maaike le feber voor risico’s door blootstelling aan stoffen arbo-risicomodel voor bereiding van...
TRANSCRIPT
Maaike le Feber
Voor risico’s door blootstelling aan stoffen
Arbo-risicomodel voor bereiding van geneesmiddelen
TNO Kwaliteit van Leven, Zeist, 22-05-2007Maaike le Feber2
Even voorstellen
Maaike le FeberScheikundigeRisicomodel
Erik TielemansArbeidshygiënistBlootstellingsmodel
Gerwin SchaafsmaToxicoloogGevaarsclassificatiemodel
Monique GroenewoldArbeidshygiënistMeetstudie
TNO Kwaliteit van Leven, Zeist, 22-05-2007Maaike le Feber3
Introductie
1. Waarom een arbo-risicomodel?
2. Hoe ziet het arbo-risicomodel eruit?
3. Wat levert het arbo-risicomodel u op?
SBA vertelt hoe het arbo-risicomodel tot RiFaS is geworden
(niet ingelogd) Algemeen Startpagina Inloggen Informatie contact richtlijnen disclaimer privacyreglement SBA WINAp BECO groep TNO kwaliteit van leven Website: Old Bike Soft
Het project
Met financiële ondersteuning, afkomstig uit het Programma Versterking Arbobeleid Stoffen (VASt) van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), heeft de Stichting Bedrijfsfonds Apotheken, SBA, in samenwerking met TNO Kwaliteit van Leven Zeist en het Wetenschappelijk Instituut Nederlandse Apotheken (WINAp), onderzoek uitgevoerd naar het ontwerpen en implementeren van een informatiesysteem gevaarlijke stoffen voor (openbare) apotheken. Dit onderzoek - "Voorbereiding VASt actieplan" - heeft geresulteerd in de beschrijving van een implementatieplan en de ontwikkeling van een ontwerp informatiesysteem. De projectleiding is in handen van Beco. Op dit moment wordt dit informatiesysteem door Old Bike Soft op deze website geïmplementeerd en door een aantal enthousiaste apothekers uit het veld getest. 12 oktober 2006
TNO Kwaliteit van Leven, Zeist, 22-05-2007Maaike le Feber4
Waarom een arbo-risicomodel?
Stellingen
Ik weet heel goed welke risico’s er zijn in de apotheek
De therapeutische werking van een stof bepaalt of er een risico is voor de bereider in de apotheek
De apotheker is verantwoordelijk voor de arbeidsomstandigheden van de assistenten
Apothekers weten wat ze moeten doen om risico’s te beheersen en informeren assistenten goed
TNO Kwaliteit van Leven, Zeist, 22-05-2007Maaike le Feber5
Waarom een arbo-risicomodel?
VoorbeeldAntibiotica• Therapeutische werking: bestrijden van bacteriële infecties• Toxische werking: allergie via ademhalingswegen
Patiënt:• Oraal • Incidenteel• Bestrijden van bacteriële infecties
Bereider:• Inhalatoir • Regelmatig• Allergie
TNO Kwaliteit van Leven, Zeist, 22-05-2007Maaike le Feber6
Waarom een arbo-risicomodel?
• Inzicht in gezondheidsrisico’s voor de bereider
• Advies met betrekking tot beheersing
TNO Kwaliteit van Leven, Zeist, 22-05-2007Maaike le Feber7
Hoe ziet het arbo-risicomodel eruit?
Overzicht
1. Principe van risicobeoordeling op de werkplek
2. Modelmatig aanpak• Gevaarsclassificatiemodel• Blootstellingsmodel• Risicomatrix• Beheersing
3. Samengevat
TNO Kwaliteit van Leven, Zeist, 22-05-2007Maaike le Feber8
Hoe ziet het arbo-risicomodel eruit?
Risicobeoordeling op de werkplek (1)1. Stoffen hebben een grenswaarde (b.v. een MAC-waarde)
• 8 uur p.d., 40 uur p.w., 40 jaar lang geen gezondheidseffecten• 8-uurs TGG concentratiegrenzen (mg/m3)
2. Meet de blootstelling aan stoffen op de werkplek• Meerdere metingen
• Variatie tussen personen• Variatie tussen werkplekken• Variatie tussen dagen
• Statistische analyse (spreiding in de blootstelling)
3. Vergelijk de blootsteling met de grenswaarde• Bij kans op overschrijding van de grenswaarde maatregelen
treffen
TNO Kwaliteit van Leven, Zeist, 22-05-2007Maaike le Feber9
Hoe ziet het arbo-risicomodel eruit?
