m. scott peck - kötülüğün psikolojisi.pdf

8/10/2019 M. Scott Peck - Ktln Psikolojisi.pdf

1/213

P E G A S U S A J A N S

K T L N P S K O L O J S M. Scot t Peck

K T A B I N Z G N A D I . P e o p l e O f T h e L i e T o u c h s t o n e S i m o n a n d

S c h u s t e r K e s i m A j a n s A r a c I y I a

T R K C E S I Gker Talay

Y A Y I N Y N E T M E N

Nil Gn

Y A Y I N A H A Z I R L A Y A N L A R

Glen Sayn - Meltem Uzun

K A P A K V E S A Y F A D Z E N Mahmut Hakan Gngr

sta nbul, Kasm 2003 ISBN 97 5-6744-39-1

B A S K IKita p Matbaacl k Tel: 0212. 5 67 48 84

K U R A L D I I Y A Y I N C I L I K Caferaa Mah. Sakz Sok. No: 6/7

34710 Kadky-slanbul Tel: 0216. 449 98 05 pbx Faks: 0216. 348

00 69 email:yayin@kuraldisi .comwww.kuraldisi.com


2/213


3/213


4/213


5/213

yargya varmak gerekir. Bu kitabn tezi bu insanlarn -genel olarak

ktlkle beraber- bilimsel olarak allmalar gerektiidir. Soyut bir

ekilde deil. Sadece felsefi olarak da deil. Ama bilimsel olarak. Bunu

yapabilmek iin kararlara varmaya istekli olmalyz. Bu kararlarn

tehlikeleri, kitabn son blmnn banda ele alnacaktr. Ancak

imdilik unu aklnzda tutmanz isteyeceim: Byle kararlara emin bir

ekilde varabilmek iin nce kendimizi yarglamaya ve iyiletirmeye

balamaly z. Ktl iyi le tirmek iin vereceimiz mcadeleyekendimizden balamalyz. En byk silahmz doruluk olacak.

Pek ok nedenle bu kitab yazmak zor oldu. Bu nedenlerden en

nemlisi, kitabn her zaman geliim srecinde olmas. Ktlk

hakknda her eyi renmi deilim, hala reniyorum. Aslnda

renmeye daha yeni baladm. Blmlerden birinin ad Ktln

Psikolojisine Doru nk ktlk hakknda, psikolojinin alan

saylacak kadar bilimsel bilgimiz yok. O yzden baka bir uyarda daha

bulunmama izin verin: Burada yazlan hibir eyi, bu konuda yazlm

son sz olarak grmeyin. Aslnda, bu kitabn amac bu konunun ne

kadar ihmal edildiini gstermek.

Bu kitapta verdiim vakalarn hikayelerinin detaylarnda eitlideiiklikler yaptm. Psikoterapi ve bilimin temel talar drstlk ve

kesinliktir. Yine de, bazen deerler birbirleriyle eliir ve gizliliin

korunmas bu kitapta ncelikli neme sahiptir. Dolaysyla, her eyin

en dorusunu isteyenler verilerimi gvenilmez bulabilirler. te yandan,

tarif ettiim kiilik kalplarna uyan insanlar size tandk gelebilir.

Bunun nedeni, vakalarda yaptm deiikliklerin insan dinamiklerinin

asln deitirmemesidir. Kitap bu dinamiklerin genellii ve insanlar

tarafndan daha iyi kavranlmas ve anlalmas iin yazld.

Verdikleri destek iin teekkr edilmesi gereken insanlarn

listesinin uzunluu byle bir listenin verilmesini gletiriyor

6


6/213

ama aadaki isimler belirtilmeyi zellikle hak ediyorlar: Be yl

boyunca, kelime ilemci olmadan, sonu gelme yen msveddelerimi

yazan sadk sekreterim Anne Pratt; babalarnn ikolik- liinden ok

eken ocuklarm Belinda, Julia ve Christopher; insann ktl

gereiyle karlamam iin cesaret veren meslektalarm, zellikle bu

almay adadm eim Lily ve sevgili ateist dostum Richard Slone;

bu kitaba iht iya duyulduuna tm kalbiyle inanarak beni tevik eden

editrm Erwin Glikes; kendilerini deneysel terapime teslim ederek birbakma benim retmenlerim olan hastalarm ve son olarak insan

ktl konusunda benim iin an en byk (aratrmaclar) ve yol

gstericileri olan Erich Fromn ve Malachi Martin.

Dr. M. Scott Peek New Preston,

Connecticut 06777

7


7/213


8/213

OBANKSO Mtafl

EYTANLA ANLAMA YAPAN ADAM

Ekim balarndaki o leden sonrasna kadar George her zaman

rahat biri olmu, en azndan yle olduunu dnmt. Bir

pazarlamac , ocuk sahibi, bir e ve ara sra akan bir at s ve

biilmesi gereken bir bahesi olan bir evin sahibi olarak stlendii

sorumluluklar olduu doruydu. Bahenin imleri biraz uzadnda

veya evin boyas eskidiinde bunu biraz kafaya takan olaanst

derecede titiz ve dzenli biri olduu da doruydu. Gerek olan bir

baka ey ise gne batarken znt ve kederle kark duygular

hissetmesiydi. Ama bu sadece birka dakika srerdi. Bazen satyapmakla megul olduunda veya gkyz gri olduunda gnein

batn unuturdu.

George birinci snf bir satcyd. Yakkl, az iyi laf yapan, rahat

ve konuma yetenei olan biri olarak, den bir meteor kadar hzl bir

ekilde gneydou eyaletleri blgesini ele geirmiti. Plastik muhafaza

kapaklar satyordu. Kahve bardaklarnn zerine kolayca yerletirilen

tiplerden. Rekabetin youn olduu bir pazard. Georgeun irketi

lkenin en byk be reticisinden biriydi. Kendisinin dengi

olamayacak bir adamdan ii devralmasnn zerinden daha iki yl

gememiti ki George satlar e katlad. Otuz drt yandayd ve

komisyonlar olma

9


9/213

dan net maa ylda altm bin dolar buluyordu. stelik bunu fazla

almadan kazanyordu. Baarmt.

Sorun Montrealde balad. irketi, bir plastik reticisi firmann

toplants iin oraya gitmesini nerdi. Sonbahar olduu ve daha nce ne

kendisi ne de kars kuzeyin sonbaharm grmedii iin karsn da

beraberinde gtrmeye karar verdi . Bu seyahati sevdiler. Sradan bir

toplantyd ama bitki rts olaanst, restoranlar harikayd ve Gloria

kendini iyi hissediyordu. Montrealdeki son leden sonralarnda birKatedrali grmeye gittiler. Bunun nedeni dini inanlarnn kuvvetli

olmas deildi. Gloria lml bir Protestan, kendiyse dine fanatik

derecesinde dkn olan annesi nedeniyle kiliselerden holanmayan

biriydi . Yine de. Katedral grmeye deer bir yapyd ve onla r da man-

zara grmeye kmlard. Katedrali kasvetli ve skc bulmu ve Gloria

kmak istediinde sevinmiti. k kapsna doru yrrlerken,

muazzam byklkteki kapnn yaknnda kk bir ba kutusu

grd. Kararszlkla durdu. Bir yandan, ne bu ne de baka bir kiliseye

bir kuru bile vermeyi ist iyor, te yandan ise, eer vermezse, hayatn

tehlikeye atacakm gibi mantksz bir endie hissediyordu. Endiesi

kendini utandrd; ne de olsa o mantkl bir adamd. Bir mzeye veyaelence parkna girerken giri paras vermek gibi bunun da mantkl

olduunu dnd. Eer fazla deilse, cebindeki bozukluklar kutuya

atmaya karar verdi. Cebindeki bozukluklar fazla bir miktar deildi.

Kk bozukluklar halindeki elli be senti cebinden karp kutuya att.

te o an ilk dnceyle sarsld. Hi beklenmeyen, sersemleten ve

artan gerek bir yumruk gibiydi. Bir dnceden daha fazlasyd.

Sanki kelimeler anszn zihnine yazlm gibiydi: 55 YAINDA

LECEKSN.

George elini cebine att. Cebindekilerin ou seyahat ekleriydi.

Ama be dolarlk bir banknot ile iki adet birer dolarlk banknotu vard.

Cebinden kard gibi kutuya atverdi. Glo-

10


10/213

riay kolundan tutuu gibi k kapsna adeta srkledi. Glo- ria bir

sorun olup olmadn sordu. Aniden kendini kt hissettiini ve otele

dnmek istediini syledi. Katedralin basamaklarndan inip taksi

arrken bilinci yerinde deil gibiydi. Ancak otele dnp de

hastaym gibi davranp yatana uzandnda panii azald.

Ertesi gn, Kuzey Carolinadaki evlerine uakla dnerlerken,

George huzurlu ve kendinden emindi. Olay unutmutu.

ki hafta sonra, Kentuckydeki bir sat iin arabayla yoldayken, birviraja yaklat ve 45 mil tabelasn grd. Tabelay geerken ikinci

defa sarsld: 45 YAINDA LECEKSN.

George gnn geri kalannda ok huzursuzdu. Ancak bu defa

bandan geen olaya daha tarafs z bir gzle bakabil iyordu. ki

dnce de saylarla ilgiliydi. Saylar anlam olmayan soyut eylerden

baka bir ey deildi .

Eer bir anlamlar olsa, niye farkl olacakt ki? nce 55, imdi 45.

Eer tutarl olsalard, o zaman endielenirdi. Ama bunlar sadece

anlamsz numaralard. Ertesi gn yine kendini iyi hissediyordu.

Bir hafta geti. George Kuzey Carolinann bir kynn d

mahallelerinden arabasyla geiyordu. Upton ehrine girdiini gsterenbir tabela grd. n c dnce onu sarst : UPTON ADINDAK BR

ADAM TARAFINDAN LDRLECEKSN. George ciddi ekilde

endielenmeye balad. ki gn sonra, eski ve terk edilmi bir tren

istasyonunun yaknndan geerken, kelimeler zihninde tekrar canland:

SEN NDEYKEN O BNANIN ATISI KECEK VE

LECEKSN. Ve sonrasnda, sat blgesinde araba kullanrken

dnceler hemen her gn zihninde canlanmaya balad. George i

seyahatine kaca sabahlar korkuyla bekler oldu. Dikkatini iine

veremiyordu ve keyfi kamt. tah azalmt. Akamlar uykuya

dalmakta da zorlanyordu. Ancak yine de dayanyordu. Ne zaman ki,

arabasyla

11


11/213

Roanake Nehrinin zerindeki kprden geti, tahamml snrlarn

zorlayan olay bana geldi. Kpry geer gemez, u dnce zihninde

canlanverdi: BU KPRDEN SON GEN.

George bunlar Gloriaya anlatmay dnd. Acaba ldrdn m

dnrd? Bunu yapmaya cesaret edemedi. Ama o gece kendisi

yatakta huzursuz bir ekilde yatarken, Gloriann yannda horlayarak

uyumasna sinirlendi. Roanake Nehrinin zerindeki kpr en ok

kulland yolun zerindeydi. O kpry kullanmamak iin hem yolunuyzlerce mil uzatmal ya da pek ok mteriden vazgemeliydi? Lanet

olsun, bu ok samayd. Hayatnn dnceler, sama sapan dnceler

tarafndan ynlendirilmesine izin veremezdi. Bu dncelerin

gerekleeceine dair en kk bir kant bile yoktu. te yandan, bu

dncelerin gerek olmadndan nasl emin olabilirdi ki? Tamam ite,

bunlarn gerek olmadn kan tla yabilirdi. Eer Roanake Kprsnn

zerinden tekrar geer ve lmezse, bunlarn sama sapan dnceler

olduunu kendine kantlayabilirdi. Ama ya dnceleri gerek olursa...

George, sabahn birinde, hayatn tehlikeye atmaya karar verdi.

Byle ikence iinde yaamaktansa, lmek daha iyiydi. Karanlkta

sessizce giyindi ve dar kt. Roanake Kprs tam yetmi miluzaktayd. George yol boyunca arabay ok dikkatli kulland. Sonunda

kpr grndnde, gs o kadar skmt ki zorlukla nefes

alabiliyordu. Yine de devam etti. Kprnn zerinden geti. Yolun

aasna doru iki mil daha yol ald. Sonra geri dnd, kprnn

zerinden tekrar geti ve eve dn yolculuuna balad. Baarmt.

Dncelerin sama sapan olduunu kantlamt. Aptalca, sama sapan

diye dnd. Islk almaya balad. Tan vaktinde eve vardnda

kendini ok mutlu hissediyordu. ki aydan bu yana ilk defa kendini iyi

hissediyordu. Artk endielenmesine gerek yoktu.

Ancak gece sonra her ey eskisine dnd. leden sonra,

12


12/213

baka bir i gezis inden eve dnerken, Fayet vill e yaknnda, yolun

kenarnda derin bir ukur grd. BU UKUR DOLDURULMADAN

ARABANLA NE DECEK VE LECEKSN. George buna

neredeyse gld. Bunlar sama dncelerden baka bir ey deildi.

