LỜINÓIĐẦUCuốnsáchnàyviếtvềmộtphầnđờivànghềcủamộtngườiđànôngkỳlạ.Đólàmộtđứatrẻphảilớnlêntrongvòngtaycủachamẹnuôi,mộtchàngthanhniênbỏhọcđạihọcgiữachừng,mộtngườiđãcậnkềcáichếtbởicănbệnhungthưquáiác.Đólàngườitạoracuộccáchmạngchongànhcôngnghệthôngtin.ĐócũnglàngườiđãcứuvãnngànhcôngnghiệpâmnhạcđangcóvẻkhủnghoảngvàgópphầnđịnhdạnglạingànhcôngnghiệpgiảitríthếgiớibằngchiếcmáynghenhạcnhỏnhắncótênlàiPod.

**

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

**

Ngày31.1.2005,trêntờUSAToday,AndreaKozek,mộtnhânviênchămsócsứckhỏeởMil-waukee(Mỹ)hồhởiphátbiểu:“iPodđãthayđổicuộcđờitôi”.Đólànhữnglờiphátbiểucócánhmàchúngtacóthểngheởbấtkỳđâutrênthếgiớikểtừsaunăm2001,nămchiếcmáynghenhạcnhỏnhắncótêniPodnàyrađời.VàđúngnhưlờiAndreaKozek,nóđãthayđổirấtnhiềuxuhướng

nghenhạccủaconngười,đặcbiệtlàgiớitrẻ.

Khôngchỉvậy,“cơnsốtiPod”còngópphầnthúcđẩynhữngngànhkinhdoanhkhácpháttriểnnhưâmnhạc,giảitrívàđặcbiệtlànótạoramộtkhuynhhướngvănhóacósứclantỏatrêntoàncầu.Nóicáchkhác,nóđãđịnhdạnglạicôngnghiệpgiảitríthếgiớivàtrởthànhmộtbiểutượngvănhóađầutiêncủathếkỷXXI.

Tìnhhìnhnàykhágiốngvớinhữnggìđãxảyracuốithậpniên70đầuthậpniên80củathếkỷXXtrongngànhcôngnghiệpmáytínhvớinhữngchiếcmáytínhcủahãngApple.Ngườitađãgọiđólàmộtcuộccáchmạng,mộtdấusontronglịchsửcủangànhcôngnghiệpnontrẻnhưngcựckỳpháttriểnnày.

SosánhgiữahaidòngsảnphẩmiPodvàmáytínhApple,ngườitanhậnranócómột“mậtmã”chunglàđầysángtạo,côngnghệtiênphong,kiểudánghấpdẫnvàgiárẻ.Vàngườigiữ“mậtmã”nàychínhlàSteveJobs,mộtdoanhnhânhuyềnthoạimàcuộcđờivàsựnghiệpluônlàchuỗinhữngsựkiệnkỳlạ.

*

**

Hơn30nămcómặttrongngànhkinhdoanhthếgiới,thànhcôngnhiều,thấtbạicũngkhôngítnhưngSteveJobsvẫnluônchứngtỏôngxứngđánglàmộttrongnhữnghuyềnthoạidoanhnhânhiệnđạivớinhữngquyếtđịnhsángsuốtcủa

mình.Ôngđãbiếnmộtcôngtychỉcóhaithànhviênlúcmớithànhlậpthànhmộttậpđoànhùngmạnh,trụvữngtrongcuộccạnhtranhvớinhững“ônglớn”trongcôngnghiệpmáytínhvàgiảitrí.Khảnăngsángtạokhôngngừng,sựquyếtđoánvàtáobạocủaSteveJobsđãgiúpôngluônlàngườidẫnđầutrongnhữngcuộcđuatranhquyếtliệttrênthịtrườngtoàncầu.Ngườitacònthấyở“ngườiđànôngkỳlạ”nàykhảnăng“sốngsót”saunhữnglầncậnkề“cáichết”trongsựnghiệpvàcuộcđời.Mỗilầnnhưvậy,khảnăngsángtạolạitrỗidậymạnhmẽtrongông.VớiJobs,nhữngthấtbạichẳngqualànhữngviêngạchmàcuộcđờinémvàođầu.Ngượclại,thànhcông,vớiông,nóxuấtpháttừtìnhyêucuồngnhiệtnhữnggìmìnhlàmvớimộttriếtlýrấtđơngiản“Hãyđóikhátvàdạidột”.

Nếubạnđangkhởinghiệp.Nếubạncònbănkhoănvềnhữngchọnlựađườngđichomình.Hãyđóikhátvàdạidộtnhưlờikhuyêncủangườiđànôngnày.

PhầnI.APPLE–NGHĨALÀTẠORAĐIỀUTHÚVỊCHOMỖINGƯỜISteveJobsbiếtlàchúngtacầncónhữngvậtthầnkỳnhưthếđểtậnhưởngcuộcsốngquanhmình.VàôngấyđãphảilàmviệcrấtvấtvảchongàychúngtacómáyIpodđểnghenhạchayngồilàmviệchạnhphúccùngchiếcmáytínhhìnhquảtáobịgặmdở.

BenjamilFrank–SBDnews

Chương1.XÂYBIỂUTƯỢNGVĂNHÓACỦATHẾKỶ

Đơngiản,nóchỉlàmộtthiếtbịnghenhạc.Nhưngđiềuvĩđạilànóchứaniềmvui,sựthưgiãnvàcảnhữngướcmơcủamỗingườitrongchúngta.ChỉcóJobs–mộtkẻ“đóikhátvàdạidột”đếntậncùngmớicóthểlàmrađiềukỳdiệunày.

News.au.com

Cứmộttrămthanhniênởthànhphố,thìmộtnửatrongsốđósởhữumộtmáyiPod.Nửacònlạithìcứsuynghĩvềviệcchừngnàothìmìnhcóchiếchộpnhạcthầnkỳnày.

IPOD–KHỞIĐỘNGMỘTKỶNGUYÊNGIẢITRÍMỚI

MộtngàytrướcGiángsinhnăm2004,Chris,mộtthanhniênđammêcôngnghệ(thườngđượcgáncholà“Nhữngkẻthíchnghisớm”)trựcsẵnởmộttrongbốncửahàngcủaMicroAnvikaởKhuTottenham,LuânĐônchỉđểmuađượcchiếciPodtặngbạngái.Trướcđó,anhđãrảokhắpnămcửahàngnhưngkhôngnơinàocòniPodđểbán.ỞcửahàngmàChrismaymắnmuađượcchiếcmáythứbachomình,mỗingàybánđượchơn300chiếciPod.

NhiềungườimuađượciPodcũngmangtâmtrạnghânhoannhưChris.NhưôngTony,ởLuânĐôncũngmuahaichiếc,mộtchovợvàmộtchođứacongái18tuổicủaông.Ôngtỏrahớnhởkhimuađượcmáychứađến2.500bàihát,250al-bum.“Thếlàquáđủ”,ôngnói.CònPaul,mộtngườiyêuâmnhạc,lạicảmthấybịámảnhbởinhữngchiếciPod.Ôngnói:“iPodlàcôngnghệthúvịnhấttừsauxehơi.KhiCasetteWalkmanđượcgiớithiệuvàonăm1979,mọingườiđềunóiđâylàsựsiêuđẳng-mộtkhoảnhkhắcthayđổicuộcsốngcủabạn.iPodthậmchícònđángngạcnhiênhơn.Nótaonhã,tiệndụng,xinhđẹpvàcựcthúvị.Tôicóthểmởbấtkỳloạinhạcmìnhthích,cóthểthayđổinhạcbấtkỳkhinàomuốn,tôimongđợinósẽtuyệtvờihơn”.NhữngnhânvậtnổitiếngnhưvợchồngdanhthủBeckham,casĩCraigDavid,FatboySlim,RobbieWilliams,PDiddy,nhómrockU2...cũngbịiPodmêhoặc.MộtngườicótênlàDominicMohancũngphátbiểutrêntạpchídànhchođànông,GQ,trongthờigianđórằng:“Tôiđangyêuchiếcmáynàyvàtôicóthểngủchungvớinó”.

BáochíMỹlúcđấynhannhảncác“thuậtngữiPod”.NếuPodpeople,posterchỉngườisửdụngiPodthìPod-maniacslànhữngngườinghiệniPod.i-SockslàcácloạibaodànhchoiPod.CòniRevolutionlàcuộccáchmạngiPodvàiPodismlàtôngiáoiPod.ThờitrangcũngbịiPodchiphốikhicácnhãnhiệuhàngđầunhưGap,Gucci,Prada,LouisVuitton...đuanhautungranhữngthứchoiPod“diện”từtúiđựngbằnglông,nhungchođếnáoấm,vớvàcả“bikini”choiPod.NhàthiếtkếKarlLagerfeldchobiết,khoảnhkhắcôngyêuthíchnhấttrongngàylàvừatắmvừanghenhạctừmộttrongbảymươicáiiPodcủaông.

HãngBMWbánđượchàngngànchiếcadapterđểkếtnốiiPodvớidànâmthanhtrênxe.ĐiềunàykhiếnMercedes-BenzUSA,Volvo,Nissan,AlfaRomeovàFerraricũngmauchóngnhậpcuộc.TạpchíStuffđãxếpiPodhạngnhấttrongdanhsách

100đồvậtthúvịnhất,vàgọinólà“thứtuyệtvờinhấtxuấthiệntạiCaliforniakểtừsaubannhạcBeachBoys”.

*

**

Vàthứtuyệtvờiấyđãcómột“hànhtrìnhlịchsử”hơnnămnămđểhiệndiệnhầunhưkhắpnơitrênthếgiới,dùnóđượckhaisinhbởimộtcôngtyởCalifornia.TrênWebsiteIpodlounge,nhữngngườiyêuchiếcmáynghenhạcnàytrêntoànthếgiớiđãgửiđếnhàngnghìntấmảnhvềiPod:iPodtrêncáccánhđồngcỏởsườnnúiThụySỹ;iPodnằmtrênnóctòanhàNghịviệnAustralianởCanberra;chóngheiPodởNewJersey;mộtngườiđànôngchạyma-ra-tôngởWashingtontrongkhiđangngheiPod;iPodcómặttrênnúiRushmore;iPodởGrandCanyon,bênngoàiNhàthờlớnStBasil’s,trướcthápEiffel,lấplánhbêncạnhnhàhátConSò(Sydney,Úc)vàsẽsớmđược...đưalênSaoHỏa.Cũngphảithôi,vìđóbiểutượngtuyệtvờiđầutiêncủathếkỷXXI-sảnphẩmcủaniềmkhátkhao,sựsùngkínhvàtìnhyêu.

ĐâylàcuộccáchmạngthứhaitronglịchsửcôngnghệthếgiớiđượctạoratừApple,dướibàntayđiềukhiểncủaJobs.Khiấy,máyảnh,máyquayphimnhannhảntrênthịtrườngcònthiếtbịnghenhạcthìvừaítlạivừakémchấtlượng,đángkểnhấtchỉcóthếlàmáyMP3.Điềuquantrọnglàchẳngaiquantâmđầutưpháttriểnnhữngthiếtbịnhưthế.Hoặccó,họcũngthấtbạithảmhại.NhưngApplevớiSteveJobs,mộtkỷnguyêngiảitrímớiđãxuấthiện.

MộtbiểutượngvănhóacủathếkỷXXIchínhthứcramắt.

ĐólàchiếciPod.

MọichuyệnbắtđầutừướcmơcủaTonyFadell,chuyêngiaphầncứngcủahãngPhilips.ÔngmuốnxâydựngmộtthiếtbịMP3tươngthíchvớidịchvụnhạcsốNapstervàdựđịnhmởcôngtyriêngđểkinhdoanhsảnphẩmnày.ÔngrờiPhilipsvàtrìnhbàyýtưởngcủamìnhvớimộtsốcôngtynhưngđềubịtừchối,trừApple.Đầunăm2000,Applehàophóngthànhlậpchoôngmộtnhóm30ngườigồmchuyêngiathiếtkế,lậptrìnhviênđếnkỹsưphầncứng.NếuFadelltậptrungvàomụctiêukinhdoanhthìgiámđốcđiềuhànhSteveJobscủaApplelạichỉquantâmđếnthiếtkế,hìnhkhối,sựdễdùngvànhữngcảmnhậnmàsảnphẩmđemlại.

BenKnauss,cựuquảnlýdựánmáynghenhạccủaApple,kểlại:“Chúngtôihọphànhliênmiên.Jobstỏrabựcbộibởikhôngthểmởbảnnhạcôngmuốnnghechỉsaubathaotác.Ôngcũngphànnànvìâmthanhnhỏ,kiểudángkhôngsắcsảovàmenutruycậpchậm.Jobshơicóvấnđềvềthínhgiácvàchúngtôiphảităngâmlượngđếnmứcmàôngấyhàilòng,bởivậyiPodhiệnnaycóâmthanhlớnhơnhầuhếtcácmáyMP3khác”.Knaussrútluigầnngàytrìnhdiễnthiếtbịdoôngkhôngtinrằngnócókhảnăngthànhcông.“Cólẽđâylàmộtquyếtđịnhsailầm.Nhưngtạithờiđiểmđótôikhôngnghĩđượcnhưthế”,Knaussnói.ThếhệđầutiêncủasảnphẩmnàytươngthíchvớimáyMac(ổcứng5GB)chứađược1.000bàihát.Đâylàsảnphẩmdonhómthiếtkế,đứngđầulàkỹsưphầncứngJonRubinstein,pháttriểntrongchưađầymộtnăm.HọtrìnhlênSteveJobsvàongày23.10.2001.

Tháng11,iPodbắtđầuxuấthiệntrênthịtrườngvớidunglượngổcứng5GB,cókhảnănglưutới1.000tệpnhạc.Tuynhiên,thiếtbịkhôngcógìđặcbiệtdochỉtươngthíchvớimáyMacvàphảihoạtđộngvớiphầnmềmiTunes...Ngày17.7.2002,tạitriểnlãmMacworld,iPodthếhệhaiổcứng10GBvà20GBramắt.SảnphẩmhoạtđộngvớiphầnmềmWindowsvàsửdụngbánhxecảmứng(touchwheel)thaychobánhxeđiềukhiểncơhọc(scrollwheel).

Tháng4.2003,iPodthếhệthứbavớithiếtkếnhỏ,mỏng,nhẹvàdunglượnglêntới40GBđãthậtsựlà“mộtcơnlũquét”trêntoànthếgiới.NókhiếnngườitaquênmấtsựhiệndiệncủaSonycùngdòngmáyWalkmanvangdộimộtthời,cũngnhưlàmlumờthiếtbịnghenhạcvàxemvideoMedia2Gocủa

Microsoft.Cộngvớichiếnlượcquảngbáhiệuquả,doanhthucủaAppletăngvọtvàiPodnhanhchóngtrởthànhbiểutượngcủathờitrangvàsựsànhđiệu.Theođàthắngthế,giữanăm2004,ApplechorađờiiPodthếhệ4,đượctrangbịmànhìnhmàucùngmộtsốthiếtkếcảitiếnkhácnhằmtăngthờigiansửdụng.Ngày

12.10.2005,iPodphiênbảnthứ5(iPodvideo,cóhaimàuđentrắng,dunglượng30GBvà60GBvớithờilượngpintừ14-16giờ)rađời,đánhdấusựchuyểnmìnhcủaApple,từmộtcôngtymáytính“lấnsân”sanglĩnhvựcnghenhìn.NgoàinămnămthếhệiPod“chínhthống”,ApplecòntungracácloạiiPod“chuyêntrị”mộtnhómđốitượngnhấtđịnhnhưiPodminidànhchogiớitrẻsànhđiệu,iPodShufflehướngđếnđốitượngcóthunhậpkhiêmtốnvàiPodnanovớicôngnghệcựcđỉnh.

TạihộichợMacworldExpotháng1.2006,SteveJobschobiết,Appleđãbánđượchơn42triệusảnphẩmiPod(ApplecònkếthợpvớinhiềuhãngxehơiđểlắpiPod).TừiPod,Applecòntungraphầnmềmnghenhạctruyxuấttừmạng(iTunes)vànhiềusảnphẩm“i”khác,từiLife,iDVD,iMovie

HD,iPhoto,đếniWeb...VớisựkhéoléocủaJobs,AppleđãkýhợpđồngvớihãngHewlettPackardđểđưaphầnmềmiTunesvàochíntriệumáytínhmỗinăm.AmericanOnlineđãchọniTuneslàmđộcquyềntrong26triệumạngthuêbaocủamìnhvàhãngPepsiColaBắcMỹđãthựchiệnmộtchươngtrìnhquảngcáotrongvòngchungkếtbóngđáMỹvớitiếtmục100triệubàihátquàtặngtừiTunes.iPodliêntụcramắtnhiềuphiênbảnmàcôngnghệvàkiểudángngàycàngđượcđổimớichokịpvớitràolưuvàđểcạnhtranhcùngcácđốithủđãvàđang“nhămnhe”tấncôngvàothịtrườngnày.Đammêâmnhạcvànhậnrõsứcảnhhưởngcủaâmnhạcđếntâmhồnconngười,Jobsđãquyếtđịnhđầutưvàolĩnhvựcđó.

Kếtquảlàđếnnay,iPodđãtrởthànhmộtphươngtiện“nóng”nhấttrongxuhướnggiảitrícủaconngười,đặcbiệtlàgiớitrẻ.Ngườitacóthểthấynóởbấtkỳđâu.Trênđườngphố,ởnhữnggócđường,nhàhát,rạpchiếuphim,trongtrườnghọcvàthậmchícảtrong...nhàchùanữa.TừMỹ,HànQuốc,TrungQuốc,ViệtNam...đâuđâungườitacũngcóthểtìmramộttínđồcủaiPod.ĐócũngchínhlàdấuấncủaJobstừkhitrởlại“cầmlái”contàuApple.iPodđãmởrakỷnguyênnhạcsốmàởđó,ApplecủaJobslạigiữvaitròtiênphong.

ÔNGCHỦCỦAKHOTÀNGÂMNHẠC

Vàothứhaicuốicùngcủatháng4.2003,StevetrởvềMosconeCenter,dạoxemộtvòngcơquanđầunãocủaAppletạitrungtâmthunglũngSili-con.Trônghớnhở,nhiệttìnhnhưthườnglệđứngtrướckhángiả,ôngcôngbốvềkhonhạctrựctuyếniTunes.Steveđãlàmđượcđiềumànhữngngườingoàicuộcdựđoánlàbấtkhảthi:nhậnđượcnhữngchữkýchấpnhậncủacáccôngtyâmnhạchàngđầu.Ôngmuốncóđượcnhữngchữkýấyđếnmứcđãtựmìnhthựchiệnđàmphán.

Nhiềungườitinrằng,Universallàhãngđầutiênkýhợpđồngvớichiếnlược,tầmnhìncủaSteve.Thậtra,theomộtnhânviênliênhệmậtthiếtvớinhữngvụthươngthảo,“StevepháttriểnmộtmốiquanhệbanđầuvớiRogerAmes,ởhãngWarner.RogermớithựcsựlàngườiđầutiênbắttayvớiSteve”.Nhữngcôngtyâmnhạc,vốnđãrấtthậntrọngtrongvấnđềtảinhạc,từngbướcchậmchạp,miễncưỡngchođếnkhihoàntoànđồngývớimọiđiểmnhỏnhặtnhấtcủađiềukhoản.NhưngkhiSteveJobsxuấthiệnthìnềncôngnghiệpâmnhạcđãcầucạnhông,bằnglòngđốivớitấtcảnhữnggìôngmuốn.“Đólàmộtchiếctàuhỏasắpsửarờiga,mọingườiphátrồlênvàmuốncôngtycủamìnhởtrongđóchobằngđược.Lầnđầutiên,đònbẩy(trongviệcđámphánhợpđồngtảinhạc)chuyểntớihướngkhác.Nótươngtựnhauởtấtcảnămcôngty”-ngườinhânviênnàychobiết.

Mặcdùnhữnghợpđồngcóthểđãcứuvãncôngnghiệpâmnhạckhỏinạnsaochéplậu,nhiềungườitrongngànhcôngnghiệpnàyvẫngọiđólàcuộcmặccảcủaquỷ.Hiệnnay,Applenắmgiữhơn80%mứctăngtrưởngcủathịtrườngnhạcsốvàcómộtảnhhưởngkhổnglồvàogiácảâmnhạc.ĐólàmộtkiểugâyấntượngkhiếnnhiềungườitrongngànhcôngnghiệpđiệnảnhlolắngkhiJobsvàAppleđàmphánđểmởrộngiTunescungcấpphimnhiềutập,mộtbướcđitựnhiênsaukhikhonhạctrựctuyếnđã

bổsungthêmtínhnăngcácchươngtrìnhtruyềnhình,vàomùathunăm2005.Nhữngngườicóthếlựctronglĩnhvựcphimảnhrấtmongmuốnđượctiếpcậnmộtthịtrườngtiêudùngrộnglớnvàđặcbiệtlàchốnglạinạnsaochéplậu.NólàvịtrícònbỏngỏdànhchoJobs,ngườimà30nămtrướcđãđồngsánglậpmộtcôngtymáytínhvớingườibạnthờiniênthiếu.Nhưngnhờsựhiểubiếtvềkinhdoanhvànhữngdịpmay,bâygiờ,Jobsđãtựmìnhtrởthànhmộttrongnhữngnhânvậtquyềnlựcnhấttronglĩnhvựctruyềnthông,đặcbiệtlàtừkhichuyểnhướngvàothờiđạisố.

NhưngApple,nơiJobsvớivaitròlàtổnggiámđốcđiềuhành,cònmởrộngảnhhưởngcủamìnhvàoHollywood.Từnăm2001,khiApplegiớithiệumáynghenhạckỹthuậtsốiPodvàphầnmềmiTunes,sauđượcthaythếbằngkhonhạctrựctuyếniTunesMusicStore,côngtyđãtrảiquamộtsựthayđổilớn.Chỉtrongbanăm,Appleđãbánđượcmộttỉbàihátvàtừcuốitháng10,họcũngđãchorađời15triệuchươngtrìnhti-vivàvideoclipcanhạc.Trongvòngbathángcuốinăm2005,Appleđãkiếmđược3,4tỉđôlalợinhuậnnhờiPodvàiTunes,sovớichỉhơn2tỉđôlatừmáytínhvàphầnmềm.Nóimộtcáchkhác,hiệnnay,nólàmộtcôngtytruyềnthôngchứkhôngchỉkinhdoanhmáytínhvàphầnmềm,mộtsựđổihướngđầykịchtínhkểtừngàythànhlậpcôngty.

Chương2.LỢINHUẬNCHỈLÀĐIỀUTHỨYẾU

“Mụcđíchđơngiảncủachúngtôilàtạoranhữngchiếcmáytínhtốtnhấtthếgiớichứkhôngphảitrởthànhcôngtylớnnhất,giàumạnhnhất”.

SteveJobs

CHIẾCGẬYĐỊNHHƯỚNG:SỰTẬPTRUNG

SteveJobschorằng,trongsốnhữngthóiquenkhácnhauthì“từchốimộtngànthứ”đểtậptrungvàomộtthứlà“quantrọngthậtsự”.Trongmộtkỷnguyênmàđasốcáchãngcôngnghệphảithắtlưngbuộcbụngđểthíchnghivớimộtthịtrườngtăngtrưởngchậm,Appleđãđứngvữngnhờnhữngphátkiếntiênphong:AppleComputer(AAPL).Nhiềuhãngđãgiảmbớtquátrìnhnghiêncứuvàpháttriểnđểtậptrungvàogiatăngtiềnlãichosảnphẩmhiệnhữu.NhưngđókhôngcóApple.Bằngviệckếthợpbíquyếtsảnxuấtcôngnghệvớimộtkháiniệmlàmsaođểbánđượcâmnhạctrựctuyến,máynghenhạciPodcủaAppleđãtrởthànhsảnphẩmkỹthuậtmớicóảnhhưởngnhấttrongnhiềunăm.Cùnglúc,Appleđãduytrìdanhtiếngcủamìnhvìđãtạoradòngmáytínhđểbànthanhlịch,dễsửdụngnhất.ĐóđềulànhữngsángkiếnvĩđạicủaApplechongànhcôngnghệthôngtin.Nguồngốccủanhữngsángkiếnđólàgì?

Appleđãcómộtvịtríđổimớivớinhiềukỹsưthôngminh,giàuđammê.TheoJobs,Applecóđượcsựđộcquyềnvềgiaodiệnđồhọaítnhấttrong10năm.Đólàkhoảngthờigianrấtdài.Đểđạtđượcmộtsựđộcquyềnnhưvậycầnphảicónhữngngườisảnxuấtvĩđại,tạoranhữngsảnphẩmtuyệtvời.NhữngngườitàinăngnàyđượckếtnốilạivớinhaunhờJobs–mộtconngườicóvănhóađịnhhướngsảnphẩmtốtmộtcáchkỳlạ:làmchongườisửdụngthấyhàilòng.

Nhưngngầnấy,theoJobs,cũngchưađủtrongkhuynhhướngpháttriểnmới.Những“ngườisảnxuất”khônglànhântốduynhấtkhiếncôngtypháttriểnnữamàlànhữngngườitiếpthịhoặcmarketing.Chínhhọlàngườikếtthúccuộcđuamàvìlýdonàođósựđộcquyềnkhôngcònhiệulực.Vàcũngchínhhọsẽgiúpcôngtyvượtquathờikỳkhốnkhóđểtiếptụctồntạivàpháttriểnbằngkhảnăng“nânggiátrị”hànghóatrongmắtngườitiêudùng.

“Mụcđíchđơngiảncủachúngtôisẽtạoranhữngchiếcmáytínhtốtnhấtthếgiớichứkhôngphảitrởthànhcôngtylớnnhất,giàumạnhnhất.Chúngtôicòncómộtmụcđíchthứhailàlợinhuận.Cảhaiđềutạoratiềnnhưngchúngtôiluônưutiênchomụctiêutạoranhữngsảnphẩmthúvị”–ônggiảithích.Jobsđiềuhànhcôngtybằngcáchthuênhữngngườimongmuốnlàmmọi

thứtốtnhấtthếgiới.Cóhoàibãolớn,họcònlànhữngngườilàmviệccựckỳtậntụyvàgiỏichịuáplựcđếnmứcSteveJobsphảitựhào.Họlàmviệcvàocảbanđêmvànhữngngàycuốituần,đôikhimộttuầnchỉgặpgiađìnhcủamìnhmộtlần.Thỉnhthoảng,họcònlàmviệccảtrongdịplễNoelđểthựchiệnchắcchắnmộtchitiếtmáysaochosảnphẩmcủaAppleđượcbánởmứctốtnhấtcóthể.CácnhânviêncủaAppleđãthểhiệnniềmđammêmãnhliệtcủamìnhvàotrongtừngsảnphẩm.Vìthế,thậtdễdàngđểStevelýgiảitạisaongườitiêudùnglạitrungthànhvớicácsảnphẩmcủahọnhưvậy.Ôngchorằng,cácnhàthiếtkếvàkỹsưcủaAppleđã“nghĩtrước”ngườidùngkhiếnhọphảingạcnhiênmàthốtlênrằng:“Wow,ngườinàođóởtítbênApplecũngđãnghĩvềđiềunàyrồi!”.Stevetựhàophátbiểurằng,gầnnhưkhôngcósảnphẩmnàotrênthếgiớicóthểgiúpngườidùngtrảinghiệmnhưsảnphẩmcủaApple,đặcbiệtlàmáyMacintoshvàiPod.TuyStevechỉ“dám”nghĩmìnhlà“ngườigiữcửa”trongtoànbộquátrìnhđổimớicủaApplenhưngrấtnhiềungườidànhchoôngmộtsựkínhtrọnglớn.Bởiaicũnghiểu,đằngsaucuộcđổimớiđóởApplekhôngaikháclàmộtSteveluônbiết“nghĩkhác”.Dùchorằng“đãmaymắnlớnlêncùngngànhcôngnghệthôngtin”nhưngtừnhữngngàyđầuthànhlậpcôngty,ôngcũngđãphảilàmmọithứ,từchuẩnbịtàiliệu,bánhàngđếnmuanhữngconchip,tạonênthươnghiệuchoApple.Vàkhicôngtypháttriển,ôngvẫnphảiđảmnhậnnhữngvaitròđóvìđã“gắnmáytínhvớihaibàntaymình”.

SteveJobskhẳngđịnh:“Chúngtôilàmmọithứmàmìnhcảmthấycóthểtạonênmộtđónggópquantrọngchocuộcsống.Đâylàmộttrongnhữngniềmtinkháccủatôi”.Applekhônghệthốnghóabấtkỳmộtcuộccảitổnào,nhưngkhôngcónghĩalàhọlàmviệcvôtổchứcvàkhôngcócáchkếtnốicácsángkiếnvớinhau.Ngượclại,Applelàmộtcôngtykỷluậtrấtnghiêm,vàhọcónhữngphươngpháplàmviệcrấthiệuquả.Vìthế,sángkiếncóthểlàmộtthứchẳngaicóthểtiênđoánđược,cóthểlàtừnhữngcuộchọpngaytạihànhlang,haynhữngcuộcđiệnthoạitừgiữađêmkhuyađểtraođổinhữngýtưởngmớihoặcgiảiphápchonhữngrắcrối.

VànhưSteveJobsđãnói:“Sángkiếncóđượclànhờchúngtôisẵnsàngnóikhôngvớirấtnhiềuýtưởngđểchắcchắnrằngchúngtôiđangđiđúnghướnghoặckhôngbỏphícônglaovàomộtđiềurốtcuộcchẳngmanglạigìcả.Chúngtôiluôntìmmọicáchđểthâmnhậpvàonhữngthịtrườngmới,nhưngchỉlàkhichúngtôicóthểtậptrungvàonhữngsángkiếnthậtsựcóýnghĩa”.

Vànhưvậy,rõràng,mấuchốtcủavấnđềlàcầncónhữngconngườiluônmuốnvươnđếnsựhoànthiện,nhữngngườiđượcxemlànhữnganhhùngcủacôngty.Appletrongmộtthờigiancũngđãquênmấtđiềunày.VàkhiSteveJobstrởlạiApple

saumộtthờigianvắngbóng,ôngđãmởchiếndịchquảngcáo“Hãynghĩkhác”đềcaonhữngsángkiếnvĩđạitừEinstein,MuhammadAlitớiGandhi.Tấtnhiên,chắcchắn,mẫuquảngcáođódànhchokháchhàng.NhưngchínhStevethừanhận,ởmứcđộnàođó,cũngchínhlàthôngđiệpdànhchoApple.VàmaymắnlàAppleđãnhậnrađượcgiátrịcủanhữngconngườinhưSteveJobshayđồngnghiệpcủaông.Điềuđókhẳngđịnhrằng,Applevẫnđangđiđúnghướng,trướcsauvẫnlàmộtcôngtysảnxuấtranhữngsảnphẩmtốtnhấtcóthểcó.VàđóchínhlànguồngốcchonhữngsángkiếnmangtínhcáchmạngcủaApplevàSteveJobs.

SẢNPHẨMTỐTNHẤTKHÔNGCHỈDÀNHCHONGƯỜIGIÀUNHẤT

Lợinhuậnchỉlàphầnnổitrongthànhcôngcủamộtthươnghiệu,cònphầnchìm,theoquanniệmcủaJobs,đóchínhlànhữngsảnphẩmthúvị,nhữngsảnphẩmtốtnhấtnhưngkhôngphảidànhchonhữngngườigiàunhất.Tấtcảmọingườiđềucóthểsởhữunhữngsảnphẩmthúvịđó.

TrongcuộctròchuyệnvớiphóngviênTuầnbáoBusinessWeekkhitrởlạilàmviệcbánthờigiansaukhiđiềutrịcănbệnhungthư,Jobsđãgiảithích

nguồngốcnhữngsángkiếncủaApplechínhlàbắtđầutừnguyêntắcđầutiênmàôngvàSteveWozniakđãthốngnhấttừngàymớithànhlậpcôngty:“Sảnxuấtnhữngsảnphẩmthậtsựthúvị”.Quanhữngcuộctròchuyệncủaông,ngườitanhậnrađólàsảnphẩmrất“bìnhdân”,rẻ,tiệndụngvàhướngđếntâmhồnmàbấtkỳaicũngcóthểsởhữu.

Thựctế,AppleđãthayđổisuynghĩcủamọingườivềnhữnggìmàmộtmáytínhcánhâncầnphảicóvớimáytínhMacintosh.NhờApple,nhữngquanniệmvềmáytínhđãthayđổi,nókhôngcònlàmộtkhốikhổnglồ,bíhiểm,chỉđượccácdoanhnghiệplớnvàchínhphủsửdụngmàlàmộtchiếchộpnhỏbé,mọingườibìnhthườngđềucóthểsửdụng.Khôngcôngtynàođã“dânchủhóa”máytínhvàlàmnódễsửdụngnhưApple.SteveJobsthiếtkếphầnmềmchomáyMacintoshgiớithiệugiaodiệnđồhọangườidùngvàconchuột,tạomộttiêuchuẩnmớichogiaodiệnđồhọaứngdụngvànhữnggiaodiệntươngtác.Từviệcđượcdùngđểtínhthuếliênbangđếnthựchiệnhoạtđộngcủadoanhnghiệpcáthể,Jobsdẫndắtmộtcuộccáchmạngphầncứngbằngviệcgiảmbớtkíchthướccủamáytínhvàgiớithiệuchúngđếnđạichúng.GiaodiệnMacintoshđãđượcsaochépbởimọinhàsảnxuấthệđiềuhànhtrênthếgiớivàtrởthànhkhuônmẫugiaodiệnchuẩnmựcchocảmáytínhcánhânlẫnsiêumáytính.

