ñộ ô nhiễm nghiêm trọng ñảm bảo thích ứng và có các cơ chế

hiệu quả ñể thực hiện các mục tiêu bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Nhiệm vụ của các cơ quan này, trước mắt cần phải tăng cường công tác

ñánh giá tác ñộng môi trường, kiểm soát ô nhiễm, thanh sát môi trường, ñiều

phối quản lý, trong ñó ñịa bàn trọng tâm có các LN. ðặc biệt công tác ñánh

giá tác ñộng môi trường là một trong những công cụ có hiệu quả ñể bảo vệ

môi trường ở các LN cần phải ñược chú trọng. Thông qua việc ñánh giá tác

ñộng môi trường ñể thực hiện các chính sách, pháp luật, chiến lược, kế hoạch,

chương trình dự án phát triển kinh tế - xã hội nói chung và tại các LN nói

riêng phát triển theo hướng lâu dài.

Việc ñánh giá tác ñộng môi trường phải ñược thực hiện ngay từ khâu

lập kế hoạch cho phát triển LN và phải ñược kết hợp chặt chẽ trong việc quy

hoạch phát triển của cả vùng xung quanh LN. Các lĩnh vực phải ñược ưu tiên

tiến hành ñánh giá tác ñộng môi trường LN là các cơ sở LN sản xuất giấy, chế

biến nông sản thực phẩm, sản xuất chế biến sắt, thép... có nguồn chất thải lớn

gây ô nhiễm nguồn nước, không khí...

Công tác kế hoạch hoá cũng cần phải ñược quan tâm ñúng mức nhằm

gắn kết vấn ñề bảo vệ môi trường vào quá trình lập kế hoạch phát triển kinh tế

- xã hội. Không chỉ xét yếu tố môi trường khi phê duyệt dự án hoặc khi ñã

thực hiện mà còn phải lồng ghép ngay từ khâu ñầu khi lập quy hoạch, kế

hoạch. Việc xác ñịnh môi trường LN là ñối tượng của kế hoạch hoá, cần sự

phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan kế hoạch, cơ quan quản lý môi trường với

các tổ chức khác và chính quyền các cấp, ñặc biệt là chính quyền xã, trưởng

thôn nơi có LN.

170

Các tổ chức môi trường này cũng cần ñược tăng cường công tác ñào tạo

ñể có ñủ năng lực trong việc kế hoạch hoá công tác môi trường, ñánh giá tác

ñộng môi trường, kiểm soát ô nhiễm, thanh tra, ñiều phối môi trường, phối

hợp chặt chẽ với chính quyền cơ sở trong quản lý môi trường nói chung và

các LN nói riêng.

- Tăng cường công tác giáo dục, ñào tạo, nâng cao nhận thức của

người dân nói chung và ở LN nói riêng về môi trường.

Công tác bảo vệ môi trường, phát triển bền vững nói chung và ở các

LN nói riêng chỉ có thể thành công nếu huy ñộng ñược ñông ñảo nhân dân

tham gia một cách tự giác.

Về tổng thể cần có một chương trình giáo dục môi trường trong các nhà

trường, nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường, phát triển bền vững cho

mọi người dân. ðồng thời phải thiết lập những khoá ñào tạo chuyên nghiệp

dài ngày và ngắn ngày kể cả hội thảo, phát triển ñào tạo ñội ngũ chuyên gia

trong lĩnh vực môi trường.

Việc nâng cao nhận thức về môi trường ở các LN cần phải ñược ưu tiên

hàng ñầu. Cần chú trọng việc phát hành và phổ biến các tư liệu phục vụ nâng

cao nhận thức, ñáp ứng các công cụ, phương tiện cho công việc phổ biến và

nâng cao nhận thức của quần chúng, ñồng thời tìm kiếm, phối hợp, sự trợ giúp

của các cơ quan thông tin ñại chúng (báo, ñài...), các nhóm tình nguyện, các

tổ chức ñoàn thể quần chúng... qua ñó tác ñộng trực tiếp hoặc gián tiếp ñiều

chỉnh các hành vi của người dân. Mặt khác, cũng có thể áp dụng các dịch vụ

vận dụng kiến thức như thiết lập một mạng lưới vận dụng kiến thức với cơ

chế chi trả chi phí thích hợp ñể phổ biến các cách làm ăn ñúng ñắn ñiển hình

về môi trường. ðồng thời cần ñào tạo trên quy mô lớn những người làm công

tác tuyên truyền vận dụng kiến thức và các tổ chức phi Chính phủ liên quan

ñến phát triển nông thôn và các hoạt ñộng bảo vệ môi trường nhằm ñưa nhanh

171

công tác bảo vệ môi trường thành một phần việc trong tiến trình phát triển

tổng hợp nông thôn nói chung và ở các LN nói riêng.

- Chú trọng ñầu tư cho công tác bảo vệ môi trường LN một cách thoả ñáng:

Trước tiên cần thông qua các công cụ chính sách pháp luật, tiêu chuẩn

và ñánh giá môi trường, các công cụ kinh tế, công cụ thông tin giáo dục... ñể

kêu gọi các doanh nghiệp, các hộ LN. Khi ñầu tư cần lựa chọn các phương án

ñầu tư bảo ñảm hoà nhập với môi trường theo các mục ñích gắn kết kinh tế

với môi trường.

Mặt khác, Nhà nước (ngân sách) cần có sự ñầu tư, hỗ trợ, khuyến khích

thoả ñáng như:

+ Quy hoạch và ñầu tư xây dựng các nhà máy xử lý chất thải, bãi chôn

lấp chất thải... ở các LN tập trung, ñặc biệt là ở các cụm công nghiệp LN ñã

hình thành;

+ Khuyến khích và hỗ trợ kinh phí cho các hộ, tổ chức sản xuất LN ñầu

tư mở rộng sản xuất, ñầu tư thay ñổi công nghệ ñạt tiêu chuẩn về môi trường

thông qua các chính sách khuyến khích ñầu tư, chính sách hỗ trợ khuyến

công, khuyến khích xuất khẩu, quỹ hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ...

+ Hỗ trợ ñầu tư xây dựng CSHT ở các LN như: chính sách hỗ trợ ngân

sách cho làm ñường giao thông nông thôn, kiên cố hoá kênh mương... cần

phải ưu ñãi hơn ñối với LN;

+ ðầu tư thoả ñáng cho các giải pháp về xây dựng chính sách chế ñộ

riêng ở ñịa phương về môi trường, quy hoạch xây dựng khu công nghiệp LN

ñạt tiêu chuẩn môi trường, công tác ñánh giá tác ñộng môi trường, công tác

giáo dục ñào tạo, tuyên truyền...

+ ðầu tư cho công tác nghiên cứu và triển khai khoa học công nghệ ở

các LN nhằm giúp các LN ñổi mới cách làm, công nghệ, mở rộng sản xuất

theo hướng bảo vệ môi trường, phát triển bền vững.

172

Ngoài ra, cũng cần tranh thủ tối ña sự tài trợ, ủng hộ, giúp ñỡ của các tổ

chức khác về môi trường, các ñối tượng khác trong và ngoài nước quan tâm ñến

công tác môi trường LN, kể cả sự ñóng góp trực tiếp của các hộ, doanh nghiệp ở

LN nhằm xã hội hoá nguồn kinh phí cho công tác bảo vệ môi trường ở các LN.

