maden kaynakları teması bilgilendirme sunumu · 2019-10-11 · •maden kaynakları veri teması,...

TÜBİTAK

TÜBİTAK-BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 1

Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri

Altyapısının Kurulumu Projesi

Maden Kaynakları Teması Bilgilendirme

SunumuProje Kısa Adı TUCBS

Moderatör Prof.Dr. A.Erhan TERCAN

Tarih 9 Ekim 2019

TÜBİTAK

• Yönetici Özeti

• Temanın Tanımı

• Coğrafi Veriler ve Öznitelikleri

• Kod ve Değer Listeleri

• Sınıf Diyagramları (UML gösterim)

• Detay Katalogu

• Veri Kalitesi ve Öğeleri

• Metaveri ve Öğeleri

• Güncellemeler

• Veri Teslim Ortamı

• Kartografik Gösterim

Gündem Maddeleri

TÜBİTAK

Maden Kaynakları temasının geliştirilmesi büyük ölçüde Şubat-Temmuz 2019 arası dönemde tamamlanmıştır. Bu süreçte • Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, • Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, • Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğü, • Elektrik Üretim A.Ş Genel Müdürlüğü, • Türkiye Taşkömürü Kurumu Genel Müdürlüğü ve • Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü temsilcileri ileiki haftada bir toplanma,belirlenen konularla ilgili kararlar alma.

Yönetici Özeti

Tema kapsamında yapılan çalışmalarda, ulusal ve uluslararası standartlara uyulmuştur:• TSE ve ISO standartları, • INSPIRE Teknik Kılavuzları. Bu teknik kılavuzda, Birleştirilmiş Modelleme Dili (UML), Coğrafi İşaretleme Dili (GML) ve Nesne Kısıtlama Dili (OCL) gibi bilişim teknolojileri teknikleri kullanılmıştır.

TÜBİTAK

Temanın konusu• Maden kaynakları veri teması, potansiyel ya da kanıtlanmış

ekonomik öneme sahip Maden Varlığı, Maden Kaynağı, Cevher Rezervi ve Maden Ocağı gibi çok geniş bir aralıkta değişen doğal maden zenginleşmeleri ile ilgilidir.

• Tema;• envantere alınmış maden kaynaklarına ilişkin bilginin temini, • keşfedilmemiş maden kaynaklarının niteliksel değerlendirmesi,• maden yataklarının modellenmesi, • kaynak yönetimi ile ilgili diğer konuları içerir.

Temanın Tanımı

TÜBİTAK

Temanın Tanımı

Tema kapsamı dışında tutulan konular:• Petrol ve doğal gaz kaynakları,• Arama ve madencilik faaliyetine ilişkin ruhsat alanlarının yeri,• Madenlerin kullanılması, taşınması, işlenmesi ve atık tasfiyesi

ile ilgili ekonomik ve teknik veriler,• Arama ruhsat sahaları ve maden arama izni verilen alanlar,• Çevresel etki değerlendirmesi

Maden kaynaklarının ilişkili olduğu veri temaları:• Jeoloji veri teması,• Enerji kaynakları veri teması,• Saha yönetimi veri teması ve• Çevre veri teması

TÜBİTAK

Coğrafi Veriler ve Öznitelikleri

Veri modeliMaden kaynakları veri modeli iki aşamaya dayanmaktadır:• Maden arama ve projelendirme• Maden işletmeVeri modeli, bu aşamalarda üretilen maden boyutu, hacmi,miktarı, derinliği, kalitesi, cinsi gibi veri ve bilgileri dikkate alır.