Làmranhữngsảnphẩmthúvịđểthayđổithếgiớichínhlàđiềuđã“kếtnối”nhữngngườitrẻtuổi(trungbìnhtừ25đến30tuổi)trongcôngtyApplelạivớinhau.Họlàmviệcnhưđiên,bấtkểkhókhăn(đặcbiệtlàvớicảnhữngngườiđãcógiađình)vì“niềmvuilớnnhấtlàchúngtôicảmthấymìnhđangtạonênbộsưutậptácphẩmcủanghệthuậtnhưvậtlýởthếkỷXX”,theonhưlờiJobsnói.Vìthế,chỉ

vớimộtnhómkỹsưlẫncôngnhânchưatớimộttrămngườinhưngAppleđãxuấtxưởnghơnmườitriệumáy.Tấtnhiên,sauđó,nóđượcsaochépvàbâygiờđãlênconsốhàngtrăm,hàngtriệu.TheoJobs,đóthậtsựlàmộtsự“mởrộnggiátrị”màkhôngphảiaicũngthườngxuyêncóđược.JobschođólàmộtsựmaymắnvìAppleđãxuấthiệnđúnglúc,đúngchỗ.Nhưngsựthànhcôngcủanókhôngchỉđơnthuầnlàthế.ChínhJobsđãkhẳngđịnh:“Nhữngđónggópmàchúngtôicốgắngkhôngphảichỉlàsựtuyệtdiệuvàsángkiếnkỹthuậtmàtôinghĩrằngchúngtôiđãchiasẻnhữngsángkiếncónhiềutínhnhânvănhơn.NhữngthứtôitựhàonhấtvềApplelànơikỹthuậtvànhânvănđếnđượcvớinhau”.

VớiJobs,khôngcósựphânbiệtgiữamộtnghệsĩvàmộtnhàkhoahọc.“Tôinghĩrằngthậtsựcórấtítsựphânbiệtgiữamộtnghệsĩvàmộtnhàkhoahọchoặckỹsưbậccaonhất.Tôikhôngbaogiờcómộtsựphânbiệttrongtâmtrímìnhgiữahaikiểungườiđó.Vớitôi,họchỉlànhữngngườitheođuổinhữngconđườngkhácnhaunhưngvềcơbảnđềuhướngtớimụctiêulàsẽbàytỏvàithứgìđómàhọnhậnthứcđượcnhữngngườikháccóthểđượclợinhờnó”.Tuyvậy,ôngphủnhậnnghệthuậtlàgiảiphápthanhlịch,nhưchơicờhoặctoánhọc,chocôngnghiệpmáytínhmàđóchỉlàmộtsựkếthợprấtbìnhthườngtrongnhữngthậpkỷ70-80củathếkỷtrước.Khiấy,nhữngngườigiỏinhấttrongngànhmáytínhsẽcóthểlànhữngnhàthơ,nhàvănvànhạcsĩ.Gầnnhưtấtcảhọlàcácnhạcsĩ.Nhiềungườitrongsốhọlànhữngnhàthơ.Họtiếnvàomáytínhbởivìnócũnghấpdẫnnhưvậy.Nórấtmớimẻ.Nólàmộtmôitrườngmớithểhiệnnhữngtàinăngsángtạocủahọ.Tìnhcảmvàcảmxúcmạnhmẽmàmọingườiđặtvàonókhôngthểphânbiệtđượchoàntoànđâulàtừmộtnhàthơhoặcmộthọasĩ.Họđặtnhiềutìnhyêuvàotrongnhữngsảnphẩmnày.

JobsthìkhônggiấuđượctựhàokhinóivềiPod:“Tôirấtmaymắnlớnlêntronglúcâmnhạcthậtsựquantrọng.Nókhôngchỉmangtínhnềntảngmàcònthậtsựảnhhưởngtớithếhệnhữngđứatrẻđangtrưởngthành.Nólàmthayđổithếgiới.Tôinghĩrằng,âmnhạcsẽkhônggiữđượcâmthanhtốttheothờigian,vàiPodđãmangâmnhạcởlạicuộcsốngcủamọingườimộtcáchđầyýnghĩa.Âmnhạctrànngậptrongtâmhồntấtcảchúngtanhưngsẽrấtdễmấtđimộtngày,mộttuần,mộtthánghoặcmộtnăm.iPodđãthayđổivìhàngtriệungười,điềuđólàmchotôihạnhphúcthậtsự,bởitôinghĩâmnhạcrấttốtchotâmhồn”.“Chúngtôitincáckháchhàngrấtthôngminhvàmuốncóđượccácsảnphẩmngàycàngtốthơn”–JobstrảlờiphỏngvấntạpchíNewsweek.Vớicáchđơngiảnhóamọithứ,iPodthànhcôngtrongkhinhiều“ônglớn”khácgặpphảirấtnhiềukhókhăntrongquátrìnhtươngtự.Bởithế,JobsphủnhậnýkiếniPodcóthểmấtnétđặcsắccủanóvìtínhbìnhdânbằngmộtlậpluậnđầyhìnhảnhvàhàihước.“Điềuđógiốngnhưnóibạnkhôngmuốnhônmôingườiyêucủamìnhbởivìmọingườiđềucómôi.Nókhôngtạonênbấtkỳcảmgiácnào.Chúngtôikhôngphấnđấuđểcóvẻhoànhảo.Chúngtôichỉcầncốgắnglàmnhữngsảnphẩmtốtnhấtchúngtôicóthể.Vànếuchúnghoànhảothìtuyệtvờiquárồi!”

JobsthíchsảnphẩmcủahãngthờitrangLevis,nhữngsảnphẩmmàngườitiêudùngđềucảmthấycónhiềusựquantâm,chămsócvàtìnhyêuđượcđặtvàođó.VàđólànhữnggìmàJobsđãcốgắnglàmvớiApple.

PhầnII.ĐIỂMTỰACỦATÀINĂNGNóigọnnhấtvềJobstrongvòngmộttừ,thìtừđóchỉcóthểlàĐAMMÊ.Ôngđammêâmnhạc,đammêtạoranhữngsảnphẩmthúvịnhấtdànhchocuộcsống.VàđóchínhlàđiểmtựacủasựthănghoatàinăngcủaJobstạiApple.

Chương1.TÔISINHRATẠITRÁIĐẤT

TôibỏhọcởtrườngĐạihọcReedsausáuthángnhưngvẫnởlạiloanhquanhđếntậnmườitámthángnữamớithựcsựrađi

SteveJobs

HỌC,PHẢICÓMỘTĐỘNGLỰC

Trongnhữnglầntròchuyệncủamìnhvớigiớitrẻ,Jobsnóivềtuổithơcủamìnhmộtcáchsinhđộnglạlùng:“Tôisinhngày24.2.1955tạiSanFrancisco,California,Mỹ,Tráiđất.TôinhớchínhxácthờikhắcnghetinJohnKennedybịbắn.Tôiđangđibộngangquađámcỏởsântrườngđểđivềnhà,khoảngbagiờchiều,mộtaiđóđãkêulên“Tổngthốngbịbắnchết”.TôicũngnhớrấtnhiềuvềcuộckhủnghoảngtênlửaCuba.Tôicólẽkhôngngủbahoặcbốnđêmvìsợrằng,nếuđingủthìsẽkhôngbaogiờthức.Khiấy,tôiđãbảytuổivàtôihiểuchínhxácnhữngđiềusẽxảyratiếpsauđó.Tôinghĩmọingườisẽhànhđộng.Đóthậtsựlànỗikinhhoàngmàtôisẽkhôngbaogiờquên,vànócólẽkhôngbaogiờthậtsựbịxóađi.Tôinghĩrằng,mọingườiđềucảmthấynhưvậytạithờiđiểmđó”.

“Mọingười”màJobsnhắcđến,làmộtthếhệthanhniênMỹthờikỳsungmãnvàhạnhphúcnhấtsauchiếntranhthếgiớithứhai.MộtthếhệngườiMỹđangkhátkhaochinhphụcvàlàmchủthếgiớibằngthươngmại.MốibậntâmhàngđầucủathanhniênMỹlúcbấygiờlàthươngmại,thươngmạivàthươngmại.

Tráingượcvớisốđông,SteveJobslạicảmthấyrấtmaymắnkhiđượccha,ôngPaul,mộtngườiđànôngmạnhmẽchưatốtnghiệptrunghọcphổthông,hướngđếnnghềsửachữa,tháolắpmáymócngaytừrấtnhỏ.Ôngcóbànlàmviệcởga-ra,nơimàkhiSteveJobskhoảngnăm,sáutuổi,ôngđãdànhramộtgócnhỏvàbảo:“Steve,đâylàbànlàmviệccủacontừbâygiờ”.

“Ôngđưachotôimộtítdụngcụnhỏhơndụngcụôngvẫnlàmvàchỉchotôicáchsửdụngmộtcáibúavànhìnxemcáchlàmnênmọithứnhưthếnào.Nóthậtsựrấttốtchotôi.Ôngdànhnhiềuthờigianvớitôi,dạytôilàmsaođểtạonênnhiềuthứ,làmsaođểtháorời,lắpghépcácthứlạivớinhau.Mộttrongnhữngđiềumàôngđãđềcậpđếnmộtcáchkháiquátlàđiệntử.Ôngkhôngcósựhiểubiếtsâusắcvềđiệntửnhưngôngđãtiếpcậnđếnvớilĩnhvựcnàyquanhữngchiếcxeô-tôvàcácthứkhácmàôngsửachữa.Ôngchotôithấynhữngnguyêntắccơbảntrongđiệntửvàtôitrởnênrấtquantâmđếnđiềuđó”.–SteveJobskểlại.

TrongbàinóichuyệnvớisinhviênĐạihọcStanford(tháng6.2005),SteveJobschobiết,mìnhlàconcủamộtnữsinhviêntrẻchưachồng,vừatốtnghiệpđạihọc.CòntheotàiliệutrêntrangBáchkhoatoànthưmởthìônglàkếtquảmốitìnhgiữamộtnữsinhMỹ(JoanneCaroleSchieble)vàmộtngườiđànôngSyria(AbdulfattahJohnJandali).Mộttuầnsaukhisinhra,Jobsđượcmangcholàmconnuôivìmẹôngvẫncònphảihọcởtrường.ÔngbàPaulClaravàHagopianJobsđãnhậnJobslàmconnuôisaukhihứasẽchoôngvàođạihọc.JobslớnlênởThunglũngSiliconcùngbốmẹnuôi(chuyểnđếnMountainWiewtừSanFranciscokhiônglên5tuổi).BốôngđượcnhượnglạicănnhàngaytrungtâmThunglũngSilicon,nơicótấtcảcáckỹsưởxungquanh.PhầnlớnthunglũngSiliconthờigianấycònlànhữngkhuvườnvànóthậtsựlàthiênđường.

Mặcdùbốmẹnuôichưatốtnghiệpcấp3nhưngluônhướngôngđếnviệcthựchiệnlờihứavớingườimẹđẻtrướcđâylàchoôngănhọctửtế,ítnhấtlàphảivàođạihọc.NhưngtheolờiJobs,trườnghọclàcáigìđóquákhókhănvàchánnảnvớiông.Dođượcmẹdạyđọctrướckhiđếntrườngnênthờigiancómặtởtrườngôngchỉmuốnđọcsáchvàrangoàiđểsănđuổinhữngconbướm.VớicậubéJobshiếuđộng,hamtìmtòi,khámphá,việcđihọcchínhlàphảiđươngđầuvớimộtquyềnlựckhácchưatừnggặpvàkhônghềthích.Đóchínhlànhữnggiáoviên.“Họthậtsựmuốnloạibỏbấtkỳhammuốnnàorakhỏitôi.Lúchọclớpba,tôicómộtngườibạnthânlàRickFarentino.Cáchduynhấtchúngtôicóniềmvuilàtạoranhữngtrònghịch”–Jobskể.

MộttrongnhữngtrònghịchđángnhớnhấtcủaJobsvàbạnlàtráokhóacácxeđạptrongnhàxekhiếnmọingườiphảiđến10giờđêmsắpxếplạixong.“Sựkiện”đógâychấnđộngđếncácgiáoviên.Cảhaibịđuổikhỏitrườngrấtnhiềulần.Lênlớp4,Jobsphảiđốimặtvớimộttrongnhữngvịthánhkháctrongđờimìnhlàcôgiáochủnhiệmlớp.Saukhicôhiệutrưởngchorằng,việcxếpRickFarentinovàSteveJobsvàocùnglớplà“ýtưởngtồi”vàyêucầuphảitáchhọra,côHill(mộtgiáoviêngiỏi)đãngẫunhiênchọnJobsvàolớpnângcaocủamình.Đượckhoảnghaituần,bànóivớiJobs:“Stevenày,côsẽnóivớiemvàiđiều.Côsẽchoemmộtcơhội.Côcósáchbàitậptoánnày,emcầmvềnhàvàtựmìnhgiảinórồimanglạichocô,nếuđúng80%thìcôsẽchoemnămđôla”

-Ônghồitưởnglại.“Vàtôinhìncô:“Côđiênsao?”

–“Khôngaiđãtừnglàmđiềunàytrướcđâyvàcôsẽthựchiện”-côgiáotrảlời.Vềcơbản,côấyhốilộtôitrởlạiviệchọcbằngkẹovàtiền.Nhưngsựkhuyếnkhíchcôdànhchotôiđãphầnnàothôithúclòngkhaokháthọccủatôi.Côấychotôinhữngđồdùngđểlàmcácchiếcmáyảnh.Tôitựlàmốngkínhcủachínhmìnhvàlàmcảchiếcmáyảnh.Điềuđóthậtsựkỳdiệu”.

Chínhđiềunàyđãkhiếnôngchuyêntâmhọchànhhơn.Nólàmthayđổinhậnthứccủaôngvềtầmquantrọngcủaviệchọctập.“Tôichắcchắn100%rằng,nếukhôngcócôHillởlớp4vàvàingườikhác,tôisẽkếtthúccuộcđờimìnhtrongnhàtù.Tôicóthểtựnhậnthấynhữngchiềuhướngđótrongchínhmìnhvìcómộtthôithúcnhấtđịnhđểtôilàmcáigìđódẫnđếnkếtquảnhưvậy”-Jobskhẳngđịnh.Từđó,ônglaovàohọcđểthựchiệnđượcướcmơvàođạihọcmàmẹđẻôngvẫnhằngmongmuốn.

ThànhtíchhọctậpgiúpJobsbỏqualớp5vàtiếnthẳngvàotrườngtrunghọccơsở.Vấnđềlà,trườngtrunghọcCrittenden,nơiSteveJobshọc,khôngphảilàmộtngôitrường“xứngtầm”vớiông.Ôngxinbốmẹchuyểntớitrườngkhác,nếukhông,ôngsẽkhôngđihọcđầyđủnữa.BốmẹôngchấpnhậnchuyểntớiLosAltosnăm1967vàStevedễdàngghidanhvàotrườngtrunghọccơsởCupertino.SựthayđổinàythậtsựđángchúývìthànhphốLosAltos,cũngnhưhaithànhphốlâncậnCupertinovàSunnyvale,đềucórấtnhiềuga-racôngnghệ.Bởiởđây,năm1957,vớisựramắtcủatàuvũtrụSpuntnik1doLiênXôsảnxuấtđãkhiếnMỹlaovàocuộcchạyđuachinhphụcvũtrụ.Ngânsáchliênbangđãđượcđổvàocôngnghiệpđiệntử.KếtquảđượcđánhdấubởiphátminhmạchbándẫncủaWilliamShockley(cũngnhưWalterBrattainvàJohnBardeen),đãgiànhđượcgiảiNobelVậtlýnăm1956.Ngaysausựkiệnđóxảy,ShockleythànhlậpcôngtychấtbándẫnShockleyởSantaClaraCounty,cáchSanFrancisco30dặmvềphíanam,biếnnóthànhtrungtâmnghiêncứuđiệntửcủathếgiới.

Khuvựcnàymauchóngđôngđúcvớinhữngkỹsưvàcáccôngtymớiđượcthànhlập,xuấthiệntrongcácga-racủahọ.NhưtrườnghợpcủaHewlett-Packard.CáckỹsưHewlett-PackardđóngvaitròchínhtrongcuộcđờiSteveJobs,họlànhữngngườihướngdẫnchàngthanhniênnàybướcchânvàothếgiớiđiệntử.ĐiềunàytrởthànhsởthíchsốmộtcủaJobskhiôngđậuvàotrườngtrunghọcphổthôngHomesteadnhữngnămsauđó.TạiHomestead,ôngrấtchútâmvàolớphọcđiệntửđầutiêncủamìnhvàgiúpđỡBillFernandez,ngườiđãchiasẻniềmđammêđiệntửvớiông.Saukhitốtnghiệpcấp3,đúngnhưlờihứa,bốmẹbảoôngchọntrườngđạihọc.StevechọntrườngĐạihọcReedởOregon,mộttrườngđạihọcdânlậpnghệthuậtnổitiếngrấtxanhàvàđắttiềnnhấtnướcMỹ.Mọingườitronggia

đìnhđãphảichitiêutiếtkiệmđểđónghọcphíchoông.Nhưngchỉđượchơnsáuthánghọctạigiảngđường,ôngquyếtđịnhbỏhọcvìxemviệchọcđạihọclàmộtsựđầutưthậtvônghĩa.Khiấy,ôngmới17tuổi.

Ônggiảithíchvềviệcnàynhưsau:“Sausáutháng,tôithấyviệcđầutưnhưvậythậtvônghĩa.Tôikhôngbiếtmìnhmuốnlàmgìvàcũngkhôngbiếttrườngđạihọcsẽgiúpmìnhnhưthếnào.Thếmàtôivẫnngồiđây,tiêutốnnhữngđồngtiềnbốmẹbỏbaomồhôicôngsứccảđờimớikiếmđược.Tôiquyếtđịnhbỏhọcvàtinrằng,mọithứrồicũngđượcthuxếpổnthỏa.Lúcđóthậtsựrấtrun,nhưngbâygiờnhìnlại,tôihiểurằng,đấylàquyếtđịnhđúngđắnnhấtcủađờimình.Ngaykhiquyếtđịnhbỏhọc,tôiđãbỏnhữngmônbắtbuộcmàmìnhkhôngthíchvàbắtđầukiếmcáclớpcóvẻthúvịhơn.Tôikhôngđượcởkýtúcxá,vìvậytôingủởsànnhàphòngcácbạn,đổivỏlonCocađểlấy5centmuathứcăn,vàđibộhơn10câysốdọcthànhphốvàocácngàychủnhậtđểđếnănmộtbữatừthiệnhàngtuầncủađềnHareKrishna.Tôithậtsựthíchcuộcsốngđó.Vàchínhnhữnggìđãxem,nghe,thấy,khámphábằngtrítòmòvàtrigiáccủatuổitrẻlúcđó,đãbiếnthànhnhữngkinhnghiệmquýbáuchotôisaunày...”.

TÌMKIẾMĐỂHỌCVÀHỌCĐỂTÌMKIẾM

CátínhnghịchngợmlàmộttrongsốnhữnglýdokhiếnJobsmauchóngkếtthânvớiSteveWozniak(thườngđượcgọilàWoz),ngườimàôngđãgặplúc13tuổikhicùnglàmthêmởHewlett-Packard.Mặcdùchênhnhauđến5tuổi(khiđó,Wozniakđã18tuổi)nhưnghaingườitỏrakhá“tâmđầuýhợp”trongnhiềuviệc.Họđãcùngthiếtkếmộtbannertovớinhữngtừngữ,hìnhảnhkhônghayđịnhtreotrongbuổilễratrườnghồi

cấp2củahọ.Điềuđókhôngxảyravìmộtsốhọcsinh,cũngsắptốtnghiệp,biếtkếhoạchcủahọvàđãcắtbỏnhữngbannerđó.Trongnhữngnămđó,haingườicùngtênStevenàycònsángtạoramộtthiếtbịcôngnghệ,làmột“bluebox”phátraâmthanh,chophépngườidùnggọiđiệnđườngdàimiễnphí.Cũngnhưnhữnglầncộngtácsauđó,WozniaklàkỹsưvàJobslànhàdoanhnghiệp.“Khitôithiếtkếcácchươngtrìnhtạitrườngcaođẳng,anhnói:chúngtasẽbánnó”,Wozniakkểlại.Nhưngthờithanhniên,Jobskhônghoàntoànlàmkinhdoanh.ÔngcònmộtniềmđammêkháccũnggiốngnhưWozniak:nhữngbàiháttuyệtvờicủacasĩhuyềnthoạiBobDylan.ChínhWozniaklàngườiđãdẫnJobsđếnvớiâmnhạccủaBobDylanvàsauđócảhaicùngchìmđắmtrongnhữngbàihátcủahuyềnthoạiâmnhạcthếgiớinày.Thờiđiểmnàylàvàođầunhữngnăm70,nhưnhiềungườicùngthờivớiông,JobsbịhấpdẫnbởinhữngýtưởnghuyềnbívàcuộcsốngthoảimáitừthầntượngBobDylan.“ChúngtôilùngsụckhắpnơiđểxinảnhhoặcphỏngvấnBobDylan”,WozniaknóivớitờTheChroniclesaunày.

Haiôngcũngđãhợptácxâydựnghoànthànhtròchơi“Break-Out”chohãngAtari,mộtcôngtychuyênsảnxuấttròchơiđiệntử,chỉtrongvòng48đồnghồ.

KhiđanglàmviệcchoAtari,SteveJobsđãyêucầuôngchủcủahãnglàAlAlcornchovaymộtsốtiềnđểôngthựchiệnmộtchuyếnhànhhươngđếnẤnĐộ.AlAlcornđồngý.Mùahènăm1974,StevebắtđầuhànhtrìnhcùngDanKottke,mộttrongnhữngngườibạnthânnhấtcủaôngtạiĐạihọcReed.Nhưngchỉsaumộtthángnếmtrảicuộcsốngnghèonàn,gặphếtvịgurunày(ngườicóuytínlớntrongcộngđồngngườiHindu)đếnvịgurukhácmàkhôngtìmthấymộtsựkhaisángtinhthầnnào,quanđiểmcủaStevevàDanKottkevềviệctìmkiếmchânlýđãthayđổinhiều.

SaukhitrởvềtừẤnĐộ,StevetrởlạilàmviệcchoAtarivàtiếptụcniềmđammêđiệntửcủamình.StevecũngthườngxuyênđếnthămTrungtâmPhậtgiáoThiềnpháiLosAltosvàdànhthờigianởnôngtrạicótênTấtcảtrongMộtởOregon,nơinhữngngườibạnthânnhấtthờiĐạihọcReedđangsống.ÔngbắtđầuquantâmnhiềuhơnđếnquátrìnhthiếtkếmáytínhmớicủaWoz.

Thựctế,vàolúcđó,WozđãtrởthànhthànhviênđặcbiệttạicâulạcbộmáytínhHomebrew.Đólànơiđểcácthànhviêngiàunhiệthuyết“triểnlãm”nhữngthànhtựumớinhấtcủahọ,chiasẻnhữngmẹo

vặtvàthôngtinvềdụngcụ,chươngtrìnhngônngữ,thiếtkếcủamáytính,màưutiêntrướchếtlàmáytínhcánhân.Trongthờigiannày,WozniaklôikéoJobsthamgianhữngcuộcgặpgỡởcâulạcbộmáytínhHomebrew.VớiJobs,nhữngcuộcgặpmặtthườngrấtbuồnchán.SởthíchcủachínhStevevềthiếtkếmáytínhlàcóhạn,nhưngôngnhanhchónghiểurằng,dựánhiệntạicủangườibạnônglàkỳcôngđángngạcnhiêncủakỹthuật.Ôngbắtđầubậntâmđếnnóvàvàithángsau,ôngthuyếtphụcWozthànhlậpmộtcôngtyđểbánmáytínhđếnnhữngngườicócùngsởthíchkhác.ÔngbiếtrằngcóhàngtrămngườimêphầnmềmnhưngkhônggiốngnhưWoz,họkhôngthíchsảnxuấtmáytínhmàchỉmuốnsửdụngnóđểlậptrình.

Chương2.THẮPMỘTNGỌNNẾNTRONGGA-RATĂMTỐI

Nhưtrongcổtích,haichàngtraitrẻngồicùngnhau.Họchẳngcógìngoàimộtkhátvọngchinhphụccảthếgiớivàniềmtinbấtbiếnvàokhảnăngcủachínhmình.Đóchínhlàngọnnếnlunglinhđánhtancáiuámvàngộtngạtcốhữucủamộtcáiga-racũ–vănphòngđầutiêncủacôngtymáytínhApple.

KHỞIĐỘNGMỘTCUỘCĐUAĐƯỜNGTRƯỜNG

Ngày1.4.1976,đúngngàyCáthángTư,AppleComputerrađờitạiga-ragiađìnhcủaJobsvớisốvốnbanđầulà1.300đôladohai“cổđôngchính”làSteveJobs,SteveWozniakđónggóp,mỗingười45%(10%cònlạilàcủaRonWayne).Đểcósốtiềnđó,JobsbánđichiếcxebuýtminiVolkswagencủamìnhcònWozniakbánmáytínhHewlettPackardcủaông.Vớivốnbanđầuvàtiềntíndụngcủanhàcungcấpthiếtbịđiệntửởđịaphương,họbắtđầusảnphẩmđầutiêncủamình.CáitênAppleCom-puterđượcchọnbởivìhọkhôngtìmthấytênnàotốthơnvàtáolàloạitráicâymàSteverấtyêuthíchvàolúcđó.HaiôngthiếtkếAppleItạigiườngngủcủaJobsvàhoànthànhnótạiga-raô-tônhàJobs.JobsđộngviênWozniakrờikhỏicôngviệccủamìnhởHewlett-Packard,trởthànhphóchủtịchphụtráchnghiêncứuvàpháttriểncủacôngtymới.TrongkhisựramắtcủaAppleItạicâulạcbộmáytínhHomebrewgầnnhưkhôngđượcchúýthìvàituầnsau,Appleđãbánđượclôhàngđầutiêncủamình.PaulTerrel,ngườithànhlậpchuỗicửahàngmáytínhByteShopmuốnmuanhữngchiếcmáytínhcủahãng.Ôngchobiếtsẽmua50cái,mỗicái500đôla,trảtiềnngaylúcnhậnhàng.Tổngcộngtrịgiáđược25.000đôla.“Khôngcógìxảyratrongnhữngnămsauđólạituyệtvờivàbấtngờnhưvậy.”–Wozniaknóikhiôngkểlạisựkiệnđó.TrongkhimáytínhđầutiêncủahãngApplechỉlàbảngmạchbokhôngthùngthìnhữngkiểusauđó,đềuđượcthựchiệntrongmộtchiếchộpgỗ.

Cũngtrongnăm1976,WozbắtđầuthiếtkếAppleII.AppleIIlàsựđộtphátrongthiếtkếmáytínhcánhân.Nócóbộdụngcụ(kit)độclập.Hệđiềuhànhgiúpnótảidữliệutựđộng,nhanhhơncácmáytínhhiệncó.MôhìnhđầutiêncủaAppleIIxuấthiệntạiFestivalmáytínhcánhân,thànhphốAtlantic,mùahènăm1976.Tạitriểnlãmđó,ởgianhàngcủamình,Appleđã“trìnhlàng”máyAppleIvàmôhìnhmáyAppleII.Cảhaiđềugâyđượcấntượngsâusắctạitriểnlãm.Cuốinăm1976,StevetuyênbốApplephảithuêmộtđạidiệnPR(quanhệcôngchúng)đểchămlokếhoạchquảngbáchomình.ÔngliênhệvớimộttrongnhữnghãngquảngcáodanhtiếngnhấtthunglũngSiliconđượcđiềuhànhbởiRegisMcKenna.Mặcdùviệcthiếtlậpmốiquanhệlầnđầutiênthấtbại,nhưngnhờtàithuyếtphụccủaSteve,McKennacuốicùngđãchấpnhậnlàmviệcchoApple.MộttrongnhữngquyếtđịnhđầutiêncủahọlàthựchiệnchiếndịchquảngcáotrêntạpchíPlayboy.Nhưnghọnhanhchóngnhậnthứcrằngđểlàmđiềunhưvậy,Applecầnnhiềutiềnhơnnữa.Maymắnlàhọđãtìmđược“vịcứutinh”-MikeMarkkula.Markkula,ngườivừathôichứcgiámđốctạihãngIntel,cónhiềutiềnđểchitiêuvàrấtquantâmvàoviệcmởrộngthịtrườngmáytínhcánhân.

ThấysựnhiệttìnhcủaStevevàsaukhingheWozgiảithíchvềAppleII,ôngquyếtđịnhchọnApplelànơithíchhợpđểđầutư.ÔngphácthảomộtkếhoạchkinhdoanhđầutiênchoApplevàhợpđồngđượckýtạinhàôngvàongày3.1.1977.Mộtphầntrongkếhoạchlàthuêmộtchủtịchmớichocôngty,mộtngườiquencủaMikeMarkkula,nhàquảntrịcủaNationalSemiconductorcótênlàMikeScott.Đồngthời,WozsẽlàmviệctoànthờigianchocôngtysaukhinghỉviệctạiHewlett-Packard.MộttrongnhữngquyếtđịnhđầutiêncủacôngtylàtổchứcHộichợmáytínhWestCoastlầnđầutiênđểthâmnhậpthịtrường(tháng4.1977).Cùnglúcđó,Markkulađãchi5.000đôlavàoviệcthiếtkếphòngtrưngbàythươnghiệumớivàlogođầycátínhcủaApple.SựxuấthiệncủaAppletạiHộichợmáytínhWestCoasttạođượcthànhcôngrấtlớn.Côngtyđãnhậnđược300đơnđặthàngAppleIItạitriểnlãm,gấpđôisốmáyAppleIbánđược.Vàothánggiêngnăm1978,Appleđãcógiákhoảng3triệuđôla.Bangiámđốcmởrộngthêmvàinhàđầutưmới:ngoàiMarkkula,ngườiđãđầutưtổngcộng250.000đôla,còncóRock(57.600đôla),DonValentine(150.000đôla),vàhãngVenrock(288.000đôla).

KhiổđĩadànhchocácmáycủaApplexuấthiệnđầunăm1978chophépcácnhàlậptrìnhviếtcác

chươngtrìnhgiúpmáytínhhoạtđộngnhanhhơnvàcóthểdễdàngchuyểntừmáynàysangmáykhác,sốchươngtrình,phầnmềmtănglênnhanhchóng.Điềunày,cùngvớinhiềutínhnăngnổibậttrongthiếtkế,đãgiúpAppleIInhanhchóngtrởthànhtiêuchuẩnvàngchomáytínhcánhân.MặcdùcóvàichuyệncăngthẳnggiữaSteveJobsvàchủtịchAppleMikeScottnhưngbầukhôngkhíchungởcôngtylàrấtthoảimái.DoanhsốbánhàngcủaAppleIIkhôngngừngtăng.Từ2.500máyvàonăm1977,tănglên8.000máyvàonăm

1978vàlênđến35.000chiếcvàonăm1979,kếtquảthuđược47triệuđôladànhchocôngtymớihơnhaituổi.Trongthựctế,khôngcómáytínhcánhânnàobánđượcnhiềuhơnAppleII.Mộttrongnhữngnhântốchủyếuthànhcônglànhờvàothịtrườnggiáodục,bởivìnóđượcchấpnhậngiảngdạybằngngônngữBASIC(Ngônngữlậptrìnhbậccaodễsửdụngnhưngbịnhiềuphêphán,phùhợpvớimáytínhcánhân.Đượcsoạnthảovàonăm1964,BASIC(Beginner’sAll-PurposeSymbolicInstructionCode)làngônngữthủtục,nóbáochomáytínhbiếtphảilàmgìtheotừngbước.CácchươngtrìnhBASICchạytrongmôitrườngtươngtáclẫnnhaugồmmộtchươngtrìnhsoạnthảovănbản,mộtchươngtrìnhgỡrối,vàmộttrìnhthôngdịchđểdịchvàthựchiệnmãnguồnBASIClầnlượttheotừngdòng).

MộtnhântốkháclàsựrađờicủaVisiCalc,bảngtínhđầutiênchomáytínhcánhân,vàomùathunăm1979.NóbiếnApplethành“ôngvua”củangànhmáytínhcánhânmãiđếnkhiIBMxâmnhậpvàothịtrườngnăm1981.SựpháttriểnnhanhchóngcủaAppleđãgiúpSteveJobstrởthànhtriệuphúkhimới24tuổivớigiátrịcổphầncánhânđạt7triệuđôla.

CÔNGTHỨCMANGTÊN“NHỮNGTÊNCƯỚPBIỂN”

Ngaysauthànhcôngđầutiênnày,SteveJobsđónnhậnmộtthấtbạimàchođếngiờ,thỉnhthoảngmọingườivẫnlấyđólàmmộtbàihọctrongkinhdoanh:máytínhLisa.ÔngđãquyếtđịnhpháttriểndòngmáytínhmớivớinhữngtínhnăngrấtxuấtsắcdànhriêngchodoanhnghiệpvừavànhỏmangtênLisa.Vàdùđượcbìnhchọnlàmộtsảnphẩmmangtínhcáchmạng,nhưngthịtrườngđãthẳngtaytừchốinóvìmứcgiácaođếnmứckhóchấpnhận.Jobstưởngnhưsuysụp.

