m¤Âaha« - i k‹diu »uhk ã®thf myty®fŸ gâfŸ k‰w« flikfŸ · 2 1ngçl® tiffŸ 33...

m¤Âaha« - I K‹Diu

»uhk ã®thf mYty®fŸ gâfŸ k‰W« flikfŸ

t. v©. bghUŸ g¡f« v©.

1 tUthŒ ã®thf« - »uhk ã®thf« 1 – 5

2 »uhk ã®thf mYty®fŸ – gâfŸ flikfŸ 6 – 8

3 »uhk ã®thf mYty®fŸ gâ éÂfŸ 9 – 12

m¤Âaha« - II

»uhk fz¡FfŸ – ãy« - ãy¤Ô®it – ãytç – muÁ‰F nru nt©oa ãYit

1 »uhk fz¡FfŸ guhkç¤jš 13 – 57

2 Fok¡fŸ »uhk fz¡Ffis gh®itæLtJ / r_f¤jâ¡if 58

3 ãy msit – ãytç¤ Â£l« - Ô®it éÂ¥ò 59 – 64

4

ãytç – muR gh¡»fŸ - ãytç tNš r£l¤Â‹ Ñœ tNš

brŒÍ« eilKiw

65 – 70

5 jäœehL ef®¥òw ãytç r£l«, 1966 71 – 74

6 tUthŒ gÂÎ kh‰w§fŸ – KiwfŸ 75 – 82

7 ãy cçikia é£L¡ bfhL¤jš 83

8 muR ãy§fëš M¡ukz« k‰W« mf‰W« eilKiwfŸ 84 – 88

9 ãy¢Ó®ÂU¤j« 89 – 90

10 Fothuh¢ r£l§fŸ 91 – 94

11 ãy¡F¤jif 95 – 97

12 ãy x¥gil 98 – 100

13 Å£Lkid x¥gil 101 – 102

14 ãy kh‰w« 103

15 ãy vL¥ò 104 – 105

16 ghrd Mjhu§fŸ-j©Ù® Ô®it KiwfŸ 106 – 112

17 tUthŒ¤ Ô®tha« 113 – 115

18 Ïdh«fŸ (k) mj‰F r«gªj¥g£l Ïd§fŸ 116 – 117

Dell

Typewriter

நன்றி-வருவாய்த்துறை-நிர்வாக-ஆணையர்-அலுவலகம்

m¤Âaha« - III

ngçl® nkyh©ik k‰W« ãthuz¥ gâfŸ

1 ngçl® nkyh©ik 119 – 132

2 ngçl® tiffŸ 133 – 147

3 ãthuz¥ gâfŸ 148 – 150

4 ÏU¥ò¥ ghijfŸ f©fhâ¥ò¡F V‰ghL brŒjš 151

m¤Âaha« - IV

r£l« - xG§F guhkç¤jš

1 »uhk ã®thf mYty®fë‹ gâfŸ 153 – 156

2

bfhiy, j‰bfhiy, mrhjhuz kuz§fŸ neçL« bghGJ

»uhk ã®thf mYty® v‹d elto¡if nk‰bfhŸs nt©L«

157 – 158

3

»uhk¤Âš ãfG« r_f énuhj brašfŸ F¿¤J m¿¡if

mD¥òjš

159 – 160

4 cçik bfh©lhl¥glhj brh¤J¡fŸ 161 – 162

5 òijaš 163 – 168

m¤Âaha« - V

bghJ Rfhjhu«

1 Ãw¥ò, Ïw¥ò gÂÎ¢ r£l« k‰W« éÂfŸ 169 – 190

2 bfhŸis nehŒfŸ k‰W« Ïju bjh‰W nehŒfŸ 191 – 195

3 fhšeil nehŒfŸ - »uhk ã®thf mYty®fSila gâfŸ 196 – 198

m¤Âaha« - VI

r_f ghJfh¥ò Â£l§fŸ

1 KÂnah® XŒñÂa¤ Â£l§fŸ 199 – 208

2 jäœehL Ja® Jil¥ò¤ Â£l« 209 – 210

3 ég¤J ãthhz¤ Â£l« 211 – 214

4 Ïytr nt£o nriy tH§F« Â£l« 215 – 219

5 jäHf Kjyik¢rç‹ cHt® ghJfh¥ò¤ Â£l« 220 – 228

m¤Âaha« - VII

Ïju¥ gâfŸ

1 rh‹WfŸ-»uhk ã®thf mYty®fë‹ flikfŸ 229 – 245

2 fhšeil¥g£o k‰W« rhtofŸ guhkç¤jš 246 – 249

3

bghJ f£ol§fŸ, ku§fŸ k‰W« muR òw«ngh¡»š cŸs

brh¤J¡fis¥ ghJfh¤jš

250 – 252

4 ey¥ gâfŸ k‰W« ts®¢Á¥ gâfŸ 253 – 262

5

bghJ k¡fS¡F t§»fŸ k‰W« T£LwÎ r§f§fë‹ _y«

fl‹ bgWtj‰F Á£lh k‰W« ml§fš efš tH§FtJ

263 – 264

6

fŸs¢ rhuha« fhŒ¢Rnth® g£oaš jahç¤J tUthŒ

mYty®fŸ k‰W« fhtšJiwædU¡F jftš bfhL¤jš gâ

265

7 jftš m¿Í« cçik¢ r£l«, 2005 266 - 278

m¤Âaha« - I

K‹Diu

1. tUthŒ ã®thf« - »uhk ã®thf«

tUthŒ ã®thf«

muÁ‹ f£L¥gh£o‹ Ñœ Ïa§»¡ bfh©oU¡F« gy Jiwfëš

k¡fë‹ neuo bjhl®ò¡F£g£l Ï‹¿aikah¤ Jiwahf tUthŒ

ã®thf¤Jiw Ïa§» tU»wJ, Áw¥ò Miza® k‰W« tUthŒ ã®thf

Mizaç‹ jiyikæš Ïa§» tU« tUthŒ ã®thf¤Jiwæš kht£l

tUthŒ k‰W« bghJ ã®thf«, ãytç k‰W« bjhl®òila nkš tçfŸ

éÂ¤jš k‰W« tNè¤jš, Ïa‰if Ó‰w§fshš ghÂ¡f¥g£lt®fS¡F

ãthuz« k‰W« kWthœÎ më¤jš, ngçl® nkyh©ik k‰W« ngçl®

jâ¤jš, r_f ey¥ ghJfh¥ò¤ Â£l§fis brašgL¤Jjš ngh‹w gâfŸ

ftå¡f¥gL»‹wd. Ï¤Jiwæ‹ bga® muR Miz ãiy v© 249. tUthŒ

Jiw ehŸ 27.05.03-‹ go tUthŒ ã®thf« k‰W« ngçl® nkyh©ik k‰W«

ngçl® jâ¡F« Jiw vd bga® kh‰w« brŒa¥g£LŸsJ.

kht£l mséš, kht£l M£Áa®, Kj‹ik mÂfhçahf ÏUªJ

r£l« xG§F k‰W« ãy« r«gªj¥g£l mid¤J¥ gâfŸ k£LkšyhJ

mid¤J ts®¢Á¥ gâfŸ k‰W« gšntW Jiwfë‹ _ykhf

brašgL¤j¥gL« Â£l§fë‹ brayh¡f¤Â‰F« bghW¥ghth®.

tUthŒ¤Jiwæ‹ k‰w mYty®fis¥ bghW¤jk£oš, r£l« xG§F guhkç¥ò

jéu Ãw K¡»a¥ gâfshd r£lk‹w k‰W« ghuhSk‹w bghJ¤ nj®jšfŸ

gâfŸ cŸë£l mid¤J nj®jš gâfŸ, ãytç k‰W« muR gh¡»fis

tNè¤jš k‰W« mjid¢ rh®ªj gâfŸ, bghJ k¡fS¡F njit¥gL«

gšntW rh‹¿jœfŸ tH§Fjš, KÂnah® cjé¤bjhif Â£l§fis

brašgL¤Jjš, bghJ éãnahf¤ Â£l¤ij f©fhâ¤jš, FHªijfS¡F«

k‰W« KÂnah® XŒñÂa« bgWnthU¡F« kÂa czÎ tH§F« Â£l§fis

nk‰gh®itæLjš ngh‹w gâfS¡F mt®fŸ bghW¥ghth®fŸ.

bghJk¡fë‹ Fiwfis ãt®¤Â brŒÍ« tifæš tUthŒ¤Jiw

mYty®fŸ k¡fSl‹ neuo¤ bjhl®òilat®fŸ. bghJk¡fë‹

2

FiwfS¡F Ô®Î fhQtJ Ït®fsJ Ãujhd¥ gâfë‹ x‹whF«. òaš,

btŸs«, tw£Á, Rdhä k‰W« Ô ég¤J ngh‹w Ïa‰if Ïl®ghLfis

éiuthfÎ« Âw«glÎ« rkhë¥gJ tUthŒ¤Jiwæ‹ jiyaha gâfëš

x‹whF«.

»uhk ã®thf«

kht£l tUthŒ ã®thf¤Â‰F Kj‹ik MjhuhkhfÎ« k‰W«

KJbfY«ghfÎ« »uhk ã®thf mik¥ò bjhl®ªJ ÏUªJ tU»wJ.

jäœeh£oš 14.11.80¡F K‹d® xU tUthŒ »uhk¤Â‰F mšyJ x‹W¡F

nk‰g£l »uhk§fŸ ml§»a gFÂ¡F xU gFÂ neu »uhk KåÓ¥, f®z«

M»a »uhk mYty®fS« k‰W« jiyahç, bt£o M»a gFÂ neu¥

gâahs®fS« gâah‰¿ tªjh®fŸ. mt®fŸ mªj »uhk¤ij¢

nr®ªjt®fshf ÏUªjh®fŸ. mt®fŸ mnj »uhk¤Âš FoæUªJ »uhk ã®thf

r«gªj¥g£l všyh¥ gâfisÍ« brŒJ tªJŸsh®fŸ.

Kªija »uhk ã®thf eilKiw

1.1 K‹dhŸ gFÂ neu »uhk K‹Ó¥, ãytç k‰W« muR¡F tu

nt©oa Ïd§fis tNš brŒjš, j§fŸ mÂfhu všiy¡F£g£l »uhk¤Â‹

r£l« xG§F ghJfh¥ò (Regulation 11 of 1816 and Regulation 4 of 1821)

F‰w§fis¤ jé®¤J F‰w§fŸ F¿¤J jftš fhtš Jiw¡F bfhL¤jš

(Section 45 of CRPC) k‰W« %. 50/-¡F Fiwthd kÂ¥òŸs brh¤J

tH¡Ffis igrš brŒjš (Act- 1 1889) Ãw¥ò Ïw¥ò fz¡F¥ gÂÎ brŒjš

(Act-III of 1899), ÏU¥ò¥ ghijfŸ ghJfh¤jš r®nt milahs§fŸ

ghJfh¤jš, muR f£ol§fŸ ghJfh¤jš, Ú®¥ghrd¥ gâfŸ k‰W« btŸs«,

bjh‰W nehŒfŸ guthkš jL¡F« gâ k‰W« bghJ éãnahf« M»a Ïju

mtru¥ gâfis¢ brŒJ tªjh®fŸ. mt®fŸ Cattle Tress Pass Act- I of 1871

and Treasure Trove Act-6 of 1878 M»a r£l§fëš ml§»a gâfisÍ«

ifah©L tªjh®fŸ. mt®fŸ tUthŒ mÂfhçahf k£LkšyhJ »uhk¤Â‹

bghJ ã®thf¤ijÍ« ftå¤jh®fŸ.

1.2 K‹dhŸ gFÂneu¡»uhk¡ f®z« mid¤J »uhk

fz¡FfisÍ« guhkç¤J tªjnjhL ãy§fis¤ jâ¡if brŒJ gæ®

rhFgo gÂÎ brŒjš, étrha¥ òŸë étu§fŸ nrfç¤jš, ãytç k‰W«

3

muR¡ fl‹fŸ bjhl®ghd fz¡Ffis guhkç¤jš M¡»uä¥òfS¡F¤

jFªj Ô®it éÂ¡f gçªJiu brŒjš k‰W« F¤jifjhu® cçk« mDgt«

r«gªjkhd »uhk fz¡Ffis guhkç¥gJ ngh‹w gâfis¢ brŒJ

tªjh®fŸ.

1.3 bt£oah‹, jiyahçfŸ, »uhk mYty® k‰W« »uhk¡

f®z§fë‹ gâfS¡F cjé òçªjh®fŸ. Ú® f£ofŸ ghrd trÂfis¥

ghJfh¤J« Ú®ghŒ¢rš Mjhu§fis xG§F gL¤ÂÍ« tªjh®fŸ.

1.4 »uhk ã®thf« K‹d® gFÂ neu »uhk mYty®fë‹ cjéÍl‹

nk‰F¿¥Ã£lthW brašgL¤j¥g£L tªjJ.

2.1 Ï›thW brašg£L tªj ã®thf¤ij Ï‹iwa

Nœãiy¡nf‰wthW k¡fŸ nrit¡F äfÎ« gaDŸsjhf ÏU¡fnt©L«

v‹w v©z¤Jl‹ 1980« M©oš »uhk ã®thf mik¥ig kh‰w« brŒa muR

KoÎ brŒjJ . vdnt, gFÂ neu »uhk mYty®fŸ xê¥ò mtru¢ r£l« v©.

10/80, nkjF MSe® mt®fshš 13.11.80 m‹W Ãufld« brŒa¥g£L 14.11.80

Kjš mkY¡F tªjJ. Ã‹d® 1981« M©L jäœehL gFÂ neu »uhk

mYty®fŸ xê¥ò¢ r£l« (v©. 3/81)‹go Ï¥gjéfŸ xê¡f¥g£ld. gFÂ neu

»uhk mYty®fS¡F¥ gÂyhf KG neu »uhk ã®thf mYty®fŸ tUthŒ

»uhk§fëš khãy mséš 12506 ng® gâ ãakd« brŒa KoÎ brŒa¥g£lJ.

2.2 »uhk ã®thf mYty® gjéfŸ muR Miz v©. 2747 tUthŒ¤

Jiw ehŸ 12.12.80 ‹go jäœehL muR¥ gâahs® nj®thiz FGk¤Â‹

tiuaiw¡FŸ bfh©L tu¥g£L Ï¥gjéfS¡fhd ãakd« jäœehL muR¥

gâahs® nj®thiza¡ FG _y« neuoahf ãakd« brŒa¥gl nt©L«

v‹W« éÂ ÂU¤j§fŸ brŒa¥g£ld. mj‹go jäœehL muR¥ gâahs®

nj®thiza¡ FGk¤Â‹ _y« »uhk ã®thf mYty®fŸ neuo ãakd«

brŒa¥g£ld®.

2.3 Ïj‰»ilæš »uhk ã®thf mYty®fsJ gâ ãakd«

bjhl®ghf K‹dhŸ gFÂ neu »uhk mYty®fŸ bjhl®ªj tH¡Ffis¤

bjhl®ªJ, jäœehL ã®thf¤ Ô®¥gha« Ãw¥Ã¤j têfh£lè‹go, muR Miz

v©. 1195, tUthŒ¤ Jiw ehŸ 6.7.82-‹go 14.11.80 m‹W gjéæš ÏUªJ

Fiwªjg£r¡ fšé¤ jFÂ 20.2.82¡F K‹ bg‰¿Uªj K‹dhŸ »uhk

mYty®fŸ (tifghL v©. 1) jFÂ fh© FG _y« »uhk ã®thf

4

mYty®fshf ãakd« brŒa¥g£ld®. muR Miz v©. 1287, tUthŒ¤ Jiw,

ehŸ 6.7.88š 14.11.80 m‹W gjéæš ÏUªJ 20.2.82¡F¥ Ã‹d® v°.v°.vš.Á

nj®¢Á bg‰w K‹dhŸ »uhk mYty®fŸ ntiy thŒ¥ò mYtyf« _y«

gçªJiu¡f¥g£L »uhk ã®thf mYty®fshf bghJ éÂ 10(V) (1) ‹ Ñœ

j‰fhèfkhf Áy ãgªjid¡fS¡F£g£L ãakd« brŒa c¤Âuél¥g£lJ.

(tifghL 2) nkY« muR Miz v©. 954 tUthŒ¤ Jiw ehŸ 16.10.97š 14.11.80

m‹W gjéæš Ïšyhkš, Mdhš mj‰F K‹d® FW»a fhy« gâòçªJ,

Fiwªj g£r fšé¤ jFÂ k‰W« Ïju jFÂfŸ bg‰w K‹dhŸ »uhk

mYty®fis (tifghL v©. 3) mt®fsJ gâ¡ fhy¤Â‹ mo¥gilæš

Áw¥ò gÂnt£oš guhkç¡f¥gL« KJãiy¥ g£oaè‹go m¥nghJ ÏUªJ

fhèæl§fënyh mšyJ Ã‰fhy¤Âš vH¡Toa fhèæl§fënyh »uhk

ã®thf mYty®fshf ãakd« brŒaÎ« c¤Âuél¥g£lJ.

2.4 j‰bghGJŸs »uhk ã®thf mik¥ghdJ nkny

bjçé¡f¥g£LŸs K‹Dçikæ‹go, jFÂfh© FG _yK«, Ïju tiffŸ

_yK« »uhk ã®thf mYty®fshf ãakd« brŒa¥g£l K‹dhŸ »uhk

mYty®fŸ k£Lä‹¿ jäœehL muR¥ gâahs® nj®thiz¡ FG _y«

bjçÎ brŒa¥g£L ãakd« brŒa¥g£lt®fisÍ« bfh©lJ.

2.5 murhiz v©. 625 tUthŒ¤ Jiw ehŸ 6.7.95š »uhk¤

jiyahç, bt£oah‹, Ú®¡f£o, M»at®fŸ ãuªju¥ gâaik¥Ã‹ Ñœ

bfh©L tu¥g£L ”»uhk cjéahs®fŸ” v‹W gâæl§fŸ

njh‰Wé¡f¥g£ld. Ït®fS¡F cça gâ éÂfŸ muR Miz v©. 521

tUthŒ gâ 7 (2) Jiw njÂ 17.6.1998š tiuaW¡f¥g£lJ.

3. »uhk ã®thf mYty® bghW¥ò¡ »uhk¤Âš j§»¥

gâòça nt©L«. »uhk¡ fz¡FfŸ mid¤ijÍ« »uhk ã®thf mYtyç‹

mYtyf f£ol¤Âš it¤J guhkç¡f nt©L«. gæuhŒÎ x›bthU khjK«

brŒJ ml§fèš cça F¿¥òfŸ V‰gL¤Â mj‰Fça khj¡ fz¡FfisÍ«

mªjªj khjnk Ko¤J rk®¥Ã¡f nt©L«. bghJ k¡fŸ nfhU« gy éjkhd

rh‹Wfis jhkjäšyhkY«, v›éj òfhU¡F Ïläšyhkš tH§f nt©L«.

Ãw¥ò Ïw¥ò gÂntLfis rçahf guhkç¤J th¡fhs® g£oaY¡F cça Ú¡fš

g£oaš jahç¤J th¡fhs® g£oaš ÂU¤j« fhy¤Âš rçahd étu§fis

t£lh£ÁaU¡F mD¥Ã th¡fhs® g£oaš rçahf ÏU¡f cWJizahf

5

ÏU¡f nt©L«. »uhk ã®thf mik¥ig ga‹ cŸsjhf M¡f »uhk ã®thf

mYty® eh£F¿¥ò guhkç¡f nt©L« (muR Miz v©. 212 tUthŒ¤Jiw

ehŸ 29.4.99). »uhk ã®thf mYty®fS¡fhf òÂajhf f£oæU¡F«

mYtyf¤Âš f£lhakhf fhiy 10.00 kâ Kjš 12 tiu ÏU¡f nt©L«.

Ïj‰fhf »uhk ã®thf mYty®fS¡F vd¤ jåahf mYtyf¡ f£ol«

f£l¥g£LŸsJ.(muR foj«(7(1)/19628/03 ehŸ 10.11.03 k‰W« Áw¥ò Miza®

k‰W« tUthŒ ã®thf Miza® R‰w¿¡if v©. e.f.gâ. 5(1)/79816/03 ehŸ

13.11.03.) nk‰go m¿Îiufis jtwhkš filÃo¡f »uhk ã®thf mYty®fŸ

nf£L¡ bfhŸs¥gL»wh®fŸ.

6

2. »uhk ã®thf mYty®fŸ gâfŸ k‰W« flikfŸ

gFÂ neu »uhk mYty®fS¡F kh‰whf KG neu »uhk ã®thf

mYty®fŸ ãakd« brŒa¥g£l Ã‹d® Ït®fS¡fhd gâfŸ k‰W«

flikfŸ F¿¤jhd étu m£ltiz x‹W murhiz v© 581 ehŸ 3.4.87š

ã®za« brŒJ btëæl¥g£lJ. mj‹go Ñœf©l flikfis brŒa »uhk

ã®thf mYty®fŸ bghW¥ghdt®fŸ Mth®fŸ.

1. »uhk¡ fz¡Ffis¥ guhkç¤jš k‰W« gæuhŒÎ¥ gâ gh®¤jš.

2. ãytç, fl‹fŸ, mÃéU¤Â tç k‰W« muR¡F¢ nrunt©oa

bjhiffis tNè¤jš.

3. rhÂ¢rh‹W, tUkhd¢ rh‹W, ÏU¥Ãl¢ rh‹W, brh¤J kÂ¥ò¢ rh‹W

M»ait tH§FtJ F¿¤J m¿¡if mD¥òjš.

4. bghJ k¡fS¡F t§»fŸ, k‰W« T£LwÎ r§f§fëèUªJ fl‹fŸ

bgw Á£lh k‰W« ml§fšfë‹ efšfŸ tH§Fjš.

5. Ãw¥ò, Ïw¥ò gÂntLfis¥ guhkç¤jš.

6. Ô ég¤J, btŸs«, òaš Kjèat‰¿‹nghJ clD¡Fl‹ nkš

mYty®fS¡F m¿¡if mD¥òjš, k‰W« Ïa‰if Ï‹dšfshš

V‰g£l nrj¤ij tUthŒ MŒths® kÂ¥ÃL« nghJ cjé brŒjš.

7. bfhiy, j‰bfhiy, mrhjhuz kuz§fŸ M»ait F¿¤J fhtš

JiwædU¡F jftš bfhL¤jš k‰W« érhuizfS¡F cjé òçjš.

8. fhyuh, Ãns¡ k‰W« fhšeil nehŒfŸ ngh‹w bjh‰W nehŒfŸ g‰¿

m¿¡if mD¥òjš.

9. ÏU¥ò¥ ghij f©fhâ¥Ã‰F V‰ghL brŒjš.

10. »uhk Cêa®fë‹ r«gs¥ g£oaš jahç¤jš.

11. fhšeil¥ g£oaš k‰W« rhtofë‹ fz¡Ffis¥ guhkç¤jš.

12. f£ol§fŸ, ku§fŸ k‰W« muR òw«ngh¡F ãy§fŸ ngh‹w muR¢

brh¤J¡fis¥ ghJfh¤jš.

13. òijašfŸ g‰¿ nkš mYty®fS¡F jftš bfhL¤jš.

14. KÂnah® XŒñÂa« tH§FtJ F¿¤jhd gâfis¡ ftå¤jš.

15. bghJ¢ brh¤J¡fŸ g‰¿a gÂnt£il¥ guhkç¤jš.

16. KÂanh® XŒñÂa¥ gÂnt£il¥ guhkç¤jš.

7

17. ts®¢Á¥ gâfŸ bt‰¿fukhf eilbgw, nrit ãWtd§fS¡F

njitahd étu§fŸ më¤jš k‰W« x¤JiH¤jš.

ÏJ jéu »uhk ã®thf mYty®fŸ Ñœf©l gâfS« brŒa

flik¥g£lt®fshth®fŸ.

18. »uhk gâahs®fSila gâæid f©fhâ¥gJ.

19. ãy M¡»uä¥òfis jL¥gJ k‰W« nkš mYty®fS¡F bjçé¤J

cldo elto¡if vL¥gJ.

20. r®nt f‰fis guhkç¥gJ, fhzhkš nghd f‰fis¥g‰¿ m¿¡if

mD¥òjš.

21. »uhk¤Âš ãfG« r_fénuhj brašfŸ F¿¤jhd m¿¡if mD¥òjš.

22. F‰wthëfë‹ elkh£l¤ijÍ« rªnjf¤Â‰»lkhd mªãa®fŸ

tUifia bjçé¥gJ.

23. tUthŒ Jiw mYty®fS¡F«, k‰w Jiw mYty®fS¡F«

x¤JiH¥ò më¤jš.