TÜBİTAK

Kod ve Değer Listelericlass MadenKaynaklari - KodListeleri1

«codeList»

AramaFaaliyetTurDegeri

+ bolgeselAgirMineralOrneklemesi

+ bolgeselJeofizik

+ bolgeselJeokimya

+ bolgeselJeoloji

+ bolgeselProspeksiyon

+ burguluSondaj

+ cevherZenginlestirmeTesti

+ darbeliSondaj

+ darbeliSondajDeterminasyonu

+ detayAgirMineralOrneklemesi

+ detayJeofizik

+ detayJeokimya

+ detayJeoloji

+ detayYuzeyArama

+ fizibiliteIncelemesiVeRaporu

+ jeoistatistikselKestirimler

+ jeolojikYorumlama

+ karotluSondaj

+ karotluSondajDeterminasyonu

+ karotluSondajSistematigi

+ kaynakDegerlendirmesi

+ kaynakTahminiHesabi

+ kaziVeYarma

+ madenYatagininDegerlendirilmesi

+ onMadenUretimCalismalari

+ pilotMadencilik

+ yeraltiAramaciligi

«codeList»

AramaFaaliyetSonucDegeri

+ anomaliSahalarininBelirlenmesi

+ belirlenenCevherZonu

+ belirlenenMadenKaynagi

+ ekonomikIsletilebilirliginGosterildigiFizibiliteIncelemesi

+ ekonomikIsletilemezliğinGosterildigiFizibiliteIncelemesi

+ elverisliJeolojikOrtam

+ jeofizikselAnomali

+ madenZuhurlari

+ tanimlanmisMadenKaynagi

+ tanimlanmisMadenRezervi

+ temelJeolojikOzellikler

«codeList»

MadenOlusumAlaniTipDegeri

+ alan

+ bolge_Havza

+ cevherlesmeZonu

+ madenYatagi

+ prospeksiyonAlani

+ provens

+ zuhur

«codeList»

KaynakMiktariKategoriDegeri

+ belirlenenMadenKaynagi

+ belirlenenVeCikarsananMadenKaynagi

+ cikarsananMadenKaynagi

+ olculenBelirlenenVeCikarsananMadenKaynagi

+ olculenMadenKaynagi

+ olculenVeBelirlenenMadenKaynagi

«codeList»

RezervMiktariKategoriDegeri

+ gorunurRezerv

+ gorunurVeMuhtemelRezerv

+ muhtemelRezerv

«codeList»

RaporlamaYontemiDegeri

+ CIMStandartlari

+ CRIRSCOKodu

+ diger

+ IIMChKodu

+ IMMRaporlamaKodu

+ JORCKodu

+ NAENKodu

+ NI43-101

+ PERC

+ PeruKodu

+ SAMRECKodu

+ SECKilavuzu

+ SMEKilavuzu

+ UMREKKodu

+ UNFCKodu

«codeList»

OnemDegeri

+ buyukYatak

+ cokBuyukYatak

+ kucukYatak

+ ortaOlcekliYatak

+ zuhur

«codeList»

MadenYatakTurDegeri

+ alkalinMagmatik

+ denizVolkanik

+ diger

+ enerji

+ epitermal

+ felsikOrtacMagmatiklerleIliskili

+ hamKayaMalzemesi

+ kontaktMetamorfizma

+ metazomatikOrnatmaVeyaHidrotermalMakaslamaVeyaDamar

+ plaser

+ residuel

+ sedimanter

+ sedimanterOrijinli

+ ultramafikVeyaMafik

«codeList»

OcakDurumDegeri

+ alikonulmus

+ aralikliIsletilen

+ bakimVeOnarimda

+ fizibiliteAsamasinda

+ hazirlikAsamasinda

+ insaHalinde

+ isletilen

+ isletilmeyen

+ kapali

+ onayBekleyen

+ surekliIsletilen

+ tarihiMadenIsletmesi

+ terkEdilmis

«codeList»

MadencilikFaaliyetiTipDegeri

+ acikOcakMadenciligi

+ diger

+ hidrolikMadencilik

+ plaserMadenciligi

+ sondajMadenciligi

+ sualtiMadenciligi

+ tarakliKaziMadenciligi

+ tasOcakciligi

+ yeraltiMadenciligi

+ yerindeKazanim

+ yuzeyeYakinMadencilik

+ yuzeyMadenciligi

+ yuzeyPlaserMadenciligi

«codeList»

IslemeFaaliyetTipDegeri

+ adsorpsiyon

+ agirOrtamlaZenginlestirme

+ aglomerasyon

+ ayirma(Zenginlestirme)