Bunu kantlamam myd? Ama gece uyuyamad. Roanake Kprs

hakkndaki dncenin yanl olduunu kantlad doruydu. Ama bu

ukur hakkndaki yeni dncenin de yanl olduu anlamna gelmezdi.

Belki de bu gerekti. Roanake Kprs hakkndaki dnce kendinigvende hissetmesi iin bir tuzak olamaz myd? Bunun zerinde ne

kadar dndke, o kadar endielendi. Uyumak mmkn deildi.

Belki de, daha nce kprye gittii gibi ukurun olduu yere

giderse kendini daha iyi hissederdi. Tahmin edilebilecei gibi bu

dnceyi mantkl bulmad; ukurun olduu yere gidip eve tekrar tek

para dnse bile baka bir gn debil ir ve lebil irdi. Ama o kadar

endieliydi ki belki de denemekte fayda vard. Bir kez daha, George

gecenin yarsnda giyinip sessizce dar kt. Kendini bir aptal gibi

hissediyordu. Ancak, Fayetvillee ulap ukurun kenarnda durduktan

sonra eve dn yolculuuna baladnda kendini kesinlikle daha iyi

hissediyordu. Kendine gveni geri geldi. Tekrar kaderinin efendisiolmutu. Eve varr varmaz uykuya dald. Birka saat boyunca

huzurluydu.

Georgeun hastalnn ekli gn getike sabit ve perian edici bir

hal ald. Her gn veya gn ar, yoldayken, aklna lm hakknda yeni

bir dnce geli yor, bu dncelerin hemen arka sndan endieleri

artarak dayanlmaz bir hal alyordu. Bu noktada, dncenin aklna ilk

geldii yere gitmek zorunda hissediyordu. Bunu yaptnda, ertesi gn

ve yeni bir dnceye kadar kendini iyi hissediyordu. Sonra ksr

dng tekrar balyordu.

George buna alt hafta daha dayand. Her gece Carolinann krlk

alanlarnn evresinde arabayla dolayordu. Her geen gn daha az

uyudu. Yedi buuk kilo verdi. iyle yzlemek zo

13


13/213

rundayd ama yola kmaktan korkuyordu. performans dt. Birka

mteri ikayet etmeye balad. ocuklarna kt davranmaya balad.

Sonunda, ubat aynn bir akamnda kendini kaybetti. mitsizlik

iinde alayarak, Gloriaya yaadklarn anlatt. Gloria beni bir

arkada araclyla tanyordu. Ertesi sabah beni arad ve o gnn

leden sonras Georgeu hayatmda ilk kez grdm.

Georgea klasik bir saplantl-bask (obssesive-compulsive)

nevrozu yaadm akladm; onu rahatsz eden dncelere bizpsikiyatrist ler in saplant dedi imizi ve olay yerine dnme zorunda

hissetmesine bask adn verdiimizi syledim. Haklsnz diye

bard. Bu bir bask. Bu dncelerin orta ya kt yerlere dnmek

istemiyorum. Bunun aptalca olduunu biliyorum. Unutup uyumak

istiyorum. Ama yapamyorum. Sanki bir ey beni bunlar dnmeye ve

gece yars kalkp geri dnmeye zorluyor. Kendime engel olamyorum.

Kendimi geri gitmek zorunda hissediyorum. Bilirsiniz, en kts de bu.

Sadece dnceler olsayd belki dayanabilirdim ama geri gitme basks

beni ldryor, uykumdan edi yor, zihni mde tar trken beni ldrt yor:

Gitmeli miyim yoksa gitmemeli miyim? diye dnyorum. Bu

basklar -ne diyordunuz?- saplantlarmdan bile daha kt . George bunoktada durarak, endieyle bana bakt. Ne dersiniz? ldryor

muyum?

Hayr diye cevap verdim. Benim iin hala bir yabancsn, ama

yzeysel de olsa, ldrdna veya bir nevrozdan daha ciddi bir ey

yaadna dair bir belirti grmyorum.

Yani baka insanlarn ayn dnce ve saplantlar yaadn m

sylemek istiyorsunuz? Baka deli olmayan insanlarn?

Evet, doru diye cevapladm. Saplantlar lm hakknda

olmayabilir ve basklar da baka bir ey olabilir. Ama istenmeyen

dncelerin ve istenmeyen eylemlerin ekli ayndr. n

14


14/213

sanlarn yaad daha genel saplantlardan birka rnek verdim.

Kapy kilitlediklerinden emin olamadklarndan geri dnp tekrar

tekrar kontrol ettikleri iin tatile kmak zere evlerinden kmakta

glk yaayan insanlardan bahsettim. Bunu yaptm diyerek bard.

Hatta ak unutmamak iin oca drt kere kontrol ettim. Bu

harika. Yani benim de herkes gibi normal olduumu mu sylemek

istiyorsunuz?

Hayr, George, herkes gibi deilsin dedim. Pek ok insan -sklkla ok baarl insanlar- gvende olmak isteinden kaynaklanan

hafif endieler yaarlar ama geceyi arabalaryla dolaarak geirmezler.

Hayatn bozan nemli bir nevroz yayorsun. Bu, tedavi edilebilecek

bir nevroz ama tedavi -psikanali tik psikoterapi- olduka zordur ve

zaman ister. Delirmeyeceksin ama nemli bir problemin olduunu

dnyorum ve kapsaml bir tedavi grmezsen, muhtemelen hayatn

bu eki lde devam edecek.

gn sonraki, ikinci ziyaretinde farkl biri gibiydi. lk se-

ansmzda, ektii strab anlatrken alamaklyd ve teskin edilmek

iin yalvaryor gibiydi. imdiyse zgven sayordu. Gerekten de ok

rahat bir tavr vard. Daha sonra, bu tavrna Soukkanl Joegrnm diyecektim. Hayat hakknda daha fazla bilgi sahibi olmak

istedim ama renecek fazla bir ey yoktu.

Doktor Peck, hayatmda beni u saplant ve basklardan baka

rahatsz edecek pek bir ey yok ve sizi son grdmden bu yana da

onlar bir daha yaamadm. Dndm baz eyler olduunu kabul

ediyorum ama bunlar zlmeye demeyecek eyler. Sylemek

istediim evin boyasn bu yaz m yoksa nmzdeki yaz m

boyamal ym diye dnyorum. Ama bu sorun edecek bir ey dei l.

Bankada epey param var. ocuklarn dersleri de beni ilgilendiriyor. On

yandaki byk kzm Debo- rahnn muhtemelen di teli takmas

gerekecek. On bir yandaki kk Georgeun da notlar iyi deil.

Sorunlu falan deil. Sa

15


15/213

dece ok fazla spor yapyor. Alt yandaki Christopher ise okula daha

yeni balyor. En iyisi de o. Gzmn bebei olduunu syleyebilirim.

Kabul etmeliyim ki onu dier ikisinden biraz daha fazla seviyorum ama

bunu dierlerine bell i etmi yorum. O yzden bu da bir sorun deil. Biz

dzgn bir aileyiz. yi bir evlilik. Evet Gloria bazen sinirlidir. Ara sra

tam bir irret olduunu dnrm ama herhalde btn kadnlar

byledir. Aybalar ve o tip eyler herhalde.

Seks hayatmz? yi, iyi. Bir sorun yok. Tabii bazen Gloria tersdavrandnda ve bazen canmz istemediinde yapmayz ama bu da

sradan bir ey herhalde, yle deil mi?

ocukluum? Her zaman mutlu olduumu syleyemem. Ben dokuz

yamdayken babam ciddi bir sinir bozukluu yaad. Hastanede

yatmas gerekti. Sanrm hastalna izofreni gibi bir ey demilerdi.

Sanrm bu yzden sizi geen defa ziyaret ettiimde delirmekten

korkuyordum. Delirmediimi sylediinizde omzumdan byk bir

ykn kalktn kabul etmeliyim. Tahmin edebileceiniz gibi babamn

hastal hibir zaman iyilemedi. Ara sra hastaneden taburcu edilip

eve geldi ama her defasnda hastaneye geri dnmesi gerekti. Sanrm

bazen gerekten de deli gibi ydi ama fazla hatrl amyorum. Hastanedeziyaret etmek zorunda kaldm hatrlyorum. Bundan nefret ederdim.

Beni ok utandrrd. stelik berbat bir yerdi. Lise ikinci snftayken

onu daha fazla ziyaret etmeyi reddettim ve ben niversitedeyken de

ld. Evet, gen ld. yi oldu.

Bunlarn beni gerekten rahatsz ettiini sanmyorum. Benden iki

ya kk olan kz kardeim ve ben epey ilgi grdk. Annem her zaman

yanmzdayd. yi bir anneydi. Bana gre dine biraz fazla dknd.

Bizi hep kiliseye gtrrd. Kiliseye gitmekten nefret ederdim. Onu

sulayabileceim tek ey budur. Zaten niversiteye balar balamaz bu

da sona erdi. Ekonomik durumumuz iyi deildi ama her zaman idare

edecek kadar var

16


16/213

d. Annemin ailesinin paras vard ve bize hep yardm ettiler. Babamn

ailesini hi tanmadm. Neyse, annemin ailesini gerekten severdik.

Babam hastanedeyken bir sre onlarn evinde kalmtk. zellikle

anneannemi ok severdim.

Bu bana son seansmzdan sonra hatrladm bir eyi anmsatt.

Basklar hakknda konumak on yandayken yaadm bir basky

hatrlatt. Nasl baladm bilmiyorum ama belli bir kaya parasna

dokunmazsam anneannemin leceini dnrdm. nemli bir sorundeildi. Bu kaya paras eve dn yolumun zerindeydi, dolaysyla

tek yapmam gereken ey ona dokumay hatrlamakt. Sadece hafta

sonlarnda sorun oluyordu. O zamanlar ona dokunmak iin zaman

ayrmam gerekiyordu. Neyse, bir yl kadar sonra bu alkanlm geti.

Nas l olduunu bilmiyorum. Kendiliinden geiverdi. Bir dnem ya da

onun gibi bir eydi.

Yaadm saplant ve basklarn da bir ekilde kendiliinden

geeceini dnyorum. Sylediim gibi, sizi son ziyaretimden bu

yana hi yaamadm. Belki de gemitir. Belki de ihtiya duyduum

tek ey aramzdaki o kk sohbetti. Bunun iin size minnettarm.

Delirmediimi ve baka insanlarn da ayn komik eyleri dndnrenmek ne kadar rahatlatcyd bilemezsiniz. Sanrm bunu

baarmam salayan beni teskin et- menizdi. Bu syledi iniz eye ne

demitiniz? Tamam hatrladm; psikanaliz -ihtiyacm olduunu

sanmyorum. Bunu sylemek iin erken olduunu kabul ediyorum ama

kendiliinden geecek bir ey iin uzun ve pahal bir ie ne gerek var!

O yzden baka bir randevu istemeyeceim. Grelim bakalm neler

olacak. Eer saplant ve basklar geri dnerse, sizin dediinizi ya-

pacam ama imdilik kendi haline brakal m.

Georgea nazike itiraz etmeye altm. Gerekte hibir eyin

deimediini anlattm. Semptomlarnn bir ekilde tekrar ortaya

kacandan pheleniyordum. Bekleyip olacaklar gr

17


17/213

mek istemesini anladm ama ne zaman isterse bana gelebileceini

syledim. Kararn vermiti ve emin olana kadar terapiye girmeyecekti.

Israr etmenin anlam yoktu. Mantkl olan oturup beklemekti.

Fazla beklemem gerekmedi.

George iki gn sonra telefonda deli gibiydi. Haklydnz, Doktor

Peck, dnceler geri geldi. Dn bir sat toplantsndan dnerken,

keskin bir viraj dndkten birka mil sonra aniden u dnce aklma

geldi: O VRAJI DNERKEN YOLUN KENARINDA DURAN BROTOSTOPUYA ARPTIN VE ONU LDRDN. Bunun delice

dncelerimden biri olduunu biliyordum. Eer gerekten birine

arpsaydm, bir ses duyar ya da darbe hissederdim. Ama bu dnce

aklmdan kmyordu. Gzmn nnde yolun kenarnda yatan bir

ceset canlanyordu. Belki de lmediini ve yardma ihtiyac olduunu

dndm. arpp kamakla sulandm dnerek zldm.

Sonunda, eve varmak zereyken, daha fazla dayanamadm. Elli mil

gerideki o viraja geri dndm. Tabii ki orada ne bir ceset ne bir kaza

iareti ne de imenlerde bir kan lekesi vard. O yzden kendimi daha

iyi hissettim. Ama byle devam edemem. Sanrm haklsnz. Sanrm

bu psikanal iz dedi iniz e ye ihtiyacm var.Bylece George terapiye balad. ay boyunca haftada iki kez

bana geldi . Bu arada saplantl ar da devam ett i. Bunlarn ou kend i

lm hakkndayd ama bazlar baka birinin lmne neden olmak ya

da bir su ilemekle sulanmak hakkndayd. Her defasnda, bir sre

bunu saplant haline getirerek sonunda tes lim oluyor ve

rahatlayabilmek iin dncenin ilk ortaya kt yere dnyordu.

Istrab devam etti.