3.4. mét sè kiÕn nghÞ trong hoµn thiÖn chÝnh s¸ch 3.4. mét sè kiÕn nghÞ trong hoµn thiÖn chÝnh s¸ch 3.4. mét sè kiÕn nghÞ trong hoµn thiÖn chÝnh s¸ch 3.4. mét sè kiÕn nghÞ trong hoµn thiÖn chÝnh s¸ch

ph¸t ph¸t ph¸t ph¸t triÓn lµng nghÒ ë tØnh b¾c ninhtriÓn lµng nghÒ ë tØnh b¾c ninhtriÓn lµng nghÒ ë tØnh b¾c ninhtriÓn lµng nghÒ ë tØnh b¾c ninh

3.4.1. Tăng c−êng h¬n n÷a vai trß cña UBND tØnh vµ c¸c Së, Ban,

ngµnh cña tØnh trong c«ng t¸c chØ ®¹o, qu¶n lý ph¸t triÓn lµng nghÒ

Trước tiên UBND tỉnh nên thành lập Ban chỉ ñạo phát triển LN với ñồng

chí Lãnh ñạo UBND tỉnh là trưởng ban, các thành viên tham gia là Lãnh ñạo các

Sở, ngành liên quan. Ban chỉ ñạo có nhiệm vụ nắm bắt tình hình, ñánh giá ñịnh

kỳ tình hình SXKD và phát triển ở các LN, nghiên cứu, ñề xuất, chỉ ñạo, tổ chức

thực hiện các biện pháp cụ thể nhằm tăng cường, khuyến khích phát triển LN

bền vững. Ban chỉ ñạo là ñầu mối trong việc kiểm tra, giám sát, ñôn ñốc các cơ

quan chức năng trong việc thực thi các nhiệm vụ liên quan tới phát triển LN.

Trước mắt cần chỉ ñạo thực hiện tốt một số nhiệm vụ sau:

- Khẩn trương rà soát, ñiều chỉnh, bổ sung quy hoạch phát triển LN. Xây

dựng chương trình khuyến khích phát triển LN, phổ biến chính sách cho các cán

bộ quản lý DN ở các LN, hỗ trợ thành lập các Hiệp hội ngành nghề, tham gia

tích cực vào việc lập các dự án ñầu tư phát triển ở các LN. Xây dựng quy chế

quản lý các khu, cụm công nghiệp LN. Xây dựng và chỉ ñạo triển khai các

chương trình khuyến công, xúc tiến thương mại, phát triển các LN mới v.v…

- Hoàn thiện quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, trong ñó quy

hoạch thoả ñáng ñối với sự phát triển của các LN. Hoàn thiện các cơ chế

chính sách khuyến khích, thu hút ñầu tư của ñịa phương, trong ñó chú ý một

cơ chế, chính sách thông thoáng, ưu ñãi riêng cho phát triển ở các LN. Hoàn

173

thiện các quy trình “cơ chế một cửa liên thông” trong việc cấp giấy phép ñầu

tư, ñăng ký kinh doanh ñảm bảo nhanh chóng, thuận tiện, ñơn giản thủ tục

cho các DN, cơ sở SXKD.

- Hướng dẫn các huyện, thành phố thuộc tỉnh thực hiện xây dựng quy

hoạch chi tiết các khu, cụm công nghiệp LN; quy hoạch chi tiết phát triển các

LN; kiện toàn cơ chế phân cấp quy hoạch ñầu tư xây dựng cơ bản theo hướng

tăng cường phân cấp cho cơ sở; cải tiến quy trình thẩm ñịnh quy hoạch, chỉ

ñạo và giám sát quá trình ñầu tư CSHT LN, khu, cụm công nghiệp LN…

- Khẩn trương hoàn chỉnh quy hoạch sử dụng ñất phát triển các LN theo

quy hoạch mới ñảm bảo khai thác hợp lý, hiệu quả tài nguyên, khắc phục tình

trạng ô nhiễm môi trường ở các LN. Ban hành văn bản hướng dẫn quy trình các

bước ñể tiến hành thuê ñất trong việc ñầu tư SXKD của các DN, hộ gia ñình ở

các LN. Xây dựng chiến lược ñịa phương về bảo vệ môi trường ở các LN.

- Xây dựng chiến lược phát triển du lịch LN. Tăng cường các biện pháp

tuyên truyền, quảng bá hình ảnh ñịa phương nhằm thu hút ñầu tư, tạo ñiều

kiện cho việc giao lưu, hợp tác SXKD, thương mại… Xây dựng mô hình các

LN ñạt tiêu chuẩn về môi trường, văn hoá, xã hội và CSHT ñồng bộ.

- Tăng cường sự hỗ trợ các DN, cơ sở SXKD ở các LN ñổi mới công

nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm, hỗ trợ tạo mẫu mã mới, hỗ trợ các ñề tài

nghiên cứu ứng dụng và nghiên cứu phát triển liên quan tới LN, xây dựng

chính sách và triển khai tích cực việc hỗ trợ xây dựng thương hiệu, mẫu mã

sản phẩm mới v.v… Tăng cường hướng dẫn áp dụng và quản lý nhà nước về

ñăng ký bản quyền và sở hữu trí tuệ công nghiệp. Triển khai mạnh mẽ việc áp

dụng chất lượng ISO trong các cơ quan quản lý hành chính tạo môi trường

thông thoáng liên quan tới hành chính…

- Làm tốt công tác hỗ trợ ñầu tư xây dựng CSHT LN, tăng cường các biện

pháp ñảm bảo vốn cho vay ñầu tư phát triển ở các LN, bảo lãnh tín dụng cho các

174

DN vừa và nhỏ, xây dựng chính sách phân bổ vốn ngân sách ưu tiên cho các ñịa

bàn có nhiều LN, thực hiện công tác miễn giảm thuế, tư vấn thuế cho các LN v.v…

- ðẩy mạnh phối hợp với các cơ sở ñào tạo của Trung ương ñể nâng

cao chất lượng dạy nghề ở ñịa phương, tăng cường ñào tạo nghề mới và ñào

tạo lại lực lượng lao ñộng ở các LN phù hợp với yêu cầu mới của cạnh tranh

và hội nhập. Xây dựng chương trình ñưa tin học và ứng dụng trong các ngành

nghề ở các LN; tổ chức tốt hội chợ việc làm, ñào tạo ngắn hạn kết hợp với dài

hạn những lao ñộng ở các LN theo nhu cầu của các LN.

- Xây dựng kế hoạch và thực hiện lộ trình ñảm bảo CSHT viễn thông,

ñiện, giao thông… phù hợp và ñáp ứng nhu cầu phát triển của các LN, khu,

cụm công nghiệp LN…

- Tăng cường cải tiến các biện pháp quản lý nhà nước trên ñịa bàn ñảm

bảo hỗ trợ tích cực cho các LN phát triển. Thành lập các Ban Quản lý khu,

cụm CN nhằm giải quyết kịp thời những vướng mắc phát sinh của các DN, cơ

sở SXKD. Tuỳ huyện, thành phố phải xây dựng chương trình, kế hoạch phát

triển các ngành nghề, LN trên ñịa bàn và có biện pháp, chính sách tập trung

ñầu tư, hỗ trợ thực hiện ưu tiên cho các LN phát triển bền vững.

- ðặc biệt cần tập trung chỉ ñạo thực hiện tốt chương trình Marketing

ñịa phương trong ñó mũi nhọn là hình ảnh một tỉnh Bắc Ninh văn hiến và năng

ñộng trong phát triển kinh tế nơi có các LN, lễ hội và du lịch tâm linh. Trong ñó

cần làm nổi bật các yếu tố cứng như: ổn ñịnh kinh tế, năng suất, chi phí, tài sản,

dịch vụ và mạng lưới hỗ trợ ñịa phương, cơ sở hạ tầng thông tin liên lạc, các ñịa

ñiểm chiến lược ở tỉnh gồm cả các LN, kế hoạch và chương trình khuyến khích

phát triển LN, ñồng thời với các yếu tố mềm như: phát triển chuyên biệt ñộc ñáo

ở một số LN, chất lượng cuộc sống, năng lực của lực lượng lao ñộng, văn hóa,

quan hệ giữa con người, phong cách quản trị, sự năng ñộng và linh hoạt, sự sáng

tạo trong kinh doanh và ñời sống xã hội ở các LN.

