luat hinh su viet nam- phần các tội phạm

TR NG I HC C N TH
LUT HÌNH S VIT NAM
PH N CÁC TI PHM
Biên san: Tin s Phm Vn Beo
Cn Th - 2008
I. NH TI........................................................................................................................12 1. Khái nim v nh ti..................................................................................................12 2. Ý ngh a ca vic nh ti ............................................................................................12 3. Mi quan h gia trit hc và quy phm pháp lut hình s trong vic nh ti.........13
II. C S PHÁP LÝ CA NH TI ..............................................................................15 1. Pháp lut hình s có ý ngh a quyt nh trong quá trình nh ti...............................15 2. Cu thành ti phm là cn c pháp lý duy nht nh ti........................................17
PH N II: PH NG PHÁP NH TI, XÁC NH KHUNG HÌNH PHT .....................18 I. PH NG PHÁP NH TI I VI MT V ÁN C TH ...................................18
1. Tóm tt và phân tích hành vi ca ng i phm ti trong v án...................................18 2. Xác nh khách th loi ca hành vi xâm hi mà b can ã thc hin và các quy phm
pháp lut hình s cn kim tra........................................................................................19 3. Kim tra quy phm pháp lut hình s (CTTP c th) trong mi liên h v i tng hành vi ca b can trong v án.................................................................................................19 4. K t lun.......................................................................................................................22
II. NH TI DANH TRONG MT S TR NG HP C BIT ............................22 2. nh ti danh trong tr ng h p phm nhiu ti, phm ti nhiu ln, tái phm và tái
phm nguy him..............................................................................................................24 3. nh ti danh trong tr ng h p phm nhiu lut theo Lut hình s Vit Nam .........27 4. nh ti danh trong tr ng h p ng phm ...............................................................29 5. nh ti danh trong tr ng h p ng i thc hành có hành vi “thái quá”....................33
III. CÁC V ÁN C TH VÀ H NG NH TI MU..............................................34 1. V án 1 ........................................................................................................................34 2. V án 2: .......................................................................................................................37
CÂU HI ÁNH GIÁ .......................................................................................................41 TÀI LIU THAM KHO ..................................................................................................41
1. Khái nim v các ti xâm phm an ninh quc gia......................................................42 2. c im pháp lý ca các ti xâm phm an ninh quc gia.........................................43
II. CÁC TI XÂM PHM AN NINH QUC GIA C TH ...........................................44 1. Ti phn bi t quc (iu 78 B lut hình s).........................................................44 2. Ti hot ng nhm lt chính quyn (iu 79 B lut hình s) ...........................45 3. Ti gián i p (iu 80 B lut hình s) .....................................................................47 4. Ti xâm phm an ninh lãnh th (iu 81 B lut hình s) ........................................49 5. Ti bo lon (iu 82 B lut hình s) ......................................................................50
1
6. Ti hot ng ph (iu 83 B lut hình s)..............................................................51 7. Ti khng b (iu 84 B lut hình s).....................................................................52 8. Ti phá hoi c s vt cht - k thut ca n c CHXHCNVN (iu 85 B lut hình s)....................................................................................................................................54 9. Ti phá hoi vic thc hin chính sách kinh t - xã hi (iu 86 B lut hình s)...55 10. Ti phá hoi chính sách oàn k t (iu 87 B lut hình s) ...................................56 11. Ti tuyên truyn chng Nhà n c CHXHCNVN (iu 88 B lut hình s) ..........58 12. Ti phá r i an ninh (iu 89 B lut hình s)..........................................................59 13. Ti chng phá tr i giam (iu 90 B lut hình s)..................................................61 14. Ti tr n i n c ngoài hoc tr n li n c ngoài nhm chng chính quyn nhân dân (iu 91 B lut hình s).........................................................................................62
CÂU HI ÁNH GIÁ .......................................................................................................64 TÀI LIU THAM KHO ..............................................................................................64
I. CÁC TI XÂM PHM TÍNH M NG CA CON NGI .........................................65 1. Khách th ....................................................................................................................65 2. Mt khách quan...........................................................................................................65 3. Ch th ........................................................................................................................66 4. Mt ch quan...............................................................................................................66
II. CÁC TI PHM XÂM PHM TÍNH M NG C TH .............................................66 1. Ti git ng i (iu 93 B lut hình s) ...................................................................66 2. Ti git con m i (iu 94 B lut hình s)...........................................................74 3. Ti git ng i trong tr ng thái tinh thn b kích ng mnh (iu 95 B lut hình s) .........................................................................................................................................75 4. Ti git ng i do v t quá gi i hn phòng v chính áng (iu 96 B lut hình s) .........................................................................................................................................80 5. Ti làm cht ng i trong khi thi hành công v (iu 97 B lut hình s) ...............83 6. Ti vô ý làm cht ng i (iu 98 B lut hình s)....................................................85 7. Ti vô ý làm cht ng i do vi phm quy tc ngh nghi p hoc quy tc hành chính (iu 99 B lut hình s)................................................................................................86 8. Ti bc t (iu 100 B lut hình s)........................................................................87 9. Ti xúi gic hoc giúp ng i khác t sát (iu 101 B lut hình s) .......................90 10. Ti không cu giúp ng i khác ang trong tình tr ng nguy him n tính mng (iu 102 B lut hình s)..............................................................................................91 11. Ti e do git ng i (iu 103 B lut hình s)....................................................93
II. CÁC TI XÂM PHM S C KHO CA CON NGI...........................................95 1. Ti c ý gây th ng tích hoc gây tn hi cho sc kho ca ng i khác (iu 104 B lut hình s)...............................................................................................................95 2. Ti c ý gây th ng tích hoc gây tn hi cho sc kho ca ng i khác trong tr ng thái tinh thn b kích ng mnh (iu 105 B lut hình s) ......................................101 3. Ti c ý gây th ng tích hoc gây tn hi cho sc kho ca ng i khác do v t quá gi i hn phòng v chính áng (iu 106 B lut hình s)...........................................102 4. Ti gây th ng tích hoc gây tn hi cho sc kho ca ng i khác trong khi thi hành công v (iu 107 B lut hình s)..............................................................................103
2

