mÔ hÌnh ahp analytic hierarchy process - hcmut.edu.vnnguyenthong/download/ppdluong... ·...

1

PHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ

Chương 8bis: Phương pháp AHP

10/21/2017 1

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA TP. HCM

Khoa KTXD - Bộ môn KTTNN

Giảng viên: PGS. TS. NGUYỄN THỐNG

E-mail: [email protected] or [email protected]

Web: http://www4.hcmut.edu.vn/~nguyenthong

Tél. (08) 38 640 979 - 098 99 66 719


Chương 8bis: Phương pháp AHPPHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ


10/21/2017 2

NỘI DUNG MÔN HỌC

CHƯƠNG 1: Giôùi thieäu Phöông phaùp ñònh

löôïng trong Quaûn lyù.

CHƯƠNG 2: Quy hoaïch tuyeán tính.

CHƯƠNG 3: Cô sôû lyù thuyeát ra quyeát ñònh.

CHƯƠNG 4: Baøi toaùn vaän taûi.

CHƯƠNG 5: Quaûn lyù kho.

CHƯƠNG 6: Ra quyeát ñònh ña muïc tieâu.

CHƯƠNG 7: Lyù thuyeát saép haøng.

PHƯƠNG PHÁP ĐỊNH LƯỢNG

TRONG QUẢN LÝ


Chương 8bis: Phương pháp AHPPHÖÔNG PHAÙP ÑÒNH LÖÔÏNG TRONG QUAÛN LYÙ


10/21/2017 3

NỘI DUNG MÔN HỌC (tt)

CHƯƠNG 8: Phaân tích thaønh phaàn chính (PCA).

CHƯƠNG 8bis: Phöông phaùp AHP.

CHƯƠNG 9: Qui hoïach ñoäng.

CHƯƠNG 10: Hoaïch ñònh döï aùn.

CHƯƠNG 11: Xích Markov

CHƯƠNG 12: Lyù thuyeát troø chôi.

CHƯƠNG 13: Moâ phoûng Monte Carlo.

PHƯƠNG PHÁP ĐỊNH LƯỢNG

TRONG QUẢN LÝ



10/21/2017 4

MÔ HÌNH AHP

Analytic

Hierarchy

Process

PGS. Dr. Nguyễn Thống



TỔNG QUAN VỀ AHPLà PPĐL, dùng sắp xếp các phương án

quyết định & chọn phương án thỏamãn tiêu chuẩn cho trước.

AHP là một quá trình phát triển tỷ sốsắp hạng cho mỗi phương án dựa ttrêntiêu chuẩn của nhà ra quyết định.

10/21/2017 5PGS. Dr. Nguyễn Thống



MỤC TIÊU CỦA AHP

Trả lời các câu hỏi dạng:

Nên chọn phương án nào ?

Phương án nào tốt nhất ?


2



AHP SỬ DỤNG GÌ ?

Các phép toán đơn giản

Các tiêu chuẩn (do nhà ra quyết địnhthiết lập)

Độ ưu tiên cho các tiêu chuẩn (do nhàra quyết định thiết lập)

Bảng độ ưu tiên chuẩn (xem sau)10/21/2017 7




Mức độ ưu tiên Giá trị số

Ưu tiên bằng nhau 1

Ưu tiên bằng nhau cho đến vừa phải 2

Ưu tiên vừa phải 3

Ưu tiên vừa phải đến hơi ưu tiên 4

Hơi ưu tiên hơn 5

Hơi ưu tiên hơn cho đến rất ưu tiên 6

Rất ưu tiên 7

Rất ưu tiên cho đến vô cùng ưu tiên 8

Vô cùng ưu tiên 9

10/21/2017 8




MỘT SỐ VÍ DỤ MINH HOẠ SỬ DỤNG

PHƯƠNG PHÁP AHP




Nhằm đánh giá chất lượng xâydựng của 3 nhà thầu A, B, C Một sơ đồ so sánh với phươngpháp AHP được hình thành nhưsau:




VÍ DỤ A? B? C?Problem

Evaluate build quality

AlternativesBuild A, Build B, Build C

AttributesPerformance Startup

File SaveFunctionality User Interface

Database

Network10/21/2017 11




DẠNG SƠ ĐỒ CÂY


A or B or C ?

