m makroekonomika
DESCRIPTION
M makroekonomika. leqcia 11 inflacia , misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi. leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi. ra aris inflacia ?. inflaciis arsi. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
1
leqcia 11 inflacia, misi gamomwvevi mizezebi
da Sedegebi
M
makroekonomika
inflacia – fulis msyidvelobiTi unaris dacema. ganasxvaveben farul(daTrgunul) da Ria inflacias. Ria inflacia vlindeba fasebis saerTo donis zrdis saxiT. mas adgili aqvs fasebze centralizebuli kontrolis ar arsebobis SemTxvevaSi (rogorc wesi umetes SemTxvevaSi masTan gvaqvs saqme da SemdgomSic masze gveqneba saubari). faruli inflacia ki vlindeba bazarze saqonlisa da momsaxurebis deficitis zrdiT. mas adgili aqvs fasebze centralizebuli kontraolis arsebobis SemTxvevaSi (mis klasikur magaliTs sabWoTa kavSiri warmoadgens).
inflaciisagan unda ganvasxvavoT fasebis erTjeradi mateba, romelic SeiZleba gaxdes inflaciis mizezi SeiZleba ara (misi mizezi SeiZleba iyos fasebis sezonuri ryevebi da sxva)
inflacia iwvevs bazris destabilizacias, radgan moklevadian periodSi ganapirobebs sabazro informaciis damaxinjebas. bazris subieqtebi bazris tendenciebis Sesaxeb informacias fasebis cvlilebiT iReben. amitom inflacia amaxinjebs bazris subieqtta qcevas, zrdis momavlisadmi pesimistur ganwyobas da a.S.
2
ra aris inflacia?
inflaciis arsi
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
inflaciis done(π) – ganisazRvreba fasebis zrdis tempis doniT. misi gaangariSebisaTvis gamoiyeneba samomxmareblo fasebis indeqsi(sfi) da mSp-s deflatori. ganzogadebuli saxiT Cven is SegviZlia Semdegnairad CavweroT:
3
inflacis done da saxeebi
inflaciis arsi
roca inflacia ramdenime aseTeul da aseuls aRwevs maSin aseT inflacias hiperinflacias uwodeben. am dros SeiZleba iTqvas rom maTeli sabazro meqanizmi paralizebulia. filip koganma Semoitana hiperinflaciis kriteriumi, romlis mixedviTac hiperinflacias adgili aqvs, roca Tviuri inflacia 50% procents aWarbebs (rac weliwadSi 13 000%-ia). yvelaze maRal hiperinflacias adgili qonda ungreTSi 1945-1946 wlebSi roca fasebis done weliwadSi 3.8∙1027 gaizarda da faebis doni saSualo Tviuri zrdis tempi 19800% iyo.
deflacia – fasebis donis Semcireba; dezinflacia – inflaciis tempebis Semcireba; inflaciuri molodini – ekonomikuri subieqtebis damokidebuleba
momavalSi fasebis donis mimarT;
t
t
tt
P
PP
1
1
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
inflacia saqarTveloSi
0%
2000%
4000%
6000%
8000%
10000%
12000%
14000%
16000%
18000%
0.4%
3075.0%
15566.1%
162.7% 39.3% 7.0% 3.6%19.1% 4.0%4.7%5.6%4.8% 5.7%8.2%9.2% 9.2% 4.8%
inflaciis wliuri tempi saqarTveloSi 1991-2008 wlebSi
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
0.0%
5.0%
10.0%
15.0%
20.0%
25.0%
30.0%
35.0%
40.0%
45.0%39.3%
7.0%
3.6%
19.1%
4.0%
4.7%5.6%
4.8%
5.7%8.2% 9.2% 9.2%
4.8%
1996-2008
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
inflacia saqarTveloSi
0%
50%
100%
150%
200%
250%
100%
sfi-is dinamika saqarTveloSi 1995-2008 wlbSi, Tveebis mixedviT
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
≈1.72-jer gaizarda fasebis done
≈1.95-jer gaizarda fasebis done
≈3.5-jer gaizarda fasebis done
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
6
klasikuri diqotomia
klasikuri diqotomia
ganasxvaveben realur da nominalur seqtorebs. realuri seqtori moicavs dasaqmebas, warmoebas, qonebas, garigebebs da a.S. nominaluri seqtori moicavs fulis masas da fasebis dones.
klasiuri diqotomia gulisxmobs rom realuri sidideebi ar reagir- eben nominaluri sidideebis cvlilebaze (grZelvadian periodSi mainc) amitom :
Tu izrdeba fulis masa raRac ΔM tempiT, misi zrda mxolod fasebis zrdaze moqmedebs (fulis brunvis siCqaris da mSp-is zrdis tempebi ar icvleba) da fasebic zustad imave tempiT izrdeba ra tempiTac fulis masa – fulis am Tvisebas fulis neitralobasac uwodeban.
grZelvadian periodSi fuli neitraluria.
YPVMPYMV
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
Tuki fasebi moulodnelad izrdeba, maSin rogorc viciT mawarmoeblebi zrdian warmoebas, maSasadame dasaqmebas da xelfasebs. anu moklevadian periodSi arsebobs damokidebuleba fasebis donesa da umuSevrebis dones Soris. am damokidebul-ebas gamoxatavs filifsis mrudi.