5. Ti vô ý gây th ng tích hoc gây tn hi cho sc kho ca ng i khác (iu 108 B lut hình s).............................................................................................................104 6. Ti vô ý gây th ng tích hoc gây tn hi cho sc kho ca ng i khác do vi phm quy tc ngh nghi p hoc quy tc hành chính (iu 109 B lut hình s)..................104 7. Ti hành h ng i khác (iu 110 B lut hình s) ................................................105 8. Ti lây truyn HIV cho ng i khác (iu 117 B lut hình s)..............................106 9. Ti c ý truyn HIV cho ng i khác (iu 118 B lut hình s)............................107
III. CÁC TI XÂM PHM NHÂN PHM, DANH D CA CON NGI...............109 1. Ti hi p dâm (iu 111 B lut hình s) .................................................................109 2. Ti hi p dâm tr em (iu 112 B lut hình s)......................................................114 3. Ti c ng dâm (iu 113 B lut hình s)..............................................................116 4. Ti c ng dâm tr em (iu 114 B lut hình s)...................................................118 5. Ti giao cu v i tr em (iu 115 B lut hình s).................................................120 6. Ti dâm ô i v i tr em (iu 116 B lut hình s)...............................................122 7. Ti mua bán ph n (iu 119 B lut hình s)......................................................123 8. Ti mua bán, ánh tráo hoc chim ot tr em (iu 120 B lut hình s)...........125 9. Ti làm nhc ng i khác (iu 121 B lut hình s) ..............................................127 10. Ti vu khng (iu 122 B lut hình s)...............................................................128
CÂU HI ÁNH GIÁ .....................................................................................................130 TÀI LIU THAM KHO ................................................................................................130
BÀI 4: CÁC TI XÂM PHM QUY N T DO, ..............................................................131 DÂN CH CA CÔNG DÂN.............................................................................................131
I. KHÁI NIM CÁC TI XÂM PHM QUY N T DO, DÂN CH .........................131 II. CÁC TI PHM XÂM PHM QUY N T DO, DÂN CH C TH ..................131
1. Ti bt, gi hoc giam ng i trái pháp lut (iu 123 B lut hình s)..................131 2. Ti xâm phm ch ca công dân (iu 124 B lut hình s)...............................133 3. Ti xâm phm bí mt hoc an toàn th tín, in thoi, in tín ca ng i khác (iu 125 B lut hình s)......................................................................................................135 4. Ti xâm phm quyn bu c, quyn ng c ca công dân (iu 126 B lut hình s) .......................................................................................................................................137 5. Ti làm sai lch k t qu bu c (iu 127 B lut hình s) ....................................138 6. Ti buc ng i lao ng, cán b, công chc thôi vic trái pháp lut (iu 128 B lut hình s) ..................................................................................................................139 7. Ti xâm phm quyn hi h p, l p hi, quyn t do tín ng ng, tôn giáo ca công dân (iu 129 B lut hình s)............................................................................................141 8. Ti xâm phm quyn bình ng ca ph n (iu 130 B lut hình s).................142 9. Ti xâm phm quyn tác gi (iu 131 B lut hình s).........................................143 10. Ti xâm phm quyn khiu ni, t cáo (iu 132 B lut hình s).......................146
1. Ti c p tài sn (iu 133 B lut hình s) ............................................................151 2. Ti bt cóc nhm chim ot tài sn (iu 134 B lut hình s) ............................156
3

3. Ti c ng ot tài sn (iu 135 B lut hình s)...................................................159 4. Ti c p git tài sn (iu 136 B lut hình s) .....................................................161 5. Ti công nhiên chim ot tài sn (iu 137 B lut hình s) ................................163 6. Ti tr m c p tài sn (iu 138 B lut hình s) ......................................................165 7. Ti la o chim ot tài sn (iu 139 B lut hình s)......................................168 8. Ti lm dng tín nhim chim ot tài sn (iu 140 B lut hình s)...................170 9. Ti chim gi trái phép tài sn (iu 141 B lut hình s) .....................................173 10. Ti s dng trái phép tài sn (iu 142 B lut hình s).......................................174 11. Ti hu hoi hoc c ý làm h hng tài sn (iu 143 B lut hình s)...............176 12. Ti thiu trách nhim gây thit hi nghiêm tr ng n tài sn Nhà n c (iu 144 B lut hình s).............................................................................................................178 13. Ti vô ý gây thit hi nghiêm tr ng n tài sn (iu 145 B lut hình s) .........179
BÀI 6: CÁC TI XÂM PHM CH HÔN NHÂN VÀ GIA ÌNH............................182 I. KHÁI NIM CÁC TI XÂM PHM CH HÔN NHÂN VÀ GIA ÌNH..........182 II. CÁC TI PHM XÂM PHM CH HÔN NHÂN VÀ GIA ÌNH C TH ...182
1. Ti c ng ép k t hôn hoc cn tr hôn nhân t nguyn, tin b (iu 146 B lut hình s) .........................................................................................................................182 2. Ti vi phm ch mt v , mt chng (iu 147 B lut hình s)........................185 3. Ti t chc to hôn, ti to hôn (iu 148 B lut hình s)....................................186 4. Ti ng ký hôn nhân trái pháp lut (iu 149 B lut hình s) .............................188 5. Ti lon luân (iu 150 B lut hình s) .................................................................189 6. Ti ng c ãi hoc hành h ông bà, cha m, v chng, con, cháu, ng i có công nuôi d ng mình (iu 151 B lut hình s)...............................................................191 7. Ti t chi hoc tr n tránh ngh a v c p d ng (iu 152 B lut hình s)...........193
BÀI 7: CÁC TI XÂM PHM TR T T QU N LÝ KINH T......................................195 I. KHÁI NIM CÁC TI XÂM PHM TR T T QU N LÝ KINH T ....................195 II. CÁC TI PHM XÂM PHM TR T T QU N LÝ KINH T C TH .............197
1. Ti buôn lu (iu 153 B lut hình s)..................................................................197 2. Ti vn chuyn trái phép hàng hoá, tin t qua biên gi i (iu 154 B lut hình s) .......................................................................................................................................201 3. Ti sn xut, tàng tr , vn chuyn, buôn bán hàng cm (iu 155 B lut hình s) .......................................................................................................................................201 4. Ti sn xut, buôn bán hàng gi (iu 156 B lut hình s) ...................................202 5. Ti sn xut, buôn bán hàng gi là l ng thc, thc phm, thuc cha bnh, thuc
phòng bnh (iu 157 B lut hình s)........................................................................204 6. Ti sn xut, buôn bán hàng gi là thc n dùng chn nuôi, phân bón, thuc thú y, thuc bo v thc vt, ging cây tr ng, vt nuôi (iu 158 B lut hình s)..............205 7. Ti kinh doanh trái phép (iu 159 B lut hình s)...............................................206 8. Ti u c (iu 160 B lut hình s) .....................................................................207 9. Ti tr n thu (iu 161 B lut hình s)..................................................................208 10. Ti la di khách hàng (iu 162 B lut hình s) ...............................................210
4

11. Ti cho vay lãi nng (iu 163 B lut hình s)....................................................211 12. Ti làm tem gi, vé gi, ti buôn bán tem gi, vé gi (iu 164 B lut hình s).212 13. Ti c ý làm trái quy nh ca Nhà n c v qun lý kinh t gây hu qu nghiêm tr ng (iu 165 B lut hình s)..................................................................................212 14. Ti l p qu trái phép (iu 166 B lut hình s)...................................................214 15. Ti báo cáo sai trong qun lý kinh t (iu 167 B lut hình s)..........................215 16. Ti qung cáo gian di (iu 168 B lut hình s)................................................216 17. Ti c ý làm trái quy nh v phân phi tin, hàng cu tr (iu 169 B lut hình s)..................................................................................................................................216 18. Ti vi phm quy nh v c p vn bng bo h quyn s hu công nghi p (iu 170 B lut hình s).............................................................................................................217 19. Ti xâm phm quyn s hu công nghi p (iu 171 B lut hình s)..................218 20. Ti vi phm các quy nh v nghiên cu, thm dò, khai thác tài nguyên (iu 172 B lut hình s).............................................................................................................218 21. Ti vi phm các quy nh v s dng t ai (iu 173 B lut hình s).............219 22. Ti vi phm các quy nh v qun lý t ai (iu 174 B lut hình s)..............220 23. Ti vi phm các quy nh v khai thác và bo v r ng (iu 175 B lut hình s) .......................................................................................................................................220 24. Ti vi phm các quy nh v qun lý r ng (iu 176 B lut hình s) .................223 25. Ti vi phm các quy nh v cung ng in (iu 177 B lut hình s)...............226 26. Ti s dng trái phép qu d tr b sung vn iu l ca t chc tín dng (iu 178 B lut hình s)......................................................................................................227 27. Ti vi phm các quy nh v cho vay trong hot ng ca các t chc tín dng (iu 179 B lut hình s)............................................................................................227 28. Ti làm, tàng tr , vn chuyn, lu hành tin gi, ngân phiu gi, công trái gi (iu 180 B lut hình s)......................................................................................................228 29. Ti làm, tàng tr , vn chuyn, lu hành séc gi, các giy t có giá tr gi (iu 181 B lut hình s).............................................................................................................229
BÀI 8: CÁC TI PHM V MÔI TR NG.....................................................................230 CÁC TI PHM V MÔI TR NG C TH..............................................................231
1. Ti gây ô nhim không khí (iu 182 B lut hình s)...........................................231 2. Ti gây ô nhim ngun n c (iu 183 B lut hình s)........................................233 3. Ti gây ô nhim t (iu 184 B lut hình s) ......................................................234 4. Ti nh p khu công ngh, máy móc, thit b, ph thi hoc các cht không m bo tiêu chun bo v môi tr ng (iu 185 B lut hình s) ...........................................235 5. Ti làm lây lan dch bnh nguy him cho ng i (iu 186 B lut hình s)..........236 6. Ti làm lây lan dch bnh nguy him cho ng vt, thc vt (iu 187 B lut hình s)..................................................................................................................................238 7. Ti hu hoi ngun l i thu sn (iu 188 B lut hình s) ...................................239 8. Ti hu hoi r ng (iu 189 B lut hình s) .........................................................240 9. Ti vi phm các quy nh v bo v ng vt hoang dã quý him (iu 190 B lut hình s) .........................................................................................................................243
5