Terapideki ilk ay iinde Georgeun bu belirtilerden baka

sorunlar da olduunu rendim. Bana iyi olduunu syledii seks

hayat aslnda felaketti. Gloria ile sadece alt haftada bir ilikiye giriyor

ve onu da ikisi de sarhoken yapyorlard. Bu da

18


18/213

birka dakikalk bir eylemden teye gitmiyordu. Glorian n irret

tavrlar haftalarca sryordu. Gloria ile karlatm ve depresyonda

olduunu grdm. Georgedan nefret ediyordu. Georgeun zayf,

smkl ve kaba saba olduunu dnyordu. Buna karlk, George

da yava yava Gloriadan nefret ettiini anlatmaya balad. Gloriann

benmerkezci, bencil ve souk olduunu dnyordu. Yaa daha

byk olan iki ocuu, Deborah ve kk Georgeda n tamamen

uzaklamt. Gloriann ocuklar onun aleyhine evirdiineinanyordu. Btn ailede gerekten sevdii tek kii Christopherd.

ocuu Gloriann penelerinden uzak tutmak iin biraz marttn

kabul etti.

Daha batan ocukluunun mkemmel gemediini sylese de,

gerek inandndan daha ktyd. Mesela sekizinci ya gnnde

babasnn kz kardeinin yavru kedisini ldrdn hat rlad.

Kahvaltdan nce yatanda uzanm, alaca hediyelerin hayalini

kuruyordu. Aniden kedi koarak odaya girmi, babas da elinde bir

sprgeyle, fkeden kudurarak odaya dalmt. Yavru kedi oturma

odasnn halsn kirletmiti. Yatanda dorulup, babasna durmas

iin yalvarrken, babas yavru kediyi keye sktrp elindekisprgeyle vura vura ldrmt. Bu, babasnn devlet hastanesine

yatmasndan bir yl nce olmutu.

George annesinin de babas kadar deli olduunu hatrlad. On bir

yandayken, bir gece Georgeu uyandrm ve kalp krizi geiren

papazlar iin afak aarana kadar dizler inin stnde dua ett irmiti .

George papazdan da annesinin her aramba, cuma akam ve her pazar

gtrd kiliseden de nefret ediyordu. O ayinlerde annesinin cokuyla

kendinden geerek Efendim sa diye haykrmasn utan iinde

hatrlyordu. Anneannesiyle olan hayat da hatrlad kadar sevgi dolu

deildi. Anneannesinin scak ve efkatli olduu doruydu ama bu iliki

sk sk tehlikeye giriyordu. Babasnn hastaneye yatmasndan sonraki

iki ylda anneannesinin evinde yaamlar fakat bu srede dedesi

annean

19


19/213

nesini hemen hemen her hafta dvmt. George dedesinin an-

neannesini ldreceinden korkuyordu. Bu yzden, anneannesini yalnz

brakmak istemi yor, dar kmaya korkuyordu.

Georgeun bunlar sylemesi kolay olmad. imdiki yaamnn

zlemez sorunlar ve ac dolu gemiinin zerinde durulmasnn

anlamsz olduunu syleyip duruyordu. Btn istediim bu dnceler

ve basklardan kurtulmak. zerinden bu kadar zaman gemi olan

olaylarn zerinde durmann imdiki semptomlarm iyiletirmeye nefaydas olacan anlamyorum. Bu arada, hi durmadan saplant ve

basklarn anlatmaya devam ett i. Her yeni dncesini btn

detaylaryla anlatyordu. Baskya boyun eip ememekteki

kararszln anlatmaktan zevk alyor gibi grnyordu. Ksa sre

sonra anladm ki George semptomlarn hayatn gereklerinden kamak

iin kullanyordu. Bu semptomlar yaamann nedenlerinden biri

bunlarn bir duman filtresi grevi grmesi diye akladm ve devam

ettim: Saplant ve basklarn dnmek ve onlar hakknda konumakla

o kadar megulsn ki onlara neden olan hayatn daha nemli

sorunlaryla uramak iin kendine zaman brakmyorsun. Bu duman

filtresini kullanmaktan vazgemezsen, mutsuz evliliin veocukluunun anlaryla yzlemezsen semptomlarn devam edecek.

Georgeun lmle yzlemekten da korktuunu anladm. Gnn

birinde leceimi bil iyorum. O halde niye onun hakknda dneyi m

ki? Bunu dnmek mantkl deil. Zaten bu konuda bir ey yaplamaz.

zlmek bir ie yaramaz. Yaklamnn neredeyse gln olduunu

sylemek istedim. Aslnda, her an lm hakknda dnyorsun

dedim. Saplant ve basklarnn altnda lmden baka ne olduunu

sanyorsun? Ya gne batarken duyduun endie? Gnein batnn

gnn sonu olduunu, bunun da sana kendi lmn hatrlattn

anlamyor musun? lmden ok korkuyorsun. Bu normal bir ey. Ben

de kor

20


20/213

kuyorum. Ama sen bu korkuyla yzlemektense ondan kamay tercih

ediyorsun. Sorunun lm hakknda dnmek deil, dnme eklin.

lm hakknda isteyerek dnmezsen, ister istemez saplantlar olarak

dneceksin. Ama ne kadar anlatrsam anlataym, George bununla

uramak istemiyordu.

Ancak semptomlarnn bir an nce gemesini istiyordu. lmden,

karsndan ve ocuklarndan uzaklamas hakknda konumak

istememesine ramen saplant ve basklarndan ac ekmeye devamediyordu. Bazen arabasyla giderken beni aryor ve Doktor Peck,

Raleighdeyim ve birka saat nce o dncelerden biri aklma geldi.

Gloriaya akam yemeine yetieceime sz verdim. Ama dncenin

ortaya kt yere gidersem yetiemem. Ne yapacam bilmiyorum.

Eve gitmek istiyorum ama dncenin ortaya kt yere gitmek

zorunda olduumu hissediyorum. Ltfen Doktor Peck. Bana yardm

edin. O yere geri dnmemem gerektiini syleyin. Baskya boyun

ememem gerektiini syleyin.

Her defasnda Georgea ne yapmas gerektiini sylemeyeceimi,

buna yetkim olmadn, kendi kararlarn n soru mluluunu almas

gerektiini ve onun yerine benim karar vermemi istemesinin salkszolduunu anlatyordum. Ama bu sylediklerim ona mantkl

gelmiyordu. Benimle pazarlk yapmaya alyordu. Doktor Peck eer

artk gitmememi sylerseniz gitmem. Kendimi ok daha iyi hissederim.

Bana neden yardm etmediinizi anlamyorum. Btn sylediiniz, ne

yapacama karar verenin siz olmayacanz. Ama bu yzden size

geliyorum; bana yardm etmeniz iin. Ama etmiyorsunuz. Bana yardm

etmek istemiyor gibisiniz. Kendi kararm kendim vermem gerektiini

syleyip duruyorsunuz. Ama yapamyorum ite, grmyor musunuz?

Ac ektiimi grmyor musunuz? Bana yardm etmek istemiyor

musunuz? Bunlar syleyip szlanyordu.

Haftalar birbirini kovalad ve bu byle devam etti. Geor-

21


21/213

geun durumu gzle grlr bir ekilde ktye gidiyordu. Sk sk ishal

olmaya balad. Kilo kaybetti ve daha da kt grnmeye balad.

Srekli alamaklyd. Baka bir psikiyatriste gitmeyi dnmeye, ben de

terapiyi doru ekilde srdrdmden phelenmeye baladm.

Grne gre Georgeun yaknda hastaneye yatmas gerekecekti.

Ama her ey aniden deiiverdi. Bir sabah, terapiye baladktan

aa yukar drt ay sonra, George seansa neeyle slk alarak geldi.

Hemen bu deiiklii sordum. Evet. Bugn kendimi kesinlikle iyihissediyorum diyerek kabul etti. Nedenini bilmiyorum. Drt gndr

ne o dncelerimi ne de geri gitme basksn yaadm. Belki de nedeni

budur. Belki de tnelin sonundaki grebil iyorum. Yine de,

semptomlaryla ilgilenmemesine ramen, ev hayat ve ocukluuyla

ilgili sorunlar hakknda konumak istemiyordu. Israrm zerine,

Soukkanl Joe tavrn taknarak, bunlar hakknda bo bo konutu.

Sonra seans sona ermek zereyken ve kendini iyi hissederek bana bir

soru sordu: Doktor Peck, eytana inanr msnz?

Bu garip bir soru diyerek karlk verdim. stelik de ok kark.

Niye sordun?

Sadece merak ettim.Cevap vermekten kayorsun. Bir nedeni olmal. Herhalde

eytana tapan o garip hikayeleri okuduum iindir. Bilirsiniz, u San

Franciscodaki gruplar gibi. Bugnlerde gazetelerde onlar hakkn da ok

ey kyor.

Doru dedim. Ama neden aklna geldi? Niye bu sabah, bu

seansta aklna geldi?

Nereden bileyim? dedi. Kzm gibi grnyordu. Aniden aklma

geliverdi. Aklma gelen her eyi anlatmam sylediniz, ben de anlattm.

Benden istediinizi yaptm. Aklma geldi ve syledim. Neden aklma

geldiini bilmiyorum.

Daha fazla ilerlemek mmkn grnmyordu. Seansn sonu-

22


22/213

na gelmitik. Bu konuda daha fazla konumadk. Bir sonraki seansta

George hala kendini iyi hissediyordu. Birka kilo almt ve eskisi

kadar kt grnmyordu. ki gn nce yeni bir dnce aklma

geldi dedi ama rahatsz olmadm. Kendi kendime bu aptalca

dncelerin beni daha fazla rahatsz etmeyeceine dair sz verdim.

Artk benim iin bir ey ifade etmiyorlar. Eninde sonunda leceim.

Ne olmu? Geri gitmeyi istemedi m bile. Neredeyse aklma gelmedi

bile. Bu kadar aptalca bir ey iin niye o kadar yol gide yim ki? Belkide sonunda sorunumu zdm.

Semptomlar hakknda dnmedii iin bir kez daha evlilik

problemleri hakknda konumak istedim. Ama Soukkanl Joe tavrn

amak mmkn deildi; btn syledikleri yzeyseldi. Kendimi

huzursuz hissediyordum. George iyiye gider gibi grnyordu.

Normalde buna sevinirdim ama anlayamyordum. Hayat ndaki hibir

ey ya da hayatla baa kma tarznda hibir ey deimemiti. O halde

nasl oluyor da iyiye gidiyordu? Huzursuzluumu zihnimin

derinliklerine attm.

Bir sonraki seansmz akamd. George her zamankinden daha

Soukkanl Joe tavryla girdi. yi grnmeye alyordu. Her zamanolduu gibi seansa onun balamasna izin verdim. Ksa bir sessizlikten

sonra, rahat bir tavrla ve en kk bir endie belirtisi gstermeden

sze balad, Sanrm bir itirafta bulunmalym.

Ya?

Biliyorsunuz son zamanlarda kendimi iyi hissediyorum ve

nedenini size anlatmadm.

Ya?

Hatrlarsanz birka seans nce eytana inanp inanmadnz

sormutum. Siz de neden sorduumu bilmek istemitiniz. Sanrm size

yeterince drst davranmadm. Neden bilmiyorum. Bunu aptalca

bulmutum.

23


23/213

Devam et.

Hala kendimi biraz aptal hissediyorum. Ama grdnz gibi bana

yardm etmiyordunuz. Dncelerimin ortaya kt yerlere gitmemem

iin hibir ey yapmyordunuz. Basklarma boyun ememek iin bir

ey yapmalydm. Yaptm da.

Ne yaptn? diye sordum.

eytanla bir anlama yaptm. Demek istediim, eytana gerekten

inanmyorum, ama bir eyler yapmam gerekiyordu, yle deil mi? O

yzden eytanla bir anlama yaptm. Buna gre, eer basklarma boyun

eip de dncelerimin ortaya kt yerlere geri dnecek olursam,

eytan korkun dncelerimin gerek olmasn salayacakt. Anlyor

musunuz?

Emin deilim dedim.

rnein ertesi gn Chapel Tepesinde u dnce aklma geldi:

BU YOLDAN BR SONRAK GENDE U TOPRAK SETN

ZERNDEN GEECEK VE LECEKSN. Daha nce olsayd, bunun

zerinde saatlerce dnr ve bu dncenin gereklemeyeceini

kendime kantlamak iin o toprak setin olduu yere giderdim. Doru

deil mi? Ama grdnz gibi, bu anlamay yaptm iin geri

gidemezdim. nk anlamaya gre, eer geri gidersem eytan arabay

o toprak setin zerine srmemi salayacak ve beni ldrecekti.

leceimi bildiim iin geri gitmem anlamszd. Aslnda, gitmemek

iin bir istek duyuyordum. imdi anlyor musunuz?

Olayn sadece mekaniini anlyorum. Tarafsz bir ekilde cevap

vermitim.

e yarar grnyor. George mutlu bir ekilde cevap vermiti. u

ana kadar bu dncelerim iki kere ortaya kt ve ikisinde de geri

dnmem gerekmedi. Yine de, sululuk duyduumu kabul etmeliyim.

Sululuk mu?

