maddenİn Özellİklerİ · bazı cisimler üzerine ışık düştüğünde parlar. Örneğin...

MADDENİN ÖZELLİKLERİ


Hüseyin SOYLU Fen ve Teknoloji

Çevremizde gördüğümüz, dokunduğumuz,

kokladığımız birden çok varlık vardır. Az veya çok yer

kaplayan her varlık madde olarak adlandırılır. Çiçekler,

kalemimiz ve hatta bizde birer maddeyiz. Peki,

çevremizde madde olmayan bir şey var mı?



Maddeleri gözlemlenebilen ve ölçülebilen

özelliklerine göre tanımlarız. Bunları algılamamızı

görme, işitme, koklama, tatma ve dokunma

duyularımız sağlar.

Dokunma duyusuyla maddelerin sertlik,

yumuşaklık, esneklik, sağlamlık gibi özelliklerini

algılarız.



Maddelerin tadı olup olmadığını, tadı varsa ekşi

mi, tatlı mı, acı mı olduğunu tatma duyumuzla

algılarız.

Maddelerin şekli, saydamlığı, parlaklığı vb. ile ilgili

özelliklerini görme duyumuzla algılarız.



Diğer duyularımızla algılayabileceğimiz özellikler

Şekilde plastik futbol topları verilmiştir. Toplara

dokunduğumuzda onların yumuşak, esnek olduklarını

fark ederiz. Baktığımızda topların rengini ve

parlaklığını görürüz. Zıpladığında çıkardığı sesten

onların bir top olduğunu anlayabiliriz.



Ek bilgi: Elmas, doğada bulunan en sert

maddelerden biridir. Bu nedenle diğer sert maddeleri

kesmek için elmas kullanırız. Elması kesmek için ise

başka bir elmas kullanırız.



Maddeleri, duyularımızla algıladığımız

özelliklerine göre sınıflandırabiliriz. Örneğin, silgi,

lastik, hamur gibi maddeler esnektir. Maddeleri

bazı özelliklerine göre şöyle sınıflandırabiliriz:



Saydam – Opak Maddeler

Işığı geçiren maddelere saydam madde denir.

Saydam maddeler renksiz olabileceği gibi farklı

renklerde de olabilir.



Pencere, gözlük, bardak gibi camdan yapılmış

maddeler, bazı poşetler saydamdır. Benzer şekilde su

da saydam bir maddedir.



Tül perde, buzlu cam, kağıt gibi bazı maddeler

Işığın bir kısmını geçirir. Bu tür maddeler yarı

saydam maddelerdir.



Işığı geçirmeyen maddeler ise opaktır. Demir

veya ahşap kapılar, duvarlar opak maddelere

örnektir.



Parlak – Mat Maddeler

Bazı cisimler üzerine ışık düştüğünde parlar.

Örneğin çelik tencere, altın, ve gümüşten yapılmış

maddeler, teneke kutular parlaktır.



Odun, toprak gibi maddeler ise üzerine ışık

düştüğünde parlamaz. Bu tür maddeler ise mattır.



Pürüzlü – Pürüzsüz Maddeler

Yüzeyinde girinti-çıkıntı olmayan, düz olan

maddeler pürüzsüzdür. Yüzeyinde girinti ya da çıkıntı

olan maddeler ise pürüzlüdür. Örneğin, portakal

pürüzlü, elma ve domates pürüzsüzdür.



Cam şişenin yüzeyi pürüzsüzdür. Ayakkabımızın altı

ise pürüzlüdür. Ayakkabının altı da cam şişenin yüzeyi

gibi pürüzsüz olsaydı yürürken kayıp düşerdik.



Yüzeyi pürüzlü bir ağaç parçası rende , zımpara ve

cila kullanılarak pürüzsüz, kaygan bir yüzeye sahip

hale getirilebilir.



Esnek – Berk Maddeler

Uzayıp kısalabilen, bükülebilen ve kuvvetin

etkisiyle tekrar eski haline dönebilen maddeler

esnektir. Sünger, sapan lastiği ve yaylar esnek

maddelere örnektir.



Esnemeyen maddelere berk maddeler denir. Bu

maddeler bükülmeye çalışıldığında kırılabilir. Berk

maddeler sert ve sağlamdır. Kurşun kalem, tahta, taş,

cam sürahi berk maddelere örnektir.



Maddenin başka özelliklerini keşfedelim:

Mıknatıs demir, kobalt, nikelden yapılan maddeleri

kendine çeker. Örneğin toplu iğne, çivi, ataç, kaşık gibi

demirden yapılmış maddeler mıknatıs tarafından

çekilir.



Kumaş, cam, tahta ve plastikten yapılmış maddeler

ise mıknatıs tarafından çekilmez.



Maddelerin sahip olduğu diğer özelliklerden birisi

de suda yüzme veya batmadır. Maddelerin bu özelliği

büyüklüğe değil, maddenin cinsine ve şekline bağlıdır.

Örneğin, büyük bir gemi veya bir tahta parçası su

üzerinde yüzerken küçük bir taş parçası suda batar.



Madeni para, cam parçalar, demir çubuk suda

batarken mantar tıpa, top, ağzı kapalı cam veya

plastik şişe suda yüzer.



Bazı maddelerin suyu çekmesi bazılarının

çekmemesi de bir diğer özelliktir. Kazak, gömlek gibi

yün veya pamuktan yapılan eşyalar, süngerler,

havlular suyu yapısına hapseder.



Plastik, cam ve metallerden yapılan malzemeler ise

suyu yapısına hapsetmez. Örneğin tencere, şemsiye

ve tabak gibi maddeler suyu çekmez. Yapısında

naylon bulunan kumaşlar suyu çekmez. Bu nedenle

şemsiye ve yağmurluk naylon kumaştan yapılır.



Cisim, Malzeme, Eşya, Alet

Cisim

Maddeye çeşitli işlemlerle şekil verildiğinde cisim

adını alır.

Çivi, toplu iğne gibi maddeler demire şekil verilerek

yapıldığı için birer cisimdir.



Cisim

Sadece katı haldeki maddeler cisim olma özelliğine

sahiptir.

Aynı maddeden farklı cisimler yapılabilir. Örneğin

defter, sandalye, peçete gibi farklı cisimler ağaçtan

elde edilir.



Alet

Maddelere şekil vermek ya da onlar üzerinde bir iş

yapmak için özel olarak yapılmış nesnelere alet denir.



Alet

Meyve ve sebzeleri kesmeye yarayan bıçak bir

alettir.

Aletler daha çok marangozluk, heykeltıraşlık,

ayakkabı tamiri gibi işlerle uğraşanlar tarafından

kullanılır.



Eşya

Hayatımızı kolaylaştırdığı için evimizde, okulumuzda

veya yanımızda bulundurduğumuz nesnelere eşya

denir.



Eşya

Eşyalar uzun süre dayanabilir ancak zaman

içerisinde eskiyen nesnelerdir.

Kanepe, televizyon, halı, ayakkabı, çanta, kalemlik,

soba gibi nesneler birer eşyadır.



Malzeme

Maddeler tüketim amacıyla kullanıldığında

malzeme adını alır.

Malzemeler kullanıldıkça biter, yerine yenisi alınır.



Malzeme

Yemek yaparken kullanılan baharatlar,yağ ve

yumurta resim yaparken kullandığımız boyalar, silgi,

kalem birer malzemedir.

Malzeme; katı, sıvı ve gaz halde bulunabilir.

maddenİn Özellİklerİ · bazı cisimler üzerine ışık düştüğünde parlar. Örneğin...

Documents