175

3.4.2. Ph¸t huy vai trß cña c¸c hiÖp héi hç trî ph¸t triÓn c¸c

lµng nghÒ

Các hiệp hội LN là cầu nối giữa các DN, cơ sở SXKD trong các LN với

Nhà nước, là người bảo vệ quyền lợi các DN, cơ sở SXKD trên thương

trường quốc tế, là người thực hiện hoạt ñộng xúc tiến thương mại chung cho

các DN, hộ SXKD ở các LN. Hiệp hội LN góp phần nâng cao năng lực cạnh

tranh của các ngành nghề, của các LN. Những vai trò ñó có ý nghĩa quan

trọng trong việc thực thi các chính sách phát triển LN. ðể phát huy vai trò ñó,

những kiến nghị ñối với các hiệp hội LN là:

- Mở rộng và kiện toàn tổ chức các hiệp hội: ðể tăng cường sức mạnh

và tính ñại diện cao cho các DN, hộ SXKD trong các LN, các hiệp hội cần

phải ñẩy mạnh và nâng cao hiệu quả hoạt ñộng của mình, tạo lòng tin và thu

hút sự tham gia của ñông ñảo các DN, hộ SXKD ngành nghề của LN trên cơ

sở làm cho các DN, hộ SXKD thấy ñược lợi ích của việc tham gia hiệp hội.

Hiệp hội cần mở rộng thành viên của mình trong tất cả các hộ SXKD, các loại

hình DN, kể cả DN có vốn ñầu tư nước ngoài có cùng ngành nghề của LN.

Mặt khác, Hiệp hội cần phải kiện toàn cơ cấu tổ chức của mình ñể ñáp

ứng các nhiệm vụ của hiệp hội cũng như những ñòi hỏi của các DN, cơ sở

SXKD hiện nay. Cơ cấu tổ chức cần phải có các bộ phận chuyên trách xử lý

tập trung vào những khó khăn chính của các DN, hộ SXKD ở các LN hiện

nay như: bộ phận nghiên cứu và chuyển giao công nghệ, bộ phận ñào tạo và

phát triển nguồn nhân lực, bộ phận xúc tiến thương mại, bộ phận công nghệ

thông tin, bộ phận quản lý thương hiệu, bộ phận nghiên cứu thị trường, bộ

phận tổ chức hội chợ triển lãm, bộ phận quảng cáo và quan hệ cộng ñồng…

- ðẩy mạnh công tác thu thập, khai thác và hỗ trợ thông tin cho các hội

viên. các hiệp hội phải thu thập thông tin thuộc nhiều lĩnh vực liên quan ñến

ngành nghề của LN mình như: thị trường nguyên vật liệu, thị trường lao ñộng,

176

khoa học công nghệ, xuất khẩu, xu thế biến ñộng giá cả, xu thế phát triển của sản

phẩm trong và ngoài nước, tình hình SXKD của ngành nghề, các thông tin về

chính sách, pháp luật của nhà nước… Xây dựng các phương tiện thông tin hiện

ñại, nhanh chóng giúp cho các DN, hộ SXKD nắm bắt thông tin kịp thời, mang

tính thời sự. Xây dựng và hoàn thiện các Website của các hiệp hội với những

thông tin cập nhật thời sự và bổ ích, trước mắt các Website này sẽ là kênh thông

tin về sản phẩm của LN ñến người tiêu dùng trong và ngoài nước, tiến tới phát

triển các Website trở thành một sàn giao dịch sản phẩm của các DN, hộ SXKD

ngành nghề của LN. ðồng thời tăng cường các thông tin thị trường gắn với quá

trình hội nhập kinh tế quốc tế, các thông lệ trong thương mại quốc tế, cùng với

tuyên truyền ñạo ñức kinh doanh, văn hoá kinh doanh …

- Tăng cường tư vấn trong ñầu tư, ñổi mới công nghệ tiên tiến một cách

phù hợp và ñồng bộ, hạn chế tối ña việc nhập khẩu các thiết bị công nghệ ñã

qua sử dụng. Từng hiệp hội phải luôn cập nhật những thông tin về máy móc

thiết bị liên quan ñến ngành nghề của mình và phổ biến cho các hội viên, tạo

môi trường thuận lợi cho các hội viên trao ñổi, hỗ trợ nhau những thông tin về

công nghệ, từ ñó góp phần ñẩy mạnh việc liên kết giữa các DN, cơ sở SXKD

trong LN cùng nhau hợp tác và phát triển.

- Tăng cường liên kết dọc và ngang giữa các bộ phận của ngành nghề

nhằm tăng khả năng cạnh tranh, ñặc biệt là sự cạnh tranh về giá cả trên thị

trường khu vực và thế giới. Chính sự liên kết giữa các DN trong ngành nghề

của LN tạo nên sức cạnh tranh mạnh cho toàn ngành nghề phát triển. Hiệp hội

cần phải có những biện pháp cụ thể ñể các DN, cơ sở SXKD thấy ñược lợi ích

mang lại từ sự liên kết, hợp tác với nhau.

- Chú trọng vào việc nghiên cứu thị trường: Hiệp hội cần nhận thức vai

trò quan trọng của nghiên cứu thị trường ñể tiến hành ñánh giá thị trường,

xem xét các xu hướng ảnh hưởng ñến nhu cầu sản phẩm, nghiên cứu tình hình

177

cạnh tranh, thị phần các ñối thủ cạnh tranh, các rào cản thuế quan, phi thuế

quan ñối với việc xuất khẩu sản phẩm ñể từ ñó ñưa ra các khuyến nghị, tư vấn

cho các DN liên quan ñến sản phẩm, cách thức xuất khẩu, kinh doanh sản

phẩm tại các thị trường nghiên cứu. Việc nghiên cứu thị trường phải ñảm bảo

tiếp cận và nghiên cứu thị trường mới ñể ña dạng hoá thị trường nhưng ñồng

thời phải tiếp tục nghiên cứu ñộng thái từ các thị trường hiện tại ñể gia tăng

thị phần, nâng cao khả năng ñáp ứng nhu cầu của khách hàng.

- Tăng cường thực hiện vai trò cầu nối giữa DN và Nhà nước: Các

Hiệp hội cần nắm bắt thường xuyên tình hình SXKD và xu thế ñang diễn ra

của ngành nghề trong nước và nước ngoài ñể từ ñó tập hợp các ý kiến, kiến

nghị với Nhà nước những biện pháp, chính sách phù hợp hỗ trợ cho các ngành

nghề của LN phát triển. Hiệp hội cần nhận rõ xu hướng phát triển ngành nghề,

phát hiện kịp thời những tiêu cực về cạnh tranh, quản lý trong SXKD của LN

ñể nắm bắt yêu cầu thiết thực của DN, hiểu họ cần gì ñể hỗ trợ. ðồng thời

Hiệp hội phải là người trợ giúp tích cực cho Nhà nước trong việc xây dựng,

ban hành và thực thi các chính sách phát triển ngành nghề của LN.

- Chú ý tư vấn, hỗ trợ các DN, hộ SXKD trong LN tổ chức thực hiện

công việc quản lý SXKD theo yêu cầu các tiêu chuẩn quản lý chất lượng

sản phẩm, bảo vệ môi trường, an toàn vệ sinh và trách nhiệm xã hội.

Những tiêu chuẩn về quản lý chất lượng là chỉ tiêu ñánh giá ñầu tiên mà

các nhà nhập khẩu của các nước phát triển quan tâm trước khi ñàm phán về

giá cả và quy cách sản phẩm cũng như áp dụng những hàng rào kỹ thuật ñể

hạn chế nhập khẩu các sản phẩm của chúng ta. Vì vậy trong tình hình hội

nhập hiện nay, các hiệp hội cần rất chú ý tới sự tư vấn, hỗ trợ các DN, hộ

SXKD ở các LN quan tâm tới các tiêu chuẩn này ñể nâng cao khả năng

cạnh tranh của sản phẩm, tạo hình ảnh tốt ñẹp cho sản phẩm LN của Việt

Nam trên thị trường quốc tế.

