1

บทท 1 บทน ำ

1.1 ทมำและควำมส ำคญของโครงงำน ปจจบนมการประกอบธรกจรานคาขายกาแฟสดอยเปนจ านวนมากตามแหลงชมชนตาง ๆ หลงจากการบด

กาแฟแตละครงจะเหลอกากกาแฟจ านวนหนง และผประกอบการสวนใหญไมเหนประโยชนและความส าคญของกากกาแฟและไมมวธการก าจดกากกาแฟทถกตองและทงไมเปนทท าใหมปรมาณกากกาแฟเพมมากขน ทางกลมไดเลงเหนความส าคญและประโยชนจากกากกาแฟจงไดจดท าโครงงานน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟมาเพมมลคาหรอประดษฐเปนผลตภณฑทกอใหเกดรายไดและไมกอใหเกดผลกระทบหรอปญหาตางๆ ตอชมชนและสงแวดลอมอกทงยงเปนการน าเศษวสดทเหลอใชมากอใหเกดประโยชนและลดมลภาวะตอสงแวดลอม 1.2 วตถประสงค ในการศกษาครงนผจดท าไดก าหนดวตถประสงคไวดงน

1.2.1 เพอศกษาอตราสวนทเหมาะสมของน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟ 1.2.2 เพอเปรยบเทยบประสทธภาพของน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟกบน าขดรองเทาตามทองตลาด 1.3 สมมตฐำน น ายาขดรองเทาทมสวนผสมกากกาแฟทปรมาณ 10 กรม มประสทธภาพในการใหความมนวาวไดดกวาน ายาขดรองเทาทมสวนผสมกากกาแฟทปรมาณ 5 กรม,15 กรมและดกวาน ายาขดรองเทาตามทองตลาด 1.4 ตวแปรทศกษำ

1.4.1 ตวแปรตน น ายาขดรองเทาจากกากกาแฟทง 3 สตรและน ายาขดรองเทาตามทองตลาด 1.4.2 ตวแปรตาม ความมนวาวของน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟ , สของน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟ 1.4.3 ตวแปรควบคม อณหภมของการอบกากกาแฟ, ระยะเวลาในการขดรองเทา, รองเทาหนงสน าตาล,

น ายาขดรองเทายหอกว สน าตาล 1.5 ขอบเขตกำรศกษำ ในการศกษาครงน มขอบเขตของการศกษาดงน

1.5.1 สงทใชศกษา การศกษาครงนใชกากกาแฟสดพนธอาราบการ น ายาขดรองเทาตามทองตลาดใชยหอกวสน า 1.5.2 กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน ครกศน.ทเขารบการอบรมโครงงานจ านวน 10 คนเปนผประเมนความมนวาวและความเขมขนของสของน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟ 1.5.3 ระยะเวลา ตงวนท 18 มถนายน 2555 ถง วนท 21 มถนายน 2555 1.5.4 สถานท หองประชม 2 ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยจงหวดล าปาง

2

1.6 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ ชวยลดปรมาณขยะและเพมมลคาของวสดทเหลอใชมาท าใหเกดประโยชนตลอดจนเปนการลดมลภาวะตอ

สงแวดลอม 1.7 นยำมปฏบตกำร

1.7.1 กากกาแฟสดพนธอาราบการ หมายถง สวนของเมดกาแฟพนธอาราบการทควบดแลว แลวผานการชงหรอผานน ารอนจากการชงกาแฟและรดเอาน ากาแฟออกไป

1.7.2 น ายาขดรองเทา หมายถง น ายาทใชส าหรบขดรองเทา 1.7.3 ความมนวาว หมายถง ความนม ความมนวาว ความลน ความออนนม

3

บทท 2 เอกสำรทเกยวของ

ในการศกษาโครงงาน เรองการท าน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟ คณะผศกษา ไดคนควา รวบรวมขอมลจากเอกสารทเกยวของและเวปไซดบนเครอขายอนเตอรเนต โดยขอน าเสนอตามล าดบ ดงน 2.1 กำแฟอำรำบกำ ถอวากาแฟพนธดทสดในโลก ซงมสวนแบงของตลาดโลกอยประมาณ 70-75% ของทงหมด ขนาดของล าตนสงประมาณ 20 ฟต ปลกไดดในทสงกวาระดบน าทะเลเพราะอากาศเยน ในเมองไทยนยมปลกมากบนดอยสง เชน เชยงใหม เชยงราย ล าปาง ฯลฯ สวนตวเมลดมขนาดใหญโปรงแสงเลกนอย มกลนหอม (Aroma) และมความเปนกรด(Acidity)สง สวนมากในหนงผลจะมเมลดอย 1 คถามเมลดเดยวเราจะเรยกผลนนวา “พเบอรร(Peaberry)” แตถาในหนงผลมเมลดถง 4 เมลดหรอมากกวานน เราถอวาเปนพนธชนเยยม (กาแฟอาราบกา,2555 : เวปไซด) 2.2 ประโยชนของกำแฟ