10. Ti vi phm ch c bit i v i khu bo tn thiên nhiên (iu 191 B lut hình s)..................................................................................................................................246
BÀI 9: CÁC TI PHM V MA TUÝ...............................................................................247 CÁC TI PHM V MA TUÝ C TH........................................................................248
1. Ti tr ng cây thuc phin hoc các loi cây khác có cha cht ma tuý (iu 192 B lut hình s) ..................................................................................................................248 2. Ti sn xut trái phép cht ma tuý (iu 193 B lut hình s)................................250 3. Ti tàng tr , vn chuyn, mua bán trái phép hoc chim ot cht ma tuý (iu 194 B lut hình s).............................................................................................................255 4. Ti tàng tr , vn chuyn, mua bán trái phép hoc chim ot tin cht dùng vào vic sn xut trái phép cht ma tuý (iu 195 B lut hình s) ..........................................260 5. Ti sn xut, tàng tr , vn chuyn, mua bán các ph ng tin, dng c dùng vào vic sn xut hoc s dng trái phép cht ma tuý (iu 196 B lut hình s)....................262 6. Ti t chc s dng trái phép cht ma tuý (iu 197 B lut hình s) ...................264 7. Ti cha ch p vic s dng trái phép cht ma tuý (iu 198 B lut hình s) .......268 8. Ti s dng trái phép cht ma tuý (iu 199 B lut hình s) ................................270 9. Ti c ng bc, lôi kéo ng i khác s dng trái phép cht ma tuý (iu 200 B lut hình s) .........................................................................................................................272 10. Ti vi phm các quy nh v qun lý, s dng thuc gây nghin hoc các cht ma tuý khác (iu 201 B lut hình s).............................................................................274
BÀI 10: CÁC TI XÂM PHM AN TOÀN CÔNG C NG,.............................................277 TR T T CÔNG C NG.....................................................................................................277
MT S TI PHM XÂM PHM AN TOÀN CÔNG C NG, TR T T CÔNG C NG C TH ................................................................................................................277
1. Ti vi phm quy nh v iu khin các ph ng tin giao thông ng b (iu 202 B lut hình s)......................................................................................................277 2. Ti cn tr giao thông ng b (iu 203 B lut hình s) ..................................280 3. Ti a vào s dng các ph ng tin giao thông ng b không bo m an toàn (iu 204 B lut hình s)............................................................................................281 4. Ti iu ng hoc giao cho ng i không iu kin iu khin các ph ng tin giao thông ng b (iu 205 B lut hình s) .........................................................282 5. Ti t chc ua xe trái phép (iu 206 B lut hình s) .........................................283 6. Tôi ua xe trái phép (iu 207 B lut hình s) ......................................................285 7. Ti vi phm quy nh v iu khin ph ng tin giao thông ng st (iu 208 B lut hình s), Ti vi phm quy nh v iu khin ph ng tin giao thông ng thu (iu 211 B lut hình s) và Ti vi phm quy nh iu khin tàu bay (iu 216 B lut hình s) ..................................................................................................................286 8. Ti cn tr giao thông ng st (iu 209 B lut hình s), Ti cn tr giao thông ng thu (iu 213 B lut hình s) và Ti cn tr giao thông ng không (iu 217 B lut hình s)......................................................................................................286
6

9. Ti a vào s dng các ph ng tin giao thông ng st không bo m an toàn (iu 210 B lut hình s), Ti a vào s dng các ph ng tin giao thông ng thu không bo m an toàn (iu 214 B lut hình s) và Ti a vào s dng
ph ng tin giao thông ng không không bo m an toàn (iu 218 B lut hình s)..................................................................................................................................288 10. Ti iu ng hoc giao cho ng i không iu kin iu khin các ph ng tin giao thông ng st (iu 211 B lut hình s), Ti iu ng hoc giao cho ng i không iu kin iu khin các ph ng tin giao thông ng thu (iu 215 B lut hình s) và Ti iu ng hoc giao cho ng i không iu kin iu khin các
ph ng tin giao thông ng không (iu 219 B lut hình s)...............................289 11. Ti vi phm các quy nh v duy tu, sa cha, qun lý các công trình giao thông (iu 220 B lut hình s)............................................................................................289 12. Ti chim ot máy bay, tàu thu (iu 221 B lut hình s) .............................290 13. Ti iu khin tàu bay vi phm các quy nh v hàng không ca n c Cng hoà xã hi ch ngh a Vit Nam (iu 222 B lut hình s)....................................................291 14. Ti iu khin ph ng tin hàng hi vi phm các quy nh v hàng hi ca n c Cng hoà xã hi ch ngh a Vit Nam (iu 223 B lut hình s)...............................292 15. Các ti phm máy tính (iu 224, 225, 226 B lut hình s)................................292 16. Ti vi phm các quy nh v an toàn lao ng, v sinh lao ng, v an toàn nhng n i ông ng i (iu 227 B lut hình s)..................................................................294 17. Ti vi phm quy nh v s dng lao ng tr em (iu 228 B lut hình s).....295 18. Ti vi phm các quy nh v xây dng gây hu qu nghiêm tr ng (iu 229 B lut hình s) .........................................................................................................................296 19. Ti ch to, tàng tr , vn chuyn, s dng, mua bán trái phép hoc chim ot v khí quân dng, ph ng tin k thut quân s (iu 230 B lut hình s)...................297 20. Ti phá hu công trình, ph ng tin quan tr ng v an ninh quc gia (iu 231 B lut hình s) ..................................................................................................................302 21. Ti ch to, tàng tr , vn chuyn, s dng, mua bán trái phép hoc chim ot vt liu n (iu 232 B lut hình s) ...............................................................................304 22. Ti ch to, tàng tr , vn chuyn, s dng, mua bán trái phép hoc chim ot v khí thô s hoc công c h tr (iu 233 B lut hình s)..........................................306 23. Ti vi phm quy nh v qun lý v khí, vt liu n, công c h tr (iu 234 B lut hình s) ..................................................................................................................307 24. Ti thiu trách nhim trong vic gi v khí, vt liu n, công c h tr gây hu qu nghiêm tr ng (iu 235 B lut hình s).....................................................................308 25. Ti sn xut, tàng tr , vn chuyn, s dng, mua bán trái phép hoc chim ot cht
phóng x (iu 236 B lut hình s)............................................................................309 26. Ti vi phm quy nh v qun lý cht phóng x (iu 237 B lut hình s) ........311 27. Ti sn xut, tàng tr , vn chuyn, s dng hoc mua bán trái phép cht cháy, cht c (iu 238 B lut hình s).....................................................................................312 28. Ti vi phm quy nh v qun lý cht cháy, cht c (iu 239 B lut hình s) 313 29. Ti vi phm các quy nh v phòng cháy, cha cháy (iu 240 B lut hình s)..314 30. Ti vi phm quy nh v an toàn vn hành công trình in (iu 241 B lut hình s)..................................................................................................................................315
7