178

3.4.3. §æi míi nhËn thøc trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh

cña c¸c c¸ nh©n, tæ chøc ë c¸c lµng nghÒ trong tØnh B¾c Ninh

Các DN, hộ SXKD ở các LN là những người trực tiếp thực hiện các

chính sách phát triển LN. ðể các chính sách phát triển LN khả thi cần phải có

sự nỗ lực rất lớn từ các DN, hộ SXKD. Một số kiến nghị ñối với họ là:

- Nghiên cứu và ñiều chỉnh hoạt ñộng SXKD phù hợp với thị trường trong

nước và quốc tế, phù hợp với tình hình mới về cạnh tranh và hội nhập kinh tế thế

giới. ðiều này ñặt ra cho các DN, hộ SXKD phải ñánh giá lại chiến lược của mình

về sản phẩm, nguồn nhân lực, thị trường… Việc ñánh giá năng lực sản phẩm

nhằm ñánh giá mức ñộ ñáp ứng nhu cầu thị trường, khả năng cạnh tranh của sản

phẩm. Việc ñầu tư nghiên cứu thị trường nhằm xác ñịnh lượng cầu, thị hiếu, mẫu

mã, những ñiều kiện, quy cách, quy ñịnh về tiêu thụ sản phẩm ở các thị trường

khác nhau. Trên cơ sở nắm bắt nhu cầu thị trường, kết hợp với những ñiều kiện

hiện có, những tiềm năng mới có thể khai thác ñể ñịnh hướng chiến lược sản

phẩm trên cơ sở kết hợp giữa tiính ñặc thù của sản phẩm với tính phổ thông, lựa

chọn giữa xu thế chuyên biệt hoá và ña dạng hoá sản phẩm trong từng giai ñoạn.

Từ ñịnh hướng sản phẩm ñể ñưa ra các biện pháp nâng cao chất lượng, giảm giá

thành sản phẩm và cải tiến các kênh phân phối tiêu thụ sản phẩm.

- ðầu tư xây dựng thương hiệu sản phẩm LN: Các DN, cơ sở SXKD

của LN phải nâng cao nhận thức và trang bị các kiến thức về thương hiệu,

thấy rõ tầm quan trọng của thương hiệu ñể từ ñó nâng cao chất lượng, ña dạng

hoá mẫu mã sản phẩm ñồng thời cần có chiến lược xây dựng thương hiệu phù

hợp, lựa chọn mô hình hợp lý ñể cho thương hiệu ñến ñược người tiêu dùng,

ñược người tiêu dùng chấp nhận và yêu mến thương hiệu.

- Nâng cao trình ñộ nguồn nhân lực trong DN, cơ sở SXKD ở LN bao

gồm cả ñội ngũ lao ñộng và ñội ngũ quản lý, chủ DN, chủ hộ SXKD. Các DN

phải coi trọng và ñầu tư nguồn tài chính thoả ñáng cho công tác này thông qua

tăng cường ñào tạo và ñào tạo lại dưới nhiều hình thức như cử ñi học các

179

chương trình ñào tạo chính quy, ñào tạo tại chức, truyền nghề trực tiếp tại cơ

sở làm việc, tổ chức hoặc tham gia các hội thi tay nghề, tổ chức tập huấn,

cung cấp thông tin cần thiết v.v…

- ðầu tư và thu hút ñầu tư ñổi mới thiết bị công nghệ, tăng cường hợp tác,

mở rộng liên kết ñể nâng cao sức cạnh tranh phát triển bền vững và giảm thiểu ô

nhiễm môi trường: thiết bị công nghệ hiện ñại là cơ sở ñể nâng cao năng suất lao

ñộng, hạ giá thành sản phẩm, tăng năng lực cạnh tranh. Các DN, cơ sở SXKD

cũng cần ñẩy mạnh ứng dụng các thành tựu khoa học công nghệ vào sản xuất,

khuyến khích các hoạt ñộng cải tiến, hợp lý hoá sản xuất, sáng chế và có thể cả

các nghiên cứu khoa học liên quan. ðồng thời ñể mở rộng các mối liên kết kinh

tế, các DN, hộ SXKD ở các LN trên từng ñịa bàn cần chủ ñộng tham gia hợp tác

giữa các DN lớn với các DN nhỏ và vừa thuộc các thành phần kinh tế, giữa DN

và các hộ SXKD cá thể. Các DN nhỏ, hộ cá thể có thể làm thầu phụ cho DN lớn,

các DN lớn giúp ñỡ các DN nhỏ, hộ cá thể trong hoạch ñịnh chiến lược phát

triển sản phẩm, ñào tạo nhân lực, công nghệ… làm tăng năng lực cạnh tranh và

gia tăng cơ hội tồn tại phát triển của các LN.

- Các DN, hộ SXKD cần lựa chọn mô hình tổ chức phù hợp: các hộ SXKD

ở các LN cần phải thấy ñược lợi ích của việc thành lập DN ñể thực hiện DN hoá.

Hiện nay ở các LN các DN tư nhân, Công ty trách nhiệm hữu hạn ñang là mô hình

tổ chức có số lượng nhiều nhất. Các mô hình này có lợi thế là chủ ñộng và linh

hoạt trong việc ra quyết ñịnh SXKD, khả năng giữ bí mật kinh doanh cao song lại

hạn chế về khả năng huy ñộng vốn, tính minh bạch và công khai tài chính. Vì vậy

tuỳ theo từng ñiều kiện cụ thể các DN, hộ SXKD nên lựa chọn mô hình theo

hướng công ty hoá như công ty cổ phần, công ty TNHH nhiều thành viên…

- Xây dựng văn hoá doanh nghiệp, văn hoá LN: sức cạnh tranh của DN

LN ñược nâng cao nếu tạo ñược môi trường văn hoá tích cực, lành mạnh, phát

huy năng lực của từng người. Văn hoá là một tài sản vô hình của DN, cơ sở

SXKD, của LN, nó là nhân tố rất quan trọng trong việc kết hợp phát triển SXKD

với du lịch LN, nâng cao hình ảnh LN, tăng sức cạnh tranh sản phẩm của LN.

180

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3:

Luận án ñề xuất một số quan ñiểm về hoàn thiện chính sách phát triển

LN ở tỉnh Bắc Ninh trên cơ sở xem xét vai trò, tiềm năng, thế mạnh của các

LN gắn với mục tiêu phát triển KT – XH của ñịa phương trong quá trình

CNH, HðH và hội nhập kinh tế quốc tế. Từ ñó, luận án ñã chỉ ra những ñịnh

hướng và mục tiêu cụ thể với phát triển LN ở tỉnh Bắc Ninh hiện nay. Thực tế

cho thấy, CNH, HðH nông nghiệp, nông thôn trong phát triển kinh tế thị

trường và hội nhập vừa là cơ hội, vừa là thách thức ñối với sự phát triển các

LN ở tỉnh Bắc Ninh. Xuất phát từ sự phát triển của LN, luận án ñề xuất các

giải pháp cơ bản tiếp tục hoàn thiện chính sách thúc ñẩy phát triển LN, bao

gồm các chính sách về ñất ñai, chính sách khuyến khích ñầu tư, chính sách

thương mại, chính sách thuế, chính sách tín dụng, chính sách tạo nguồn nhân

lực, khoa học công nghệ và chính sách bảo vệ môi trường. ðồng thời, luận án

cũng ñề xuất một số kiến nghị ñối với các cơ quan quản lý của ñịa phương,

ñối với các hiệp hội LN và ñối với các doanh nghiệp, các hộ SXKD ở các LN

nhằm tăng thêm tính khả thi cho các giải pháp hoàn thiện chính sách thúc ñẩy

phát triển LN.