1. ใชส าหรบขดผว กากกาแฟสามารถน าไปขดผวได เพราะชวยในการขจดเซลลผวทตายแลวไดเปนอยางด แลวท าใหผวดเปลงปลงขน

2. ชวยใหผมเงางาม แนนอนวาการมผมสวยและเงางามเปนทตองการส าหรบทกคน วธงายๆทท าไดอกอยางคอ ลางหรอสระผมดวยกากกาแฟ หรออาจใชยาสระผมทมสวนผสมของสารสกดจากกาแฟกได

3. ใชส าหรบเปนส ถาเราละลายกากกาแฟในน ารอนเราจะไดสน าตาลในแบบของกาแฟ เพอใชส าหรบผสมในการยอมสผา หรองานศลปะ (กากกาแฟ ของฟร มประโยชน, 2555 : เวปไซด) 2.3 องคประกอบทำงเคมเมลดกำแฟคว

คาเฟอนซงมในเมลดกาแฟ 3-5 % จบกบกรดลอโรจนก ( น ามนกาแฟหรอ Coffee oil) มน ามนโปรตน ทรโกเนลลน และกรดนโคตนค เมลดกาแฟทควแลวจะเกดกลนหอมของคาเฟออยล (Caffe oil) เกดขนในขณะควกาแฟ ซงประกอบดวย เฟอฟวรอล (furfurol) 50% กรดวาเลอเรยนค (valerianic acid) ฟนอลและไพรดน นอกจากนมคาเฟอน 0.3-2.5 % ทโอโบรมน และทโอฟลนเลกนอย (องคประกอบทางเคมเมลดกาแฟคว,2555 : เวปไซด) 2.4 ควำมมนวำว

คอ ความเหมอนไหม ความนม ความมนวาว ความลน ความออนนม (ความมนวาว,2555 : เวปไซด)

4

บทท 3 วธด ำเนนกำร

3.1 วสด/อปกรณ 1. บกเกอร ขนาด 600 มลลลตร จ านวน 3 ใบ 2. แทงแกวคนสาร จ านวน 3 อน 3. กระบอกฉดยา ขนาด 25 มลลลตร จ านวน 1 อน 4. เครองชง ขนาด 2000 กรม จ านวน 1 ตว 5. ตะเกยงแอลกอฮอล จ านวน 1 ชด 6. ตะแกงกนลม จ านวน 1 ชด 7. แปรงขดรองเทา จ านวน 4 อน 8. ผาส าหรบเชด จ านวน 4 ผน 9. กากกาแฟพนธอาราบการ 30 กรม 10. พาราฟน 30 กรม

11. วาสลน 120 กรม 12. น ามนมะกอก 15 ซซ 13. ไมขดไฟ 1 กลอง

3.2 วธด ำเนนกำร การศกษาเรองการท าน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟ ไดด าเนนการทดลอง ดงน 1. น ากากกาแฟใสลงในบกเกอรแลวน าไปอบใหแหงทอณหภม 70 องศา โดยใชเวลา 10 นาท 2. น าสวนผสมแตละสตรมาชงใหไดปรมาณตามสตร ดงน สตรท 1 กากกาแฟ 5 กรม สตรท 2 กากกาแฟ 10 กรม พาราฟน 10 กรม พาราฟน 10 กรม วาสลน 40 กรม วาสลน 40 กรม น ามนมะกอก 5 ซซ น ามนมะกอก 5 ซซ สตรท 3 กากกาแฟ 15 กรม พาราฟน 10 กรม วาสลน 40 กรม น ามนมะกอก 5 ซซ 3. วธการท าสตรท 1 น าพาราฟน ปรมาณ 10 กรม ทชงแลวใสลงในบกเกอรแลวน าไปตงไฟออน ๆ คนใหละลายแลวเตมวาสลน ปรมาณ 40 กรมลงไปคนใหเขากน หลงจากนนยกบกเกอรออกจากไฟ รอจนกวาจะเยน(ดไดจากสของสวนผสมดงกลาวถารอนจะใสถาขนแสดงวาเยน)