Vậymàchẳnglâusau,StevetuyênbốôngmuốnkhởiđộngdựánMacintosh.DựánMacintoshđượckhaisinhbởiJefRaskin,mộttrongnhữngngườinhânviênsớmnhấtcủaApple,ngườiđãviếtsáchhướngdẫnsửdụngchomáyAppleII.StevemuốnMacintoshphảilàmáytínhcánhân“dễsửdụngnhưmộtlònướngbánhbằngđiện”.ÔngchọntênMacintoshcũngvìnólàtênloạitráicâyưathíchcủaông-quảtáo.

Tuynhiên,ôngvàRaskinđãbấtđồngvớinhauvềviệcMacintoshsẽtiếntriểnrasao.RaskinmuốnmáyMacintoshphảiđắttrongkhiStevemuốnnóphảirẻhơnLisanhưngđồngthờivẫnphảigiữnhữngtínhnăngnổibậtnhưgiaodiệnđồhọachongườidùng.Macintoshcũngđượcbổsungconchip32-bitcủahãngMotorola.Raskinkhôngđồngý,vàsauđó,đầunăm1981,chỉmộtmìnhStevetiếptụcdựán.ÔngmởrộngnhómsảnxuấtvớisựcómặtcủakỹsưthiêntàivềphầncứngBurellSmithvànhàlậptrìnhBudTribblecùngnhữngbộnãomớinhưRodHolt,RandyWiggington,BillAtkinson,AndyHertzfeld.NhữngthànhviênkhácnhưnhàlậptrìnhSteveCapps,chuyêngiamarket-ingMikeMurrayvànghệsĩhuyềnthoạiSusanKarecũnggianhậpvàonhómđiềuhànhsauđó.SteveJobshyvọngnhómnhỏlikhainàysẽcứuApplevàMacintosh.Điềunàycàngđượccủngcốkhimùahènăm1981,IBM,đốithủchínhcủaAppleđãbắtđầutấncôngvàothịtrườngmáytínhcánhân.“ĐólàthờikỳsasútcủacảApplevàIBM.Nếu,vìmộtvàinguyênnhân,chúngtôiphạmsailầmlớnvàIBMđượclợi,cảmgiáccủariêngtôilàchúngtôisẽbướcvàokỷnguyêntồitệcủamáytínhkhoảng20năm.MộtkhiIBMnắmđượcquyềnkiểmsoátthịtrường,họluônluônchấmdứtcảitiến,họngănchặnsựcảitiếntừlúcmớibắtđầu”,SteveJobstrảlờiphỏngvấnvớiDavidSheffvàotháng2.1985.

Cuốinăm1981,SteveyêucầubangiámđốcApplechoôngtoànquyềnđiềuhànhdựánmàôngcholàquantrọngnhấttrongtươnglaicủahãngApple:máyMacintosh.NhómMacintoshgầnnhưngaylậptứctrởthànhnhómđơnđộcởApple.Applexemthànhviênnhómnàynhưnhữngtêncướpbiểnvà

phầncònlạicủacôngtylàlựclượnghảiquân.Nhưng,vẫnnhưmọikhi,SteveJobsluônvữngtinhthần.Ôngmuốntáilậplạibầukhôngkhíbuổiđầuthànhlậpcôngtyởcácga-ra,bảovệnhómsảnxuấtmáyMacintoshkhỏiviệcphảitrởthànhkẻthamnhũngvìbầukhôngkhíquanliêubaoquanh.ChẳngdễdànggìgianhậpnhómMacintosh.

Muốngianhập,họphảitrảiquamộtloạtcâuhỏikiểmtranhưphảithiđấuvớiAndyHertzfeldhoặcBurrellSmithvềtròchơiđiệntửhoặcphảivừaănbánhpizzavừatrảlờinhữngcâuhỏitừSteveJobsnhư“Bạnhết...trongtrắngkhinào?”CácthànhviêncủanhómMaccóthểdễdàngđượcnhậndiệnvớichiếcáothunthểthaocóslo-gan:“Làmviệchơn90giờmộttuầnvàthíchthú”hoặc“Chúngtahãylànhữngtêncướpbiển”.StevevẫnyêucầucácnhàpháttriểnxâydựngnhiềuchươngtrìnhchomáyMacintoshsaochonócónhiềuphầnmềmtrướckhiđượcgiớithiệu.YêucầucủaSteveJobslúcđólàmáyMacintoshvẫngiữnguyênnhữngtínhnăngnhưLisanhưnggiárẻchỉbằng1/5(2.000đôlathayvì10.000đôla).Thứhai,ôngcũngchắcchắnlàLisavàMacintoshsẽkhôngtươngthíchnhau.Mỗicáilàmộthệđiềuhànhkhácnhau,vìvậy,ôngđãkýhợpđồngvớihãngMicrosoftcủaBillGatesđểcóthểsửdụnghệđiềuhànhWindows.

SausựthấtbạicủamáyAppleIIvàLisa,mọiánhmắtcủacôngtytrôngchờvàoviệctrởlạidựáncủaSteve.

Ngày24.1.1984,máyMacintoshđượcramắt,mởramộtcuộccáchmạngchongànhmáytính.GiámđốcđiềuhànhmớilàSculleyđãchi15triệuđôlachochiếndịchquảngbá,baogồmquảngbátrênti-vingaysaunhữngtrậnđấutạigiảiSuperBowl,sựkiệnthểthaothuộcloạihấpdẫnnướcMỹ.ĐóchínhlàmộttrongnhữngmẫuquảngcáothànhcôngnhấtcủathếkỷXX,đượcđạodiễnbởingườitừngđoạtgiảiOscarRidleyScott,chiếndịchđãthànhcônglớn.Chỉtrongthánggiêngvàtháng2.1984,Stevecóhơn200cuộcphỏngvấncùngvôsốlầnxuấthiệntrênbáochí.MáyMacintosh“lênbìa”trên20tạpchí.Thếgiớiđượcnghevề“chiếcmáyphithường”vàsựnăngđộngcủacặpbàitrùngSculley-JobsnhưlàhìnhmẫutươnglaicủacáctậpđoànMỹ.RiêngvớiSteve,đóđượcôngxemlàgiâyphúthạnhphúcnhất,đángtựhàonhấttrongcuộcđời.

VẾTTHƯƠNG,CƠNBÃOVÀNHỮNGTRẢINGHIÊM

Ngày12.9.1985làmộtbướcngoặtkháctrongcuộcđờiSteveJobs.TấtcảbắtđầutừsựthànhcôngvangdộicủaAppleIItrongbốicảnhthịtrườngmáytínhđangtrởnênbãohòa.RồisauđólàAppleIII,rồiMacintosh.Sựthànhcôngnhanhchóngcùngcôngnghệ“độcquyền”đãbiếnSteveJobstrởnênmộtngườiquátựtinvàthậmchílàbảothủ.ĐiềuđócàngthểhiệnrõsaukhiJohnSculley(giámđốcđiềuhànhcủaPepsi)vềlàmgiámđốcđiềuhànhvìbịthuyếtphụcbởilờimờicủaông:“Anhmuốnbỏphầncònlạicuộcđờimìnhđểbánnướcgiảikháthayanhmuốncócơhộithayđổithếgiới?”

Và,sónggióbắtđầunổilêntrongnộibộApple.Phảinói,gópphầnkhơimàuchocuộc“sóngngầm”đóchínhlà...tínhkhíthấtthườngvàbảothủcủaJobs.NhưngtheoJobs,cònmộtlýdo

khác.XuấtpháttừchínhngườimàJobsđã“ỉôi”mờivềđiềuhànhApple,JohnSculley.JobsđãbónggióchỉtríchJohnSculleyđẩyApplevàotìnhtrạngphásảnvìnạnthamnhũngtronggiớilãnhđạocấpcao,sathảinhữngngườikhôngthamnhũngvàmangvềnhiềungườithamnhũng,tựtrảlươnghàngchụctriệuđôla.BộmáylãnhđạocủaApplelúcđóchỉchămchămvàouytínvàsựgiàucócủabảnthânmàchẳngquantâmđếnviệcpháttriểnApplerasao.

Saunày,mỗilầnnhắclạigiaiđoạnmệtmỏinày,Jobsthanthở:“Họkhôngcómộtdòngtưtưởngnàovềviệcphảilàmnórasaovàkhôngtốnchútthờigianđểnghiêncứuvìđókhôngphảilàđiềumàhọbậntâm.HọquantâmkiếmnhiềutiềnvìhọcóthứkỳdiệumànhiềungườitàigiỏiđãlàmlàMacintosh.Họrấtthamlam,thayvìtiếptụcquỹđạocănbảnlàsẽlàmchothứnàythànhmộttrangthiếtbịđểnhiềungườicóthểsửdụngthìhọlạichămchămvàolợinhuậnvàhọkiếmđượcnhiềulợinhuậntrongkhoảngbốnnăm.ApplelàmộttrongnhữngcôngtycólợinhấtởMỹkhoảngbốnnăm.Nhữngđiềumàhọcầnphảilàmlàcóđượclợinhuậnhợplývàmởrộngthịphần,điềumàchúngtôi

luônluôncốgắngthựchiện.Macintoshđãchiếm33%thịphầnngaybâygiờ,cóthểthậmchícòncaohơn,cóthểhơncảMicrosoftnhưngchúngtôisẽkhôngbaogiờbiếtđếnđiềuđó.Bâygiờ,nócóthịphầnnhỏbévàđãthấtbại.

Macintoshsẽchếttrongvàinămnữavàđólànỗibuồnthậtsự.Vấnđềlà,khôngaiởApplecósuynghĩlàmsaođểsángtạoramộtMacintoshkếtiếp.Đólàmộtbikịch!”.

Đúnglàbikịchthật!NhữngnhậnđịnhnàycủaJobscóthểkhônghoàntoànđúng(bằngchứnglàApplevẫnsốngđượctrướckhinó...chuẩnbịphásản)nhưngphảinóilànócũnglàmsángtỏphầnnàosựbấtđồng,lủngcủngtrongnộibộApple.Vàbikịchđãxảyra.KhôngphảichỉđốivớiApplemàcảvớiSteveJobs.Khiấy,tìnhthếđãthayđổi.ChodùlàngườiđồngsánglậpnhưngvaitròcủaSteveJobsởAppleđãthậtsựlunglay.Vàcáingày“địnhmệnh”cũngđãxảyra.Ngày12.9.1985,trongmộtcuộchọphộiđồngquảntrịApplesaunhữngcuộcđấuđáquyềnlực,SteveJobsđứnglênvànóibằnggiọngphêbìnhnặngnề,hờhững:“Tôiđãsuynghĩnhiềuvàđâysẽlàthờiđiểmđểtôitiếptụcvớicuộcsốngcủamình.Hiểnnhiênlàtôisẽlàmcáigìđó.Tôibamươituổirồi”!Vàthếlàôngrađivớibaodựđịnhchưalàmđược.

Năm1986,ôngmualạihãngphimhoạthìnhLucasfilmthuộctậpđoànTheGraphicsGroupcủađạodiễnGeorgeLucasvớigiákhoảng5triệuđôlavàđầutưthêm5triệubảngnữavàocôngtymới.JobscùngEdwinCatmullthànhlậphãngphimhoạthìnhPixar.Côngtymới,banđầuđượcđặttạiPointRichmond,CalifornianhưngsauđóđượcchuyểntớiEmeryville,California.Pixarđãhợptác

vớiDisneysảnxuấtmộtsốbộphimhoạthình,màDisneycùngđầutưvốnvàpháthành.KếtquảđầutiêncủasựhợptácnàylàToyStory,tạođượcdanhtiếngvànhữnglờingợikhencủagiớiphêbìnhkhinóramắtvàonăm1995.

Hơn10nămsauđó,dướisựđiềuhànhcủagiámđốcsángtạocủaJohnLasseter,PixarđãsảnxuấtđượcnhữngbộphimhoạthìnhcựckỳănkháchnhưABug’sLife(1998),ToyStory2(1999),Mon-sters,Inc.(2001),FindingNemo(2003),TheIncredibles(2004),vàCars(2006).CảhaiphimFindingNemovàTheIncrediblesđềunhậnđượcgiảiOscarchophimhoạthìnhhaynhấttrongnăm.Trongnhữngnăm2003,2004,khihợpđồnggiữaDisneyvàPixarsắphếthạn,JobsvàchủtịchDisneyMichaelEisnerđãthấtbạitrongviệcnỗlựcđàmphánmộtsựhợptácmới.Đầunăm2004,Jobscảnhbáorằng,PixarsẽtìmđốitácpháthànhphimvìhợpđồngvớiDisneyđãhếthiệulực.Mốithùnghịchcánhângiữahaichủtịchlànguyênnhânlớnnhấtchosựthấtbạitrongviệctạodựnglạisựhợptáccủahaicôngty.Tháng10.2005,BobIgerthếchỗEisnertạiDisneyvàIgernhanhchónggiảiquyếtmốiquanhệvớiJobsvàPixar.Vàongày24.1.2006,JobsvàIgercôngbốrằngDisneyđãthỏathuậnmuatoànbộPixarvớigiá7,4tỉđôla.Trongmộthợpđồngkhôngđượctiếtlộ,Jobstrởthànhcổđôngđộclậplớnnhất,nắmgiữ7%cổphầncủaWaltDisney.

Cùngthờigianđó,JobstuyểndụngmộtvàinhânviêntrungthànhtừApplevàthànhlậpcôngtyNeXT.Ởđó,ôngtựdosửdụngkiểucáchquảnlýkỳlạcủamình,giúpôngchiếmmộtchỗtrongdanhsáchnhữngôngchủkhótínhnhấtnăm2003củatạpchíFortune.FortunemôtảJobslà,“lahétbừabãi”nhắmvàomộtnhàcungcấp,ngườiđãchoôngbiếtgiámỗichiếcvỏmagiêtrắngbóngchomáyNeXTlà200đôla,trongkhiJobsmuốnnóchỉcógiákhoảng20đôlathôi.VớiNeXT,Jobslậpkếhoạchxâydựngthếhệmáytínhcánhântiếptheo,thếhệsẽkhiếnApplecảmthấyhổthẹn.Nóphầnnàokhôngxảyratheocáchđó.Sautámnămnỗlựcvàphungphí250triệuđôlatiềnvốn,NeXTđóngcửahẳncôngnghiệpphầncứngcủamìnhvàonăm1993.

Chương3.TRỞVỀVAITRÒTHỦLĨNH

PhảilàJobschứkhôngthểlàaikhác,mớicóthểlậtngượcthếcờtưởngđãđivàotàncuộccủaApple.Vìsao?Nhiềuthứthuộcvềtàinăngvànghịlựccủaông,nhưngđiềuquantrọngnhất,đólàtinhthầnvàlinhhồncủacâuchuyện“Applechuyênlàmnhữngsảnphẩmthúvịchocuộcsống”thìchỉcóJobsmớibiếtcáchkểchocảthếgiớinàynghe.

NGƯỜITHẮPLỬAĐAMMÊ

“SteveJobssaymêcôngnghệ.Ôngtacòncóthểtruyềnniềmđammê,sựsôinổivớicôngnghệtớimọingười,nhữngngườivốnđãthíchthúcôngnghệvàThunglũngSilicon.NếuJobscóýthứcvàmongmuốngiúpAppletrỗidậylầnnữa,thìnósẽtrỗidậylầnnữa”,RichardShaffer,ngườiđứngđầuTechnologicPartnersnhậnđịnh.

VàomộtngàythángmườiêmđềmởBắcCalifor-nia,SteveJobsvừađiềukhiểnchiếcxePorschemàuxámcủaôngrakhỏiSanFranciscovừanóivềcôngtymáytínhApplevớiSteveLohr,phóngviêntạpchíThờibáoNewYork.Trongkhivượtquađượccảnhđôngđúcvàochiềuthứsáutrênđường101,JobstiếptụcnhấnmạnhrằngôngkhôngmuốnnóivềApple.Rồi,rốtcuộc,ônglạinóitiếpvềviệcApplecầnphảiđổimớichínhmìnhrasao,cầnphảilấylạivịtríđãmấtcủamộtcôngtyđổimớihàngđầutronglĩnhvựcmáytínhcánhânnhưthếnào.Ôngkínđáolảngtránhnhưngnóivôcùngrõràng.ÔngkểlạinhữngnămthángtrìumếncủamìnhtạiApple,rồilàmchonóbiếnmấtnhưthểrằngônghồitưởng.ApplerõràngcònlàmộtsứchúthấpdẫnvớiJobs.“Nónhưlàmốitìnhđầuthờituổimớilớntrongđờibạn”,ôngthúnhận,“nhữngthứđóluônluônđặcbiệtđốivớibạn,bấtkểnórasao.”

Chưađầybatuầnsau,Jobsđượcđềnghịmộtcơhộiđểtrởlạitìnhyêuđầutiên.Vàôngđãnhảylên,bắtđầumộtđêmđiêncuồngvớinhữngcuộcgặpgỡkếtthúcmuộnvàobanđêm,nhữngcuộcđiềuđìnhvàtựvấnlươngtâmởThunglũngSilicon.Vàongày20.12,giámđốcđiềuhànhvàchủtịchApple,GilbertF.Amelio,côngbốrằng,côngtysẽmuaNeXTSoftwareInc.vớigiákhoảng400triệuđôla.NhưngAmeliocũngnóingay“Tôikhôngchỉmuaphầnmềm.TôiđangmuaSteve”(theosáchTheSecondComingofSteveJobscủaAlanDeutschman).Vớigiáđó,ApplecũngcóSteveP.Jobs,hoặcítnhấtcũngmộtphầncủaôngtrongvaitròsẽđượcxácđịnh.Nhưvậy,JobstrởlạiApplesauhơnmộtthậpkỷlưulạcnhưlàgiảiphápbấtthườngcủasựhòagiảinộibộtậpđoàn,mộtsựthayđổichấtđầyvinhquang.VànólàđoạncuốiđặcbiệtkịchtínhđểdẫnđếnmộtvaidiễnđầykịchtínhthứhaitrongcuộcđờicủaJobs,cảvềnhâncáchvànghềnghiệp.

Khiđó,ởtuổi41,Jobstrôngvẫntrẻtrungnhưlúc30,hoặcthậmchílà25.Ôngvẫnmặcđồjeansmỗingày,vớiáocổlọvàgiàyđếmềm.NhưngJobsnóirằng,ônglàmộtngườikháchẳnkhiôngrờiApplenăm1985,vàApplecũnglàmộtcôngtykhác.Ôngcònnhấnmạnh,ôngđangtrởlạiđểchomượnmộtbàntay,khôngphảitrởthànhvịcứutinhcủacôngty.NhữngđiềuJobsmangđếnApple,ôngchorằng,là“nhiềutrảinghiệmvànhữngvếtthương”.

SựhiệndiệncủaSteveđãthổimộtluồnggiómớilèoláiAppletrởnênthịnhvượngnhưhômnay.Khôngngạithayđổivàluônđặtmìnhvàovịtrícủakháchhàng,cólẽchỉvịgiámđốcđiềuhànhnàymớicókhảnăngbiếnmộtcôngtysắpphásảntrởthànhcôngtyhàngđầuthếgiớivềmáytínhvàgiảitrí.

SựthayđổitạiAppleđượcchínhthứcthôngquavàongày6.8.1997tạiHộichợMacWorldExpoởBoston.StevetiếtlộnhữngcáitênmớitrongbangiámđốcvàtuyênbốsẽhợptácvớiđốithủMicrosoft.PhònghọpđãồlênđầyngạcnhiênkhihọthấygươngmặtBillGatesxuấthiệntrênmànhìnhtrongbàithuyếttrìnhcủaSteve.HợptácgiữahaicôngtysẽchuyểncácphiênbảncủamáyMacintoshvàohệđiềuhànhWindows.Ngày6.9.1997,SteveJobschínhthứctrởthànhgiámđốcđiềuhànhtạmthờicủaApple.Ôngđãmangđếnmộtliềuthuốcmớichosựhồisinhcủacôngty.

*

**

SteveJobstuyênbốrằngôngsẽphụcvụnhưlà“giámđốcđiềuhànhtạmthời”củaApple.Ôngdọnđếnmộtvănphòngnhỏgầnphònghọpcủabangiámđốc.Ông“thừakế”thưkýcủaGilAmeliolàVicki,rồinóivớicôrằngôngkhôngthíchnhữngcáibútmàAppleđểtrongkho.ÔngnhấtđịnhchỉviếtbằngloạibútPilot,thứbútmàôngcholàtốtnhất.Chânkhôngmanggiày,ôngđibộquanhtrụsởApplevớiquầnsoócvàáosơmiđen.Mộtngày,ôngbắtchuyệnvớiJimOliver,mộttiếnsĩ,ngườitừnglàtrợlýcủaGil.

“Ônglàmgìởđây?”Stevegặnghỏi.“Tôiđangsuynghĩvềnhiềuchuyện”.

“Ôngnghĩđiềuđótrongkhikhôngcómộtviệclàm?”Stevehỏilạingay.“Tốt,vìtôicầnmộtvàingườilàmvàiviệc...cằnnhằn”.Jimnghĩ:“Mộtcáchkhuyếnkhíchmọingườithậtlạlẫm”.Rồi,Jimbấtngờcómộtcơhộilàmviệcchomộtnhânvậthuyềnthoại.

Hóara,“côngviệccằnnhằn”đãchoJimmộtcáinhìncậncảnhvềsựthậntrọngcủaStevetrongviệclàmsaođể“cứu”Apple.CôngviệclàghilạinhữnglưuýtrongcáccuộchọpmặtcủaJobsvớinhữngbộphậncủacôngtyđểquyếtđịnhphảigiữgìvàphảixóabỏđiềugì.

NhữngthứthuthậpđượcsẽđượclưutrữởphònghọpcủaBanGiámđốc.Stevetriệutậpngườiđứngđầunhómsảnxuấtvàtấtcảnhữngngườigiữvaitròquantrọngcủanó.Cuộchọpdiễnratrênmộtbàngỗdài,mọithànhviênđềucóthểtranhluậnsôinổi.HọphảichứngtỏchoStevetấtcảcácsảnphẩmhiệncócủahọvàgiảithíchtườngtận,chitiếtvềnhữngkếhoạchtươnglaicủamình.Nếuhọlàmbênphầncứng,nhưmànhình,thìhọphảimangcácmôhìnhđặttrướcmặthọ.NếuhọviếtphầnmềmthìhọphảiđểStevethấyđượcnhữngđặctínhưuviệtcủachươngtrình.

TháiđộcủaStevekhôngphảilàđốiđầu.Ôngmuốnthuhútmộtsốlượngthôngtinrộnglớntrướckhiđiềuhànhbộmáy.Cònnữa,luônluôncódòngchảyngầmcủasựcăngthẳng,vàStevethỉnhthoảngquởtráchmọingườinếuhọkhôngcóvẻnhậnthứcđượctìnhtrạngkhẩncấp.GilđãcắtbớtsảnphẩmmẫunhưngStevecòncắtgiảmmạnhtayhơnnữa.Stevenóirằngôngchỉgiữnhữngsảnphẩmthúvịvànhữngsảnphẩmcólợi.Nếuvàithứkhôngmanglạilợinhuậnnhưnglàchiếnlượcthìcácgiámđốcphảichứngminhchosựtồntạitiếptụccủanó.

Trongcuộcgặpđầutiênvớimộtnhóm,Stevelắngnghemảimê.Trongcuộcgặplầnthứhai,ônghỏimộtloạtcâuhỏikhóchịuvàkhiêukhích.“Nếuphảigiảmmộtnửasảnphẩmcủamình,cácbạnsẽlàmgì?”ônghỏi.Ôngcũngđưaramộtchiếnthuậtrõràng:“Nếutiềnkhôngphảilàmụctiêu,cácbạnsẽlàmgì?”.

MộtloạtcuộcgặpgỡtheonhómgiúpStevebiếtđượchàngtrămngườiởApple.Vàmộtkhibiếtnhữngngườichuyênnghiệp,ôngsẽtrựctiếpkýhợpđồngvớihọ.Ôngđãhoàntoànbấtchấp“dâychuyền”tônticủamệnhlệnh.Ôngnhớnhữngđiềumàvàitrămngườiđãlàmvàgọiđiệnbấtcứngườinàoôngcần,luônluônphớtlờcácquảnlýcủahọ.DườngnhưlàmọingườitrongcôngtyđềucóthểbáocáotrựctiếptớichínhSteve.“Stevecókhảnăngghinhớnhiềunhưvậytrongđầumình”,JimOlivergiảithích.“Ôngtacóthểnhớcuộcnóichuyệncuốicùngvàtraođổie-mailcuốicùngmàôngđãcóvới300người”.

Ôngđặtsứcépđặcbiệtmãnhliệtvàonhữngngườiđiềuhànhcấpcao.Ông“dàyvò”HeidiRoizenvớihằnghàsasốcuộcgọitớisốđiệnthoạivănphòng,nhàriêng,sốdiđộng,máynhắntincủacô,bắtđầulúc7giờsáng,gầnnhưmỗingày.Côbịsuynhượcbởinhữngcuộcchấtvấn,nhữnglờichỉtríchtriềnmiêncủaôngvàđãquyếtđịnhcáchduynhấtđểgiữgìnsứckhỏetinhthầncủamìnhlàtừchốinhữngcuộcgọi.Côcốgắnggiaotiếpvớiôngchỉbằnge-mail,chophépcôxemxétnhữngvấnđềbìnhtĩnhvàhợplý,khôngbịảnhhưởngquyềnlựchấpdẫncủaông.

HeidinóivớiBillCampbell,ngườimàSteveđãchọnlàtổnggiámđốc,mộtngườicứngrắn,từnglàhuấnluyệnbóngđáởtrườngcaođẳng,nhưngôngthúnhậnrằng,ôngcũngbịyếulòngbởinhữngcuộcgọiliênmiêncủaSteve.

“Hãylàmnhữngđiềutôiđãlàm.Đừngtrảlờiđiệnthoại”–côkhuyênôngta.

“Đólàđiềuvợtôiđãnói.Tôiđãthửđiềuđó.NhưngrồiSteveđếntậnnhàtôi.Ôngchỉsốngcáchnhàtôicóbacăn”

“Đừngmởcửa”.

“Tôicũngđãthửlàmvậy.Nhưngconchónhàtôihễthấyônglàcáutiếtlên,lahétinhỏi”.

Trongthángđầutiênlàmột“giámđốcđiềuhànhtạmthời”,Stevebắtđầuđibộquanhvănphòngmangtheomôhìnhkíchthướcvàhìnhdạngcủamộtmáytính,màdầndầnđượcbiếtlà“iMac”cho“InternetMacintosh”.NólàsángtạocủaJonathanIve,ngườimới30vànhìngiốngmộtngườiđưatinbằngxeđạplôithôilếchthếchhoặcskateboarder(ngườichơivántrượt)hơnlànhàthiếtkếchínhtạimộthãngsảnxuấthàngtiêudùngquantrọng.DùýtưởngvềiMacđãđượcxemxéttrướckhiStevetiếpquản,nhưngmọithứvẫncònchưachắcchắn.SuynghĩcủaStevechịuảnhhưởngmạnhmẽtừtìnhbạncủaôngvớiLarryEllisoncũngnhưsựcạnhtranhđượchiểungầmgiữahọ.LarryEllisontinrằng,tươnglaithuộcvềnhữngchiếcmáytháorời,gọi“mạngmáytính”hoặcNCs,kếtnốivớiInternetvàgiáchỉbằngmộtnửanhiềumáytínhkhác.Larryđãthậmchíthànhlậpcôngtychochínhmình,NetworkComputerInc.đểđầutưvàoýtưởngđó.

Stevequyếtđịnhrằng,iMaclàmộtmáytínhmạng.“ChúngtasẽđánhbạiEllisonởcuộcchơicủaôngấy”,StevetròchuyệnvớicácđồngnghiệpởApple,nhữngngườirấtngạcnhiênkhinhìnôngthíchthútrongcuộccạnhtranhbímậtvớingườibạnthânnhấtcủamình.

Ngaytrongtháng9,Stevebắtđầuquyếtđịnhhànhđộng.GilđãcắtgiảmsốdựánR&D(nghiêncứuvàpháttriển)từ350xuốngcòn50.Stevelạicắtgiảmnótừ50xuốngchỉcònkhoảng10dựán.Thayvìhyvọngchođộtphákỹthuậtrựcrỡnàođóđể“cứu”côngty,StevetrôngđợivàoviệccảithiệnsựquảngbávàkhôiphụcApplenhưlàmộthìnhảnhthúvị,hiệnđại.ÔngmờibahãngquảngcáohỗtrợchosựnghiệpkinhdoanhcủaApple,trongđóbaogồmChiat/Day,hãngđãtạoramẫuquảngcáonổitiếngvàonăm1984mangtên“1984”choAppletrongthờikỳđiềuhànhđầutiêncủaSteveJobstạiđó.Chiat/DayvẫncòncóLeeClow,giámđốcsángtạocủachiếndịchquảngcáonăm“1984”.LeeClowđãđiđếnCupertino(trụsởcôngtyApple)vàđềxuấtmộtsloganmới:“Hãynghĩkhác!”“Nóchảđúngngữphápgìcả!”,JimOlivernghĩkhiôngngồiởđóghilạichoSteve.Nhưngkhôngaitrongphòngcóđủcanđảmđểnóinhưvậy.LeeClownóirằngsựtrởlạicủahãngxemáyHarley-DavidsonlàmộthìnhmẫutốtchoApplenoitheo.QuảngcáocủaHarleycamđoanvớimọingườirằnghọcóthểcảmnhậntinhthầnnổiloạncủanóthậmchínếukhihọlànhàđầutưhơnlànhữngthiênthầnởchốnđịangục.Nóthiếtlậpmộtbiểutượngphảnvănhóachothếhệsinhnhữngnăm60-70màbâygiờđãgiàvàkhôngthểlàđốitượngđểbánhàng.ĐóchínhxáclànhữnggìApplecầnphảilàm.ChiếndịchquảngcáomớicủaApplenhanhchóngđượctriểnkhai.

Steveđãluônluônthíchnhữngbứcảnhvớicácbiểutượngvănhóa.TạingôinhàđầutiêncủaôngởLosGatos,Califonia,gầngiườngnệmcủamình,ôngtreocácbứcảnhcủaAlbertEinsteinvàmộtnhânvậthuyềnbícóảnhhưởnglớnởphươngĐông.Stevecũngyêunhữngbứcảnhđentrắng.ÔngtreonhữngbứctranhcủaAnselAdamsởPaloAlto,California,ởnhà.Nhữngcáinàyđềucócácyếutố:khẩuhiệu,biểutượng,tranhtĩnhvật.

NgườingoàiđầutiênđượcxemmẫuquảngcáomớicủaApplelàKatieHafner,phóngviêntờNewsweek.CôđếntrụsởchínhcủaApplelúc10giờvàomộtsángthứsáuđểthựchiệnmộtcuộcphỏngvấnvớiSteve.Ôngbắtcôđợikhálâu.Cuốicùng,ôngmớixuấthiệnvớicáicằmrâumọclởmchởm.Ôngmệtlửvìphảithứcsuốtđêmđểbiêntậpspotquảngcáotrênti-vi“Hãynghĩkhác”.Các

giámđốcsángtạoởChiat/Daygửichoôngnhữngvideoclipkếtnốiquavệtinh,vàôngchỉviệcnóiyeshoặcno.Bâygiờthìgiaiđoạndựngphimđãhoànthành.StevengồivớiKatievàhọcùngxemmẫuquảngcáo.Steveđangkhóc.“Đólàđiềulàmtôiyêuthíchông”,Katiekểlại.“Nóchưađượcchỉnhsửa.Stevehànhđộnghếtsứcthậtthàbằngquảngcáongộnghĩnhđó”.

QUẢNTRỊKIỂUMỚI

Ngày30.09.1997,Stevehọpmặtnhânviênbằngmộtbuổitiệcngoàitrờigồmbiavànhữngmónnấuchayđểchúcmừngchiếndịchmới.Ônggiảithíchrằng,“nhữngquảngcáocủaApplesẽtruyềnđimộthìnhảnhvàmộttháiđộhơnlàmôtảđơngiảnmộtsảnphẩm”.Nhưlàhìnhmẫu,ôngnóinhữngquảngcáocủaNikeđãhướngđếnýthứccủacácvậnđộngviênthểthaovàthànhcôngrasaokhimàthậmchíkhôngcầnphảichiếunhữngđôigiàycủahọ.“Applechi100triệuđôlamỗinămchoquảngcáo,nhưngnóđãkhôngmanglạichochúngtanhiềuđiềutốt”,Stevenói.TheoSteve,Applecũngsẽtiếptụcchi100triệuđôlamỗinămnhưnghọsẽchitiêunómộtcáchtốthơnvìbâygiờhọđãnhậnthấyrằng,thươnghiệuApplelàmộttrongnhữngthứquýgiánhấtmàhọphảicótráchnhiệmvớinó.