24


24/213

Bilirsin ite, sululuk duygusu. Demek istediim, insanlarn

eytanla anlama yapmas yanltr, yle deil mi? stelik, ben eytana

inanmyorum bile. Ama ie yaradna gre sorun yok. Bir sre sessiz

durdum. Georgea ne diyeceimi bilmiyordum. Olayn kendisi ve

benim olay hakkndaki duygularm karmakt. Sessiz ve gvenli

ofisimde oturup, ikimizi ayran masann stndeki yumuak a

bakarken, birbir iyle ilgisi olmayan bir sr dnce aklmdan

geiyordu. Bu saplantl dnceler labirentinin iinde yolumubulamad m hissedi yordum. Gerek olma yan dncelerden

kaynaklanan basklardan kurtulmak iin eytanla yaplan hayali bir

anlamay anlayamyordum. Paralarn btnn gremeyerek,

dakikalarca sesimi karmadan oturdum.

George nihayet sordu. Ne diyorsun?

Bilmiyorum George dedim. Ne diyeceimi bilmiyorum.

Dnebilmek iin zamana ihtiyacm var. u an iin ne diyeceimi

bilmiyorum.

Ia bakmaya devam ettim ve zaman da gemeye devam etti. Be

dakika daha geti. George sessizlikten rahatsz olmu gibiydi. Nihayet

sessizlii bozdu. Sanrm sana anlatmadm bir ey daha var.Kendimi sulu hissetmemin bir nedeni daha var. eytanla yaptm

anlama bu kadar deildi. eytana gerekten inanmadm iin geri

dnersem beni gerekten ldrebileceine inanamyordum. e

yaramas iin bir garantiye, gerekten de geri dnmemi engelleyecek

bir eye ihtiyacm vard. Bu ne olabil ir diye dndm. Sonra hayatta

en ok sevdiim eyin olum Christopher olduu aklma geldi.

Christopher da anlamaya dahil ettim. Buna gre, basklara boyun

eer de geri dnersem, eytan Christophern erken lmesine neden

olacakt. Sadece ben deil Christopher da lecekti. imdi neden geri

dne- mediimi biliyorsunuz. eytan gerek olmasa bile Christop-

herm hayatn riske atamam nk onu ok seviyorum.

25


25/213

Bo bo tekrarladm.Bu yzden Christopherm hayatn da

pazarla dahil e ttin, yle mi?

Evet. Kulaa ho gelmiyor, deil mi? te bu yzden sululuk

duyuyorum.

Yine sessizce durdum. Yava yava zyordum. Seansn hemen

hemen sonuna gelmitik. George kalkmak iin hazrland. Daha deil,

George. Bugn baka seansm yok ve sana imdi cevap vermek

istiyorum ve sanrm hemen hemen hazrm. Eer acelen yoksa kalpben bir eyler sylemeye hazr olana kadar beklemeni ist iyorum.

George yerinde huzursuzca kprdanarak bekledi. Bir psikiyatrisi

olarak yarglayc davranmayacak ekilde eitilmi ve kendimi

eitmitim. Hasta ancak terapist tarafndan kabul grdnde terapi ie

yarar. Hasta ancak anlay grdn hissettiinde srlarn aklar ve

kendine gveni geliir. Ancak bu ii gerektiinde terapistin hastaya

kar kmasnn ve eletirmesinin doru olduunu renecek kadar

uzun sredir yapyordum. Ama bunun terapi belli bir sre ilerledikten

ve hastann gveninin kazanlmasndan sonra yaplacan da

bil iyordum. George terapiye balayal drt ay olmutu ama biz hala

fazla bir yol almamtk. Aramzdaki iliki yerine oturmad iin onubu kadar erken eleti rmek istemiyordum. Bunu yapmak tehlikeli

grnyordu. Ama yapmamak da tehlikeli grnyordu.

George sessiz kalmama daha fazla tahamml edemedi. Ben bir

karara varmak zereyken sordu, Pekala, ne dnyorsun? Ona

baktm. San rm, George sululuk duyduuna memnunum.

Ne demek istiyorsun?

Demek istediim sululuk duymalsn. Sululuk duyulacak bir ey

yaptn. Eer bu yaptn iin sululuk duymasaydn, senin iin ok

zlrdm.

George aniden tedbirli davranmaya balad. Psikoterapinin

26


26/213

beni sululuk duygularndan kurtarmak iin var olduunu san yordum.

Eer bu sululuk duygulan yersiz eylerden kaynaklanyorsa,

gerekte kt olmayan bir ey iin sululuk duymak gereksiz ve

salkszdr. Kt olan bir ey iin sululuk duymamak da

salkszdr.

Kt olduumu mu dnyorsun?

eytanla bu anlamay yapmakla kt bir ey yaptn d-

nyorum. eytanca bir ey.George haykrd. Ama gerekte bir ey yapmadm ki. Grmyor

musun? Bunlarn hepsi zihnimde. Sen kendin kt dnce, dilek ya da

duygu diye bir ey olmadn syledin. Sadece gerekten yaplan bir

ey kt olabilir. Bunu bana kendin syledin. Dedin ki Bu

psikiyatr inin ilk yasasdr. Ben gerek te hibir ey yapmadm. Tek bir

kii aleyhine bile bir ey yapmadm.

Ama bir ey yaptn, George dedim.

Ne?

eytanla bir anlama yaptn.

Ama bu gerek bir ey deil ki!

Deil mi?Deil tabii. Anlamyor musun? Bunlarn hepsi zihnimde, bir hayal

rn. Ben eytana inanmam bile. Tanrya bile inanmyorum, eytana

neden inanaym? Eer gerekten var olan biriyle gerek bir anlama

yapsaydm o baka bir meseleydi. Ama yapmadm. eytan gerek

deil. O halde anlamam nasl gerek olabilir ki! Gerekte var olmayan

bir eyle nasl anlama yapar sn? Ben gerekte bir ey yapmadm.

eytanla bir anlama yapmadn m?

Kahretsin, yaptm. Yaptm dedim ya. Ama bu gerek bir anlama

deil. Kelime oyunlaryla bana tuzak kurmaya alyorsun.

27


27/213

Hayr, George dedim. Kelime oyunlar oynayan sensin. eytan

hakknda senin bildiinden daha fazlasn bilmiyorum. Onun bir erkek,

dii ya da hayvan m olduunu da bilmiyorum. Onun somut bir ey, bir

g m ya da bir kavram olup olmadn da bilmiyorum. Ama bu

nemli deil. Gerek u ki o her neyse onunla bir anlama yaptn.

George deiik bir taktik denemeye kalkt. Yaptysam bile

anlamann bir geerlilii yok. Hkmsz. Bask altnda yaplan bir

anlamann geerli saylmayacan her avukat bilir ve Tanr biliyor yabask alt ndayd m. Nas l ac ektiimi grdn. Bana yard m etmen ii n

aylarca sana yalvardm ama sen hibir ey yapmadn. Tamam benimle

ilgileniyor gibiydin ama acm dindirmek iin hibir ey yapmadn. Ne

yapmam bekliyordun? Getiimiz aylar benim iin bir eziyetti. Gerek

bir eziyet. Eer bu bask dei lse ben de bir ey bi lmiyorum.

Sandalyeden kalkp pencereye doru yrdm. Issz ve karanlk

yola bakarak bir dakika kadar ylece durdum. Zaman gelmiti.

Georgela yzlemek iin ona dndm. Pekala George. Sana

syleyeceim birka ey var. Beni iyi dinlemeni istiyorum. nk

syleyeceklerim ok nemli. Hibir ey bundan daha nemli olamaz.

Yerime oturdum ve ona bakarak szme devam ettim. Karakterindebir kusur, bir zayflk var, George dedim. Bu ok temel bir zay flk ve

konutuumuz btn glklerin temelinde o var. Kt evliliin nedeni

o. Semptomlarnn, saplant ve basklarnn da nedeni de o. Ve imdi

eytanla yaptn anlamann temelinde de o var. Hatta anlamay doru

bir eymi gibi gstermeye almann kaynanda bile o var.

Temel olarak, George, sen bir korkaksn. Szme devam ettim.

ler ne zaman zorlasa, brakp kayorsun. nmzdeki gnlerde

lecein gereiyle karlatnda, bundan kayorsun. Onun hakknda

dnmyorsun nk sana gre bu rk

28


28/213


29/213

yorsun. Psikoterapi ac verici, hatta ok ac verici bile olsa yz-

lemektir. Kamamaktr. Doru yoldur, kolay deil. Eer hayatnn ac

gerekleriyle -korku dolu ocukluun, sefil evliliin, lmlln ve

korkakln- yzlemeye istekliysen, sana yardm edebilirim. Eminim

baarr z da. Ama btn istediin ac dan mmkn olan en kolay ka

yoluysa, o halde sanrm sen eytann arad adamsn ve psikoterapinin

sana faydal olacan sanmyorum.

imdi sessiz olma sras Georgedayd. Dakikalar geti. Seansabalayal iki saat olmutu. Niha yet konutu : izgi romanlarda bir isi

eytanla bir kez anlama yaptnda artk ondan kurtulamaz. Ruhunu bir

kez sattnda, eytan artk geri vermez. Belki de deimem iin ok

getir.

Bilmiyorum George dedim. Sana sylediim gibi bu konuda

fazla bilgim yok. Aslnda sen byle bir anlama yapan tandm ilk

kiisin. Senin gibi, eytann var olup olmadn ben de bilmiyorum.

Ama seni tandm kadaryla bir tahminde bulunabilirim. Sanrm

eytanla gerekten bir anlama yaptn. Bir anlama yaptn iin de

eytan senin iin gerek oldu. Acdan kamak iin eytandan yardm

istedin. Onu sen var ettiin iin onun varlna son verecek gce sahipolan da sensin. Ruhumun derinliklerinde, sezgilerimle, olayn tersine

evrilebileceini hissediyorum. Sanrm daha nceki haline geri

dnebilirsin. Eer kararn deitirir ve acya gs germeye karar

verirsen, anlamann geersiz olacan ve eytann kendini var etmek

iin bakasn arayacan dnyorum.

George ok zgn grnyordu. Son on gndr kendimi ok iyi

hissediyordum. Aklma birka dnce gelmi ama beni pek rahatsz

etmemiti. Eer olay tersine evirirsem, iki hafta ncesine geri

dnerim. Kedere.

Ayn fikirdeydim. Sanrm haklsn.

Benden istediin kendi isteimle ikenceye geri dnmek.

30


30/213

htiya duyduun ey bu, George. Bunu benim iin deil kendin

iin yapmalsn. Eer yapman sylemem iine yarayacaksa, yapman

sylyorum.

Gerekten acy semek. George dncelere dald. Bilmiyorum.

Bunu yapabileceimden emin deilim. Yapmak istediimden de emin

deilim.

Ayaa kalktm. Pazartesi gelecek misin, George?

Evet, geleceim.George da ayaa kalkt. Yanna gidip elini sktm. O halde

Pazartesi grrz. yi geceler.

O akam Georgeun terapisinde dnm noktasyd. Pazartesi gn

semptomlar btn gcyle geri dnmt. Ama bir farkllk vard.

Geri dnmemesini sylemem iin bana yalvarmyordu. lm korkusu

ve eiyle aralarndaki uurumu anlamak iin de daha istekliydi. Zaman

getike, bu istei yava yava artt. Sonunda benim de desteklememle

eini de terapiye davet etti. Eini baka bir terapiste gnderdim. Gloria

o terapist ile epey ilerleme kaydetti. Evlilikleri rayna oturmaya

balad.

Gloria da terapiye baladnda, Georgela terapilerimizin odak

noktas Georgeun olumsuz duygular -fke, krgnlk, endie,depresyon ve hepsinin tesinde znt ve keder- oldu. Olduka duyarl

bir insan olduunu anlad. Mevsimlerin geii, ocuklarnn bymesi

ve lmllk onu derinden etkiliyordu. Olumsuz duygularnn,

duyarllk, efkat ve hassasiyetinin temelinde insancllnn olduunu

fark etti. Soukkanl Joe tavrlar deiti. Acya dayankll artt.

Gnein bat onu hala zyordu ama endielendirmiyordu.

Semptomlar -saplant ve basklar- ara sra artmakla beraber yava

yava azalmaya balad. Bunlar olduunda, eytanla yapt anlamay

konutuumuz akamdan bu yana aylar gemiti. teki yln sonunda

semptomlar tamamen ortadan kalkt. Baladndan iki yl sonra Ge-

orge terapiye son verdi. Dnyann en gl adam deildi. Ama

eskisinden glyd.

31


31/213

insan kurallara smaz!


32/213

Mmdkita

KTLN PSKOLOJSNE DORU

RNEKLER VE GZEM

Hayata bakmann deiik yollar vardr.

Psikiyatristler insanlar salkl veya salksz olarak deer-

lendirirler. Bu bak asna tbbi model denir. nsanlar deer-

lendirmenin kullanl ve etkili bir yoludur.