3



Công ty ILVA (kinh doanh thép) muốnnghiên cứu các đối thủ để chọn ra tiêuchí hoạt động nhằm nâng cao khả năngcạnh tranh của Công ty.

Công ty thực hiện thăm dò trên cáckhách hàng




CÁC ĐỊNH NGHĨA




MÔ HÌNH AHP


ILVA & CÁC ĐỐI THỦ



LỰA CHỌN LOẠI BEER ?

Vấn đề đặt ra là lựa chọn loại bia đểphục vụ một bửa tiệc. Các tiêu chí sosánh cho các loại bia xem xét trìnhbày từ đồ thị sau:

DÙNG P/P AHP RA QUYẾT ĐỊNH LỰACHỌN NHẢN HIỆU BEER








THÔNG TIN ĐẦU VÀO


4



THÔNG TIN ĐẦU VÀO




Tương tự cho ma trận (4X4)của số liệu về CostAvantage




VỊ TRÍ MỚI XÂY DỰNG ?

Công ty Jilley Bean muốn chọn vị trí mới để mởrộng hoạt động Cty. Có 4 tiêu chí xem xét & có 3phương án A, B, C so sánh:

Giá trị tài sản Price

Khoảng cách giữa các nhà cung cấp Distance

Chất lượng lao động Labor

Chi phí lao động Wage




GOAL


Price Distance Labor Wage

A

B

C

A

B

C

A

B

C

A

B

C



FIND THE BEST ROUTE FOR WORK

• Define your goal at the top of the hierarchy.

–Find the best route to work

• Identify your first level of evaluation criteria.

–Commute time

–Safety

–Drive-through access (to coffee)




FIND THE BEST ROUTE FOR WORK

• Decide if there are second level criteria, or subcriteria of these, related to any of your Level 1 criteria. – Drive-through access has two subcriteria:

• Java Jolt

• Cuppa Jo

• Under each bottom level criterion, write down the alternatives you're considering. – Route A

– Route B

– Route C 10/21/2017 24PGS. Dr. Nguyễn Thống

5



LỰA CHỌN ĐƯỜNG




10/21/2017 26

MỘT SỐ

KHÁI NIỆM

CƠ BẢN TRONG

P/P. AHP




ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ QUAN TRỌNG TƯƠNG ĐỐI

Người ta hay sử dụng thang đánh giá sau để thể hiện mứcđộ quan trọng TƯƠNG ĐỐI của 2 yếu tố so sánh:

Relative Importance Value

Equal importance/quality 1

Somewhat more important/better

3

Definitely more important/better

5

Much more important/better 7

Extremely more important/better

9

10/21/2017 27




MA TRẬN ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ QUAN TRỌNG TƯƠNG ĐỐI GIỮA CÁC BIẾN

CÙNG LEVEL




VÍ DỤ : Xét 2 yếu tố Perfomrance &Fonctionality:

RECIPROCAL MATRIX

Yếu tố Functionality RẤT QUAN TRỌNG so vớiPerformance (gấp 4 lần !)

EBQ Performance Functionality

Performance 1 0.25

Functionality 4 1

10/21/2017 29




Nhận xét

Nếu nói yếu tố Functionality RẤT QUANTRỌNG so với Performance (gấp 4 lần )

Yếu tố Performance bằng ¼=0.25 so vớiFunctionality (Xem đặc tính ma trận ởtrước)

Tích các số hạng đối xứng qua đườngchéo ma trân đều BẰNG 1.


6



THIẾT LẬP MA TRẬN TƯƠNG ĐỐI

RELATIVE RECIPROCAL MATRIX


Performance 1/5 0.25/1.25

Functionality 4/5 1/1.25

5 1.2510/21/2017 31




THIẾT LẬP MA TRẬN TƯƠNG ĐỐI

RELATIVE RECIPROCAL MATRIX

EBQ

Performan

ce

Function

ality

EBQ Ranking

Vector

Perform

ance 0.2 0.2 0.2

Function

ality 0.8 0.8 0.8

Sum 1 1 110/21/2017 32


Average



CHÚ ÝEBQ Ranking Vector được xem

như MA TRẬN TRỌNG SỐ cho 2biến Performance & Functionality.