TrướckhiStevetiếpquản,mọingườiởApplethíchtiếtlộbímật.Họlàmvậymộtphầnvìcôngtyítcósựtiếpthị.Nếubạntựhàocôngviệccủamìnhthìcáchduynhấtđểchongườikhácbiếtvềnólàtựmìnhtiếtlộ.Mộtsốwebsite,như“nhữngtinđồnvềMacOS”nhiệttìnhtườngthuậtnhữngtinđồnvềApple.Stevekhăngkhăngcáchlàmviệcnghiêmkhắccủaông.Đầutiên,cácnhânviênđãnổigiậntuynhiên,vềsau,họbắtđầuphóthácchoStevecôngviệctiếpthị.

JohnWarnockcủaAdobe,nhàcungcấpphầnmềmlớnnhấtcủaApplenói,“Chúngtôiđãcónhữngcuộcgặpvớitấtcảnhữnggiámđốcđiềuhànhtrướcđâyvàkhôngcóchuyệngìxảyra,khôngcósứcthuhút,trừkhinhómchịutráchnhiệmđitìmýtưởng.Nănglựctiềmtàngchỉđượckíchthíchtrongtrongtổchức,nơimàngườigiỏinhấtlàngườibắttayvàoviệc.NhưngvớiSteve,ônglênnắmquyềnvớiýchírấtmạnhmẽvàbạnchỉcóthểgianhậphoặcrờikhỏi.BạnphảiđiềuhànhAppletheocáchrấtthẳngthắn,rấtmạnhmẽ.Bạnkhôngthểlàmđiềuđónhưcáchthôngthườngđược.KhiStevegiảiquyếtmộtvấnđề,ôngtasẽdànhtấtcảsứclựcchovấnđềấy.TôinghĩrằngôngđãdễdãitrongnhữngnămlàmviệcởNeXTvàôngsẽkhôngnhânnhượngnữa”.

TrướckhiStevetiếpquản,khucôngsởcómộtbầukhôngkhíthoảimái.CácnhânviênthíchđiloanhquanhhútthuốcvàtángẫutrongsânkhuliênhợpR&D,nơimàluônluôncósẵngạttànthuốctrongvàngoàicửacủatấtcảsáutầngtrongtòanhà.VàinhânviêncóvẻtiêuphíhầuhếtthờigianđểnémFrisbeeschonhữngconchócủahọtrênbãicỏ.Stevebắtbuộcphảicónhữngnguyêntắcmới.ÔngralệnhlàkhôngchohútthuốcbấtcứnơinàotrongcơngơicủaApple.Rồiôngcấmchóvàocôngsở,lấycớvìchóthìbẩnthỉuvàvàingườidịứngvớichúng.Cácnhânviênbấtbình:TạisaoStevekhônghiểuhọ?Hútthuốctrongsânlàcáchmàhọ“nốimạng”vớiđồngnghiệpnhữngphòng,bankhác.Nólàmộthìnhdạngsốngđộngcủatruyềnthông!NhữngngăncấmcủaStevebuộchọphảiđibộmộtđoạndàitớiđạilộDeAnza,vìvậy,họphảivắngmặtkhỏikhuônviênApple.Nólãngphírấtnhiềuthờigian.

Vànhữngconchócủahọcũngquantrọngtớinăngsuấtlaođộngnữa.NhiềungườilàmviệcrấtnhiềugiờtạiApple,thậmchívàobanđêmvàcảnhữngngàycuốituần.Họhầunhưkhôngởnhà.Nếuhọkhôngđượcnuôivàchămsócnhữngconchótạicơquan,họkhôngbaogiờđượcnhìnthấynhữngconvậtcưng.Dườngnhư,Steveđangápđặtlốisốngcủachínhmìnhvào10.000ngườikhác.Tạimộtcuộchọp,cóngườiđãhỏiStevevềđiềumàôngnghĩlàthứtệnhấtởApple,“Quántựphụcvụ”,Stevenói.Stevebắtđầuthaythếtoànbộnhânviênphụcvụthứcăn.ÔngthuêđầubếptừnhàhàngIlFornaioởPaloAlto.Chẳngbaolâusau,đậuhũlàmónnổibậttrongthựcđơn.

Vàtuythế,bằngcáchnàođó,triềuđạicủa“sựkhủngbố”cũngđangbắtđầuvậnhành.Appleđãtừngtồntạirấtlâunhưmộtdịchvụquanliêu,vớihàngnghìnnhânviênlàmbấtcứđiềugìhọmuốn,vớinhữngngườilãnhđạogiànhđượcghếvìlýdochínhtrị.Bâygiờđiềuđóđangthayđổi.MọingườibắtđầunhậnthứcrằngStevecóthểkhẳngđịnhuyquyềncủaôngởbấtkỳmặtnàotrongcuộcsốngcủacôngty.Applesẽđitheotầmnhìncủamộtngườiđộcthân,từquyđịnhkhônghútthuốcvàcáchnấu

nướngcólợichosứckhỏeđếnviệcbiêntậpnhữngmẫuquảngcáotrêntruyềnhình.SteverõràngđứngđầuvàStevedườngnhưcómặtởkhắpnơi.

PhầnIII.SẢNPHẨM“TRẢINGHIÊMSỐ”NếuaiđónghĩrằngSteveJobsthànhcôngvớicácsảnphẩmhiệnhữunhưmáytínhhaymáynghenhạc,thìtứclàchưahiểuvềôngấy.ThứmàJobstạoravàmangđếnchoxãhộiloàingườichínhlànhữngtrảinghiệmtrongthếgiớikỹthuậtsố.Vớisựnhạycảmmộtcáchđặcbiệt,sựtinhtếthiênbẩmcủamình,SteveJobsđãthayđổigầnnhưhoàntoànkháiniệmvềmáytính(phảidànhchomọingười)vàquanđiểmvềcáchnghenhạc(mọilúc,mọinơivớichấtlượngtốtnhất)...

Chương1.BẠNSẼĐƯỢCGÌNẾUMUASẢNPHẨMCỦACHÚNGTÔI?

“ChuỗicửahàngcủaAppleđangbán“trảinghiệmsố”,chứkhôngphảisảnphẩm.Đâymớilàhướngđithànhcôngđểbáncôngnghệ(baogồmcảđiệnthoạidiđộngvàti-viphângiảicao)chongườitiêudùng”.

NhàphântíchTedSchadler(ForresterReseach)

BÍQUYẾTCỦANGƯỜIBÁNHÀNGTÀINĂNG

SteveJobskhôngbánmáytínhchokháchhàng,ôngbánsựtrảinghiệm.Thayvìchămchúnóivềcácconsốthốngkê,cácthôngsốkỹthuậtnhưcácchuyêngiatrongcáclĩnhvựckhácvẫnlàm,Jobsnóivềcáclợiíchkháchhàngcóthểcóđượckhisửdụngsảnphẩm.ChẳnghạnkhigiớithiệumáynghenhạciPodcódunglượngbộnhớ30GB,Jobsgiảithíchrõ,loạimáynghenhạcnàycóthểchứa7.500bàihát,25.000bứcảnhvà75giờxemvideo.Hồitháng1.2006,khigiớithiệumáytínhxáchtayhiệuMacscómạchchủIntel,ôngđãgiảithíchrằng,MacscóhaibộvixửlýlàmchonócóthểchạynhanhhơnloạimáyxáchtayPowerbookG4từbốnđếnnămlần.Jobsnóithêmrằng,Maclàloạimáytínhxáchtaymỏngnhấttừtrướcđếnnayvớinhiềutínhnăngnổibậtnhưmànhìnhrộnghơn,sánghơn,cócamerabêntrongđểsửdụngchocáccuộchộinghịquavideo.Nhưthếthayvìđềcậpđếnnhiềukhíacạnhkỹthuật,Jobsnhấnmạnhđếnnhữnglợiíchmàcôngnghệđóđemlạichokháchhàng.Vềđạiđể,“nghệthuậtbánhàng”củaAppleđượchiểunhưvậy.Mặtkhác,Applerấtchútrọngđếnviệcpháttriểnhệthốngbánlẻvàquađógiúpngườitiêudùngcóđượcsựtrảinghiệmthậtsựtrướckhimuasảnphẩm.

KhônglâusaukhiRonJohnsongianhậpAppleComputervàonăm2000,SteveJobsđãtriệuôngnàylênphòng.Stevechỉvàobànhọp,khiấyđangđặtbốnchiếcmáytínhvànói:“Đâylàsảnphẩmcủachúngta”.“Thươnghiệuchúngtalớncỡnào?”,Johnsonhỏilại.Jobstrảlời:“Applelàmộttrongnhữngthươnghiệulớnnhấtthếgiới”.Vàdođó,trongquanniệmcủaJohnson,47tuổi,phóchủtịchcaocấpphụtráchkinhdoanhcủaApple,cáccửahàngbánlẻcủaApplephảithậtlớn,hoànhtráng,thênhthang-mộtbiểutượnghữuhìnhvàvậtchấtchocáinhãnhiệuđó.Điềunàyquảlàmạohiểm,bởisảnphẩmcủaApplevốncótiếnglànhỏgọn.Hơnnữa,cáchãngmáytínhtựbánlẻsảnphẩmcủamìnhđaphần“bạinhiềuhơnthắng”.

Thếnhưng,sựliềulĩnhđãmanglạikhánhiềutráingọtchoJohnson,tínhđếnthờiđiểmnày.Kểtừkhikhaitrươnghaitiệmbánlẻđầutiêncáchđây5năm,hệthốngphânphốicủaAppleđãtrởthànhmộthiệntượngtronglàngbánlẻ.Appleđãđưasảnphẩmcủamìnhrakhỏinhữngkhônggianbánhàngvitínhquenthuộc,phớtlờmọiquyluậtvềđịađiểm,thiếtkế,nhânviênvàdịchvụcungcấp.

“TôimuốnkháchhàngkhibướcchânvàocửahàngcủaApple,họphảicảmthấynhưđanglạcvàomộtkhônggiankhác”,Johnsonnói.Cómộtđiềuthúvị:DoanhthumàmỗiôgạchtrongcửahàngAppleđemlạitrongnăm2005đạttới2.489đôla,caogấp2,5lầnsovớiBestBuy,hệthốngbánlẻmáytínhvàđồđiệntửkhổnglồcủaMỹ.Mộtbàihọcnằmlòngcủangànhbánlẻlàkhibáncácsảnphẩmđắttiền,khôngđượcmuathườngxuyênnhưô-tôhaymáytính,cáccửahàngnênđứngđộclập,mộtmình

mộtcõi-trênmộtmặtbằngrẻ,xatrungtâmcũngđược.Họchorằng,ngườimuasẵnsàngláixeđixađểtậumộtsảnphẩmnhưvậy.

Tuynhiên,Applelạichọnmộthướngđikhác.Họquyếtđịnhmởcửahàngởnhữngđịađiểmcógiáthuêmặtbằngrấtđắtnhưtrungtâmthànhphố,cáctrungtâmthươngmại,nơingườitiêudùngthườngxuyênqualại,shopping.“Họsẽkhôngláixe10dặmđểngónghiênggianhàngchúngtôiđâu.Nhưngđibộ5mthìchắcchắnlàcó”,Johnsonmỉmcười.

Vàthếlà,ngày19.5.2006,Appleđãcómộtchiếndịchquảngbávôcùngthànhcông,khi“cáikhốibímật”bênngoàitòanhàGeneralMotorsBuildingtrênĐạilộsố5tạiManhattanđượcvénmànchephủ.Bêndướikhốilậpphươngấylàgì?MộtshopbánlẻđẹpnhấtvàđộcnhấtcủaAppletừtrướctớinay:Hoàntoànbằngkính,trongsuốt.Cửahiệusẽbánhàngchínhthứctừngày19.5vàtheolờiApple,nósẽhoạtđộngliêntục24tiếng/ngàytrongcả365ngàycủanăm,khônggiâyngơinghỉ.CửahàngtrưngbàysảnphẩmcủaAppletạiManhattancóthểthựcsựcoilàđỉnhcaovềthiếtkếthôngminh.Cổngvàolàmộtkhốilậpphươngbằngkínhtrongsuốt,mỗicạnhdàiđúng10mvớilogoAppletreobêntrong.Kháchhàngđibộxuốngmộtcầuthangxoáyốc,hoặcđithangmáycũngbằngkínhtrongsuốt-đểbướcvàomộtcửahàngrộngtớihơn3.000m2bêndưới.Mộtnửasốnhânviêntạiđâykhôngcónhiệmvụbánhàng,màchủyếulàgiúpđỡ,hướngdẫnngườidùngsửdụngmáytínhMacs,iPod,phầnmềmvàcácphụkiện,kiểunhưmáyảnhsố.GầnnhưtoànbộmáytínhtrưngbàyđềukếtnốiInternetsẵn,vàcửahànglúcnàocũngđôngchậtngườivàocheckemail,duyệtwebhaytranhthủnghenhạctrêniPod.Cácnhânviênởđâyđềuhưởnglươngthángchứkhôngthunhậpdựatheodoanhsốbánhàngnhưởphầnlớncáccửahàngmáytínhkhác.

Bêntrongcửahàngđượcbốtrítheomụcđíchsửdụng,chứkhôngphảidanhmụcsảnphẩm.Chẳnghạnnhưtảinhạcsố,biêntậpảnhsốhoặcphim,tạopostcardvàblog...NhàphântíchTedSchadler(ForresterReseach),đánhgiá:“ChuỗicửahàngcủaAppleđangbán“trảinghiệmsố”,chứkhôngphảisảnphẩm.Đâymớilàhướngđithànhcôngđểbáncôngnghệ(baogồmcảđiệnthoạidiđộngvàti-viphângiảicao)chongườitiêudùng”.

TạiApple,SteveJobslàthầyphùthủyđứngsaumọiquyếtđịnhliênquanđếnsốmệnhcôngty.Stevecảmthấy,từtậntrongtừngđốtxươngcủamình,Applecầnphảitựbánlẻ.“Đókhôngphảilàmộtsựthửnghiệm,màlàmộtchiếnlượckinhdoanhcăncơ”,Johnsonnhớlại.HồiứccủaJohnsonchínhlàmộtnétsángtạođầymớimẻtrongnghệthuậtbánhàngcủaSteveJobs.Trongkhicáccôngtysảnxuấthàngđiệntửtiêudùnglớnthườngtriểnkhaihàngloạtcácsảnphẩmvàsẵnsàngchấpnhậnthấtbại,rủirothìSteveJobsápdụngphươngthứcchỉtậptrungtốiđavàomộtdựánchínhđểtránhđượchiệntượngphântántàichínhvànhânlực.Đồngthời,tronglúccáccôngtykhácđangứngdụngchiếnthuậtbánhàngquamạngInternet,thìSteveJobslạithànhlậphệthốngcửahàngbánlẻ,mộtchiếnthuậtđượcmệnhdanh“dòngchảyngược”.Hệthốngbánlẻgiúpkháchhàngtiếpcậntrựctiếpvớicácsảnphẩmmớicủacôngty.

Hiệnnay,Appleđãcógần100cửahàngbánlẻsangtrọngởcáctrungtâmthươngmạinhưkhuGinzaởTokyo,MagnificentMileởChicago.Sảnphẩmđượctrưngbàyđẹpmắttrênnhữngchiếcbàngỗđểtạonênsựtrangtrọng.Nhânviênsẵnsànghướngdẫnsửdụngchokháchhàngmộtcáchthànhthạo.ChínhphongcáchnàyđãđemlạithànhcôngchohệthốngbánlẻcủaApple.Cóthểnói,vớinhữngsángtạotrongkinhdoanhnhưthế,Jobsđã“đónđầu”xuhướngcủathịtrườngtrongmột“thếgiớiphẳng”.ĐólạilàmộtsángtạotiênphongcủaJobstrongnghệthuậtbánhàng.

CÁICHẾTLÀNHÂNTỐTHAYĐỔICUỘCĐỜI

VớiJobs,thịtrườngngàynaykhókhănkhôngchỉvìnhữngcuộccạnhtranhkhốcliệtmàcònlàsựthôngminhcủakháchhàng.Ôngthườngxuyênnhắcđinhắclạiđiềuđó.Đểđốiphóvớiđiềuđóthìcầnphảiliêntụcđổimớibằngcôngnghệtiênphongvàkiểudánghợpthờitrang,sànhđiệuvớigiárẻ.Nhưng,“kháchhàngbâygiờđãthôngminhhơn”cũnglàcơsởđểôngtựtinvàosựthànhcôngcủaApple.

NgườitruyềncảmhứngchoApple,SteveJobschobiết,bệnhungthưsẽgiếtông.Rồinóđượcpháthiệncóthểphẫuthuậtcắtbỏđược.Việcthoátkhỏinguyhiểmchoôngcơhộiđiềuhànhcôngtytrịgiá45tỉđôlacủamình,thậmchítiếnxahơnnữatrongcuộccạnhtranhvớicácđốithủtronglĩnhvựcnhạcsố.TrongmộtbàidiễnvănvớicácsinhviênĐạihọcStanford,mùahènăm2005,SteveJobsđãtraođổimộtcáchsâusắcvềnhữngquyếtđịnhvàsựmạohiểmcủaôngtạiAppleComputer.

Ôngnói:“Ghinhớrằng,“mộtngàynàođógầnthôi,mìnhsẽchếtđi”làmộtbíquyếtvôcùngquantrọnggiúptôiquyếtđịnhnhữnglựachọnlớntrongđời.Bởivìhầuhếtmọithứ-nhữngmongđợicủangườikhác,lòngkiêuhãnh,nỗilosợxấuhổhaythấtbại–tấtcảđềuphùphiếmtrướccáichết.Vấnđềlàtađểlạiđượcnhữnggìđómớithậtsựquantrọng.Luônnhớrằngmìnhsẽchếtlàcáchtốtnhấtmàtôibiếtđểtránhsavàocáibẫysuynghĩrằngmìnhkhôngmuốnmấtđicáigìđó.Bạnđãhoàntoànthoảimáirồi.Chẳngcólýgìđểkhôngđitheotiếnggọitráitim.Hàngtriệukháchhàng–trongsốhọ,nhữngngườiyêuâmnhạc,nhữngngườisửdụngmáytínhvàxemphimcólýdođểcámơnnhữngquyếttâmcủaJobsđitheomệnhlệnhcủatráitimmình.

Chủnghĩacầutoàn,lòngtinkỳlạvàonghiệpchướng,niềmkhaokhátmộtsựcânbằnggiữamẫumãvàchấtlượngcủaJobslànhữnggìđãlàmnênApple.ÔnglànguyênnhânđểApplesảnxuấtraiPod,iMac,máytínhxáchtayPowerBookvànhiềusảnphẩmcôngnghệđượcthiếtkếrấthợpmốtvàxinhđẹpkhác,bắtđầutừmáytínhAppleII,năm1997.SángkiếncủaAppleđãmởđườngchomáytínhcánhân,dùchínhcôngtycũngthườngthấtbạikhiđổtiềnvàonó.VàJobsđãtheođuổimứcđộtuyệtvờinhưvậyởmộtcôngtykhác,PixarAnimationStudios,nhàsảnxuấtmộtloạtphimănkháchliêntục,baogồmToysStoryvàTheIncredibles.

TạiStanford,Jobskểvớicácsinhviênrằng,ôngđãsốngbởiquytắcnày,rằngcáichếtlà“nhântốthayđổicuộcđời”từkhiôngmới17tuổi.Năm2004,lýthuyếtđượcđặtvàomộtcuộcthửnghiệm.Jobskểrằng,ôngbịungthưtuyếntụyvàchỉcònsốngchưađầysáutháng.“Bácsĩkhuyêntôivềnhàsắpxếplạimọicôngviệc,cóthểngầmhiểunhưthếlàchuẩnbịmọithứtrướccáichết.Cónghĩalàphảigóigọnnhữngđiềumuốnnóivớicácconcho10nămtớichỉtrongvòngmộtvàitháng.Cónghĩalàđảmbảomọithứđượcsắpxếpổnthỏađểtấtcảmọithứđềudễdàng,suônsẻkhitôirađi”.

Sau24giờkinhkhủng,cácbácsĩđãpháthiệnôngbịmộtdạngbệnhrấthiếmmàchỉcóthểchữađượcbằngphẫuthuật.

Jobsđãđượctraomộtcơhộithứhai.Nhưngkinhnghiệmcàngcủngtốlòngtincủaôngrằngcóthểvượtquahiểmnguyđểvươntớinhữnggìmongmuốnvàđẩynóđixahơnlàkhôngantoàn.ĐiềuđógiảithíchtạisaoAppleđãthuhồisảnphẩmbánchạynhấtcủahọ,iPodminivàthaythếbằngiPodnano,nhỏhơnbútchì,nhẹhơnnhưngcómànhìnhmàu,chứaảnhcũngnhiềunhưchứanhạc.

NhờiPod,Applecũngtạoracơhộilầnthứhai.Vàonhữngnăm1970,1980,nólàngườimởđườngchongànhmáytính.NhưngnhữngquyếtđịnhcủaJobsgiữđộcquyềncôngnghệđãthấtbạikhiMicrosoft“nhượngquyền”phầnmềmcủahọđốivớimọithứvàdầndầntiếnđếnthốngtrịmộtngànhcôngnghiệpkhổnglồmới.KhithịphầncủaAppletrongthịtrườngmáytínhchỉcònlại3%,nhưthểlàJobsđãbỏnó.

iPodđãthayđổiApple.Năm2003,2004,côngtysảnxuấtđượckhoảng6tỉđôlatrongmộtnăm.Kếtthúcnămtàichính2005,nhữngcửahàngcủaAppleđãthuđược14tỉđôla.Giátrịthịtrườngcủanóđãtănglêngấpnămlần,đạtgầntới45tỉđôla.

PhầnlớnsựtăngtrưởngđóđếntừiPodmini.Chođếngiữanăm2004,suốtgầnbanăm,Applechỉbánchưađầy4triệumáyiPodnguyênbản.SausựramắtiPodminicuốinăm2004vàiPodshuffleđầunăm2005,Appleđãbánđược6triệumáymộtquý.

NhưngiPodlàchỉlàmộttrongbanhánhchiếnlược.iTunes,khoâmnhạctrựctuyếnhoạtđộngliền

mạchvớimáynghenhạc,đangmởrộngđịavịthốngtrịcủaApplevàothịtrườngbánlẻonline.iTuneskhẳngđịnhrằngchiếm80%downloadnhạcthịphầnởAnhvàtrảiquahơnhaimươinước.Với10triệutàikhoản,dườngnhưiTunessẽsớmbánđược100triệubàihátmỗitháng.

Khiđó,cónhiềungườinghingờApplekhôngthểduytrìthờikỳtươiđẹpnày.GeorgeColony,giámđốcđiềuhànhForrester,mộtcôngtynghiêncứucôngnghệ,nhậnxét:“Đâylàmộthiệntượngngắnngủi”.PaulJackson,nhàphântíchchínhcủaForrestervềAppleởchâuÂu,giảithíchrằng,cácđốithủluônnhanhnhạyđểsảnxuấtnhữngsảnphẩmgiárẻ,ăncắpnhữngsángkiếntrướcđócủaApple,nhưmáytínhiMacnguyênbảnvàmáytínhxáchtayiBook.Jobskhôngphảikhôngnhìnthấysựđedọa.Ôngnói:“ChúngtôicónhữngđốithủđẳngcấpthếgiớiđangmuốngiếtchúngtôinhưSony.Cóquánhiềucôngtyđangsaochépsảnphẩmcủachúngtôi.Microsoftđangsaochépchúngtôivềhệđiềuhành.Dellđangcốgắngsaochépchúngtôivềphầncứng”.SựphảnứnglạicủaApplelàcảithiệnvàthaythếiPodminiđểdẫndắtthịtrường.TrướcsựcạnhtranhvớiiPodmini,ApplemởrộngkỹthuậttiênphongcủamìnhvớicôngnghệiPodnano.iPodnano,trọnglượngkhoảng42grams,chứađược500đến1000bàihát,nhậnđượcnhữngđánhgiárấttốt.TờTheNewYorkTimenhậnxét:“Hễnhìnmộtlầnlàmuốncóngay.Nếubạnlokhôngcưỡnglạiđược,hãy“buộc”thẻtíndụngvàoví”.CònPaulJacksonchorằng:“Đólàmộtsựthayđổirấtdũngcảmkhichấmdứtsảnphẩmbánchạynhấtcủahọchỉsaumộtnăm”.

JobsnóirằngAppleđãdẫnđầutronglĩnhvựcnhạcsốvàsẽkhóbịpháhủyhơnlàngườitavẫnnghĩ.Ôngnói:“Bạnnhìncáinày(TứciPodNano),trôngnónhưlàphầncứngnhưngkhôngphảivậy.Ởđâyđãđượctíchhợpcảnhómphầnmềm,mộthệđiềuhànhvàmộtnhómtrìnhứngdụng.Hơnnữa,nócòncócảtrìnhứngdụngrộngrãiđượcgọilàkhonhạctrựctuyếniTunes.Chúngtôicóphầncứng,cáctrìnhứngdụng,dịchvụtầmcỡthếgiớinhưngnếuchúngkhônglàmviệccùngnhauthìnósẽchẳnghoạtđộngđơngiảnđốivớikháchhàngnhưbạnđãthấy.Hiệnnayvẫncómộtsốcôngtysởhữucảphầncứng,phầnmềmlẫndịchvụtầmcỡthếgiới,nhưngchúngcótíchhợpđượcvớinhau“dướimộtmáinhà”haykhôngthì…tôikhôngrõ!!!”.

TheoJobs,Applevượtquanhiềucôngtykháctrênthếgiớilàvìcókhảnăngcầmlấynhữngcôngnghệthậtsựphứctạpvàlàmchothậtsựđơngiảnđểsửdụngvớingườitiêudùng.ĐiềunàycũngđượcJacksonthừanhận.“Khicôngnghệngàycàngtrởnênphứctạp,nhucầulàmchonóđơngiảnlớnhơnbaogiờhết.Appleđãlàmđiềuđótốthơncáccôngtykhác”.Jacksoncũngchorằng,Appleđãgâykhókhănchonhữngđốithủcủanóbằngviệc“tích”nhiềumáytínhvàonhữngchiếchộpnhỏ.

Ngườitacóthểchorằng,sựđedọalớnnhấtđốivớivịtrícủaAppletronglĩnhvựcnhạcđếntừcácđốithủthuộccôngnghiệpđiệnthoạidiđộng.VodafonevàOrangeđãgiớithiệudịchvụdown-loadbàihátcủachínhmình.SonyEricssoncũngđãchoramắtchiếcđiệnthoạidiđộngWalkmanđầutiêncủamình.Nokiavàrấtnhiềunhàsảnxuấtđiệnthoạidiđộngkháccũngđangsảnxuấtmáyđiệnthoạicóthểnghenhạc.Trongthựctế,NokiađãtrởthànhcôngtybánnhiềumáynghenhạcMP3nhấtthếgiớivàsẽbánđượckhoảng40triệumáyđiệnthoạicóhỗtrợchứcnăngnghenhạctrongnăm2005.Đếnlúcđó,phầnlớnđiệnthoạicóthểngheđượcnhạcchỉcungcấpkhochứanhạcgiớihạnnhưngđiềuđósẽsớmthayđổi.ĐiệnthoạiNokiaN91cóthểchứahơn3.000bàihát.Côngnghiệpđiệnthoạidiđộnghyvọngrằngđasốkháchhàngsẽnghenhạctrênthiếtbịmàhọđãmangtheohơnlàdựavàomộtmáynghenhạc,thậmchíchodùnóhợpthờitrangnhưiPod.

Bấtchấpsự“bủavây”từnhiềuphía,Jobsvẫntựtinđứngvữngtrongthịtrườngnhạcsố.Trướchếtlànhờvàocôngnghệtiênphong,liêntụcđổimớivàđặcbiệtlàgiárẻtrongbốicảnhthịtrườngmàkháchhàngđã“thôngminhhơnnhiều”nhưđiềumàôngthườngnhấnmạnh.Jobstinsựnhiệttìnhvớiâmnhạccủacôngnghiệpđiệnthoạidiđộnggầnđâylàbắtnguồntừgiảthuyếtkhôngchắcchắn,rằngnócóthểgiữkháchhàngdànhnhiềuthờigianvớiđiệnthoạicủahọbằngviệckhuyếnkhíchhọtảinhạc.

VodafonevàOrangeđangđòitrả1,50bảngAnhchomộtbàihát,gầngấphailầncáigiá79xumua

bàiháttừiTunes.Cáccôngtyđiệnthoạidiđộngphảnđối,họđanggiớithiệumộtsảnphẩmtốthơn,truycậpđểchọnnhạctronglúcdichuyển.Nhưng,Jobsmỉamai,bàiháthợpphápmàkháchhàngkiếmđượcsẽbịhạnchếhơnrấtnhiều.Vídụ,mộtbàihátmuatừmáyOrangeMediasẽbịbiếnmấtnếungườimuachuyểnđếnmộthệthốngkhác(cũnggiốngnhưvậy),thayđổisimcardhoặcthaytainghekhôngphùhợp.Cũngkhôngthểmởbàiháttừmáytính.MộttrongnhữngbímậtđằngsauthànhcôngcủaiTuneslàkháchhàngcóthểmởbàiháthọmuatrênconsốkhônggiớihạncủaiPodvàcóthểchuyểnlênnămmáytính;họcóthểghibàihátvàoCDmàkhôngbịgiớihạn.“Ngườidùngđiệnthoạidiđộngsẽ“điênthậtsự”nếuhọkhôngthểmởnhạchọmua”,Jobsnói.Theoông,kháchhàngrấtthôngminhvàvìthếhọsẽphảicânnhắckhiquyếtđịnhmuanhạc.

Applecóthểphảinhườngsựsởhữu80%thịtrườngnhạcsốcủamình.NhưngJobssẽkhôngbaogiờbỏcuộcmàkhôngđấutranh.

Chương2.HỌCVÀĐƯỢCHỌC–QUANTRỌNGLÀPHẢITẠORACƠHỘICHOCHÍNHMÌNH

“Thứquantrọngnhấtlàconngười”.Đómớilànhântốtiênphongnhấtchứkhôngphảilàmáytính.Cơhộiđốivớitôihơnbấtcứcáigìlàcóđượcmộtsựgiáodụcvĩđại.

SteveJobs

THAYĐỔINỀNGIÁODỤCQUANLIÊU

SteveJobsluônnóivềgiáodụcvớimộtsựtrântrọnglớn.Ôngchorằng,cơhộiđốivớiônghơnbấtcứcáigìlàcóđượcmộtsựgiáodụcvĩđại.Nócóthểthậmchícònquantrọnghơncảđờisốnggiađìnhtuyệtvờicủaông.“Tôibiếtrằng,nếukhôngcónhữngngườiđãdànhthờigianbảotôiphảihọcthìchắclàtôiđãởtrongtù.Tôichắcchắn100%rằng,nếukhôngcócôHillởlớp4vàvàingườikhác,tôisẽhoàntoànkếtthúccuộcđờimìnhtrongnhàtù”–ôngkểlạithờiđihọcnhưđểchứngminhtầmquantrọngcủagiáodục.

Ôngnhấnmạnh,chínhsựuốnnắnkịpthờigiúpnhữngngườitrẻtiếnmộtbướcdàitrongcuộcđời.VớiriêngSteve,điềunàyhoàntoànchínhxác.KhôngcóconđườngnàokhácđểStevevượtquađượcsốphậnmìnhngoàiviệcphảihọc,ítnhấtcũngphảiđỗđạihọcnhưướcnguyệncủamẹruộtông.

Ngaytừnhỏ,mẹnuôiôngcũngđãhướngôngđếnđiềuđó.Bàđãdạychoôngnhữngconchữđầutiên.Vàdùtrênthựctế,ôngchỉhọcởđạihọcgầnsáuthángnhưngrõràng,ởSteveJobs,baogiờcũnglàmộtconngườikhaokháthọchỏi,khaokháttrảinghiệmnhữngđiềuthúvịtronggiáodục.Tuynhiên,ôngchỉhọcnhữnggìôngthích,nhữnggìmàôngnghĩlànósẽ“liênkết”đượcvớitươnglai.Nhưngthờiconông,điềunàythậtkhôngdễdàng.Thờigianhọcởtrườngquánhiều,họthiếunhữngtrảinghiệmthựctế.Stevekhôngthíchđiềunày.Ôngphátbiểu:“Tôithíchnhữngngườidạynhữngđứatrẻcủatôiđủkhảnăngđểchúngcóthểcómộtcôngviệcởcôngtymàtôilàmviệc,kiếmđượcmộttrămnghìnđôlamộtnăm.Tạisaochúngcầnphảilàmviệcởmộttrườnghọcđểlấyđược35đến40.000đôlakhichúngcóthểcómộtcôngviệctrămnghìnđôlamộtnăm?”.Stevegiảithíchđiềunàyxuấtpháttừsựquanliêucủamộtnềngiáodụcchưathậtsựtôntrọngnhântài.Giáoviênkhôngthểantâmdạy,cácnhàquảnlýlo“chạychỗ”vàkhôngaicóđượcsựkhuyếnkhích,độngviên.