181

KẾT LUẬN

Quá trình CNH, HðH nông thôn nước ta những năm ñổi mới ñã tạo

ñiều kiện cho nhiều LNTT phục hồi phát triển, ñồng thời xuất hiện những LN

mới. Hoạt ñộng SXKD của các LN ngày càng ña dạng và có những ñóng góp

tích cực vào tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn ở nước

ta. Thực tế cho thấy, những chuyển biến tích cực của LN là kết quả từ nhiều

nhân tố tác ñộng, trong ñó nhân tố có vai trò ñặc biệt quan trọng là các chính

sách KT – XH. Với ñề tài luận án “Quá trình hoàn thiện các chính sách

thúc ñẩy phát triển ở tỉnh Bắc Ninh giai ñoạn từ 1997 ñến 2003 - Thực

trạng, kinh nghiệm và giải pháp”, NCS ñã hoàn thành các mục tiêu nghiên

cứu và có những ñóng góp sau:

1. Luận án làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của các chính sách ñối với

sự phát triển các LN. Về phương diện lý luận, luận án làm rõ khái niệm, ñặc

ñiểm, vai trò và các nhân tố tác ñộng tới sự phát triển của LN. ðặc biệt, luận

án ñi sâu phân tích ñể làm rõ chính sách phát triển LN những ñặc trưng và vai

trò của nó ñối với sự phát triển KT – XH ở nông thôn nói chung và các LN

nói riêng. Trong ñiều kiện hội nhập kinh tế và sự cạnh tranh ngày càng gay

gắt. ðể làm rõ những vấn ñề lý luận, luận án ñã tìm hiểu thực tiễn về chính

sách phát triển LN ở một số nước châu Á ñể rút ra một số bài học kinh

nghiệm có ý nghĩa thực tiễn ñối với Việt Nam.

2. Luận án ñã khái quát ñiều kiện tự nhiên, KT–XH ñể thấy thuận lợi,

khó khăn với sự phát triển LN ở tỉnh Bắc Ninh. ðó cũng là cơ sở cho việc

hoạch ñịnh và thực thi chính sách thúc ñẩy phát triển LN trong quá trình

CNH, HðH ở ñịa phương. Luận án ñã ñi sâu phân tích hệ thống chính sách

của Nhà nước và ñịa phương có ảnh hưởng trực tiếp tới sự phát triển các LN ở

tỉnh Bắc Ninh giai ñoạn từ 1997 ñến nay. ðồng thời, luận án cũng làm rõ tác

182

ñộng của các chính sách ñó ñến sự phát triển các LN ở tỉnh Bắc Ninh trên hai

khía cạnh thành tựu và hạn chế cũng như nguyên nhân của hạn chế. Từ ñó,

làm luận án rút ra sáu bài học kinh nghiệm về chính sách phát triển LN ở tỉnh

Bắc Ninh có ý nghĩa lý luận và thực tiễn. ðó cũng là cơ sở cho việc ñề xuất

những giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách phù hợp với sự phát triển các LN

ở tỉnh Bắc Ninh hiện nay.

3. ðể các LN ngày càng có ñóng góp tích cực vào sự phát triển kinh

tế ñịa phương trong quá trình CNH, HðH và hội nhập kinh tế thế giới, luận

án ñã ñề xuất sáu quan ñiểm về hoàn thiện chính sách thúc ñẩy phát triển

LN, ñã làm rõ ñịnh hướng và mục tiêu cụ thể phát triển LN ở tỉnh Bắc

Ninh. ðặc biệt là ñóng góp của luận án ñã ñề xuất các giải pháp cơ bản tiếp

tục hoàn thiện các chính sách thúc ñẩy phát triển LN gồm chính sách ñất

ñai, chính sách khuyến khích ñầu tư, chính sách thương mại, thị trường,

chính sách thuế, chính sách tín dụng, chính sách khoa học công nghệ, chính

sách ñào tạo và phát triển nguồn nhân lực và chính sách bảo vệ môi trường.

Luận án cũng ñã kiến nghị một số vấn ñề gắn với cơ chế, chính sách có ảnh

hưởng trực tiếp ñến sự phát triển LN ñối với các cơ quan quản lý ñịa

phương, các hiệp hội LN, các doanh nghiệp và hộ SXKD ở LN nhằm tăng

thêm tính khả thi của các giải pháp trong hoàn thiện chính sách phát triển

LN hiện nay ở tỉnh Bắc Ninh.

183

DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.

Bộ Kế hoạch ðầu tư (2004), phát triển cụm công nghiệp LN - Thực trạng và

giải pháp, kỷ yêu hội thảo khoa học, Hà Nội.

2. Bộ Tài chính (2004), chính sách tài chính về ñầu tư CSHT nông thôn và phát

triển ngành nghề nông thôn, tham luận.

3. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (2005), Bốn năm thực hiện Quyết ñịnh

B2/2000/Qð - TTg của Thủ tướng chính phủ về một số chính sách khuyến khích

phát triển LN nông thôn.

4. Ban Thường vụ Tỉnh uỷ Bắc Ninh, Nghị quyết 12/NQ - TW về xây dựng, phát triển khu

công nghiệp, cụm công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, Tỉnh uỷ Bắc Ninh năm 2010.

5. Bộ Công nghiệp, tác dụng của gia nhập WTO ñối với phát triển kinh tế Việt Nam,

(23/3/2006).

6. Bộ Thương mại (8/2003) “Tiếp tục ñổi mới chính sách và giẩi pháp ñẩy mạnh

tiêu thụ sản phẩm của các LNTT ở Bắc Bộ thời kỳ ñến năm 2010

7. Bộ Thương mại (2006), 20 năm ñổi mới cơ chế chính sách thương mại Việt Nam,

những thành tựu và bài học kinh nghiệm, NXB Thế giới Hà Nội 2006.

8. Cục Thống kê Bắc Ninh (2005), thực trạng Doanh nghiệp Bắc Ninh qua kết

quả ñiều tra năm 2001, 2002, 2003 và 2004, NXB Thống kê, Hà Nội.

9. Trần Thị Minh Châu “ Về chính sách khuyến khích ñầu tư ở Việt Nam” NXB

Chính trị Quốc gia Hà Nội 2007

10. Nguyễn Cúc (2000), ñổi mới cơ chế và chính sách hỗ trợ phát triển doanh nghiệp

vừa và nhỏ ở Việt Nam ñến năm 2005, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

11. CIEM - Công ty 7 (2006), 6 năm thi hành Luật Doanh nghiệp, Viện Nghiên cứu

kinh tế Trung ương.

12. CIEM - SIDA (2006), Doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam trong ñiều kiện

hội nhập kinh tế quốc tế, NXB Chính trị Quốc gia.

13. Nguyễn Trí Dĩnh chủ nhiệm (2005), những giải pháp nhằm phát triển LN ở một

số tỉnh ñồng bằng sông Hồng, ñề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ, Hà Nội.

184

14. Nghiêm Xuân ðạt, Tô Xuân Dân, Vũ Trọng Lâm (2002), phát triển và quản lý

các doanh nghiệp ngoài quốc doanh, NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội.

15. Vương Văn ðiểm (2006), thực trạng và giải pháp phát triển LN tỉnh Bắc Ninh,

một số kinh nghiệm tổ chức sản xuất, ñổi mới mẫu mã và mở rộng thị trường

nghề mộc mỹ nghệ, báo cáo tham luận, Thừa Thiên Huế.

16. Lê Mạnh Hùng (2005), ñịnh hướng và những giải pháp kinh tế chủ yếu nhằm

phát triển các ngành tiểu thủ công nghiệp trong nông thôn tỉnh Hà Tây, Luận

án Tiến sĩ kinh tế, trường ðại học Kinh tế quốc dân, Hà Nội.

17. Mai Thế Hơn (2000), phát triển LN truyền thống trong quá trình CNH, HðH ở

vùng ven thủ ñô Hà Nội, Luận án Tiến sĩ kinh tế Học viện Chính trị quốc gia

Hồ Chí Minh.

18. Nguyễn ðình Hương (2002), giải pháp phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ ở

Việt Nam, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

19. Bùi Văn hưng ( 2006) “ Công nghiệp hoá nông thôn Trung Quốc thời kỳ cải

cách và mở cửa” NXB Thống Kê Hà Nội – 2006.

20. Phạm Thuý Hồng (2004), chiến lược cạnh tranh cho các doanh nghiệp vừa và

nhỏ ở Việt Nam hiện nay, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

21. Mai Thế Hởn chủ biên 2003, phát triển LN truyền thống trong quá trình CNH,

HðH, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

22. Lê Chi Mai “Những vẫn ñề cơ bản về chính sách và chinhs ách công” NXB ðại

học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh – 2001.