31. Ti vi phm các quy nh v khám bnh, cha bnh, sn xut, pha ch thuc, c p phát thuc, bán thuc hoc dch v y t khác (iu 142 B lut hình s)...................316 32. Ti phá thai trái phép (iu 243 B lut hình s)..................................................317 33. Ti vi phm quy nh v an toàn thc phm (iu 244 B lut hình s) ..............318 34. Ti gây r i tr t t công cng (iu 245 B lut hình s) ......................................319 35. Ti xâm phm thi th, m m, hài ct (iu 246 B lut hình s)........................321 36. Ti hành ngh mê tín d oan (iu 247 B lut hình s) .....................................322 37. Ti ánh bc (iu 248 B lut hình s)................................................................324 38. Ti t chc ánh bc hoc gá bc (iu 249 B lut hình s)...............................326 39. Ti cha ch p hoc tiêu th tài sn do ng i khác phm ti mà có (iu 250 B lut hình s) ..................................................................................................................327 40. Ti h p pháp hoá tin, tài sn do phm ti mà có (iu 251 B lut hình s)......328 41. Ti d d, ép buc, cha ch p ng i cha thành niên phm pháp (iu 252 B lut hình s) .........................................................................................................................330 42. Ti truyn bá vn hoá phm i tru (iu 253 B lut hình s)..........................331 43. Ti cha mi dâm (iu 254 B lut hình s) .......................................................333 44. Ti môi gi i mi dâm (iu 255 B lut hình s) .................................................335 45. Ti mua dâm ng i cha thành niên (iu 256 B lut hình s)..........................336
BÀI 11: CÁC TI XÂM PHM TR T T QU N LÝ HÀNH CHÍNH ..........................338 CÁC TI XÂM PHM TR T T QU N LÝ HÀNH CHÍNH PHM C TH ........338
1. Ti chng ng i thi hành công v (iu 257 B lut hình s)................................338 2. Ti l i dng các quyn t do dân ch xâm phm l i ích Nhà n c, quyn l i ích h p
pháp ca t chc, công dân ( i u 258 B lut hình s )...............................................340 3. Ti tr n tránh ngh a v quân s ( i u 259 B lut hình s )...................................341 4. Ti không ch p hành lnh gi quân nhân d b nh p ng (iu 260 B lut hình s) .......................................................................................................................................343 5. Ti làm trái quy nh v thc hin ngh a v quân s (iu 261 B lut hình s)...344 6. Ti cn tr vic thc hin ngh a v quân s (iu 262 B lut hình s).................345 7. Ti c ý làm l bí mt Nhà n c; ti chim ot, mua bán, tiêu hu tài liu bí mt
Nhà n c (iu 163 B lut hình s)...........................................................................346 8. Ti vô ý làm l bí mt Nhà n c, ti làm mt tài liu bí mt Nhà n c (iu 264 B lut hình s) ..................................................................................................................347 9. Ti gi mo chc v, c p bc (iu 265 B lut hình s) .......................................348 10. Ti sa cha, s dng giy chng nhn và các tài liu ca các c quan, t chc (iu 266 B lut hình s)............................................................................................349 11. Ti làm gi con du, tài liu ca c quan, t chc (iu 267 B lut hình s) .....350 12. Ti chim ot, mua bán, tiêu hu con du, tài liu ca c quan, t chc xã hi (iu 268 B lut hình s)............................................................................................352 13. Ti không ch p hành các quyt nh hành chính ca c quan Nhà n c có thm quyn v vic a vào c s giáo dc, c s cha bnh, qun ch hành chính (iu 269 B lut hình s).............................................................................................................353 14. Ti vi phm các quy nh v qun lý nhà (iu 270 B lut hình s)................355
8