Stevecũngchorằng,ôngtuyệtđốikhôngtincôngnghệmớiquantrọnghơnsựgiáodục.Chodùcónhữngchiếcmáytínhtuyệtvời,nhữngchiếcmáyhiệnđạithìngườitacũngcầnphảicónhữngconngườikhuyếnkhíchvànuôidưỡngtínhhamhọccủamình.Ôngquảquyết:“Thứquantrọngnhấtlàconngười”.Đómớilànhântốtiênphongnhấtchứkhôngphảilàmáytính.Nóinhưông,bọntrẻvẫncầnmộtngườihướngdẫnlànhữnggiáoviên.ChínhđiềunàykhiếnônglolắngchonềngiáodụccủanướcMỹkhiđãthấtbạitrongnỗlựcgiúpmọitrẻemởđấtnướcnàyđềucómộtsựgiáodụctuyệtvời.

Nhưngkhôngnhữngchỉranhữngtệnạn,quanliêucủanềngiáodụccôngmàStevenhậnracầnphảithayđổinó.Bằngcáchnàoư?TặngmáychotấtcảcáctrườnghọcởMỹ.Mộtdựánvĩđạilóelêntrongđầuông.Kếthợpmáytínhvớigiáodục.Chưaaitừngnghĩđếnđiềunày.Chưaaithựchiệnnó.Thậmchí,khôngnhiềungườiủnghộdựánphiêulưuvàđầynhânđạođó.Nhưngôngvẫnlàm.Nólàsựkếtnốicủanhữngsựkiệnthờitraitrẻcủaôngvàđượcônggọitênlàdựán“Nhữngđứatrẻkhôngthểchờđợi”.

ÔngchorằngmìnhmaymắnlớnlênởthunglũngSilicon.Khilênmườihoặcmườimộttuổi,lầnđầutiên,ôngnhìnthấymáytính.NóđặtởtrungtâmnghiêncứucủaNASA.Thậtralúcđó,ôngkhôngnhìnthấymáytínhmàchỉlàmộtthiếtbịđầucuối(thườnggồmmộtbànphímvàmànhìnhđểliênlạcvớibộxửlýtrungtâmtronghệthốngmáytính)vàlýthuyếtvềchiếcmáytínhởcuốikhungbằngsắt.Steve“kết”nóngay.ChỉđếnkhilàmviệcởHewlett-Packard,ôngmớinhìnthấymáytínhđểbànđầutiênđượcgọi9100A.Nólàmáytínhcómànhìnhđầutiêntrênthếgiới,vậnhànhbằngngônngữlập

trìnhBASICvàAPL.

Tấtnhiên,ôngthíchnó.Liênkếtnhữngthôngtinnàyvớinhauvàonăm1979,ôngnghĩrằngchỉcầncómộtmáytínhtrongmỗitrườnghọcthìnósẽthayđổicuộcsốngcủabọntrẻ.Tuynhiên,việccáctrườnghọcquyếtđịnhmuamộtmáytínhchotrườngmìnhlàthậtsựchậm.Vìthếmàgầnnhưtoànbộbọntrẻphảitheohếtchươngtrìnhởtrườngmàchưahềchạmtaylầnnàovàomáytính.NhưngStevenghĩrằng,“nhữngđứatrẻkhôngthểchờđợiđượcnữa”.ApplemuốntặngmộtmáytínhtớimỗitrườnghọcởMỹ.NhưngMỹcókhoảngmộttrămnghìntrườnghọcvàApplekhôngthểcóđủsứclàmđiềuđókhichỉlàcôngtymớiđượcthànhlậpchưađầybanăm.Nhưnghọpháthiệnmộtđạoluậtquốcgiaquyđịnhnếucáccôngtytặngmộtphầnthiếtbịkhoahọchoặcmáytínhtớimộttrườngđạihọcchonhữngmụcđíchnghiêncứuvàgiáodụcthìcóthểkhấutrừthuếgiátrịgiatăng.Vềcơbản,điềuđócónghĩarằngcôngtykhôngkiếmđượctiềnnhưngchỉphảibỏramộtsốtiềnkhôngnhiềulắm,khoảng10%màthôi.Thếlà,mộtýtưởnglạilóelêntrongđầuSteveJobs:mởrộngphạmviápdụngcủaluậtđểcóthểtặngmáytínhchocáctrườnghọc.“Chúngtôinghĩrằngnếuchúngtôicóthểápdụngluậtđóvớibậcphổthôngvàloạibỏnhữngyêucầunghiêncứusaocho,đóchỉphụcvụchomụcđíchgiáodụcthìchúngtôicóthểtặng100nghìnmáytínhtớimỗitrườnghọcởMỹ.Điềuđóđòihỏicôngtychúngtôiphảichimườitriệuđôla,sốtiềnrấtnhiềuvớichúngtôikhiấy,nhưngnóíthơnmộttrămtriệuđôlanếuchúngtôikhôngcóđiềuđó”

–Stevegiảithích.VàthếlàhọquyếtđịnhbắttayvàolàmmộtviệcmàngaybảnthânStevecũngthừanhậnlàkhôngthểtinđược.Stevetìmđếnngườiđạidiệnđịaphương,PeteStarkởEastBayvàmộtvàingườinữarồingồixuốngthảomộtláđơn.

Họđãphácthảomộtláđơnđểlàmnênsựthayđổinày.PeteStarktrìnhláđơnlênNghịviệnvàThượngnghịsĩDanforthtrìnhnótạiThượngnghịviện.Từchốithuêbấtkỳnhữngngườivậnđộngởhànhlangnào,StevetựmìnhtrởlạiWashington,đilạitrongnhữngcănphònglớncủaQuốchộiHoaKỳkhoảnghaituầnđểgặphaiphầnbangườiHạviện,hơnphânnửasốngườiởThượngviệnvàngồitròchuyệncùnghọ.Chiếnlược“tựvậnđộng”củaStevecuốicùngcũngthànhcông.ĐơnvượtquaHạviệnvớisốphiếuápđảochưatừngcótrongbấtcứmộtdựluậtvềthuếnàotronglịchsửnướcMỹ.ĐiềuđóđãxảyratrongkỳsắpmãnnhiệmcủaJimmyCarter,nhưngsauđóBobDoleđãhủybỏnó.ÔngkhôngđưanóvàophònghọpquốchộitrongkhiStevenghĩrằng,Applekhôngcònnhiềuthờigiannữa.Cónghĩalà,họphảikhởiđộngchươngtrìnhvàonămsauvàlạinộpđơnlầnnữa.

Tuynhiên,maymắnđãđến.BangCalifornianghĩrằng,đâylàmộtýtưởngtốtvàhọđếnthảoluậnvớiAppleđồngthờikhẳngđịnh:“Cácôngkhôngphảilàmmộtlầnnữa.Chúngtôisẽthôngquamộtnghịquyếtrằng,“KểtừkhiApplehoạtđộngởbangCaliforniavàtrảthuếchocụcthuếCalifornia,chúngtôichấpnhậnláđơnnày.LáđơnkhôngđượcliênbangchấpthuậnthìbạnsẽnhậnlạithuếtạiCalifornia!”.ApplecóthểlàmđiềuđóởCaliforniavớimườinghìntrườnghọc”.Và,ApplethựchiệnchươngtrìnhtạibangCalifornia.

Họtraomườinghìnmáytínhtrêntoànbangnày.Họcungcấpphầnmềm,huấnluyệnnhữnggiáoviênmiễnphívàtheodõiđiềunàytrongvàinămsau.ChươngtrìnhthànhcôngvangdộiđãkhẳngđịnhviệchướngđếngiáodụcđãgópphầnthànhcôngrấtlớnvàodoanhthuchomáyAppleIIvàmụctiêuhướngđếngiáodụccủachiếcmáynàylàmộtquyếtđịnhđúngđắn.

Dĩnhiên,chươngtrìnhthànhcôngcũngđãchứngminhchotưtưởngkếthợpkinhdoanhvớiphụngsựxãhộicủaSteveJobs,đặcbiệtlàvềlĩnhvựcgiáodục.VàcũngchínhvìsựthànhcôngnàymàSteveJobs,mỗikhinhắclại,vẫncòncảmgiácluyếntiếckhichưamởrộngđượcchươngtrìnhởtầmquốcgia.Bởinếuliênbangthôngqualáđơn“Nhữngđứatrẻkhôngthểchờđợi”thìchắcchắn,thànhcôngcủaApplethậpkỷ1970-1980sẽcònvangdộihơnnữa.

HỌCCÁCHBẢOVÊNGƯỜITIÊUDÙNG

Jobslàthế.Baogiờcũngtựtin,thậmchícólúcđếnmứckiêungạovềnhữnggìmìnhlàm.Nhưngđó

cũnglàmộttrongnhữngnguyênnhângiúpôngtrởthànhnhàđiềuhànhgiỏinhấtnướcMỹnăm2005(dotạpchíBusinessWeek)bìnhchọn.

Quantrọnghơn,ôngđãlãnhđạoAppletừconsốkhôngtrởthànhcôngtyhàngđầutrongcảhailĩnhvựctruyềnthôngvàcôngnghệthôngtin.Vàmộttrongnhữngđiềuôngluônmuốnphávỡlàsựđộcquyền.ChínhAppledướisựđiềuhànhcủaJobsđãphávỡđượcthếđộcquyềnbằngnhững“sảnphẩmthúvị”vàcảitiếnliêntụctrongsuốtthờigianông“cầmcương”Apple.

Nhưngrồi,chínhvịtríđộctôncủamáytínhMacvớigiaodiệnđồhọatrongnhiềunămliềnđãdẫnđếnsựlunglaycủaApplemàđỉnhđiểmlàviệcôngbịsathảikhỏiApple,dùlàngườisánglập.

Ngaycảtronglĩnhvựcgiáodục,theoJobs,sựđộcquyềncủahệthốnggiáodụccôngđãkéolùisựpháttriểncủaxãhội.Ônglậpluận:“Nếubạnhỏi,ailàkháchhàngcủanềngiáodụcthì,theotôi,chínhlàxãhộinóichung,làcácôngchủthuênhânlực...Nhưngcuốicùng,tôilạinghĩ,khách

hànglàcácbậcchamẹ.Bởivấnđềmàchúngtagặpphảiởđấtnướcnàylàkháchhàngđãrađi.Họđãngưngchúýđếntrườnghọc.Nhữngngườimẹlàmviệcnhiềuhơn,họkhôngcóthờigianđểdànhchonhữngcuộchọpphụhuynhvàtheodõiviệchọcởtrườngcủaconcái.Trườnghọctrởnênnhiềuhơnvàcácbậcchamẹcàngítthờigianđểtâmvàochuyệnhọchànhcủaconcáihọ.Kháchhàngthìrađi,đồngthờisựđộcquyềncóđiềukhiểnđangxảyratrênđấtnướcchúngta.Kếtquảlà,mứcđộdịchvụgầnnhưluônluônđixuống...”.TheoJobs,vềgócđộkinhtế,sựđộcquyềnlàm“kháchhàng”phảichinhiềutiềnhơn.Stevechorằng,chiphíchochuyệnhọcgấpđôiviệcmuasắmxeô-tô-thứđắtgiáthứnhìsaungôinhàcủamỗigiađình.Hơnnữa,khiđimuamộtchiếcô-tôcòncónhiềuthôngtinđểlựachọnvìrấtnhiềuhãngô-tônhưGeneralMotors,Ford,Chrysler,ToyotavàNissanđangquảngcáođiêncuồng.Sựcạnhtranhlàmcáchãngphảiliêntụccảitiếnđểsảnphẩmngàycàngtrởnêntốthơn.Nhưngtronghệthốnggiáodụccôngthìkhôngđượcnhưvậychodùnóđượcđảmbảobằngchínhsáchmiễnphí.Chínhsáchđólàmchongườitadễcócảmgiáckhôngphảiđangxàitiềncủachínhmình.Thựctế,đóchínhlàtiềnđóngthuếcủahọ.Nhưngcóđiều,nóđược“vôhiệuhóa”bằngchínhsáchmiễnphímànếukhônghọctrườngcông,concáihọcũngchẳngđượchưởng.Điềuđóđồngnghĩa,nếumuốnchoconcáihọctrườngtư,họphảitựbỏramộtsốtiềnlớn,chưakểchiphíhọcđạihọc.Chínhvìvậy,Stevetinrằngnếunhànướcđưatiềnđểmỗichamẹcóthểsửdụngchoconhọhọctạibấtkỳtrườnghọcđượccôngnhậnnàothìsẽhiệuquảhơnnhiều.BởiStevetinkhiđó,cáctrườngsẽbắtđầumarketingđiêncuồngđểcóhọcsinhvànhiềutrườnghọcmớiđượcthànhlậpvớinhiềuchínhsáchưutiên.Hơnnữa,chỉtrongmộtthươngtrườngcạnhtranh,chấtlượngcủanhữngtrườnghọcmớibắtđầutănglên.Khôngcógìthắcmắckhivàitrườnghọcsẽbịphásản.Tấtnhiên,điềuđókháđauđớntrongvàinămđầutiên.“Nhưngtôinghĩsẽítđauđớnhơnnhiềuviệcnhữngđứatrẻphảichịuđựnghệthốnggiáodụcnhưlúcnày”

–Jobsnhấnmạnh.

Tómlại,theoJobs,môhìnhthịtrườngcạnhtranhđượchiểulàluônluôncónhiềunhàcungcấpsẵnsàngđápứngnhữngsảnphẩmphùhợpvớinhucầuvàcạnhtranhcàngnhiềucànggiúphọđápứngtốthơnnhucầucủangườitiêudùng.ÔngtỏrakháđiềmnhiênvàtựtintrướcviệcDelltungrasảnphẩmcóvẻ“nhânbản”nhưiPodbằngnhậnđịnh:“ChúngtôisẽbánnhiềumáynghenhạckỹthuậtsốhơnDelltrongquýnày.Trongđườngchạydài,chúngtôisẽphảicạnhtranhdữdội.Tấtnhiên,chúngtôicũnglànhàsảnxuấttốtnhưDell.Nhưngnhữngchuyện“bếpnúc”củachúngtôitốthơncủaDell.KhocấtgiữtrựctuyếncủachúngtôicũngtốthơncủaDell.Vàchúngtôicónhiềukênhbánlẻ.Đasốmọingườikhôngmuốnmuamộttrongsốcácthứnàythôngquaemail.Dellsẽphảibánlẻchúngnếumuốnthànhcông.MôhìnhlàmviệckhôngđángtincậynàyđangchốnglạiDellkhihọđivàothươngmạiđiệntử.Giốngnhưhọđangbánti-viplasmatrựctuyến.Bạncótừngmuamộtchiếcti-viplasmamàchưahềnhìnthấynóchưa?Hẳnlàkhông!”,ôngtrảlờiphỏngvấntạpchíRollingStone(tháng12.2003).

Nhữngđiềuôngnghĩítnhiềuđãlàsựthật.Applevẫnnắmgiữthịtrườngtronglĩnhvựckinhdoanh

nhạcsố,bấtchấpsứcéptừcácđốithủ,ítnhấtlàđếncuốinăm2006.

ĐỊNHNGHĨASỰHƯỞNGỨNGCỦAKHÁCHHÀNG

“Ôngcóthểhiểuvàtrảlờinhữngthóiquennghenhạccủamộtngười18tuổisẽthayđổirasaongaytrongkýtúcxácủahọ...”.

RollingStone

MởđầubàiphỏngvấnSteveJobsnăm2003,tạpchíchuyênvềâmnhạcRollingStone(Mỹ)miêutả:“KhiSteveJobsdạoquaquầytiếptânởkhuvựctrungtâmcủahãngmáytínhAppleởCupertino,California,vàomộtbuổisánggầnđây,khôngaidànhnhiềusựchúýdùônglàmộtgiámđốcđiềuhànhcủacôngtyđinữa.Ôngđangmặcquầnsoóc,áothunđenngắntayvàgiàythểdục.Caovàlóngngóngmộtchút,Jobscóbướcsảichânnhanhnhưchạy,giốngnhưmộtchúsóitronglúcvộivàng.Nhữngngàynày,Jobscóvẻháohứcvớichínhmìnhnhưcáithờisinhviênđãcólầngọimáytính“xeđạpchođầuóc”vàtựchứngminhmìnhlàmộtnhàtưbảnhoàntoànthôngminhởthunglũngSilicon.Jobsbấmvàonútthangmáyđểđếntầng4,vănphòngnhỏcủaôngđãđượcđặtởđó.VớimộtngườiđànôngsẽtạorađiềukỳdiệuvàhỗnloạncủaThunglũngSilicon,“tầmnhìn”củaJobsvềmọithứthìkhiêmnhườngmộtcáchđángngạcnhiên:nhữngngọncâybụimởrộngvềphíaVịnhSanFrancisco,trôngraxalộbêndưới”.GiảndịluônlàhìnhảnhngườitathấyởJobs.Thậmchí,dùđãlàtổnggiámđốcđiềuhànhApple,SteveJobs,vẫnchỉnhậnmứclươngthấpkỷlụcthếgiớidànhchomộtgiámđốcđiềuhành(đượcsáchGuinessNhữngkỷlụcthếgiớighinhận):chỉ1đôla/năm.CảkhilàmộtsinhviênchođếnsaunàyđãlàmộtvịgiámđốcđiềuhànhsốmộtnướcMỹ,phongcáchănmặcgiảndị,bụibặmvàcóchúthầmhốcủaJobsvẫnthế.Chínhvìthế,ngườitaluônthấyởông,mộtconngườitrẻtrung,thờithượng,thậmchíkhiđãbướcquatuổi50.Đócólẽlàlýdoông“bắtgu”đượcxuhướngcủagiớitrẻvàthànhcôngvangdộivớinhữngsảnphẩmthờithượngđápứngnhucầucủahọ.TờRollingStonenhậnxétrằngôngcóthểhiểuvàtrảlờinhữngthóiquennghenhạccủamộtngười18tuổisẽthayđổirasaongaytrongkýtúcxácủahọ.Vàcũngchínhsựtrẻtrung,giảndịấyđưaôngđếngầnhơnvớikháchhàngcủamình,đặcbiệtlàgiớitrẻ.NhưđểgiớithiệumộtsảnphẩmmớicủahãngApple,chiếciPod,ôngđãxuấthiện(cũngvớibộtrangphụcquenthuộc)nhảymúavớicáccasĩ,diễnviên,đặcbiệtlàvớicasĩMadonnavàotháng9.2005.

Bấtkểsựgiàucócủamình,đượcForbesướctínhtổngtàisảnkhoảng4,4tỉđôla,Jobsvẫnduytrìmộtcuộcsốngkhágiảndị,đặcbiệtlàsovớinhữngtiêuchuẩncủaHollywood.DùnắmquyềntạiApple,ôngchỉnhậnmứclương1đôlavàtươngtựnhưthếởPixar,thunhậpchủyếudựavàogiátrịcổphiếucủamình.NgôinhàởPaloAltocủaônggiảndịnhấttrongnhữngtiêuchuẩncủađạigiavàôngthườngxuấthiệntrongbộtrangphụcquầnjeansvớiáocổlọđen.

Nhưngtráivớibềngoàigiảndị,đầynăngđộngấylàmộtSteveJobstựtinđếnmứckiêungạovàbảothủlạnhlùng.Jobsluônluônbịámảnhvớicáiđẹpvàkinhnghiệmcủakháchhàng.KhicửahàngđầutiêncủaApplesẵnsàngmởcửa,ôngtuyênbốkhôngthíchsànnhàgỗvàđãtháobỏchúngđểlắpđặtsànnhàmới.DùJobskhôngphảilàngườiđãnảyraýtưởngchochiếcmáyiPod,nhưngôngđãyêucầucáckỹsưthiếtkếgiaodiệncủanósaochochỉkhôngquábacáiclickđểmởđượcmộtbàihát.Nóphảnánhphươngphápcủaôngtrongviệcthiếtkếnhiềusảnphẩm:địnhnghĩanhữnggìkháchhàngsẽhưởngứngrồigiaoviệcchomọingườiđểbiếnđiềuđóthànhhiệnthực.Đólàlýdotạisaolờikhẳngđịnhcủaônglàrấttuyệtvờirằng,iTunessẽbánmỗibàihátvớigiá99cent.PhilWiser,ngườisaunàylàmgiámđốccôngnghệchoSonyMusickểlại:“SteveJobsđếnvớichúngtôivànói:iTunessẽlà99centmỗibàihát.Chúngtôithậtsựmuốndànhchocácôngmộtphầntrongđó.Hãycầmlấyhoặctừchối”.Vớimộtthịphầnưuthếtrongcôngnghiệpnhạcsố,Jobsđãtừchốithayđổigiásàn99centmỗibàiháttrongnhữngcuộcthươnglượnggầnđâyvớicáchãngđĩa.

Ôngluônđòihỏicaonhữngngườithuộcquyềncủamình.NhânviênthườngbịSteveJobsmắngxốixảkhikhônghoànthànhnhiệmvụ.“Ôngchấmđiểmmọingười.Saukhibạntrìnhbàymộtcuốnsách,mộtbộphim,chươngtrìnhphầncứnghayphầnmềm,ôngsẽchobạnđiểm:Bcộng,Ctrừ,D,bấtkể

cáigì”-mộtcựunhânviênchobiết.“Steveluônlàngườithôngminhtrongphòngvàôngbiếtđiềuđó”-ngườinàynóithêm.

Khitrởlạilàmgiámđốcđiềuhànhvàonăm

1997,Jobstăngcườngchínhsáchbímật,quyđịnhrằngnhữngailàmviệcchodựánmớikhôngđượcphéptiếtlộ,thậmchívớichínhgiađìnhcủamình.BiêntậpviêntờWiredNewsnói:“Bâygiờ,họthíchgiữbímậtcònhơncảhãngthôngtấnchínhphủ”.Cácnhàbáocốgắnglàmviệcquanhbứctườngthànhbímậtđóthườngđốimặtvớisựtrảđũa.KhiwebsiteThinkSecretđưatinvềsảnphẩmmớicủaApplenăm2004,côngtyngaylậptứcđãtuyênbốkhởikiện,khẳngđịnhrằngwebsitenàyđãtrộmvàbuônbánnhữngbímật.KhiDailyVarietyđưatinrằngPixarđãthuêcácnhàvănđểPR,JobstheodõivàtúmđượcphóngviêntạpchínàytạiLiênhoanphimSundance,yêucầuchobiếtnguồntincủacôvàdọasẽđuổikhỏiliênhoanphim.Ông,thậmchí,đãgọitớisốđiệnthoạinhàriêng,sốmàcôphóngviênnàychưabaogiờđưachoai.

Tuynhiên,saulầntrởlạiApple,ôngđãtỏrachịulắngnghemọingườihơn,bớtđivẻkiêungạovàbảothủ.Nhưngcómộtthứkhôngbaogiờthayđổiởconngườinày:đólàsựsángtạokhôngngừng.ChínhđiềuđóđãkếtnốinhữngngườitàigiỏinhấtvềlàmviệctạiAppleđểcùngôngtạoranhữngsảnphẩmthúvị.

CácđốithủcủaAppleởkhắpnơiđềuđangcócảmgiáchồihộplẫnlolắng:baogiờthìmộtphátminhkỳdiệukháckiểunhưiPodlạisẽrađời?TrongchiếnlượccủaSteveJobs,máynghenhạciPodsẽđượcgắnthêmmộtmànhìnhmàuđểkháchhàngcóthểxemcáchìnhảnhkỹthuậtsố,đồngthờiApplesẽpháttriểnthiếtbịnàytrởthànhmộttrungtâmgiảitrínhỏgọntạinhà.Ýtưởngnàylàmthayđổingànhcôngnghệgiảitrí,bằngcáchthugọnlạinhữngthiếtbịnghenhạc,khôngcònđầumáyDVD,giànstereo,đầuCDvàcácloạidụngcụđiềukhiểntừxa.Ngaycảnhữnghìnhảnhkỹthuậtsốvàthiếtbịchiếuphimcũngcóthểtrởthànhvậtdụnggiađình.CácnhạccôngcũngcóthểkếthợpvớiphầnmềmâmnhạcGa-rageBandcủaApple,đểtạorabannhạcđệm,trongkhichơiđànpiano.SteveJobschorằng:“Thựchiệnđượcnhữngđiềunàythậtsựkhó,nhưngchúngtôisẽlàmđược”.Khôngchỉsángtạotrongkỹthuật,Stevecònrấtsángtạotrongkinhdoanhbằngviệcxâydựnghệthốngbánlẻtoàncầuvàthườngchỉtậptrungtốiđavàomộtdựánhoànchỉnhđểtránhhiệntượngphântántàichínhvànhânlực.

Nhữngđiềunhưthếcólẽcũngđãđủchứngminhrằng,Applelàmộtcôngtytiênphonghàngđầutrongcôngnghệvớinhữngthiếtbị,phươngtiệnsángtạo,tiênphong.CònSteveJobs,mộtcátínhkỳlạ,khôngcótừgìxứngđánghơnlà“nguồnsángtạovôtận”!

ChươngIII.SÁNGTẠOVÀKHÁMPHÁNHỮNGTIỀMNĂNGSÁNGTẠO

“Đólàmộtsựkếthợpcựckỳphứctạpvàtinhtếgiữanghệthuậtbánhàng,giớithiệuvàcổđộngchosảnphẩmvớimộtlượngchínhxácyếutốtácđộngđếntâmlý.Làkếtquảcủanhiềutuầnlàmviệc,tổchứcrạchròivàáplựcrấtcaocủanhiềungườitạonênhìnhảnh“ngườiđànôngphíasaurèmcửa”.

MikeEvangelist

BÍMẬTPHÍASAUBÀITHUYẾTTRÌNH

NếugiámđốcđiềuhànhCadbury-Schweppesdiễnthuyếttạimộthộithảo,hoặcôngchủcủaNikegiớithiệumộtloạigiàymớithìbạnsẽthấynhữngthôngtintrênxuấthiệnđầyrẫytrêncáctạpchíchuyênngànhrồinhanhchóngbịlãngquên.Nhưngcómộtgiámđốcđiềuhànhsaukhiphátbiểuýkiến,vàiphútsaunộidungsẽđượcnghiêncứukỹlưỡngtrêncáctrangwebvàtrênmáytínhcủanhữngngườichơichứngkhoán.Nócũngxuấthiệnđầyrẫytrêncáctờbáo.Mọingườisẽthảoluậnvềnósuốtnhiềutháng.NgườigiámđốcđiềuhànhnaykhôngaikháclàSteveJobs.Lànhânviêndướitrướngcủangườigiámđốcđiềuhànhtàibanày,MikeEvangelistđãtiếtlộvớibáoTheGuardianđầunăm2006nhữngbímậtbêntrongsựchuẩnbịđầycôngsứccủaôngchomỗibàithuyếttrình,tạonênnhữngảnhhưởngmạnhmẽtrêntoàncầu.

“Đốivớinhữngngườiquansáthờihợt,ôngchỉlàmộtngườibìnhthườngtrongchiếcáosơmivàquầnjeansmàuđenđangphátbiểuvềnhữngsảnphẩmcôngnghệmới.Nhưngthựcsự,đólàmộtsựkếthợpcựckỳphứctạpvàtinhtếgiữanghệthuậtbánhàng,giớithiệuvàcổđộngchosảnphẩmvớimộtlượngchínhxácyếutốtácđộngđếntâmlý.Làkếtquảcủanhiềutuầnlàmviệc,tổchứcrạchròivàáplựcrấtcaocủanhiềungườitạonênhìnhảnh“ngườiđànôngphíasaurèmcửa”.MikeEvangelistbiếtvìôngđãởđó,trướchếtlàmộtthànhviêncủanhómchuẩnbịvàsauđólênsânkhấucùngSteveJobs.

Stevebắtđầusựchuẩnbịcủaôngchobàithuyếttrìnhtrướcmộttuần,xemlạitấtcảsảnphẩmvàcôngnghệmàôngcóthểkểđến.Mặcdùcáckếhoạchpháttriểnvàbuônbánđãđượcchuẩnbịtrướcđóvàituần,ôngvẫnphảitựmìnhhoànthànhcácsảnphẩmđượcchọnđểsẵnsàngchobàithuyếttrình.Vớiphầnmềm,điềunàycóthểkhóquyếtđịnhbởisảnphẩmcủakhoahọcthườngvẫncònđangthựchiện.Vìvậy,ôngsẽpháchọasơbộdựatheophầnmềmchưahoànthành.Hơnmộtlần,điềunàyđãgâyramộtvàicăngthẳngkhicácchươngtrìnhkhôngđượchoànthànhtheocáchđó.

KinhnghiệmđầutiêncủaMikeEvangelistvềđiềunàyxảyratrongthờigianchuẩnbịchobàithuyếttrìnhtạiMacworldExpo,vàothánggiêngnăm2001,đểgiớithiệumáyMacmớicóthểghiđượcDVD,mộtkhảnăngđángkinhngạc.Stevemuốngiớithiệuphầnmềmmới,iDVD,thứcóthểlàmđiềuđó.Vớitưcáchlàgiámđốcsảnphẩm

phầnmềmDVDcủaApple,MikeEvangelistđãtổchứcmọithứmàStevecần.MikeEvangelistvànhómlàmviệcdànhhàngtrămgiờchuẩnbịchomộtphânđoạnkéodàikhoảngnămphút.Trướcđóvàituần,StevegọiMikeEvangelistđếnđểthửphầnmềmvàđiềunổibậtnhấtmàMikeEvangelistnghĩlàvềnhữngkhíacạnhthúvịcủanó.Tấtnhiênôngđãbiếthầuhếtđiềunày,như-ngxửlývẫnhữuích.Ôngsửdụngnhữngđiểmtrọngtâmtừcácbảnthửnàyđểxâydựngtoànbộtrìnhbàycủamìnhvàquyếtđịnhdànhbaonhiêuthờigianchomỗisảnphẩmnhậnđược.

Tiếptheo,nhómcủaMikeEvangelistđượcgiaomộtnhiệmvụxácđịnhphim,hìnhảnhvàâmnhạcsẽđượcsửdụngkhiôngtạoramẫuDVDtrênsânkhấu.Đasốcáccôngtychỉcầnchọnmộtvàiclipartnàođóhoặcthuênhữngnhàsảnxuấtvideolàmmộtvài“phimgiađình”giảvờnàođó.Stevemuốntàiliệuthúvịsaochomộtngườitrungbìnhcũngcóthểhiểuđược.Mộtcuộc“vậnđộng”nhữngthướcphimgiađìnhvànhữngđoạnphimhaynhấtcủatấtcảmọingườiởApplemànhómcủaMike

Evangelistbiết.Chẳngbaolâu,họđãcómộttậphợpđángkinhngạcnhữngđoạnphimvàhìnhảnhvuinhộn,thúvịvàấmáp.HọchọnnhữngcáihaynhấtvàtựtingiớithiệuchúngđếnSteve.Thậtđúngvớidanhtiếngmộtngườicầutoàn,ôngghéttấtcảnhữngthứđó.Họlặplạiquátrìnhđóvàilần.Vàolúcđó,MikeEvangelistnghĩSteveJobsthậtquáđáng,nhưngphảithừanhậnnhữngthướcphimđượcsửdụngtốthơnnhiềunhữngthướcphimđầutiên.

Rồiđếnphươngphápcủabảndemo:nhữngbướcđitỉmỉStevecầnphảitheosát;Liệuchươngtrìnhcócầnphảichạytrênmáytính?Phimmẫuđểmởlàgì?Vàhàngtrămthứkhác.

VaitròcủaMikeEvangelistlàtắtmáychạybảndemotrongtrườnghợpkỹthuậttrụctrặcvớiphầnmềmhoặcnếuStevemuốnthayđổi.ĐiềunàychoMikeEvangelistcơhộiđểquansátnhữngđiềusẽdiễnraxungquanhmình.Nhữngbàithuyếttrìnhđòihỏimộtêkíprấtlớnvớicácnhómriêngbiệtchomỗinhiệmvụchính.Mộtnhómchuẩnbịphònghàngnghìnchỗngồichomọingười.Nhómkhácxâydựngsânkhấuvớithiếtbịđộngcơ,nhữngbậcthanglênxuống...Nhómthứbađiềukhiểnâmthanh,ánhsángvàcáchiệuứngchosânkhấu.Chưakểmộtnhómnữathiếtlậpvàxácđịnhhệthốngtrìnhchiếunghệthuậtcủasânkhấu(đầyđủhệthốngdựphòng)vàmộtxetảiđiềukhiểntừxakhổnglồđậubênngoàichophépêkíptrìnhdiễncácvideocungcấpchocáchãngtruyềnhìnhtrênInternetphátlạibấtkỳvideocầnthiếtnàotrongthờigiantrìnhchiếu.

Rồicóngườithiếtlậptấtcảcácmáytínhđượcsửdụngtrongbuổithuyếttrình,mỗicáiítnhấtđềuđượcsaolưucóthểcàiđặttrựctuyếnchỉvớimộtcúclick.Vàtấtnhiêncósựbímật.TácđộngtừsựgiớithiệucủaStevephụthuộcvàosựbấtngờ.Vìvậy,mộtlầnkiểmtra,nhânviênanninhsẽgiúpkhôngchonhữngngườihiếukỳvàovàgiữbímật.Thậthấpdẫnđểxem.Khôngcóchitiếtnàođượcbỏqua:vídụ,trongkhikiểmtralạibảndemoiDVD,StevepháthiệnrằngremoteđiềukhiểntừxamáyDVDkhônglàmviệctừnơiôngtamuốnđứngtrênsânkhấu.Êkípphảilàmmộthệthốngthiếtbịđặcbiệtđểlàmviệcđó.