24. r£l xG§F ngQjš cça neu¤Âš elto¡if vL¥gÂ‹ _y«

F‰w§fis jL¤jš, F‰w§fŸ elªj clnd m¿¡if mD¥òjš r£l

xG§F ngQj‰fhf »uhk mséš mikÂ FG T£o K‹bd¢rç¡if

elto¡if vL¤jš.

25. fŸs¤ jdkhf kzš vL¥gJ k‰W« fš cil¥òfis jL¥gJ F¿¤J

m¿¡if mD¥òjš.

26. nj®jš r«gªj¥g£l gâfŸ brŒtJ.

27. fz¡bfL¥ò k‰W« òŸë étu§fis nrfç¥gÂš x¤JiH¤jš.

28. muR m›t¥nghJ bjhl§F« eyÂ£l§fis eilKiw¥gL¤j

më¡f¥gL« gâfis ãiwnt‰wš.

29. kD ÚÂ ehŸ ãfœ¢Á el¤j t£lh£ÁaUl‹ x¤JiH¤jš. ãy g£lh/

Å£Lkid g£lh/ KÂnah® cjé¤ bjhif tH§Fjš/ kD¡fŸ ÛJ

m¿¡if mD¥g cça Mtz§fis jahç¤jš.

30. ghrd Mjhu§fis f©fhâ¤jš - VçfëY« Ú®tH§F« ghrd¡

fhšthŒfëY« M¡»uä¥òfŸ Ïšyhkš jL¥gJ – mt‰iw Kiwahf

guhkç¤jš.

8

31. »uhk mséš _‹W tUl§fS¡F é‰gid òŸë étu§fŸ(Sale

Statistic Register) vL¤J xU gÂntL ehsJ tiu guhkç¤jš.

32. gÂÎ kh‰w« (Transfer of Registry) mj‰F r«gªj¥g£l Mtz§fis

ehsJ tiuæš guhkç¤jš.

33. ãy¥ gÂntLfis fâåkakh¡FjY¡F©lhd (Computersation)

gâfëš x¤JiH¥ò bfhL¥gJ.

34. muR Miz v© 212 tUthŒ Jiw jäœehL 29.4.99‹ go eh£F¿¥ò

guhkç¤J t£lh£ÁaU¡F mD¥òjš.

35. »uhk mséš fl‹ gÂntL (Loan Ledgers) k‰W« Ïju tNš

fz¡Fis guhkç¤J ÏJ r«gªjkhf fhyh©L¡F xUKiw t£l

fz¡FfSl‹ rçgh®¤jš.

36. fŸs¢ rhuha« fhŒ¢Rnth® g£oaš jahç¤J tUthŒ mYty®fŸ

k‰W« fhtš JiwædU¡F m¿¡if mD¥òjš.

37. ca® mYty®fŸ m›t¥nghJ ÏL« gâfis¢ brŒtJ.

9

3. »uhk ã®thf mYty®fŸ gâ éÂfŸ

jäœehL mik¢R¥gâ éÂ. 38(Ã)(ii)

Ã‰nr®¡if X

1. tUthŒ¤Jiwæš »uhk ã®thf mYty® gjé¡fhd ãakd« neuo

ãakd« _ykhf mikªÂU¡F«.

2. Ï¥gjé¡fhd ãakd mYty® r«gªj¥g£l »uhk¤Â‹ mÂfhu tu«ò

bg‰¿U¡»‹w tUthŒ nfh£l mYtyuhF«.

és¡f«: Ï›éÂæ‹ neh¡f¤Â‹ bghU£L, tUthŒ nfh£l mYty®

v‹gJ br‹id kht£l M£Á jiytç‹ ne®Kf cjéahs® (bghJ)

v‹gJ« ml§F«.

3. gâ ãakd§fëš Ã‹g‰w¥gL« Ïl xJ¡ÑL(bghJ éÂ 22)

Ï¥gjé¡fhd neuo ãakd¤Â‰F« bghUªJ«. Ïªj neuo ãakd¤Â‰F

x›bthU kht£lK« xU jå myfhf fUj¥gL«.

4. (m) (i) neuo ãakd¤Â‰fhd nj®Î brŒa¥gL»‹w M©o‹ #&iy

khj« Kjš ehs‹W 21 taJ ãiwÎ bgwhj vªj xU egU«

Ï¥gjé¡fhd neuo ãakd¤Â‰F jFÂa‰wtuhth®.

(ii) neuo ãakd¤Â‰fhd nj®Î brŒa¥gL»‹w M©oš #&iy khj« Kjš

ehs‹W 30 taJ KoÎ‰w mšyJ 30 taJ KoÎw¡Toa vªj xU egU«

Ï¥gjé¡fhd neuo ãakd¤Â‰F jFÂa‰wtuhth®.

Ã‰gL¤j¥g£nlh® tF¥ò mšyJ m£ltiz tF¥ò k‰W« gH§Fo

Ïd¤ij¢ rh®ªj eg®fis¥ bghW¤j k£oš mÂfg£r taJ tu«ò 40

M©LfshF«. Mdhš nk‰brh‹d taJ tu«ò jFÂfh© FG _y«

»uhk ã®thf mYty®fshf neuo ãakd« brŒa¥gL»‹w K‹dhŸ »uhk

mYty®fS¡nfh mšyJ ca® ÚÂk‹w Ô®¥òfë‹go V‰fdnt »uhk

ã®thf mYty®fshf <®¤J¡ bfhŸs¥g£l K‹dhŸ »uhk

mYty®fS¡nfh bghUªjhJ.

M) jäœehL khãy k‰W« rh®ãiy¥ gâfŸ éÂ.12(m)(1) k‰W« gFÂ

Ïu©oš cŸs m£ltiz x‹¿š ã®zæ¡f¥g£LŸsJkhd Fiwªj

g£r bghJ¡fšé¤ jFÂia¥ bg‰¿Uªjhy‹¿ »uhk ã®thf mYty®

gjé¡F ãakd« brŒa¥Ltj‰F jFÂÍilatuhf kh£lh®.

10

5. (m) Ï¥gjé¡F ãaä¡f¥gL« x›bthUtU« mt® gâæš nr®ªj ehŸ

Kjš xU khj¤Â‰FŸ %.2000/- Ãiz¤ bjhifahf më¤jš

nt©L«.

Ã‰gL¤j¥g£nlh® tF¥ig¢ rh®ªjtuhf ÏUªjhš m¤jifa eg®

gâæš nr®ªj ehŸ Kjš xU khj¤Â‰FŸ %.1000/- Ãiz¤

bjhifahf më¤jš nt©L«. m£ltiz tF¥ò mšyJ

gH§Foæd® tF¥ig¢ rh®ªjtuhf ÏU¥Ã‹ m¤jifa eg®

Ãiz¤bjhifæid më¡f nt©oaÂšiy.

(m.m.) Ãiz¤ bjhif mŠrš mYtyf¤Âš it¥ò¤ bjhifahf it¡f

nt©L«. it¡f¥g£l nrä¥ò fz¡if r«gªj¥g£l kht£l M£Áa®

bgaçš <L fh£l nt©L«.

mŠryf nrä¥ò fz¡»š cŸs Ãiz¤bjhif, mt® uhídhkh

brŒtjdhnyh, XŒÎ bgWtjhnyh, »uhk ã®thf mYty® ãiyæèUªJ

kh‰w¥gLtjhnyh, gâawÎ, mšyJ gâÚ¡f« brŒa¥gL« nghnjh,

r«gªj¥g£l kht£l M£Áauhš mtU¡F éLé¡f¥gL«. k‰W« mt®

Ïw¡F« ne®éš muR¡F brY¤j nt©oa gh¡»¤ bjhif VJäU¥Ã‹

mij Ão¤j« brŒJ¡ bfh©L - ÛÂ¤ bjhifia mtUila

thçRjhu®fS¡F tH§fyh«.

M) nkny F¿¥Ã£l Jiz éÂæ‹go gz¥Ãiza« më¡fhj eg®

m¥gjéæèUªJ éLé¡f¥gl nt©oatuhth®.

6. Ï¥gjé¡F neuo bjçÎ _y« ãaä¡f¥gL« x›bthUtU« gâæš

nr®ªj ehŸ Kjš bjhl®¢Áahd _‹W M©L fhy¤Â‰FŸ Ïu©L

tUl« jFÂ¡fh© gUt¤Âš ÏU¡f nt©L«.

7. (m)(i) Ï¥gjé¡F ãaä¡f¥gL« x›bthUtU« Kjš Kiw muR

bryéš ãy msit¤ Jiwahš më¡f¥gL« xU khj¤Â‰F Fiwahj

ãy msit gæ‰Áia Ko¤J gæ‰Á Koéš el¤j¥gL« nj®éš nj®¢Á

bgWjš nt©L«. ÏÂš nj®¢Á bgwéšiybaåš r«gs« k‰W« Ïju

gofŸ tH§f¥glhj éL¥ig vL¤J¡ bfh©L Ïu©lhtJ Kiwahf

nk‰go gæ‰Á k‰W« nj®éš nj®¢Á bgw nt©L«. Ïu©lhtJ

KiwæY« nj®¢Á bgwhjt®fŸ, r«gs« k‰W« Ïju gofŸ tH§f¥glhj

éL¥ig vL¤J¡ bfh©L _‹whtJ Kiwahf ãy msit gæ‰Á

11

k‰W« nj®éš nj®¢Á bgWjš nt©L«. Ïªj _‹whtJ KiwæY« ãy

msit gæ‰Á nj®éš nj®¢Á bgw¤ jt¿dhš, mªj eg® cldoahf

gâæèUªJ btëna‰w¥gLth®.

ii) ãy msit gæ‰Á nj®éš nj®¢Á bg‰w Ã‹d® Kjš Kiw muR

bryéš më¡f¥gL« MW thu§fS¡F Fiwahj »uhk ãUthf

gæ‰Áia Ko¤J gæ‰Á Koéš el¤j¥gL« nj®éš nj®¢Á bgWjš

nt©L«. ÏÂš nj®¢Á bgwéšiybaåš Jiz éÂ(i) š Tw¥g£LŸs

ãgªjidfS¡F£g£L Ïu©lh« k‰W« _‹wh« Kiw gæ‰Á bgw

nt©L«. _‹wh« KiwÍ« nj® éš nj®¢Á bgwéšiybaåš Ït®

cldoahf gâæèUªJ btëna‰w¥gLth®.

M) Ï¥gjé¡F ãakd« brŒa¥g£l x›bthUtU« ã®zæ¡f¥g£LŸs

fhy§fS¡F ãy msit k‰W« »uhk ã®thf mYty® gæ‰Á bgWjš

nt©L«.

Ï) Ï¥gjé¡F ãaä¡f¥g£l x›bthU egU¡F« Jiz éÂ m(i) k‰W«

m(ii) š bjçé¡f¥g£LŸs gæ‰Á fhy¤Âš Kjš Kiw¡F k£L« CÂa

é»j¤Âš, Fiwªjg£r Å£L thlif¥go cŸë£l jFÂÍŸs gofŸ

tH§f¥gL«. gæ‰Á fhykhdJ jFÂ¡fh© gUt« k‰W« CÂa ca®Î¡F

fz¡»š vL¤J¡ bfhŸs¥gL«.

<) Ï¥gjé¡F ãaä¡f¥gL« x›bthUtU« Jiz éÂ(m) š

F¿¥Ãl¥g£LŸs gæ‰Áfë‹ Koéš nj®éš nj®¢Á bgwhj ãiyæš

gâæèUªJ éLé¡f¥gL« ne®éš, gæ‰Á fhy¤Âš bg‰w r«gs«, gofŸ

k‰W« gæ‰Á¡F©lhd bryéid muR fz¡»š ÂU¥Ã brY¤j x¥ò¡

bfhŸtjhf xU Ãiz¥g¤Âu« vGÂ¡ bfhL¡f nt©L«. gæ‰Á

fhy§fëš bgw¥g£l r«gs«, gofŸ k‰W« gæ‰Á¡F©lhd bryÎfis

muR fz¡»š <L brŒa jt¿dhš - m¤jifa r«gs«, gofŸ k‰W«

gæ‰Á¡fhd bryÎfis 1864 M« M©L jäœehL tUthŒ tNš r£l«

(1864 M« M©L jäœehL r£l« II) Ï‹go, ãytç gh¡»ahf fUÂ tNš

brŒa¥gL«.

8. m) Ï¥gjé¡F ãaä¡f¥gL« x›bthUtU« jFÂ¡fh© gUt

fhy¤Â‰FŸ Ñœf©l Áw¥ò nj®Îfëš nj®¢Á bgw nt©L«.

i. »uhk ã®thf mYty®fë‹ mÂfhu§fS«, flikfS«;

12

ii. »uhk Rfhjhu«;

iii. »uhk¡ fz¡FfŸ eilKiw üš.

nk‰F¿¥Ã£LŸs Áw¥ò nj®Îfëš jFÂ¡fh© gUt fhy¤Â‰FŸ

nj®¢Á bgwéšiybaåš m¤jifa eg® cldoahf gâæèUªJ

éLé¡f¥gLth®.

9. Ï¥gjé¡F ãaä¡f¥g£l x›bthUtU«,

i) nfh£lh£Á jiytuhš nfh£l¤Â‰FŸS«;

ii) kht£l M£Áauhš mªj kht£l¤Â‰FŸS«;

iii) ã®thf fhuz§fS¡fhf tUthŒ ã®thf Mizauhš, mªj

kht£l¤Â‰F btënaÍ«, vªj Ïl¤Â‰F nt©LkhdhY«

gâæl kh‰w¤Â‰F c£g£ltuhth®.

10. Ï¥gjé¡F ãaä¡f¥gL« x›bthUtU« mtuJ bghW¥ò »uhk¤Âš

FoæU¡f nt©L«. k‰W« mt® mªj gjéia t»¡»‹w fhy«

tiuæY« - F¿¥Ã£l »uhk¤Âš bjhl®ªJ FoæU¡f nt©L«.

»uhk ã®thf mYty®fŸ jäœ bkhê jé®¤J Ãw bkhêia jhŒ

bkhêahf bfh©lt®fŸ gŸë ÏWÂ¤ nj®éš nj®¢Á bg‰¿U¥ÃD«

mt® gâæš nr®ªj Ïu©L tUl§fS¡FŸ muR¥ gâahs®

nj®thiz¡FG _y« el¤j¥gL« Ïu©lh« ãiy jäœ bkhê¤

nj®éš nj®¢Á bgWjš nt©L«. m›thW mt®fŸ nj®éš nj®¢Á

bgwéšiybaåš mt®fŸ el¥ÃYŸs éÂfë‹go v›éj

K‹d¿é¥Ã‹¿ gâæèUªJ éLé¡f¥gLth®fŸ.

»uhk ã®thf mYty®fS¡F muR¥ gâahs®fŸ el¤ij éÂfŸ,

mo¥gil éÂfŸ, XŒñÂa éÂfŸ k‰W« jäœehL Foik¥ gâfŸ

(xH§F k‰W« nkš KiwpL) éÂfŸ bghUªJ«.

13

m¤Âaha« - II

»uhk fz¡FfŸ - ãy« - ãy¤Ô®it - ãyt.ç – muÁ‰F

nrunt©oa ãYit

1. »uhk¡fz¡FfŸ guhkç¤jš

»uhk ã®thf mYty®fS¡F murhiz v©.581 t.J. ehŸ

3.4.87‹go gâfŸ m£ltiz [Job Chart] ã®za« brŒa¥g£lJ. mj‹go

Kj‹ikahd gâ »uhk fz¡Ffis rçahd Kiwæš guhkç¥gjhF«.

Ï¡fz¡FfŸ mid¤J« ãy r«gªj¥g£lit MF«. bgU» tU« k¡fŸ

njitfëš, ãy« v‹gJ Kj‹ikæl¤Âš cŸsJ. (tÁ¥gj‰F Ïl«). Ïjid

ga‹gL¤Â¡ bfh©L Áy r_f énuhÂfŸ nghè ãy Mtz§fŸ jahç¤J

éiy kÂ¥òŸs muR ãy§fis é‰gid brŒJ tU»‹wd®. ãy Mtz§fŸ

rçahd Kiwæš ehsJ tiuæš guhkç¡f¥g£lhš r«gªj¥g£l ãy« ahU¡F

brhªj« v‹gjid cWÂahf¡ Tw KoÍ«. ãy¤ij th§Fgt®fS« xU ga

cz®Îl‹ K‹ v¢rç¡ifahf brašg£L Ï¤jif nghè Mtz§fë‹

mo¥gilæš ãy§fis th§f JâÎl‹ K‹ tukh£lh®fŸ.

vdnt ãy¥ gÂntLfis ehsJ tiuæY«, JhŒikahfÎ«,

JšèakhfÎ« k‰W« btë¥gilahfÎ« guhkç¥gJ mtÁakh»wJ. m¥nghJ

jh‹ k¡fS¡F rçahd étu§fŸ ju KoÍ«. vdnt »uhk ã®thf

mYty®fŸ brhªj Ka‰Á vL¤J jh§fŸ gâòçÍ« tUthŒ »uhk§fëš ãy

r«gªjkhd gÂntLfis ehsJ tiu guhkç¡fÎ« ãy¤Â‹ r£l ßÂahd

clikjhu®fŸ bgaçš g£lh guhkç¡fÎ« mªj ãiy¡F »uhk fz¡Ffis

br«ikahf ngâ¡ fh¡fÎ« nf£L¡ bfhŸs¥gL»wh®fŸ.

»uhk fz¡FfŸ guhkç¥gJ F¿¤J »uhk fz¡FfŸ eilKiw

Ehèš éçthf m¿ÎiufŸ tH§f¥g£LŸsd. MæD« Áy K¡»akhd

étu§fŸ ÑnH ju¥g£LŸsd.

ãiyahd ‘m’ gÂntL

ÏJ òy‹fisÍ« mitfëš V‰gL« khWjšfisÍ« fh©Ã¡F«

ãiyahd gÂntL MF«. ãytç Â£l¥ gâfŸ Ko¡f¥g£L, Ã‹d®

guhkç¥ò¡fhf x›bthU tUthŒ »uhk¤Â‰F jå¤jåahf „m‟ gÂntL

Kjèš ifahš vGj¥g£l ÃuÂ t£lh£Áa® mYtyf¤Âš x¥gil¡f¥g£L

14

r«gªj¥g£l »uhk ã®thf mYty®fS¡F tH§f¥g£lJ. Ã‹d® mªj ÃuÂ

x‹W m¢Ál¥g£L všyh »uhk§fS¡F« bf£o m£il ngh£l gÂntLfshf

tH§f¥g£LŸsJ. eilKiwæš V‰gL« khWjšfis gÂÎ brŒa Ïil¢

brUfyhf bt‰W fh»j§fŸ it¡f¥g£LŸsd. r«gªj¥g£l òy v©fS¡F

vÂnu mªj bt‰W fh»j¤Âš Ã‰fhy¤Âš V‰gL« khWjšfŸ gÂa¥g£L

tU»wJ. Ï¥gÂnt£oš Kjš gFÂahf tUthŒ »uhk¤Â‹ tuyh‰W F¿¥ò

(Descriptive Memoir)tH§f¥g£LŸsJ. Ïªj tuyh‰W F¿¥Ãš mªj tUthŒ

»uhk¤Â‰F©lhd bkh¤j étu§fŸ ml§F«.

1) »uhk¤Â‹ bgaU«, cçik KiwÍ«

2) mikél«

3) gu¥ò« všiyÍ«

4) bt›ntW tif¥gh£o‹ gu¥ò

5) všiy tiuaW¤jš

6) k¡fŸ bjhif

7) ãy clikfŸ

8) ò‹brŒ bjhFÂfŸ

9) ghrd étu§fŸ

10) Fo kuhk¤J

11) »zWfŸ

12) tifghL«, tçéÂ¥ò«

13) Û‹ts«

14) bghJ¡ F¿¥ò

„m‟ gÂntL eilKiwæš Ñœ¡f©l 11 fy§fëš guhkç¡f¥g£L

tU»wJ.

1) òy v©. c£ÃçÎ v©.

2) giHa òy v©. c£ÃçÎ v©

3) ua¤Jthç (u) (m) (Ï)

4) tif¥ghL

5) ÏUnghf e‹brŒ våš bkh¤j Ô®it Åj«

6) k©tadK«, ufK«

7) ju«

8) bcw¡nl® x‹W¡F Ô®it Åj«

15

9) gu¥gsÎ

10) g£lh v© k‰W« gÂÎbg‰w ãy clikahsç‹ bga®

11) F¿¥ò

Ï¥gÂntL Ïu£il ÃuÂfshf t£lh£Áa® mYtyf¤Âš x‹W«

»uhk ã®thf mYtyçl« x‹W« guhkç¡f¥g£L tU»wJ. Ï¥gÂnt£oš

ãiyahd mjhtJ òy c£ÃçÎ khWjšfŸ, ãy vL¥ò, ãy x¥gil, ãy kh‰w«

r«gªj¥g£l khWjšfŸ V‰gL«nghJ t£lh£Áa® mYtyf¤Âš

guhkç¡f¥gL« ÃuÂæY«, »uhk ã®thf mYtyçl« cŸs ÃuÂæY« gÂa

nt©L«. khWjY¡F©lhd Miz v© k‰W« ahuhš tH§f¥g£lJ v‹w

étu§fis gÂÎ brŒJ t£lh£Áa® mšyJ Ñœ ãiyæš cŸs tUthŒ

MŒths® ãiy¡F nk‰g£lt®fŸ k£Lnk Ïj‰F m¤jh£Áahf „m‟ gÂnt£oš

RU¡bfh¥g« brŒant©L«. v¡fhuz¤ij¡ bfh©L« »uhk ã®thf

mYty® Ï¥gÂnt£oš kh‰w§fŸ brŒa¡TlhJ. Ï¥gÂnt£oš fy« v©. 11š

mªj r®nt v©Q¡F vÂçš óäæš cŸs ó°Â étu§fŸ ml§»a

F¿¥òfŸ gÂa¥g£oU¡F«. j‰nghJ étrha ãy§fS¡F xU gÂntL«,

»uhk e¤j¤Â‰F xU gÂntlhf xU tUthŒ »uhk¤Â‰F Ïu©L ‘m’

gÂntLfŸ guhkç¡f¥g£L tU»wJ.

efu ãiy msit¡ fz¡bfL¡f¥g£l efuh£Áæš KGtJ«

nr®¤J¡ bfhŸs¥g£l »uhk§fŸ gFÂ (th®L) thçahfÎ«, ãy msit

thçahfÎ« ãiy gÂntL m-š vGj¥glnt©L«. x›bthU efu ãy msit

v©Q« mjDila cçik KiwÍ« gu¥gsÎ M»a étu§fŸ

vGj¥glnt©L«. xU gFÂ efuh£ÁæY« k‰bwhU gFÂ efuh£Áæšyhj

»uhk¤ÂY« cŸs »uhk§fis bghW¤jk£oš Ïªj „A‟ gÂntL Ïu©L

gFÂfshf Ãç¡f¥g£L efuh£Áæš cŸs gFÂ¡F nkny F¿¥Ãl¥g£LŸs

got¤ÂY« efuh£Áæ‹ všiy¡F btëna cŸs gFÂ¡F rhjhuzkhd

got¤ÂY« vGj¥glnt©L«.

jäœ ehL muÁdhš uhQt ãy§fŸ v‹W x¥ò¡ bfhŸs¥g£l

ãy§fŸ cŸs »uhk§fëš m¤jifa ãy§fë‹ ãy msit v©fS¡F

vÂnu F¿¥òiu fy¤Âš “uhQt ãy«‛ v‹W F¿¥Ãlnt©L«. Ïnj ngh‹W

uæšntæ¡F brhªjkhd ãy§fŸ Cuh£Á¡F x¥gil¡f¥g£l ãy§fë‹

étu§fŸ F¿¥òiu fy¤Âš vGj nt©L«.

16

#khgªÂæ‹nghJ t£lh£Áa® mYtyf¤Âš guhkç¡f¥gL«

gÂnt£Ll‹ »uhk¤Âš guhkç¡f¥gL« gÂnt£oid x¥Ã£L gh®¤J

mj‰F©lhd rh‹W t£lh£Áauhš tH§f¥gl nt©L«. Ïjid #khgªÂ

mYty® jâ¡if nk‰bfhŸs nt©L«.