+ bilinmeyen

+ biyolic

+ boyutKucultme

+ Buharlasma

+ cokelme

+ cozeltiMadenciligi

+ diger

+ distilasyon

+ eddyAkimli(TersGirdapAkimli)ManyetikAyirma

+ elektroliz

+ elektrostatikAyirma

+ fizikoKimyasalIslem

+ fizikselIslem

+ flokulasyon

+ flotasyon

+ gravimetrikSiniflama

+ hidrometalurji

+ izabe

+ JigIleZenginlestirme

+ kalsinasyon

+ katiSiviAyrimi

+ kavurma

+ kimyasalIslem

+ koagulasyon

+ kristalizasyon

+ lic

+ manyetikZenginlestirme

+ olukluZenginlestirme

+ optikAyirma

+ pirometalurji

+ sallantiliMasa

+ santrifujYerCekimiZenginlestirmesi

+ sementasyon(Karburizasyon)

+ taneBoyuSiniflandirma

+ termalKurutma

+ triyaj

+ yakma

«codeList»

AramaDonemiSinifDegeri

+ detayAramaDonemi

+ fizibiliteDonemi

+ genelAramaDonemi

+ onAramaDonemi

TÜBİTAK

Kod ve Değer Listeleri

TÜBİTAK

UML Sınıf Diyagramları (Özet UML)

class MadenKaynaklari - Ozet

JeolojikDetay

«featureType»

TabiiKaynak

«featureType»

MadenSahalari

«featureType»

MadenOcagi«featureType»

MadencilikFaaliyeti

«featureType»

AramaFaaliyeti

«featureType»

MadenZuhuru

«featureType»

MadenYatakModeli

«featureType»

MadenCinsi

«dataType»

MadenCinsiMiktari«dataType»

MadenMiktari

«dataType»

KaynakMiktari«dataType»

Maden Kaynakları::

RezervMiktari

«dataType»

MadenVarligi

+kaynak1

+madenMiktari

«voidable»1..*

+iliskiliFaaliyet

1..*

+ilgiliMadenCinsi 1..*

+kaynakUretimi

«voidable»

0..*

+madenYatagi

«voidable»1

1

+madenMiktariDetaylari

1..*

+child

«voidable» 1..*

+parent

«voidable» 1

+aramaFaaliyetGecmisi

«voidable»

1..*

+ilgiliMadenOcagi

«voidable»

1

+siniflandirma

«voidable»1

TÜBİTAK

UML Sınıf Diyagramları (Arama faaliyeti)

class MadenKaynaklari - TabiiKaynak1

«featureType»

Geology::HaritalananDetay

+ haritalananYuzeyDegeri: MappingFrameValue

+ sekil: GM_Object

«featureType»

Geology::JeolojikDetay

+ tucbsNo: Identifier

«voidable»

+ isim: CharacterString

MadenSahalari

«featureType»

MadencilikFaaliyeti

+ faaliyetSuresi: TM_Period

+ faaliyetTipi: MadencilikFaaliyetiTipDegeri

+ islenmeTipi: IslemeFaaliyetTipDegeri

«voidable»

+ gecmisUretimMiktari: Quantity

+ islenmisCevherMiktari: Quantity

«featureType»

TabiiKaynak

+ geometri: GM_Solid

«voidable»

+ boyutu: TabiiKaynakBoyutu

+ dogrultu: CGI_LinearOrientation [1..*]

+ egim: CGI_PlanarOrientation [1..*]

+ morfoloji: Category [1..*]

+ mostraDurumu: Category [1..*]

+ referans: DocumentCitation [1..*]

«voidable, lifeCycleInfo»

+ surumBaslangicZamani: DateTime

+ surumBitisZamani: DateTime [0..1]

«featureType»

AramaFaaliyeti

+ aramaDonemi: AramaDonemiSinifDegeri

+ aramaFaaliyetSonucu: AramaFaaliyetSonucDegeri [1..*]

+ aramaFaaliyetTuru: AramaFaaliyetTurDegeri

«featureType»