KhiStevebướcrasânkhấu,vớimộttrangphụctoànđen,vàdườngnhưlàmnhữngbảndemothửmẫu,ôngtamangđếnsựkếthợpnănglượngvàtàinăngcủatấtcảmọingườicómặtởtrongCupertino,California(trụsởcôngtyApple)vàchuyểnnótớikhángiả.NókhiếnMikeEvangelistnghĩvềchiếcgươngkhuếchđạithườngtậptrungnănglượngmặttrờivàomộtmộtđiểmnhỏxíuchođếnkhinóbùnglênnhữngngọnlửa.

Mộtnămtrôiquarấtnhanh,MikeEvangelistrấtngạcnhiênkhiđượcyêucầulàmmộtdemochobuổithuyếttrình.Vàsauđó,MikeEvangelisthiểubiếttườngtậnvềnhữngbảnthử.Giữanăm2001,MikeEvangelistđượcthăngchứcquảnlýnhữngphầnmềmDVDvàphầnmềmbiêntậpvideochuyênnghiệpcủaApple,FinalCutPro,mộtphiênbảnmớiđượcramắttrongđầunăm2002.

NhưngStevekhôngbaogiờlàmdemocủacácphầnmềmchuyênnghiệp;ôngluônluôntintưởngvàonhữngthànhviênhiểubiếttínhnăngvàcáchvậnhànhcủabảndemotrongnhómsảnxuất.

MikeEvangelistđượcgiaoviệc.ĐiềuấyhóaralàthấtbạinhấtvàthànhcôngnhấtcủaMiketạiApple.

Stevethườngnhắclạihaingàytrướcmộtcuộcdiễnthuyết.Vàongàyđầutiên,ônglàmviệcvềnhữngphânđoạnmàôngcảmthấychúýnhất.Cácgiámđốcsảnxuấtvàkỹsưcôngnghệđạidiệnchonhữngsảnphẩmmớicủahọởtrongphòngvàchờnghesựthayđổimớichohọ.NhómnàycònhìnhthànhnhữngkhángiảkiểmtrangẫunhiêncủaSteve,ôngsẽthườngxuyênyêucầusựphảnhồicủahọ.Ôngdànhthờigiannhiềuchonhữngfiletrìnhchiếu,vănphongcánhânvàthiếtkếnhiềunộidungvớimộtchútgiúpđỡcủanhómthiếtkếApple.

Khimỗiphânđoạncủachươngtrìnhđềuđãđượctrauchuốt,StevevàđạodiễnsẽbiêntậplạicácslidetrênmáytínhPowerBookvàduyệtlạicácslidecóthểsửdụngngaylậptức.Ngàyđó,Steverấtcẩnthận,xemxétrấtnhiềumặtcủachươngtrình.Ôngsẽkiểmtrasựthayđổinộidungvàtìmkiếmnhữngsựkếthợpvớiphầnlớncáctácđộng.Khigiớithiệumộtsảnphẩmmớiquantrọng,ôngcònthích

chiếucácquảngcáotrênti-vimàAppleđãsửdụngđểquảngcáonó.Thườngnhữngđiềunàyđượckếtthúcvàiphúttrướckhilậplại,Stevethỉnhthoảngxemtrướcnhữngphiênbảnthaythếđểđánhgiáphảnứngcủanhómtrướckhiquyếtđịnhsửdụngcáinào.

Trướcngàytrìnhchiếu,mọithứcàngphảiđượcchuẩnbịchặtchẽ,kỹlưỡnghơn,vớiítnhấtmộthoặchailầntổngduyệt.

MikeEvangelistđãtiếptụclàmviệcvớibảndemoFinalCutProdài5phúttrongnhiềutuần,chọnranhữngdữliệuthíchhợpnhằmđạtkếtquảtốtnhất.Sếp“nhỏ”vàsếp“lớn”luônđộngviên,khíchlệMikeEvangelist.

Steve,nhưthóiquencủaông,ngồiởhàngghếkhángiả.MikeEvangelistrấtlolắngvànhậnthấysựchúýtrựcdiệnmàStevedànhchoôngđãkhônggiúpđượcgì.Khoảngmộtphútsaymêbảnthửdemo,Stevecắtlờiông,nônnóngnói,“Anhcầnphảitậphợpnhữngđiềunàylạicùngnhauhoặcchúngtasẽphảilàmlạitừđầu”.

MikeEvangelisthoàntoànsuysụp.Ôngkhôngbiếtlàmsaođểtrảlờihoặcnếucầnphảitrảlời.ÔngchủnhântừcủaôngvàPhilSchiller(phụtráchmarketingcủaApple,ngườidẫnchươngtrìnhchobuổithuyếttrình)đãđếncứuMikeEvan-gelist.Suốtvàigiờsau,họlàmviệccùngôngđểđánhbóngbảndemo.Quantrọnghơn,Philchotôinhữnglờikhuyênthúvị:“6.000ngườihâmmộmáyMactrongngoàiphònghọplớnkhôngchốnganh,họlànhữngngườibạntốtmàanhcóthểcó”.Ngàykếtiếptạibuổikiểmtracuốicùng,StevexemxétEvangelistlầnnữa.Thờigiannày,ôngmớigậtđầuđồngý.Thậtdễchịunhưngcôngviệcthựctếvẫnchưahoànthành.Sánghômsau,khiMikeEvangelistngồiởhàngghếđầuchờđếnlượtlênsânkhấu,toànbộtầmquantrọngcủasựkiệnlàmôngđaukhổ.

Cóvàinghìnngườitrongphòng,vàxấpxỉ50.000theodõiquatruyềnhìnhInternet.Sứcéprấtrõràng.Stevebắtđầuphânđoạnkhởiđộng,đoạnchínhlàtớilượtMikeEvangelistvàtimôngbắtđầuđậpthìnhthịch.Ôngcảmthấytấtcảtrămnghìnđôimắtđótậptrungvàomìnhvàsợrằngôngsẽsụpđổ.Ôngkểlại:“Tôitừngnóitrướcđámđôngtrướcđó,nhưngkhôngphảinhưlầnnày.Trợlýđạodiễnđếnhướngdẫntôilênđếnnhữngbậcthangbêncạnhsânkhấu.Tôiđứngtrongbóngtối,quansátSteveđưaranhữngslidegiớithiệutôi.Ngaysauđó,mộtýnghĩtuyệtvờichạmvàotôi,trongnămphúttoànbộmọithứsẽkếtthúc.Nếutôicóthểchỉcầngiữnótrong5phútlàtôisẽkhỏe.Tôisẽnhảyvụtrakhỏicácbậcthangvàlênsânkhấu,mọithứbấtthìnhlìnhsẽổn.Demohoạtđộnghoànhảo,khángiảcóvẻyêusảnphẩmvàvỗtayhoannghênhkhôngthểtinđược.Khinókếtthúc,tôinhậnđượcrấtnhiềulờikhenvềnódiễnbiếntốtrasao,baogồmmộtgiảithưởnggiátrịnhất,từchínhSteve”.Trongnhữngthángtiếptheo,MikeEvangelistlênsânkhấuhaibalầnnữađểthuyếttrìnhvàmỗilầnôngđềubàytỏlòngbiếtơncựckỳnhữngđốixửcóphầnkhắcnghiệtmàSteveđãthựchiệnvớiôngtronglầnđầutiên.StevekhiếnMikeEvangelistlàmviệcchămchỉhơn,vàcuốicùngMikeEvangelistlàmmộtcôngviệctốthơnnhiều.

MikeEvangelisttinrằng,nólàmộttrongnhữngkhíacạnhquantrọngnhấttừtácđộngcủaSteveJobsởApple:Ôngcóíthoặckhôngcókiênnhẫnchobấtkỳthứgìnhưngsựtuyệtvờiluônxuấtpháttừônghoặcnhữngngườiđãđượcôngtácđộng.

ĐÔILÚCCUỘCĐỜIQUẲNGMỘTCỤCGẠCHVÀOĐẦUTA

ĐólàkếtluậncủachínhSteveJobsvềnhữngthấtbạicủamìnhtrongbàinóichuyệnvớisinhviêntrườngĐạihọcStanford(Mỹ).Lờikhuyênchânthànhnhấttừngườiđànôngđãtrảiquakhôngítthấtbạitrongcuộcđờivàsựnghiệpcủamìnhlà“Đừngmấtniềmtin!”TheocáchnóicủaSteveJobs,ôngkhôngchỉmộtlầnbị“cuộcđờiquẳngmộtcụcgạchvàođầu”màphảinhiềulầnhơnthế.

Ngaykhimớikhởinghiệp,SteveJobsđãgặpphảimộtthấtbại.ChiếcmáyAppleIkhôngđượctiêuthụnhưmongđợi.Chỉcókhoảng200chiếcđượcbánra,quánhỏnhoitrướcsốlượngtiêuthụcủa“đạigia”tronglĩnhvựccôngnghệthôngtinlúcbấygiờlàIBM.Một“cụcgạch”củacuộcđờiđãđượcném

vàocáiđầuđầythamvọngcủachàngthanhniênmớihaimươihaituổiSteveJobs.Vàviệcđầutiênônglàmsaukhinhận“cụcgạch”ấychínhlà...đứngdậyvàcốtìmranguyênnhânkhiếnAppleIthấtbại.Nguyênnhânchínhlàkiểudángcủanóđơngiản,gồghề,cũkỹ,côngnghệlạchậuvàđặcbiệtlàgiácảđắtđỏ,vìthếkhólòngđượcngườitiêudùngchấpnhận.Vàchínhthấtbạiđầutiênấylàlýdokhiếnôngcốgắngtậptrungcảitiếncôngnghệ,kiểudángmáytínhvàchỉmộtnămsau,chiếcmáytínhAppleIIvớicôngnghệtiênphong,kiểudángbắtmắtđãtạonênmộtcúhíchmạnhmẽtrênthịtrườngvàmởramộtcuộc“cáchmạng”tronglĩnhvựcmáytínhcánhân.HàngtriệuchiếcmáytínhđượctiêuthụkhiếnđạigiaIBM“nóngmặt”vàbuộcphảinhảyvàothịtrườngbéobởvàgiàutiềmnăngnày.

Thấyvậy,SteveJobsmởrộnghoạtđộngkinhdoanhbấtchấpthịtrườngmáytínhtrởnênbãohòatừđầuthậpniên1980,tronglúcApplelạikhôngcómộtchiếnlượcnàođểduytrìvàpháttriểndoanhsốbán.Dovậy,quyếtđịnhnàylạiđemđếnchoApplevôsốrắcrốitrongviệcquảnlýnộibộvàhoạchđịnhchiếnlược,bởicácnhàđầutưquálolắngchonguồnvốncủamìnhnênkhôngmuốnmạohiểmthửsứcchonhữngkếhoạchmới.Thiếunguồnlựcđầutư,Applephảilầnlượtsathảinhânviên.Cùnglúcđó,SteveWozniaklạibịchấnthươngtrongmộttainạnmáybay,chỉcònmộtngườisánglậpduynhấtlàSteveJobstạiApplevớicươngvịchủtịchcôngty.

ThấtbạilớnnhấttronggiaiđoạnnàycủaJobsgắnvới“đứaconcưng”củaôngởApple:máytínhLisa,đượctạpchíTimebìnhchọnlà“phátminhtrongnăm”vàonăm1983.Năm1984,khicácmáytínhvẫnlàmộtkháiniệmmơhồđốivớinhiềungười,thìSteveJobsđãđầutưnghiêncứu,chếtạovàtungrathịtrườnghàngloạtmáytínhMacintoshvớinhiềutínhnăngưuviệt,tạonênmột“cuộccáchmạng”chocôngnghệchếtạomáytínhthếgiới.Nhưngcũngchỉmộtnămsau,MacintoshđãtrởnênlạchậudosựbảothủcủaSteveJobs.SailầmnàykhiếnApplerơivàotìnhtrạngthualỗnghiêmtrọngvàxuốngdốchoàntoàn.Trướcáplựccủahộiđồngquảntrị,SteveJobs-“kẻthấtbại”phảingậmngùirờikhỏicôngtydochínhôngsánglập.

NếucúvấpđầuđờiđãmởramộtgiaiđoạnpháttriểnmạnhmẽchoApplevàđưatêntuổiSteveJobstrởthànhmộttrongnhữngdoanhnhânthànhđạtnhanhnhấtthếgiớithìlầnvấpngãthứhainàyđãkhiếnApplelaođao,cònsựnghiệpcủaôngbỗngchốctrởthànhmộtkhốibòngbong.Đóchínhlàmấtmátđầutiênlớnnhấttrongcuộcđờiông.Haynóimộtcáchhìnhảnh,đóchínhlà“cụcgạchtonhất,nặngnhất”màcuộcđờiđãnémvàoSteveJobs.Năm1985,JobsbịsathảikhỏiApple,ngôinhàmàJobsđãbỏhếtcảthờituổitrẻcủamìnhđểgầydựngvàgửivàođótìnhyêunồngcháynhấtcủamình.Phảirờikhỏingôinhàdomìnhgópcôngtạodựngtừngàychẳngcógì,aimàchẳngđauđớn.Càngđauđớnhơnvìcáicáchrađicũngkhônglấygìlàmvinhquang:Sathải,chỉsaumộtcuộchọphộiđồngquảntrị.Jobskhôngngoạilệ.Ôngnhậnrabaonhiêutâmhuyếttrongmìnhtiêutan,hoàntoàntuyệtvọngvàcóýđịnhtrốnchạykhỏithunglũngSilicon.Mộttâmtrạngcũngdễhiểu.Bởinhưôngnói,ôngyêuthathiết,yêucuồngsicôngviệcnàyvàdùbịtừchối,cảmgiácấyvẫncònnguyênvẹn.NhưngtìnhyêucũngkhôngthểgiúpôngtrụlạiđượctrongmộthộiđồngquảntrịđangbấtđồngquanđiểmvềhướngpháttriểncủaApple.Vảlại,Jobs,nhưđãbiết,thờiđấylàmộtconngườirấtsángtạo,đầytáobạonhưngcũngrất...bảothủ,kiêungạo.Vàôngđãphảinếmtrảidưvịđầycayđắngcủamộtthấtbạimàôngkhôngkhinàonghĩđến.Nhưmộtkẻsitìnhbịruồngbỏ,ôngchánnản,tuyệtvọngvàtấtnhiêncũngcốgắngníugiữnóbằngcáchnàycáchkhác.Nhưngsựthậtlàôngphảirađi.Đólàthấtbạimàmọingườiđềubiếtđến.

Rồithấtbạiđólạidẫnđếnmộtthấtbạikhácnhưngởmộtcôngtymới.ĐóchínhlàthờikỳôngthànhlậpcôngtyNeXT.ThamvọngcủaônglàmuốnbiếnNeXTthànhmộtcôngtycóđịavịnhưApple.SửdụngsốtiềntừviệcbántoànbộcổphầnởApple(trịgiákhoảng130triệuđôla),năm1985,JobschorađờicôngtyNeXT,mộtdựánkinhdoanhđầymạohiểm.VớitấtcảcácmốiliênkếtmậtthiếtvớiApple,khôngkhóđểJobsthuêmộtvàicựukỹsưcủaApplevềvàbắttayvàoviệcxâydựngmáytínhcánhântrêncơsởmáyMacOScóhệđiềuhànhcóthểđuatranhvớiMS-DOSvàMacOS.Ngaylậptức,AppledọasẽkiệnNeXTbởivìcôngtynàysửdụngcáckỹsưvàquyềnsởhữutrítuệcủahọ.AppleđồngýđểyênnếuNeXTđồngýkhôngcạnhtranhvớibấtkỳsảnphẩmApplenào,épbuộc

NeXTbướcvàothịtrườngkinhdoanhđầycạnhtranh.Đócoinhưlàthấtbạiđầutiêntrongkếhoạch“báothù”củaJobsvớicôngtycũ.MặcdùlàmộtcôngtyđángđượctạctượngnhưngNeXTchưabaogiờcóđượclợinhuận.ChínhJobscũngđãthừanhậnsựthấtbạinày.“Vềcơbản,chúngtôimuốnlàmnhữngđiềuđãlàmtạiApple,tiếptụcđổimới.NhưngchúngtôiđãphạmphảimộtsailầmlàcốgắngđitheocôngthứcmàchúngtôiđãlàmởApple”,Jobsnói.Ôngnhậnrathịtrườngđãthayđổivàngànhcôngnghiệpphầncứngcũngkhôngcònlàthứhấpdẫnnữa.

ĐólànhữngthấtbạitrongsựnghiệpkinhdoanhcủaSteveJobs.Còntrongcuộcsốngriêngtư,Jobscũngđãmộtlầnđốimặtvớithầnchết.Mộtbuổisángđầunăm2004,SteveJobsmờibácsĩriêngtớikhámđịnhkỳ.Saumộtlúclâukiểmtrakỹlưỡng,vịbácsĩđưarachẩnđoánlàmôngchủ

Appleđiếngngười:cómộtkhốiuungthưtrongtuyếntụycủaSteve.Ôngsẽchỉcònsốngđượcvàithángnữavàviệccầnlàmlàxarờicôngviệcđểthămthúbạnbè,ngườithân!

Nhưngởconngườitrànđầylạcquan,đầysángtạovàgiàusinhlựcnày,hễmỗilầnthấtbạilàmỗilầnônglạivươnlênmạnhmẽ.Saukhiphẫuthuậtthànhcông,ônglaovàocôngviệcnhưthểmộtthanhniênmớilớn,mạnhmẽ,tựtinvàdámchấpnhậnthấtbạiđểrồilạikhởiđầuviệcchinhphụcnhữngthửtháchmới.VàcũngnhưtrườnghợpmáyAppleI,“cụcgạch”vừabịcuộcđờiquăngvàođầuJobshóaralạichỉchoôngconđườngđimới,đầymớimẻvàtiênphong.Tấncôngvàolĩnhvựcphầnmềm,mộtlĩnhvựccònrấtmớimẻkhiấy.ThêmmộtbướcđimạohiểmcủaJobsvàôngđãlạithànhcông.Côngnghệphầnmềmđãthựcsựđóngvaitròquantrọngtrongngànhcôngnghệmáytính.

Điềugìkhiếnôngluônđứngdậyđượcvàmạnhmẽhơnsaumỗithấtbại?Làtìnhyêucôngviệchếtsứcmãnhliệt,làkhaokhátsángtạokhôngngừngvàquantrọngnhấtlàtháiđộđốivớithấtbại.ChấpnhậnthấtbạinhưngkhôngbaogiờđánhmấtniềmtinvàtìnhyêunhưôngtừngnóivớisinhviênĐạihọcStanford.Đócũnglàđiềuôngthườngnóivớicáccộngsựcủamình.ChínhtháiđộđóđãgiúpônglèoláiconthuyềnmangtênApplevượtquagiaiđoạnsónggió,tiếptụcpháttriểnnhưlàmộttrongnhữngcôngtyhàngđầuthếgiớivềcôngnghệthôngtinvàgiảitrí.Khôngchỉvậy,ôngcũngtruyềncảmhứngsángtạokhôngngừng,cáchmạngkhôngngừngcủamìnhlêntoànbộApple,từkhâusảnxuấtđếnkinhdoanh.ĐiểnhìnhlàkiểudángmáytínhMac,sựrađờicủakhoâmnhạctrựctuyếniTunes,máynghenhạcthờithượngiPodvàchiếnlượckinhdoanh,pháttriểnhệthốngcáccửahàngbánlẻtrêntoànthếgiới.

Chươngkết.HÃYĐÓIKHÁTVÀDẠIDỘT

Tháng6.2005,JobskếtthúcbàiphátbiểucủamìnhvớisinhviênĐạihọcStanfordbằngmộtlờichúcngầmýmộtlờikhuyên.“Hãyđóikhátvàdạidột”.Đócóthểxemlà“phươngchâmsống”củangườinắmvaitrò“mậtmã”iPod.

Đólàcâuchuyệnbắtđầutừnhữngnăm60củathếkỷXX.Khiấy,chưacómáytínhcánhânnhưngchàngthanhniêntrẻtuổiSteveJobscóđượcmộttrangGooglechomình.ChỉcóđiềutrangGooglechỉnằmtrêngiấy,đượctạonênbằngmáychữ,kéovàmáychụpảnhpolaroidmangtênCateloguetoànTráiđấtcủaStewardBrand.MộtcuốnsáchvôcùngsốngđộngbằngnhữngchấmphálãngmạncủaStewartBrandtrongđó.ĐólàcuốnsáchgốiđầugiườngcủathếhệôngvàlàmộttuyểntậptuyệtdiệuvớiJobsvì:rấtlýtưởng,trànđầycáccôngcụhayhovàýtưởngvĩđại.StewardvànhómcủaôngđãchorađờimộtvàisốCateloguetoànTráiđất.Sốcuốicùngravàogiữanhữngnăm70.Ởbìasaucuốntuyểntậpcóbứcảnhmộtconđườngởnôngthônvàomộtsớmmai,cảnhvậtrấtthíchhợpchonhữngngườithíchphiêulưutựđibộduhành.Ởdướicódòngchữ:“Hãycứđóikhátvàdạidột”(Stayhungry.Stayfoolish).Đólàlờitạmbiệtcủahọtrướckhikếtthúc.Jobsluônướcmuốnđiềuđóchobảnthânvàkhichúccácsinhviênvừatốtnghiệp,ôngcũngnói

nhưthế.

Jobslàvậy.Ôngluônlàconngườikhaokhátkhámphá,đammêtìmtòinhữngđiềuthúvịcủacuộcsống.Vớiconngườinhưvậy,sailầm,dạidộtchẳngquachỉlàbướcđệmchothànhcông.

Năm17tuổi,ôngdạidộtbỏhọcđạihọc,giấcmơlớnnhấtcủabamẹruộtông.Đócóthểxemlàmộthànhđộngdạidộtvìkhiấy,ôngchẳngcógìtrongtayvàkhôngcó“background”hoànhảonhưôngchủcủahãngMicrosoft,BillGates.Nhưngôngvẫngiữnguyênquyếtđịnh.Đểlàmgì?Đểtheođuổinỗikhátkhaođược-nghecóvẻnghịchlý-nghỉhọcđểlạiđihọc.Đúngvậy.Nhưngthựctếlàthế.Chỉcóđiềuôngtìmhọcnhữngcáicầnthiếtchocuộcđờicủamình.Nóiđúnghơnlàtìmhọcnhữngcáigìôngcảmthấythúvịvà...thiếuthốn.Năm21tuổi,lạithêmmộtlầndạidộtkhiquyếtđịnhthànhlậphãngmáytínhApplevớisốvốnchỉlà...1.300đôlatạiga-ra.Dạidộtthậtkhibiếtrằngkhiấy,thịtrườngmáytínhđãbãohòa.Nhưngrốtcuộcsựdạidộtấycũngchỉlàbiểuhiệncủasựđóikhát(nhưlờiôngnói),muốntạora

nhữngsảnphẩmthúvịchocuộcsống.

Năm30tuổi,ôngrờikhỏiApple,bắtđầumộthànhtrìnhchinhphụcnhữngthửtháchmớiđầykhaokhátvàđammê.Ôngliêntiếpthànhlậphaicôngtymớinhưđể“phụcthù”Apple.Cùnglúc,ôngđãlàmhaiviệc“dạidột”.TấncôngvàocôngnghiệpphầncứngđểtáilậphìnhảnhmộtApple

mớivớiNeXTvàxâmnhậpvàolĩnhvựcphimhoạt

hìnhkỹthuậtsốmớimẻvớihãngphimPixar.NgayviệcchuyểnhướngsanglĩnhvựccôngnghệphầnmềmrồidồntoànlựctậptrungvàothịtrườngnhạcsốvớimáynghenhạciPodvàcácphươngtiệnhỗtrợquanhnócũnglàchuỗi“đóikhát”và“dạidột”kháccủaông.Cócảmgiácrằng,ônglàmtấtcảnhữngviệcđóvìháohức,đóikhátmàởAppleôngchưalàmđược.

Vàtấtcảchuỗi“đóikhát”và“dạidột”nàyđềuphầnnàothànhcôngởmứcđộnhấtđịnh.Ngaybảnthânôngcũngchorằng,nhữngđiềukỳdiệusẽkhôngxảyranếuôngkhôngbịđuổikhỏiApple.Điềugìđã“kếtnối”những“đóikhát,dạidột”đóvớithànhcông?“Tôitinrằng,điềuduynhấttiếpsứcchomìnhlàtìnhyêunhữngviệcmìnhlàm.Bạncũngvậy,phảitìmthấyniềmđammêcủamình.Đốivớicôngviệchayvớingườitìnhđềuthếcả.Côngviệcsẽchiếmmộtphầnlớncuộcsốngcủabạn,vàcáchduynhấtđểthựcsựtoạinguyệnlàlàmđượcnhữngđiềubạnnghĩlàvĩđạinhất.Cáchduynhấtđểlàmđượcnhữngđiềuvĩđạilàyêuviệcmìnhlàm.Nếuchưatìmthấythìbạncứtiếptụctìmđi.Đừngbằng

lòngvớisựổnđịnh.Giốngnhưtrongtìnhyêuvậy,bạnsẽbiếtngaykhibạntìmthấynó.Vàcũnggiốngnhưtrongbấtkỳmốiquanhệnào,nósẽchỉtốtđẹpthêmtheonămthángmàthôi.Bạncứtìmđếnbaogiờthấy,đừngdừnglại”.

Cáichếtlànỗiámảnhcủanhiềungười.VàJobs

cũngthế.Từnăm17tuổi,ôngđãsuynghĩnhiềuvềnósaukhiđọcmộtcâunói:“Nếungàynàobạncũngsốngnhưthểđólàngàytậnthếcủamình,đếnmộtlúcnàođóbạnsẽđúng”.Thếrồi,trongsuốthơn30nămqua,ôngluônnhìnvàogươngmỗingàyđểtựhỏimình:“Nếuhômnaylàngàycuốicủađờimình,liệumìnhcómuốnlàmnhữngviệchômnaymìnhsắplàmkhông?”Vàkhinhậnracâutrảlờilà“không”ngàynàyquangàykhác,ôngbiếtmìnhcầnthayđổiđiềugìđó.Ghinhớrằng“mộtngàynàođógầnthôi,mìnhsẽchếtđi”làmộtbíquyếtvôcùngquantrọnggiúpôngquyếtđịnhnhữnglựachọnlớntrongđời.Bởitheoông,khôngaimuốnchếtcảdùcóđượclênthiênđường.Nhưngcáichếtlàđiểmđếncủatấtcảchúngta,khôngaicóthểtránhkhỏi.“Cólẽđócũnglàđiềuhợplẽ,bởiCáichếtlàsảnphẩmtuyệtvờinhấtcủaCuộcsống.Nólàyếutốlàmthayđổicuộcsống.Nógạtbỏcáicũvàmởđườngchocáimới.Ngaybâygiờ“cáimới”làcácbạn,nhưngkhôngxanữabạnsẽtrởthànhcáicũvàbịloạibỏ”.Ámảnhvềcáichếtcàngkhiếnông“đóikhát”và“dạidột”đểlàmnhữngđiềuthúvịtrongcuộcđờingắnngủi.Đóchínhlàđiềumàôngmuốntruyềnđếnnhữngngườitrẻ.“Thờigiancủacácbạnlàcóhạn,nênđừngphíphạmbằngcáchsốngcuộcđờicủangườikhác.Đừngrơivàobẫycủasựđộcđoán,giáođiềucủangườikhác.Đừngđểnhữngýkiếnồnàoxungquanhđánh

chìmtiếngnóibêntrongbạn.Vàquantrọngnhất,hãycódũngcảmđểđitheotiếnggọicủatráitimvàlinhtính.Chúngbiếtbạnthựcsựmuốngì.Mọi

thứkhácchỉlàthứyếuthôi”.

PHỤLỤC

MỘTSTEVEJOBSKHÁC

CáitênJobsgợingaychongườitanghĩđếnônglàconngườicủacôngviệc(trongtiếngAnhJoblàcôngviệc).Thựctế,trongsuốtnhữngnămởApple,Jobschobiếtđãdành“150%”thờigianvàsứclựccủaôngvàocôngty.NhưngJobscònmốiquantâmlớnlà“nhữnggiađình”củamình.Vàđócũnglànhữngcâuchuyệncảmđộngvềmột“SteveJobs”khác.

Nhưđãbiết,JobslàkếtquảcủamốitìnhlãngmạngiữaAbdulfattahJohnJandali,mộtgiáosưchínhtrịhọcgốcSyriavàJoanneCaroleSchieble,mộtnữsinhviênchưatốtnghiệpđạihọc.Vìthế,họbuộcphảimangSteveJobsđichovớiđiềukiệnngườinhậnnuôiphảitốtnghiệpđạihọc.

Từkhicònlàmộtthanhniênmớilớn,ôngthỉnhthoảngcốgắngtìmkiếmnguồngốcgiađìnhcủamình.Ởtuổi27,gầnnhưtuyệtvọngthìôngtìmđượcđứaemgáicủamình.Thìra,emgáiônglànhàtiểuthuyếtMonaSimpson,ngườiđãviếtcuốnsách“Mộtgãđángyêu”vềmộtnhàdoanhnghiệpởthunglũngSiliconcónhiềuđiểmrấtgiốngvớiSteveJobs.Saukhihọgặpnhau,thườngxuyênghéthămcôởManhattan,nơicôsinhsốngtrong

mộtcănhộ.Jobschỉnói:“Chúngtôilàgiađình.Côấylàmộttrongnhữngngườibạnthânnhấtcủatôitrênthếgiới.Cứhaingàymộtlần,tôigọivàtròchuyệnvớicôấy”.Trongnhiềunăm,cảhaivẫngiấutìnhcảmcủamình.Rồi,năm1986,GeorgePlimpton,ngườimàSimpsonđãlàmviệcởtờTheParisRewiew,tổchứcmộtbuổitiệcchocuốntiểuthuyếtđầutiêncủacô“AnywherebutHere”.Simpsonđếnvớimẹ,bàJoannevàSteveJobs.AmandaUrban,đạidiệntácquyềncủaSimpson,kểlại.“TôiđãbiếtMonađúnglúcnày.Côđãtừngnóicôcómộtngườianhtrailàmtrongngànhcôngnghiệpmáytính.NhưngbuổitiệcđólàlầnđầutiêntôibiếtanhtraicủacôlàSteveJobs”.

SimpsonvàJobstừchốibìnhluậnhoàncảnhđãkhiếnchamẹruộtcủaôngphảimangSteveđemcholàmconnuôi.Khiôngmớisinh,chamẹôngchưakếthôn.HọđãkếthônlúcMonachàođờikhoảnghainămsauđó.Theolờigiớithiệutrênmộttạpchívănhọc,côlớnlênởGeenBay,Wisconsin,chacôlàmộtgiáosưchínhtrịhọccònmẹcôlàbácsĩchuyênkhoasửacáctậtvềnói.NhữngtiểuthuyếtcủaSimpsonhướngcôngchúngvềnhữngngườimẹlậpdịvàsựthiếuthốntìnhcảmcủanhữngngườibố(cuốnsáchthứhaicótênTheLostFather,tạmdịch:MấtCha),chamẹcôlythânkhicô10tuổivàcôchuyểntớiLosAngelessốngvớimẹtrongthờimớilớn.Jobskhôngnóigì

vềngườicharuộtcủamình,nhưngôngnóirằngôngvẫnthânthiệnvớibàJoanneSimpsonvàmờibàđoàntụvớigiađìnhcủaông.(Bàtừchốibìnhluậnbàibáonày).Ôngcóvẻbiếtơnquyếtđịnhsinhvàmangôngđemchocủabàkhixưa.Ôngnói:“Chưatừngcóbấtkỳsựmâuthuẫnnàogiữachúngtôi”.

Tuyvậy,ôngvẫngiữxácnhậnrằngPaulvàClaraJobslàchamẹthậtsựcủaông.Ôngtuyênbốmạnhmẽ“Họlàchamẹtôi”.Đượcđemchokhicònlàmộtđứatrẻ,JobsđượcnuôidạytrongmộtgiađìnhtrunglưuởLosAltosbởibàClare,mộtnhânviênkếtoánvàPaulJobs,mộtthợmáychomộtcôngtychếtạotialaser(cảhaiđềuđãchết).StevenhớPaullàmột“đôitaythiêntài”.Ôngmuamộtchiếcxequáđátkhoảng50đôla,sửachữalạinórồibánchosinhviênkiếmtiềnlãi.Jobsnói:“Đólàtiềnhọcđạihọccủatôi”.Ônghẳnnhiênlàgầngũivớichanuôimình.Hỏivềnhữngđiềuôngmuốntruyềnchonhữngđứaconcủamình,Jobstrảlời:“Chỉmuốntrởthànhmộtngườichatốtvớichúngnhưchatôi.Tôinghĩvềđiềuđómỗingàytrongđờimình.”