Bu bak asna gre, George ok belirgin bir hastalktan dolay

ac ekiyordu. nce de belirttiimiz gibi bu hastaln ad saplantl-bask nevr ozudur. Bu hastalk hakknda epey bil gimiz var. Pek ok

adan, George tipik bir vakayd. rnein saplant- l-bask nevrozunun

kkenleri ocuklua uzanr. Hemen hemen her zaman tuvalet

eitiminde yaanan bir sorun ile balar. George nasl bir tuvalet eitimi

aldn hatrlamyordu. Ama oturma odasndaki haly kirlettii iin

babasnn yavru kedi yi ldrme si Georgea tuvaletini tut mazsa bana

neler gelebileceini yeterince anlatmtr. Georgeun bydnde ok

dzenli ve meto- dik bir yetikin olmas kesinlikle bir tesadf deil.

Saplantl- bask nevrozu yaayanlar genellikle byledirler.

Bu nevrozu yaayanlarn baka bir karakter zellii ise psi-

kiyatristlerin byl dnme dedikleri eilimdir. Byl dnme

deiik ekillerde olabilir ama temel olarak dncelerin

33


33/213

olaylara neden olabileceine inanmaktr. Kk ocuklar genellikle bu

ekilde dnrler. rnein be yandaki bir erkek ocuu yle

dnebilir: Kz kardeimin lmesini dilerim. Sonra da byle diledii

iin kz kardeinin gerekten leceini dnerek korkar. Ya da kz

kardei hastalanrsa buna kendisinin neden olduunu dnerek kendini

sular. Ergenlik ana geldiimizde bunun doru olmadn, sadece

dncelerimizle olaylar ynlendiremeyeceimizi reniriz. Ancak,

bir eki lde ciddi bir ' travma geiren ocuklar byl dnmesafhasn aamazlar. zellikle saplantl-bask nevrozu yaayan insanlar

iin durum byledir. Georgeun bunu aamad belliydi. Nevrozunu

oluturan nemli dinamiklerden biri dncelerinin gerekleeceine

inanmasyd. Dncelerinin gerekleeceinden korktuundan,

dncelerinin bo olduunu kendine kantlamak ve bylece

rahatlamak iin bunlarn ilk ortaya kt yerlere gitmek zorunda

kalyordu.

Bu bak asndan bakldnda, Georgeun eytanla yapt

anlama byl dnme safhasn aamadn gsteriyordu.

Gerekleeceine inandndan, anlama, rahatlamak iin kulland bir

manevrayd. Anlama tamamen zihninde olmasna ramen, Georgeanlamaya uymazsa kendinin ve olunun gerekten de leceini

dnyordu. Bak amz tbbi model ile snrlandracak olsaydk,

Georgeun eytanla anlamasnn sadece byl dnme ekillerinden

-ve bunun da yaad saplantl-bask nevrozunun tipik

zelliklerinden- biri olduunu dnebilirdik. Olay da anlalaca iin

daha fazla analize gerek kalmazd. Konu kapanrd.

Bu kitapta amacm tbbi modeli ele almak deil. Mmkn olan

btn model ler arasnda ruhs al hastalklar anlamak iin en uygun

model o. Ancak zaman zaman baz rneklerde baka bir model daha

uygun olabilir.

Byle anlarda avantajl bir nokta sememiz gerekir. George

34


34/213

eytanla yapt anlamadan bahsedince, bunu tipik bir nevrotik sorun

mu yoksa ahlaki bir sorun mu olarak grmem gerektiini dndm.

Eer ilk olasl seseydim, dnecek fazla bir ey olmayacakt; ama

dier olasl seseydim, ahlak adna btn gcmle savamam

gerekirdi. Hangisini semeliydim? Georgeun anlamasnn -tamamen

zihninde bile olsa- ahlaksz ve lmle bir yzleme yolu olduunu

dnerek, daha dramatik olan seenei setim. Burada parmak

bas lmas gereken bir kural olduuna inanyorum. Eer zel bir anda,zel bir modeli semek durumundaysak, belki de en dramatik olanm,

allan olaya mmkn olan en byk nemi vereni semeliyiz.

Tek bir modele bal kalmak ne gerekli ne de dorudur. Biz Kuzey

Amerikallar aya baktmzda bir adam ekli grrz. Orta

Amerikada yaayanlar ise bir tavan grrler hangisi hakldr? Elbette

ki, ikisi de hakldr nk ikisinin de corafi olduu kadar kltrel

bak alar farkld r. Model dedi klerimi z as lnda sadece bak

alandr. Eer ay ya da baka bir ey hakknda bilgi edinmek

istiyorsak, onu mmkn olduu kadar farkl bak alarndan

incelemeliyiz.

O yzden, bu kitap olaya pek ok farkl ynden yaklaacak. Basitbir yaklamdan yana olan okuyucular rahats z olabi lirler. Ama konu

derinlemesine incelenmesi gerekecek kadar nemli. Ktlk ok

nemli bir konu. O yzden tek bir bak asyla bakmamalyz. Tek bir

ereveden bakmak iin de fazla geni. Aslnda, kanlmaz ekilde

gizemli olacak kadar temel bir konu. Temel gerekleri tam olarak

anlamay hibir zaman baaramyoruz; sadece yaklaabiliyoruz.

Geree ne kadar yaklarsak, aslnda anlamadmz fark ediyoruz.

Anlayamadmz olaylar karsnda korkuyla kark sayg duyuyoruz.

O halde neden anlamaya alalm? Kolaya kaanlar bu konuda

nihilizmi tercih edeceklerdir. Niye bu konuda bir ey yapalm ya da

renelim? Cevap udur: Tamamen karanlkta dola-

35


35/213

maktansa yolumuza k tutacak bir anlaya sahip olmak hem daha

tatmin edici hem de daha yapcdr. Onu tamamen ne anlayabilir ne de

kontrol edebiliriz ama J.R.Tolkienin syledii gibi: Dnyann btn

gelgitlerine hkmetmek stmze vazife deildir ama bildiimiz

tarlalardaki eytanlarn kklerini karmak ve bizden sonra geleceklere

ekmek iin temiz tarlalar brakmak grevimizdir. Ama onlar temiz

braktmz topra eker lerken havann nas l olaca bizim

hkmmzde deildir.Bundan dolay, bilim dnyann gizemine k tutmaya almaktadr.

Bilim insanlar olaylara artk eitli alardan bakyorlar. Fizikiler

a sadece bir partikl ve dalga olarak bakmyorlar. Psikolojide de

deiik bak alar ortaya kyor: biyolojik, psikolojik,

psikobi yolojik, sos yoloj ik, sosyobi yoloj ik, Freudu, mantk ve duygu

sentezi, davran, varoluu ve dierleri. Bilim en gelimi anlaya

sahip tek bir modeli aramakla beraber, mmkn olduu kadar iyi

anlalmay isteyen hasta insan ruhunun gizemine btn alardan

yaklaabilen bir terapist bulmaldr.

Ancak bilim henz ak fikirli deildir. Bu blmn ad Ktln

Psikolojisine Doru nk insan ktl hakknda psikolojinin bir

kolu olduunu syleyecek kadar ok bilimsel bilgimiz yok. Neden yok?eytan kavram dini dncelerde bin yldr nemli bir yer tutuyor. Her

ne kadar konuyla ilgilenecei beklense de, psikolojide bu kavram hi

gemiyor.

Ktlk gerekten de ok byk bir gizem. Basite indirilmesi kolay

deil. Ancak ktlk hakkndaki baz eylerin bilimin inceleyebilecei

kadar kk paralara blnebileceini greceiz. Yine de, bilmecenin

paralar birbir ine ylesine girmi ki onlar ayrmak zor. Dahas,

bilmecenin tamam o kadar byk ki, resmin tamam na k tutmaktan

daha fazlasn umut edemeyiz. Bunu bilimsel bir ekilde aratrmak

istemekle beraber, bu aratrmann sonunda elimizde baladmzdan

daha fazla soru olacak.

36


36/213

rnein ktl iyilikten ayrmak zor. Eer dnyada iyilik

olmasayd, ktlk diye bir eyi dnyor olmazdk.

Tuhaf bir ey. Hastalarm veya yaknlarm defalarca sordular:

Doktor Peck, dnyada neden ktlk var? Ama kimse unu sormad:

Neden dnyada iyilik var? Sanki dnyann daha sonradan ktlk

tarafndan kirletilen aslnda iyi bir yer olduunu dnyor gibiyiz.

Ancak, bilim hakknda bildiimiz kadaryla, aslnda ktl

aklamak daha kolay. Nesnelerin zamanla bozulmas fiziin doayasas ile aklanabilir. Hayatn daha karmak ekillere girmesi ise bu

kadar kolay anlalamaz. ocuklarn ounlukla yalan sylemesi,

almas ve aldatmas gzlemlenebilir. Ama daha nemli olan gerek,

bydklerinde drst yetikinler olmalar dr. nsanlar tembell ie

azmetmekten daha yatkndrlar. Bu konu hakknda dnecek olursak,

dnyann daha sonra iyilik tarafndan igale uram aslnda kt bir

yer olduu daha mantkldr. yilik ktlkten bile daha gizemlidir.

Bu gizemleri zmek zordur. Bu blmn balnn kendisi bile

bir sorundur . Belki de yilik ve Ktln Psikol ojis ine Doru

olmaldr. Ayn anda iyilii aratrmadan ktl aratranlayz.

Aslnda, son blmde, ktl aratrmann, aratrann ruhu iin sonderece tehlikeli olduunu ortaya koyacam.

BR LM-KALIM MESELES

lerlemek iin elimizde en azndan bir plan olmal. Elimizde

ktlk hakknda genel kabul grm bir plann olmamas konunun ne

kadar gizemli olduunu gsteriyor. Yine de, kalbimizin derinliklerinde

ktln doasn bildiimizi dnyorum. imdilik sekiz yandaki

olumun sorduu soruyu aktaracam: Baba niye ktlk tersten

okunduunda yaam oluyor? (ngilizcede kt anlamna gelen kelime

evildir. Evil kelimesini tersten okuduunuzda live olur ve canl

anlamna

37


37/213

gelir.) Ktlk hayatn karsndadr. Yaam gcne kar koyar.

Ksacas ldrmekle ilgilidir. Daha ak olmak gerekirse cinayeti

kasteder.

Bunu unutmayalm. Ktlk hakknda yazlan entelektel yazarlar

sylediklerimi yzeysel gsterebilir. Cinayet soyut deildir. Georgeun

aslnda olunun hayatn feda etmeye hazr olduunu unutmayalm.

Ktln ldrmekle ilgili olduunu sylerken, sadece adi

cinayetten bahsetmiyorum. Ruhu ldrmek de cinayettir. nsanyaamnn sezgiler, deikenlik, bilin, byme, zgrlk ve irade gibi

pek ok niteli i vardr. Bedene zarar vermeden bu ni tel ikleri ldrmek

veya ldrmeye kalkmak mmkndr. O yzden, bir ocuu sann

tek bir teline zarar vermeden krabiliriz. Erich Fromm lm-severliin

tanmn geniletirken bu noktaya hassasiyetle yaklayordu. Tanmnda

lm-severlerin insanlar kontrol etmek, kendilerine baml hale

getirmek, insanlarn kendileri adna dnme kapasitelerini ve

zgnlklerini bozmak istediklerini sylemitir. Yaam ve bireyin

benzersizl iini seven ve destekleyen insanlar lm-sever lerden ayr -

mak iin lm-sever bir karakter tipi izmitir. Bu tip en kk bir

sknt yaamamak iin dierlerini boyun een robotlar haline getiren,insanlar insancl niteliklerinden uzaklatrmak isteyen bir tiptir.

O halde, ktlk, u an iin, yaam ya da canll ldrmek iin

frsat kollayan ve insanlarn iinde veya dnda yaayan gtr. Onun

kart ise iyiliktir. yilik yaam ve canll glendirir.

Bu kitabn amac ktl daha ciddiye almak iin insan yaamna

daha fazla nem verilmesini salamaktr. Ktl daha ciddiye almak

iin bilimsel yntemler de dahil olmak zere elimizdeki her olana

kullanmalyz. Amacm ktl btn korkutucu gerekliiyle

tanmak iin cesaret vermek. Amacm

38


38/213

da yanl olan hibir ey yok. Tersine, daha bereketli bir hayat iin

daha fazla anlay sahibi olmak gerektiini anlatyorum. Ktl

tanmaya almann tek nedeni onu bulduumuz yerde iyiletirmeye

almak. Yapamadmzda ise (ounlukla durum byle) onu

iyiletirmek iin daha ok almak ve sonunda ktl yeryznden

silmek.

Ktln psikolojisini anlamak iin tevik ederken ne ktln

soyut olarak allmasn ne de yaam ve canlln deerlerinden ayrtutulan bir psikolojiyi kastediyorum. nsan, Nazi olmadka, bir

hastal onu iyiletirme amac olmadan alamaz. Ktln

psikolojis i amac i yileti rmek olan bir bil im olmaldr.

yiletirmek sevginin sonucudur. Sevginin bir fonksiyonudur.

Sevginin olduu yerde iyileme vardr. Sevginin olmad yerde ise

iyileme yoktur. eliki yaratacak bir ekilde, ktln psikolojisi

sevgi dolu bir psikoloji olmaldr. Yaam cokusuyla dolu olmaldr.