7
inflaciuri molodinis ar arseboba – filifsis mrudi
roca inflaciuri molodini ar arsebobs
π,%
u,%
misi gantoleba Semdegnairad SegviZlia CavweroT:
)( UUaua tt F t
filifsis mrudi
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
artur oukenma damokidebuleba umuSevrobasa da gamoSvebis moculobas Soris Semdegnairad gamoxata (formula miaxlobulia):
8
inflaciuri molodinis ar arseboba – erToblivi miwodebis mrudi
roca inflaciuri molodini ar arsebobs
π
Y
maSasadame stabiluri fasebis pirobe-bSi warmoebis moculoba mis potenciur doneze imyofeba.
inflacia ki zrdis erTobliv miwodebas.
)( UUYY t FF t
Y /),(/ aYYat
UUYY /)( t FF t
t F
tFt YY 1
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
9
inflaciuri molodinis arseboba
Y
maSasadame inflaciuri molodinis zrda erToblivi miwodebis mruds gadaaadgilebs zemoT da zrdis inflacias, xolo Semcireba qvemoT da amcirebs inflacias.
eY 0
π
inflaciuri molodinis arseboba – erToblivi miwodebis mrudi
fasebis donis gansazrvrisas ekonomikuri subieqtebi iTvaliswineben inflaciur molodins. amitom filifsis mrudis gantoleba molodinis gaTvaliswinebiT SegviZlia Semdegnairad gadavweroT:
e
tt UUa )( F t
)(1
)(
e
ttFt
e
tFtt
YY
YY
e
tFtt YY )(
eeY 01
π0
π1
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
Tu fasebis done mimdinere periodSi Pt-s tolia da vasesxebT 1 lars i wliuri procentiT. maSin erTi wlis Semdeg mivirebT Pt(1+i) lars (nominalurad). realurad ki momdevnoperiodis fasebis donis gaTvalis-winebiT Pt(1+i) /Pt+1, sadac Pt+1 = Pt(1+π). maSasadame, realuri saprocento ganakveTi SegviZlia Semdegnairad gamovsaxoT:
10
fiSeris efeqti (erToblivi moTxovna)
inflaciuri molodinis arseboba
rrr
t
t iiiiP
iP
1)1(
)1(
faqtiurimosalodneli
iiree
r ii aqedan gamomdinare SegviZlia davweroT:
maSasadame roca mosalodneli inflacia izrdeba, izrdeba sainvesticio moTxovna da Sedegad erToblivi moTxovnac, radganac mosalodneli realuri saprocento ganakveTi mcirdeba. piriqiT Tu mosalodneli inflacia mcireba, mcirdeba sainvesticio moTxovnac da erToblivi moTxovnac.
)()( ee
r iIiI
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
11
moTxovnis inflacia: monetaruli impulsi
moTxovnis inflacia
π
Y
π0
gautoldeba.
gamomwvevi mizezis mixedviT ganasxvaveben moTxovnis da miwodebis inflacias. Tavad mizezi TiToeuli am saxis inflaciis SeiZleba sxva-dasxva iyos. ganvixiloT moTxovnis inflaca:
monetaruli impulsi: Tu fulis masa izrdeba ekonomikaSi, maSin izrde- izrdeba fasebis donec.
odis inflaciam SeiZleb warmoSvas inflaci-uri
molodini da Sedegad izrdeba aramarto fasebis done aramed izrdeba fasebis zrdis tempebic da erToblivi miwodebis mrudi gad-aadgildeba zemoT. warmoqmnili inflaciuri molodini kidev zrdis sainvesticio moTxov-nas da ase grZeldeba, manam, sanam ekonomika ar dastabilizdeba da erTob-livi moTxovna da miwodeba erTmaneTs umuSe-vrobis bunebriv donze erTmaneTs ar
inflaciis gamo mcirdeba saprocento ganakveTi Sedegad ki izrdeba investiciuri moTxovna da erToblivi moTxovna da erToblivi moTxovnis mrudi gadaadgildeba marjvniv. mimdinare perio-
π'
Y
π1
Y1
Ys0
Ys2
Ys
YD
YD1
YD2
YD0
π2
Y2
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
12
moTxovnis inflacia: fiskaluri impulsi
moTxovnis inflacia
fiskaluri impulsi: Tu saxelmwifo zrdis xarjebs(igulisxmeba rom qveynis SigniT zrdis), es zrdis erTobliv moTxovnas(erTobklivi moT-xovnis mrudi gadaadgildeba marjvniv). am Sokis gamo izrdeba fasebis done, rac warmoSobs inflaciur molodins, ris gamoc erToblivi miw-odebis mrudi zemoT gadaadgildeba da iwvevs inflaciis zrdas. magram Tu erovnuli banki ar zrdis fulis miwodebas, maSin aseT inflacias moklevadiani xasiaTi eqneba. ragdan saxelmwifo xarjebis zrda Seamci-rebs saprocento ganakveTs da grZelvadian
periodSi erTobliv moTxovnasac. eroblivi moTxovnis Semcireba Seamcirebs fasebis dones da ekonomika daubrundeba Tavisi grZelvadiani wonasworobis wertils.