23. ðặng Thị Loan, KH Lê Du Phong, Hoàng Văn Hoa (2006), kinh tế Việt Nam 20

năm ñổi mới (1986 - 2006) thành tựu và những vấn ñề ñặt ra, NXB ðại học

Kinh tế Quốc gia.

24. Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam (2003), thực trạng và những

giải pháp nhằm phát triển LN tỉnh Bắc Ninh, kỷ yêu hội thảo khoa học, Hà Nội.

25. Nguyễn Hữu Khải, ðào Ngọc Tiến (2006), thương hiệu hàng thủ công mỹ nghệ

truyền thống, NXB Lao ñộng - Xã hội.

26. Dương Bá Phượng (2000), LN - thành phố quan trọng của công nghiệp nông thôn

cần ñược bảo tồn và phát triển, Tạp chí Nghiên cứu kinh tế số 266 tháng 7/2000.

185

27. Hồ Xuân Phương, ðỗ Minh Tuấn - Chu Minh Phương (2002). Tài chính hỗ trợ

phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ, NXB Tài chính, Hà Nội.

28. Dương Bá Phượng (2001), bảo tồn và phát triển các LN trong quá trình CNH,

HðH, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội.

29. Vũ Huy Phúc (1999), xây dựng tiêu chí LN và phát triển LN Hà Tây hiện nay,

Sở Nông nghiệp Hà Tây.

30. Chu Tiến Quang chủ biên (2001), việc làm ở nông thôn - thực trạng và giải

pháp, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội.

31. Sở Tài chính Bắc Ninh (2006), niên giảm tài chính - ngân sách tỉnh Bắc Ninh

2001 - 2006.

32. Sở Công nghiệp Bắc Ninh (2006), Báo cáo kết quả thực hiện Nghị quyết 02 -

NQ/TW của BCH ðảng bộ tỉnh Bắc Ninh (Khoá 16).

33. Sở Tài chính Bắc Ninh (2005), Báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước năm

2004, 2005.

34. Sở Công nghiệp Bắc Ninh, Phương hướng và giải pháp phát triển LN TTCN

tỉnh Bắc Ninh trong thời kỳ CNH, HðH, năm 1998.

35. Nguyễn Việt Sáng (2006), tăng cường quản lý Nhà nước nhằm giải quyết vấn

ñề ô nhiễm môi trường ñể phát triển bền vững các LN ở tỉnh Bắc Ninh, luận

văn Thạc sĩ kinh tế, trường ðại học Kinh tế Quốc dân.

36. Nguyễn Sĩ (2001), sự phát triển LN truyền thống ở tỉnh Bắc Ninh trong thời kỳ

ñẩy mạnh CNH, HðH, Luận văn Thạc sĩ kinh tế, trường ðại học Kinh tế quốc dân.

37. Trần Công Sách chủ trì (2003), tiếp túc ñổi mới chính sách và giải pháp ñẩy

mạnh tiêu thụ sản phẩm của LN truyền thống ở Bắc Bộ thời kỳ ñến năm 2000,

ñề tài khoa học, Hà Nội.

38. Tỉnh uỷ Bắc Ninh, Nghị quyết 04/NQ - TW về phát triển LN TTCN, tỉnh Bắc

Ninh năm 1998.

39. Tỉnh uỷ Bắc Ninh, Nghị quyết ðại hội ðảng bộ tỉnh Bắc Ninh lần thứ 15, năm 1997.

40. Tỉnh uỷ Bắc Ninh, Nghị quyết ðại hội ðảng bộ tỉnh Bắc Ninh lần thứ 16, năm 2001.

41. Tỉnh uỷ Bắc Ninh, Nghị quyết ðại hội ðảng bộ tỉnh Bắc Ninh lần thứ 17, năm 2006.

186

42. Trung tâm biên soạn từ ñiển Bắch khoa Việt nam “Từ ñiển Bách khoa Việt Nam”

Hà Nội-1995.

43. Trường ðại học Kinh tế Quốc dân “Chính sách trong quản lý kinh tế xã hội”

NXB Khoa học Kỹ thuật- 1998.

44. Trung tâm Hỗ trợ kỹ thuật DNNVV tại Hà Nội (TAC - HM) (2006), kết quả

khảo sát doanh nghiệp năm 2005 tại 30 tỉnh thành phố phía Bắc, NXB Bưu

ñiện, Hà Nội.

45. Chu Thị Thuỷ (2003), một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt ñộng kinh

doanh của Doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam, Luận văn Tiến sĩ kinh tế,

trường ðại học Thương mại, Hà Nội.

46. ðinh Thị Thơm (2005), kinh tế tư nhân Việt Nam sau hai thập kỷ ñổi mới, thực

trạng và những vấn ñề, NXB Khoa học xã hội.

47. Hoàng Trung Tập (2002), khôi phục phát triển LN tiểu thủ công nghiệp ở tỉnh

Bắc Ninh trong những năm tới, luận văn tốt nghiệp ðại học Chính trị Quốc gia

Hồ Chí Minh, Hà Nội.

48. Hà Văn Thuỷ (2006), quá trình phát triển doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại

Hải Phòng từ năm 1990 ñến nay, thực trạng và giải pháp, luận văn và Thạc sĩ

kinh tế, trường ðại học Kinh tế Quốc dân.

49. Lê Khắc Triết (2005), ñổi mới và phát triển kinh tế tư nhân Việt Nam, thực

trạng và giải pháp, NXB lao ñộng, Hà Nội.

50. Nguyễn Tiệp (2005), nguồn nhân lực nông thôn ngoại thành trong quá trình ñô

thị hoá trên ñịa bàn thành phố Hà Nội, NXB Lao ñộng - Xã hội.

51. Trang Thị Tuyết, 2006, một số giải pháp hoàn thiện nhà nước ñối với doanh

nghiệp, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

52. UBND tỉnh Bắc Ninh, văn bản quy phạm pháp luật do HðND, UBND tỉnh Bắc

Ninh ban hành năm 2002, 2003, 2004 ,2005.

53. Trần Minh Yến (2003), phát triển LN truyền thống ở nông thôn Việt Nam trong

quá trình CNH, HðH, luận án Tiến sĩ kinh tế, Viện Kinh tế học, trung tâm

Khoa học xã hội và nhân văn Quốc gia.

187

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ

ðà CÔNG BỐ LIÊN QUAN ðẾN LUẬN ÁN

1. Nguyễn Như Chung (2004) - “ðịnh dạng và quản lý hoạt ñộng tài chính thôn”.

Tạp chí Thanh tra số 4 năm 2004, trang 31.

2. Nguyễn Quốc Chung (2007) - “Nợ ñầu tư XDCB ở tỉnh Bắc Ninh thực trạng và

kiến nghị” - Kỷ niệm toạ ñàm khoa học: Bộ Tài chính - Dự án ñào tạo Tài chính

công Việt - Pháp FSP - ADETEF, Hà Nội ngày 23/3/2007, trang 18.

3. Nguyễn Quốc Chung (2007) - “Cơ cấu chi ngân sách ñịa phương: Thực trạng,

các nhân tố chi phối và vai trò ñối với việc phát triển KT - XH ở tỉnhBắc Ninh” -

Hội thảo Quốc tế cơ cấu chi ngân sách Nhà nước - Viện Khoa học Tài chính -

Dự án VIE/03/010 UNDP Việt Nam.

4. Nguyễn Như Chung (2008) - “Hoàn thiện các chính sách phát triển LN tỉnh Bắc Ninh”

- Tạp chí thị trường giá cả, số tháng 3 năm 2008, trang 16.

5. Nguyễn Như Chung (2008) - “Nguồn vốn cho ñầu tư phát triển du lịch LN tỉnh

Bắc Ninh” - Tạp chí thị trường giá cả, số ñặc biệt tết Mậu Tý 2008, trang 19.