Yntemindeki her adm sadece geree deil yaam cokusuna da

dayanmaldr. Scaklk, kahkaha, an yaamak, keyif, hizmet ve

insanlara duyulan zen ile dolu olmaldr.

Belki de bilimin alanna girdim bile. O halde daha fazla ilerlememeizin verin. leri srdm bilimsel psikoloji -eer kendisi de steril ve

kt deil, zengin, verimli ve retken olacaksa- bilimsel niteliin

tesine gemeli. rnein edebiyata, zellikle mitolojiye ok nem

vermeli. nsanlar alardr ktle kar savatka, bilinli ya da

bil insiz bir eki lde rendiklerini mitolojik hika yelere aktard lar.

Mitoloji byle derslerle doludur ve hala da eklemeye devam ediyoruz.

rnein Tolkiennin son zamanlarda popler olan Hobbit ve

Yzklerin Efendisi lsndeki Gollm karakteri bugne kadar

yazlm belki en baarl kt karakterdir. Bunlar yazan edebiyat

profesr J.R.Tolki - enn, ktlk hakknda bir psikolog ya da

psikiyatrisi kadar ok bi liyordu.

39


39/213

te yandan, ktl alrken somut verilere de bavurmak

gerekir: Sadece Rorschachs testi deil fakat biyokimyasal ilemler ve

gelimi genetik kalplarn analizlerini de kullanmak gerekir. Bu eserin

ilk msveddelerini inceleyen bir editr aknlkla unu sylemiti:

Scotty, ktln bir ekilde genetik, biyokimyasal ya da fiziksel

olduunu sylemek istemiyorsun herhalde. Yine de, ayn editr hemen

hemen btn hastalklarn fiziksel olduu kadar duygusal kkenleri

olduunu ok iyi biliyordu. Gerek bilim, gerek psikoloji dar grlolamaz. Btn yollar kefedilmeli, btn talarn altna baklmaldr.

Bu kitap, konu zerine yaplm geni kapsaml ve ayrntl bir

alma deil. Amacm bilimsel ya da kesin olmak deil fakat yle

olabilmek iin konunun zne inmek.

Benzer ekilde, amacm konu hakkndaki btn psikolojik teorileri

gzden geirmek deil. nsan ktl hakknda, onu psikolojinin bir

kolu olarak deerlendirecek kadar bilgimiz olmamakla beraber,

davran bilim insanlar byle bir psikolojinin varolmasn salayacak

temelleri attlar. Freudun bilind- n kefi ve Jungun Glge kavram

temelde ayndr.

Ancak baka bir psikologun almas dikkate deer. Hitlerrejiminin Yahudi zulmnden kaan psikanalist Erich Fromm hayatnn

geri kalannda Nazi ktln aratrd. Kt kiilik tipini tehis eden,

kt insanlar derinlemesine analiz etmeyi ve bu konuda daha fazla

aratrma yaplmasn neren ilk ve tek bilim insanyd.

Frommun almas, Nazi iktidarnn ve soykrmn baz li-

derlerinin incelenmesiyle ortaya kmtr. Tarih, Frommun sz konusu

karakterlerini kesin bir ekilde kt olarak nitelendirdii iin,

Frommun almas benimkinden daha avantajldr. Ancak ayn neden,

eserinin zayf noktasn oluturmaktadr. Eserinde sz konusu olan

insanlar belli bir zamann, belli bir kltrn belli bir rejiminde grev

alan st mevkilerdeki insanlar oldukla

40


40/213

rndan, okuyucular gerekten kt olan insanlarn kendilerinden uzakta

olduklar izlenimine kaplyorlar. Okuyucu, gerek ktln,

ocuk annesi olan komusu veya aadaki caddenin zerindeki

kilisenin grevlisi olamayacana inanyor. Ancak, kendi tecrbelerime

dayanarak, gerekten kt olan insanlarn olduka yaygn olduklarn

ve yzeysel bir ekilde gzlem yapanlara olduka sradan

grndklerini syleyebilirim.

nl Yahudi teolog Martin Buber, ktlk hakkndaki mitleri ikitipe ayrmtr. Tiplerden biri ktye dnme srecindeki insanlardr.

teki ise oktan kayp, kurban den ve radikal ktlk tarafndan ele

geirilen insanlardr.

Georgeunki ilk tipe uyan gerek bir hikayedir. Henz kt

olmamt ama olmak zereydi. eytanlarla anlama yapmas hayatnn

dnm noktasyd. Eer anlamay bozmasayd, eninde sonunda kt

bir insan olacakt. Ancak henz kt deildi ve sululuk duygusunun

da yardmyla ktlkten uzaklamay baard.

imdi, Frommun karakterleri gibi ikinci tip mite -izgiyi geen ve

radikal, kamas zor olan ktle- dnen bir ifte bakalm.

BOBBY VE ALES VAKASI

Psikiyatrik eitimimin ilk ylnn ortasnda, ubat ayyd. Ayakta

tedavi grenler servisinde alyordum. 15 yandaki Bobby, bir

nceki gece depresyon tehisi konarak acilen bu blme sevk edilmiti.

Bobbyyi grmeden nce onu muayene eden psikiyatrisi tarafndan

yazlan notu okudum: Bobbynin 16 yandaki abisi Stuart, bu

Haziranda 22 kalibrelik bir tfekle kendini bandan vurarak intihar

etmiti. Bobby, ilk bata, tek kardeinin lmn soukkanllkla

karlamt. Ama, Eyllde okulu aldndan bu yana notlan

dmt. Bir zamanlar btn notlar B iken, imdi derslerinden zayf

alyordu. kran G

41


41/213

n geldiinde, mutsuzluu gzle grlr bir hal almt. Ona ok dkn

grnen ailesi konumaya almt ama zellikle ylbandan sonra

gittike daha ok iine kapanmt. Asosyal davran hikayesi

olmamasna ramen, dn kendi bana bir araba alm, kaza yapm

(daha nce hi araba kullanmamt) ve polis tarafndan yakalanmt.

24 Martta mahkemeye kacakt. Ya nedeniyle ailesinin gzetimine

verilmi ve ailesine acilen psikiyatrik yardma bavurmalar tavsiye

edilmiti.Hemire, Bobbyyi ofisime getirdi. Yeni ergenlerin tipik vcut

hatlarna sahipti: Uzun, dal gibi zayf kol ve bacaklar, henz dolmayan

bir gvde. zerinde kendisine byk gelen, pejmrde giys iler vard .

Uzunca, ykanmam salar gzlerini rttnden ve zellikle yere

bakt ndan yzn grmek zordu. Toka latmda elleri souk ve

gevekti. Oturmas iin iaret ettim.

Bobby, ben Doktor Peck dedim. Senin doktorun olacam.

Kendini nasl hissediyorsun?

Bobby cevap vermedi. Yere bakmaya devam etti.

Dn gece iyi uyudun mu? diye sordum.

yle byle diye mrldand. Elinin stndeki bir yaraylaoynamaya balad. Ellerinde ve bileklerinde birka yara daha olduunu

fark ettim.

Burada, bu hastanede olduun iin endieli misin?

Cevap vermedi. Hala yarayla oynuyordu. ster istemez gzm

yarasyla oynayna takld.

Hastaneye ilk geldii zaman herkes endielidir dedim. Szme

devam ettim: Ama burada rahat edeceksin. Buraya neden geldiini

anlatr msn?

Beni ailem getirdi.

Niye seni buraya getirdiler?

nk bir araba aldm ve polis buraya gelmek zorunda olduumu

syledi.

Polisin hastaneye gelmek zorunda olduunu sylediini

42


42/213


43/213

yiler.

Gzel. Bunu biraz aar msn?

Beni izci toplantlarna gtryorlar.

Gzel dedim. Tabii ki ailelerin bunu yapmalar gerekir

Onlarla iyi anlayor musun?

yle byle.

Bir sorun yayor musunuz?

Bazen onlara kt davranyorum.

Ya! Nasl?

Onlar zyorum.Onlar nasl zyorsun, Bobby? diye sordum.

rnein, araba aldmda, onlar zdm dedi.

Bunu bir zafer edasyla deil, zgn, mitsiz bir ekilde sy-

lemiti.

Belki de bu yzden araba aldn -onlar zmek iin

Hayr.

Belki de onlar zmek istemedin. Aileni baka nasl zdn?

Bobby cevap vermedi. Uzun bir duraklamadan sonra sessiz-

lii bozdum, Evet?

Btn bildiim onlar zdm.

Ama nasl oluyor da biliyorsun? diye sordum.

Bilmiyorum.

Sana ceza veriyorlar m?

Hayr, bana iyi davranyorlar.

O halde onlar zdn nasl biliyorsun?

Bana baryorlar.

Ya! Sana niye baryorlar?

Bilmiyorum.

Bobby yarasyla hararetle oynuyordu ve ba iyice ne eil '

miti. Daha az kiisel konulardan konumann daha iyi olacan*

dndm. Byle yaparsam belki biraz alabilir ve bir diya

kurabilirdik. Evde beslediin bir hayvan var m? di

44


44/213

Bir kpek.Ne tr?

Alman oban.

Ad Ingle. Bir dii.

Alman ismine benziyor.

yle.Alman oban iin bir Alman ismi dedim. Hep soru soru yordum.

Halbuki bir ekilde bir sohbete girmek istiyordum. In- ge ile ok

vakit geirir misin?

Hayr.Ona iyi bakar msn?Evet.

Ama onunla fazla ilgilenmiyormu gibi konuuyorsun. Inge

babamn kpei.

Ya! Yine de ona iyi bakmak zorundasn, yle deil mi?

Evet.

Bu pek adil grnmyor. Bu seni kzdryor mu?

Hayr.Kendine ait bir evcil hayvann var m?Hayr.Evcil hayvanlar konusunda bir yere varamyorduk. O yzdenkonuyu deitirip, genellikle genlerin ilgisini eken bir konuyuatm.Ylbandan bu yana fazla zaman gemedi" dedim. Ylbanda nehediye ettiler?Fazla bir ey deil.Ailen sanabir hediye alm olmal. Ne aldlar?Bir tfek.

Ev^ m '^ a^ ta* a^ta* te^rar^a


45/213

Yirmi ikilik bir tabanca m?

Hayr, yirmi ikilik bir tfek.

Uzun bir sessizlik oldu. Sabrm tamt. Bu sohbete bir son vermek

ve evime gitmek istiyordum. Nihayet gerekenleri sylemek iin

kendimi zorladm. Anladm kadaryla abin kendini yirmi ikilik bir

tfekle ldrd yle deil mi?Evet

Ylbanda bu tfekten mi istedin?

Hayr.

Ne istedin?

Bir tenis raketi.

Ama onun yerine bir tfek verdiler, yle mi?

Evet.

Abinin kendini ldrd tfein ayn trnden hediye edildiinde

ne hissettin?

Tfek ayn tr deildi.

Daha iyi hissetmeye baladm. Belki de sadece kafam karmt.zgnm dedim. Ayn tr tfek olduunu dnmtm.

Ayn tr deildi diye cevap verdi. O tfekti.

O tfek mi?

Evet.

Yani abinin tfei mi? imdi gerekten eve gitmek istiyordum.

Evet.

Yani ailen sana abinin kendini vurduu tabancay m hediye etti?

Evet.

Ylbanda abinin tabancas hediye edildiinde ne hissettin? diye

sordum.

Bilmiyorum.

46


46/213

Bunu sorduuma neredeyse piman oldum. Nasl bilebilirdi ki?

Byle bir soruya nasl cevap verilebilirdi? Ona baktm. Tabanca

hakknda konuurken yznn ifadesinde bir deiiklik olmamt.

Yaralaryla oynamaya devam etmiti. l gibiydi. Donuk bakl,

ruhsuz, canszlk derecesinde, korkutacak kadar ilgisiz.

Aslnda bilmeni beklemiyordum dedim.

Anlat bana hi anneanneni ve dedeni gryor musun? Hayr

Gney Dakotada yayorlar.

Hi grtn akrabalarn var m?

Var.

Sevdiin akrabalarn var m?

Helen teyzemi seviyorum.

Cevabnda biraz ilgi hisseder gibi oldum. Sen hastanedeyken

Helen teyzenin seni ziyaret etmesini ister miydin?

Uzakta yayor.

Yine de gelse?

Eer isterse.Yine de bir mit olduunu hissettim.. Helen teyzeyle irtibat

kuracaktm. Artk bu konumay bitirmem gerekiyordu. Daha fazlasna

tahamml edemeyecektim. Bobbye hastanenin rutin kurallarn

akladm. Ertesi gn onu greceimi, hemirelerin onunla

ilgileneceklerini ve yatma vakti geldiinde uyumas iin bir hap

vereceklerini syledim. Sonra onu hemirenin odasna gtrdm.

Talimatlarm yazdktan sonra binadan karak avluya doru yrdm.

Kar yayordu. Buna memnun oldum. Birka dakika karn altnda

bekledim. Sonra ofisime geri dndm ve skc , rutin evrak ileri yle

ilgilenmeye baladm. Bunu yaptma da memnundum. Ertesi gn

Bobbynin ailesi ile grtm. Bana ok alan insanlar olduklarnsylediler. Babas uzman bir makinistti ve iinden gurur duyuyordu.