π
Y
π0
Y
Ys0
YD1
YD0
π1
Y1
π2
Y2
Ys2
YD2
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
13
miwodebis inflacia: xelfasi-fasebi
miwodebis inflacia
π
Y
π0
Y' Y1
Ys0
YD1
YD0
xelfasi-fasebis spirali: Tu sxvadasxva mizeziT izrdeba warmoebis danaxarjebi es iwvevs → warmoebis Semcirebas da maSasadame miwodebis mrudi marcxniv gadaadgildeba, Sedegad → fasebis done izrdeba → mcirdeba realuri xelfasi da dasaqmeba → Tu erovmuli banki dasaqmebis bunebriv doneze aRsadgenad zrdis fulis miwodebas → mcirdeba saprocento ganakveTi → izrdeba erToblivi moTxovna da erToblivi moTxovnis mrudi gadaadgildeba marjvniv → izrdeba
dasaqmeba sruli dasaqmebis donemde → rad- gan sxva pirobebi ar icvleba mwarmoeblebi kvlav
zrdian fass → kvlav mcirdeba real -uri xelfasi→ kvlav mcirdeba dasaqmeba da a.S.
YD2
Ys1
π1
Y1
π2
Ys2
π3
π4
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
miwodebis inflacia: miwodebis impulsi
miwodebis inflacia
miwodebis impulsi: Tu sxvadasxva mizeziT izrdeba warmoebis danaxar-jebi es iwvevs → warmoebis Semcirebas da maSasadame miwodebis mrudi marcxniv gadaadgildeba, → imisaTvis rom ar dauSvan satagnacia (war-moebis muculobis Semcireba), erovnuli banki fulis miwodebas zrdis → mcirdeba saprocento ganakveTi → izrdeba erToblivi moTxovna da erToblivi moTxovnis mrudi gadaadgildeba marjvniv → inflaciis zrdis gamo warmoiqmneba inflaciuro molodini → erToblivi miwo-debis mrudi gadaadgildeba marcxnv, xolo
erToblivi moTxovnis mrudi marjvniv, magram erToblivi miwodebis mrudi ufro mgrZnobi-area inflaciuri molodinis mimarT, vidre erToblivi moTxovnis, Sedegad → warmoebis moculoba mcirdeba, xolo inflacia matulobs.
movlenas roca warmoebis moculoba mcirdeba, xolo fasebis done matulobs stagflacia ewodeba.
14
π
Y
π0
Y' Y1
Ys0
Ys2
YD1
YD0
YD2
Ys1
Y1
π3
π1
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
senioraJi – fulis beWdviT miRebuli sargebeli. Tanamedrove piro-bebSi am tipis Semosavals ZiriTadad saxelmwifoebi iReben.
Tu saxelmwifom gadawyvita sakuTari biujetis deficiti (Warbi xarebi – ΔG=9 fuladi erTeuli) daafinansos, ara gadasaxadebis akrefiT da sesxis aRebiT aramed damatebiTi fulis dabeWdviT ( ΔM =9 fuladi erTeuliT) , maSin fasebi grZelvadian periodSi zustad imave tempiT gaizrdebian ra tempiTac fulis masa:
senioraJi
i
M/P
ir=3%
M/P=100
maSasadame saxelmwifos realuri Semosavali senioraJis Sedegad iqneba:
MM
p
M
P
M
MMPPGM //,
Ltr Las
i=12%
π=9%
L0
L1
PM / senioraJiT miRebuli Semosavali
100*9%=9
inflaciis Sedegad simdidris gadanawileba
%9M
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
sagadasaxado kanonmdebloba inflacias ar iTvaliswinebs, ris gamoc saxelmwifos sasargeblod nawildeba gadasaxadis gadamxdelis simdidre. magaliTad Tu saSemosavlo gadasaxadi 12%-ia da iyideT saxli 20 000 larad. erTi wlis Semdeg fasebi 2-jer gaizarda da Tqven gadawyviteT gayidoT saxli 40 000 larad. Tqveni realuri Semosavali ar SemogivaT. magram mainc mogiwevT gadaixadoT (40 000-20 000)*20% = 4 000 lari saSemosavlo gadasaxadis saxiT.
inflaciis Sedegad simdidris gadanawileba
16
inflaciis SemTxvevaSi kreditoridan mevalis sasargeblod nawildeba qoneba, radgen es ukanaskneli vals dabali msyidvelobiT unariani fuliT abrunebs.
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi
ZiriTadi cnebebi da sakiTxebi
• inflaciao Ria inflaciao faruli inflacia
• filifsis mrudi• inflaciuri molodini• fiSeris efeqti
• hiperinflacia• inflaciis done• fasebis done• deflacia• dezinflacia• stagnacia• stagflacia
• moTxovnis inflacia• miwodebis inflacia
• klasikuri diqotomia• fulis neitraloba• senioraJi
leqcia 11 - inflacia misi gamomwvevi mizezebi da Sedegebi