5

4. น ากากกาแฟปรมาณ 5 กรม เทลงอยางชา ๆ คนเนอสารใหเขากนโดยใชเวลาในการคน 5 นาท 5. เตมน ามนมะกอกปรมาณ 5 ซซ ลงไปในบกเกอรคนใหเขากนโดยใชเวลาในการคน 5 นาทแลวเทลงในภาชนะทเตรยมไว โดยพกเกบไวเปนเวลา 1 คน 6. จากนนใหท าสตรท 2,3 ตามขนตอนท 3,4,5โดยเปลยนปรมาณกากกาแฟตามสตร 7. เมอไดน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟทง 3 สตรและน ายาขดรองเทาจากทองตลาดยหอกวแลวจากนนน าไปทดลองขดรองเทา จ านวน 4 ค แลวใหผเขารบการอบรมโครงงาน จ านวน 10 คน สงเกตความมนวาวของรองเทาและความเขมของส แลวบนทกผลการทดลอง

6

บทท 4 ผลกำรศกษำ

จากผลการศกษา การน าน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟ สายพนธอาราบการ ในครงน ซงไดด าเนนการน ากากกาแฟพนธอาราบการ มาอบแหงท อณหภม 70 องคสาเซลเซยส ระยะเวลา 10 นาท แลวน ามาผสมกบสวนผสมอนๆตามสตร ท 1,2,3 แลวน ามาท าการทดสอบประสทธภาพโดยการขดรองเทาหนงสน าตาล(สตร) เปรยบเทยบกบน ายาขดรองเทายหอกวทมขายตามทองตลาด โดยใชผทดสอบ จ านวน 10 คน ท าการทดสอบ 3 ครง ไดผลดงน

ตำรำงท 1 ตำรำงแสดงระดบควำมคดเหนของกลมทดลองทมตอควำมมนวำวน ำยำขดรองเทำ

ชนดของน ำยำขดรองเทำ

ระดบคะแนน ควำมมนวำวของน ำยำขดรองเทำ

มำกทสด (5)

มำก (4)

ปำนกลำง (3)

นอย (2)

นอยทสด (1)

คำ เฉลย

แปลผล

1.น ายาขดรองเทา จากกากกาแฟ สตรท 1

0

4

2

4

0 3.0 ปานกลาง

2.น ายาขดรองเทาจากกากกาแฟ สตรท 2

3

5

2

0

0 4.1 มาก

3.น ายาขดรองเทาจากกากกาแฟ สตรท 3

6

2

2

0

0 4.4 มาก

4.น ายาขดรองเทาจากทองตลาด ยหอ กว

1

0

4

2

1 2.2 นอย

จำกตำรำงท 1 ผลกำรศกษำพบวำ ดำนควำมมนวำว น ายาขดรองเทาจากกากกาแฟสตรท 3 มคาความคดเหนสงทสดอยในระดบมาก ทคาเฉลย คอ 4.4 รองลงมาน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟสตรท 2 มคาความคดเหนอยในระดบมาก ทคาเฉลย คอ 4.1 น ายาขดรองเทาจากกากกาแฟสตรท 1 มคาความคดเหนอยในระดบปานกลาง ทคาเฉลย คอ 3.0 และน ายาขดรองเทาจากทองตลาด ยหอกว มคาความคดเหนอยในระดบนอย ทคาเฉลย คอ 2.2

7

ตำรำงท 2 ตำรำงแสดงระดบควำมคดเหนของกลมทดลองทมตอควำมเขมขนของสน ำยำขดรองเทำ

ชนดของน ำยำขดรองเทำ

ระดบคะแนน ควำมเขมของสน ำยำขดรองเทำ

มำกทสด (5)

มำก (4)

ปำนกลำง (3)

นอย (2)

นอยทสด (1)

คำ เฉลย

แปลผล

1.น ายาขดรองเทาจากกากกาแฟ สตรท 1

1

0

4

2

1 2.2 นอย

2.น ายาขดรองเทา จากกากกาแฟ สตรท 2

1

6

3

0

0 3.8 มาก

3.น ายาขดรองเทาจากกากกาแฟ สตรท 3

5

3

2

0

0 4.3 มาก

4.น ายาขดรองเทาจากทองตลาด ยหอ กว

0

3

4

2

1 2.9

ปานกลาง

จำกตำรำงท 2 ผลกำรศกษำพบวำ ดำนควำมเขมของส น ายาขดรองเทาจากกากกาแฟสตรท 3 มคาความคดเหนสงทสดอยในระดบมาก ทคาเฉลย คอ 4.3 รองลงมาน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟสตรท 2 มคาความคดเหนอยในระดบมาก ทคาเฉลย คอ 3.8 น ายาขดรองเทาจากทองตลาด ยหอกว มคาความคดเหนอยในระดบปานกลาง ทคาเฉลย คอ 2.9 และน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟสตรท 1 มคาความคดเหนอยในระดบนอย ทคาเฉลย คอ 2.2