MadenZuhuru

+ geometri: GM_Primitive

+ zuhurTipi: MadenOlusumAlaniTipDegeri

«voidable»

+ kullanimPotansiyeli: KullanimPotansiyelDegeri [1..*]

«dataType»

MadenMiktari

+ raporlamaTarihi: DateTime

+ raporlamaYontemi: RaporlamaYontemiDegeri


+ tonaj: QuantityRange

«voidable»


+ onerilenUretimYontemi: Category

«dataType»

Kaynak

+ kategori: KaynakKategoriDegeri

«dataType»

Rezerv

+ kategori: RezervKategoriDegeri

«dataType»

MadenVarligi

«voidable»

+ kaynakDahilmi: Boolean

+ rezervDahilmi: Boolean

«dataType»

TabiiKaynakBoyutu

«voidable»

+ alan: QuantityRange [1..*]

+ derinlik: QuantityRange [1..*]

+ genislik: QuantityRange [1..*]

+ uzunluk: QuantityRange [1..*]

+aramaFaaliyetGecmisi

«voidable»1..*

+madenYatagi

«voidable»1

+belirtim

1

+madenMiktari

«voidable»

1..*

+kaynakUretimi

«voidable»

0..*

+child

«voidable» 1..*

+parent

«voidable» 1

TÜBİTAK

UML Sınıf Diyagramları (Maden cinsi)

class MadenKaynaklari - TabiiKaynak2

JeolojikDetay

«featureType»

TabiiKaynak


«voidable»










MadenSahalari

«featureType»

MadencilikFaaliyeti




«voidable»



«dataType»

MadenMiktari

+ raporlamaTarihi: TM_GeometricPrimitive

+ raporlamaYontemi: RaporlamaYontemiDegeri


+ tonaj: QuantityRange

«voidable»


+ onerilenUretimYontemi: Category

«featureType»

MadenYatakModeli

+ madenYatakTipi: MadenYatakTipDegeri [1..*]

+ madenYatakTuru: MadenYatakTurDegeri [1..*]

«featureType»

MadenCinsi

+ geometri: GM_Point

+ madenCinsininGrubu: MadenCinsiGrupAdi

+ madeninCinsi: MadenCinsiKodDegeri

«voidable»

+ madenCinsiDerecesi: Integer

+ madenCinsiOnemDegeri: OnemDegeri

«dataType»

MadenCinsiMiktari

«voidable»

+ MadenCinsiTonaji_Hacmi: QuantityRange

+ sinirTenor_Kalite: QuantityRange

+ tenor_Kalite: QuantityRange

+kaynak

1

+siniflandirma

«voidable»

1

+ilgiliMadenCinsi 1..*

+madenMiktari

«voidable»

1..*

1

+madenMiktariDetaylari

1..*

+child

«voidable» 1..*

+parent

«voidable» 1

+madenYatagi

«voidable»1

+kaynakUretimi

«voidable»

0..*

TÜBİTAK

UML Sınıf Diyagramları (Madencilik faaliyeti)

class MadenKaynaklari - MadencilikFaaliyeti

«featureType»

MadenSahalari

+ geometri: GM_Primitive

+ tucbsNo: Identifier

«featureType»

MadenOcagi

+ geometri: GM_Point

+ ocakAdi: MadenOcagiAdi [1..*]

+ ocakDurumu: OcakDurumDegeri

«voidable»

+ baslangicTarihi: TM_Instant

+ bitisTarihi: TM_Instant [0..1]





«featureType»

MadencilikFaaliyeti




«voidable»



JeolojikDetay

«featureType»

TabiiKaynak


«voidable»










«dataType»

MadenOcagiAdi

+ isimTercihi: Boolean

+ ocaginAdi: CharacterString

+iliskiliMadenOcagi

«voidable» 1..*

+iliskiliFaaliyet

1..*

+kaynakUretimi

«voidable»

0..*

+ilgiliMadenOcagi

«voidable»

1

+child

«voidable» 1..*

+parent

«voidable» 1

+madenYatagi

«voidable»

1

TÜBİTAK

Detay Kataloğu

Tipi Paket Stereo TipiAramaDonemiSinifDegeri Maden Kaynakları

Kod Listesi(16 adet)