Giá trị tính từ giá trị trung bìnhhàng của ma trận.




TỶ SỐ NHẤT QUÁN

(CONSISTENCY INDEX – CI)




ĐẶT VẤN ĐỀA tốt hơn B [n] lần & B tốt hơn C [m]

lần A tốt hơn C là [n*m] luônluôn đúng

Trong thực tế chưa chắc vậy !

Dùng tiêu chí CI để đánh giá mứcđộ.




ĐẶT VẤN ĐỀMỗi ma trận so sánh tương hổ (

reciprocal matrix) đều được xác địnhtính nhất quán thông qua hệ số CRtương ứng.

Ví dụ tính hệ số CR cho ma trận [A]sau:


7



Xét ma trận hệ số quan trọng tương đối [A]:

Tiêu chí X Y Z

X 1 3 5

Y 0.333 1 2

Z 0.2 0.5 1

sum 1.533 4.500 8.00010/21/2017 37




MA TRẬN BIẾN ĐỔI & Ranking Vector [B]

Tiêu chí X Y Z Ranking Vector

X 0.652 0.667 0.625 0.648

Y 0.217 0.222 0.25 0.230

Z 0.130 0.111 0.125 0.122

sum 1.000 1.000 1.000 1.00010/21/2017 38




VECTƠ TRỌNG SỐ

[C] = [A]*[B]

1.948

0.690

0.367

10/21/2017 39


[C]=



VECTƠ NHẤT QUÁN[D] = [C] / [B]

3.007

3.003

3.001

10/21/2017 40


[D]=



XÁC ĐỊNH HỆ SỐ CI = [D]TB = (3.007+3.003+3.001)/3 = 3.004

CI = (-n)/(n-1) = (3.003-3)/(3-1) = 0.0018

Tiêu chí:

CR = CI / RI < 0.1 Ok

Trường hợp này: CR=0.0018/0.58

= 0.0032 < 0.1 Ok10/21/2017 41


Tra bảng sau



CHÚ Ý

Hệ số CI chỉ có ý nghĩa đánh giá choma trận n>=3, với n là số tiêu chí sosánh tương đối trong RECIPROCALMATRIX

Với n=2 ta luôn luôn có CI=0


8



BẢNG TRA GIÁ TRỊ RI THEO nn RI

2

3 0.58

4 0.9

5 1.12

6 1.24

7 1.32

8 1.4110/21/2017 43




Ví dụ: Tính CR của ma trận

tương hỗ sau (2 trường hợp).

Kết luận?

Tiêu chí X Y Z

X 1 . .

Y 4 1 .

Z 1.2 (3) 0.8 (1.2) 1

sum . . .10/21/2017 44



Chương 6: Ra quyết định đa mục tiêu



VÍ DỤ ÁP DỤNGXét 3 nhà thầu A, B, C. Người ta muốn xem xét

đánh giá & sắp hạng theo các tiêu chí như sau:




SỐ LIỆU BAN ĐẦU

EBQ(Evaluate Build

Quality

Performance Functionality

Performance 1 0.33

Functionality 3 1

Sum 4 1.33

10/21/2017 46





Performance Startup File Save

Startup 1 4

File Save 0.25 1

Sum 1.25 5

10/21/2017 47





Functionality User Interface

Database Network

User Interface 1 3 7

Database 0.333 1 2

Network 0.143 0.5 1

Sum 1.476 4.5 10

10/21/2017 48


9




Startup Build A Build B Build C

Build A 1 3 5

Build B 0.333 1 2

Build C 0.2 0.5 1

Sum 1.533 4.5 8

10/21/2017 49





File Save Build A Build B Build C

Build A 1 2 4

Build B 0.5 1 2

Build C 0.25 0.5 1

Sum 1.75 3.5 7

10/21/2017 50





User Interface Build A Build B Build C

Build A 1 1 3

Build B 1 1 2

Build C 0.333 0.5 1

Sum 2.333 2.5 6

10/21/2017 51





Database Build A Build B Build C

Build A 1 3 6

Build B 0.333 1 4

Build C 0.167 0.25 1

Sum 1.5 4.25 11

10/21/2017 52





Network Build A Build B Build C

Build A 1 4 5

Build B 0.25 1 5

Build C 0.2 0.2 1

Sum 1.45 5.2 11

10/21/2017 53




HƯỚNG DẪN Xác định Ranking vector


10



EBQ(Evaluate Build

Quality


Performance 1 0.33

Functionality 3 1

Sum 4 1.33


EBQ Ranking Vector

Performance 0.25 0.25 0.25

Functionality 0.75 0.75 0.75

Sum 1 1 110/21/2017 55





Startup 1 4

File Save 0.25 1

Sum 1.25 5


Performance Ranking Vector

Startup 0.800 0.800 0.800

File Save 0.200 0.200 0.200

Sum 1.0 1.0 1.010/21/2017 56




Functional

ity

User

Interface Database Network

Ranking Vector

User

Interface 0.678 0.667 0.70 0.681

Database 0.226 0.222 0.20 0.216

Network 0.097 0.111 0.10 0.103

Sum 1.0 1.0 1.0 1.0

Functionality User Interface

Database Network


Database 0.333 1 2

Network 0.143 0.5 1

Sum 1.476 4.5 10

10/21/2017 57




Startup Build A Build B Build C Ranking Vector

Build A 0.652 0.667 0.625 0.648

Build B 0.217 0.222 0.25 0.230

Build C 0.130 0.111 0.125 0.122

Sum 1.0 1.0 1.0 1.0

Startup Build A Build B Build C

Build A 1 3 5

Build B 0.333 1 2

Build C 0.2 0.5 1

Sum 1.533 4.5 8

10/21/2017 58




File Save Build A Build B Build C Ranking Vector

Build A 0.571 0.571 0.571 0.571

Build B 0.286 0.286 0.286 0.286

Build C 0.143 0.143 0.143 0.143

Sum 1.0 1.0 1.0 1.0

File Save Build A Build B Build C

Build A 1 2 4

Build B 0.5 1 2

Build C 0.25 0.5 1

Sum 1.75 3.5 7

10/21/2017 59




User

Interface Build A Build B Build C Ranking Vector

Build A 0.429 0.40 0.50 0.443

Build B 0.429 0.40 0.333 0.387

Build C 0.143 0.20 0.167 0.170

Sum 1.0 1.0 1.0 1.0

User Interface Build A Build B Build C

Build A 1 1 3

Build B 1 1 2

Build C 0.333 0.5 1

Sum 2.333 2.5 6

10/21/2017 60


11



Database Build A Build B Build C Ranking Vector

Build A 0.667 0.706 0.545 0.639

Build B 0.222 0.235 0.364 0.274

Build C 0.111 0.059 0.091 0.087

Sum 1.0 1.0 1.0 1.0

Database Build A Build B Build C

Build A 1 3 6

Build B 0.333 1 4

Build C 0.167 0.25 1

Sum 1.5 4.25 11

10/21/2017 61




Network Build A Build B Build C Ranking Vector