8

บทท5 สรปผลกำรศกษำ อภปรำยและขอเสนอแนะ

5.1 สรปผลกำรศกษำ

จากผลการศกษา เรองการน าน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟ โดยใชกากกาแฟสดสายพนธอาราบการ ในปรมาณทแตกตางกน ไดแก ปรมาณ 5 กรม, 10 กรม, 15 กรม ท าการทดลองเปรยบเทยบระดบความมนวาวและความเขมของส กบน ายาขดรองเทาทมขายตามทองตลาด ยหอ กว สรปไดวา ดำนควำมมนวำว น ายาขดรองเทาจากกากกาแฟสตรท 3 มคาความคดเหนสงทสดอยในระดบมาก ทคาเฉลย คอ 4.4 รองลงมาน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟสตรท 2 มคาความคดเหนอยในระดบมาก ทคาเฉลย คอ 4.1 น ายาขดรองเทาจากกากกาแฟสตรท 1 มคาความคดเหนอยในระดบปานกลาง ทคาเฉลย คอ 3.0 และน ายาขดรองเทาจากทองตลาด ยหอกว มคาความคดเหนอยในระดบนอย ทคาเฉลย คอ 2.2 ดำนควำมเขมของส น ายาขดรองเทาจากกากกาแฟสตรท 3 มคาความคดเหนสงทสดอยในระดบมาก ทคาเฉลย คอ 4.3 รองลงมาน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟสตรท 2 มคาความคดเหนอยในระดบมาก ทคาเฉลย คอ 3.8 น ายาขดรองเทาจากทองตลาด ยหอกว มคาความคดเหนอยในระดบปานกลาง ทคาเฉลย คอ 2.9 และน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟสตรท 1 มคาความคดเหนอยในระดบนอย ทคาเฉลย คอ 2.2

5.2 อภปลำยผล ผลการศกษาพบวา

1. ดำนควำมมนวำว น ายาขดรองเทาจากกากกาแฟสตรท 3 มคาความคดเหนสงทสดอยในระดบมาก ทคาเฉลย คอ 4.4 รองลงมาน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟสตรท 2 มคาความคดเหนอยในระดบมาก ทคาเฉลย คอ 4.1 น ายาขดรองเทาจากกากกาแฟสตรท 1 มคาความคดเหนอยในระดบปานกลาง ทคาเฉลย คอ 3.0 และน ายาขดรองเทาจากทองตลาด ยหอกว มคาความคดเหนอยในระดบนอย ทคาเฉลย คอ 2.2

2. ดำนควำมเขมของส น ายาขดรองเทาจากกากกาแฟสตรท 3 มคาความคดเหนสงทสดอยในระดบมาก ทคาเฉลย คอ 4.3 รองลงมาน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟสตรท 2 มคาความคดเหนอยในระดบมาก ทคาเฉลย คอ 3.8 น ายาขดรองเทาจากทองตลาด ยหอกว มคาความคดเหนอยในระดบปานกลาง ทคาเฉลย คอ 2.9 และน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟสตรท 1 มคาความคดเหนอยในระดบนอย ทคาเฉลย คอ 2.2

5.3 ขอเสนอแนะ 1. สามารถใชวสดอน ๆ แทนกากกาแฟ เชน ผงถาน กากมะพราวเผา น ามนเครองและผลไมตาง ๆ 2. ควรน ากากกาแฟมาบดใหละเอยดมากกวาน(ในรปผงแปง) เพอประโยชนใชสอยกบวสดอนๆ 3. อาจน าภมปญญาเกาๆ มาใชเปนวสดในการมาพฒนาโครงงานในครงตอไป

9

บรรณำนกรม

กำกกำแฟ ของฟร มประโยชน.[ออนไลน].เขาถงไดจาก http://www.bansuanporpeang.com/ (วนทคน ขอมล : 19 มถนายน 2555 ). กำแฟอำรำบกำ. [ออนไลน].เขาถงไดจาก http://www.rabikacoffee.com/ (วนทคนขอมล : 19 มถนายน

2555 ). คณลกษณะของส.[ออนไลน].เขาถงไดจาก http://www.prc.ac.th/newart/webart/colour10.html. (วนทคน ขอมล : 19 มถนายน 2555 ). ควำมมนวำว.[ออนไลน].เขาถงไดจาก http://xref.w3dictionary.org/ (วนทคนขอมล : 19 มถนายน 2555 ). องคประกอบทำงเคมเมลดกำแฟคว.[ออนไลน].เขาถงไดจากhttp://www.uttaradit.go.th/KM/coffee/16.html. (วนทคนขอมล : 19 มถนายน 2555 ).