GiađìnhlớnthứbacủaôngchínhlàgiađìnhhiệntạicủaôngvớicôvợLaurenecùngbađứacon.Đócũnglàkếtquảcủamộtmốitìnhlãngmạn,bắtđầutừnăm1990.Khiđó,khiLaureneđangthựctậptạitrườngkinhdoanhStanford.Jobsđếnnóichuyệnvớilớpvàngồicạnhcô.Họtraođổisốđiệnthoạivớinhau.Theochươngtrình,Jobssẽcómộtbuổiănbànchuyệnkinhdoanhtrongchươngtrìnhvào

buổitối.NhưngdườngnhưcuộcgặpgỡngắnngủiởlớphọcvớiLaureneđãkhiếnôngphảicânnhắccónên“tuânthủ”chươngtrìnhkhông.Ôngkểlại:“Tôiđangởbãixe,vớichiếcchìakhóatrongxehơivàtôitựnghĩ,nếuđâylàbuổitốicuốicùngcủatôitrênTráiđất,tôisẽdànhnóchocuộchọpbànchuyệnlàmănhaylàvớingườiphụnữnày?Tôichạyxequabãiđậuxe,hỏicôliệucôcómuốnăntốivớitôi.Côtrảlờicó,chúngtôiđibộvàothànhphốvàmãimãibênnhaukểtừđó”.Tấtcảnhữnggìvềcuộctìnhnàychỉcóthếvìkhôngnhưnhiềunhânvậtnổitiếngkhác,nhữngthôngtinvềđờitưcủaSteveJobskhôngđượctiếtlộnhiềubởiôngkhá“cảnhgiác”vớigiớitruyềnthông.Dùvậy,tổnghợplạicácnguồntưliệu,ngườitavẫnthấyởông,mộttìnhyêumãnhliệtdànhchongườivợchínhthứccủamình.TrongbàiphátbiểuvớisinhviênĐạihọcStanfordnăm2005,ôngdànhnhữnglời“cócánhnhất”khinhắcđếnvợ,chorằngbàlàmộtngườiphụnữtuyệtvời.TìnhyêucủangườiphụnữnàyđãgiúpôngcóthêmđộnglựcđểvượtquanhữngthấtbạitrongthờigianôngbịsathảikhỏiApple.Ngày18.3.1991,haingườikếthônvàcóvớinhaubađứacon.HọchínhlànguyênnhânkhiếnJobstạmgácnhữngcôngviệcvàdànhthờigiannhiềuhơnchogiađình.

Ôngluôndànhnhữngtìnhcảmhếtsứcmãnhliệtchonhữngngườiconcủamình.MộtbàibáođăngtrêntờNewYorkTimenăm1997đãmiêutảmộtbuổichiềutrongkhunhàcủaJobsởPaloAtolàđầyắptiếngtrẻconvàkhôngkhígiađình.Đứacontraithứcủaôngđangtrèocâytrướcsândướisựtrôngnomcủangườibảomẫu.Ôngngồicùngvớiđứacongáiúttrênbànăntrongnhàbếpvớinhữngloạitráicâymàcảhaiđềuthích.KhôngkhísinhhoạtấmcúngấyvẫncònđượcduytrìchođếnhômnaydùcôngviệcđiềuhànhAppleđãtiêutốncủaôngkhoảngthờigiankhôngnhỏchútnào.Họcũngxuấthiệntrongnhữngbàithuyếttrình,nhữngbuổigiớithiệusảnphẩmcủaông.ĐơncửnhưkhicôngbốKhonhạctrựctuyếniTunesnăm2003,ôngđãkếtthúcbàithuyếttrìnhbằngviệcmờiJohnMayor,mộtcasĩnổitiếnglênsânkhấu,trìnhbàycakhúcđãtừnggiúpanhđoạtgiảiGrammy,Daughters(Nhữngcôcongái)màtrongđócónhữnglờicựckỳchânthành.“Nhữngngườibố,đốivớicongái,baogiờcũngtốt.Congáisẽyêunhưbốđãtừngyêucon”.Đóchínhxáclànhữnggìđãbiểuhiệnvớinhữngngườiconcủamình.

ÔngcũngdànhtìnhcảmđặcbiệtchongườicongáiriêngLisaBrennan-Jobsmàbanđầuôngđãkhôngthừanhận.Khiđócũngchínhlàlúcôngđanghoàntoànmảimêvàoviệcbắtđầucuộccáchmạngmáytính.Thếlà,côsốngvớimẹmình,ngườiphụnữJobskhôngbaogiờkếthôn.Nhưngsauđó,LisalạitrởthànhcáitênmộtdựánvĩđạicủaSteveJobs,điềukhiếntấtcảmọingườiphảibấtngờ.Thậmchí,nhiềunhânviênApplecònthivớinhauxemtạisaoSteveJobsquyếtđịnhchọntênđóchodựánmáytínhđầutiêndoônglàmtrưởngnhómthiếtkế.Ôngđãdànhchodựánnàymộtniềmsaymêlớnlao,bấtchấpphảitrởthành“mộtkẻđơnđộc”trongApple.Tấtnhiên,ngoàimụctiêutạoramộtsảnphẩmthúvịvớigiaodiệnđồhọangườidùngđượccholàmởracuộccáchmạngtrongngànhmáytínhthìcólẽ,chínhtìnhthươngyêusâusắcdànhchoconcũnglàlýdokhiếnôngtheođuổidựánvớisựquyếttâmcaođộđếnnhưvậy.Vàchodùkhôngthànhcôngvềmặtthươngmạinhưngítra,nócũnglàmộthànhđộngđểmọingườicóthểngầmhiểurằng,trongtráitimônglúcđócóđứacongáimìnhmàvìlýdovìđó,ôngchưathểthừanhận.CólẽlàvìApple,tìnhyêuđầutiêncủaông.Nhưngmộtkhitìnhyêuđầutiênbị“phảnbội”ngườitasẽtìmđếnnhữngtìnhcảmchânthànhhơn.SteveJobskhônglàngoạilệ.Cuốicùng,ôngcũngđã“theotiếnggọicontim”,thừanhậnLisaBrennanJobslàconlúccôlên7tuổi.Từđó,Lisasốngcùngvớitrongôngsuốtthờimớilớncủamình.

TRẢLỜIPHỎNGVẤNCỦATẠPCHÍROLLINGSTONE(8.12.2003)

Ôngđãlàmthayđổingànhcôngnghiệpmáytính.Bâygiờôngtheođuổingànhkinhdoanhâmnhạc.Ôngcónhậnthấybấtkỳsựtươngđồngnàogiữacuộccáchmạngâmnhạchiệnnayvàcáchmạngmáytínhnăm1984không?

SựkhácnhaulớnnhấtlàchúngtađãcóWindows.

Nóvẫncònrấtmớimẻtrongcuộccáchmạngâmnhạc.Hãynhớrằngcó10tỉbàihátrađờitạiMỹmỗinămmộtcáchhợppháptrongcácCD.ThậtthúvịvớiiTunes,chúngtôicũngpháthànhkhoảng

16triệubài(tínhđếntháng10.2003).Nhưvậychúngtôiđangởđiểmkhởiđầucủacuộccáchmạng,sẽmấtnhiềunămnữamớithànhhiệnthực.

CáccôngtyghiâmđãphảnứngrasaokhiônglầnđầutiêntiếpcậnmờihọlàmănvớiApple?

Córấtnhiềungườithôngminhởcáccôngtyâmnhạc.Vấnđềlà,họkhôngphảilànhữngngườicủacôngnghệ.Nhữngcôngtyâmnhạctàibatạoramộtthứđángkinhngạc.Họcónhữngconngườicóthểchọnmộtngườimangđếnsựthànhcôngtrongsố5.000ứngcửviên.Vàkhôngcóđủthôngtinđểlàmđiềuđó–mộtquitrìnhtrựcgiác.

Nhữngcôngtyâmnhạctốtnhấtbiếtphảilàmđiềuđórasaovớimộttỷlệthànhcôngcaohợplý.Tôinghĩđólàmộtđiềurấttốt.Thếgiớihiệnnaycầnnhững“biêntậpviên”thôngminh.Vấnđềlà,khôngcócáigìlàkhôngđượcthựchiệnvớicôngnghệ.VànhưvậykhiInternetpháttriểnmaulẹkéotheoNapstercũngpháttriểnmaulẹ,họkhôngbiếtphảilàmgìchonó.Nhiềungườikhôngsửdụngmáytính,khôngxàie-mail;khôngthậtsựbiếtNapsterlàgìmộtvàinămtrởlạiđây.Họphảnứngchậmrãimộtcáchchếttiệt.Vànhưvậy,họhoàntoàncóthểxúcphạmđốivớinhữngngườinóichuyệngiảiphápcôngnghệkhihọkhôngsửdụngvìsựkhônghiểubiếtkỹthuậtcủahọ.Nókhiếnchúngtôimất18thángđểthươnglượng.

Tấtnhiên,“xàichùa”âmnhạckhôngcógìmới.

ÔngkhôngngheBobDylan“lậu”sao?

Tấtnhiên.Nhữngcáimớilàhệthốngphânphốihiệuquảđángngạcnhiênnàychotínhcách“xàichùa”gọilàInternet,vàkhôngaisẽ“shutdown”Internet.ChỉmộtcầnmộtcáiclicklàđãsaochéptrộmtrênInternet.Cáchchúngtôidiễnđạtđiềuđóhọlà:Chọnmộtchìakhóasẽmởmọicánhcửa.Chỉcầnmộtngườiđểmở.Trườnghợptệnhất:mộtvàingườichỉcầnlấytừmáyhátcủahọđểghiâmvàđưalênmạngInternet.Bạnsẽkhôngbaogiờngănchặnđượcđiềuđó.Nhưvậyđiềumàbạnphảilàmlàđuatranhvớinó.Đầutiên,họtốngcổchúngtôirangoài.Nhưngchúngtôivẫntrởđitrởlạivấnđề.CôngtyghiâmđầutiênthậtsựhiểuviệcnàylàhãngWarner.Họcóvàingườithôngminhởđóvàhọnói:Chúngtôiđồngývớibạn.TiếptheolàUniversal.Rồichúngtôibắtđầutiếnbộ.Vàtôinghĩlýdochúngtôithựchiệnđượclàvìchúngtôiđãthựchiệncáccuộckhảosát.

Chúngtôinói:Nhữngdịchvụkháchhàngâmnhạc(bâygiờđãbiếnmất)sẽthấtbại.Mạngâmnhạcsẽbịbỏquên,PressPlaysẽthấtbại.Nguyênnhânlàđây:Mọingườikhôngmuốnmuanhạccủahọnhưmộtngườithuêbao.Họmua45’s;rồimuaLP”;rồihọmuacassette;rồimua8bàihátrồihọmuaCD.Họđangmuốnmuaquyềndownload.Mọingườimuốnlàmchủâmnhạccủachínhmình.Bạnkhôngmuốnthuênhạccủachínhbạnnữavàsauđó,mộtngày,nếubạnngưngthanhtoánthìtấtcảnhạccủabạnsẽbiếnmất.Và,bạnbiếtđấy,10đôlamộttháng,mộtnămlà120đôla.Đócónghĩalà1200đôlachomộtthậpkỷ.Điềunàythậtsựquátốnnhiềutiềnđểtôingheđượcbàihátmàtôiyêuthích.Nóphảirẻđểmua,đólàđiềumàchúngtôimuốnlàm.Họkhôngnhậnracáchđó.Mọingườichạyvòngquanh,pháttriểncôngviệcchomọingười,nhữngngườitiếptụcchỉraAOLlàhìnhmẫutuyệtvờichocâunóinày:Không,chúngtôimuốnđiềuđó,chúngtôimuốnlàmộtdoanhnghiệppháthành.Chúngtôichorằng,nókhônglàcôngviệc.Chậmrãinhưngchắcchắn,khitấtcảnhữngthứnàysẽkhôngcókếtquả,chúngtôibắtđầuchiếmđượcniềmtinvớinhữngngườinày.Vàhọbắtđầunói:Bạnbiếtrồiđấy,bạnđãđúngvềnhữngđiềunày–hãynóivớichúngtôinhiềuhơn.

Mớiđây,côngnghiệpghiâmđãdọasẽbỏtùnhữngaitảinhạcbấthợppháp.Saonặngnềthế?

Tôiđồngcảmvớihọ.Tôinghĩ,Applecónhiềuquyềnsởhữutrítuệ.Chúngtôicũngnóiđiềuđóvớihọ.Chúngtôiđãnói:Chúngtôithậtsựlolắngkhimọingườiăntrộmphầnmềmcủachúngtôi.Nhưvậytôinghĩrằng,họởtrongphạmviquyềnlợicủamìnhđểcốgắnggiữmọingườikhỏitrộmsảnphẩmcủahọ.Vịtrícủachúngtôi,từlúcbắtđầu,là80%nhữngngườitrộmnhạctrựctuyếnkhôngthậtsựmuốntrởthànhnhữngkẻăncắp.Nhưngcáchtảinhạchấpdẫnnhưvậyđólàmộtcáchhàilòng

ngaytứckhắc.Bạnkhôngphảiđitớicửahàngbăngđĩa,âmnhạcđãđượcsốhóa,nhưvậybạnkhôngphảixétoạcCD.Nóthìquáhấpdẫnđếnnỗimọingườisẵnsàngtrởthànhnhữngkẻăncắpkhilàmnó.Vàđểnóihọcầnphảingưngngayviệctrởthànhnhữngngườiăncắp,khôngcómộtlựachọnhợpphápluậtnàokhácbằngnhữngđềnghịcùngcólợi.Chúngtôinói:Chúngtôikhôngthấycáchnàođểbạnthuyếtphụcmọingườingưngbiếnmìnhthànhnhữngkẻăncắp,trừkhibạncóthểđềnghịchochúngmộtcàrốtchứkhôngphảichỉlàmộtcâygậy.Vàcàrốtlà:chúngtôisẽđềxuấtchobạnmộtcảmgiáctốthơnvànóchỉcógiáduynhấtmộtđôlamộtbàihát.

Ôngđãbánkhoảng20triệubàihátởiTuneschođếnlúcnày,nócóvẻlàmộtconsốlớn,trướckhiôngnhậnthấyrằng35tỉfilenhạctraođổitrongmộtnăm.

Ồ,chúngtôithậmchíkhôngtiếnxanhưthế.Tôitin,cóxấpxỉ800triệuCDđượctiêuthụtạiMỹmỗinăm.Khoảng10tỉbàihát,đúngkhôngnào?Khoảng10tỉbàiháttạiMỹđượcbánhợpphápnhưvậy.Nhữngcộtmốctiếptheocủachúngtôilàtạora100triệubàihátmỗinăm,rồimộtphầntưtỉ,nửatỉvàsauđólàmộttỉ.Vàđiềuđósẽngốnkhôngítthờigian.Nhưngchúngtôicóthểnhìnthấyhướngđirằngmọingườisẽmuamộttỉbàiháttrựctuyếnmộtnăm.Từchúngtôivànhữngcôngtykhác.Vàsẽcó10%âmnhạcđượcbánhiệnnayởquốcgiavàrồinósẽđếnnhiềuquốcgiakhác.Và,mộtngàynàođó,cóthểtấtcảâmnhạcsẽđượcchuyểngiaotrựctuyếnvìInternetđãđượcxâydựngđểchuyểngiaoâmnhạc.Tôinghĩ,nếukhônggìthayđổi,Napsterđãchứngminhđiềuđó.

DavidBowiedựđoánrằngvìinternetvàsaochép,bảnquyềnsẽchếttrongmườinămnữa?Ôngđồngýchứ?

Không.Nếubảnquyềnchết,nếunhữngbằngsángchếchết,nếusựbảovệquyềnsởhữutrítuệbịxóimònthìnhữngconngườisẽngừngdànhthờigianlàmviệcđó.Điềuđósẽgâykhốnđốnmọingười.Mọingườicầnđượckhuyếnkhíchrằngnếuhọsángchếvàthànhcông,họcóthểtạoralợinhuậnrõràng.Ngượclại,họsẽngưngsángchế.Nhưngvềởkhíacạnhkhác,ăncắplàbậybạ.Chúngtôimuốncungcấpchọnlựahợppháp.Chúngtôimuốnlàmchonótrởnênhấpdẫnđếnnỗitấtcảmọingườiđềumuốntrởthànhngườitrungthựcvàthậtsựkhôngmuốnăntrộmnhưngkhôngcómộtsựlựachọnnếuhọmuốnnhậnđượcnhạctrựctuyến,bâygiờsẽcócơhội.Vàchúngtôisuynghĩkỹvềthờigian,đasốngườitrộmnhạcsẽchọnnếucómộtgiảipháphợplývàkhảthiđượcgiớithiệuđếnhọ.Chúngtôilànhữngngườilạcquan.Chúngtôiluônluôntồntại.Tấtnhiên,nhiềusinhviêncaođẳngđangchộplấynhạcKazzahiệnnaykhôngxemmìnhđanglàmcáigìkháchơnnhữnggìbạnđãlàmởhồicòntuổiteen,insanglậubăngcủaBobDylan.Sựthậtlà,thậtkhókhănđểbảovớimọingườivềviệckhôngtrộmnhạckhikhôngcógiảiphápthaythếhợppháp.Sựkỳvọngmộtgiảiphápthaythếhợpphápthìmới–nólàsáuthángtuổi.Cóthểởđómộtthếhệnhữngđứamấtđi,vàcóthểkhông,bạnbiếtđấy.Cóthểhọnghĩviệctrộmâmnhạcnhưviệcđiềukhiển70mphởxalộ.Nóvượtquagiớihạntốcđộ,nhưngcógìghêgớmđâunè?Nhưngtôikhôngnghĩđólàcáchmànósẽởtồntại,ítnhất,vớithếhệtươnglai.Nhưngaibiết?Tấtcảlĩnhvựcnàyđềumớicả.

Rấtnhiềungườilàmviệcngànhphimảnhđãquansátnhữnggìđãxảyravớingànhcôngnghiệpâmnhạcvànghĩrằnghọlàngườitiếptheo.Ôngcónhậnthấyđiềuđókhông?

Đólàmộtvấnđề.Nhưngphimảnhkhácâmnhạc.Trênhết,chúnglớnhơnhàngtrămlần.Vìvậy,trongnhữngquốcgianhưMỹ,nơicácbảngxếphạngrấtkhôngpháttriển,mấtrấtlâuđểtảixuốngmộtphiênbảnchấtlượngcaocủamộtbộphim,phảimấtrấtlâumớidowloadmộtDVDđượcđịnhdạngcao.Thứhai,phimkhôngđượccấutrúcvàonhữngbàihátnhưalbumdễdàngdownload.Nămphútchomộtbộphimlàrấtvôích.Trongkhibạnmuốntoànbộmọithứ.Ba,cómộtcáchduynhấtbạnmuanhạccủamình–đólàmộtCD.Hãynhìnnhữngcáchhợpphápđểmuamộtbộphim:Bạncóthểxemởnhàhát,muanómangvềnhàtheokiểuvideogiađìnhhoặcmuaDVD.NhưngbạncóthểthuênóởBlockbusterhoặcNetflix.Bạncóthểxemnótheokiểutrảsautrênti-vitruyềnhìnhcáp,ti-vi.Cónhiềucáchhợpphápđểcómộtbộphim.Chỉcóduynhấtmộtcáchhợpphápđểcóâmnhạc.Đólàmộtsựkhácbiệtthậtsựlớn.Sựphânphốipháttriểnnhiều

chấtlượngtrongphimhơnlàtrongâmnhạc.Bâygiờ,tấtcảđiềunàykhôngcónghĩarằngsựsaochépkhôngcóchỗtrongphimvìnólàthế.Vàđókhôngcónghĩađiềuđótốtbởivìnókhôngnhưvậy.Nhưngvìtấtcảcácyếutốđó,mọingườichỉmuốnlàmmộtthayđổithìnhlìnhrằngphimảnhlàthứtiếptheođãsai.Nócóthểdẫnđếnmộthướngkhác

fAppleđãcómộtkhởiđầuđầytiênphongtrongngànhkinhdoanhnhạcsốnhưngrõràngnhiềucôngtykháccũngđanggópmặtvàobâygiờ.Vídụ,tuầntrước,DellđãpháthànhmộtiPod“nhânbản”làDellDJ.

ChúngtôisẽbánnhiềumáynghenhạcKTShơn

Delltrongquýnày.Trongđườngchạydài,chúngtôisẽphảicạnhtranhdữdội.Tấtnhiên,chúngtôicũnglànhàsảnxuấttốtnhưDell.Nhưngnhữngchuyện“bếpnúc”củachúngtôitốthơncủaDell.KhocấtgiữtrựctuyếncủachúngtôicũngtốthơncủaDell.Vàchúngtôicónhiềukênhbánlẻ.Đasốmọingườikhôngmuốnmuamộttrongsốcácthứnàyxuyênquamail.Dellsẽphảibánlẻchúngnếumuốnthànhcông.Môhìnhlàmviệckhôngđángtincậycủahọđangchốnglạihọkhihọđivàothươngmạiđiệntử.Giốngnhưhọđangbánti-viplasmatrựctuyến.Bạncótừngmuamộtchiếcti-viplasmamàchưahềnhìnthấynóchưa?Hẳnlàkhông!”

fVàsauđócócảMicrosoft.ĐiềugìxảyratớiApplekhihọxâydựngmộtphiênbảncủaiTunesvàotrongWindowsdesktop?

TôinghĩrằngAmazonđãlàmtốtkhiđốiđầu

Microsoft.Microsoftkhôngthậtsựcóthểcạnhtranhvớihọ,cóthểchưamuốntới.EBaylàmtốt;Googlecũngđãlàmkhátốt.Thậtsự,AOLcũngthựchiệnkhátốt-tráivớinhiềuthứmàmọingườinóivớihọ.Nhưvậycónhiềuvídụchonhữngdịchvụdànhchoconngười,dịchvụkhởinguồntừInternet,tấtcảđềuhoạtđộngkhátốt.VàApplecótrongvịtríquantâmtốt.Bởivì,nhưbạncóthểbiết,gầnnhưmỗibàihátvàCDđượcthựchiệntrênmáyMac–ghiâmtrênmáyMac,hòaâmphốikhícũngtrênmáyMac.CôngviệcnghệthuậtđềuđượcthựchiệntrênmộtmáyMac.GầnnhưmỗinghệsĩtôigặpđềucómộtiPod.VàmộttrongsốnguyênnhânApplecóthểlàmnhữngđiềuđólàchúngtôilàmbởivìchúngtôiđãđượclĩnhhộibởinềncôngnghiệpâmnhạcnhưmộtcôngtycócôngnghệsángtạonhất.Vàbâygiờchúngtôiđãtạorakhoâmnhạcnàymàtôinghĩkhôngdễđểsaochép.Tôinghĩ,nóirằngMicrosoftcóthểvừaquyếtđịnhsaochépnó,vàsaochépnótrongsáutháng,đólàmộtphátbiểuhuênhhoang.Khôngdễdàngnhưvậyđâu.

Mặcchonhữngngạcnhiênvềdịchvụnhạcsố,nhiềunhạcsĩvànhữngngườinghelolắngnóđanggiếtchếtnhữngalbumnhưmộttácphẩmnghệthuật.

Chúngtôiđãnghethấycảhaimặtcủanó.Hầuhếtnghệsĩthànhcôngđãdànhratronghợpđồngcủamìnhchosựphânphốiâmnhạctrựctuyếnbởicôngtyghiâmcủahọ.Vànhưvậy,mặcdùchúngtôicóthểthuyếtphục,hãynóiđi,Univer-salMusic,lớnnhất,đãkýhợpđồngvớichúngtôichoiTunesMusicStore,họkhôngthểgiớithiệuvớichúngtôi20nghệsĩđỉnhcaocủahọ.Tấtcảcáccôngtyâmnhạcđềuthíchđiềunày.Chúngtôicũngphảiđitớinhữngnghệsĩriênglẻ,từngngườimột,vàthuyếtphụchọ.Chúngtôiđãlàmvàhọđãtincậychúngtôi.Bâygiờ,cómộtítngườinói:Chúngtôikhôngmuốnlàmđiềuđóvàchúngtôitôntrọngđiềuđó.Họnói:Chúngtôisẽđểchobạnphânphốihếtthảycácalbumnhưngkhôngtheonhữngbàihátriênglẻ.Chúngtôitừchối.Chúngtôinói:Bạnbiếtđấy,khocủachúngtôilàđểtạocơhộichongườidùnglựachọn.Vàđiềuđãxảyralàmộtnửabàihátmàchúngtôibán,xấpxỉnửaalbumvànửakhácriênglẻ.Tôinghĩrằngcótỷlệcaohơnnhữngbàihátđượcbánnhưalbumhơnbấtcứainghĩ.Chúngtôinghĩnóchỉkhoảng1/4nhưngnólạikhoảng50/50.Nhưngchomỗimộttrongsốnhữngngườimàchúngtôiđãnóichuyện,cólẽbahoặcbốnnghệsĩđãnói:Bạnbiếtđấy,đâylàthứtốtnhấttrênthếgiới.Vìtôikhôngmuốnphảiđợi18thángđểcómộttábàihátđểlàmmộtalbumxuấthiệnvớikhángiảcủatôi.

KhinàoApplesẽbắtđầukýhợpđồngvớicácnhạcsĩ-trongthựctế,đãtrởthànhlàmộtthươnghiệubăngđĩa?

Tốt,sẽrấtdễchochúngtôiđểđăngkývớimộtnhạcsĩ.Thậtkhókhănđểchúngtôiđăngkýmộtnhạcsĩtrẻthànhcông.Vìnhữngđiềuđódocôngtyghiâmlàm.Giácủahọtrongkhoảng1đến

5.000.Chúngtôikhônglàmđiềuđó.Tuynhiên,chúngtôinghĩcónhiềucơhộihợptáctrongcôngnghiệpghiâm.Chúngtôiđãnóichuyệnvớimộtsốnghệsĩlớnthậtsựkhôngthíchcôngtyghiâmcủahọvàtôilấylàmlạvềđiềuđó.Vànguyênnhânchunghọkhôngthíchcôngtyghiđĩabởivìhọnghĩrằnghọđãthànhcôngthậtsự,nhưnghọchỉkiếmđượcmộtsốtiềnítỏi.Họcảmthấymìnhbịcướpgiật.Họcảmthấy.Nhưngrồi,lầnnữa,nhữngcôngtyâmnhạckhôngphảikiếmđượclàmnhiềutiềnbâygiờ...nhưvậytiềnđiđâu?Nóthiếukhảnăng?CóphảiaisẽđếnArgentinavớinhữngcáivaliđầynhữnghóađơnhàngtrămđôla?Điềugìsẽtiếptục?Vàhóara,saukhinóichuyệnvớinhiềungười,đâylàkếtluậncủatôi.Mộtnghệsĩtrẻđượcký,vàhọcónhậnmộtsốtiềntrảtrướccựclớn-mộttriệuđôlahoặchơn.Vàgiảđịnhrằngcôngtyghiđĩasẽnhậnlạitiềntạmứngkhinghệsĩthànhcông.Trừrằnghọthậtsựlànhữngchọnlựatốt,nhưng,vẫnchỉcómộthoặchaitrongsố10đượcchọnsẽthànhcông.Vànhưvậy,vớihầuhếtnghệsĩ,họkhôngbaogiờnhậnlạiđượcsốtiềntạmứng,vìvậyhọhếttiền.Ồ,aisẽtrảtiềnchoaikhitấtcảđềulàngườimấtmát?Nhữngkẻthắngcuộcsẽtrả.Nhữngkẻthắngcuộcđangtrảtiềnnhữngngườithấtbạivànhữngkẻthắngcuộckhôngthấyđượctưởngthưởngxứngđángvớithànhcôngcủahọ.Vànhưvậyhọthấykhóchịu.Nhưvậybồithườngđiềugì?Bồithườnglàngưngtrảtiềntạmứng.Bồithườnglàsẽcùngnhauđitớimộthợpđồngtổngsốvànóivớimộtnghệsĩ:Chúngtôisẽđưachobạn20centtrongmỗiđôlamàchúngtôikiếmđượcnhưngchúngtôisẽkhôngchobạntạmứng.

Làmphéptínhđơngiản:Chúngtôisẽtrảbạnkhôngphảivềlợinhuận-chúngtôisẽtrảchobạncáclợitứcbênngoài.Nórấtđơngiản:Bạnthànhcôngnhiềuhơn,bạnsẽkiếmđượccàngnhiềutiền.Nhưngnếubạnkhôngthànhcông,bạnsẽkhôngkiếmđượcmộthào.Chúngtôisẽtiếnlênvàmạohiểmchimộtsốtiềntiếpthịbạn.Nhưngnếubạnkhôngthànhcông,bạnsẽkhônglàmđượctiềnnhưng–nếubạnthànhcôngbạnsẽlàmđượcrấtnhiềutiền.Đólàcáchthựchiện.Đólàcáchmàphầncònlạicủathếgiớithườnglàm.

Nhưvậyôngnhậnthấycôngnghiệpghiâmchuyểnđộngtheophươnghướngđó?

Không.Tôinói:Tôinghĩrằngđólàgiảipháp.Ngườibệnhcảtinvàothuốcsẽlàmộtcâuhỏikhác.

Tôimuốnhỏiôngvềsựquantâmcủachínhmìnhtrongâmnhạc.TôibiếtrằngônglàmộtfanlớncủaDylan.ĐiềugìkhiếnDylancóýnghĩachoông?

Anhtalàmộtnhàtưtưởngrấtsángsủa,vàlàmộtnhàthơ.Tôinghĩrằnganhvềnhữngcáianhđãthấyvàđãnghĩ.Nhữngbàihátthờiđầuthìrấtchínhxác.Nhưngkhianhtatrưởngthành,bạnbiếtđấy,bạnphảilàmsángtỏmộtít.Nhưngchỉmộtlầnbạntìmhiểubạnsẽthấynósángsủanhưmộtcáichuông.Tôinghemớiđây“Chỉlàcontốttrongtròchơicủahọ.”Bạnbiết,khiMedgarEverbịbắncónhữngnhữngbàihátviếtvềsựkiệnđó.Dylannghĩđinghĩlạirấtcẩnthậnvàviếtbàiháttuyệtvờinàyvềnó.Vàthậtsựquátốtchohômnaykhianhviếtnó.

ÔngđãnhậnraDylantừkhinào?

SteveWozniakdẫntôitớianhấy.Tôicólẽ...ôichao...cóthể13,14.Chúngtôikếtluậnsẽgặpgã,chàngtraicóhàngtriệubăngbịsaochéplậutrênthếgiớinày.AnhlàcáigãđãđặtláthưvàotayBobDylan.Anhtathậtsựhòanhậpvàođó,trongcuộcđờicủaanhvềBobDylan.Nhưnganhtacónhữngcuốnbănglậutốtnhất,nhữngthứtốthơncảnhữngthứmàbạncóđượcmỗikhinóđượcpháthànhhiệnnay.Anhtacónhữngthứkinhngạc.VànhưvậychúngtôicócảmộtphòngđầybăngcủaBobDylanmàchúngtôicopyđược.

RõràngâmnhạcquantrọngđếntươnglaicủaApple.NhưngnhữngngườihoàinghisẽcódịpquansátrấtlâuApplemộtchútsovớithươnghiệuR&Dtrongcôngnghiệpmáytính.Appleđổimới.Mọingườikhácchỉlấynóvàlàmratiềnngoàinó.Applesẽsốngsótrasaotrongmộtcôngnghiệpđangcóvẻnhưthốngnhấtvàhoànthiệnhơn?

Ồ,trướchết,tôikhôngnghĩrằngđólàmộtthứkhủngkhiếp,nhữngđiềumàbạnvừamôtảrấtsinhđộng.Ngaybâygiờ,trongngànhmáytínhcánhân,trongphạmvinhữngcôngtybánmáytínhcánhân,mọingườiđangmấtnhiềutiền,ngoạitrừhaicôngty.Hewlett-Packardvừacôngbốnhữngkếtquảcủahọ,họđãmất56triệutrongngànhPCtrongmộtquý.Nghĩalàhơn200triệuđôlamộtnăm.SựthấtbạicủaSonytrongkinhdoanhPC;Gateway,IBM,Toshiba,tấtcảđềuthấtbạingoạitrừDell,kiếmđượcmộtsốtiềnlớnchưathốngkêđượcvàApple,kiếmđượcmộtíttiền.VàsựkiếmđượctiềncủaDellbởivìhọđanglấyđithịtrườngchiasẻtừnhữngngườikhácvìhọtoànbánnhữngsảnphẩmcùngloại.Chúngtôikiếmđượcmộtíttiềnvìchúngtôiđangđổimới.Vàchúngtôiquyếtđịnhđổimớitheocáchcủachúngtôiđểquathờikỳsuythoáinày,vìvậychúngtôisẽđixahơncácđốithủkhimọithứcóthểphụchồi.

Ấythếmà,thịtrườngchiasẻcủaApplecóvẻchỉkhoảng5%ởMỹvà3%trênthếgiới.

NhưvậythịtrườngcủachúngtôilớnhơncảcủaBMW,lớnhơnMercedestrongcôngnghiệpô-tô.Và,khôngainghĩrằngBMWhoặcMercedesđangchết,vàkhôngainghĩrằnghọởvàotìnhthếbấtlợikinhkhủngvìhọbịchiasẻthịtrường.Thựctế,cảhaiđềucónhữngsảnphẩmchấtlượngcaođángmơướclẫnnhữngthươnghiệu.

ÔngcónhậnthấyphiênbảncủaiPodsẽtrởthànhquantrọnghơnđốivớiApplehơnchínhMackhông?

Applecómộttậphợpnhữngtàinăngnòngcốt.