Build A 0.690 0.769 0.455 0.638

Build B 0.172 0.192 0.455 0.273

Build C 0.138 0.038 0.091 0.089

Sum 1.0 1.0 1.0 1.0

Network Build A Build B Build C

Build A 1 4 5

Build B 0.25 1 5

Build C 0.2 0.2 1

Sum 1.45 5.2 11

10/21/2017 62




BẢNG TỔNG HỢP RANKING VECTOR


0.25 0.75

Startup File Save

User Interface

Database Network

0.800 0.200 0.681 0.216 0.103

Build A 0.648 0.571 0.443 0.639 0.638

Build B 0.230 0.286 0.387 0.274 0.273

Build C 0.122 0.143 0.170 0.087 0.08910/21/2017 63




XÂY DỰNG GIÁ TRỊ TỔNG HỢP

Build A

(.25)(.80)(.648) +

(.25)(.20)(.571) +

(.75)(.681)(.443) +

(.75)(.216)(.639) +

(.75)(.103)(.638) = 0.537




GIÁ TRỊ TỔNG HỢP

Tương tự Build B, C

A TỐT NHẤT

Build A 0.537

Build B 0.324

Build C 0.139

1.000

10/21/2017 65




KIỂM TRA HỆ SỐ CI & CR

(Consistensive Index)

Ví dụ:

Functionality User Interf

ace

Database

Network


Database 0.333 1 2

Network 0.143 0.5 1

Sum 1.476 4.5 10

0.681

0.216

0.103

10/21/2017 66


[A] [B]

12



Ponderation [c] =[A]*[B]

Consistensive vector [D]=[C]/[B]:

2.048

[C]= 0.648

0.308

sum= 3.004

3.005

[D] 3.002

3.001

Sum D= 9.00810/21/2017 67




Lamda =SUM [D]/3

= 9.008/3 =3.003

CI =(Lamda-3)/(3-1) = 0.0013

Tỷ số nhất quán CR:

CR =CI/RI = 0.0013/ 0.58

= 0.003 < 0.1 Ok


Tra bảng



Bài tập 1: Vị trí mới xây dựng ?

Công ty Jilley Bean muốn chọn vị trí mới để mởrộng hoạt động Cty. Có 4 tiêu chí xem xét & có 3phương án A, B, C so sánh:

Giá trị tài sản Price

Khoảng cách giữa các nhà cung cấp Distance

Chất lượng lao động Labor

Chi phí lao động Wage




BEST



A

B

C

A

B

C

A

B

C

A

B

C

Mức 1

Mức 2



SỐ LIỆUBEST Price Distance Labor Wage

Price 1 0.2 3 4

Distance 5 1 9 7

Labor 0.333 0.111 1 2

Wage 0.25 0.143 0.5 1

Price A B C

A 1.00 3.00 2.00

B 0.33 1.00 0.20

C 0.50 5.00 1.00

10/21/2017 71




Distance A B C

A 1 6 0.333

B 0.167 1 0.111

C 3 9 1

Labor A B C

A 1 0.333 1

B 3 1 7

C 1 0.143 1

Wage A B C

A 1 0.333 0.5

B 3 1 4

C 2 0.25 110/21/2017 72


13



Hướng dẫn: Xem Excel AHP_Tutorial_Thong\Bài tap 1

Đáp số: BEST

0.199 0.653 0.086 0.061


A 0.501 0.282 0.179 0.156

B 0.118 0.060 0.685 0.620

C 0.380 0.658 0.136 0.224

SẮP HẠNG

A 0.309

B 0.160

C 0.53110/21/2017 73





Vấn đề đặt ra là lựa chọn loại bia đểphục vụ một bửa tiệc. Các tiêu chí sosánh cho các loại bia xem xét trìnhbày từ đồ thị sau:

DÙNG P/P AHP RA QUYẾT ĐỊNH LỰACHỌN NHẢN HIỆU BEER






BEST BEER




Vị GiáA

B

C

D

A

B

C

D







Best Vị Giá

Vị 1 .

Giá 2 1







Vị 333 Tiger Heineken Huda

333 1 . . .

Tiger 2. 1 . .

Heineken 4. 2.5 1 .

Huda 1.2 0.5 0.25 1







Giá 333 Tiger Heineken Huda

333 1 . . .

Tiger 0.5 1 . .

Heineken 0.25 0.8 1 .

Huda 1.2 2.0 4.0 1

Huda The Best ?

14



PHẦN MỀM

EXPERT CHOICE(Xem ví dụ hướng dẩn sử dụng)




10/21/2017 80

HẾT CHƯƠNG


mÔ hÌnh ahp analytic hierarchy process - hcmut.edu.vnnguyenthong/download/ppdluong... ·...

Documents