15. Ti vi phm các quy nh v xut bn, phát hành sách, báo, a âm thanh, bng âm thanh, a hình, bng hình hoc các n phm khác (iu 271 B lut hình s) ..........356 16. Ti vi phm các quy nh v bo v và s dng di tích lch s, vn hoá, danh lam, thng cnh gây hu qu nghiêm tr ng (iu 272 B lut hình s) ..............................356 17. Ti vi phm quy ch v khu vc biên gi i (iu 273 B lut hình s) .................357 18. Ti xut cnh, nh p cnh trái phép; ti li n c ngoài hoc li Vit Nam trái
phép (iu 274 B lut hình s)...................................................................................358 19. Ti t chc, c ng ép ng i khác tr n i n c ngoài hoc tr n li n c ngoài trái
phép (iu 275 B lut hình s)...................................................................................359 20. Ti xúc phm Quc k , Quc huy (iu 276 B lut hình s)..............................360
CÂU HI ÁNH GIÁ .....................................................................................................361 TÀI LIU THAM KHO ............................................................................................361
1. Ti tham ô tài sn (iu 278 B lut hình s)..........................................................365 2. Ti nhn hi l (iu 279 B lut hình s)..............................................................370 3. Ti lm dng chc v, quyn hn chim ot tài sn (iu 280 B lut hình s) ..377 4. Ti l i dng chc v, quyn hn trong khi thi hành công v (iu 281 B lut hình s)..................................................................................................................................379 5. Ti lm quyn trong khi thi hành công v (iu 282 B lut hình s)....................380 6. Ti l i dng chc v, quyn hn gây nh h ng i v i ng i khác tr c l i (iu 283 B lut hình s)......................................................................................................381 7. Ti gi mo trong công tác (iu 284 B lut hình s) ...........................................383
II. CÁC TI PHM KHÁC V CH C V KHÁC .......................................................385 1. Ti thiu trách nhim gây hu qu nghiêm tr ng (iu 285 B lut hình s).........385 2. Ti c ý làm l bí mt công tác; ti chim ot, mua bán hoc tiêu hu tài liu bí mt công tác (iu 286 B lut hình s).............................................................................387 3. Ti vô ý làm l bí mt công tác; ti làm mt tài liu bí mt công tác (iu 287 B lut hình s) ..................................................................................................................388 4. Ti ào nhim (iu 288 B lut hình s) ...............................................................390 5. Ti a hi l (iu 289 B lut hình s)................................................................391 6. Ti môi gi i hi l (iu 290 B lut hình s) ........................................................393 7. Ti l i dng nh h ng i v i ng i chc v, quyn hn tr c l i (iu 291 B lut hình s) ..................................................................................................................395
CÂU HI ÁNH GIÁ .....................................................................................................397 TÀI LIU THAM KHO ............................................................................................397
BÀI 13: CÁC TI XÂM PHM HOT NG T PHÁP...............................................398 I. VÀI NÉT V CÁC TI XÂM PHM HOT NG T PHÁP ..........................398
II. CÁC TI PHM XÂM PHM HOT NG T PHÁP C TH ........................398 A. CÁC TI XÂM PHM HOT NG T PHÁP DO NGI CÓ CH C V, QUY N H N TRONG HOT NG T PHÁP TH C HI N...................................399
1. Ti truy cu trách nhim hình s ng i không có ti (iu 293 B lut hình s)..399 2. Ti không truy cu trách nhim hình s ng i có ti (iu 294 B lut hình s)..401 3. Ti ra bn án trái pháp lut (iu 295 B lut hình s)...........................................402 4. Ti ra quyt nh trái pháp lut (iu 296 B lut hình s).....................................403
9
5. Ti ép buc nhân viên t pháp làm trái pháp lut (iu 297 B lut hình s) ........404 6. Ti dùng nhc hình (iu 298 B lut hình s).......................................................406 7. Ti bc cung (iu 299 B lut hình s) .................................................................407 8. Ti làm sai lch h s v án (iu 300 B lut hình s) .........................................409 10. Ti thiu trách nhim ng i b giam, gi tr n (iu 301 B lut hình s).......410 11. Ti tha trái pháp lut ng i ang b giam, gi (iu 302 B lut hình s) ...........411 12. Ti l i dng chc v, quyn hn giam, gi ng i trái pháp lut (iu 303 B lut hình s) .........................................................................................................................412 13. Ti không thi hành án (iu 305 B lut hình s).................................................413 14. Ti cn tr vic thi hành án (iu 306 B lut hình s) ........................................414 15. Ti vi phm vic niêm phong, kê biên tài sn (iu 310 B lut hình s)............416
B. CÁC TI XÂM PHM HOT NG T PHÁP DO NH NG NGI CÓ NGHA V PHI GIÚP CÁC C QUAN T PHÁP TRONG HOT NG T PHÁP TH C HI N.................................................................................................................................417
1. Ti khai báo gian di hoc cung c p tài liu sai s tht (iu 307 B lut hình s) .......................................................................................................................................417 2. Ti t chi khai báo, t chi k t lun giám nh hoc t chi cung c p tài liu (iu 308 B lut hình s)......................................................................................................419 3. Ti che giu ti phm (iu 313 B lut hình s) ...................................................420 4. Ti không t giác ti phm (iu 314 B lut hình s)...........................................421
C. CÁC TI XÂM PHM HOT NG T PHÁP MÀ CH TH LÀ I T NG B ÁP D NG PHÁP LUT.............................................................................................423
1. Ti không ch p hành án (iu 304 B lut hình s)................................................423 2. Ti tr n khi n i giam, gi hoc tr n khi ang b dn gii, ang b xét x (iu 311 B lut hình s).............................................................................................................424
D. CÁC TI PHM KHÁC.............................................................................................425 1. Ti mua chuc hoc c ng ép ng i khác khai báo gian di, cung c p tài liu sai s tht (iu 309 B lut hình s).....................................................................................425 2. Ti ánh tháo ng i b giam, gi, ng i ang b dn gii, ng i ang b xét x (iu 312 B lut hình s)......................................................................................................426
BÀI 14: CÁC TI XÂM PHM NGHA V, TRÁCH NHIM QUÂN NHÂN ..............429 I. KHÁI NIM..................................................................................................................429 II. CÁC TI PHM C TH ..........................................................................................430
1. Ti chng mnh lnh (iu 316 B lut hình s) ....................................................430 2. Ti ch p hành không nghiêm chnh mnh lnh (iu 317 B lut hình s)............434 3. Ti cn tr ng i thc hin ngh a v, trách nhim (iu 318 B lut hình s)..434 4. Ti làm nhc, hành hung ng i ch huy hoc c p trên (iu 319 B lut hình s).435 5. Ti làm nhc hoc dùng nhc hình i v i c p d i (iu 320 B lut hình s)...437 6. Ti làm nhc, hành hung ng i (iu 321 B lut hình s) ...............................437 7. Ti u hàng ch (iu 322 B lut hình s) .........................................................438 8. Ti khai báo hoc t nguyn làm vic cho ch khi b bt làm tù binh (iu 323 B lut hình s) ..................................................................................................................439 9. Ti b v trí chin u (iu 324 B lut hình s)...................................................439
10
10. Ti ào ng (iu 325 B lut hình s) .................................................................441 11. Ti tr n tránh nhim v (iu 326 B lut hình s) ..............................................442 12. Ti c ý làm l bí mt công tác quân s; ti chim ot, mua bán hoc tiêu hu tài liu bí mt công tác quân s (iu 327 B lut hình s) .............................................444 13. Ti vô ý làm l bí mt công tác quân s; ti làm mt tài liu bí mt công tác quân s (iu 328 B lut hình s).......................................................................................446 14. Ti báo cáo sai (iu 329 B lut hình s) ............................................................446 15. Ti vi phm các quy nh v tr c chin, tr c ch huy, tr c ban ( i u 330 B lut
hình s ) .........................................................................................................................447 16. Ti vi phm các quy nh v bo v (iu 331 B lut hình s),..........................448 17. Ti vi phm các quy nh v m bo an toàn trong chin u hoc trong hun luyn (iu 332 B lut hình s)..................................................................................448 18. Ti vi phm các quy nh v s dng v khí quân dng (iu 333 B lut hình s) .......................................................................................................................................449 19. Ti hu hoi v khí quân dng, ph ng tin k thut quân s (iu 334 B lut hình s) .........................................................................................................................450 20. Ti làm mt hoc vô ý làm h hng v khí quân dng, ph ng tin k thut quân s (iu 335 B lut hình s)............................................................................................451 21. Ti vi phm chính sách i v i th ng binh, t s trong chin u (iu 336 B lut hình s) .........................................................................................................................451 22. Ti chim ot hoc hu hoi chin l i phm (iu 337 B lut hình s)............452 23. Ti quy nhiu nhân dân (iu 338 B lut hình s).............................................452 24. Ti lm dng nhu cu quân s trong khi thc hin nhim v (iu 339 B lut hình s)..................................................................................................................................453 25. Ti ng c ãi tù binh, hàng binh (iu 340 B lut hình s)................................454
CÁC TI PHM C TH...............................................................................................456 1. Ti phá hoi hoà bình, gây chin tranh xâm l c (iu 341 B lut hình s) ........456 2. Ti chng loài ng i (iu 342 B lut hình s).....................................................457 3. Ti phm chin tranh (iu 343 B lut hình s)....................................................458 4. Ti tuyn m lính ánh thuê; ti làm lính ánh thuê (iu 344 B lut hình s)....459