‘A’ gÂnt£o‹ cŸsl¡f«

ÏJ x›bthU tifæ‹ Ñœ cŸs ãy¤Â‹ gu¥igÍ« Ô®it

Åj¤ijÍ« fh£L»w „A‟ gÂnt£o‹ bjhF¥ghF«. muR ãy«, „if¥g‰¿š

cŸsit, ‘if¥g‰¿š Ïšyhjit, v‹gdt‰¿‹ Ñœ jå¤jåna fh£l¥gl

nt©L«. ãy tç¤Â£l¤Â‰F Ã‹d® x›bthU grèæY« V‰gL« kh‰w§fŸ

F¿¤J, ÏÂš M©LnjhW« F¿¥Ãlnt©L«. Ï¥gÂnt£oidÍ«

#khgªÂæ‹ nghJ rçgh®¡f nt©L«. Ïªj gÂnt£oš cŸs bkh¤j

é°Ôuz«, Ô®it M»ait »uhk fz¡F 2¡F x¥Ã£oU¡f nt©L«.

‘B’ gÂntL

Ïªj¥ gÂntL Ïdh«fë‹ ãiy¥òy gÂntlhF«. gšntW tif

Ïdh«fë‹ ÑG« mjhtJ rka, mw¡f£lis, brhªj, gâ k‰W« jrgªj«

M»a Ïdh«fë‹ Ñœ cçik¥ g£la« Kiw¥gL¤j¥g£L mt‰W¡F neuhf

x›bthU cçik¥ g£l¤Â‹ Ñœ tU« òy‹fS« fh£lnt©L«. 1963«

M©L jäœehL Ïdh« xê¥ò r£l« Ãw¥Ã¡f¥g£l ÃwF bgU«ghyhd

»uhk§fëš Ïdh« ãy§fŸ ua¤Jthç ãy§fshf kh‰w¥g£L mj‰F©lhd

elto¡iffŸ KotilªJé£lJ. Mdhš Vnjh Áy Ïdh«fë‹ xê¥ò

j‰fhèfkhf ãW¤j« brŒa¥g£LŸsd mªj xU Áy Ïl§fëš k£L«

Ï¥gÂntL guhkç¡f¥glnt©L«. Ï¥gÂnt£oš éLtç étu§fis¡

F¿¥Ãlnt©L« ãiyahd Ïašòila kh‰w§fŸ „A‟ gÂnt£oš cŸsgo

kh‰w« brŒJ x¥gë¡f¥g£l Miz v© k‰W« ehŸ F¿¥òiu fy¤Âš

F¿¥Ãl¥glnt©L«. Ï¥gÂnt£oid #khgªÂæ‹nghJ t£lh£Áa®

mYtyf¤Âš guhkç¡f¥gL« gÂnt£Ll‹ rçgh®¡fnt©L«.

ãy gÂntL B1

ÏJ ãy cçik g£la¤Â‰fhd ãiy¥gÂntL –B æå‹W«

ntWg£l jå¥gÂntlhF«. Ï¥gÂntL jäœehL #Û‹ (xê¥ò k‰W«

ua¤Jthç kh‰w«) r£l« 1948 (1948« tUl XXVI MtJ r£l«)‹ Ñœ KoÎ

17

brŒa¥g£l »uhk§fS¡F cçajhF«. Ï¥gÂntL Ïu©L ghf§fshf¥

guhkç¡f¥glnt©L«.

ghf« 1: jäœehL #Û‹ xê¥ò k‰W« ua¤Jthçahf kh‰w« r£l« 1948 (1948«

tUl XXVI MtJ r£l«)‹ Ñœ ÃçÎ 17(1)(Ã) k‰W« (2)Ï‹ Ñœ x¥òjš

më¡f¥g£l Ïd§fis bfh©ljhF«.

ghf« 2: 1951« tUl« jäœehL ÏªJ rka mw¡f£lis¢r£l« (1951 M« tUl

XIX MtJ r£l«) Ï‹ ÃçÎ 34(2)‹ Ñœ cçik më¡f¥g£l njtjhÁ

Ïdh«fis¡ bfh©ljhF«.

ghf« 1: Ñœ¡fzlthW IªJ ÃçÎfëš guhkç¤J tu¥gL«:-

I rka¡ bfhilfŸ

II mw¡ bfhilfŸ

III »uhk gâ¡bfhilfŸ

IV jrgªj« bfhilfŸ

V ÃçÎfŸ 1 Kjš 4 tiu ml§fhj Vida bfhilfŸ

ghf« 2

Ïªj ghf« 1951 M« M©L jäœehL ÏªJ rka mw¡f£lis¢

r£l« ÃçÎ 34(2)‹ Ñœ étç¡f¥g£l njtjhÁ Ïdh«fŸ r«gªj¥g£ljhF«.

»uhk¤Âš guhkç¡f¥g£L tU« Ï¥gÂnt£oid #khgªÂæš t£lh£Áa®

mYtyf¤Âš guhkç¡f¥gL« gÂnt£Ll‹ rçgh®¡fnt©L«.

ãgªjid¡F£g£l ãy x¥gilfŸ k‰W« Ú©l fhy ãy¡

F¤jiffŸ (COWLES) gÂntL

Ï¥gÂntL v£L ÃçÎfshf guhkç¡f¥ gl nt©L«.

ÃçÎ 1: m£ltizæš f©l Ïd¤ÂdU¡F (schedule caste)

tH§f¥g£l Áw¥ò ãgªjid¡F£g£l x¥gilfis F¿¤jjhF«.

ÃçÎ 2: uhQt¤ÂdU¡F« K‹dhŸ uhQt¤ÂdU¡F« më¡f¥g£l

ãgªjidÍl‹ Toa x¥gilfis F¿¥gjhF«.

ÃçÎ 3: tUthŒ ãiy Miz v©. 15-22(3)-‹ Ñœ Tw¥g£LŸsthW

Ú®ghrd Â£l§fshš ghÂ¡f¥gL« ãy x¥gilfis¥ g‰¿ajhF«.

ÃçÎ 4: Áw¥ò Å£Lkid éÂfë‹ Ñœ cŸs bfhilfis F¿¥gjhF«.

ÃçÎ 5:

tUthŒ ãiy Miz v©. 19 g¤Â 1‹ Ñœ bfhL¡f¥g£l Ú©l fhy

ãy¡ F¤jif k‰W« Ïju ãgªjid¡F£g£l bfhilfS¡F«

cçajhF«.

18

ÃçÎ 6: muR Miz v©.3102 t.J. ehŸ 23.12.1947‹go muÁaš

Âah»fS¡F brŒa¥g£l x¥gil¡FçajhF«.

ÃçÎ 7: t£l¥gÂntL v©. 13 mit x¤j K‹nd¿tU« Ú©lfhy

ãy¡F¤jif ãy§fŸ

ÃçÎ 8: m£ltizæš f©l Ïd¤ÂdU¡F ãy vL¥ò brŒJ x¥gil

brŒa¥g£l Å£LkidfS¡F cçajhF«.

Ïªj¥ gÂnt£oš ÃçÎ 1 Kjš 4 k‰W« ÃçÎ 6 bghW¤jk£oš

x›bthU Ãçé‹ Jt¡f¤ÂY« Áw¥ò ãgªjidfŸ ml§»a m¢Á£l khÂç

got¤Âid Ïiz¤J it¤jš nghJkhdjhF«. Ï¥gÂnt£oid »uhk

ã®thf mYty®fŸ Kiwahf guhkç¤J ãgªjidfŸ Vjh»Y« Ûw¥g£LŸsjh

v‹gij f©blL¤J m›t¥nghJ t£lh£ÁaU¡F bjçé¡fnt©L«.

K¡»akhf m£ltizæš f©l Ïd¤ÂdU¡F x¥gil brŒa¥g£l (DC

Lands) ãy§fŸ mšyJ Å£Lkidfis Ãw Ïd¤jhU¡F« guhÔd«

brŒa¥g£oU¥Ã‹ mjid f©blL¤J cça elto¡if vL¡fnt©L«.

cçik kh‰w« gÂntL

ÏJ t£l¥ gÂntL v¥-I x¤j ãy cçik kh‰w« brŒa¥g£l

mšyJ Ô®it brY¤JtÂå‹W« éy¡fë¡f¥g£l ãy§fis F¿¤j ãiy¥

gÂntlhF«. tUthŒ ãiy Miz v©. 19 g¤Â 2‹ Ñœ bfhilaë¡f¥g£l

Ú©lfhy ãy¡ F¤jiffŸ. Ï¥gÂnt£oš gÂÎ brŒa¥gL« tUthŒ ãiy

Miz v©. 24 ÃçÎ 2‹ Ñœ jåeg®, ãWtd«, mšyJ cŸsh£Á ãWtd«

M»at‰¿‰F ãytç brY¤JtÂå‹W« éy¡fë¡f¥g£lt‰iwÍ«

Ï¥gÂnt£oš F¿¡fnt©L«.

F¤jif¡F bfhL¡f¥g£l ãy§fis¥ g‰¿a gÂntL C

Ïªj¥ gÂntL _‹W gFÂfshf guhkç¡f¥glnt©L«. Ïªj¥

gÂntL F¤jif¡F¡ bfhL¡f¥g£l ãy§fis¥g‰¿a ãiy¥gÂntlhF«.

ÃçÎ 1 : Ú©lfhy F¤jiffS¡F«

ÃçÎ 2: FW»a fhy F¤jiffS¡F«

ÃçÎ 3: tUthŒ ãiy Miz v©. 24-M‹ Ñœ më¡f¥g£l ãy¡

bfhilfS¡F« cçadthF«.

5 tUl§fS¡F mšyJ mj‰F Fiwthf cŸs F¤jif FW»a

fhy F¤jifahF«. 5 tUl§fS¡F nk‰g£l F¤jif Ú©l fhy¡ F¤jif

19

MF«. Ú©l fhy F¤jif gÂnt£oš c¤Âuéš f©LŸsthW vªj¡

fhuz§fS¡fhf tH§f¥g£LŸsJ v‹w étu§fis f©o¥ghf

F¿¥Ãlnt©L«. eilKiwæš khefuh£Á k‰W« mj‰F R‰¿ÍŸs ãy§fŸ

efuh£Á mj‰F R‰¿ÍŸs éiy kÂ¥òŸs ãy§fŸ Ú©l¡fhy

F¤jiffshf¥ bg‰W mÂš ãgªjidfŸ Ûw¥g£L Rayhg¤Â‰fhf

ga‹gL¤Â tU»‹wd®. ÏJ ngh‹w Ïd§fis t£lh£Áa® mYtyf¤Âš

guhkç¡f¥gL« gÂnt£o‹ rçgh®¤J ãgªjidfis ÛWgt®fŸ ÛJ ãy

M¡»uä¥ò r£l¤Â‹ Ñœ elto¡if vL¤J mf‰w¥glnt©L«. nkY«,

F¤jif bjhif brY¤jhkš F¤jifjhu®fŸ muir Vkh‰¿ tU»‹wd®.

m¤jifa Ïd§fisÍ« f©blL¤J mt®fisÍ« m¥òw¥gL¤j elto¡if

vL¡f »uhk ã®thf mYty®fë‹ jiyaha flikahF«. m›t¥nghJ

tH§f¥gL« F¤jif étu§fis Ï¥gÂnt£oš gÂÎ brŒa nt©L«.

1948 M« M©L jäœehL XXVI MtJ r£l«, ÃçÎ 19-A Ï‹ Ñœ

bfhilahëfS¡F më¡f¥g£l ãy§fë‹ »uhk gÂntL.

ÏJ xU ãiyahd gÂntlhF«. Ïªj¥gÂntL t£l¥gÂntL

13Ait mDrç¤J vGj¥glnt©L«.

Ï¢r£l¤Â‹ ÃçÎ 19-A ‹ Ñœ Ãw¥Ã¤j Mizfis cŸsgo

vªjtiuaiwfë‹ Ñœ më¡f¥g£ld v‹w étu§fis Ï¥gÂnt£oš

vGjnt©L«. ua¤Jthç g£lh më¤jj‰fhd MizfŸ mšyJ ju¤Ô®it

brY¤JtÂdhš k£Lnk ãy¤Â‹ mDnghf¤ij mj‰Fça eg®fŸ bjhl®ªJ

it¤J ÏU¡f mDkÂ¡F« c¤ÂuÎfis k£Lnk Ïªj¡ fz¡»š gÂÎ

brŒant©L«.

»uhk¡ fz¡F v©. 1

»uhk¤Â‹ khjthç rhFgo fz¡F MF«

»uhk fz¡F v©.2 ml§fëš gÂa¥g£l rhFgo étu§fis

Ï¥gÂnt£oš x›bthU khjK« òy thçahfÎ« gæ® thçahfÎ« vGj¥gl

nt©L«. Áy F¿¥Ã£l kht£l§fëš gU¤Â¥ gæç‹ x›bthU uf¤ijÍ«

jå¤ jå gæ®fshf gÂÎ brŒa nt©L«. e‹brŒ, ò‹brŒ, òw«ngh¡F v‹w

x›bthU tif ãy¤ÂY« gæçl¥g£l bt›ntW tif gæ®fŸ jå¤jå

ÃçÎfëš gÂÎ brŒant©L«. Ú®ghŒ¢r¥g£l (mšyJ) Ú® ghŒ¢r¥glhj

gu¥Ãid jå¤jåahf F¿¥Ãlnt©L«. mjhtJ x›bthU òy¤ÂY« Ú®

20

ghŒ¢r¥g£l gu¥igÍ« m¤Jl‹ Kªija khj§fëš Ú® ghŒ¢r¥glhkš el¥ò

khj¤Âš Ú® ghŒ¢r¥g£l gu¥òfisÍ« fh£lnt©L«. kh®¢ khj filÁ¡F

K‹ò el¥g£L #&‹ khj ÏWÂæš óäæš cŸs gæ®fë‹ gu¥Ãid kh®¢

khj« Koa bkh¤j rhFgoæš fê¤J, mL¤j tUl« #&iy khj fz¡Fl‹

nr®¡f nt©L«. Ïªj fz¡F x›bthU M©L« V¥uš khj« Kjš mL¤j

M©L kh®¢ khj« tiu guhkç¡fnt©L«. Ïªj¡ fz¡if »uhk ã®thf

mYty® x›bthU khjK« Ko¤J 25ª njÂ¡F K‹ò »uhk fz¡F 1A k‰W«

20 M»a fz¡FfSl‹ tUthŒ MŒthsU¡F mD¥gnt©L«. Ïjid

tUthŒ MŒths® rçgh®¤J mt® FWt£l« mséš guhkç¡f¥gL«

gÂnt£oš gÂÎ brŒJbfh©L »uhk ã®thf mYtyU¡F ÂU¥Ã

mD¥gnt©L«.

»uhk¡ fz¡F 1A cŸsl¡f«

Ïªj¡ fz¡F rhFgo brŒa¥g£l bt›ntW gæ®fë‹ gu¥igÍ«

kfNš kÂ¥igÍ« g‰¿a RU¡fkhd étu¥g£oaš MF«. Ïªj¡ fz¡»‹

bkh¤j§fŸ »uhk¡ fz¡F 1‹ bkh¤j§fS¡F x›bthU khjK«

x¤ÂU¡fnt©L«. Ú® ghŒ¢r¥g£l, Ú® ghŒ¢r¥glhj gu¥òfë‹ étu§fŸ

jå¤jåna fy« 2 Kjš 10 tiu F¿¡fnt©L«. »uhk¡ fz¡F v©. 2š

gÂÎ brŒa¥g£l étu§fŸ mo¥gilæš fy« 3 Kjš 8 tiuæyhd étu§fŸ

mikant©L«. fy« v©. 1š gæ®fë‹ étu« fy« 2š ehsJ khj« tiu

rhFgoahd gu¥ò, fy« 3 Kjš 8 tiu ehsJ khj« Koa mWtilahd gæç‹

f©L Kjš kÂ¡f¥gL« gu¥ò fy« 9š khj« filÁæš gæ® ÏU¥Ã‹ gu¥ò

M»a étu§fŸ F¿¥Ãl nt©L«. mWtil brŒa¥g£l gæ®fë‹

éG¡fhL F¿¥ÃLtÂš fz¡F 2š F¿¥Ã£l mWtil é»jh¢rhu

étu§fë‹ mo¥gilæš mikant©L«. Ïªj fz¡if fz¡F v©. 1

cl‹ ÃuÂkhj« 25ª njÂ¡FŸ tUthŒ MŒthsU¡F »uhk ã®thf mYty®

mD¥gnt©L«.

»uhk fz¡F 2

ekJ eh£oš K¡»a bjhêyhf ÏUªJ tU« ntsh©ikæ‹

ts®¢Áæš jäœ ehL muR«, ÏªÂa muR« bgçJ« m¡fiufh£o m›t¥nghJ

Â£l§fŸ Ô£o ehL j‹åiwÎ bgw Mtd brŒJ tU»‹wd. ntsh© òŸë

étu§fŸ v‹gd bghJthf ãy« mt‰iw ga‹gL¤J« éj« rh®ªj ghFghL,

21

gšntW gæ®fë‹ rhFgo gu¥ò, Ú®¥gh¢r¥g£l gu¥ò, ghrd Mjhu§fŸ, mit

_y« Ú®gh¢r¥g£l ãfu k‰W« bkh¤j gu¥ò, étrha¥ gæ®fë‹ c‰g¤Â éj«,

bkh¤j c‰g¤ÂasÎ Kjèadit¥ g‰¿ajhF«. Ïj‰fhd òŸë étu§fŸ

Óça Kiwæš nrfç¤J myÁ MuhŒªJ ghFgL¤Â bjhF¤J m›t¥nghJ

btëæL« bghW¥ò tUthŒ¤ Jiwia¢ rh®ªjjhF«. nkY« étrha òŸë

étu§fŸ Ñœf©l Â£l gâfS¡F Ï¤Jiwæš nrfç¡f¥g£L

ga‹gL¤j¥gL»‹wd.

1) gæ® kÂ¥Õ£lhŒÎ Â£l«

2) gæ® nk«gh£L Â£l«

3) gu¥ò k‰W« c‰g¤Â cça fhyjÂš kÂ¥ÕL Â£l«

4) ntsh©ik fz¡bfL¥ò Â£l«.

nk‰f©l btëpLfS¡F« Ãw Â£l§fS¡F« ga‹gL¤j¥gL«

étrha Â£l§fS¡F« Kjyhjhu mo¥gil ngz¥g£L tU« »uhk

fz¡FfshF«. »uhk mséš jahç¡f¥gL« nk‰f©l m¿¡iffS¡F

mo¥gil Mjhukhf és§FtJ »uhk ml§fš fz¡fhF«

»uhk fz¡F ml§fš v‹gJ if¥g‰W ãy¤ijÍ« k‰w všyh

tifahd ãy§fisÍ« ÃçÎfshf òy v© c£ÃçÎ thçahf mid¤J

étu§fS« fh£L« xU mÂ K¡»akhd »uhk fz¡fhF«. x›bthU

M©L« V¥uš khj« Kjš kh¢R khj« tiu cŸs fhy¤Â‰F Ï¡fz¡if

guhkç¡f nt©L«. Ïjid cgnah»¡f bjhl§F« K‹ g¡f§fŸ v© Ï£L

mj‰F tUthŒ MŒthsç‹ rh‹Wl‹ t£lh£Áa® muR K¤Âiuia

x›bthU g¡f¤ÂY« bgw nt©L«. Ïªj fz¡»‹ Jt¡f¤Âš xU Áy

g¡f§fŸ bt‰¿lkhf élnt©L«. ÏÂš tUthŒ MŒths®, Jiz

t£lh£Áa®, t£lh£Áa® mšyJ nkš mYty®fŸ j§fSila òy¤

jâ¡if¡F¥ Ã‹ mt®t®fSila F¿¥òfsh»a »uhk¤Â‹ ãiyik,

gæ®fë‹ ãiyik, ghŒ¢rš Mjhu¤Â‹ j©Ù® ÏU¥ò, gæçl¥g£l

gæ®fS¡F vªj ghŒ¢rš _y« Ú® ghŒ¢r¥g£lJ, fhšeilfë‹ ãiyik

k‰W« bghJ Rfhjhu ãiyik M»a étu§fŸ ml§»a F¿¥òfis

vGJth®fŸ. Ïj‰F mL¤jh‰ nghš Ú®ghrd étu§fŸ ghrd thçahf

Ma¡f£L étu§fis F¿¥Ãl nt©L«. grè ÏUÂæš mªj Ú®ghrd¤Â‹

22

_y« v›tsÎ gu¥gsÎ Ú®gh¢r¥g£lJ v‹w étu¤ÂidÍ« fz¡»l

nt©L«. (ÏÂèUªJ »uhk¡ fz¡F 2-D guhkç¡f KoÍ«.)

Ïªj fz¡»š x›bthU r®nt c£ÃçÎ« jå òy‹fshf

fUj¥gL«. x›bthU òy¤Â‹ vÂçš nghJkhd étu§fŸ vGj

nt©oæU¥gjhš x›bthU òyD¡F« tçfS¡»ila nghJ khd Ïl« é£L

vGj nt©L«.

ÏÂš eŠir, òŠir, khdhtç, Ô®it V‰g£l jçR, Ô®it V‰glhj

jçR, òw«ngh¡F, M»ait tifghL thçahf vGjnt©L«. eŠiræš

ÏUnghf eŠbrŒ, fh«gÎ©£ brŒa¥g£l eŠbrŒ, xUnghf eŠbrŒ M»a

étu§fS« x›bthU Ú®ghrd thçahf jå¥ÃçÎfshf vGj nt©L«.

eŠir étu§fS¡F ÃwF òŠir, khdhtç, Ô®it V‰g£l jçRfŸ, Ô®it

V‰glhj jçR, òw«ngh¡F M»a étu§fis Ïnj tçiræš vGj nt©L«.

eŠir, òŠir mšyJ òw«ngh¡»š cŸs mid¤J »zWfis

mit ÏU¡f Toa ãy§fS¡F neuhf F¿¥ò fy¤Âš F¿¥Ãl nt©L«. Áy

bgça Ú®ghrd« mik¥Ã‹ Ñœ mjhtJ bgçah®, fšyiz fhšthŒ, Ñœgthå,

gu«Ã¡Fs«, Mêah® ghÍ« »uhk§fis¥ ngh‹w F¿¥Ã£l Ïd§fëš

òy‹fŸ òŠbrŒ Mf fz¡»š tif¥ghL brŒÂUªjhY« x›bthU tUlK«

muR Ú®ghrd Mjhu¤ÂèUªJ eŠbrŒ gæ®fŸ rhFgo brŒa¥gL»‹wd.

m¤jifa ãy§fisÍ« ghŒ¢rš Mjhu¤J¡F jFªjthW fz¡»š Ãç¤J

vGj nt©L«.

Ïªj fz¡if Kªija grè ÏWÂæš V‰g£l všyh khWjšfis

gÂÎ brŒJ el¥ò grèæš òÂa fz¡F Jt¡f nt©L«. Kjš IªJ

fhy§fis Kªija tUl¤J gÂÎfëš ÏUªJ ãu¥g nt©L«. ÃwF

m›t¥nghJ neçL« g£lh khWjšfŸ k‰W« Ïju khWjšfis »uhk fz¡F

v©.3‹go khWjš brŒJ mj‰F m¤jh£Áahf tUthŒ MŒths® mšyJ ãy

mst® M»nah®fsJ RU¡bfh¥g« bgw nt©L«. »uhk e¤j¤Â‰F jå

ml§fš guhkç¡f nt©L«.

fy« 6š if¥g‰Wjhu®fSila bgaU« mšyJ

mDnghfjhu®fSila bgaU« gÂa nt©L«. Ï¥gÂnt£oš F¤jif

rhFgoahs® vd gÂÎ brŒa¥g£l egç‹ étu« r«kªj¥g£l r®nt v©Q¡F

neuhf gÂa nt©L«. Ïªj étu« t£lh£Áa® mYtyf¤Âš guhkç¡f¥gL«

23

rhFgoahs® F¤jif gÂnt£Ll‹ x¥Ã£oU¡f nt©L«. všyh ãy§fë‹

rhFgo brŒa¥g£l étu§fŸ ÏÂš F¿¡f¥gl nt©L«. Kjš nghf rhFgo

Ïu©lh« nghf rhFgo v‹W Ïu©L ÃçÎfshfnt fy§fŸ cŸsd. Mdhš

_‹wh« nghf« rhFgo gÂa nghÂa fy§fŸ Ïšyhjhš Ïu©lh« nghf

rhFgo étu§fS¡F moæš _‹wh« nghf rhFgo étu§fŸ F¿¡f¥gl

nt©L«.