AramaFaaliyetSonucDegeri Maden KaynaklarıAramaFaaliyetTurDegeri Maden KaynaklarıIslemeFaaliyetTipDegeri Maden KaynaklarıKaynakKategoriDegeri Maden KaynaklarıKullanimPotansiyelDegeri Maden KaynaklarıMadencilikFaaliyetiTipDegeri Maden KaynaklarıMadenCinsiGrupAdi Maden KaynaklarıMadenCinsiKodDegeri Maden KaynaklarıMadenOlusumAlaniTipDegeri Maden KaynaklarıMadenYatakTipDegeri Maden KaynaklarıMadenYatakTurDegeri Maden KaynaklarıOcakDurumDegeri Maden KaynaklarıOnemDegeri Maden KaynaklarıRaporlamaYontemiDegeri Maden KaynaklarıRezervKategoriDegeri Maden KaynaklarıKaynak Maden Kaynakları

Veri Tipi(7 adet)

MadenCinsiMiktari Maden KaynaklarıMadenMiktari Maden KaynaklarıMadenOcagiAdi Maden KaynaklarıMadenVarligi Maden KaynaklarıRezerv Maden KaynaklarıTabiiKaynakBoyutu Maden KaynaklarıAramaFaaliyeti Maden Kaynakları

Coğrafi Nesne(8 adet)

MadencilikFaaliyeti Maden KaynaklarıMadenCinsi Maden KaynaklarıMadenOcagi Maden KaynaklarıMadenSahalari Maden KaynaklarıMadenYatakModeli Maden KaynaklarıMadenZuhuru Maden KaynaklarıTabiiKaynak Maden Kaynakları

TÜBİTAK

Veri Kalitesi ve Öğeleri

Veri KalitesiÖğesi

Veri KalitesiAlt Öğesi

Tanım DeğerlendirmeKapsamı

Tamlık Fazlalık Coğrafi nesnelerin, özniteliklerinin ve ilişkilerinin mevcuttan fazla olmasıdurumu. Örneğin Ankara’nın 25 ilçesi vardır. 26 adet ilçe girilmesi durumundaveri fazlalığı durumu oluşur.

Örneğin, Ankara’nın nüfus bilgisinin “nüfus” ve “kişiSayisi” şeklinde birdenfazla öznitelikte tutulması

Örneğin, il ve ilçe arasındaki ilişkinin tucbsNo, id, UAVT kodu gibi birden fazlaöznitelik sütunu üzerinden tutulması.

Veri seti serisi; Veriseti

Tamlık Eksiklik Coğrafi nesnelerin, özniteliklerinin ve ilişkilerinin mevcuttan az olmasıdurumu

Örneğin, il ve ilçe arasındaki ilişkinin herhangi bir öznitelik ileilişkilendirilmemesi durumu

Veri seti serisi; Veriseti; coğrafi nesne tipi

Mantıksaltutarlılık

Kavramsaltutarlılık

Coğrafi nesnelerin, özniteliklerinin ve ilişkilerinin ilgili temanın uygulamaşemasında belirtilen kurallara uygunluğu

Örneğin hidrografya teması uygulama şemasında poligon olarak tutulmasıgöl verisinin poligon yerine çizgi olarak tutulması

Veri seti serileri; Veriseti; coğrafi nesne tipi;coğrafi nesne


Tanım KümesiTutarlılığı

Veri setinde bulunan bir kod listesi öğesinin uygulama şemasında bulunankod listesi değerleri içerisinde yer almaması

Örneğin veri setinde bulunan bir arazi örtüsü sınıfının konut alanı olaraktanımlanmış olması ve bu sınıfın CORINE için tanımlanmış olan kod listesindebulunmaması.

Bu tema kapsamındadeğerlendirilmemiştir


Biçim tutarlılığı Verinin dosya formatı tanımlanan veri modeli ile uyumlu değildir.Dosya türü, dosya veya öznitelik adlandırılması (Örneğin belirlenen ad içinkarakter sayısı) / öznitelik türleri belirlenen formatla uyumlu değildir.