BÀI 1: MT S VN LÝ LUN V XÁC NH TI DANH1
VÀ PH NG PHÁP XÁC NH TI DANH, KHUNG HÌNH PHT
PHN I: NH TI VÀ C S PHÁP LÝ NH TI
I. NH TI
1. Khái nim v nh ti
Áp dng quy phm pháp lut hình s là mt quá trình r t phc t p và a dng, c tin hành qua nhiu giai on khác nhau. Trong ó, nh ti là mt giai on c bn ca quá trình ó. nh t i là vic xác nhn v m t pháp lý s phù h p gi a các d u hiu ca hành vi
nguy hi m cho xã hi c th ã c th c hin v i các y u t c u thành t i phm c th t ng ng c quy nh trong B lut hình s . Có th nói, nh ti là vic xác nh mt hành vi c th ã thc hin tha mãn y các du hiu ca mt ti phm c th nào ó trong s các ti phm c quy nh trong B lut hình s.
nh ti là mt hot ng t duy do ng i tin hành t tng thc hin. ng th i, nó cng là hình thc hot ng, th hin s ánh giá v mt pháp lý i v i hành vi nguy him cho xã hi ang c kim tra, xác nh trong mi t ng quan v i các quy phm pháp lut hình s. nh ti cho mt hành vi c th, ng i áp dng Lut hình s phi cn c vào cu thành ti phm (CTTP) c rút ra t nhng quy nh ca B lut hình s. Nu tình tit ca mt hành vi phm ti phù h p v i các du hiu ca mt CTTP c th c quy nh trong B lut hình s, thì hành vi ó c xác nh theo ti danh ca CTTP ó.
nh ti c tin hành qua các giai on t tng hình s, t kh i t v án, iu tra, truy t và cui cùng là xét x. Trong ó, vic xác nh ti danh trong giai on xét x là quan tr ng nht. iu 10 B lut t tng hình s quy nh: “Không ai có th b coi là có t i
và phi chu hình pht khi ch a có bn án k t t i ca Toà án ã có hiu l c pháp lut”.
2. Ý ngh a ca vic nh ti
nh ti là mt vn ht sc quan tr ng, là giai on c bn trong quá trình áp dng pháp lut hình s. Tt c nhng vic làm tr c ó (t kh i t, iu tra, truy t) suy cho cùng là nhm phc v cho vic nh ti c chính xác. T ó, ng i áp dng m i có th áp dng
1 Gi tt là nh ti.
12

mt hình pht úng n cho ti phm ó. Vic nghiên cu vn nh ti có ý ngh a lý lun và thc tin vô cùng quan tr ng.
Tr c ht, nghiên cu vn này là mt óng góp quan tr ng cho vic hoàn thin v lý lun pháp lut hình s. Làm sáng t c s khoa hc ca nh ti s trang b cho cán b làm công tác pháp lut nhng kin thc cn thit, giúp h nm c c s lý lun quan tr ng trong hot ng iu tra, truy t và xét x.
Bên cnh ó, hiu và vn dng úng n lý lun nh ti là mt yêu cu cn thit i v i mi cán b tin hành t tng trong l nh vc hình s. iu này là mt biu hin c th ca s nhn thc và tuân th các quy nh ca pháp lut hình s, nguyên tc pháp ch, m
bo tính công bng trong l nh vc hình s. nh ti úng có ý ngh a quyt nh trong v án hình s, b i vì nó là c s cn thit u tiên cho vic truy cu trách nhim hình s ng i
phm ti. Trên c s xác nh ng i phm ti ã thc hin hành vi phm ti gì, quy nh ti iu, khon nào ca B lut hình s, ng i áp dng s quyt nh mt hình pht phù h p i v i hành vi phm ti ó. Vì th, nh ti c xem là tin , iu kin cho vic quyt nh hình pht úng n, góp phn mang li hiu qu trong u tranh phòng nga và chng ti
phm.
Trong tr ng h p nh ti không chính xác s dn n k t án sai, không phù h p v i s tht khách quan ca v án, x lý oan ng i vô ti, lt ti phm, x nh hoc nng h n so v i tính nguy him cho xã hi ca hành vi phm ti. Vic x lý hình s thiu chính xác nh th s xâm phm n nhng quyn và l i ích h p pháp ca công dân, làm gim uy tín ca các c quan t pháp, vi phm pháp ch, nh h ng không nh n công cuc u tranh
phòng chng ti phm.
3. Mi quan h gi a trit hc và quy phm pháp lut hình s trong vic nh ti
Trit hc – ht nhân lý lun ca th gi i quan, là h thng các quan im lý lun chung nht v th gi i t nhiên, v các s vt, hin t ng trong mi quan h v i th gi i quan ó. i v i vic xác nh ti danh, trit hc là c s khoa hc cho vic áp dng úng n các quy phm pháp lut hình s, là mt phm trù c tr ng c bn cho bn cht nhn thc lun ca quá trình áp dng quy phm pháp lut hình s khi nh ti, và mt trong nhng c s lý lun khoa hc ca trit hc, óng vai trò quan tr ng khi nh ti chính là
phm trù cái chung và cái riêng, cái c th và cái tr u t ng…v.v…
Quy phm pháp lut là h thng các quy tc x s chung do nhà n c t ra nhm iu chnh nhng nhóm quan h xã hi. Nu nh xem xét quy phm pháp lut d i quan im ca trit hc thì quy phm chính là khái nim cái chung. Theo Lênin “cái chung” là
phm trù “ c dùng ch nhng mt, nhng thuc tính chung không nhng có mt k t cu vt cht nht nh, mà còn c l p li trong nhiu s vt, hin t ng hay quá trình riêng l khác”. Ví d nh khi quy phm pháp lut hình s quy nh các du hiu ca cu thành ti “c ng ot tài sn”, thì phm trù cái chung dùng ch nhng thuc tính ca s vt, hin t ng c xem xét chính là nhng du hiu c bn nht ca các dng hành vi nguy him cho xã hi c c p d i dng khái quát. Nh vy, khái nim ti “c ng ot
13

tài sn” v i t cách là “hành vi e do s dùng v lc hoc có th on khác uy hi p tinh thn ng i khác nhm chim ot tài sn” c áp dng v i mi hành vi nguy him cho xã hi có du hiu ca iu 135 B lut hình s.
“Cái riêng” theo quan im trit hc là “phm trù c dùng ch nhng nét, nhng mt, nhng thuc tính… ch có mt k t cu vt cht nht nh và không c l p li bt k mt k t cu vt cht nào khác”. Chng hn nh cùng có im ging nhau là u xâm hi n mt khách th là quan h s hu ca công dân, nhng mt khách quan cu thành “ti c p tài sn” (iu 133 B lut hình s) là hành vi “dùng v lc, e do dùng v lc ngay tc khc hoc có hành vi khác làm cho ng i b tn công lâm vào tình tr ng không th chng c c nhm chim ot tài sn…”, hành vi này khác so v i hành vi “lén lút” chim ot tài sn cu thành “ti tr m c p tài sn” (iu 138 B lut hình s). Nhng im khác nhau hành vi khách quan ca hai ti này chính là nhng “cái riêng”, ngh a là hành vi “công khai” “ti c p tài sn” không th xut hin trong cu thành “ti tr m c p tài sn” c và ng c li hành vi “lén lút” là du hiu c tr ng ca “ti tr m c p tài sn”, không th ng th i xut hin cu thành ti c p.
“Cái chung” và “cái riêng” u là nhng phm trù phn nh hin thc khách quan, tuy quy phm pháp lut hình s không th cha ng toàn b các du hiu a dng, c tr ng cho tng ti phm c th, nhng iu ó không có ngh a là phm trù cái chung không
phn ánh c nhng chi tit khách quan. Quy phm pháp lut hình s ch quy nh mt s du hiu ca ti phm t ng ng c khái quát hoá tách ra khi các du hiu và thuc tính khác ca ti phm ó, vì th khái nim “cái chung” cha ng không phi s ngu nhiên các du hiu mà là tách ra t các du hiu ó nhng du hiu th hin bn cht ca hin t ng, mt phn nào làm sáng t c quy lut khách quan ca hin thc thc t c khái nim ó th hin.
Trit hc xác nh mt cách rõ ràng mi t ng quan gia “cái riêng” và “cái chung”. “Cái chung” tn ti mt cách thc t, nhng không h c l p mà thông qua các hin t ng c th, n nht. V.I.Lênin v i quan im ch ngh a duy vt bin chng, cng ã ch ra c mi quan h gia “cái chung” và “cái riêng” “cái chung ch tn ti trong cái riêng, thông qua cái riêng”, còn “cái riêng” ch tn ti trong mi liên h a n “cái chung”. “Cái chung” là mt b phn ca “cái riêng” còn “cái riêng” không gia nh p ht vào “cái chung”, khng nh trên ca Lênin ã phn ánh mt s tht là bên cnh nhng thuc tính c l p li các s vt khác nhau, tc là bên cnh “cái chung”, bt c “cái riêng” nào cng còn cha ng nhng “cái n nht”, nhng cái ch vn có nó và không c l p li bt c s vt nào na.
Trong thc t khách quan, phm trù “cái chung” c biu hin d i nhng khái nim tr u t ng, khái quát nht v mt s kin hin t ng nào ó. Vì th, khi xem xét, ánh giá quy phm pháp lut d i góc phm trù “cái chung”, thì nhng quy phm pháp lut hình s c ghi nhn trong B lut hình s có th cng cha ng các khái nim v i nhng mc tr u t ng khác nhau. Ví d nh mc khái quát cao nht v hành vi nguy him cho xã hi c ghi nhn khái nim ti phm c quy nh ti iu 8 B lut hình s; mc khái quát ti p theo là s tr u t ng, khái quát v mt nhóm hành vi có các du hiu c tr ng c quy nh ti ch ng XII v các ti xâm phm tính mng, sc kho, nhân
14