Ïªj gÂnt£o‹ gÂÎfëš ÏUªJ Ïju fz¡FfŸ jahç¡f¥gl

nt©oæU¥gjhš Ïjid »uhk ã®thf mYty®fŸ nghÂa ftd« brY¤Â

vGj nt©L«. x›bthU khjK« »uhk ã®thf mYty®fŸ òy¤jâ¡if

brŒJ mªj òy¤Âš khjthçahd rhFgo gæç‹ étu«, mWtilahd étu«,

éis¢rš msÎ c©ikahd ghŒ¢rš Mjhu¤Â‹ étuK« mj‹ _y« Ú®

ghŒ¢r¥g£l étuK« gÂa nt©L«. el¥ò khj¤Âš muR ghŒ¢rš Mjhu¤Â‹

_y« ghŒ¢rš Mfhj ãy§fis mL¤j khj¤Âš muR ghŒ¢rš Mjhu¤Â‹

_y« Ú® ghŒ¢r¥g£lhš mªj étu¤ÂidÍ« fy« 18š F¿¥Ãl nt©L«.

if¥g‰¿š Ïšyhj ãy§fë‹ rhFgoæ‹ gu¥ò k‰W« j‹ik

étu§fŸ fy« 18š F¿¥Ãl nt©L«. »uhk fz¡F 2F jah® brŒtj‰F fy«

18 M éš ml§»a étu§fis Ïd« thçahf mªjªj r®nt v© vÂçš

F¿¥Ãl nt©L«. F¿¥ghf muR òw«ngh¡F ãy§fëš M¡»ukd« brŒj

étu§fŸ Jšèakhf x›bthU khjK« gÂÎ brŒJ mªjªj khj ÏWÂæš B

bknkh m¿¡if jah® brŒJ tUthŒ MŒthsU¡F mD¥g nt©L«.

njh¥òfŸ, bj‹id ku§fŸ ngh‹w ãuªj gæ®fŸ cŸs ãy§fŸ grèæ‹

Kjš khj¤Âš mjhtJ #&iy khj¤Âš rhFgoæ‹ Ñœ fh©Ã¡f nt©L«.

kh®¢R khj¤Â‰F K‹ò gæçl¥g£L #&‹ khj ÏWÂæš cŸs gæ®fis

(fU«ò, bt‰¿iy, ãy¡fliy, thiH, gU¤Â M»a gæ®fŸ) #&iy khj¤Âa

rhFgoæ‹ Ñœ bfh©L tu nt©L«. Ïnj ngh‹W Ú®ghrd étu¤ijÍ«,

Fiwªj éis¢rš bg‰w ãy§fŸ étu¤ijÍ«, el¥gh©L jçRfŸ, kh_š

gŠr® f£ol§fŸ M»a étu§fS« fy« 18š F¿¥Ãl nt©L«. òw«ngh¡»š

cŸs ku§fis 2C fz¡»‹go fy« 18š fh©Ã¡f nt©L«. Ïªj fz¡if

x›bthU khjK« rçahd Kiwæš guhkç¤J rhFgo étu§fŸ gÂÎ brŒa

nt©L«. Ïªj gÂÎfŸ mo¥gilæš »uhk fz¡F 1, 1V, fz¡FfŸ jah®

brŒJ khjh khj« tUthŒ MŒthsU¡F mD¥g nt©L«. cŸsh£Á

24

ãWtd§fël« x¥gil¡f¥g£l ãy§fë‹ KG étu§fisÍ« Ïªj

fz¡»š fh©Ã¡f nt©L«.

Ïªj fz¡»š gæçl¥g£l gæ®fS¡F ghÂ¥ò V‰gL« nghJ mªj

étu§fisÍ« muR Ú® ãiyfŸ _y« Ú® ghŒ¢r¥g£l étu§fisÍ« òŠbrŒ

òw«ngh¡F ãy§fëš gæçl¥g£L muR Ú®ghrd¤Â‹ thæyhf j©Ù®

vL¤J ghrd« brŒa¥g£lhš mªj étu§fisÍ« gÂÎ brŒa nt©L«.

Ï¤jif gÂÎfë‹go »uhk fz¡F 5 k‰W« 6 vGj¥gl nt©L«.

tUthŒ MŒths® »uhk¤Â‰F jâ¡if¡F bršY« nghJ

gæuhŒÎ brŒJ mtUila KG F¿¥òfisÍ« fy« 19š F¿¥Ãl nt©L«.

eŠbrŒæš všyh òy‹fisÍ«, òŠiræš F¿¥Ã£l éG¡fh£oY«,

òw«ngh¡F ãy§fëš všyh òy‹fisÍ« jâ¡if brŒa nt©L«.

x›bthU r®nt v©Q¡F vÂçš JŸëakhd F¿¥òfŸ vGj nt©L«.

F¿¥ghf grè #h°Â, Ô®it #h°Â étu§fŸ, òw«ngh¡F ãy§fëš rhFgo

brŒa¥g£l étu§fŸ mÂš cŸs všyh ku§fisÍ« mªjªj òy§fS¡F

vÂçš F¿¥Ãl nt©L«. gæ®fë‹ ãiyik F¿¤J« F¿¥òfŸ éçthf

ÏU¡f nt©L«.

murhiz ãiy v©.329 tUthŒ Jiw ehŸ 12.07.2004, muR foj«

v©.38230 th.ã.3 (2-2004-1 tUthŒ Jiw) ehŸ 05.08.2004 k‰W« br‹id

tUthŒ ã®thf Mizauf R‰w¿¡if v©.t.ã.6(1) 84-991 / 2002 ehŸ

20.08.2004‹go x›bthU »uhk¤Â‹ ml§fèš rhFgo étu§fis rçahf

gÂŒgg£LŸsjh vd bjçªJ¡ bfhŸs Foahdt®fis (g£lhjhu®fŸ)

mDkÂ¡f nt©L«. m¤jifa étu§fŸ rçgh®¤jik¡F m¤jh£Áahf

ml§fèš x›bthU khjK« 10 rjÅj« Kjš 15 rjÅj« tiu mt®fSila

ifbah¥g§fŸ bgw nt©L«. Ïjid f©o¥ghf »uhk ã®thf mYty®fŸ

brašgL¤j nt©L«.

grè Koéš Ïªj fz¡if ÏWÂ brŒJ »uhk¤Â‹ bkh¤j¤ij¡

fz¡»l nt©L«. Ïªj fz¡»š f©l é°Ôud« Ô®it M»ait »uhk

fz¡F v©. ‘m’ gÂntL k‰W« cŸsl¡f¤Jl‹ x¥Ã£L rçahf cŸsjh

v‹W cWÂ brŒJ bfhŸs nt©L«. Ïnjnghš Ïªj fz¡»š fz¡»l¥g£l

rhFgo étu§fŸ »uhk fz¡F 1Vš gÂa¥g£l gÂÎfS¡F« rçahf ÏU¡f

nt©L«. òw«ngh¡F ãy§fis bghW¤j tiuæš mªj ãy§fëš

25

gæçl¥g£l étu§fŸ (mšyJ) Ïju M¡»ukz§fŸ M»a étu§fŸ fz¡F

v©.7¡F x¥Ã£oU¡f nt©L«. nkY« eŠbrŒ ãy§fëš Ú®ghŒ¢r¥g£l

étu§fŸ Kjš nghf rhFgo Ïu©lh« nghf rhFgo M»ait »uhk fz¡F

6« be«gUl‹ x¥Ã£oU¡f nt©L«. Áy neu§fëš gæ®fS¡F ghÂ¥ò

V‰gL« nghJ éis¢rè‹ msÎ Fiwthf ÏU¡F« neu¤Âš mšyJ jçrhf

nghl¥g£l ãy§fS¡F ãytç jŸSgo brŒa¥gL»‹wd. m¤jifa

étu§fŸ Ï¡fz¡»š gÂÎ brŒa¥g£l étu§fSl‹ »uhk fz¡F v©.5

x¥Ã£L¥ gh®¡f nt©L«.

#khgªÂæ‹ nghJ Ïªj fz¡F Ko¡f¥g£L jh¡fš brŒa

nt©L«. »uhk ã®thf mYtyçl« el¥ò grèæ‹ fz¡F mj‰F Kªija

grèæ‹ fz¡F k£L« it¤J¡ bfh©L f©o¥ghf Kªija fz¡FfŸ

#khgªÂ KoªjÎlndna t£lh£Áa® mytyf¤Âš x¥gil¡f nt©L«.

vdnt Ïªj fz¡F K¡»akhdjhf ÏU¥gjhš äf ftd¤Jl‹

»uhk ã®thf mYty® guhkç¡f nt©L«.

»uhk¡ fz¡F v©. 2¡F C cŸsl¡f«

tUthŒ¤ Jiwæ‹ bghW¥Ã‹ Ñœ cŸs muR òw«ngh¡»š cŸs ku

étu§fŸ fh£L« gÂntlhF«. Ïªj¡ fz¡F eh‹F ÃçÎfshf guhkç¡f

nt©L«.

ÃçÎ 1 : muR njh£l§fŸ

ÃçÎ 2 : FofSila brhªj¤ njh¥òfŸ

(tUthŒ ãy v©. 19-‹ Ñœ m¿é¡f¥g£l Ú©lfhy ãy¡ F¤jiffŸ,

Fok¡fSila brhªj¤ njh¥òfë‹ Ñœ tU«).

ÃçÎ 3 : murhš tçéÂ¡f¥g£L mšyJ F¤jif¡F él¥g£L,

Mdhš M§fh§nf Áj¿¡»l¡F« jå ku§fŸ

ÃçÎ 4: cŸsh£Á ãWtd§fS¡F x¥gil¡f¥g£l Mdhš

cŸsh£Á k‹w§fŸ j§fŸ cçikfis é£Lé£l

òw«ngh¡»š cŸs ku§fŸ

»uhk fz¡F 18 m éš gÂa¥g£l étu§fŸ Ïªj fz¡F

x¥Ã£oU¡f nt©L«.

Ïªj¡ fz¡»š ua¤Jthç cçikæš cŸs ãy§fëš cŸs

njh¥òfis fh©Ã¡f¡TlhJ. Ïªj fz¡»id t£lh£Áa® k‰W« tUthŒ

26

MŒths® MŒÎ brŒÍ«nghJ brhªj njh¥òfŸ F¿¤J MŒÎ¡F¿¥òfŸ

KGtijÍ« F¿¡fnt©L«. Ïªj¡ fz¡if »uhk ã®thf mYty® 5

M©LfS¡F 1 Kiw òÂajhf vGÂdhš nghJkhdJ. x›bthU grèæš

kh‰w§fŸ k£L« gÂÎ brŒJ t£lh£Áa® x¥òjš bg‰whš nghJkhdJ.

tUthŒ Ô®tha¤Â‹nghJ jâ¡if¡F c£gL¤j¥glnt©L«.

»uhk¡ fz¡F 2¡F D cŸsl¡f«

»uhk¤Âš Ú®ghŒ¢r¥g£l gu¥Ã‹ étu§fis fh©Ã¡F«

étu¥g£o MF«. Ïªj¡ fz¡F tUlhªÂu« guhkç¡fnt©L«. ÏJ »uhk¡

fz¡F v©.2 ml§fš fz¡»š ÏUªJ jahç¡f¥glnt©L«. Ïªj¡

fz¡F Ïu©L ÃçÎfshf guhkç¡f¥gL»‹wd.

ÃçÎ 1: eÂ Ú® ghrd KiwfŸ k‰W« VçfŸ

1 eÂÚ® ghrd Kiw

2 VçfŸ (Ú®nj¡f Â£l¤jhš ãu¥g¥ bg‰wit jéu)

3 Ïju Ú®ghrd Mjhu§fŸ

ÃçÎ 2: »zWfŸ

Ïªj fz¡»š x›bthU Mjhu¤J¡F« Ú® ghŒ¢r¡Toa gu¥ò, el¥ò

grèæš Ú® ghŒ¢r¥g£l gu¥ò F¿¥Ãl nt©L«. ÃçÎ 2š muR¡F brhªjkhd

»zWfS«, jåegU¡F brhªjkhd »z‰¿‹ _y« Ma¡f£L cŸs

étu§fS« guhkç¡f nt©L«. ÏJ xU òŸë étu gÂntL vd¡

bfhŸsyh«. Ïªj¡ fz¡»š muR Ú® ghrd Mjhu§fŸ v¥nghJ

gGJgh®¡f¥g£lJ. brytê¡f¥g£l bjhif k‰W« Ú® ãiyæ‹ j‰nghija

ãiy M»ait F¿¥Ãlnt©L«.

»uhk¡ fz¡F 2E Ú¡f¥g£lJ

»uhk¡ fz¡F 2F

Ïªj¡ fz¡F »uhk¡ fz¡F v©. 2š fy« 18 m-š

F¿¡f¥g£LŸs étu§fë‹ RU¡fkhF«. m) td« M) gad‰w gæ® brŒa

Ïayhj ãy« Ï) étrha« k‰W« Ïju fhça§fS¡F ga‹gL¤j¥gL« ãy« <)

gæçl¤j¡f jçR c) ãiyahd òšjiufS« Ïju nkŒ¢rš ãy§fS«, C)

éij¡f¥g£l Úiu¥ gu¥Ãš nr®¡f¥glhj kutif gæ®fS« njh¥òfS« (v)

el¥ò jçRfŸ V) Ïju jçR ãy§fŸ. Ïªj¥ gÂntL nk‰f©l Ïd« thçahf

ãy msit v© c£ÃçÎ thçahf gu¥ò F¿¥Ã£L bkh¤j é°uz¤ij

27

fz¡»l nt©L«. ÏJÎ« xU òŸë étu¥ gÂntlhF«. Ïªj fz¡F t£l

‟G‟ m¿¡if jah® brŒa ga‹gL¤j¥gL»wJ.


òy‹fë‹ gÂÎfë‹ khWjšfis fh©Ã¡F« tUlhªÂu gÂntL.

Ïij eh‹F ÃçÎfshf vGjnt©L«.

ÃçÎ 1 : cçikia é£LéLjš (Relinquishment)

ÃçÎ 2 : x¥gil (Assignment)

ÃçÎ 3 : g£lh khWjš

ÃçÎ 4 : Ïju khWjšfŸ

x›bthU ÃçÎ r«gªj¥g£l khWjšfis mªjªj Ãçé‹ got¤Â‹

jiy¥ig¡F V‰wh®nghš vGjnt©L«. khWjY¡fhd c¤ÂuÎ étu§fis

fy« 8š F¿¥Ãlnt©L«. ÏÂš ÃçÎ 3š g£lh khWjšfŸ r«gªjkhd étu«

bghW¤jk£oš gÂÎ bg‰w if¥g‰W jhuç‹ g£lh v©. bga®, M»at‰iw

khWjY¡F K‹ò«, Ã‹ò« jtwhkš F¿¥Ãlnt©L«.

ÃçÎ 3š Ñœf©l 5 c£ÃçÎfŸ ml§F«.

1) tUthŒ gh¡»¡fhf é‰gid brŒa¥g£lit

A) murhš th§f¥g£lit

B) jå eguhš th§f¥g£lit

2) ÚÂk‹w Mizæ‹ ngçš é‰gid mšyJ kh‰w« brŒa¥g£lJ.

3) jåah® é‰gid mšyJ bfhil M»at‰¿‹ngçš kh‰w¥g£lJ

4) thçR Kiwædhš kh‰w¥g£lJ (bgs¤Â)

5) 12 M©LfS¡F mšyJ mj‰F nkš bjhl®ªjh‰nghš mDnghf«

brŒjÂdhY«, mJ ngh‹w fhy¤Â‰F g£lhjhu® fhz¥glhJ

nghdÂdhY« kh‰w¥g£lit (tUthŒ ãy Miz v© 31(7)

6) thçR m‰W muÁdiu nr®ªj ãy§fŸ

Ïªj gÂnt£oš cça gÂÎfis ÃçÎ thçahf cça mYty®fshš

Mizæ£l Ã‹òjh‹ gÂant©L«. gÂnt£o‹ fy« 8,9,10-š éçthd

étu§fSl‹ Miz v© k‰W« ehŸ M»a étu§fS« F¿¥Ãlnt©L«.

všyh gÂÎfS« nk‰bfh©l ÃwF mªj grèæ‹ #khgªÂæ‹nghJ

fz¡»id Ko¤J ÃçÎthçahf fz¡»l¥gl nt©L«. Ï¥gÂnt£oš

F¿¥Ãl¥g£LŸs mid¤J khWjšfisÍ« »uhk m gÂntL, ml§fš, 10š I

28

Á£lh M»a fz¡Ffëš khWjšfŸ brŒa¥g£LŸsdth v‹W

rçgh®¡fnt©L«.

»uhk¡ fz¡F v©. 3A

Ïªj¡ fz¡F 3« v©. fz¡»‹ if¥g‰W ãy§fëš V‰g£l

khWjšfë‹ RU¡fkhF«. Ïij 3 be. fz¡»‹ RU¡f¤Â‹ mo¥gilæš

K‹grèæš if¥g‰¿š ÏUªjitæš, ÃçÎthçahf fêÎfis fê¤J ÃçÎ

thçahd nr®¤jiy fz¡»£L if¥g‰W bkh¤jÂ‹ fz¡»lnt©L«.


»uhk¡ fz¡F v©. 4 v‹gJ mid¤J muÁiw¡ fêÎ (Beriz

Deduction) fis fh©Ã¡F«. ÏJ Ïu©L ÃçÎfëš guhkç¡f¥gL«.

ÃçÎ 1 : rka ãiya§fS¡fhf fê¡f¥gLtJ.

ÃçÎ 2 : k‰w fhça§fS¡fhf fê¡f¥gLtJ

Ïªj¡ fz¡»š fy« 1 Kjš 5 tiu muÁiw fêÎ¡fhd

c¤ÂuÎfëèUªJ vL¤J vGj nt©L«. ãy¤Ô®it tNš brŒÍ«

khj§fëš jtizfëš bfhL¡F« tH¡f« ÏUªjhbyhêa Ïej fêÎ

grèæ‹ filÁ »°Â khj¤Âš tH§f¥glnt©L«. Ïu©L

M©LfS¡F©lhd fêÎ gh¡»ia KGikahf bfhL¡fnt©L«. Ïu©L

tUl§fS¡F nk‰g£l gh¡» fêit Ñœ¡f©lthW bfhL¡f¥gL«.

A) el¥ò M©L KGikahf

B) gh¡»ÍŸs Kjyh©LKGtJkhf

C) gh¡»ÍŸs Ïu©lh« M©L KGtJkhf

D) gh¡»ÍŸs _‹wh« M©L 10 éG¡fhLfŸ fêÎ

E) gh¡»ÍŸs eh‹fh« M©L 15 éG¡fhLfŸ fêÎ

F) gh¡»ÍŸs 5« M©L mšyJ nk‰g£l M©L¡F 20 éG¡fhL

fêÎ

Ïªj¡ fz¡if ãuªju fz¡fhf »uhk ã®thf mYty® guhkç¡fnt©L«.

»uhk ã®thf mYty®fŸ muÁiw fêÎfŸ gh¡» étu§fis

t£lh£ÁaU¡F bjçé¤J t£lh£Áaç‹ Miz¥bg‰W ãytç tNyhd

bjhifæèUªJ cça g‰W¢Ó£L bg‰W r«gªj¥g£lt®fS¡F muÁiw¡ fêÎ

bjhifia tH§f nt©L«. g‰W¢ Ó£o‹go tH§»a bjhif nghf ÛÂ¤

bjhifia tH¡f«nghš t§»æš brY¤j (ÏUrhš) nt©L«.

29

»uhk¡ fz¡F v©.5 (t#h fz¡F)

gUt ãiy ghÂ¥ò V‰gL«nghJ ãytç jŸSgo brŒa¥g£L

tU»wJ. Ïj‰fhd étu§fŸ fh£L»w gÂntL »uhk fz¡F v©.5 MF«.

ÏJ _‹W ÃçÎfëš guhkç¡f¥g£L tU»wJ.

ÃçÎ 1

gUt ãiy ghÂ¥ò V‰gL«nghJ gæuhŒÎ brŒa¥g£L éis¢rš

msÎ 25 rjÅj¤Â‰F« Fiwthf ÏUªjhš m¤jifa ne®Îfëš t#h

brŒa¥gL« Ô®it étu§fŸ ÏÂš fh£l¥gL»wJ. Ïªj jŸSgofŸ

r«gªj¥g£l étrhæfŸ nfhç¡ifæ‹ mo¥gilæY« tH§f¥gL»wJ.

ÃçÎ 2

ãiyahd ãuªju jŸSgofŸ mid¤J« ÏÂš fh£l¥gL»wJ.

ÃçÎ 3

mrhjhuz ãiyæš ghÂ¥ò V‰gL« nghJ tUthŒ ãiy v© 14‹go

ãytç jŸSgo brŒa¥g£L tU»wJ. m¤jifa étu§fŸ ÏÂš

fh£l¥gL»‹wd.

Ïªj¥ gÂntL eilKiw Ehèš fh©Ã¤JŸsgo ÃçÎ 1 k‰W« 2

fz¡FfŸ 22 fy§fëš guhkç¡f nt©L«. ÃçÎ 3 gÂdhW fy§fëš

guhkç¡f nt©L«. x›bthU Ú®ghrd Mjhu¤Â‹ Ñœ ghÂ¥ò V‰g£LŸs

étu§fis Ú®ghrd thçahfÎ« òy thçahfÎ« guhkç¡f nt©L«. gæ®

ghÂ¥ò F¿¤J »uhk ã®thf mYty® fy« 9š Ïd« thçahf KG étu§fŸ

ju nt©L«. mj‹ ÛJ tUthŒ mYty® gæuhŒÎ brŒa¥g£l F¿¥òfŸ,

t£lh£Áaç‹ gçªJiu, nfh£lh£Áa® mt®fŸ Ô®it jŸSgo¡fhd c¤juÎ

M»a étu§fŸ gÂa nt©L«.

30

t#h¡fë‹ étu§fŸ

ÃçÎ 5-I

xU nghf e‹brŒæš gæçl¥g£l e‹brŒ gæ®fŸ Ú®ghrd

Mjhu¤Âš nghJkhd j©Ù® Ïšyhjg£r¤Âš éis¢rš ghÂ¡f¥g£L 25

rjÅj¤Â‰F« Fiwthf ÏU¡F« ne®éš ju¤Ô®it KGikahf jŸSgo

brŒa¥gl nt©L«. Vçæš Ú® tu¤J Fiwthf V‰g£ljhš gæçl rh¤Âa«

Ïšyhk« éis ãy§fŸ jçrhf nghl¥gL« ãiyæš ju¤Ô®it KGikahf

jŸSgo brŒant©L«. Vçæš Ú® nghjhj ãiyæš e‹brŒ ãy§fëš

ò‹brŒ gæ® rhFgo brŒa¥g£lhš e‹brŒ¡F« ò‹brŒ¡F« cŸs

é¤Âahr¤ Ô®it jŸë¡ bfhL¡f nt©L«.

xU nghf e‹brŒ ãy¤Âš j©Ù® Fiwédhš gFÂ jçrhf

it¡f¥g£L gFÂ rhFgo brŒa¥g£L rhé MdhY« m¥òy¤Â‹ KG

Ô®itÍ« jŸSgo brŒa nt©L«. xUnghf e‹brŒ ãy¤Âš Ïu©lh«

nghf« gæçl¥g£L, Ïu©lh« nghf gæ® rhéahf nghŒ é£lhš Ïu©lh«

nghf¤Â‰fhd j©Ù® Ô®it k£L« jŸSgo brŒa nt©L«. Ï›thuhd

jŸSgofŸ tUthŒ nfh£l mYtyuhš m§Ñfç¡f nt©L«.

ÃçÎ 5-II

e‹brŒ ãy§fŸ Ú®ghrd Mjhu¤ÂèUªJ j©Ù® j‹ghrd

Kiwahf vL¡fhj ãiyæš Ïwit _y« j©Ù® vL¡f¥g£L tU»wJ.

Ï¤jif Ïd§fëš ãiyahd t#h xU V¡fU¡F %.1/- Åj« jŸSgo

brŒa¥gL»wJ. Ïªj étu§fŸ »uhk ‘‘m’’ gÂnt£oš r«gªj¥g£l òy

v©Q¡F neçš F¿¡f¥g£oU¡F«. Ïjid it¤J 5-2 fz¡F jah® brŒa

nt©L«. (Ïªj ãy§fŸ Ã‰fhy¤Âš j‹ghrd trÂ bg‰¿U¥Ã‹ Kiwahf

MŒÎ brŒJ Ô®it jŸSgo brŒa nt©oa mtÁaäšiy).

ÃçÎ 5-III

mrhjhuz ãiy V‰gL« nghJ tUthŒ ã®thf Mizaç‹

gçªJiu ngçš muR Áw¥Ãdkhf fUÂ KG ãytçia jŸSgo brŒa

c¤juélyh«. Ïªj étu§fŸ 5-3 ÃçÎ fz¡»š bfh©L tunt©L«.

nk‰ F¿¥Ã£l Ïd§fë‹ ne®Îfëš ju¤ Ô®it jŸSgo

brŒa¥g£lÂdhš cŸq® nkš tç k‰W« cŸq® äF nkštç M»ait

gŠrha¤J r£l« ÃçÎ 167, 168‹go jŸSgoahF«.