Nhữngtàinăngnàytheotôinghĩlà:chúngtôiđãthiếtkếphầncứng,cấutrúc,phươngthứchoạtđộngvàphầnmềmứngdụngrấttốt.Vàchúngtôithậtsựtốttrongviệcđónggóitấtcảnhữngthứđóvàotrongcùngmộtsảnphẩm.Chúngtôilànhữngngườiduynhấttrongngànhmáytínhlàmđiềuđó.Vàchúngtôithậtsựlànhữngngườiduynhấttrongcôngnghiệptiêudùngđiệntửđưanhữngphầnmềmvàotrongnhữngsảnphẩmchokháchhàng.Nhưvậynhữngtàinăngđócóthểsửdụngđểlàmnhữngmáytínhcánhân,vàchúngcóthểcũngsửdụngđểlàmcácthứnhưiPods.Vàchúngtôiđanglàmcảhai,vàchúngtôisẽtìmranhữnggìnắmgiữtươnglai.

Ôngnổitiếnglàmộtnhàcôngnghệlạcquan.Ôngcóhyvọngvềnhữnggìcôngnghệchochúngtanhưmộtthứvănhóamàbạnlàmvànói,haimươinămtrướcđâykhông?

Ôichao,vâng.Tôinghĩrằngnóđãmangchothếgiớixíchlạinhiềuhơnvàsẽtiếptụclàmđiềuđó.Códownsidestớimọithứ;cónhữnghệquảkhônglườngtrướcđượcđốivớimọithứ.Sựpháhủycủacôngnghệmàtôitừngnhìnthấycóthểlàtruyềnhình.Nhưngrồi,lầnnữa,truyềnhình,ởvàothờiđiểmthuậnlợinhất,cũngtuyệtdiệu.

Tạisaoôngcholàtruyềnhìnhlàsựpháhoạighêgớmcủacôngnghệmàôngđãtừngchứngkiến?

BởivìngườiMỹtrungbìnhxemtruyềnhìnhnămgiờmộtngàyvàtruyềnhìnhlàmộtphươngtiệnbịđộng.Truyềnhìnhkhôngkíchthíchnãobạntưduy.Hoặc,truyềnhìnhcóthểđượcsửdụngđểlàmnãobạnlườiđi,đólàmộtthứđôikhikỳdiệunhưngkhôngphảinămgiờmỗingày.

Tuynhiên,khiôngnóivềcôngnghệnàođóđượclàmchothếgiới,nókhôngchỉlàti-vivàmáytính.Nócònlànghiêncứuditruyềnhọc,sinhsảnvôtính,côngnghệnano.Cónhiềungườicảmthấyrằngdườngnhưchúngtađangđẩycôngnghệđiquáxamàkhôngthậtsựbiếtcáigìchúngtađangxáotrộn.Ôngcóbấtkỳsựđồngcảmnàochoquanđiểmđókhông?

Bạnbiết,tôichỉrànhcầnnóivềâmnhạc.Nhữngcâuhỏivềnhữngviệclớnnhưvầy(ngáp)...Tôinghĩrằngchúngtahạnhphúckhichúngtacómộtítâmnhạchơnnữatrongcuộcsốngmình.

Đơngiảnthếcơà?

Chúngtôirấtmaymắn.Chúngtôilớnlêntrongmộtthếhệmàâmnhạclàbộphậncựckỳthânthiết.Thânthiếthơnnócó,vàcóthểthânthiếtlàhômnay,vìhômnaycónhiềuchọnlựakhác.Chúngtôikhôngcócáctròchơiđiệntửđểchơi.Chúngtôikhôngcómáytínhcánhân.Cónhiềucácthứkhácnhưvậyđangchiếmthờigiancủanhữngđứatrẻbâygiờ.Nhưng,dùsaođinữa,âmnhạcthậtsựđượcsángtạolạitrongthờiđạisốnàyvàđiềuđóđangmangnótrởlạicuộcsốngcủamọingười.Đólàmộtthứkỳdiệu.Vàtrongcáchnhỏbécủachínhmình,đólàcáchđểlàmsaochúngtôilàmchothếgiớilàmộtchỗtốthơn.

CÂUCHUYÊNVỀCÁICHẾT

Ngày14/06/2005,trangwebcủatrườngđạihọcStanfordđăngtảimộtbàiphátbiểutronglễtốtnghiệpcủasinhviêntrường.Ngaysauđó,bàiphátbiểunàyđãđượclanrộngtrêninternetvàthuhútcộngđồngcưdânmạngtrêntoànthếgiới.Vàcũngđồngthờivàolúcđó,bàiphátbiểugâychấnđộnglớnởcácgiảngđườngđạihọcvàđăngtảitrêncáctạpchíkinhdoanhvàgiáodụcdanhtiếng.Nộidungcủabàiphátbiểulàmộtchuỗicâuchuyệncủachủnhânnó,SteveJobs,giámđốcđiềuhànhAppleComputer.

Vàsauđâylàcâuchuyệnthứba:

Khi17tuổi,tôiđọcmộtcâurằng:“Nếungàynàobạncũngsốngnhưthểđólàngàytậnthếcủamình,đếnmộtlúcnàođóbạnsẽđúng”.Câunóiđóđểlạiấntượnglớnvớitôi,vàtrongsuốt33nămqua,tôiluônnhìnvàogươngmỗingàyđểtựhỏimình:“Nếuhômnaylàngàycuốicủađờimình,liệumìnhcómuốnlàmnhữngviệchômnaymìnhsắplàmkhông?”.Vàkhinhậnracâutrảlờilà“không”ngàynàyquangàykhác,tôibiếtmìnhcầnthayđổiđiềugìđó.

Ghinhớrằng“mộtngàynàođógầnthôi,mìnhsẽchếtđi”làmộtbíquyếtvôcùngquantrọnggiúptôiquyếtđịnhnhữnglựachọnlớntrongđời.

Bởivìhầuhếtmọithứ-nhữngmongđợicủangườikhác,lòngkiêuhãnh,nỗilosợxấuhổkhithấtbại-tấtcảđềuphùphiếmtrướccáichết,cầnnhấtlàphảiđểlạinhữnggìthậtsựquantrọngtrướckhichếtđi.Luônnhớrằng,mìnhsẽchếtlàcáchtốtnhấtmàtôibiếtđểtránhsavàocáibẫysuynghĩrằngmìnhkhôngmuốnmấtđicáigìđó.Tađãhoàntoànvôsảnrồi.Chẳngcólýgìđểkhôngđitheotiếnggọitráitim.

Mộtnămtrướcđây,tôibịchẩnbệnhungthư.Tôiđinộisoilúc7h30sángvàpháthiệncómộtkhốiutrongtuyếntụy.Lúcđó,tôicònchẳnghiểutuyếntụylàgì.Bácsĩbảorằng,chắclàmộtloạiungthưkhôngchữađược,vàtôichỉsốngđượckhoảng3-6thángnữathôi.Bácsĩkhuyêntôivềnhàsắpxếplạimọicôngviệc,cóthểngầmhiểunhưthếlàchuẩnbịmọithứtrướccáichết.Cónghĩalàphảigóigọnnhữngđiềumuốnnóivớicácconvề10nămtớichỉtrongvòngmộtvàitháng.Cónghĩalàđảmbảomọiviệcđượcsắpxếpổnthỏa,suônsẻtrướckhitôirađi.

Cảngàyhômđótôinghĩđếnlờichẩnbệnh.Buổitốihômđótôilạiđếnkhám,ngườitachođènnộisoivàocổhọngxuốngdạdàyvàruộtnon,lấykimchâmvàotuyếntụyđểlấyramộtsốtếbàotừkhốiu.Trongkhitôirấtbìnhthảnthìvợtôikểlạirằng,

cácbácsĩđãbậtkhóckhisoicáctếbàodướikínhhiểnvibởihọpháthiệnrađâylàmộttrongsốrấtítloạiuáctínhcóthểchữabằngphẫuthuật.Nhưng,tôiđãquaphẫuthuậtvàgiờthìđãkhỏe.Khôngaimuốnchếtcả.Kểcảnhữngngườimuốnlênthiênđàngcũngkhôngmuốnchếtởđó.Thế

màcáichếtlạilàđiểmđếncủatấtcảchúngta.Khôngaicóthểtrốnkhỏinó.Cólẽđócũnglàđiềuhợplẽ,bởiCáichếtlàsảnphẩmtuyệtvờinhấtcủaCuộcsống.Nólàyếutốlàmthayđổicuộcsống.Nógạtbỏcáicũvàmởđườngchocáimới.Ngaybâygiờ“cáimới”làcácbạn,nhưngkhôngxanữabạnsẽtrởthànhcáicũvàbịloạibỏ.Thứlỗichotôinếunóinhưthếlàquágaycấn,nhưngmàđúngnhưvậyđấy.

Thờigiancủacácbạnlàcóhạnnênđừngphíphạmbằngcáchsốngcuộcđờicủangườikhác.Đừngrơivàocáibẫyđộcđoán,giáođiềucủangườikhác.Đừngđểnhữngýkiếnồnàoxungquanhđánhchìmtiếngnóibêntrongbạn.Vàquantrọngnhất,hãycódũngcảmđểđitheotiếnggọicủatráitimvàlinhtính.Chúngbiếtbạnthựcsựmuốngì.Mọithứkhácchỉlàthứyếuthôi.

Khitôicòntrẻ,cómộttuyểntậptuyệtdiệutênlàCataloguetoàntráiđất,đượccoinhưcuốnsáchgốiđầugiườngcủathếhệchúngtôi.MộttácgiảtênStewartBrandđãviếtcuốnsáchnày,vàôngđãlàmchonóvôcùngsốngđộngbằngnhữngchấmphálãngmạncủamìnhtrongđó.Đólà

nhữngnămcuốithậpkỷ60,khichưacómáytínhcánhânnênnóđượctạonênhoàntoànbằngmáychữ,kéo,vàmáychụpảnhpolaroid.NógiốngnhưmộtGoogletrêngiấyvậy:rấtlýtưởng,trànđầycáccôngcụhayhovàýtưởngvĩđại.

StewardvànhómcủaôngđãchorađờimộtvàisốCataloguetoàntráiđất.Sốcuốicùngravàogiữanhữngnăm70,lúcđótôibằngtuổicácbạnbâygiờ.Ởbìasaucuốntuyểntậplàbứcảnhmộtconđườngởnôngthônvàomộtsớmmai,cảnhvậtrấtthíchhợpchonhữngngườithíchphiêulưutựđibộduhành.Ởdướicódòngchữ:“Hãycứđóikhátvàdạidột”(Stayhungry.Stayfoolish).Đólàlờitạmbiệtcủahọtrướckhikếtthúc.Vàtôiluônướcmuốnđiềuđóchobảnthân.Vàbâygiờ,khicácbạntốtnghiệpvàbướcđếnnhữngchântrờimới,tôicũngchúccácbạnnhưvậy.

(theoStanfordReport)

THƯCỦASTEVEJOBSGỬINHÂNVIÊN

ThưcủaSteveJobsgửinhânviênhãngApplekhivừatrảiquacuộcphẫuthuậtloạibỏkhốiungthưtụy.

Gửicácbạn!

Tôicómộtvàitintứcliênquanđếncánhânmàtôicầnchiasẻvớicácbạn,vàtôimuốncácbạn

nghenótrựctiếptừtôi.Cuốituầnrồitôitrảiquamộtcuộcgiảiphẫuthànhcôngloạibỏkhốiuởtụy.Tôibịmộtdạngungthưtụyrấthiếmcó,gọilàkhốiuisletcellneuroendocrine,nóchiếmkhoảng1%trongtổngsốcáctrườnghợpungthưnộitạngđượcchẩnđoánmỗinăm.Dạngungthứnàycóthểđượcchữakhỏibằngcáchthựchiệnphẫuthuậtloạibỏnếuchẩnđoánđúnglúc(nhưtrườnghợpcủatôi).Tôisẽkhôngcầnchữatrịbằnghóatrịhayxạtrị.Mộtdạngkhác,thườnggặphơncủaungthưtụylàadenocarcinoma,màhiệnthờilàcănbệnhnanyvàbệnhnhânchỉcóthểsốngthêmđượcmộtsaukhichuẩnđoán.Tôinhắcđếnbệnhtrênlàvìkhingheđến“ungthưnộitạng”(hoặcnếubạntìmtừnàytrongGoogle),ngườitanghĩngayđếncănbệnhchếtngườiad-enocarcinoma.Nhờơntrời,tôikhôngmắcphảibệnhnày.Tôisẽhồiphụctrongtháng8vàmongtrởlạilàmviệcvàotháng9.Trongkhivắngmặt,tôiđãyêucầuTimCookchịutráchnhiệmđiềuhànhcôngviệcmỗingàyởApple,vìvậy,chúngtasẽkhônglỡnhịp.Chắcchắn,tôisẽgọivàingườitrongcácbạnnhiềuhơntrongtháng8,tôimongsẽgặplạicácbạnvàotháng9.

Steve,

PS:Tôigửithôngbáonàyđibằngmáytính17inchPowerBookvàAirportExpresstừgiườngbệnh.

TẠISAOKHÔNGCÓIPODGIẢMGIÁ?

GiớitrẻViệtNamđangngàycàngmêmẩniPod

–máynghenhạcsốthôngdụngnhấtthếgiới.Nhưngnóvẫnluônlàmộtgiấcmơxavờivớinhữngbạntrẻ…connhànghèovìgiálúcnàocũngngấtngưỡng.ĐợichờthờikhắciPodgiảmgiágầnnhưlàvôvọng.HãyngheSeanCooper–nhàbáonghiêncứuvềhiệntượngnàygiảithíchvìđâuiPod“ngầu”đếnthế,vàcácdoanhnghiệpVNcóthểxemđâylàmộtcôngnghệbánhàngthờiđạimới.

Mộtchiếnlượcmarketingquốctế

TheoUSAToday,doanhsốbánhàngquamạngtháng11.2006tăng25%sovớinăm2005.Nếumuahàngquamạng,bạnsẽthấymộtsốmặthàngnhưmáyquayvideoxáchtayhaymáyDVDđượcbánvớirấtnhiềumứcgiákhácnhau.TrongkhiđómộtsốmặthàngnhưiPodlạiluôncómứcgiácốđịnhdùbạnmuaởđâu.Phảigiảithíchnhữngđiềunàynhưthếnào?

Trướchết,khôngphảingườimuahàngtrênmạng(e-shopper)nàocũnggiốngnhau.Mộtsốngườichỉquantâmđếngiácảvàchỉchọnmua

hàngtạinhữngcửahàngonlinenàođưaragiáthấpnhất.Nhữngngườikháclạitrungthànhvớimộtsốnhãnhiệunàođó,hoặcquantâmđếnviệcgiaohàngnhanhchóng,hoặcviệcchophépđổilạihàng…vàsẵnsàngtrảthêmchiphíchonhữngdịchvụnày.Cáctrangmạngthươngmạiđiệntửcũngrấtkhácnhau.Trongkhicáccửahàngbánlẻcốtănggiábánlẻđểbùđắpchiphí,thìcáccửahàngbánlẻtrênmạnglạitậndụngưuthếvềchiphíđiềuhànhthấpđểgiảmgiábánthấphơnmứcmànhàsảnxuấtđềnghị.

Tuynhiên,còncómộtgiảithíchkhácchosựkhácbiệtvềgiácảcủahànghóatrênmạng.HalVarian,mộtkinhtếgiatạiU.C.Berkeley,đồngtácgiảcuốnQuytắcthôngtin:Mộthướngdẫnchiếnlượcchonềnkinhtếmạngchorằngviệcngườibántrênmạngđưaranhiềumứcgiákhácnhauđốivớicùngmộtsảnphẩmlàkếtquảcủamộtchiếnlượcmarketingquốctế(cácnhàkinhtếhọcgọihiệntượngnàylàphântángiácả-pricedispersion).ThửhìnhdungaicũngbánsảnphẩmTVmànhìnhplasma42incheshiệuPhilipsvớicùngmộtmứcgiá,thìchuyệngìsẽxảyra?Khiđósẽchẳngcầnphảisosánhgiữacáccửahàng,kháchhàngsẽchỉmuaởmộtsốcửahàngquenthuộc,vàđươngnhiênlợinhuậncủanhữngnhàbánlẻtrênmạng(e-tailer)sẽsụtgiảm.TheoVarian,khinhàbánlẻthayđổigiácảtheothờigian–tuầnnàytănggiá,tuầnsaulạigiảmgiá–

sựbấtổnvềgiácả(đượchọchủđộngtạora)sẽkhuyếnkhích,thôithúcngườimuamuahàng.Cụthể,kếtquảcủaviệcnàylàngườimuasẽdạoquavàitrangwebbánhàngtrướckhiquyếtđịnhmuamộtmónhàngnàođó;vàđâychínhlàđiềungườibánlẻmongđợi.

CácđiềutranghiêncứucũngxácnhậnquanđiểmcủaVarian.Năm2003,mộtnhómcácnhàkinhtếhọcdẫnđầubởiMichaelBayetừđạihọcIndianathựchiệnsosánhgiácảcủa36mặthàngtiêudùngđiệntửđượcbántrênmạng.Nhómnàycũngnghiêncứusựbiếnđộngcủagiácảtrongsuốt8thángcủahàngtrămsảnphẩmkhácnhau.Cảhainghiêncứuđềuchothấygiácảtrênmạngbiếnđộngrấtlớn,dùcóíthaynhiềucácnhàbánlẻđốivớimộtmặthàng.Hơnnữa,họnhậnthấyrằngtrangwebđưaramứcgiáthấpnhất(đốivớimọisảnphẩm)lạiluônlàtrangwebcósựbiếnđộngliêntụcvềgiácả.Điềunàychứngtỏcácnhàbánlẻđãchủđộngtăngvàgiảmgiátheothờigian.NhómcủaBayeđiđếnkếtluậnrằngsựphântánvềgiácảtrênInternetlàmột“hiệntượngcânbằng

–equilibriumphenomenon”–mộttìnhtrạngtựnhiêncủathịtrườngtựdocạnhtranh.

Côngthức“Giábánlẻthấpnhất”

Tấtcảnhữngđiềuđódẫntớicâuhỏitiếptheođây:nếubiếnđộnggiácảlàtìnhtrạngtựnhiêncủaviệc

bánhàngtrênmạng,thìtạisao,chẳng

hạn,mặthàngiPodnano8GBlạiluônđượcbánvớigiá250đô-la(hơnkémmộtvàicentkhôngthậtsựđángkể)?CôngtyApplekhônghềkhốngchếgiácảmộtcáchtráiphápluật.Ngượclại,chiếnthuậtmàSteveJobsvàcôngtydùnglàmộtchiếnlượcbánlẻmangtên“giábánlẻthấpnhất-mini-mumadvertisedprice-MAP”khiếnkhôngaicóthểgiảmgiáthấphơnhọđượcnữa.

Quảnlýgiábánlẻ(Resalepricemaintenance),thườngđượcbiếtđếnởMỹvớicáitênMAP(Mini-mumAdvertisedPrice)làmộtphươngthứctheođónhàsảnxuấtvàcácnhàphânphốiđồngýthỏathuậnvớinhaurằngnhàphânphối(bánlẻ)sẽbánsảnphẩmtrongmộtphạmvigiácảnhấtđịnh(thấphơnmộtmứcgiátrầnvàcaohơnmộtmứcgiásànnàođó).Điềunàysẽngăncácnhàbánlẻcạnhtranhquámứcvềgiácảlàmảnhhưởngđếnlợinhuậnchung.

MAPgiúpnhữngnhàbánlẻcóquymônhỏcóthểcạnhtranhvềgiácảvớicáccửahànglớn.NhưngvớicáccôngtynhưApplethìsao?Giácảổnđịnhlàvôcùngquantrọngvớicôngtynày,vìđâyvừalànhàsảnxuấtvừalànhàbánlẻ(cảtrênmạngvàquacáccửahàngbánlẻ).NếucácnhàbánlẻtrênmạnggiảmgiácácmặthàngnhưiPodvàMacssovớicáccửahàngthìsẽảnhhưởngngayđếnthịtrườngcủacôngtynày.

Tấtnhiên,phươngphápnàycũngcónhữnghạnchế.Vớiviệcgiớihạnmứcgiáthấpnhất,chínhsáchgiáMAPkhiếngiácảcaomộtcáchgiảtạo(hayítnhấtlàcaohơnsovớikhiđểtựdocạnhtranhvềgiácảgiữacáccửahàngbánlẻ).Năm2000,ỦybanThươngmạiLiênbang(FederalTradeCommission)từngbuộcnămnhãnhiệubăngđĩaphảitừbỏchínhsáchgiáMAPquáchặtchẽ.MAPgiúpíchchonhàsảnxuấtvàphầnnàolàcảnhàbánlẻ,songkhôngcólợichongườitiêudùng.

ThựcraviệcápdụngMAPkháphổbiếntrênthịtrườnghàngtiêudùng,songítcócôngtynàothựchiệnnótriệtđểnhưApplehaySony(cảhaiđềucócáchệthốngcửahàngbánlẻ).ShawnDuBravactừHiệphộiNgườitiêudùnghàngđiệntử(ConsumerElectronicsAssociation)tinrằngđasốcácnhàsảnxuấtthiếtbịtiêudùngthíchđểchothịtrườngquyếtđịnhgiácả;vàsựphântángiácảmàVarianvàBayeđãđềcậpởphầntrêndườngnhưcũngchứngtỏđiềunày.Nghĩalànếukháchhàngchịukhókhảogiátrênthịtrường,họsẽcóthểmuađượcvớigiátốtnhất.

VớiApple,mộtphầncủagiácảmàbạntrảchocácsảnphẩmnhưiPodhayMacBookProlàdànhchochất“riêngbiệt,độcđáo”củachúng.Máyảnhkỹthuậtsố,TVLCD,đầumáyDVDlànhữngloạisảnphẩmtươngđốigiốngnhaubấtkểnhàsảnxuấtvàmẫumãnào.Dođó,giácảlàmộtyếutốquyếtđịnhkhingườitiêudùngchọnmuanhữngsảnphẩmnày.Ngượclại,khichọnmuaiPod,bạnhiểurằngbạnđangmuamộtthứgìđóđặcbiệt,

độcnhất.BạncóthểchắcchắnrằngApplehiểuđiềuđóvàsẽđưaramứcgiáphùhợpchobạn.

Theođúngtêngọicủanó,MAPlàgiábánlẻthấpnhấtmànhàbánlẻcóthểchàochokháchhàng(nếubạnđãtừngmuahàngởmộtwebmàkhôngniêmyếtgiácảchừngnàobạnchưachọnhàngvàogiỏmuahàng,thìMAPchínhlàlýdo).MAPthườngđượcthựchiệnquacáchỗtrợvềmarketingcủanhàsảnxuấtdànhchonhàbánlẻ.NếunhàbánlẻgiữđượcgiábánbằnghaycaohơngiáMAP,cácnhàsảnxuấtnhưApplesẽhỗtrợchiphíquảngcáochohọ.Ngượclại,nếugiábánlẻquáthấp,nhàsảnxuấtsẽrútlạinhữnghỗtrợnày.

(TheoSeanCooper,SlateMagazine)

NHỮNGLÁTCẮTSTEVEJOBS

Tên:StevenPaulJobs

Chứcvụ:ĐồngsánglậpvàgiámđốcđiềuhànhAppleComputer,đồngsánglậpvàgiámđốcđiềuhànhPixar.

Sinh:Tháng2.1955

Chamẹ:StevelàconnuôicủaPaulvàClaraJobs.

PaulJobslàthợmáychomộtcôngtysảnxuấttialazevàClaraJobslàmộtkếtoán;cảhaiđềuđãchết.Stevetìmđượcmẹruộtkhiônggần30tuổi(bàcũngđãquađời).

Anhchịem:emgáinuôiPattiJobsvàemruộtMonaSimpson,mộtnhàvăn,ngườimàôngtuyênbốcótìnhcảmđặcbiệt.

Giađình:Mộtvợ(bàLaurenePowell,cướivàongày

18.3.1991),ngườiđãsinhchoôngbađứacon:ReedJobs,ErinSienaJobsvàEveJobs.Ngoàira,ôngcòncómộtđứacontênlàLisaBrennan-JobsvớicôbạngáithờitrẻtênChris-AnnBrennan.Lisađãsốngvớiôngcùnggiađìnhmớisuốtthờituổimớilớncủacô.

Bạnbè:BạnthâncủaôngthờitrunghọclàBill

Fernandez.KhihọctạiĐạihọcReed,ôngkếtthânvớiDanKottkevàsauđócảhaicùngđếnẤnĐộdulịch.Tấtnhiên,khôngthểkhôngkểđếnnhững“ngườibạnlớn”SteveWozniakvàLarryEllison,giámđốcđiềuhànhOracle.

Thầntượng:Thờitrẻ,StevecựckỳngưỡngmộBobDylan.ÔngthườngdànhnhiềugiờđểchơimộtsốgiaiđiệucủaBobDylanvớicâyđànghitaởsânsaunhàmình.ThầntượnglúclớncủaônglàKobinChino,AndyGrove(ngườichủtịchvàsánglậphãngIntel),GeorgeFishercủaMotorola,JohnWarnock(Adobe)vàPatCrecine(chủtịchhộiđồngquảntrịĐạihọcCarnegie-Mellon).ÔngcũngđượcsosánhvớiHenryFord.

Họchành:Tốtnghiệpcấp3tạitrườngHomesteadHighSchool,LosAltos,Californianămin1972.HọcĐạihọcReedđượcsáuthángthìnghỉ.

Giảithưởng:HuychươngCôngnghệQuốcgiacủaTổngthốngReaganvàonăm1985,trướckhithànhlậpcôngtyNeXT.GiảithưởngJeffersonchodịchvụcôngcộngnăm1987.DoanhnhânthậpkỷcủatạpchíInc.năm1989.Topmườidoanhnhântiêubiểuhainămliêntiếp2005-2006,mộttrongmộttrămnhânvậtcóảnhhưởngnhấtthếgiớicủatạpchíTimevànhiềugiảithưởngkhác.

Email:Mỗingàynhận300email.

10khoảnhkhắckhóquêntronglịchsửApple

1.4.1976:SteveJobsvàSteveWozniakthànhlập

Apple.

1976-1977:RamắtmáyAppleII.AppleIlàmáytínhtựchếđầutiêncủacôngtynhưngsốlượngtiêuthụrấtthấp.ĐếnAppleII,vớikhảnăngthiếtkếxuấtchúngcủaSteveWozniak,tàiquảngbáthịtrườngcủaSteveJobsvàMikeMarkkula,Applechínhthứcthamgiavàocuộccáchmạngtrongngànhmáytínhcánhân.VớiAppleII,AppleđãtrởthànhlàcôngtycótốcđộpháttriểnnhanhnhấttronglịchsửnướcMỹ,thuvềhơn500triệuđôlachỉsauhơn5năm.

1984:GiớithiệuMacintosh:CóthểkhẳngđịnhrằngMacintoshgópphầnthayđổithếgiớivitínhvớisựkếthợpgiữakỹthuậtvàtínhnhânvănđúngnhưnhữnggìSteveJobsnói.Macintoshcànglàmrõ

vaitròtiênphongcủaAppletrongcuộccáchmạngmáytính.

1985:SteveJobsrờiApple.Chỉbathángsausinhnhậtlầnthứ30củamình,SteveJobsbịsathảibởinhữngmâuthuẫnkhôngthểhàngắnđượcgiữacácthànhviêntrongbanlãnhđạocôngty,đặcbiệtlàgiữaôngvớigiámđốcđiềuhànhJohnSculley.ApplevẫnnổitiếngvàđạtdoanhthucaongấtngưởngsaukhiJobsrađi.Nhưngsựmạohiểmvàđậmtínhvănhóamàngườita

vẫncảmnhậnởAppledườngnhưkhôngcòn.Thiếuhìnhảnhcủaông,côngtyngàycàngtụtdốctrênthịtrườngmáytính,mờnhạttronglòngcôngchúngvàhọbịđẩydầnđếnbờvựcthẳm.RiêngvớiSteveJobs,thấtbạitrongcuộctranhgiànhquyềnlựcnàyđãgiúpôngvỡranhiềubàihọcquýgiáđểrồisauđótrởlạiđầyvinhquang.

1994:TrangbịchipPowerPC.Applemuốnxuấtxưởngnhữnghệthốngmáytínhnhanhvàmạnhhơnnữa.Đểđạtđượcđiềuđó,họhìnhthànhmộtliênminhvớiMotorolavàIBM,gọilàAIM.ChipmớicủaAIMcókhảnănghoạtđộngởcảhaichếđộxửlý16-bithoặcPowerPC32-bit,nghĩalànhữngứngdụngcũvẫnchạytrơntrutrênhệthốngmới.Đâylàquyếtđịnhhợplýbởikhôngaimuốnmuatoànbộcácphầnmềmmớivàphảitừbỏnhữngchươngtrìnhmàhọđãđầutưtrướcđó.

1997:SteveJobstrởlại.Applegặpkhókhănbởingânsáchthâmhụtnặng,trượtdốctrênthịtrườngmáytínhcánhânvàthấtbạitrongchiếnlượckinhdoanh.Giớiquansátbắtđầutínhxem“đạigia”nàosẽmuavàtiếpquảnApplethìSteveJobstrởlại.SựhiệndiệncủaôngđãthổimộtluồnggiómớilèoláiAppletrởnênthịnhvượngnhưhômnay.Khôngngạithayđổivàluônđặtmìnhvàovịtrícủakháchhàng,cólẽchỉvịgiámđốcđiềuhànhnàymới

cókhảnăngbiếnmộtcôngtysắpphásảntrởthànhcôngtyhàngđầuthếgiớivềmáytínhvàgiảitrí.

1998:MáyiMacrađời.VớisựrađờicủaiMac,máytínhkhôngcònlàchiếchộpmọingườivẫngiấudướigầmbàn.Nóvừalà“côngcụhỗtrợcôngviệc”vừalà“chứngchỉcủasựsànhđiệu”.iMackhôngđượcquảngcáonhưmộthệthốngmạnhmẽvàhiệuquả,màlàđểgiảitrí.Vàothờiđiểmramắt,mọingườicảmthấykhóhiểubởiApplethiếtkếhaicổngUSBchoiMactrongkhichưacócácthiếtbịngoạiviđểkếtnốiquanó.Hơnnữa,đốivớimộtsốkháchhàng,quyếtđịnhloạibỏổđĩamềmcũngthật“ngôngcuồng”.Tuynhiên,ngaysauđó,mọingườikhócóthểtìmđượcmộtmáytínhmàkhôngcócổngUSBtrongkhinhiềucôngtycũngtừbỏviệcdùngđĩamềm.Quantrọnghơn,bắtđầutừiMac,chữ“i”đãtrởthànhdấuấnriêngchosảnphẩmcủaApple(iPod,iMovie,iPhoto,iLife...)

2000:HệđiềuhànhMacOSX.Ngày13.9.2000,phiênbảnthửnghiệmcủaMacOSXđượcpháthànhvớigiá29,95đôla.Tuychưathựcsựthuyếtphục,nóẩnchứanhữngcôngnghệmàngườisửdụngMacmongđợi,nhưbộnhớbảomật,giaodiệnAqua...

2001:iPodtrìnhlàng.Ramắtđầutiênvàotháng

10.2001,iPodđãgópphầnđịnhdạnglạingànhgiảitríthếgiới,đánhdấubướcchuyểnmạnhmẻcủaApple,từcôngtymáytínhsanglĩnhvựcgiảitrí,trởthànhmộtthươnghiệucủalốisốngkỹthuậtsố.

2006:BắttayvớiIntel

Cuốinăm2006,hãngAppleđãcôngbốkếtquảkinhdoanhcủaquý4,nămtàichính2006vớinhữngthànhcôngcựckỳmỹmãn(quýnàykếtthúcvàongày30.9.2006).Kếtquả,Appleđãbánđược8,73triệumáynghenhạciPodtrongquý4,tăng35%chovớicùngkỳnămngoái.Nhưvậytrongnămtàichính2006,đãcótổngcộng39triệumáyiPodđượcbánra.Cũngtheobáocáonàythìtrênthịtrườnghiệnnaycókhoảnghơn

3000phụkiệnkhácnhaudànhchoiPodvàconsốnàyvẫnliêntụcgiatăng.Trongkhiđó,trêniTunesStorecókhoảng3,5triệubàihátcácloại,

9000videoclip,220chươngtrìnhti-vivàgần20nghìnsáchdạngaudio.iTunesStorecũngchiếm

85%thịphầnnhạcsốcóbảnquyềntạiMỹ.Cókhoảnghơn70%sốxeô-tôtrênthếgiớixuấtxưởngvàonăm2007sẽhỗtrợliênkếtvớiiPod.LợinhuậnmàiPodmanglạichoApplechiếmkhoảng

20%tổngthunhập.Hiệnnaytrênthếgiớicókhoảng40nghìnđiểmbánmáynghenhạciPod.

Vớinhữngconsốcựckỳkhảquannhưtrên,Appleđãthuđượclợinhuậnrònggần546triệuđôlavàtheoSteveJobsthìđâylàmộtnămcựckỳ

thànhcôngcủahãngnày.SteveJobskhẳngđịnhrằng:“Ngaytừbâygiờcóthểnóirằngnăm2007tớiđâysẽlàmộtnămcựckỳấntượngcủaApple”.Mớiđâynhất,tạiHộichợMacWorldthườngniên,AppleđãcôngbốđiệnthoạidiđộngiPhone,sảnphẩmnàysẽchínhthứccómặttrênthịtrườngvàotháng7.2007.