Annesi ise bir sigorta irketinde sekreterdi ve evinin dzeni ile gurur

duyuyor

47


47/213

du. Her pazar Luther Kilisesine gidiyorlard. Babas hafta sonlar

mtevaz lde bira iiyordu. Annesi her perembe bayan ar-

kadalaryla bowling oynuyordu. Grnleri sradand. Mavi

yakallarn yksek snfna aittiler -sessiz, dzenli ve gvenli. Byle bir

trajediyi yaamalar iin bir neden yoktu. nce Stuart ve imdi de

Bobby.

ok abaladm, doktor dedi annesi.

Stuartn intihar etmesi sizi ok artt m? diye sordum. Kesinlikle.

Tam bir oktu diyerek babas cevap verdi. yi huylu bir ocuktu.

Okulda baarlyd. zciydi. Evin arkasndaki ormanda ku avlamay

severdi. Sessiz bir ocuktu ama herkes onu severdi.

Kendini ldrmeden nce mutsuz grnyor muydu? Hayr, hi

mutsuz grnmyordu. Her zamanki gibiydi. Tabii ki, sessizdi ve

aklndan geenleri bize sylemiyordu.

Bir not brakt m?

Hayr.

Her ikinizin de ailesinde bir akl hastal, ciddi bir depresyon yada intihar oldu mu?

Benim ailemde kimse bunlardan birini yaamad dedi babas.

Ailem Almanyadan g etti ve orada hakknda fazla bilgi sahibi

olmadm akrabalarm var. Onlar hakknda fazla bir ey syleyemem.

Anneannem bunad ve hastaneye yatmas gerekti ama ailemde

baka hi kimse ruhsal bir rahats zlk geirmedi diyerek annesi devam

etti. Kimse intihara kalkmad. Aman tanrm doktor Bobbynin byle

bir eye kalkacan dnmyorsunuz yle dei l mi?

Dnyorum dedim. Bu olabilir.

Aman Tanrm, buna tahamml edemem diyen annesi yumuak bir

ekilde szland. Bu ey -yani kendine zarar vermek- kaltsal m?

48


48/213

Kesinlikle. statistiksel olarak en yksek risk grubunda bu-

lunanlar, erkek ya da kz kardei intihar et mi olanlardr. Aman

Tanrm annesi gene szland. Yani Bobbynin de mi intihar

edebileceini sylemek istiyorsunuz?

Bobbynin de tehlikede olduunu daha nce dnmediniz mi?

Hayr, imdiye kadar dnmedik diyerek babas cevap verdi.

Ama anladm kadaryla Bobby bir sredir mutsuzdu. Bu sizi

endielendirmedi mi?Tabii ki endielendirdi. Cevap veren babasyd.

Ama abisi ld iin mutsuz olmasnn normal olduunu

dndk. Zamanla atlatacam dndk.

Onu bir psikiyatriste gtrmeyi dnmediniz mi?

Yine babas cevap verdi: Hayr, tabii ki dnmedik. Bu defa

sesinde kzgnlk vard. Bunu atlatacan dndmz syledim,

bu kadar ciddi olduunu dnmyorduk. Anladm kadaryla

Bobbynin okuldaki notlan dm. Annesi cevap verdi Evet, bu

utanlacak bir ey. Eskiden ok baarl bir renciydi.

retmenleri bu konuda sizinle grtler mi? Annesi biraz

huzursuz grnyordu.Evet, grtler. Elbette ki Bobbynin notlar beni de ilgi-

lendiriyordu. Hatta bir okul toplantsna katlmak iin iimden izin

aldm.

Eer gerekirse, Bobbynin okuluyla irtibat kurmam iin bana izin

vermelisiniz. Bu faydal olabilir.

Elbette.

u katldnz toplantda okuldan biri Bobbynin bir psikiyatriste

gitmesini nerdi mi?

Annesi cevap verdi: Hayr Yine kendinden emin grnyordu.

Bir danman ile grmesini nerdiler. Ama bir psiki-


49/213

yatriste gitmesini sylemediler. Tabii ki, bir psikiyatriste gitmesini

nerseler, gtrrdk.

Babas sze kart: Evet. Bylece bunun ciddi bir ey olduunu

anlardk ama danmana gitmesini nerdikleri iin notlarndaki

dten kayglandklarn dndk. Elbette ki notlarnn dmesi bizi

de kayglandryordu. Ama Bobbyyi zorlamak istemedik. ocuklarzorlamak iyi deildir. Haksz mym Doktor? Bobbyi bir danmana

gtrmenin zorlamak olduundan emin deilim.

Annesi sze kart. Bu baka bir mesele, Doktor.

Ses tonu saldrgand. Bobbyyi hafta iinde oraya buraya

gtremeyiz. Biliyorsun, ikimiz de alyoruz. Bu danman dediiniz

insanlar hafta sonlar almyorlar. Her gn iimizden izin alamayz.

Bilirsiniz, para kazanmak zorundayz.

Hafta sonlar veya akamlar bir danmana gidebilirlerdi ama bunu

sylemek anlamszd. Helen teyzeden bahsetmeye karar verdim.

Biliyorsunuz dedim. Danmanlarm ve ben Bobbynin ksa bir sre

hastanede kalmaktan daha fazlasna ihtiya duyduuna bir sreliinehava deiikliine ihtiyac olduuna karar verebiliriz. Evinde

kalabilecei akrabalarnz var m?

Babas hemen cevap verdi. Korkarm ki yok. Ergenlik andaki

bir erkek ocuu isteyeceklerini sanmyorum. Hepsinin kendi sorunlar

var.

Bobby Helen teyzesinden bahsetti dedim. Belki Helen teyzesi

Bobbynin yannda kalmasndan memnun olabilir. Annesi hemen sze

kart. Bobby bizimle yaamak istemediini mi syledi?

Hayr, bundan hi sz etmedik diye cevap verdim. Ben sadece

seenekleri grmeye alyorum. Helen teyze kim? Annesi cevap

verdi. Kz kardeim. Ama onda kalmas sz konusu bile olamaz.Yzlerce kilometre uzakta yayor.

50


50/213

ok uzak deil diyerek cevap verdim. Bobbynin hava de-

iikliine ihtiyac olduunu dnyorum. Bu mesafe yerinde bir

uzaklk olabilir. Sizi ziyaret edebilecei kadar yakn fakat abisinin

intihar ettii ve belki de yaad basklarn kayna olan yerden de

yeterince uzak.

Bunun ie yarayacan sanmyorum dedi annesi.Ya?

Helen ve ben yakn deiliz. Hatta hi yakn deiliz.

Neden?

Hibir zaman iyi anlaamadk. O saplantl biri. te nedeni bu.

Saplantsnn ne olduu bilmiyorum. Temizliki. O ve kocas -kocas

parlak biri dei l- bir kuru temizleme dkkan ist iyor lar . Neden

kendilerini bir ey sandklarn anlamyorum.

yi anlaamadnz anlyorum dedim.

Bobbynin yannda kalabilecei baka akrabalarnz var m?

Hayr.

Siz, kz kardeinizi sevmeseniz bile Bobby onu seviyor ve nemliolan da bu.

Babas sze kart: Bakn Doktor. Neyi ima ettiinizi bilmiyorum.

Polismi gibi sorular soruyorsunuz. Biz yanl hibir ey yapmadk.

Eer dndnz buysa, bir ocuu ailesinden almaya hakknz yok.

Biz bu ocuk iin ok altk. Biz iyi bir anne ve babayz.

Midemde gittike artan bir rahatszlk vard. Bobbyye ylbanda

verdiiniz hediyeden bahsetmek istiyorum dedim.

Ne ylba hediyesi?

arm grnyorlard.

Evet. Anladm kadaryla ona bir tfek verdiniz.

Evet, bu doru.Sizden istedii bu muydu?

Babas sinirli bir ekilde sylendi: Ne istediini nereden bi

51


51/213

leyim? Aniden tavr deiiverdi. Ne istediini hatrlamyorum.

Biliyorsunuz bamza ok ey geldi.

Bu bizim iin zor bir yld.

Zor olduunu anlyorum dedim. Ama neden ona bir tfek

verdiniz?

Neden mi? Neden vermeyelim? Onun yandaki bir ocuk iinuygun bir hediye. Onun yandaki pek ok ocuk byle bir hediye iin

her eyini verirdi.

Dier ocuunuz kendini tfekle ldrd iin tfeklerden

holanmamalsnz diye dnyorum dedim.

Silah kart insanlardan birisiniz, yle deil mi? Soruyu babas

ve yine biraz sinirlenerek sordu. Tamam, yle olsun. Ben silah delisi

deilim ama bana yle geliyor ki sorun silahlar deil; onlar

kullananlar.

Bir dereceye kadar sizinle ayn fikirdeyim dedim. Stuartn

kendini ldrmesinin nedeni sadece tfek deil. Daha nemli bir neden

olmal. Bu nedenin ne olduu hakknda bir fikriniz var m?Hayr, yok. Stuartn mutsuz olduunu bilmediimizi daha nce

syledik.

Bu doru. Stuart mutsuzdu. nsanlar mutsuz deillerse intihar

etmezler. Stuartn mutsuz olduunu bilmediiniz iin bir tfee sahip

olmasnda bir saknca grmediniz. Ama Bobbynin mutsuz olduunu

bil iyordunuz. Ylbandan nce, silah ona vermeden nce mutsuz

olduunu biliyordunuz.

Ltfen, Doktor. Bizi anlamyorsunuz. Sze karan Bobbynin

annesiydi. Durumunun bu kadar ciddi olduunu bilmiyorduk. Abisinin

lm yznden zgn olduunu dnyorduk.

O yzden ona abisinin intihar ettii silah verdiniz. Herhangi birsilah deil, o tfek.

Konuma sras Bobbynin babasndayd. Ona yeni bir tfek

52


52/213

alacak kadar paramz yoktu. Niye stmze geldiinizi anlamyorum.

Ona mmkn olan en iyi hediyeyi verdik. Paray sokakta bulmadk. Biz

alan sradan insanlarz. Tfei satabilirdik ve bylece elimize para

geerdi. Ama yapmadk. Bobbyye iyi bir hediye verebilmek iin tfei

muhafaza ettik.

O hediyenin Bobby iin ne ifade ettiini dndnz m? diye

sordum.

Ne demek istiyorsunuz?

Demek istiyorum ki ona abisinin intihar ettii silah vermek,

abisinin yapt eyi yapmasn sylemek, gidip kendisini ldrmesini

sylemek gibiydi.

Ona byle bir ey sylemedik.

Tabii ki sylemediniz. Ama Bobbynin byle bir anlam -

karabileceini dndnz m?

Hayr, bunu dnmedik. Sizin gibi eitimli insanlar deiliz.

niversiteye gitmedik ve sizin gibi dnebilmeyi renemedik. Biz

basi t, alan insanlar z. Btn bu eyleri dnme mizibekleyemezsini z.

Belki de yle dedim. Ama beni asl zen de bu. nk bunlar

dnmeniz gerekir.

Uzun bir an birbirimize baktk. Nasl hissettiklerini merak ettim.

Kesin olan bir ey varsa o da kendilerini sulu hissetmedikleriydi.

Sinirli. Korkmu. Kurban gibi? Bilmiyordum. Onlar iin hi sempati

hissetmiyordum. Tek bildiim benim nasl hissettiim. Onlardan

holanmamtm ve ok yorgundum. Annesine dnerek, Bobby ve

durumu hakknda Helen teyzesiyle irtibat kurmamz iin izin

verdiimizi gsteren bir belgeyi imzalamanz istiyorum dedim.

Babasna dnerek Ve tabii sizin de dedim.Babas Ben imzalamayacam dedi. Bir yarg gibi davranarak

bu meseleyi a ilenin dna karmanza i zin vermeyeceim.

53


53/213

Soukkanl bir mantkla akladm: Aksine, yapmaya altm bu

meseleyi mmkn olduunca aile iinde tutmak. u anda bu konu siz,

ben ve Bobby arasnda. En azndan yardmc olup olmayacan grmek

iin Bobbynin teyzesini da dahil etmek gerektiini dnyorum. Eer

bu konuda elimi kolumu balarsan z, danmanlarm ile grmem

gerekecek. Bunun sonunda da Bobbyyi eyalet ocuklar koruma

ajansna gndermemiz gerekebilir. Eer bunu yaparsak, duruma gerek

bir yarg karacak. Yine de yapmamz gerekebilir . Bana yle

grnyor ki, eer Helen teyzesi yardmc olabilirse, durumdan eyalete

bahsetmemiz gerekmeyebili r. Ama karar sizin. Hele n teyzeyle irtibat

kurmama izin verip vermemek tamamen sizin tercihiniz.

Bobbynin annesi cazipe glmseyerek Kocam aptalca

davranyor, Doktor dedi. Olumuzu bir ruh hastalklar hastanesinde

grmek onu sarst ve sizin gibi eitimli insanlarla konumaya alk

deiliz. Tabii ki izin belgesini imzalayacaz. Kardeimin karmasna

itirazm yok. Yardm edebilmek iin elimizden geleni yapmak istiyoruz.