31

Ïªj fz¡if »uhk ã®thf mYty® Kiwahf guhkç¤J tUthŒ

nfh£l mYty® x¥òjš bg‰W #khgªÂæ‹ nghJ #khgªÂ mYtyçl«

jh¡fš brŒa nt©L«.

»uhk fz¡F v©.6

j©Ù® Ô®it éÂ¥ò g‰¿ fh£L« gÂntlhF«. Ïªj gÂnt£oid

6, 6V v‹w Ïu©L ÃçÎfshf guhkç¡f¥gl nt©L«. ÏÂš Ú® ghrd

thçahfÎ« òy v© thçahfÎ« fz¡»l nt©L«.

m) eŠbrŒ ãy§fëš Áy neu§fëš Kiwa‰w Ú®ghrd«

brŒa¥g£L tU»wJ. Ï¤jifa Ïd§fëš ca®ju¥g£l eŠbrŒ Ô®it

k‰W« mguhjK« éÂ¡f nt©L«.

M) xU nghf eŠbrŒæš Ïu©lh« nghf gæ® mnj Ú®ghrd

Mjhu¤ij¡ bfh©L ghrd« brŒtjhš ju¤ Ô®itÍl‹ Ïu©lh« nghf

gæçl¥g£l é°Ôuz¤Â‰F m¥òy¤Â‹ Ô®itæš rçghÂ éÂ¡f nt©L«.

Ï¤jifa éÂ¥ò¡F grè #h°Â vd¥gL«.

Ï) òŠbrŒ ãy§fS¡F mšyJ òw«ngh¡F ãy§fS¡F muR

Ú®ghrd Mjhu¤Â‹ _y« gæçl¥g£l é°Ôuz¤Â‰F V‰wthW éÂ¡f¥gL«

j©Ù® Ô®it Ô®it #h°Â MF«. Ïªj Ô®it #h°Â rÛgfhy¤Âš

btëæl¥g£l murhiz ãiy v©.1303 t.J. ehŸ 7.8.84 k‰W« murhiz

ãiy v©.1668 t.J. ehŸ 6.11.87‹go éÂ¡f¥gl nt©L«. éÂ¡f¥gL«

j©Ù® Ô®it¡F Ú®ghrd« KiwfŸ fz¡»£L mj‰F jFªjh‰nghš

mguhj« éÂ¡f nt©L«. mguhj¤ bjhif mÂfg£rkhf 20 Kiw

éÂffyh«. Ïªj¥ gÂnt£oid khjh khj« t£lh£ÁaU¡F mD¥Ã c¤juÎ

bgw nt©L«. (éÂ¥ò é»j§fŸ jåahf m¤Âaha« - II – 16š

tH§f¥g£LŸsJ)

kåj r¡Â k‰W« fhšeil r¡Âædhš Ú®ghŒ¢r¥gL« Ïd§fS¡F

rhjhuz j©Ù® Ô®itæš ¾ Ô®it k£L« éÂ¡fyh«. ÏaªÂu r¡Âædhš

ghrd« brŒa¥gL« Ïd§ëš Ï¤jifa fêÎ bfhL¡f¥gl nt©oa

mtÁaäšiy. Ï›thW éÂ¡f¥g£l grè #h°Â k‰W« òŠir ãy§fS¡F

tH§f¥gL« Ô®it #h°Â étu§fŸ »uhk fz¡F 6èUªJ 10š 2¡F vL¤J¡

bfhŸs nt©L«. òw«ngh¡F ãy§fëš Ú®ghrd¤Â‰F éÂ¡f¥gL« Ô®it

#h°Â k‰W« mguhj¤ bjhif k‰W« òŠbrŒ ãy§fS¡F Ô®it #h°Â¡F

32

éÂ¡f¥gL« mguhj¤ bjhiifÍ« fz¡F v©.7 ÃçÎ 2¡F vL¤J¡ bfh©L

f©¡»l nt©L«. Ï›thW khjthç jahç¡f¥g£l fz¡if bjhF¤J

#khgªÂæ‹ nghJ Ï¡fz¡if jh¡fš brŒa nt©L«. Ï›thwhd j©Ù®

Ô®it éÂ¥gj‰F t£lh£ÁaU¡nf mÂfhu« cŸsJ.

»uhk fz¡F v©.6V cŸsl¡f«

x›bthU g£lhjhuuhY« Ú®ghŒ¢r¥g£l j©ÙU¡fhf brY¤j¥gl

nt©oa f£lz¤ij T£o tU« bkh¤j¤ij »uhk¡ fz¡F 10š-2¡F

vL¤J¢ brštj‰fhf cŸsbjhU gÂntlhF«. (ngh°o§ çí°l®).

Ï¡fz¡F 6« be«g® fz¡»‹ bjhF¥ghF«. ÏJÎ« khjthçahf jah®

brŒa¥g£L t£lh£Áa® x¥òjš bgw nt©L«.

»uhk fz¡F v©.7

mDkÂ Ï‹¿ òw«ngh¡F, Ô®it éÂ¡f¥g£l jçR k‰W« Ô®it

éÂ¡f¥glhj jçR M»a ãy§fë‹ mDnghf« brŒa¥gL« òy¥gu¥igÍ«,

gštif tUthŒfisÍ« mj‰F©lhd nkš tçfS« fh£l¥gL«

gÂntlhF«. Ï¡fz¡if x›bthU grè¡F« vGj nt©L«.

Ï¥gÂntL Ïu©L ÃçÎfshf guhkç¡f¥gl nt©L«.

ÃçÎ -1

òw«ngh¡F ãy« Ô®it V‰g£l jçR k‰W« Ô®it V‰glhj jçR

ãy§fë‹ M¡»uä¥ò éÂ¡f¥gL« Ô®it, j©l¤ Ô®it, cŸS® nkš tçfŸ

M»ait ÏÂš fz¡»l nt©L«. òy v© thçahf vGj nt©L«.

ÃçÎ - 2

Ïju Ïd§fŸ mjhtJ òŠir ãy§fS¡F éÂ¡f¥gL« Ô®it

#h°Â mguhj«, òw«ngh¡F ãy§fS¡F éÂ¡f¥gL« j©Ù® Ô®it k‰W«

mguhjK« nkš tçfŸ M»ait ÏÂš fh©Ã¡f nt©L«. ÏJ jéu

xJ¡F¡fhLfŸ mšyJ mDnghf¤Âš cŸs Ïju ãy§fë‹ éis¢ršfëš

ÏUªJ«, ku§fëš ÏUªJ« »il¡f¡Toa tUthŒ, ku¥g£lh, fÎšg£lh

k‰W« k¢r¥g£lh M»a Ïd§fëš éÂ¡f¥gL« tUthŒfis ÏÂš

fh©Ã¡f nt©L«. (ku¥ g£lh éÂ¥ò, Û‹ F¤jif ãytç nf£Ãš nruhJ).

Ï¡ fz¡»š fh£l¥gL« é°Ôud¤Â‰F«, ml§fèš Ï¤jifa

Ïd§fëš fh£l¥gL« é°Ôud¤Â‰F« x¥Ã£oU¡f nt©L«. Ïjid

tUthŒ Ô®tha¤Â‹ nghJ jâ¡if brŒant©L«. nkY«

33

M¡ukz¤J¡fhf B bknkh¡fëš éÂ¡f¥gL« Ô®it mguhj« M»ait

Kiwahf Ï¥gÂnt£oš vL¤J¡ bfh©L tu¥g£LŸsjh v‹gjidÍ«

tUthŒ Ô®tha¤Â‹ nghJ jâ¡if¢ brŒa nt©L«. mDkÂæšyhkš muR

ãy§fëš gæ®rhFgo mšyJ Ïju éjkhd M¡ukz§fis mf‰Wtj‰F

vL¡f¥gL« elto¡if¡F£g£L m¤jifa M¡ukz§fS¡F Ô®itÍ«,

mguhjK« éÂ¡fyh«.

Ô®itÍ« mguhjK« éÂ¡f¥gL« KiwfŸ

Ô®it V‰g£l jçR ãy§fŸ bghW¤j tiuæš M£nrgizæšyhj

g£r¤Âš ju¤ Ô®it k£L« éÂ¤jhš nghJkhdJ. Ïªj M¡ukz§fŸ

(Sivajima cultivation) bjhl®ªJ gy tUl§fshf ÏUªjhš jå¤ jåahf B

bknkh jah® brŒa¥gl njitæšiy. ò¤jf toéš étu§fŸ gÂÎ brŒJ

t£lh£Áaç‹ Miz bg‰whš nghJkhdJ. Ï¤jif ãy§fëš ãyk‰w

ViHfŸ mšyhkš trÂahdt®fŸ M¡ukz« brŒÂUªjhš Ô®itÍl‹

mguhj« %.5/-« mšyJ 10 kl§F Ô®itia mguhjkhf (vJ mÂfnkh)

éÂ¡fyh«.

Ô®it V‰glhj jçR¡fŸ k‰W« òw«ngh¡F ãy§fëš cŸs

M¡ukz§fë‹ ne®éš ca®ju¤ Ô®it mšyJ Ãsh¡F nu£L Ô®itÍ«

k‰W« mguhj« %.10/-« mšyJ 20 kl§F Ô®it mguhjkhf éÂ¡fyh«. (vJ

mÂfnkh mjid éÂ¡f nt©L«). Á¿a mséš cŸs M¡ukz§fS¡F

mguhj« %.10/- éÂ¡fyh«. bgça mséš cŸs M¡ukz§fS¡F 20 kl§F

Ô®it mguhjkhf éÂ¡fyh«. nkY« xnu òy¤Âš xU eg® gykhj§fëš

gyéjkhd M¡ukz§fŸ brŒjhš x›bthU M¡ukz¤Â‰F jå¤ jåahf

Ô®it mguhjK« éÂ¡f nt©L«. Ô®it mguhjK« rçahd Kiwæš

éÂ¥gJ t£lh£Áaç‹ bghW¥ghF«. Ï«khÂçahd é»j¤Âš mguhj«

rçahf éÂ¡f¥g£LŸsjh v‹gjid tUthŒ Ô®ita¤Â‹nghJ jâ¡if

brŒa nt©L«.

»uhk fz¡F v©.8 V, 8 Ã ( Ú®ghrd tUthŒ fz¡FfŸ )

Ïªj fz¡F Ïu©L ÃçÎfshf¡ bfh©lJ. Kjš Ãçéš Kjš

tF¥ò Ú® ãiyfis¥ g‰¿a étuK« Ïu©lhtJ Ãçéš k‰w Ú® ãiyfŸ

g‰¿a étuK« ml§F«. Ïªj fz¡F »uhk ‘m’ gÂnt£oš F¿¥Ã£LŸsgo

x›bthU Ú®ghrd¤J¡F« jå¤ jå got§fëš Ïu©L ÃuÂfŸ

34

jahç¡f¥gl nt©L«. xU Ú®ghrd Mjhu¤Â‹ _y« muR¡F tU«

tUthŒfshd ju¤ Ô®it, j©Ù® Ô®it, Ô®it #h°Â, mguhj¤ Ô®it,

TLjš eŠbrŒ Ô®it (Additional Assessment) k‰W« TLjš j©Ù® Ô®it

M»ait Ïªj fz¡F¡F bfh©L tu nt©L«. xU fhyf£l¤Âš

Ï¥got§fis bjhF¤J tUthŒ ã®thf MizaU¡F mD¥g¥g£L tªjd.

Mdhš j‰nghJ ÏjDila bjhF¥ò k£L« mD¥g¥g£L tU»wJ.

fz¡F v©.9 V

Ïªj fz¡F jäœ ehL TLjš Ô®it k‰W« TLjš j©Ù® tç

r£l¤Â‹ Ñœ éÂ¡f¥gL« tUthæid fh©Ã¡F« gÂntlhF«. Ïªj

fz¡if ghŒ¢rš Mjhu« thçahf vGj¥gl nt©L«. Kjš tF¥ò, Ïu©lh«

tF¥ò ghŒ¢rš Mjhu¤Â‹ Ñœ gÂth»ÍŸs eŠbrŒ ãy§fë‹ ju¤

Ô®it¡F TLjš Ô®it 45 rjÅjkhfÎ«, k‰w tF¥òfë‹ Ú®ghrd

Mjhu¤Â‹ Ñœ gÂÎ brŒa¥g£LŸs eŠbrŒ ju¤ Ô®it¡F 30 rjÅjK«

TLjš eŠbrŒ Ô®it (AWA) éÂ¡f¥gl nt©L«. ÏJ jéu òŠbrŒ k‰W«

òw«ngh¡F ãy§fëš gæçl¥g£l gæ®fS¡F éÂ¡f¥gL« Ô®it #h°Â

Ïd§fëš Kjš tF¥ò, Ïu©lh« tF¥ò Ú®grd Mjhu§fë‹ _y«

Ú®ghŒ¢r¥g£l Ïd§fëš Ô®it #h°Â¡F 75 rjÅj« (TLjš j©Ù®

Ô®it) k‰w Ú®grd Mjhu§fë‹ Ñœ gæçl¥g£L éÂ¡f¥g£l Ô®it

#h°Â¡F 37 1/2 rjÅj« TLjš j©Ù® Ô®it (AWC) éÂ¡f¥gl nt©L«.

Ï¤jif éÂ¥òfis Ïªj fz¡»š Ú®ghrd thçahfÎ« r®nt v©

thçahfÎ« fz¡»l nt©L«. éÂ¡f¥gL« TLjš Ô®it fz¡»Ltj‰F

eŠbrŒ, òŠbrŒ, fêÎfŸ fê¤J ÛjKŸs ãfu Ô®it¡F k£L« TLjš

Ô®it éÂ¡f nt©L«. Ïªj fz¡if t£lh£Áanu x¥òjš brŒayh«.

tUthŒ Ô®tha¤Â‹ nghJ jâ¡if brŒJ Kiwahf Ô®it

éÂ¡f¥g£LŸsjh v‹W rçgh®¡f nt©L«. murhiz v©.402 t.J. ehŸ

24.09.03‹go éÂ¡f¥gL« TLjš j©Ù® Ô®it ÏÂš ml§fhJ.

35

fz¡F v©.10

Ïªj fz¡F Ïu©L ÃçÎfshf guhkç¡f¥g£L tU»wJ.

10š 1 ÃçÎ

g£lhthçahd ãytç Â£l¤Âid fh©Ã¡F« Á£lhthF«. ãytç

Â£l« KoÎªejÎlndna Ï¡ fz¡»id tUthŒ¤ Jiw¡F nk‰bfh©L

guhkç¥ò¡fhf Ïu©L ÃuÂfŸ tH§f¥gL»wJ. Kjš ÃuÂ »uhk ã®thf

mYtyçlK« Ïu©lh« ÃuÂ t£lh£Áa® mYtyf¤ÂY«

guhkç¡f¥gL»‹wd. Ï¥gÂntL g£lhthçahf vGj¥gl nt©L«. xU

g£lhéš ml§»a if¥g‰Wjhu®fŸ bga®fŸ, r®nt v©, òŠbrŒ, eŠbrŒ,

é°Ôuz«, Ô®it M»ait bjhF¤J mªj g£lhéš, xU if¥g‰¿š cŸs

bkh¤j òŠbrŒ, eŠbrŒ gu¥òfŸ k‰W« bkh¤j Ô®it M»a étu§fŸ

ml§»æU¡F«. »uhk¤Âš ãy§fëš V‰gL« khWjšfshd ãy x¥gil, ãy

vL¥ò, gÂÎ kh‰w« M»a étu§fis »uhk fz¡F v©.3š F¿¥Ã£LŸsgo

ÏÂš m›t¥nghJ kh‰w§fŸ brŒa¥gl nt©L«. mªj kh‰w§fŸ vªj

Mizæ‹ mo¥gilæš brŒa¥gL»wJ v‹gj‰F Miz v© k‰W« ehŸ

Kjèa étu§fisÍ« F¿¥Ãl nt©L«. mj‰F m¤jh£Áahf tUthŒ

MŒths® mšyJ ãy mst® ifbah¥g« bgw nt©L«. F¿¥ghf g£lh

kh‰w§fŸ brŒÍ« nghJ vªj g£lhéš ÏUªJ tuÎ it¡f¥g£lJ k‰W« vªj

g£lhéš jh¡fš brŒa¥g£lJ v‹w étu§fŸ f£lhakhf gÂÎ brŒa

nt©L«. Ïªj gÂnt£oš brŒa¥gL« khWjšfë‹go t£lh£Áa®

mYtyf¤Âš guhkç¡f¥gL« gÂnt£oY« gÂÎ brŒa¥gl nt©L«. j‰nghJ

Ïªj fz¡F fâåkakh¡f¥g£ljhš m›t¥nghJ brŒa¥gL« kh‰w§fis

fâåæY« gÂÎ brŒa nt©L«. Ïªj fz¡if IªJ M©LfS¡F xU

Kiw òÂjhf vGj¥gl nt©L«.

10š 2 ÃçÎ

g£lh thçahf if¥g‰¿š cŸs ãy§fS¡F éÂ¡f¥gl nt©oa

gšntW tif Ô®it Ïd§fë‹ étu¤ij fh£L« gÂntlhF«. Ïªj

gÂnt£oš g£lhthçahd é°Ôuz«, Ô®it jŸSgofŸ, ãfu Ô®it, grè

#h°Â, Ô®it #h°Â, òŠbrŒ, eŠbrŒ Ô®it fêÎfŸ, ãfu¤ Ô®it, cŸq®

nkš tçfŸ M»ait fz¡»l nt©L«. xU g£lhéš if¥g‰Wjhu®fŸ

brY¤j nt©oa ãytç nf£ò v›tsÎ v‹gjid Ïªj fz¡»‹ _y«

36

bjçªJ¡ bfhŸsyh«. Ïªj fz¡F »uhk fz¡FfŸ 10š 1, 5, 6 k‰W« 7š

ÏUªJ bjhF¡f¥gL»wJ. g£lhthçahf jahç¡f¥g£l nf£Ãid bjhF¤J

»uhk¤Â‰F©lhd bkh¤j nf£Ãid fz¡»l nt©L«. x›bthU

g£lhthçahd nf£ò KG %ghæš (Rounded to Rupees) fz¡»l nt©L«.

tUthŒ Ô®tha¤Â‹ nghJ jâ¡if brŒJ mªj »uhk¤Â‹ bkh¤j nf£ò

v›tsÎ v‹gjid tUthŒ Ô®tha¤Â‹ mYty® x¥òjš brŒa nt©L«.

(murhiz v©.349 t.J. ehŸ 08.03.02)

»uhk fz¡F v© 10 V

Ïªj fz¡F »uhk fz¡F 19š (kuz gÂntL) gÂÎ brŒa¥g£l

étu§fë‹go if¥g‰Wjhu® ahnuD« ÏwªJé£lhš mt® bgaiu if¥g‰¿š

ÏUªJ Ú¡fÎ« mtU¡F©lhd thçRjhu®fŸ bgaçš gÂÎ brŒaÎ« »uhk

ã®thf mYtyuhš mD¥g¥gL« g£o MF«. Ïjid t£lh£ÁU¡F mD¥Ã

cça c¤juÎ bg‰W mªj c¤juÎ¡»z§f fz¡F v©.3, ml§fš k‰W«

10š-1 M»a fz¡Ffëš khWjšfŸ gÂa nt©L«. thçRjhu®fŸ Ïšyhj

ãiyæš tUthŒ ãiy Miz v©.31 Ñœ cŸs m¿Îiuæ‹go elto¡if

vL¡f t£lh£ÁaU¡F m¿¡if mD¥g nt©L«.

fz¡F v©.10 Á

Ïu©L ÃçÎfëš guhkç¡f¥gl nt©L«.

Ãçé 1 : tUthŒ gÂÎfis kh‰w nfhç bgw¥gL«

é©z¥g§fis t£lh£Áauhš »uhk ã®thf

mYty®fS¡F mD¥òtJ F¿¤jhd gÂntlhF«.

Ãçé 2 : »uhk ã®thf mYty® j‹å¢irahf Ïnj ngh‹w

Ïd§fëš bgw¥gL« kD¡fis fh£L« gÂntlhF«.

Ï¥gÂnt£oš gÂa¥g£l kD¡fis Kiwahd érhuiz¡F Ã‹ò

»uhk ã®thf mYtyç‹ gçªJiu ngçš t£lh£Áa®, Jiz t£lh£Áa®

Ãw¥Ã¡f¥gL« Mizfis Ïj‰F bfh©L tªJ brašgL¤j¡ Toa

c¤juÎfis »uhk fz¡F v©.3¡F vL¤J¢ bršy nt©L«. mj‹ Ã‹

Ïªj gÂnt£oš gÂÎfis Ko¡f nt©L«. j‹gÂntL nghš ÏJ xU

K¡»akhd gÂntlhF«. »uhk ã®thf mYtyUfF mD¥Ãa kD¡fŸ cça

Kiwæš gÂa¥g£L Ko¡f¥g£LŸsdth v‹w étu§fŸ Ïªj fz¡»‹

_y« m¿ayh«.

37

»uhk fz¡F v©.11

x›bthU g£lhjhuU¡F« më¡f¥g£l g£lh gotkhF«. j‰nghJ

»uhk f©¡F v©.10š 1 fâå kakh¡f¥g£ljhš g£lh khWjšfŸ

brŒÍ«nghJ fâå _y« g£lh efš got« if¥g‰WjhuU¡F tH§f¥g£L

tU»wJ.

»uhk fz¡F v©.12

»uhk« KGik¡F« cŸs ãy tuthŒ ã®za RU¡fkhF«. »uhk

fz¡F v©.2, 3V, 5, 6, 7, 9 V, 10 (1) , 10(2) M»aitfëš ÏUªJ bjhF¥òfis

ÏÂš gÂa¥gl nt©L«. Ïªj fz¡»š Kªija grèæ‹ étu§fisÍ«

gÂÎ brŒa nt©L«. xU tUthŒ »uhk¤Â‹ ãytç bkh¤j nf£ò v›tsÎ

v‹gJ Ïªj fz¡»‹ _y« bjçªJ¡ bfhŸsyh«. Ïªj fz¡F tUthŒ

Ô®tha¤Â‹ nghJ jâ¡if brŒJ #khgªÂ mYtyuhš x¥òjèl nt©L«.

#khgªÂ mYtyuhš x¥òjš brŒa¥g£l bjhif mªj »uhk¤Â‰F©lhd

el¥ò grè ãytç nf£ghf vL¤J¡ bfhŸs nt©L«.

»uhk fz¡F v©.13

»uhk§fëš Âdrç tNšfis fh©Ã¡F« fz¡fhF«.

g£lhjhu®fŸ ãytç muR fl‹fŸ k‰W« Ïju gh¡»fis brY¤ÂaÎl‹

gz« brY¤Âaj‰fhf mt®fS¡F g‰W Ó£L tH§f nt©L« (got« 18).

mªj g‰W Ó£oš f©LŸs étu§fë‹go ÂdrçahF« tNšfis Ïd«

thçahf jå¤ jå Á£lh¡fëš tUthŒ »uhk« thçahf gÂa nt©L«.

ÂdªnjhW« Ïªj fz¡if Ko¡f¥gl nt©L«. f©¡»š

fh©Ã¡f¥g£LŸs buh¡f étu§fis tNyhd bjhifia x›bthU ehS«

rçgh®¤J ÏU¥ò it¡f nt©L«. ã®zæ¡f¥g£l ehëš tNyhd gz¤ij

fz¡F v©.15š ÏUrhš ekh mšyJ bryh‹ jah® brŒJ 13« e«g® fz¡F

xU ÃuÂÍl‹ gz¤ij brY¤Jtj‰F t£lh£Áa® mytyf¤Â‰F mD¥g

nt©L«. t£lh£Áa® mytyf¤Âš étu§fŸ rçgh®¤J brY¤Jtj‰F

mDkÂ tH§»a ÃwF gz¤ij t§»æš brY¤j nt©L«. ã®zæ¡f¥g£l

ehëš jtwhkš gz¤ij brY¤Âl nt©L«. Ïªj fz¡F »uhk ã®thf

mYty® guhkç¡F« buh¡f¥ gÂntlhF«. vdnt tUthŒ Jiw myty®fŸ

»uhk¤Â‰F Kfh« bršY« nghJ ifæU¥Ãš cŸs gz¤ij fz¡Fl‹

38

x¥Ã£L gh®¡f nt©L«. Ïªj fz¡Ffis 10 M©LfŸ tiu t£lh£Áa®

mYtyf¤Âš it¤ÂU¡f nt©L«.