Risicobeoordeling op de werkplek (2)
Modelmatig:Risico = gevaar x blootstelling
Gevaarsclassificatiemodel Blootstellingsmodel
Risicomatrix
Beheersing
TNO Kwaliteit van Leven, Zeist, 22-05-2007Maaike le Feber10
Hoe ziet het arbo-risicomodel eruit? GevaarsclassificatiemodelWerkwijze:• Inventarisatie beschikbare informatiebronnen• Literatuurstudie naar bestaande modellen• Nieuw ontwerp op basis van bestaande modellen en
beschikbare informatie
Resultaat: Vijf gevaarsklassen
Indeling op basis van:• MAC-waarden• R-zinnen (incl. SZW-lijsten CMR stoffen en
‘zwangerschapscategorie’) • Therapeutische dosering• Humaan toxicologische informatie (bijwerkingen)
Criterium Gevaarsklasse
1
2
3
4
5
Therapeutische dosering
(mg/dag) >100 >10-100 0.1-10 <0.1 <0.1
MAC-waarde of
bedrijfsnorm (µg/m3) >5.000 >1.000-5.000 >10-1000 >1-10 ≤1
Acute toxiciteit R65, R67 R20, R20/21, R20/21/22,
R20/22, R21, R21/22,
R22
R23, R23/24, R23/24/25, R23/25,
R24, R24/25, R25
R68/20, R68/20/21, R68/20/21/22,
R68/20/22, R68/21, R68/21/22,
R68/22
R26, R26/27, R26/27/28, R26/28, R27,
R27/28, R28
R39/23, R39/23/24, R39/23/24/25, R39/23/25,
R39/24, R39/24/25, R39/25
R39/26, R39/26/27, R39/26/27/28,
R39/26/28, R39/27, R39/27/28,
R39/28
Irritatie (huid, luchtwegen
en/of ogen) R36, R36/38,
R38, R66
R34, R35, R37, R36/37, R36/37/38,
R37/38, R41
Sensibilisatie (huid en/of
luchtwegen) R43 R42, R42/43
Chronische toxiciteit R48/20, R48/20/21, R48/20/21/22,
R48/20/22, R48/21, R48/21/22,
R48/22
R48/23, R48/23/24, R48/23/24/25, R48/23/25,
R48/24, R48/24/25, R48/25
Mutageniteit R46 (muta. cat. 1 en 2), R68 (muta.
cat. 3) Carcinogeniteit R40 (carc. cat. 3) R45 (carc. cat. 1 en 2), R49,
Stof vermeld op SZW lijst met
kanker-verwekkende stoffen
Reproductietoxiciteit R60 (repro cat. 1 en 2), R61 (repro cat. 1 en
2), R62 (repro cat. 3), R63 (repro cat. 3),
Stof vermeld op SZW lijst met reprotoxische
stoffen
Zwangerschapscategorieën B3, C, D, X
Ontvlambaarheid R10 R11, R15, R17, R18, R30,
R15/29
R12
Exploderende
eigenschappen R1, R2, R5, R6, R16,
R19, R44
R3, R4
Oxiderende
eigenschappen R7, R8, R9
Reactiviteit met water R14, R14/15
TNO Kwaliteit van Leven, Zeist, 22-05-2007Maaike le Feber12
Hoe ziet het arbo-risicomodel eruit? BlootstellingsmodelWerkwijze:• Op basis van literatuur relevante determinanten vastgesteld• Theoretisch model opgesteld• Met metingen significante determinanten onderscheiden• Theoretisch model versimpeld
Resultaat:• Blootstellingsmodel voor inhalatoire blootstelling aan
therapeutische stoffen tijdens kleinschalige bereiding• Vier blootstellingsklassen• Indeling op basis van ventilatievorm (werkplek),
verschijningsvorm en hoeveelheid
TNO Kwaliteit van Leven, Zeist, 22-05-2007Maaike le Feber13
Geen lokale
ventilatie
Zuurkast, Puntafzuiging,
Stofafzuigkast
Veiligheidswerkbank
Vast Vast Vast Vloeistof
Halfvast
Vloeistof
Halfvast
Vloeistof
Halfvast
2. Fysische
verschijningsvorm v.d.