Örneğin kapı numarası (tamsayı) 13 şeklinde belirlenmiş iken, “13” (string)olarak veri setinde tutulması

Doğum tarihi DateTime olması gerekir iken string olarak tutulması.

Veri seti serileri; Veriseti; coğrafi nesne tipi;coğrafi nesne

TÜBİTAK

Metaveri ve Öğeleri

Metaveri Bileşeni Metaveri Yönetim Editörü Z/K/O

1. Verinin Kimliği

Kaynak başlığı ZKaynak özeti ZKaynak tipi OTekil tanımlayıcı (kodu, isim evreni) ZMetaveri organizasyon logo adresi OKaynak dili Z

2. SınıflandırmaBaşlık kategorisi ZKaynak linki Z

3. Anahtar KelimeAnahtar kelime ve Anahtar kelime teması ZSistem dışı anahtar kelimeler Z

4. Coğrafi Konum Coğrafi konum Z

5. Veri Standardı ve Referans Bilgileri

Uygunluk ZDerecesi ZMekansal çözünürlük (Eşdeğer ölçek/Mesafe/Ölçü birimi) O

6. Zamansal Bilgi

Yayın tarihi ZSon revizyon tarihi ZÜretim tarihi ZZaman çerçevesi (başlama tarihi/bitiş tarihi) O

7. Coğrafi Veri Kalitesi ve Geçerlilik

Geçmiş bilgisi ZKalite (Konumsal, mantıksal, tematik, zamansal) Z

8. Veri Kullanım Hakkı/Dağıtımı

Vatandaş erişimi kısıtlamaları ZErişim kullanım şartları ZSorumlu birim (rolü, kurum adı ve e-posta) Z

9. Metaveri Referans Bilgileri

Tarih tipi (Oluşturma/Güncelleme/Yayınlama) ZReferans tarihi ZMetaveri iletişim kişisi (kurum adı, e-posta) ZMetaveri Dili Z

Türkiye bazlı hazırlanmıştır

Örn., “Türkiye Altın Madeni Yatakları” metaverisi

Geometrik özniteliği bulunmayan coğrafi nesnelerin metaverisi sunulmamıştır (Örneğin

Madencilik Faaliyeti).

TÜBİTAK

Güncellemeler

Güncellemeler

1. Maden kaynakları teması altında coğrafi veri üreten

kurumlar düzenli olarak mevcut verilerin güncellemesini

yapacaktır.

2. Bir veri temasına özel olarak aksi belirtilmedikçe tüm

güncellemeler kaynak veri kümesinde değişiklik yapıldıktan

en geç 6 ay sonra kullanıma sunulacaktır.

TÜBİTAK

Veri Teslim Ortamı

Coğrafi verilere erişimin sağlanması amacı ile aşağıdaki ağ servis tipleri

kullanılacaktır:

Görüntüleme servisleri, coğrafi veri setlerini görüntüleme, gezinme,

yakınlaştırma/uzaklaştırma, kaydırma veya üst üste çakıştırma,

gösterim bilgilerinin ve ilgili metaverilerinin görüntülenmesini sağlar,

İndirme servisleri, coğrafi veri setlerinin kopyalarının veya bunların

parçalarının indirilmesini ve uygun olduğu durumlarda doğrudan

erişilebilmesini sağlar,

Dönüşüm servisleri, coğrafi veri kümelerinin birlikte çalışılabilirliğini

sağlamak amacıyla dönüştürülmesini sağlar.

TÜBİTAK

Kartoğrafik Gösterim

TÜBİTAK

Soru ve Cevap

TÜBİTAK

22TÜBİTAK-BİLGEM-Yazılım Teknolojileri Araştırma Enstitüsü

TEŞEKKÜRLER

Çukurambar Mah. 1478. Cadde No:22 06100

Çankaya / ANKARA

+90 (312) 289 9 222

[email protected]

http://yte.bilgem.tubitak.gov.tr/

maden kaynakları teması bilgilendirme sunumu · 2019-10-11 · •maden kaynakları veri teması,...

Documents