»uhk fz¡F v©.14

x›bthU egçläUªJ (g£lhjhu®) tNè¡f¥g£l bjhifia

fh©Ã¡f¡ Toa gÂ_‹wh« v© fz¡»‹ RU¡fkhF«. Ïªj fz¡»š

x›bthU g£lhjhuU¡F« x›bthU g¡f« xJ¡» mÂš mt® bry¤j

nt©oa Kªija grè tiuæš cŸs nf£Ãid gÂÎ brŒJ mt® brY¤Âa

étu¤Âid ÏÂš gÂa nt©L«. x›bthU g£lhjhu® vªj ehëš

brY¤Âdh® v‹w étu¤ij g£lh thçahf ÏÂš fz¡F v©.13š ÏUªJ

gÂa nt©L«. el¥ò grè bghU¤jtiuæš nf£ò gÂa¥gl nt©oaÂšiy.

Mdhš Kªija grèæš mt® VnjD« mÂfgoahd bjhif

brY¤ÂæUªjhš mjid el¥ò grèæš rç¡f£l nt©Lbk‹W

t£lh£Áaç‹ c¤jué‹ mo¥gilæš r«gªj¥g£lt® g£lhéš el¥ò grèæš

Ïjid gÂÎ brŒa nt©L«. #khgªÂæš KoÎ brŒa¥g£l el¥ò grè

nf£Ãid ÃwF ÏÂš gÂa nt©L«. khjh khj« Ïªj fz¡if Ko¤J xU

RU¡f« jah® brŒa nt©L«. ÏÂš »uhk¡ fz¡F 17« e«g® go t£o k‰W«

mguhj bjhif M»aitfisÍ« gÂÎ brŒa nt©L«. grèæ‹ ÏWÂæš

Ïªj fz¡if Ko¤J t£lh£Áa® x¥òjš bgw nt©L«. el¥ò grèæš

nf£ig él TLjyhf gz« brY¤j¥g£oUªjhš mjid fz¡F v©. 14(Á)

æš gÂa nt©L«. Ïªj fz¡»š gÂa¥g£l étu§fŸ mo¥gilæš fz¡F

v©.16 jah® brŒa nt©L«.

»uhk fz¡F v©.14 V cŸsl¡f«

»uhk fz¡F v©.14 V v‹gJ 14« e«g® fz¡»‹ got¤Ânyna

jahç¡f¥gL« RU¡fkhF«. grè Koéš »uhk buh¡f fz¡Ffis

Ko¥gj‰fhf »uhk« KGtJ¡Fkhd nf£ò¤ bjhifia gÂa nt©L«. ÃwF

x›bthU g£lhjhuçl« ÏUªJ tNyhd bjhifiaÍ« mªj grèæ‹

tNè¡f Ïayhbjd Ú¡f¥g£l bjhifÍ« gÂÎ brŒJ mÂš mÂf tNiy

fê¡f nt©L«. ÃwF ãfu tNiy fz¡if nf£ÃèUªJ fê¤J gh¡»ia

fz¡»l nt©L«. Ï›thuhf jahç¡f¥g£l fz¡»š t£lh£Áa® x¥òjš

bgw nt©L«.

39

»uhk fz¡F v©.14 Ã

tNè¡f Ïayhbjd fUj¥g£l gh¡» étu§fis bjçé¡F«

étu¥g£o MF«. Ïªj fz¡»š nf£ò¤ bjhif gÂÎ brŒJ mªj bjhifæš

gh¡»jhu® brY¤j nt©oa bjhif¡fhf mirah k‰W« mirÍ«

brh¤J¡fŸ ÛJ elto¡if vL¤J mÂš tu¥bg‰w bjhif étu§fŸ

fh©Ã¤J ãfu bjhif tNš brŒa KoahJ v‹W Ô®khå¤j Ãwnf Ïªj

fz¡»š gÂÎ brŒJ gh¡»ia jŸSgo brŒtj‰fhd elto¡if vL¡f

nt©L«. »uhk ã®thf myty® Ïªj fz¡»š 8 tJ fy¤Âš gçªJiu brŒJ

tUthŒ MŒths® Ky« t£lh£ÁaU¡F mD¥g nt©L«. tUthŒ MŒths®

Ïjid rçgh®¤J j‹Dila gçªJiuia éçthf fy« 9š tH§f nt©L«.

Ã‹d® fy« 10š t£lh£Áaç‹ gçªJiu brŒJ nfh£lh£ÁaU¡F mD¥g

nt©L«. nfh£lh£Áaç‹ Miz bg‰W Ïªj bjhifia jŸSgo brŒa

nt©L«. jŸSgoahd bjhifia »uhk fz¡F v©.16š gÂÎ brŒJ nf£ò

Ko¡f nt©L« (Demand should be closed).

»uhk fz¡F v©.14 Á

Ïªj fz¡F mÂf tNš étu§fŸ fh©Ã¡F« fz¡fhF«. Ïªj

fz¡F _‹W ÃçÎfshf guhkç¡f¥gL»wJ.

ÃçÎ 1 : grèæš mªjªj g£lhjhu®fŸ nf£ò bjhiffS¡F

äFÂahf brY¤Âa bjhif étu§fŸ MF«. Ïjid

grè Koªj ÃwF t£lh£Áa® c¤jué‹ ngçš mnj

g£lhjhuç‹ mL¤j grèæ‹ nf£ò¡F rçf£l vL¤J¡

bfhŸs¥gL«.

ÃçÎ 2 : tNš brŒa¥g£l bjhifia äFÂahf ÏUªjhš mnj

g£lhjhuU¡F mL¤j grèæš nf£ò Ïšyhj g£r¤Âš

mªj bjhifia mtU¡F ÂU¥Ã bfhL¡fyh«.

Ï›thwhd étu§fŸ ÏÂš fh£l¥gL»‹wd.

ÃçÎ 3: Ïªj Ãçéš xU g£lhjhu® brY¤Âa bjhifæš 10

igrhÎ¡F« Ñœ äFÂahf ÏUªjhš mjid muR

fz¡»š nrh¤J¡ bfhssyh«. Ïªj fz¡if grè

ÏWÂ¡F Ã‹ò KoÎ brŒa nt©L«.

40

»uhk fz¡F v©.15

»uhk¤Âš g£lhjhu®fël« ÏUªJ tNš brŒa¥g£l bjhiffŸ

(»uhk fz¡F v©.13‹go) t§»æš brY¤Jtj‰F guhkç¡f¥gL«

RU¡fkhd g£oahF«. Ïjid t£lh£Áa® mYtyf¤Âš jh¡fš brŒÍ«nghJ

13« e«g® fz¡F étu§fë‹go rçgh®¤J t§»æš brY¤j

mDkÂ¡f¥gL»wJ. eilKiwæš Áy kht£l§fëš ÏUrhš ekh 15¡F gÂš

bryh‹ ekh jahç¡f¥g£L gz« brY¤j¥gL»wJ.

»uhk¡ fz¡F v©.16

grè thçahf x›bthU khj filÁæY« x›bthU g£lhjhu®

brY¤jnt©oa nf£ò tNš gh¡» fh©Ã¡F« fz¡fhF«. khjªnjhW«

Ïªj fz¡if jahç¡f nt©L«. ÏÂš ãytç cŸq® nkštç, cŸq® äF

nkštç (Local Cess- Local Cess Surcharge) M»a étu§fŸ grè thçahf

jå¤jåahf fz¡»l nt©L«. mj‰F V‰wh®nghš g¡f§fŸ xJ¡f

nt©L«. Ïªj fz¡F »uhk¡ fz¡F 14š ÏUªJ jahç¡f¥gL»‹wJ.

khjthç jéu »°Â, tNš fhy§fëš x›bthU ÏUrhš brŒÍ« nghJ«

Ïªj¡ fz¡if Ko¤J fz¡»‹ efš x‹¿id t£lh£ÁaU¡F mD¥g

nt©L«. ‚ÏÂš tNè¡f¥g£l mšyJ fz¡»š ÏUªJ jŸSgo brŒa¥g£l

bjhif‚ v‹w jiy¥òfë‹ Ñœ r«gªj¥g£l g£lhjhu®fë‹ el¥ò tUl¤Âa

»°Â¡F tuÎ it¡F«go Mizæl¥g£l Kªija grèæ‹ mÂf

tNšfis nr®¡fnt©L«. Ï¡ffz¡if jahç¡F« K‹ò g£lh khWjš

brŒa¥g£l étu§fis khWjš brŒj ÃwF mªj ehëš eilKiw¥

gL¤j¡Toa g£lh v© thçahf jahç¤jš nt©L«.

»uhk ã®thf mYty®fŸ Ïªj¡ fz¡»š F¿¥Ãl¥g£LŸs

nf£Ã‹go všyh g£lhjhu®fisÍ« mQ» mt®fŸ brY¤j nt©oa

gh¡»fŸ jtwhkš tNè¡f nt©L«. v¡fhuz¤ij¡ bfh©L« »uhk

bkh¤j nf£ò¡F tNš brŒa¥g£l bjhif mÂfkhf ÏUªjhš »uhk¤Âš

ãYit Ïšiy v‹W fUj¡TlhJ. g£lhthçahd gh¡»fisna ãYit

gh¡»ahf fz¡»š vL¤J¡ bfhŸsnt©L«.

Ïªj¡ fz¡F grè ÏWÂæš Ko¡f¥g£L 13, 14 fz¡FfSl‹

jâ¡if¡F jh¡fš brŒJ t£lh£Áa® x¥òjš bg‰W ÏWÂah¡f nt©L«.

41


xU g£lhjhu® brY¤j nt©oa ãy tç bjhif jhkjkhf

brY¤Âdhš Ïj‰F t£oahf mguhj« tNè¡f¥gL»wJ. Ïªj gÂnt£oš

mj‰F©lhd nf£ò, tNš gh¡» M»a étu§fŸ fh©Ã¡f¥gL«. ãytç

gh¡»ahdJ mªjªj grèæš brY¤jnt©L«. mj‰F gÂyhf vªj grè¡F

cçanjh mªj grè c£gl Ïu©L M©LfS¡F ÃwF bjhif

brY¤j¤jt¿a fhuz¤Â‰F M©L x‹W¡F Eh‰W¡F 5 éG¡fhL Åj«

t£oahf mguhj« éÂ¡f¥gl nt©L«.

Ïªj fz¡F eh‹F ÃçÎfshf f©fhâ¡fnt©L«. Kjš ÃçÎ

ãytç¡fhfÎ«, Ïu©lhtJ ÃçÎ nkš tç¡fhfÎ«, _‹whtJ ÃçÎ cŸq®

äF nkš tç¡fhfÎ«, eh‹fhtJ ÃçÎ jå ãÂfS¡fhfÎ«, guhkç¡f

nt©L«. gh¡» bjhiffŸ c©ikæš fz¡»š ÏUªJ jŸSgoahF«

tiuæš tNè¡f Ïayhbjd fUj¥g£l bjhiffS¡F« bjhl®ªJ mguhj«

fz¡»£L fz¡»š gÂÎ brŒant©L«. Ïªj¡ fz¡if x›bthU

grè¡F« jah® brŒant©L«.

Ïªj¡ fz¡if eilKiwæš Áy kht£l§fëš jah®

brŒtÂšiy v‹W khãy¡ fz¡fha® jâ¡if F¿¥òfëèUªJ bjça

tªJŸsJ. Ïjdhš muR¡F ÏH¥ò V‰gL»wJ. Ïjid jé®¡f »uhk

ã®thf mYty®fŸ f©o¥ghf t£o fz¡F guhkç¡f nt©L«. ãytç

tNš gâia #dtç khj« Jt¡F«nghJ t£oahf éÂ¡f¥g£l

mguhj¤Jl‹ nr®¤J tNš brŒa nt©L«. g£lhjhu® brY¤J« bjhif¡F

Kjèš Kªija grè t£oahf éÂ¡f¥g£l mguhj gh¡»ia tuÎ it¤J¡

bfh©L äFÂ bjhifia el¥ò grè gh¡»¡F tuÎ it¡fnt©L«. grè

ÏWÂæš 14 ABC fz¡FfŸ Ko¡F«nghJ Ïªj¡ fz¡ifÍ« Kiwahf

Ko¤J t£lh£Áa® x¥òjš bgw nt©L«.


Foahdt®fŸ jh« brY¤j nt©oa ãytç k‰W«

Ïjugh¡»fS¡F mt®fshš brY¤j¥g£l bjhifia bg‰W¡ bfh©lj‰F

»uhk ã®thf mYty® tH§F« g‰W Ó£lhF«. g‰W¢ Ó£L tçir v©

thçahf m¢Ál¥g£l (xU Ó£L _‹W ÃuÂfŸ bfh©lJ) ò¤jf toéš

t£lh£Áa® mYtyf¤Âš ÏUªJ x›bthU g¡f¤Â‰F« K¤Âiuæl¥g£L

42

»uhk ã®thf mYtyU¡F x›bthU tUthŒ »uhk¤Â‰F« jå¤ jåahf xU

ò¤jf« tH§f¥gL«. Ïªj¥ g‰W Ó£o‹ Kjš ÃuÂia gh¡» brY¤ÂatU¡F

tH§fnt©L«. Ïu©lhtJ ÃuÂ gz¤ij ÏUrhš brŒtj‰F

mD¥ò«nghJ Ïiz¤J mD¥g nt©L«. _‹whtJ ÃuÂ mªj

ò¤jf¤Ânyna ÏU¡F«. x›bthU tUthŒ »uhk¤Â‰F« xU ò¤jf«

guhkç¡f nt©L«. xU ò¤jf« Koªj ÃwF mjid tUthŒ MŒths® _y«

rçgh®¤j rh‹Wl‹ t£lh£Áa® mYtyf¤Âš x¥gil¡f nt©L«. tUthŒ

MŒths® g‰W Ó£o‹go tNè¡f¥g£l bjhif »uhk¡ fz¡F 13š

gÂa¥g£L cça Kiwæš brY¤j¥g£ljh v‹W f©o¥ghf

f©fhâ¡fnt©L«. Ïªj¡ fz¡»š Fok¡fël« ÏUªJ tNš brŒj

ãytç cŸq® nkštç cŸq® äF nkš tç, mguhj« M»a étu§fŸ jå¤

jåahf gÂa nt©L«. Foahdt®fS¡F x‹W¡F nk‰g£l grèfS¡F

gh¡» ÏUªjhš mt®fŸ brY¤Âa bjhifia ãYit grè gh¡»¡F g‰W

it¤J äFÂæUªjhš el¥ò grè¡F g‰W it¡f nt©L«.

x›bthU Foahdt® brY¤J« muR gh¡»fS¡fhf mjhtJ

ãytç, muR¡ fl‹, mšyJ Ïju gh¡»fŸ brY¤jhik¡F »uhk ã®thf

mYty® Ïªj¥ g‰W¢ Ó£oid k£Lnk tH§f nt©L«. ntW vªj éjkhd

m§Ñfç¡f¥glhj got§fëš g‰W Ó£L tH§f¡TlhJ. Ïªj g‰W¢Ó£L

ò¤jf§fŸ bgWtj‰F »uhk ã®thf mYty® xU ÁW ifnaL guhkç¤J

Kotilªj ò¤jf§fŸ t£lh£Áa® mYtyf¤Âš x¥gil¤J mÂš

ifbah¥g« bgw nt©L«.


»uhk ã®thf mYty®fŸ x›bthU Cuh£Á¡F£g£l tUthŒ

»uhk§fëš neçL« Ãw¥ò Ïw¥òfŸ gÂÎ brŒa, gÂths®fshf

ãaä¡f¥g£LŸsd®. (Town Panchayat jéu) Ïªj¡ fz¡F òÂa got¤Âš

jahç¡f nt©L«. Ïªj¥ gÂnt£oid guhkç¥gJ F¿¤J xU éçthd

m¿ÎiufŸ jåahf tH§f¥gL»wJ.

»uhk¡ fz¡F v©. 20 (kiH fz¡F)

Ïªj fz¡F V¥uš khj« 1« njÂ Jt§» mL¤j kh®¢ khj«

ÏWÂæš cŸs fhy¤Â‰F guhkç¡fnt©L«. x›bthU khjK« 25« njÂ

Kjš Ï¡fz¡if Ko¤J »uhk¡ fz¡F 1 (k) 1 V fz¡FfSl‹ tUthŒ

43

MŒthsU¡F mD¥gnt©L«. »uhk¤Âš bgŒj kiHæ‹ msÎ mªjehŸ

fhiy 8.30 kâ tiu fz¡»£L gÂÎ brŒant©L«. kiHæ‹ msÎ äšè

Û£l® fz¡»š gÂÎ brŒa nt©L«. kiHkhå Ïšyhj »uhk§fëš

kiHæ‹ msÎ ‘‘bré’’ v‹w¡ fz¡»š gÂÎ brŒayh«. kiH khå Ïšyhj

»uhk§fë‹ fz¡if m¡f« g¡fKŸs »uhk§fë‹ fz¡FfSlD«

rçgh®¤J¡ bfhŸsnt©L«.

Ïªj fz¡»š Ú® ghrd Mjhu§fë‹ bga®fis tçirahf vGÂ

mªjªj khj¤Âš v›tsÎ j©Ù® ÏU¥ò cŸsJ v‹w étu§fŸ

gÂant©L«. fhyãiy¥ g‰¿Í« bghJthf gæ®fë‹ ãiyik, k¡fŸ

k‰W« fhšeilfëš clšey«, K¡»akhf fUj¡Toa Ïju étu§fisÍ«

x›bthU khjK« F¿¥òiu v‹w fy¤Âš F¿¡fnt©L«. tUthŒ MŒths®

»uhk¤Â‰F bršY«nghJ Ï¡fz¡if jâ¡if brŒant©L«. nkY«,

Ïªj¡ fz¡»š Ú®ghrd Mjhu§fëš cŸs Ú® tu¤J, ÏU¥ò M»a

étu§fŸ m¿a thŒ¥òŸsjhš, grè #h°Â, Ô®it #h°Â éÂ¥gj‰F »uhk¡

fz¡F v©. 6 guhkç¡f Mjhukhf vL¤J¡ bfhŸsyh«.


g£lhjhu® mšyJ k‰wt®fS¡F brhªjkhd fhšeilfŸ F¿¤jhd

fz¡fhF«. ÏÂš fhšeil thçahd étu§fŸ k‰W« étrha fUéfŸ

ÏU¥ò étu§fS« gÂant©L«. Ïªj fz¡F 5 M©LfS¡F xUKiw

vGj¥glnt©L«. Ïjid 5 M©LfS¡F xUKiw fhšeil òŸë

étu§fŸ (Census) fz¡FfSl‹ x¥Ã£L rçahd òŸë étu§fis gÂa

nt©L«.

»uhk¡ fz¡F v©. 22 Ú¡f¥g£LŸsJ.


»uhk¤Âš ua¤Jthç cçik Kiwæš cŸs gytif kÂ¥òŸs

if¥g‰Wfë‹ v©â¡ifia fh©Ã¥gjhF«. Ïªj fz¡if M©LnjhW«

»uhk¡ fz¡F 10-1š ÏUªJ jahç¡f¥gl nt©L«. if¥g‰W ãy§fë‹

tifghL thçahf vGjnt©L«. jå¥g£lh¡fŸ, T£L¥g£lh¡fŸ M»a

étu§fŸ, Ô®it é»jh¢rhu Kiwæš mt®fŸ if¥g‰¿š cŸs é°Ô®z«,

Ô®it M»a étu§fŸ Ïªj fz¡»š fh©Ã¡f nt©L«. Ïjid Áy

kht£l§fëš ‘‘j®#h’’ thç¥òŸë v‹W TWth®fŸ. Ïªj¡ fz¡»š cŸs

44

bkh¤j« é°Ô®z«, Ô®it M»a étu§fŸ »uhk fz¡F 10-2š cŸs

bkh¤j¤Â‰F x¥Ã£oU¡f nt©L«.


»uhk¤Âš c‰g¤Â brŒa¥gL« fåk§fis¥g‰¿ gÂÍ« M©L¥

gÂntlhF«. Ïªj fz¡F ÃuÂ tUl« #dtç khj« bjhl§» or«g® khj«

tiu guhkç¡f¥glnt©L«.

»uhk¤Âš fhz¥gL« mid¤J fåk§fŸ g‰¿a jftšfŸ

F¿¡f¥gl nt©L«. eilKiwæš fåk§fë‹ étu§fŸ k‰W« mj‹

_y« bgw¥gL« tUthŒ M»a étu§fŸ kht£l mséš òéæaš Jiw _y«

fz¡»l¥g£L elto¡if vL¡f¥g£L tU»wJ. vdnt »uhk¤Âš »uhk

ã®thf mYty® ãiyæš KG étu§fŸ guhkç¡f Ïayhik cŸsJ.

TLkhdtiuæš Ïªj òŸë étu§fis t£lh£Áa® _y« bg‰W¥ gÂnt£oš

gÂÎ brŒJ bfhŸsnt©L«.

»uhk ã®thf mYty® »uhk§fëš cŸs fåk ts§fis

f©fhâ¡fÎ« muR¡F ÏH¥ò V‰glhkš gh®¤J bfhŸsÎ« nt©L«.

j‰nghJ MWfëš fŸs¤jdkhf kzš vL¥gJ, fš cil¥gJ cça Kiwæš

jL¤J ãW¤JtJ »uhk ã®thf mYty® flikahF«. j‹dhš Ïayéšiy

v‹whš cldoahf nkš mYtyU¡F bjçé¤J Mu«g ãiyænyna jL¡f

nt©L«.

Ïju gÂntLfŸ

»uhk ã®thf mYty®fŸ nk‰f©l 24 fz¡FfŸ jéu Ñœf©l

Ïju gÂntLfisÍ« guhkç¡f nt©L«.

(m) ãy msit gÂntLfŸ

1) òy¥gl«, 2) o °bf£¢, 3) »uhk tiugl«, 4) r®nt f‰fŸ gÂntL

(stone register) k‰W« 5) o¥ngh gÂntL.

M) tUthŒ gÂntLfŸ

1) jil Miz gÂntL, 2) Û‹ts¥ gÂntL, 3) muR rh®ghf

gh¡»¡fhf Vy« él¥g£l ãy§fis Vy« vL¤J muR th§»a ãy§fë‹

gÂntL (Bought-in land Register), 4) òŸë étu¥ gÂntL, 5) e‹brŒ fêÎ

gÂntL, 6) Å£Lkid g£lh gÂntL, 7) rKjha òw«ngh¡F ãy§fŸ fh£L«

gÂntL, 8) nfhéš òw«ngh¡F gÂntL, 9) ntsh©ik tUkhd tç¥ gÂntL,

45

10) RjªÂu nghuh£l Åu®fŸ F¿¤jhd gÂntL, 11) mfÂfŸ gÂntL, 12) Cuf

ToÚ® étu¥ gÂntL, 13) ku« eL« étu« fh£L« gÂntL, 14) bghJ f£ol

gÂntL, 15) òuhjd Á‹d§fŸ F¿¤jhd gÂntL, 16) m‹åa®fŸ tUif

F¿¤jhd gÂntL, 17) r_f ey¤Â£l§fŸ g‰¿a gÂntL, 18) fl‹ gÂntL, 19)

c¤njr ãytç nf£ò gÂntL (Provisional Demand Register), 20) t¿a®

tH¡F¥ gÂntL.

m) ãy msit¥ gÂntLfŸ

1) »uhk tiugl«

ÏJ xU tUthŒ »uhk¤Â‹ mik¥ò F¿¥ÃL« tiuglkhF«. ÏÂš

r®nt v©fŸ, mªj òy‹fëš cŸs FoæU¥ò gFÂfŸ, kahd«, kNÂ, ghij,

nuhL, fšbt£LfŸ, thŒ¡fhš, Vç, MWfŸ, Ïuæšnt ghijfŸ bgça ä‹rhu

f«Ã jl§fŸ k‰W« òuhjd¢ Á‹d§fŸ M»a r®nt milahs étu§fŸ

(Survey Details) m¢Ál¥g£oU¡F«. Ïªj tiugl¤ij it¤J¡bfh©L xU

ãy msÎ òy« v§nf mikªJŸsJ v‹gjid vëÂš m¿ªJ bfhŸyh«.

2) ‘‘o’’ °bf£¢

ÏJ xU »uhk tiugl¤ij gy gFÂfshf Ãç¡f¥g£L gy òy‹fŸ

ml§»a xU gFÂ¡F xU tiuglkhf jahç¤J xU »uhk¤Â‰F gy

RtLfëš ò¤jf toéš guhkç¡f¥gL»wJ. ÏÂš ãy msit f‰fŸ

mikªJŸs Ïl§fŸ, òw«ngh¡F ãy§fŸ mikªJŸs Ïl§fS«

F¿¡f¥g£oU¡F«. Ïªj tiu¥gl¤Âid ga‹gL¤Â gæuhŒé‹nghJ r®nt

f‰fŸ cŸsæl« k‰W« òw«ngh¡F ãy§fŸ cŸsæl§fis vëÂš

milahs« f©L bfhŸsyh«.