188

PHỤ LỤC 1

DANH MỤC LÀNG NGHỀ TỈNH BẮC NINH

Số LN, tên làng, xã Tên sản phẩm chính

TT Danh mục LN Số

làng Tên làng, xã

I HUYỆN YÊN PHONG 16

1 Cầu Giữa - Xã Yên Phụ Mỳ gạo, bún khô, bánh ña nem

2 An Ninh - Xã Yên Phụ Mỳ gạo, bún khô, bánh ña nem

3 Cầu Gạo - Xã Yên Phụ Mỳ gạo, bún khô, bánh ña nem

4 ðức Lân - Xã Yên Phụ Mỳ gạo, bún khô, bánh ña nem

5 An Tập - Xã Yên Phụ Mỳ gạo, bún khô, bánh ña nem

1 Sản xuất các sản phẩm

từ tinh bột

6 Thôn ðoài - Xã Tam Giang Mỳ gạo, bún khô, bánh ña nem

1 Quan ðình - Xã Văn Môn Rượu 2 Sản xuất rượu

2 ðại Lâm - Xã Tam ða Rượu

3 Dịch vụ vật tư 1 Quan ðộ - Xã Văn Môn Vật tư tổng hợp

1 ðông Xuất - Xã ðông Thọ Cày bừa, hàng dân dụng 4 Sản xuất ñồ gỗ công cụ

sản xuất, mộc - ñơn giản 2 Trung Bạn - Xã ðông Thọ Cày bừa, hàng dân dụng

1 Dương Ó - Xã Phong Khê Giấy các loại 5

Sản xuất giấy

2 ðào Xá - Xã Phong Khê Giấy các loại

6 ðúc nhôm 1 Mẫn Xá - Xã Văn Môn Nồi, xoong, chảo

7 Tơ tằm 1 Vọng nguyệt - Xã Tam Giang Tơ tằm

8 Mộc cao cấp: tủ, giường 1 Khúc Toại - Xã Khúc Xuyên Giường, tủ, bàn ghế

II HUYỆN THUẬN THÀNH 5

1 Làm tranh dân gian

giấy màu

1 ðông Hồ - Xã Song Hồ Tranh dân gian giấy màu

2 Nuôi, ươm giống thuỷ sản 1 Mão ðiền - Xã Mão ðiền Cá con

3 Chế biến thực phẩm từ

rau quả

1 Trà Lâm - Xã Trí Quả ðậu phụ

4 Sản xuất các sản phẩm

từ tre, nứa, lá

1 Thôn Cả - Thị trấn Hồ Thúng, rổ, rá

5 Tơ tằm 1 ðại Mão - Xã Hoài Thượng Tơ tằm, kén

189

III HUYỆN GIA BÌNH 8

1 ðúc và gia công ñồng, nhôm 1 ðại Bái - Xã ðại Bái ðồng gò, ñúc, nhôm gò, ñúc

1 Cao Thọ (ðức) - Xã Vạn Ninh Giường, tủ, bàn ghế, cày, bừa 2

Mộc dân dụng, cày, bừa

2 Kênh Phố - Xã Cao ðức Giường, tủ, bàn ghế, cày, bừa

1 Môn Quảng Phú - Xã

Lãng Ngâm

Nón lá, tre ñan, cần câu

2 Ngăm Mạc - Xã Lãng Ngâm Nón lá, tre ñan, cần câu

3 Lập Ái - Xã Song Giang Nón lá, tre ñan, cần câu

3

Sản xuất các sản phẩm

từ tre, nứa, lá

4 Xuân Lai - Xã Xuân Lai Nón lá, tre ñan, cần câu

4 Thêu ren XK 1 Triệu Quang - Xã ðại Lai Thêu ren XK

IV HUYỆN LƯƠNG TÀI 6

1 ðúc và gia công ñồng, nhôm 1 Quảng Bố - Xã Quảng Phú Nồi, xoong, mâm, chi tiết khoá

2 ðan lưới vó 1 Lai Tê – Xã Trung Chính Lưới màn

3 Nấu rượu 1 Mi Xuyên - Xã Mĩ Hương Rượu gạo

4 Mộc dân dụng, cày, bừa 1 Tuyên Bá - Xã Quảng Phú Giường, tủ, bàn ghế, cày, bừa

5 Vận tải thuỷ 1 Hoàng Kênh - Xã Trung Kênh Vận tải

6 Chế biến lương phẩm từ gạo 1 Tử Nê – Xã Tân Lãng Mì gạo, bánh ña

V HUYỆN QUẾ VÕ 5

1 Quế Ổ - Xã Chi Lăng Bị cói, chiếu ñan, giỏ, thúng,

xề, xảo

1

Sản xuất các sản phẩm

từ tre, nứa, cói

2 ðức Lai - Xã Chi Lăng

Bị cói, chiếu ñan, giỏ,

thúng, xề, xảo

1 Phấn Trung - Xã Phù Lãng Chum, vại, chậu, âu, vò… 2

Sản xuất ñồ gốm

2 ðoàn Kết - Xã Phù Lãng Chum, vại, chậu, âu, vò…

3 Sản xuất công cụ cầm

tay bằng kim loại

1 Việt Vân - Xã Việt Thống Dao, kéo, liềm, cuốc, xẻng

190

VI HUYỆN TIÊN DU 4

1 Tiền Trong - Xã Khắc Niệm Bún, bánh 1 Sản xuất các sản phẩm

từ tinh bột 2 Tiền Ngoài - Xã Khắc Niệm Bún, bánh

1 ðình Cả - Xã Nội Duệ Xây dựng 2

Xây dựng

2 Duệ ðông - Xã Vân Tương Xây dựng

VII HUYỆN TỪ SƠN 18

1 Trịnh Xá - Xã Châu Khê Sắt, thép các loại 1

Sản xuất thép

2 ða Hội - Xã Châu Khê Sắt, thép các loại

1 ðồng Kỵ-Xã ðồng Quang ðồ gỗ mỹ nghệ, giường,

tủ, tranh khắc

2 Hương Mạc-Xã Hương Mạc ðồ gỗ mỹ nghệ, giường,

tủ, tranh khắc

3 Mai ðộng- Xã Hương Mạc ðồ gỗ mỹ nghệ, giường, tủ,

tranh khắc

4 Kim Thiều - Xã Hương Mạc ðồ gỗ mỹ nghệ, giường,

tủ, tranh khắc

5 Kim Bảng - Xã Hương Mạc ðồ gỗ mỹ nghệ, giường,

tủ, tranh khắc

6 Phù Khê ðông-Xã Phù Khê ðồ gỗ mỹ nghệ, giường,

tủ, tranh khắc

7 Dương Sơn - Xã Tam Sơn ðồ gỗ mỹ nghệ

2 Mộc dân dụng, mỹ nghệ

8 Phù Khê Thượng - Xã

Phù Khê

ðồ gỗ mỹ nghệ, giường,

tủ, tranh khắc

1 Hồi Quan - Xã Tương Giang Màn, khăn mặt, khăn tay 3

Dệt

2 Tiêu Long - Xã Tương Giang Màn, khăn mặt, khăn tay

1 Phù Lưu - Xã Tân Hồng Thương nghiệp 4

Thương nghiệp

2 ðình Bảng-Xã ðình Bảng Thương nghiệp

1 Làng Cẩm - Xã ðồng Nguyên Rượu gạo 5

Nấu rượu

2 Làng Xuân Thu - Xã

ðồng Nguyên

Rượu gạo

1 Vĩnh Kiều (Viềng) - Xã

ðồng Nguyên

Xây dựng 6

Xây dựng

2 Tiêu Sơn-Xã Tương Giang Xây dựng

TOÀN TỈNH BẮC NINH 62

191

PHỤ LỤC 2

KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN CÁC KCN NHỎ VÀ VỪA, CỤM LÀNG NGHỀ ðẾN 2010

ðịa phương

TT Tên khu, cụm CN Ngành nghề

DT (ha)

Năm QH

Năm XD

Ghi chú

Thị xã Bắc Ninh (1)