Bizim iin nemli olan tek ey Bobbynin iyilii.Belgeleri imzalayp ktlar. O akam ben ve karm alanlarn

katld bir partiye gittik. Her zamankinden biraz daha fazla itim.

Ertesi gn Helen teyze ile irtibat kurdum. O ve kocas hemen beni

grmeye geldiler. Durumu hemen kavradlar ve olduka ilgilendiler.

Onlar da alan insanlard ama Bobbynin psikiyatrik tedaviye devam

ettii srece kendi evlerinde kalmasnda istekli oldular. Bobbynin

talihi vard. Ailesinin sigortas psikiyatrik tedavi masraflarn

karlayacakt. Helenin yaad ehirdeki baarl bir psikiyatrisi ile

irtibat kurdum. Bobby neden teyzesi ve enitesi ile yaamas gerektiini

anlamyordu ve ben de bir aklama yapmak iin hazr olmadn

hissediyordum. Sadece byle yapmann daha iyi olacan syledim.

54


54/213

Birka gn iinde Bobby deimeye balad. Helen teyzesinin

ziyaretleri, yeni bir ortam ve yardmclarm ile hemirelerden

grd ilgi sayesinde durumu hzla iyiye gitmeye balad.

Hastaneye kabul ediliinden hafta sonra Helen teyzesinin g-

zetimine verildiinde elleri ve kollarndaki yaralar iyilemiti ve

hastane alanlar ile akalayordu. Alt ay sonra Helen Bobbyniniyi olduunu ve notlarnn ykseldiini syledi. Psi- kiyatristi

aralarnda gven dolu bir iliki gelitiini ama ailesi ve ona kar

davranlar gereiyle daha yeni yeni yzlemeye baladn

syledi. Ondan sonrasn takip etmedim. Bobbynin ailesine

gelince; Bobby hastanede iken, onlarla iki kez daha grtm ve bu

grmeler birka dakikadan fazla srmedi. Grne gre bu

kadar yeterli idi.

Bir ocuk psikiyatrik tedaviye getirildiinde onu tehis edilmi

hasta olarak tanmlamak gelenektir. Biz psikoterapistler, bu terim

ile ocuun ailesi veya bakalar tarafndan sorunu olan ve tedaviye

ihtiyac olan biri olarak nitelendirildiini ifade ederiz. Bu terimikullanmamzn nedeni bu tehis srecinin geerliliinden pheye

dmeyi renmemizdir. Sklkla sorunu deerlendirdiimizde,

sorunun kaynann ocukta deil ailesinde, okulunda veya

toplumda olduunu kefederiz. Her ne kadar aile tedavi edilmesi

gerekenin ocuun kendisi olduunu dnse de, sklkla tedavi

edilmesi gereken ailelerin kendileridir. Hasta olarak

nitelendirilmesi gereken onlardr.

Bobby vakas bunun bir rneidir. Her ne kadar Bobby mutsuz

ve mitsiz derecede yardma ihtiyac olsa da depresyonun kayna

kendisi deil ailesinin ona davranlaryd. Sz konusu artlarda on

be yandaki her ocuk depresyona girer. Hastal kl olan Bobb ydeil ailesiydi. Bobbynin depresyonu ailesinin davranlarna kar

doal bir tepkiydi. ocuklar -ve hasta ergenler- iin anne ve

babalar Tanr gibidi rler. Ail elerinin davranlar onla ra rnek olur.

ocuklar ok nadiren ailelerini baka

55


55/213

aileler ile kyaslayabilirler. Ailelerinin davranlarn gereki

bir ekilde deerlendiremezler. Ail esi tarafndan kt davranlan bir

ocuk kendisinin kt olduunu dnecektir. Eer irkin, aptal ve

ikinci snf biri olarak davranlrsa, kendisinin yle olduunu

dnecektir.

Sevgisiz yetien ocuklar sevilmeye layk olmadklarna ina-nrlar. Bunu, ocuk geliiminin genel yasas olarak ifade edebiliriz.

Eer ailesi yeterince sevmezse ocuk bunun nedeninin kendisi

olduuna inanr ve kendisi hakknda gereki olmayan, olumsuz bir

imaj gelitirir. Bobby hastaneye ilk geldiinde ellerinde ve

kollarnda kk delikler ayor, bedeninin yzeyini para para

tahrip ediyordu. Sanki bedeninin iinde, cildinin altnda kt bir ey

olduuna inanyor ve bedeninde kk delikler aarak ktl

dar karmaya alyor gibiydi. Neden? Eer bir yaknmz

intihar ederse, ilk oktan sonraki ilk tepkimiz -eer normal insan

bilincine sahip, normal bir insan isek- neyi yanl yaptmz merak

etmek olacaktr. Bobby de byle yapm olmal. Stuartm lmntakip eden gnlerde Bobby ailesiyle aralarnda geen kk olaylar

hatrlam olmal. Sadece bir hafta nce abisine aptal zppe demi;

bir ay nce kavga ederken abisine, tekme atm ; Stua rt onunla

uratnda abisinin lmesini dilemiti. Stuartn lm iin, en

azndan bir dereceye kadar, Bobby kendisini sorumlu tutuyordu.

Bu noktada -ve salkl bir ailede- olmas gereken ailesinin onu

teskin etmesidir. Stuartn intihar hakknda onunla konu-

malydlar. Daha nce farkna varmamalarna ramen Stuartn

ruhsal olarak hasta olduunu aklamalydlar. nsanlarn her gnk

tartmalar ve rekabet yznden intihar etmeyeceklerini

anlatmalydlar. Eer sorumlu tutulmas gereken birileri varsa,bunun kend ileri olduunu sylemeliydiler. Ama bildiim kada ryla,

ailesi bu konuda hi konumamt.

Teskin edilmeyince, Bobby gzle grlr bir ekilde mutsuz

56


56/213

olmutu. Notlan dt. Ailesi durumu deerlendirmeli ya da bunu

yapacak igdye sahip deillerse profesyonel yardm almalyd.

Ama okul tarafndan tavsiye edilmesine ramen, bunu yapmadlar.

Mutsuz olmasna ramen ailesinin ilgi gstermemesi, Bobbynin

kendisini daha fazla sulu hissetmesine neden oldu. Kimse onun

mutsuzluuyla ilgilenmedii iin bunu hak ettiini dnyordu.Perian hissetmeyi hak ediyordu. Kendini sulu hissetmesi

gerekirdi.

Bunun sonucunda, ylba geldiinde Bobby kendisinin kt bir

sulu olduuna inanmt. Sonra abisinin intihar ettii silah

kendisine hediye edilmiti. Bu hediyeye ne anlam vermeliydi?

yle mi dnecekti: Annem ve babam kt insanlar ve abimi

intihara srkledikleri gibi benim de sonumun ayn olmasn is-

tiyorlar. Byk ihtimalle, byle dnmeyecekti. On be yandaki

birinin aklyla, yle de dnemezdi: Ail em bu tabancay bana

hediye etti nk dncesiz insanlar. Demek ki beni sevmiyorlar -

ne olmu yani? Kendisinin kt olduuna ve ailesini doru birekilde deerlendirecek kadar olgun olmad iin tek bir yoruma

inand: Abinin intihar ettii silah al ve ayns yap. lmeyi hak

ediyorsun.

Neys e ki Bobby intihar etmedi. Psikolojik olarak tek alternatif i

olan dier seenei tercih etti: Kendini toplumun nnde bir sulu

olarak etiketlendirmek ve bylece uygun ekilde cezalandrlmak.

Hapse girmesiyle toplum ondan korunacakt. Bir araba ald. Bir

bakma, yaayabi lmek iin o arabay ald .

Btn bunlar bir varsaym. Bobbynin aklndan tam olarak ne

getiini bilemem. Her eyden nce ergenler ie kapanktrlar.

Garip, korkutucu beyaz nlkl bir yetikin bir yana, hi kimseyekendi dnyalarn amazlar. Bunlar bana anlatmaya istekli bile

olsa, ya nedeni ile bunlar anlatabilecek kadar bilinli deildi.

Birer yetikin olduumuzda, dnce yaammzn ou bilinsiz

bir seviyede geli ir. ocuklar ve ergenlerin d

57


57/213


58/213

may reddediyorlar. Byle insanlarn hepsi kt deildir. Aslnda,

ou kt deildir. Fakat kt insanlarn ou prikiyatrik tedaviye

direnen bu gruptaki insanlardr.

Bobbynin ailesi onlara sunacam her psikoterapi frsatn

reddedeceklerini eitli ekillerde gsterdiler. Stuartm intihar

etmesinden sululuk duymuyorlard. Bobby iin daha nce pro-

fesyonel yardm almamak ve yanl bir hediye vermekle sula-

dnda bunu mantk ve saldrganlkla geitirdiler. Bobby ilegerekten ilgilenmemelerine ramen Bobbynin baka bir yerde

yaamasna iddetle kar ktlar nk bu onlarn bir anne ve baba

olarak kusurlu olduklarn ima ediyordu. Kusurlarn kabul

etmektense, mazeretlerinin (alan insanlar) arkasna s-

nyorlard.

Yine de, terapiye girmelerini nerebilirdim. Reddedebilecek-

lerini bilmek nermemek iin yeterli neden deildi. Psikoterapi

insanlarn anlay ve sevgi dolu insanlar olmalanna yardm edebilir.

Ama bir mucize olup da terapiye girseler bile onlarn durumunda

terapinin ie yarayamayacan hissettim.

Her ne kadar zc de olsa, en salkl insanlar -en drst vednme kalplar en salkl olanlar- en kolay terapi gren ve

bundan en ok faydalananlard r. Aksine, has ta ne kadar salkszsa

(davranlarnda drst olmayan ve dnme kalplar bozulmu

olanlar) o kadar az ilerleme gsterir. Dnme kalplar ok

bozulmusa ve drst dei llerse bu imkanszdr.

Psikoterapistler kendi aralarnda bir hastann psikopatolojisine

bizi aar dediklerinde gerekten de bunu kastetmektedirler.

Terapinin baarl olmas iin hastann samimi olmas gerekir.

Ancak bu tr insanlarla alrken bir yalanlar ve arptlm mo-

tivasyonlar labirenti iinde kaybolduumuzdan byle hastalar iin

terapiyi aar terimini kullanrz. Onlar kurtaramadmz gibionlarn hastalklarnn iine ekildiimizi hissederiz. Byle

hastalara yardm etmek iin ok zayfz, iine gireceimiz eri


59/213

br koridorlarn sonunu grmek iin fazla kr, onlarn nefretine

kar kendi sevgimizi koymak iin fazla kz. Bobbynin

ailesinin durumu da buydu. Onlarda hissettiim hastalk beni

bouyordu. Onlara yardm etmeye kalksam reddederlerdi. stelik

onlar iyiletirmek iin gereken gce sahip olduuma da

inanmyordum.

Bobbynin ailesi ile almamamn bir nedeni daha var. Onlar

sevmedim. Bundan fazlas vard; onlardan tiksiniyordum. nsanlara

psikoterapi ile yardm edebilmek iin onla r biraz da olsa sevmek,

eylemleri iin biraz da olsa anlayla davranmak, ektikleri ac iin

empati duymak, kiiliklerine sayg duymak ve bir insan olarak

potansiyelleri iin mitli olmak gerekir. Bobbynn ailes i iin

bunla r hissetmedim. Kendimi Bobbynin ailes i ile terapi yaparken

hayal bile edemiyordum. Onlarla ayn odada olmaya bile

katlanamyordum. Onlarla beraberken kendimi kirli hissediyordum.

Bir an nce ofisimden kp gitmelerini istiyordum.

Bir eyleri renmek ve yargm haksz karmak iin mitsizgrnen vakalarla altm olur. Ama bunu Bobbynin ailesi ile

yapamam. Sadece onlar beni deil; ben de onlar reddederim.

nsanlarn birbirleri hakknda eitli duygular vardr. Psiko-

terapistler hastalan hakknda duygular olduunda bunu kar

transfer olarak adlandrrlar. Kar transfer youn sevgiden youn

nefrete kadar deiebilir. Kar transfer hakknda ciltler dolusu

kitap yazld; kar transfer terapide ok yararl olabildii gibi ok

zararl da olabilir. Terapistin duygular yersizse bu terapiye zarar

verebilir. Kar transfer yerindeyse, hastann sorununu anlamak iin

ok yararl bir ara olabilir. Psikoterapistlerin nemli grevlerinden

biri kar transferin yerinde olup olmadn bilmektir . Terapis tlerbunu baarabilmek iin has talarn olduu kadar kend ilerini de

analiz etmelidirler. Eer kar transfer uygunsuz ise, kendini

iyiletirmek veya hastay tarafsz dav

60


60/213

ranabilecek bir terapiste ynlendirmek terapistin sorumluluudur.

Salkl bir insan kt biriyle karlatnda genellikle uzaklar.

Eer ktlk gzle grlyorsa uzaklama hemen gerekleebilir.

Eer ktle ak deilse, k

m. scott peck - kötülüğün psikolojisi.pdf

Documents