3) òy tiugl«

xU tUthŒ »uhkkhdJ gy ãy msit òy‹fŸ bfh©ljhF«.

x›bthU òy¤Â‰F« x›bthU tiu¥gl« jah® brŒa¥g£L »uhk¤Â‰F

bkh¤jkhf ò¤jf toéš guhkç¡f¥gL»wJ. x›bthU òy¥gl¤ÂY« mªj

òy¤Âš cŸs c£ ÃçÎfŸ, ãy msÎfŸ k‰W« ‘‘nyl®’’ m£ltiz M»a

étu§fŸ tiua¥g£oU¡F«. ãy vL¥ò, ãy kh‰w«, c£ÃçÎfŸ Kjèa

ãiyahd kh‰w§fŸ neçL«nghJ mj‰F©lhd Miz¡F V‰g, ãy mst®

òy¥ gl¤Âš khWjš brŒth® (Plotted in the sketches). »uhk ã®thf mYty®

vªj khWjšfisÍ« ÏÂš brŒa¡TlhJ. òy¤jâ¡if brŒÍ«nghJ Ïªj

46

òy tiu¥gl¤Â‹ Ky« xU F¿¥Ã£l òy« mšyJ c£ÃçÎ v§nf

mikªJŸsJ v‹gjid bjçªJ¡ bfhŸsyh«.

4) fš gÂntL

ÏJ Ïu©L tifahdJ (1) „A’ f‰fŸ gÂntL (2) „B’ f‰fŸ

gÂntL. x›bthU khj¤ÂY« »uhk ã®thf mYty® òy‹ MŒÎ brŒÍ«nghJ

D °bf£¢ it¤J¡ bfh©L mÂš F¿¥Ãl¥g£LŸs ãy msit f‰fŸ

cŸsdth mšyJ Ïšiyah (Missing) v‹W bjçªJ bfh©L khjªnjhW«

t£l jiyik ãy mstU¡F m¿¡if mD¥g nt©L«. nkY« fhzhkš

nghd f‰fis òÂ¥Ã¥gj‰F V‰ghL brŒa nt©L«. fhzhkš nghd f‰fis

òJ¥Ã¥gj‰F MF« bryéid fz¡»£L ãytç tNš nghš gh¡»fis

r«gªj¥g£l if¥g‰Wjhu®fël« tNš brŒant©L«. [CSM (A) & CSM (B)]

ãy msit rhjd§fŸ

x›bthU »uhk ã®thf mYtyU¡F r®nt ga‹gh£o‰fhf xU ãy

msit r§»è, »uh° °lh¥, CÁfŸ k‰W« r®nt °nfš, Ã£L M»a ãy

msit rhjd§fŸ x¥gil¡f¥g£LŸsJ. Ïitfis rçahd Kiwæš

guhkç¤J #khgªÂæ‹nghJ jâ¡if¡F jh¡fš brŒant©L«. »uhk

ã®thf mYty® r®nt rhjd§fis ga‹gL¤Â ãy§fis ms¥gJ k‰W« òy

tiu¥gl« tiutJ ngh‹w gâfŸ nk‰bfhŸsyh«.

5) ãy msit f‰fŸ o¥ngh gÂntL

Áy tUthŒ »uhk§fëš ãy msit guhkç¥ò gâfS¡fhf ãy

msit „A‟ f‰fŸ k‰W« „B‟ f‰fŸ ÏU¥ò it¡f¥g£LŸsJ. mj‰fhd

ÏU¥ò¥ gÂntL r«gªj¥g£l »uhk ã®thf mYtyçl« x¥gil¡f¥g£LŸsJ.

r®nt o¥nghéš ÏUªJ f‰fis guhkç¥ò ntiyfS¡F vL¡F« nghJ Ïªj

gÂnt£oš gÂÎ brŒJ r«gªj¥g£lt®fS¡F x¥gil¡f nt©L«. nkš

mYty®fŸ »uhk¤Â‰F bršY«nghJ ÏU¥ò étu§fis rçgh®¡fnt©L«.

FiwghLfS¡F »uhk ã®thf mYty® bghW¥ghth®.

47

M) Ïju tUthŒ gÂntLfŸ

1) jil Miz gÂntL

xU F¿¥Ã£l ãy¤Âid muR éÂfS¡F òw«ghf vªj tifæY«

guhÔd« (Dispose) brŒjhY« mJ muR k‰W« bghJk¡fë‹ eyD¡F

vÂuhd brayhF«. m«khÂç Ïd§fŸ Ñœ¡f©lt‰¿š vªj tifæY«

ÏU¡fyh«.

(A) ãy« mšyJ ãy§fŸ Ã‰fhy Â£l§fS¡F«, eilKiwfhy

Â£l§fŸ ãiwnt‰Wtj‰F« njitæU¡fyh«

(B) Áy ãy§fŸ gŸë, rhiy, uæšnt ãiya« k‰W« Ïju tifahd

muR¡F brhªjkhd Ïl§fë‹ mUfhikæš ÏUªJ mit

éçÎgL¤Jtj‰F njit¥glyh«.

(C) mªj ãy§fëš fåk ts§fŸ (Major and Minor Minerals) ÏU¥gjhf

f©blL¡f¥glyh«

(D) bjhšbghUŸ MuhŒ¢Á Jiwædhš òuhjd Á‹d§fŸ ÏU¥gjhf

f©blL¡f¥g£l ãy§fshf ÏU¡fyh«.

(E) mªj ãy¤Â‹ guhÔd« r£l« k‰W« xG§F Ãu¢Áid V‰gL«

Nœãiyia V‰gL¤jyh«.

Ï«khÂçahd ãy§fŸ kht£l M£Áa®, kht£l tUthŒ mYty®

k‰W« tUthŒ nfh£l mYty® Rakhfnth mšyJ ãy ã®thf Mizaç‹

c¤Âuit¥ bg‰nwh ãy§fis ga‹gL¤j mšyJ ghuhÔd« brŒa jil

éÂ¡fyh«. Ï«khÂçahd ãy§fis jil Miz gÂnt£oš kht£l

M£Áa® mYtyf¤Âš gÂÎ brŒa¥gL»wJ. gÂÎ brŒa¥g£l x›bthU

Ïd§fŸ vªj Mizæ‹ mo¥gilæš jil brŒa¥g£LŸsJ v‹w

étu¤Âid Ïªj¥ gÂnt£oš gÂÎ brŒant©L« Ï«khÂçahd jil

Mizfis gÂÎ brŒa nfh£lh£Áa® k‰W« t£lh£Áa® mYtyf¤ÂY« xU

jil Miz gÂntL guhkç¡f nt©L«. Ïªj gÂnt£oš ÏUªJ

r«gªj¥g£l »uhk ã®thf mYty® j‹Dila »uhk¤J¡fhd étu§fis xU

jå gÂnt£oš gÂÎ brŒJ guhkç¡fnt©L«. Ï«khÂçahd všyh

Ïd§fisÍ« »uhk „m‟ gÂntL k‰W« ml§fš fz¡»š r«gªj¥g£l r®nt

òy‹ vÂuhf F¿¥Ãlnt©L«. ml§fš fz¡»š Áf¥ò ikædhš

F¿¥ÃLtJ ešyJ. jilMiz ò¤jf¤Âš F¿¥Ã£l neh¡f§fS¡F jéu

48

Ãw neh¡f§fS¡F Ïªj ãy§fis ga‹gL¤j¡TlhJ. jilia Ûw¥g£lhš

»uhk ã®thf mYty® m›t¥nghJ t£lh£ÁaU¡F m¿¡if mD¥gnt©L«.

Ïªj gÂnt£oid tUthŒ Ô®tha¤Â‹nghJ t£lh£Áa® mYtyf¤Âš

guhkç¡f¥g£LŸs gÂnt£Ll‹ rçgh®¤J rçahf cŸsdth v‹W

cWÂbrŒJ bfhŸsnt©L«.

2) Û‹ ts¥ gÂntL

mid¤J tif bghJ ga‹gh£o‰F c©lhd VçfŸ, f©khŒfŸ,

MWfŸ, fhšthŒfŸ ngh‹w Ú®ãiyfëš cŸs Û‹ts« F¿¤jhd

gÂnt£oid »uhk ã®thf mYty® guhkç¡f nt©L«. V‰fdnt Áy

»uhk§fëš Û‹ts F¤jif¡F éLtJ eilKiwæš ÏUªJ tU»wJ.

Ïj‰fhd étu§fŸ »uhk gÂntL ‘m’ éš tuyh‰W F¿¥Ãš

bjçé¡f¥g£LŸsJ. m¤jifa F¤jiffŸ cça Kiwæš

Úo¡f¥g£LŸsdth v‹W gh®¤J¡ bfhŸs nt©oa bghW¥ò »uhk ã®thf

mYty®fis rh®ªjJ. j‰nghJ Û‹ ts« F¤jif k‰W« Vy« éLtJ

mªjªj Cuh£Á k‰W« efuh£Á, Cuh£Á x‹¿a§fS¡F« mÂfhu«

tH§f¥g£LŸsJ. k‰w bghJ gâ¤Jiw provincialised Ú® ãiya§fëš Û‹

ts F¤jif k‰W« Vy« éLtJ tUthŒ¤ JiwædU¡nf mÂfhu« cŸsJ.

bghJthf Û‹ ts F¤jif v‹gJ Û‹ts T£LwÎ r§f§fS¡nf

él¥gL»wJ. ÏJ rh¤Âaäšyhj Ïd§fëš Û‹ ts« bghJ Vy¤Â‹ _y«

él¥gL»wJ. Û‹ts F¤jif mšyJ Vy« éLtJ t£lh£Áa® mÂfhu

tu«ò¡FŸ tu¥bg‰¿UªjhY« F¿¥Ã£l neu¤Âš mjid brŒtj‰F Kj‰

f£l elto¡iffŸ »uhk ã®thf mYtynu vL¡f nt©L«. xU Ú®

ãiya¤Âš cŸs j©Ù® t‰W« ãiy V‰g£l clnd Ïj‰fhd elto¡if

nk‰bfhŸs »uhk ã®thf mYty® elto¡if vL¡f nt©L«. xU Ú®

ãiya¤Âš K‹djhfnt elto¡if vL¥gj‹ _y« muR ÏH¥ò jé®¡fyh«.

K‹djhfnt F¤jif él¥g£l mšyJ Vy« él¥g£l Ïd§fëš étrha Ú®

ghrd« v›éj¤ÂY« ghÂ¥ò V‰glh t©z« gh®¤J¡ bfhŸs nt©L«.

nkY« Û‹ Ão¥gj‰fhf ÏaªÂu§fŸ _y« j©Ù® Ïiw¡fÎ« mDkÂ¡f¡

TlhJ.

49

3) Bought in Land Register

muR gh¡»¡fhf xU g£lhjhuç‹ ãy§fis #¥Â brŒJ Vy«

él¥gL»‹w ãiyæš m¤jifa Vy« bghJk¡fshš vL¡fhj ãiyæš

munr K‹tªJ t£lh£Áa® _ykhf xU F¿¥Ã£l bjhif k£L« brY¤Â

ãy§fis munr Vy« vL¤J¡ bfhŸsyh«. mªj Vy« muR ÛJ cWÂ

brŒa¥g£l ÃwF r«gªj¥g£l ãy§fŸ muR bgaçš jh¡fyh»wJ (Bought in

lands). Ï«khÂç ãy§fë‹ étu§fis »uhk ã®thf mYty® Bought in

land gÂnt£oš gÂÎ brŒJ guhkç¤J, ãy§fëš ahU« M¡ukz« brŒahj

t©z« gh®¤J¡ bfhŸs nt©L«. F¿¥Ã£l fhy¡bfLÎ¡FŸ (12

tUl§fŸ) ãy¢ brhªj¡fhunu mªj ãy¤Â‰F©lhd ãytç, (Back

Assessment) t£o k‰W« mguhj« M»ait brY¤Âdhš Û©L« mtU¡nf

x¥gil brŒayh«. (t.ã. M. 45-4) Ï¤jifa ãy§fŸ ãy¢ brhªj¡fhu®fŸ

Ûs x¥gil brŒJbfhŸs K‹tuhj g£r¤Âš Ô®it V‰g£l jçRfshf kh‰wk

brŒJ x¥gil éÂfë‹ Ñœ ÃwU¡F x¥gil brŒayh«.

4) òŸë étu gÂntL

x›bthU tUthŒ »uhk¤Â‰F« m¢Ál¥g£l òŸë étu gÂntL

guhkç¡f¥gl nt©L«. Ïªj gÂnt£oš »uhk¤Â‹ mo¥gil òŸë

étu§fŸ mjhtJ #d¤bjhif, »uhk bkh¤j gu¥gsÎ, rhFgo brŒa¥g£l

gu¥gsÎ, Ô®it, nkštçfŸ M»a étu§fŸ gÂa nt©L«. tUthŒ

Ô®tha¤Â‹nghJ Ïªj¥ gÂnt£oš Kªija grè Ko¡f¥g£l étu§fŸ tiu

gÂa¥glnt©L«. Ïªj¥ gÂnt£oid 10 tUl§fS¡F xnu ò¤jf toéš

guhkç¡fnt©L«. g¤J tUl§fS¡F ÃwF òÂa gÂntL Jt¡fnt©L«.

2) e‹brŒ ò‹brŒ fêÎ gÂntL

ãytç tNš brŒÍ« Kiw eilKiwæš ÏUªjhY« Áy Ïd§fëš

k£L« fêÎfŸ brŒa jå¤ jå murhizfŸ btëæl¥g£LŸsJ.

m) ò‹brŒ fêÎ

ò‹brŒ ãy§fS¡F©lhd mo¥gil ju¤Ô®it murhiz

v©.1122 tuthŒ Jiw ehŸ 22.06.1967‹go jŸSgo brŒa¥g£lJ. Mdhš

Ïj‰F©lhd cŸq® nkštç k‰W« cŸq® äF nkš tç éÂ¡f¥gl

nt©L«. (LC & LCS) Ïj‰fhd jå gÂntL vGj njitæšiy. »uhk

50

fz¡F 10(1)š F¿¥Ã£LŸsgo g£lh bkh¤j« ò‹brŒ Ô®itÍ« »uhk fz¡F

10(2)š neuoahf jh¡fš brŒJ fêÎ brŒa¥gl nt©L«.

M) khdhthç fêÎ

khdhthç ãy§fë‹ mo¥gil ju Ô®it murhiz ãiy v©.2059

ehŸ 19.07.1972‹go jŸSgo brŒa¥g£lJ.

Ï) e‹brŒ fêÎ

murhiz v©.2622 tUthŒ¤ Jiw ehŸ 13.09.1971‹go xUt®

brhªjkhf 5 V¡f® k‰W« 5 V¡fU¡FŸ e‹brŒ ãy« it¤ÂUªjhš mtU¡F

ò‹brŒ ju Ô®it¡F <lhd e‹brŒ ju¤ Ô®it jŸë bfhL¡f nt©L«.

e‹brŒ ju¤ Ô®it KGtj‰F« cŸq® nkš tç k‰W« cŸq® äF nkš tç

(LC & LCS) éÂ¡f nt©L«. Ïj‰fhd xU Áw¥ò gÂntL »uhk ã®thf

myty® guhkç¡f nt©L«. Ïjid bghJthf »°Â gªÂ khj§fŸ Jt§F«

K‹ò fz¡»£L tUthŒ nfh£l mytyç‹ Miz bg‰W mj‹go xUt®

brY¤j nt©oa ãytç étu§fŸ, njhuha okh©L¡F (Provisional

Demand) vL¤J¡ bfh©L tu nt©L«.

e‹brŒ Ô®it¡F ãfuhd ò‹brŒ Ô®it fz¡»L« Kiw

bghJthf e‹brŒ ò‹brŒ ãy§fë‹ k© tad«, uf« xnu

khÂçahf ÏUªjhY« ju« x¤J ÏU¥g¤Âšiy. Vbd‹whš ãy¤Â‹ j‹ik

F¿¤J MŒÎ brŒJ, j‹ik¡F V‰wh®nghš ju« ã®za« brŒa¥gL»‹wd.

vdnt e‹brŒ Ô®it¡F <lhd Ô®itia f©L Ão¡f e‹brŒ, ò‹brŒ

ãy§fëš k©tad« k‰W« uf« xnu khÂçahf ÏUªjhš k£Lnk

nghJkhdJ.

cjhuz«

r®nt

v©

e‹brŒ ò‹br‹

k©

tad«

uf« ju«

bcw¡nlU¡F

Ô®it (%.)

k©

tad«

uf« ju«

bcw¡nlU¡F

Ô®it (%.)

4 / 2 7 3 6 11.12 7 3 5 3.71

nk‰f©l khÂçæš F¿¥Ãl¥g£LŸs eŠir òŠir ãy§fë‹ k© tad«,

uf« xnu khÂç cŸsJ ju« k£L« ntW¥g£LŸsJ. Ïªj e‹brŒ òy¤Â‰¡F

51

fê¡f nt©oa Ô®it U.3.71 k£Lnk, äFÂÍŸs %.7.41 ia r«gªj¥g£l

if¥g‰Wjhuçl« tNè¡f¥gl nt©L«.

Ïj‰fhd Áw¥ò gÂntL x›bthU tUlK« jah® brŒa¥gl nt©oaÂšiy.

x›bthU tUlK« neçL« khWjšfis k£Lnk F¿¥Ã£L fz¡»£lhš

nghJ«. nkY« njit¥gL« nghJ Ïªj gÂnt£oid òÂajhf vGj¥gl

nt©L«.

6) Å£Lkid g£lh gÂntL

Ïªj gÂnt£oš »uhk¤Âš Å£Lkid nfhç bgw¥gL« kD¡fis

gÂÎ brŒJ mjid KoÎ brŒÍ« tiu vL¡f¥gL« elto¡if

étu§fisÍ« gÂÎ brŒant©L«. Ïjid t£lh£Áa® mYtyf¤Âš

guhkç¡f¥gL« gÂnt£Ll‹ rçgh®¡f nt©L«.

7) rKjha ãy§fŸ fh£L« gÂntL

ÏÂš muR¡F brhªjkhd rKjha¤Â‰F njit¥gL« ãy§fis

gÂÎ brŒJ mÂš M¡ukz« brŒahj t©z« »uhk ã®thf mYty®

gh®¤J¡ bfhŸsnt©L«.

8) nfhéšòw«ngh¡F ãy gÂntL

Áy »uhk§fëš nfhéšfS¡F brhªjkhd òw«ngh¡F ãy§fŸ

cŸsd. Áy ãy§fëš nfhéšfŸ f£l¥g£L guhkç¡f¥gL»wJ. Áy

ãy§fŸ fu«ghfÎ« cŸsJ. Ï¤jifa ãy§fë‹ étu§fŸ xU Áw¥ò

gÂnt£oš gÂÎ brŒJ guhkç¡f nt©L«. Ïª ãy§fëš v¡fhuz¤ij¡

bfh©L« M¡ukz§fŸ brŒaht©z« f©fhâ¡f nt©oaJ »uhk

ã®thf mYtyç‹ bghW¥ghF«. nfhéš, òw«ngh¡F ãy§fëš

M¡ukz§fis f©o¥ghf mf‰w¥gl nt©L«.

9) ntsh©ik tUkhd tç gÂntL

j‰nghJ ntsh©ik tç éÂ¥ò u¤J brŒa¥g£ljhš Ïªj¥

gÂnt£oid guhkç¡f¤ njitæšiy. MæD« V‰fdnt éÂ¡f¥g£l

ntsh©ik tUkhdtç gh¡»fis tNš brŒÍ«tiu Ï¥gÂntL

guhkç¡f¥glnt©L«.

52

10) RjªÂu nghuh£l Åu®fŸ gÂntL

»uhk¤Âš cŸs RjªÂu nghuh£l Åu®fŸ F¿¤jhd xU

gÂnt£oid »uhk ã®thf mYty® guhkç¡fnt©L«. ÏÂš mt®fS¡F

tH§f¥gL« XŒÎ CÂa étu§fŸ gÂant©L«. tUthŒ Ô®tha¤Â‹ nghJ

t£lh£Áa® mYtyf¤Âš guhkç¡f¥gL« gÂnt£Ll‹ rçgh®¡f nt©L«.

11) mfÂfŸ gÂntL

»uhk¤Âš FoæU¡F« g®kh, $y§fh mfÂfë‹ étu§fŸ

Ï¥gÂnt£oš gÂÎ brŒJ mt®fS¡F m›t¥nghJ tH§F« muR fl‹fis

Ïªj gÂnt£oš gÂÎ brŒJ bjhl® elto¡if vL¡fnt©L«. òÂjhf Fo

mk®¤j¥g£l mfÂfë‹ étu§fisÍ« m›t¥nghJ gÂÎ brŒJ

mt®fS¡F tH§f¥gL« fl‹fŸ Kiwahf ga‹gL¤j¥gL»wjh v‹gjid

f©fhâ¤J éÂ ÛwšfŸ ÏUªjhš cl‹ nkš mYty®fë‹ ftd¤Â‰F

vL¤J bršynt©L«.

12) Cuf FoÚ® gÂntL

x›bthU tUthŒ »uhk¤Âš Cuh£Á _y« FoÚ® gaD¡fhf

guhkç¡f¥gL« »zWfŸ, FHhŒ »zWfŸ, if g«ò FHhŒfŸ, nkšãiy

Ú®¤nj¡f bjh£o M»a étu§fŸ ÏÂš gÂant©L«.

1) ÏitfŸ mikªJŸs Ïl«, 2) tif, 3) f£l¥g£l ehŸ, 4) gGJ gh®¤j ehŸ,

5)ahuhš f£l¥g£lJ, 6) Kiw¥go ga‹gL¤j¥gL»wjh, gGjilªJ cŸsjh,

7)»zwhf ÏUªjhš gšntW gUt§fëš »z‰¿š cŸs Ú® »uhk¤Â‹

njit¡F nghJkhdjh, m›t¥nghJ MH¥gL¤J« étu§fŸ, MŒÎ

mYtyç‹ F¿¥ò M»a étu§fis Ï¢ Áw¥ò¥ gÂnt£oš gÂa nt©L«.

Ï«khÂçahd FoÚ® Mjhu§fŸ gad‰w ãiyæš ÏUªjhš cldoahf

Cuh£Á¤ jiytU¡F bjçé¡f nt©L«. bjh‰W nehŒfŸ »uhk¤Âš guÎ«

ne®Îfëš Ïªãiyfëš cŸs Úiu R¤j¥gLtj‰F nt©oa V‰ghL« »uhk

ã®thf mYty® brŒant©L«.

13) ku« eL« gÂntL

“Å£L¡F xU ku« ts®¥ngh« eh£L ey‹ fh¥ngh«” v‹gJ Ïy£Áa

KH¡f« MF«. vdnt, x›bthU tUthŒ »uhk¤ÂY« xU »uhk ã®thf

mYty® muR¥ gŸëfŸ, Fs§fŸ, nfhéšfŸ, rhiy Xu§fŸ, M»a bghJ

53

Ïl§fëš x›bthU M©L« FiwªjJ 50 ku§fŸ el nt©L«. F¿¥ghf

ku§fis gUtfhy« bjhl§Ftj‰F K‹ eLtj‰F elto¡if

vL¡fnt©L«. nkY«, Ïjid cça Kiwæš ghJfh¥ò brŒJ guhkç¡fÎ«

V‰ghL brŒant©L«. Ï«khÂahd étu§fis Ï¢ Áw¥ò gÂnt£oš »uhk

ã®thf mYty® gÂa nt©L«.

54

14) bghJf£ol§fŸ F¿¤j gÂntL

x›bthU »uhk¤ÂY« bghJ¡ f£ol§fŸ cŸsd.

tUthŒ¤Jiw¡F brhªjkhd f£ol§fŸ, bghJ¥gâ¤Jiw, Cuh£Á k‰W«

Cuh£Á x‹¿a§fS¡F¢ brhªjkhd f£ol§fŸ bghJ f£ol§fshf

guhkç¡f¥gL»‹wd. Ï›étu§fŸ ml§»a xU Áw¥ò gÂnt£oid »uhk

ã®thf mYty® guhkç¡fnt©L«. gGjilªj f£ol§fŸ g‰¿a

étu§fis »uhk ã®thf mYty® m›t¥nghJ t£lh£ÁaU¡F bjça¥gL¤j

nt©L«.

15) òuhjhd Á‹d§fŸ gÂntL

Áy »uhk§fëš bjhš bghUŸ MuhŒ¢Á Jiw rç¤Âu K¡»a¤Jt«

thŒªj òuhjd Á‹d§fŸ cŸs F¿¥Ã£l Ïl§fis j‹ bghW¥Ãš it¤J¡

bfh©LŸsJ. m¤jifa étu§fis fh£L« gÂnt£oid »uhk ã®thf

mYty® guhkç¡fnt©L«. ÏJ ngh‹w Ïl§fëš M¡ukz§fŸ,

V‰glhjt©z« gh®¤J¡ bfhŸs nt©oaJ »uhk ã®thf mYty®

flikahF«.

