Hrvatski studiji Sveuilita u ZagrebuKulturna povijest

Maja KolariLOV NA LAVOVE KRALJA ASURBANIPALA PRIKAZI RELJEFA PALAE ASURBANIPALA U NINIVISeminarski rad

Mentor: dr.sc. Eva Katarina GlazerZagreb, travanj 2014.

SADRAJ

1. UVOD ....................................................................................................................................22. ASIRSKA PREVLAST.............................................................................................................32.1. Velianje ratnih pothvata kroz umjetnost..................................................................33. RELJEF IZ PALAE U NINIVI...............................................................................................33.1. Ope karakteristike............................................................................................................33.2. Lov na lavove kralja Asurbanipala............................................................................44. ZAKLJUAK............................................................................................................................55. BIBLIOGRAFIJA........................................................................................................................5

1.UVOD U ovom radu bit e rijei o jednom od prizora sa reljefa koji se nalazio u palai vladara Asurbanipala (668.- 629.g.pr.n.e) u Ninivi (danas sjeverni Irak) koji prikazuje lov na lavove. U Asiriji, lov na lavove je bio kraljevski sport, simboliki prikaz vladareve dunosti da zatiti narod pred najezdama nepredvidive divlje snage. S obzirom na to kako su lavovi prikazani u vie situacija, oslobaani, proganjani i naposljetku ubijeni, drani, pretpostavlja se, kao ljubimci, vidi se njihova vanost. Fokus ovoga rada bit e reljef koji se nalazi na ploi visine 1,6 metara, te prikazuje velianstven prizor Asurbanipala koji na konju kopljem ubija lava.

2. ASIRSKA PREVLAST2.1. Velianje ratnih pothvata kroz umjetnost Razdoblje asirske dominacije u prvoj polovici 1.tis.pr.n.e. predvoeno je poprilino ambicioznim i agresivnim kraljevima ratnicima. Asirsko drutvo je bilo militantno, sa ratnicima koji su obvezni boriti se u vojsci, te dravnom administracijom pod nadlenosti vojske. Asirski ratnici su bili nemilosrdni, poznati po teroru koji su provodili nad protivnicima, muenja, dekapitacije i slino. Kao posljedica uspjenih vojnih kampanji, asirski kraljevi su bili jako bogati. Neto od tog bogatstva je bilo potroeno i na izgradnju gigantskih i luksuznih palaa. Unutar tih prizora ukljuio je i razne scene njegova odlaska u lov na lavove, igre koja mu je ujedno bila i najdraa. Asirska umjetnost dolazi do vrhunca za vrijeme Asurbanipalove vladavine. On je bio graditelj i strastveni lovac na lavove to ujedno i pokazuju brojni reljefi sa navedenim motivima.[footnoteRef:1] Kao i svi asirski kraljevi, Asurbanipal je dekorirao zidove svoje palae sa prizorima sebe kao monog, neustraivog i snanog vladara. Mnogi od njegovih ratova su provedeni od strane njegovih generala, ali je teko saznati koji su to generali bili jer su asirski kraljevi uzimali sve zasluge u svoje ruke. No, Asurbanipal volio se predstavljati kao dobronamjerni vladar, dobroinitelj i onaj koji oprata grijehe, to je interesantno s obzirom na reputaciju asirskih vladara i vojske.[footnoteRef:2] Oteenje na reljefima se ujedno dogodilo kada je Niniva unitena u najezdi babilonske i medijske vojske 612.g.pr.n.e. Pretpostavlja se kako taj dio reljefa obraen u ovom radu datira otprilike iz 650.g.pr.n.e. Reljefi iz Asurbanipalova doba, pa sve do vladavine Sargona II., reproduciraju uglavnom utanaenu tematiku, u kojoj se naizmjence pojavljuju prizori opsada, bitaka s bojnih kola, vojnih mimohoda, ukopavanja tabora, pljake nakon pobjede, klanjanja poraenih te lova na lavove. Budui da se pojavljuju pravi figurativni modeli, osobito u prikazima lova na lavove ili pojedinosti u prizorima opsade, moe se pomiljati da su umjetnici raspolagali obrascima za pripremu reljefa. [1: Z. RAGOZIN, Assyria: From the Rise of the Empire to the Fall of Nineveh, London and New York, 1905., 373] [2: Isto, 414]