phm, danh d ca con ng i, và mc khái quát th p h n na chính là các quy nh v ti phm c th t ng ng v i các iu lut trong B lut hình s.
Quy phm pháp lut là mt hin t ng ca ý thc xã hi, tn ti trong hin thc khách quan, chính vì th tính c l p t ng i ca phm trù “cái chung” là c s ca trit hc c bn nht xác nh và áp dng các quy phm pháp lut hình s. ng th i, mi quan h bin chng gia phm trù “cái chung” v i “cái riêng” là mt trong nhng ph ng
pháp lun khoa hc ca quá trình nh ti, nht là quá trình so sánh, i chiu gia “cái chung” và “cái riêng”; gia các tình tit thc t v i các quy phm pháp lut, t ó la chn quy phm pháp lut t ng ng cho tng tr ng h p.
Quy phm pháp lut c xây dng da trên các c s lý lun ca trit hc, vì th gia quy phm hình s và các phm trù “cái chung”, “cái riêng” có s tác ng, bin chng ln nhau. Vn t ra là vic nhn thc v mi quan h gia hành vi thc t và quy phm
pháp lut hình s có ý ngh a nh th nào trong quá trình nh ti?
Quá trình nh ti danh nh ã c p là quá trình nhn thc, i chiu các hành vi khách quan v i các quy phm pháp lut; là s xác nh v mt ng nht các du hiu c
bn ca hành vi v i các cu thành ti phm, t ó la chn c cu thành ti phm c th t ng ng v i hành vi ó. Th nên, vic quan nim v tình tit thc t ca v án; quan nim v ni dung ca quy phm pháp lut hình s và quan nim v mi quan h gia các du hiu thc t ca hành vi và các du hiu c quy nh trong quy phm pháp lut hình s là nhng iu cn thit ca vic nh ti. Nu s tht ca v án không c xác nh úng, khách quan thì các quy phm pháp lut hình s s không c áp dng mt cách úng n. Hay nói cách khác, vic nh ti úng chính là s th hin chính xác tính cht, mi liên h gia các tình tit thc t v i các quy phm pháp lut hình s.
Hin thc khách quan là tng hoà các s kin, hin t ng a dng, phc t p và luôn luôn bin ng. Chính vì th, chúng ta không th a ra mt nh ngh a, mt s nhn xét mang tính tuyt i nào i v i các khía cnh ca vn . Dù r ng i v i mi ti danh c th, nhà làm lut u xây dng nên nhng cu thành ti phm t ng ng, nhng vn khó khn nht khi nh ti chính là ng tr c mt hành vi nguy him cho xã hi, làm sao xác nh, la chn c du hiu cu thành phù h p áp dng. Ví d nh khi có hành vi “c ý gây th ng tích” xy ra trên thc t, hành vi này có th cu thành ti “c ý gây th ng tích hoc gây tn hi cho sc kho ca ng i khác”, hoc có th cu thành ti “c ý gây th ng tích hoc gây tn hi cho sc kho ca ng i khác trong tr ng thái tinh thn b kích ng mnh”, trong tr ng h p này ng i áp dng pháp lut phi tin hành phân bit nhng du hiu khác nhau ca nhng cu thành gn ging nhau ó a ra mt k t lun khng nh
phù h p nht v i thc t.
II. C S PHÁP LÝ CA NH TI
1. Pháp lut hình s có ý ngh a quyt nh trong quá trình nh ti
Nh ã c p, nh ti là xác nh s phù h p gia các du hiu ca hành vi nguy him cho xã hi ã xy ra v i các du hiu t ng ng trong quy phm pháp lut hình s. Quy phm pháp lut hình s cha ng nhng du hiu c tr ng, in hình, bt buc không
15

th thiu c ca mt loi ti phm c th. Nhng du hin ó s tr thành khuôn mu pháp lý làm c s cho ng i tin hành t tng so sánh, i chiu v i hành vi nguy him cho xã hi ã xy ra ngoài th gi i khách quan, t ó xác nh c ng i phm ti phm ti gì, quy nh ti iu, khon nào ca B lut hình s. Nh vy, pháp lut hình s là c s pháp lý ca vic nh ti.
iu 2 B lut hình s hin hành quy nh: “Ch ng i nào phm mt t i c lut
hình s quy nh m i phi chu trách nhim hình s ”. Lut hình s Vit Nam hin hành không cho phép áp dng nguyên tc t ng t trong l nh vc hình s.
B lut hình s bao gm các nhóm quy phm pháp lut c s p x p thành hai phn: phn chung và phn các ti phm. Trong ó, phn chung quy nh các nhim v, các nguyên tc, các ch nh c bn ca lut hình s Vit Nam. Còn khi xây dng các quy phm ca
phn ti phm, nhà làm lut ã tìm và xác nh xem trong quá trình ti phm hoá các hành vi nguy him cho xã hi, du hiu nào là c tr ng, c bn nht và c l p li nhiu ln trong thc t, t ó quy nh thành các du hiu bt buc ca cu thành ti phm c th t ng ng.
Các quy phm phn chung tuy không nêu lên ht các du hiu c th ca bt k mt hành vi phm ti nào, nhng khi nh ti, nhà làm lut phi ng th i da vào c hai nhóm quy phm hình s này. B i l, quy phm phn chung và quy phm phn các ti phm có mi liên h hu c v i nhau và nh ti danh chính là s la chn mt quy phm c th c p n mt tr ng h p c th, vì th vic áp dng quy phm phn các ti phm phi da trên nhng quy phm chung và nguyên tc c quy nh phn chung B lut hình s.
Khi nh ti, nhng quy phm phn các ti phm c p n mô hình ti phm mt cách chi tit, trên c s ó chúng ta xác nh c hành vi nguy him cho xã hi là hành vi
phm ti; còn các quy phm hình s ti phn chung quy nh v các du hiu ca cu thành ti phm, v các giai on ca ti phm; v ng phm… t ó giúp ng i áp dng pháp lut phân bit c cu thành ti phm c bn; cu thành ti phm tng nng hay cu thành gim nh, và xác nh c hành vi phm ti ó giai on nào ca vic thc hin ti
phm: giai on ti phm hoàn thành; giai on chun b phm ti hay giai on phm ti cha t. Chng hn nh ti iu 20 quy nh ti quy phm phn chung c p n vn ng phm, nhng ng i trong ng phm và tuy iu lut này không th hin c th tính cht ng phm ca hành vi phm ti ti tt c các iu lut quy nh ti quy phm phn các ti phm, th nhng trên thc t nu hành vi phm ti th hin d i hình thc ng phm thì iu 20 quy phm phn chung phi c áp dng xác nh rõ vai trò, v trí ca tng ng i trong ng phm, bên cnh vic áp dng iu lut trong quy phm phn các ti phm.
Trong quá trình áp dng pháp lut, không mt c quan nào có quyn xem các hành vi khác không c quy nh trong lut là ti phm. Quc hi là c quan duy nht có quyn quy nh ti phm m i (ti phm hoá) hoc b i mt ti phm ã c quy nh trong B lut hình s (phi ti phm hoá).
Hin nay, vic gii thích chính thc Lut hình s c Hin pháp 1992 trao cho U ban Th ng v Quc hi. Gii thích này có giá tr bt buc i v i mi c quan, t chc, và cá nhân. Vic gii thích Lut hình s ca Toà án nhân dân ti cao, Vin kim sát nhân dân ti cao hay ca B T pháp ch có giá tr bt buc trong phm vi ngành T pháp.
16