10

ภำคผนวก

11

ภำคผนวก ก

ตำรำงท 1 ตำรำงแสดงระดบควำมคดเหนของกลมทดลองทมตอควำมมนวำวน ำยำขดรองเทำ

ชนดของน ำยำขดรองเทำ

ระดบคะแนน ควำมมนวำวของน ำยำขดรองเทำ

มำกทสด

(5)

มำก (4)

ปำนกลำง (3)

นอย (2)

นอยทสด (1)

คำ เฉลย

แปลผล

1.น ายาขดรองเทา จากกากกาแฟ สตรท 1

2.น ายาขดรองเทาจากกากกาแฟ สตรท 2

3.น ายาขดรองเทาจากกากกาแฟ สตรท 3

4.น ายาขดรองเทาจากทองตลาด ยหอ กว

//…ตารางท 2

12

ตำรำงท 2 ตำรำงแสดงระดบควำมคดเหนของกลมทดลองทมตอควำมเขมขนของสน ำยำขดรองเทำ

ชนดของน ำยำขดรองเทำ

ระดบคะแนน ควำมเขมของสน ำยำขดรองเทำ

มำกทสด (5)

มำก (4)

ปำนกลำง (3)

นอย (2)

นอยทสด (1)

คำ เฉลย

แปลผล

1.น ายาขดรองเทาจากกากกาแฟ สตรท 1

2.น ายาขดรองเทา จากกากกาแฟ สตรท 2

3.น ายาขดรองเทาจากกากกาแฟ สตรท 3

4.น ายาขดรองเทาจากทองตลาด ยหอ กว

เกณฑกำรใหคะแนน มากทสด 5 มาก 4 ปานกลาง 3 นอย 2 นอยทสด 1

คะแนนเฉลย กำรแปลควำมหมำย 1.00 – 1.49 มความคดเหนในระดบนอยทสด 1.50 – 2.49 มความคดเหนในระดบนอย 2.50 – 3.49 มความคดเหนในระดบปานกลาง 3.50 – 4.49 มความคดเหนในระดบมาก 4.50 – 5.00 มความคดเหนในระดบมากทสด

13

ภาคผนวก ข

ภาพประกอบ

ภาพประกอบท 1 วสด อปกรณ ประกอบการทาโครงงานน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟ

14

ภาพประกอบท 2 การเตรยมสวนผสมใหไดตามปรมาณ

ข นตอนการทากอนการทดลอง

15

ภาพประกอบท 3 ข นตอนการทดลอง

1. นาพาราฟน ปรมาณ 10 กรม ทชงแลวใสลงในบกเกอรแลวนาไปต งไฟออน

ๆqๆ

2. เตมวาสลน ปรมาณ 40 กรมลงไปคนใหเขากน ยกบกเกอรออกจากไฟ รอจนกวาจะเยน

16

3. นากากกาแฟปรมาณ 5 กรม เทใสโดยใชเวลาในการคน 5 นาท

4. เตมน ามนมะกอกปรมาณ 5 ซซ ลงไปในบกเกอรคนใหเขากนโดยใชเวลาในการคน 5 นาท

แลวพกเกบไวเปนเวลา 1 คน

17

5. จากน นทาสตร 2,3 ตามข นตอนสตรท 1 หลงจากน นนามาทดลองใชกบรองเทา

6. นามาเปรยบเทยบระหวางน ายาขดรองเทาจากกากกาแฟกบน ายาขดรองเทาตามทองตลาด

ใชน ำยำตำมทองตลำด

ใชน ำยำจำกกำกกำแฟ

18

คณะผจดท ำ ทปรกษำ

นางกลยา หอมด ครช านาญการพเศษ ศนยวทยาศาสตรล าปาง ผท ำโครงงำน

1. นายวเชยร ปานชน ครอาสาสมคร ฯ กศน.อ าเภอปาซาง 2. นางสาวศรญญา ศรไม คร กศน.ต าบลบานธ 3. นางวไลวรรณ อยสกล คร กศน.ต าบลหวยยาบ

บรรณำธกำร

นางกลยา หอมด ครช านาญการพเศษ ศนยวทยาศาสตรล าปาง