3. RELJEF IZ PALAE U NINIVI3.1. Ope karakteristike Batinu ranijih mezopotamskih kultura, takozvanu carsku umjetnost neoasirskog perioda, koja je prihvaala takoer i drugaije utjecaje, u prvom redu je karakteriziralo pobjedniko vraanje povijesnom reljefu.[footnoteRef:3] Kroniarska tonost prilikom velianja ratnikih pothvata kraljeva sputavala je tu i tamo stvaralaki zanos asirskih umjetnika, koji su se dosta slobodno sluili batinjenim ili od svojih susjeda preuzetim formulama. Izolirani likovi bogova, demona i kraljeva djeluju upravo velianstveno. Stilizirana izvedba detalja kod anatomije tijela i odjee (vrpasto oblikovani nabori odjee) nikako ne iskljuuju snano isticanje strukture, koja kao da ve nagovijeta arhajsku grku umjetnost.[footnoteRef:4] Meutim, najbolja ostvarenja asirske plastike predstavljaju prikazi ivotinja i to naroito veliki lovovi kralja Asurbanipala koji su izvedeni u jedva naglaenom plitkom reljefu na frizovima od alabastra, a ukraavali su barem dvije dvorane sjevernog dijela palae, koju je ovaj vladar podigao oko polovice stoljea u Ninivi.[footnoteRef:5] Vjerojatno su dekorirali hodnik palae, te su prikazi gotovo u cijelosti pronaeni i preneseni 1854. godine u Britanski muzej. [3: M. MILA, The British Museum, Zagreb, 1980., 62.] [4: Isto, 62] [5: Isto, 63]

3.2. Lov na lavove kralja Asurbanipala Ispred velike i prazne pozadine odvija se kristalno bistra kompozicija s naturalistiki uvjerljivim prostornim odnosima izmeu pojedinih tijela, dok su figure ivotinja realizirane na izvanredno ivahan nain jednim odlinim darom opaanja.[footnoteRef:6] Postoji vie interpretacija prizora na reljefima, to se tie konkretno onih sa lavovima, uglavnom se radi o simbolizmu, gdje lav predstavlja onu nasilnu nepredvidivu prirodu koju kralj ubijanjem zaustavlja, te time postaje onaj koji osigurava zatitu i daje sigurnost svome kraljevstvu. Sa jedne strane nalazimo ljudsku kontrolu, sa druge prirodu i njezinu divljinu. Kada bi pogledali druge reljefe gdje recimo lavove putaju u arenu u kojoj e se obraunati sa kraljem na kolima, sa svake strane ju osiguravaju deseci ljudi sa kopljima, i snanim psima koji se trebaju pobrinuti za to da lavovi ne pobjegnu i centriraju se unutar podruja borbe, vidjeli bi njihovu snagu u ljudskim oima. Vidimo dakle, vojsku koja je okruila lavove, te osigurava da ne pobjegnu, u trenutku kada se pojavljuje kralj koji kao ovozemaljski zatitnik naroda ubija snanu i krvolonu ivotinju, poraava divlju prirodu i uspostavlja kontrolu. Nain na koji su prikazani ubijeni lavovi je okrutan i ujedno pokazuje karakter asirskih vojnika i potencijalno navodi na svojevrsnu propagandu o neustraivim i nemilosrdnim ratnicima od kojih je kralj, monarh, vladar, onaj koji je najjai i ne poznaje strah. Zanimljiva je injenica da su lavovi sa podruja Mezopotamije u 19. stoljeu dovedeni do istrebljenja, i ujedno su bili manji od afrikih lavova. ak je povuena usporedba da je mezopotamski lav bio veliine veeg bernardinca. [6: Isto, 63]

4. ZAKLJUAK Za vladavine Asurbanipala, Asirija je u raznim aspektima dosegla vrhunac, posebice mirom koji se postigao nakon toliko godina borbi. Reljefima asirskih umjetnika iz Asurbanipalova doba, posljednjima to su ih ostavili asirski vladari, mezopotamska likovna umjetnost dostie vrhunac. Poput starih uzora, prestali su na bilo koji nain oslikavati krajolik, nego su koristei povrinu pozadinske plohe kao element koji stvara opreku u likovima, pogotovo u znamenitim lavovima i gazelama, fokusirali pozornost gledatelja na dramatski naboj, naglaavajui veliinu i mo vladara.5. BIBLIOGRAFIJAMILA, Mirjana (ur.) 1980. British Museum, London. Zagreb: Mladost.RAGOZIN,Znade1905. ASSYRIA: From the Rise of the Empire to the fall of Nineveh. London and New York: G. P. Putnam's Sons.

2