stof
Groot Middel Middel Klein Klein 3. Hoeveelheid
stof
Groot
Hoog Hoog Middel Middel Middel Laag Laag Laag Laag Zeer laag
Blootstellingsindex
1. Ventilatie
TNO Kwaliteit van Leven, Zeist, 22-05-2007Maaike le Feber14
Hoe ziet het arbo-risicomodel eruit? Risico
Risico als: blootstelling > grenswaarde
Branche wil naar acceptabele risico’s: situaties waarbij geen gezondheidseffecten optreden
Afspraken:Laag risico: blootstelling < 10% grenswaardeMiddel risico: 10% < blootstelling < 100% grenswaardeHoog risico: blootstelling >100% grenswaarde
TNO Kwaliteit van Leven, Zeist, 22-05-2007Maaike le Feber15
Hoe ziet het arbo-risicomodel eruit? Risicomatrix
Risicomatrix combineert gevaarsklasse en blootstellingsklasse tot risicoklasse
Afspraken m.b.t. laag, middel en hoog risico in matrix tot uiting brengen:
• Gevaarsklassen koppelen aan grenswaarde• Blootstellingsklasse koppelen aan representatief
blootstellingsniveau
TNO Kwaliteit van Leven, Zeist, 22-05-2007Maaike le Feber16
Hoe ziet het arbo-risicomodel eruit? Risicomatrix
Gevaarsklasse →
1 2 3 4 5
Grenswaarde→ (Tielemans) midpoint
Blootstelling ↓
>5.000 μg/m3 5.000 μg/m3
5.000-1.000 μg/m3 3.000 μg/m3
>10-1.000 μg/m3 505 μg/m3
>1-10 μg/m3 5,5 μg/m3
≤1 μg/m3 1 μg/m3
Zeer laag GM = 0,1 μ g/m3
laag laag laag laag laag
Laag GM = 13 μg/m3
laag laag laag hoog hoog
Middel GM = 71 μg/m3
laag laag middelmatig hoog hoog
Hoog GM = 329 μg/m3
laag middelmatig middelmatig hoog hoog
TNO Kwaliteit van Leven, Zeist, 22-05-2007Maaike le Feber17
Hoe ziet het arbo-risicomodel eruit? BeheersingArbeidshygiënische strategie
1. Bronmaatregelen: vervanging, eliminatie• Kies voor andere verschijningsvorm
2. Ventilatie/afzuiging• Kies voor geschikte werkplek
3. Organisatorische maatregelen• Verkort de totale bereidingstijd op een
dag
4. Draag Persoonlijke BeschermingsMiddelen• Draag adembescherming met de juiste
APF
TNO Kwaliteit van Leven, Zeist, 22-05-2007Maaike le Feber18
Hoe ziet het arbo-risicomodel eruit?
Samengevat:
Het gevaar wordt beoordeeld met het gevaarsclassificatiemodel (incl. indicatieve grenswaarden)
De blootstelling wordt geschat m.b.v. het blootstellingsmodel; klassen zijn gekoppeld aan representatief blootstellingsniveau
Risicobeoordeling: representatieve blootstellingsniveau wordt vergeleken met de indicatieve grenswaarde
Het risico wordt per ingrediënt bepaald; het hoogste risico bepaalt het risico van de bereiding
TNO Kwaliteit van Leven, Zeist, 22-05-2007Maaike le Feber19
Wat levert het arborisicomodel u op?
Voorbeeld Clobetasol propionaat
• R21/22 en R23 gevaarsklasse 3• Geen lokale ventilatie, vaste stof, kleine hoeveelheid
blootstellingsklasse ‘middel’ middelmatig risico
Advies: Voer bereiding in stofafzuigkast of veiligheidswerkbank uit
Of open en bloot op tafel• gebruik de stof in een andere verschijningsvorm • gebruik P1-(of P2 of P3)adembescherming
TNO Kwaliteit van Leven, Zeist, 22-05-2007Maaike le Feber20
Stellingen
Ik begrijp nu hoe het arbo-risicomodel werkt
Leuk bedacht, maar wij moeten patiënten helpen en hebben dus geen keus
Ik zie het nut van het arbo-risicomodel in, al was het om inzicht te krijgen in risico’s tijdens het bereiden.
TNO Kwaliteit van Leven, Zeist, 22-05-2007Maaike le Feber21
Dank voor u aandacht en veel succes met RiFaS!
www.rifas.nl