1 Khu CN Võ Cường

mở rộng ða

nghề 12 2007 2008 Thị xã ñề nghị

2 Cụm CN Tam Sơn ða

nghề 20 2008 2009 Huyện ñề nghị

3 Cụm CN LN Phù Khê Mộc MN

15 2008 2009 Huyện ñề nghị

4 Cụm CN LN Hương Mạc Mộc MN

15 2008 2009 Huyện ñề nghị

5 KCN Tân Hồng -

ðồng Quang mở rộng ða

nghề 9.5 2007 2008

Huyện ñề nghị (ñã phê duyệt

DAðT)

Huyện Từ Sơn (5)

6 KCN - dịch vụ Phù Chẩn ða

nghề 15 2007 2008

ðã khảo sát ñịa ñiểm

7 KCN Tân Chi VLXD 70 2007 2008 Huyện ñề nghị

8 KCN Nội Duệ ða

nghề 15 2007 2008 Huyện ñề nghị

9 KCN Việt ðoàn CBNS 50 2008 2009 Huyện ñề nghị

10 KCN Liên Bão ða

nghề 40 2008 2009 Huyện ñề nghị

Huyện Tiên Du

(5)

11 KCN Tri Phương CBNS 40 2008 2010 Huyện ñề nghị

12 KCN Châu Phong ða

nghề 50 2007 2008 Huyện ñề nghị

13 KCN Nhân Hoà ða

nghề 88 2007 2008 Huyện ñề nghị

14 KCN ðào Viên - Ngọc

Xá ða

nghề 60 2007 2008 Huyện ñề nghị

15 Cụm CN LN Phù Lãng Gốm 40 2007 2008 Do huyện ñề nghị

16 KCN Yên Giả ða

nghề 100 2008 2010 Huyện ñề nghị

Huyện Quế Võ

(6)

17 KCN Bồng Lai ða

nghề 50 2008 2010 Do huyện ñề nghị

192

18 Cụm CN LN Phong

Khê II

SX giấy,

bao bì 11 2007 2008 Huyện ñề nghị

19 Cụm CN LN Tam

Giang

Tơ tằm,

dệt lụa 10 2007 2008 Huyện ñề nghị

Huyện Yên

Phong (3)

20 Cụm CN LN Văn Môn Cô ñúc nhôm

35 2007 2008 Huyện ñề nghị

21 KCN Trí Quả ða

nghề 50 2007 2008

VB cho KS-QH của UBND tỉnh số 158/CN.XDCB-

CT ngày 03/02/2005

22 KCN Hà Mãn ða

nghề 35 2007 2008

VB cho KS-QH của UBND tỉnh số 156/CN.XDCB

-CT ngày 03/02/2005

23 KCN An Bình Dệt may

100 2008 2009

VB cho KS-QH của UBND tỉnh số

160/CN.XDCB-CT ngày 03/02/2005

Huyện Thuận

Thành (4)

24 Cụm cảng, CN-DV

TTHồ ða

nghề 20 2008 2009

Sở Công nghiệp ñề nghị

25 KCN Nhân Thắng ða

nghề 20 2008 2010 Huyện ñề nghị

26 KCN Thị trấn

Gia Bình ða

nghề 20 2008 2009 Huyện ñề nghị

27 Cụm CN LN Xuân Lai Chế biến mây tre

15 2007 2008 Huyện ñề nghị

Huyện Gia Bình

(4)

28 Cụm cảng, CN-DV

Cao ðức, xã Vạn Ninh ða

nghề 30 2009 2010 Huyện ñề nghị

Huyện Lương Tài (1)

29 Cụm cảng, CN-DV Kênh Vàng – Trung Kênh

ða nghề

50 2008 2010 Sở Công

nghiệp ñề nghị

Tổng DT 1085.5

193

PHỤ LỤC 3

KẾT QUẢ KHẢO SÁT DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ

TỈNH BẮC NINH 2005

1. Về chủ doanh nghiệp: Chủ doanh nghiệp là nam 88,42%, nữ 11,58%. Trình

ñộ chủ doanh nghiệp là trên ñại học 0,68%, ñại học và cao ñẳng 25,38%, trung học

chuyên nghiệp và công nhân kỹ thuật 16,43%, trình ñộ thấp hơn còn lại 57,49%.

Chủ doanh nghiệp có ñộ tuổi dưới 30 tuổi 7,75%, từ 30-40 tuổi 31,77%, từ 41-50

tuổi 39,69%, trên 50 tuổi 20,52%.

2. Về sử dụng công nghệ thông tin: ðã sử dụng máy vi tính 50,26%, có mạng

LAN nội bộ 5,71%, ñã xây dựng Website 0,85%.

3. Về trình ñộ công nghệ: 7,75% doanh nghiệp tự xác ñịnh là công nghệ tiên

tiến, 81,71% doanh nghiệp tự xác ñịnh là thuộc loại trung bình, 10,54% số doanh

nghiệp còn lại là công nghệ lạc hậu và không ñánh giá.

4. Về các khó khăn mà doanh nghiệp thường gặp:

- Khó khăn về tài chính (vốn): 65,42%.

- Khó khăn về mở rộng thị trường: 56,81%.

- Khó khăn về ñất ñai và mặt bằng sản xuât: 50,34%.

- Khó khăn về giảm chi phí sản xuất: 27,17%.

- Khó khăn về thiếu các ưu ñãi về thuế; 15,59%.

- Khó khăn về thiếu thông tin thị trường: 13,29%.

- Khó khăn về ñào tạo nguồn nhân lực: 8,26%.

- Khó khăn về phát triển sản phẩm mới: 14,82%.

- Khó khăn về tiếp cận công nghệ mới: 12,86%.

- Khó khăn về xử lý môi trường: 2,81%.

5. Về nhu cầu ñào tạo của doanh nghiệp:

- ðào tạo về Tài chính, kế toán: 32,96%.

- ðào tạo về quản trị doanh nghiệp: 31,18%.

- ðào tạo về phát triển thị trường: 20,27%.

194

- ðào tạo về lập kế hoạch, chiến lược kinh doanh: 18,67%.

- ðào tạo về phát triển sản phẩm mới: 12,35%.

- ðào tạo về kỹ năng ñàm phán và ký kết hợp ñồng kinh tế: 12,35%.

- ðào tạo về quản lý nguồn nhân lực: 10,65%.

- ðào tạo về công nghệ thông tin trong doanh nghiệp: 10,22%.

- ðào tạo về quản lý kỹ thuật: 6,30%.

- ðào tạo về chất lượng sản phẩm: 8,18%.

- ðào tạo về kỹ thuật lãnh ñạo và thuyết trình: 5,62%.

6. Nhu cầu cung cấp thông tin kỹ thuật, công nghệ:

- Nhu cầu cung cấp thông tin về cơ chế chính sách liên quan ñến doanh

nghiệp: 36,59%.

- Nhu cầu cung cấp thông tin về công nghệ mới; 26,98%.

- Nhu cầu cung cấp thông tin về thị trường: 22,33%.

- Nhu cầu cung cấp thông tin về năng lực sản xuất sản phẩm cùng loại với

doanh nghiệp: 21,4%.

7. Về khả năng tiếp cận các nguồn vốn của Nhà nước:

- Số doanh nghiệp có khả năng tiếp cận ñược: 53,89%.

- Số doanh nghiệp khó tiếp cận ñược: 25,75%.

- Số doanh nghiệp không tiếp cận ñược: 20,36%.

8. Về khả năng tiếp cận các nguồn vốn khác: Có tiếp cận 59,96%; khó khăn

tiếp cận 19,62%; không tiếp cận ñược 20,42%.

9. Về khả năng tham gia các chương trình xúc tiến thương mại của Nhà nước:

Tham gia ñược: 4,65%; khó tham gia: 17,48%; không ñược tham gia: 77,87%.

10. Về khả năng hợp tác kinh doanh với các doanh nghiệp lớn: ðã tham gia

6,71%; khó tham gia 10,11%; chưa ñược tham gia: 83,18%.

(Nguồn: Báo cáo khảo sát doanh nghiệp 2005 của Sở Kế hoạch- ðầu tư

tỉnh Bắc Ninh).