Khi nh ti, các c quan tin hành t tng phi da vào c các quy nh phn chung và phn các ti phm B lut hình s. Các quy nh phn chung nêu lên các nguyên tc, nhim v ca Lut hình s, nhng vn chung v ti phm và hình pht. Quy nh phn các ti phm quy nh nhng ti phm c th, loi và mc hình pht có th áp dng i v i tng ti phm c th. Khi nh ti, ngoài vic da vào các iu lut quy nh hành vi phm ti c th, ng i tin hành t tng còn phi da vào nhng nguyên tc, iu kin ã quy nh trong phn chung.
2. Cu thành ti phm là cn c pháp lý duy nht nh ti
CTTP là khái nim pháp lý v hành vi phm ti, là h thng các du hiu cn và c tr ng cho tng ti phm c th c quy nh trong B lut hình s. CTTP là mt phm trù ch quan c xây dng mt cách khách quan da trên quy nh ca lut hình s. Chính vì th, nó ã tr thành c s pháp lý nh ti. CTTP, nói mt cách khách quan, không th hin ht các yu t phong phú ca ti phm mà ch th hin các yu t cn và (các du hiu in hình, c tr ng nói lên bn cht ca ti phm y) cho vic nh ti. Chính vì th, quá trình nh ti cn gii quyt hai vn : nhn thc úng n các du hiu CTTP và xác nh các tình tit ca hành vi phm ti c thc hin nhm tìm ra s ng nht gia các yu t lut nh và các tình tit khách quan.
CTTP c xem là c s pháp lý duy nht nh ti, là mô hình pháp lý có các du hiu cn và xác nh trách nhim hình s i v i ng i phm ti. B i vì, mt trong nhng c im ca ti phm là c quy nh trong Lut hình s. Lut hình s quy nh ti
phm bng cách mô t các du hiu ca hành vi phm ti, t c s pháp lý ó, các nhà lý lun m i khái quát thành các du hiu c tr ng chung gi là CTTP. Vì th, các cán b tin hành t tng cn nhn thc úng n bn cht các du hiu CTTP trong quá trình nh ti.
Chú ý, khi xem xét các du hiu CTTP cn xem xét c nhng quy nh phn chung và phn các ti phm B lut hình s. Làm sáng t CTTP và nhng du hiu ca nó là m bo quan tr ng i v i vic nh ti. nh mt ti danh úng òi hi cán b tin hành t tng
phi có trình pháp lut, kin thc chuyên môn và nghi p v tt, có kinh nghim thc tin. ng th i, Nhà n c phi m bo pháp lut áp ng c i sng a dng, không ngng hoàn thin, m bo gii thích, h ng dn lut k p th i, tránh vic áp dng lut mt cách mâu thun và gii thích tu tin.
17

PHN II: PH NG PHÁP NH TI, XÁC NH KHUNG HÌNH PHT
I. PH NG PHÁP NH TI I V I MT V ÁN C TH
nh ti là c s và là tin cho hot ng quyt nh hình pht. ó là quá trình xác nh s ging nhau, s trùng l p gia các tình tit c bn, in hình ca mt hành vi nguy him cho xã hi ã xy ra v i các du hiu ca CTTP c th t ng ng c quy nh trong B lut hình s. Nói cách khác, ó là s xác nh hành vi ca mt ng i tha mãn các du hiu ca CTTP nào trong B lut hình s. Vì th, nh ti chính xác, ng i nh ti cn xác nh y các tình tit ã xy ra liên quan n v án. Ngoài ra, h cn phi có s hiu
bit sâu sc, chính xác pháp lut hình s - cu thành ti phm.
Quá trình nh ti là mt quá trình hot ng t duy phc t p. Hot ng này cn c tin hành theo các b c sau:
1. Tóm tt và phân tích hành vi ca ng i phm ti trong v án
Sau khi th lý h s v án, ng i tin hành t tng cn tóm tt và phân tích hành vi ca b can trong v án. Vic làm này giúp iu tra viên, Kim sát viên, Thm phán, cng nh Hi thm nhân dân nm c tt c các hành vi ca b can, các tình tit ca v án. ng th i, vic tóm tt và phân tích hành vi ca b can trong b c này giúp cho vic kim tra, ánh giá v mt hình s nhng b c sau không b lch h ng. Trong mt v án hình s, có r t nhiu tình tit khác nhau, trong ó không phi tình tit nào cng có giá tr trong vic nh ti. Khi tin hành tóm tt và phân tích v án, ng i thc hin s có th phát hin ra nhng im mu cht giúp cho vic gii quyt v án mt cách mau chóng, chính xác và có hiu qu. Nu v án có nhng im khác nhau cn kim tra thì quá trình tóm tt và phân tích s làm rõ mi liên h gia chúng.
Cn chú ý, t c s chính xác và có hiu qu, ng i thc hin vic tóm tt và phân tích hành vi ca b can trong v án cn m bo các yêu cu sau:
- Nghiên cu k , c nhiu ln h s v án tóm tt úng và không b sót tình tit v án;
- Không nên nhc li s vic mt cách máy móc, n iu mà phi tóm l c c nhng hành vi, nhng tình tit có ý ngh a cho vic nh ti;
- Không c có nhng b sung hoc thay i các tình tit ca v án, không c ánh giá ch quan v mt pháp lý các tình tit ó;
18

2. Xác nh khách th loi ca hành vi xâm hi mà b can ã th c hin và các quy phm pháp lut hình s cn kim tra
Da vào k t qu tóm tt và phân tích hành vi b can, ng i tin hành t tng phi rút ra k t lun r ng có quan h pháp lut hình s phát sinh không (có ti phm xy ra không).
Nu có, công vic ti p theo là xác nh khách th loi ca ti phm. Tc là xác nh quan h xã hi nào c Lut hình s bo v b hành vi ó ca b can xâm hi. C s cho vic xác nh khách th loi là các ch ng ca phn các ti phm B lut hình s. Nhng ti phm c x p trong cùng mt ch ng u có cùng khách th loi. Sau ó, nhim v ti p theo là la chn các quy phm pháp lut hình s cn kim tra. Quy phm pháp lut hình s cn kim tra là nhng quy nh nm phn các ti phm B lut hình s (thuc ch ng ã c xác nh sau khi ã xác nh c khách th loi).
3. Kim tra quy phm pháp lut hình s (CTTP c th) trong mi liên h v i t ng hành vi ca b can trong v án
ây l

luat hinh su viet nam- phần các tội phạm

Documents