16) m‹åa®fŸ tUif F¿¤jhd gÂntL

xU »uhk¤Âš bghJthf FoæU¥gt®fŸ g‰¿a étu§fŸ

m¡»uhk¤Âš »uhk ã®thf mYty® bjçªJ bfhŸs nt©oaJ mtÁa«.

Vnjh xU rka¤Âš Áy fhuz§fS¡fhf m‹åa®fŸ elkh£l«

ÏU¡Fkhdhš m¤jifa elkh£l¤ij »uhk cjéahs® _y« bjçªJ

bfh©L mt®fŸ V‹ tªjh®fŸ, v‹d brŒ»wh®fŸ v‹W mt®fSila

elto¡iffis f©fhâ¤J, »uhk ã®thf mYty® r«gªj¥g£l fhtš

JiwædU¡F m¿¡if brŒjš nt©L«. nkY«, Ïªj m¿¡ifæ‹ xU ÃuÂ

t£lh£ÁaU¡F«, F‰wéaš eLt® ÚÂk‹w¤J¡F« mD¥gnt©L«.

Ïj‰fhd xU Áw¥ò gÂnt£oid »uhk ã®thf mYty® guhkç¡f nt©L«.

nkY« j‹Dila »uhk všiy¡FŸ tÁ¤J tU« Ãugykhd

bfhŸis¡fhu®fŸ, mšyJ ãiyahf F‰w« brŒtijna bjhêyhf¡ bfh©l

T£l¤ij¢ nr®ªjt®fŸ, mšyJ F‰wéaš eilKiw r£l ÃçÎ 356‹go

j§fsJ ÏU¥Ãl« Kjèa étu§fŸ fhtyU¡F bjçé¡F«go c¤ÂuÎ

Ïl¥g£L ÏU¡F« eg®fis F¿¤J«, rªnjf¤J¡F Ïlkhd vªj eg®fis

jh« ftå¤J tunt©L« v‹W fhtyuhš nf£L¡ bfhŸs¥gL»wnjh mªj

55

eg®fis F¿¤J« xU Áw¥ò gÂntL »uhk ã®thf mYty®

guhkç¡fnt©L«. Ïªj¥ gÂnt£oš gÂÎ brŒj eg® vtuhtJ fhzhkš

nghdhš m¤jifa étu¤Âid fhtšJiw¡F cldoahf

bjçé¡fnt©L«.

17) rKjha ey¤Â£l§fŸ F¿¤jhd gÂntLfŸ

Ïj‰fhd KG étu§fŸ jåahf tH§f¥gL»wJ.

18) fl‹ gÂntLfŸ

»uhk¤Âš étrhæfS¡F V‰fdnt gy ntsh© fl‹fŸ

tH§f¥g£L Ï‹D« gh¡» ãYitæš cŸsJ. m¤jifa

gh¡»fS¡F©lhd fl‹ gÂntL (Loan Ledger) k‰W« gh¡» g£o buh¡f

gÂntL, M»ait »uhk ã®thf mYty® guhkç¡fnt©L«. Ïªj

fz¡Ffis tUthŒ Ô®tha¤Â‹nghJ jh¡fš brŒJ, t£lh£Áa®

mYtyf¤Âš guhkç¡f¥gL« fz¡FfSl‹ rçgh®¡fnt©L«.

19) c¤njr ãytç nf£ò (Provisional Demand) gÂtnL

xU grèæš mªj grè¡fhd ãytç nf£ò, #&‹ khj« ÏWÂ¡FŸ

tUthŒ Ô®tha¤Â‹nghJ ã®zæ¡f¥gL»wJ. m¥nghJjh‹ ãytç

éÂ¥ò¡fhd gÂntLfis bjhF¤J ãytç v›tsÎ v‹W tUthŒ

Ô®tha¤Â‹ mYtyuhš x¥òjš brŒa¥gL»wJ. Mdhš el¥ò grèæ‹

ãytç tNš #dtç khj« Kj‰bfh©nl Mu«Ã¡f¥gL»wJ. vdnt, mªj

grè¡fhd c¤njr nf£òit or«g® khj« fz¡»l¥g£L eh‹F jtizfëš

tNš brŒa njhuha nf£ò gÂntL x‹¿id »uhk ã®thf mYty®fŸ

guhkç¡f nt©L«. njhuha okh©oš mªj grèæ‹ or«g® khj ÏWÂtiu

cŸs j©Ù® Ô®it gy tif bué‹ô (be.7), TLjš eŠir Ô®it k‰W«

TLjš j©Ù® Ô®it (AWA & AWC) ml§F«. %.5.00 c£g£l bkh¤j

bjhifÍ« Kjš jtizæny tNš brŒant©L«. xUt® %.16.00 brY¤j

nt©Lkhdhš mtçläUªJ xU jtiz¡F %. 5.00 ÅjK« _‹W

jtizfëY« ÛÂÍŸs bjhifis eh‹fhtJ jtizæš tNš brŒa

nt©L«. Kjš jtizæš %.5.00¡F Fiwthf bjhif tNš brŒa¡

TlhJ. Ï›éjkhf jah® brŒa¥g£l njhuha nf£ò gÂntL or«g® khj

56

ÏWÂæš jah® brŒJ t£lh£Áa® x¥òjš bgw nt©L«. tUthŒ Ô®tha¤Â‹

nghJ Ï¥gÂntL Kiwahf vGj¥g£Ÿsjh v‹W jâ¡if brŒa¥gl

nt©L«. bghJthf Ï¥gÂnt£oš fz¡»l¥gL« ãytç nf£ò »uhk¡

fz¡F 10(2)š ã®zæ¡f¥gL« ãytç nf£òl‹ Vw¡Fiwa x¥Ã£oU¡f

nt©L«.

20) t¿a® tH¡F gÂntL

t¿aU¡fhd és¡f«

cL¤Â ÏU¡F« clikfŸ jéu ntW vªj brh¤J« Ïšyhj

xUtiu t¿a® v‹gh®fŸ. Ït®fS¡F Áy neu§fëš r£l ßÂahf

nrunt©oa brh¤Jfis if¥g‰w Koahkš ÚÂk‹w§fS¡F bršynt©oa

mtÁa« V‰gL«. m¤jifa jUz¤Âš tH¡FfŸ bjhlu thÂ v‹w Kiwæš

j‹dhš ÚÂk‹w¡ f£lz« brY¤j Koahj ãiyæš ÚÂk‹w¤Âš

kDjh¡fš brŒth®. mªj kDit ÚÂk‹w gçÓyid¡F Ã‹ò thÂæ‹

rh®ghf kht£l M£ÁaU¡F Áy étu§fŸ nf£L m¿¡if mD¥g¡

nfhUth®fŸ. Ï›éjkhf nfhu¥gL« étu§fŸ ÑnH ju¥g£LŸsJ.

1) kDjhuU¡F VnjD« mirÍ«, mirah brh¤J¡fŸ cŸsjh

(r«gªj¥g£l tH¡»š T¿ÍŸs brh¤J¡fŸ jéu) m¤jifa

brh¤J¡fŸ ÛJ kDjhuU¡F cŸs cçik.

2) mtUila tUkhd étu§fŸ k‰W« mt® j‰nghJ v¥go thœ¡if

el¤Â tU»wh®?

3) thÂ Ïªj tH¡F jh¡fš brŒahj K‹ò j‹id t¿a® v‹W

fh£o¡bfhŸs mtU¡F©lhd Ïju brh¤J¡fis VnjD« guhÔd«

brŒJŸshuh?

nk‰f©l étu§fis t£lh£Áa® _y« érhuiz brŒJ

c©ikæš thÂ t¿a®jh‹ v‹W cWÂ brŒJ¡bfh©L étu m¿¡ifia

kht£l M£Áa® ÚÂk‹w¤J¡F mD¥Ã it¥gh®. ÚÂk‹w gçÓyid¡F

Ã‹ò thÂ t¿a® v‹W Ô®khå¤J tH¡if t¿a® tH¡fhf gÂÎ brŒJ

bfh©L ÚÂk‹w« érhuiz el¤Â Mtz§fŸ, rh£Áa§fŸ gçÓyid

brŒJ Ô®¥Ãid tH§F«. Ïªj¤ Ô®¥Ãš tH¡»‰fhd ÚÂk‹w¡ f£lz«

ahçl« tNè¡f nt©L« v‹W gfu¥g£oU¡F«. mªj¤ Ô®¥Ã‹ efš

x‹¿id kht£l M£ÁaU¡F mD¥òth®fŸ. Ô®¥Ã‹go t£lh£Áa® _y«

57

ÚÂk‹w f£lz¤ij tUthŒ tNš r£l¤Â‹ Ñœ tNè¡f elto¡if

vL¡f¥ gâ¡f¥gL«. Ô®¥Ã‹go ÚÂk‹w f£lz¤ij cçatçl« tNè¡f

nt©L«. r«gªj¥g£lt®fŸ jhdhf K‹ tªJ brY¤jh é£lhš tUthŒ

tNš r£l¤Â‹ Ñœ elto¡if vL¤J tNš brŒa nt©L«. ÚÂk‹w¤

Ô®¥Ã‹go thÂ¡F brh¤JfŸ tu¥bgWkhdhš brh¤J¡fŸ ÛJ elto¡if

vL¤J ÚÂk‹w¡ f£lz¤ij tNš brŒayh«. brh¤J¡fŸ thÂ¡F tªj

Ã‹ò« thÂ mjid é‰gid brŒJ ÏUªjhY«, mªj brh¤J¡fŸ ÛJ

elto¡if vL¡fyh«. Ï›éu©L KiwfŸ ifah©l ÃwF« vªj éj¤ÂY«

tNyhfhj ãiyæš k£Lnk ÚÂk‹w f£lz¤ij jŸSgo brŒa elto¡if

vL¡f nt©L«. %.1000/- tiuæš tNyhfhj bjhifæid tUthŒ nfh£l

mYtyuhš jŸSgo brŒayh«. mj‰F nk‰g£l bjhifia jŸSgo brŒa

kht£l M£ÁaU¡F gçªJiu brŒa nt©L«. Ïj‰fhd xU Áw¥ò

gÂnt£oidÍ« »uhk ã®thf mYty® guhkç¡f nt©L«.

58

2. Fo k¡fŸ »uhk fz¡Ffis gh®itæLtJ / r_f¤ jâ¡if

»uhk ã®thf mytyç‹ bghW¥ÃYŸs »uhk fz¡Ffis Fo

k¡fŸ gh®itæl mDkÂ¡fyh«. ua¤J¡fŸ f£lz« VJ« brY¤jhkš

Ñœf©l »uhk fz¡Ffis gh®itæ£L jftšfŸ F¿¤J¡ bfhŸsyh«.

1) »uhk ‘m’ gÂntL

2) »uhk fz¡F 2 - ml§fš

3) »uhk fz¡F 1, 1V - rhFgo fz¡FfŸ

4) »uhk fz¡F 6 - j©Ù® Ô®it fz¡F

5) »uhk fz¡F 7 - M¡ukz« k‰W« gytif tUthŒ fz¡F

6) »uhk fz¡F 10(1), 10(2) – Á£lh k‰W« g£lhthç okh©L gÂntL

7) »uhk fz¡F 13 – j©lš buh¡f gÂntL

8)

»uhk fz¡F 14, 16 – g£lhthçahd tNš étu§fŸ nf£ò, tNš

k‰W« gh¡» M»a étu§fŸ fh£L« gÂntLfŸ

9) ãy msÎ mikgò gl§fŸ

10) òy msÎ ò¤jf§fŸ

Ï¢rYif »uhk ã®thf mytyçl« cŸs el¥ò grè fz¡FfŸ k‰W« mj‰F

Kªija grè¡F©lhd fz¡FfS¡F k£L« c©L.

rÛg fhy¤Âš rhFgo étu§fŸ ml§fèš rçtu gÂa¥gLtÂšiy

v‹w òfhç‹ mo¥gilæš m¤jifa gÂÎfŸ rçahf gÂa¥g£lŸsjh

v‹gjid rçgh®¡f if¥g‰Wjhu®fis mDkÂ¤J »uhk fz¡F 2 ml§fèš

r«gªj¥g£l ua¤Jfë‹ ifbah¥g« bgw nt©Lbk‹W murhiz

btëæl¥g£LŸsJ. (10% Kjš 15% tiu) (murhiz ãiy v©.329 t.J. ehŸ

12.07.04 muR foj« v©.38230 / t.ã.3(2) / 04 tJ ehŸ 5.8.2004, Áw¥ò Miza®

k‰W« tUthŒ ã®thf Miza® R‰w¿¡if v©.t.ã.6(1) / 84991 / 02 ehŸ

20.08.04) vdnt »uhk fz¡Ffis btë¥gilahf guhkç¥gJ »uhk ã®thf

mYty®fë‹ flikahF«.

59

3. ãy msit – ãytç Â£l« - Ô®it éÂ¥ò

ãy msÎ

1) òÂa òy§fis V‰gL¤J« Kiw

xU ãy msit òy¤Â‹ xU ghfnkh mšyJ ghf§fnsh mÂf

gu¥òilajhf ÏUªjhš, ãy x¥gil, ãy vL¥ò ãy kh‰w« k‰W« Ïju

fhuz§fS¡F ãy« njit¥gL«nghJ mªj ãy¤ij jåna

gÂant©oÍŸsJ. m¤jifa ne®éš, xUòy« 20 bcwfnl® mšyJ mj‰F

nk‰g£nlh ÏUªjhY« r«gªj¥g£l ãy msit òy¤Âid c£ÃçÎfshf

brŒtj‰F gÂyhf mitfS¡F jå všiyfŸ F¿¥Ã£L tiugl«

jahç¤J, mitfis òÂa ãy msit òy§fshf gÂÎ brŒant©L«.

òÂajhf cUth¡f¥gl cŸs òy‹fS¡F mªj »uhk¤Âš filÁahf

gÂth»ÍŸs òy v©âš ÏUªJ bjhl®¢Áahf v©fŸ bfhL¡fnt©L«.

Ãçéid brŒj ãy msit òy¤Â‹ ÛÂ¥ ghf¤Â‰F mj‹ mrš v©izna

Ïlnt©L«. MæD« x¥gil brŒa cŸs ghf« Á¿ajhf ÏUªjhš mjid

xU c£Ãçthfnt ms¡fyh«. vÂ®fhy¤Âš V‰gl¡Toa njitfis

K‹å£L òÂa òykhdJ e‹brŒ 2 bcw¡nluhfÎ«, ò‹bræš 4

bcw¡nluhfÎ« óäæ‹ ãiyik¡nf‰wgo mj‰F Fiwthd gu¥òilajhf

ÏU¡F«go brŒant©L«.

Ñœ¡f©l Ïd§fŸ jäœehL 1923« tUl¤J 8tJ (jäœehL ãy

msit (k) všiyfŸ F¿¤j r£l«) r£l¤Â‹go

elto¡if¡F£g£litahF«.

i) j‰nghJŸs ãy msit òy§fëèUªJ V‰gL¤j¥gL« òÂa ãy

msit òy§fŸ r«gªjkhfÎ«

ii) j‰nghJŸs ãy msit òy§fë‹ všiyfë‹ brŒa¥gL«

khWjšfŸ r«kªjkhfÎ«

iii) òw«ngh¡F všiyfis¥ ghÂ¡F« c£ÃçÎfŸ r«gªjkhfÎ«

iv) Ô®it éÂ¡f¥g£l tifæèUªJ òw«ngh¡F Mf kh‰Wtjdhš

V‰gL« všiy tiuaW¥òfŸ r«gªjkhfÎ« (ãy vL¥ò)

nk‰f©l Ïd§fëš khWjšfŸ brŒtj‰F jäœehL 1923« tUl« 8tJ

(jäœehL ãy msit (k) všiyfŸ F¿¤j) r£l« 6tJ Ãçé‹ Ñœ és«gu«

60

brŒJ érhuiz brŒant©L«. nkY«, nk‰go r£l¤Â‹ 9tJ Ãçit

nr®ªj (2)tJ c£ÃçÎ, 10tJ Ãçit¢ nr®ªj 2tJ c£Ãçéš

tiuaW¡f¥g£LŸs éÂKiwfis Ã‹g‰wnt©L«.

mj‹Ã‹ 11tJ Ãçé‹go brŒJ bfh©l nkšKiwpL Koªj ÃwF

13tJ Ãçé‹go ãy msit Ko¤J kht£l muÁjêš és«gu« brŒtnjhL

r«gªj¥g£l »uhk¤Âš bghJæl¤Âš és«gu« brŒant©L«. Ï« Kiw

ifah©l Ã‹ ãy msÎ elto¡iffŸ KoÎ¡F tu¥bgW»wJ.

2) if¥g‰W ãy§fis c£ÃçÎ brŒÍ«nghJ òÂa v©fŸ

bfhL¡F« Kiw

m) „A‟ gÂnt£oš c£ÃçÎfŸ v©fshf¡ bfh©L ÏUªjhš òÂa

c£ÃçÎfis vG¤J¡fis¡ bfh©L F¿¥Ãlnt©L«. mjhtJ

r®nt v©. 14/1š ÏUªJ ÃçÍ« c£ÃçÎ 14/1A, 14/1B v‹W

F¿¥Ãlnt©L«.

M) òÂa c£ÃçÎfŸ vG¤J¡fis¡ bfh©L F¿¥Ãl¥g£oUªjhš

òÂa c£ÃçÎ v©fis¡ bfh©L F¿¥Ãlnt©L«. mjhtJ

14/1A v‹w c£ÃçéèUªJ ÃçÍ« òÂa c£ÃçthdJ 14/1A1,

14/1A2 v‹W F¿¥Ãlnt©L«.

Ï) xU KG¥ òy¤Âš c£ÃçÎ brŒa¥g£lhš òÂa c£ÃçÎfS¡F

v©fis¡ bfh©L F¿¥Ãlnt©L«. mjhtJ òy v©. 14š xU

c£ÃçÎ mšyJ gy c£ÃçÎfis brŒa neç£lhš kh‰wY¡F

ÃwF 14/1, 14/2 (k) 14/3 v‹W F¿¥Ãlnt©L«.

ãy mstnu Ïšyhj g£r¤Âš »uhk ã®thf mYtynu òy§fis

msÎ brŒayh«.

ãytç Â£l« eilKiw¥gL¤J« Kiw

ãytç Â£l¥ gâfŸ Jt¡fhj K‹ò r«kªj¥g£l gFÂæš ãy

msit¤ Jiwæd® ãy msit brŒJ ãytç¤ Â£l« bra‰gL¤j Ñœf©l

ãy msit Mtz§fis ãytç Â£l mYty®fS¡F tH§Fth®.

1) »uhk tiu¥gl«, 2) »uhk òy ò¤jf« (FMB), 3) f©l« mšyJ byhnfõ‹

tiugl«, 4) fh®nyõ‹ g£oaš, 5) ãy msit¥ gÂntL, 6) njhuha¥ gu¥gsÎ

g£oaš, 7) M¡uä¥ò m£ltid k‰W« tiu¥gl«.

61

ÃwF ãytç Â£l myty® ãytç Â£l« brayh¡F« gFÂia R‰¿

gh®¤J m¥gFÂæ‹ étu§fŸ mjhtJ k¡fŸ bjhif, k¡fŸ thœ¡if ju«,

trÂ, tUthŒ, kiH msÎ étu«, k© tiffŸ, ghrd Mjhu§fŸ étu«, gæ®

tiffŸ, ngh¡Ftu¤J trÂ, kh®bf£L ãytu« M»a étu§fŸ nrfç¤J,

mªj gFÂæš v›thW ãytç Â£l« brašgL¤j nt©L« v‹gj‰F« Ô®it

é»j§fŸ v›thW éÂ¡f¥gL« v‹gj‰F« mªj gFÂæ‹ jå¤ j‹ik

F¿¤J«, xU éçthd m¿¡if muR¡F mD¥Ã it¥gh®. Ïj‰F R‰whŒÎ

m¿¡if v‹W bga®. Ïjid muR m§Ñfhu« brŒj Ã‹ò mªj

gFÂ¡F©lhd ãytç Â£l m¿é¡if (Notification) jah® brŒa¥gL»wJ.

ãytç¤ Â£l m¿é¡if

ãytç Â£l¥ gâfŸ Jt§fhj K‹ò muÁdhš m§Ñfç¡f¥g£l

gâfŸ F¿¤J m¿é¡if x‹¿id khãy k‰W« kht£l muÁjœfëš

Kiwahf btëæl¥gL»wJ. Ïªj m¿é¡ifæš ãytç Â£l« brayh¡f

cŸs gFÂæ‹ étu«, tifghL brŒjš, k©taz« brŒjš, ghrd

Mjhu§fis tF¥òfshf Ãç¤jš, jåah® ghrd Mjhu§fis m§Ñfç¤jš,

Ú®gh¡», Û‹ F¤jif, ku kfNš Vy«, Fokuhk¤J M»at‰iw m§Ñfç¤jš,

ãytç Â£l¤Âš mDrç¡f nghF« bfhŸiffŸ, mDrç¡f nghF« òŠir¤

bjhFÂ Ô®it é»j§fŸ, g£lh tH§Fjš mj‰fhd érhuiz KiwfŸ,

mj‰fhd nkšKiwpLfŸ M»a étu§fŸ éçthf és¡f¥g£oU¡F« Ïªj

m¿é¡if btëæl¥g£l ÃwF ãytç¤Â£l gâfŸ Jt§f¥gL»‹wd.

Áy mo¥gil bfhŸiffŸ ÑnH ju¥g£LŸsJ

1) ãy§fis brGik¡nf‰g k©tad« brŒjš.

2) ghrd Mjhu§fis mitfë‹ Ma¡f£L ãy§fS¡F rhFgo¡F Ú®

bfhL¡f¡Toa fhy¤ij fz¡»£L tF¥òfshf Ãç¤jš.

3) »uhk§fŸ mitfŸ mikªÂU¡F« òy§fëš cŸs trÂ k‰W«

tUthia fU¤Âš bfh©L x‹W nr®¤J bjhFÂfshf Ãç¤jš.

4) Ï«_‹W bfhŸiffisÍ« mDrç¤J x›bthU ãy¤Â‰F« cça

Ô®it é»j« ã®zæ¤jš. mj‹ Ã‹ fs¥gâ¡Ÿ Ko¤J Ñœf©l

c¤njr fz¡FfŸ jah® brŒa¥gL»‹wd.

62

m) mfutçir¥ g£oaš

M) c¤njr Á£lh

Ï) c¤njr¥ g£lh

<) c¤njr g£lh tH§F« g£oaš

c¤njr¥ g£lh¡fŸ ãy clikjhu®fS¡F tH§f¥g£l ÃwF

M£nrgd§fŸ bjçé¡f nghJkhd mtfhr« tH§», tU« M£nrgizfŸ

ÛJ Kiwahf érhuiz el¤j¥gL»wJ. érhuiz KoÎfë‹go ãy msit

gÂnt£oY« c¤njr Á£lhéY« gÂÎfŸ brŒa¥gL»‹wd. Ïj‹ ÛJ

nkšKiwpLfŸ, ÓuhŒÎfS« mDkÂ¡f¥gL»‹wd.

c¤njr¥ g£lh M£nrgiz érhuiz¡F Ã‹ò tUthŒ¤ Jiw¡F

fz¡Ffis guhkç¥gj‰¡fhf tH§f¥gL»wJ. Ï›thW jah® brŒa¥g£l

fz¡FfS¡F Jha fz¡FfŸ ( Fair Accounts) v‹W bga®.

Jha fz¡FfŸ

1) Jha ml§fš. ãy msit¥ gÂnt£il mo¥gilahf¡ bfh©L jah®

brŒa¥gL»wJ. (Fair Adangal)

2) Jha Á£lh – c¤njr Á£lhit¡ bfh©L érhuiz KoÎ khWjY¡F

Ã‹ò jah® brŒa¥gL»‹wJ. (Fair Chitta)

3) Ô®it ca®Î rYif¥gÂntL

4) ef®¥ òwkhdhš kidtç¥ gÂntL

Ï«khÂçahd ãytç Â£l« 30 tUl§fS¡F xU Kiw eilKiw¥

gL¤j nt©L«. 30 tUl§fŸ Koªj Ã‹dU« ã®thf fhuz§fS¡fhf

flªj fhy¤Âš UDR r®nt k£Lnk bgW«gFÂfëš eil¥bg‰W mj‹go

j‰nghJ tUthŒ fz¡FfŸ guhkç¡f¥gL»‹wd.

ãy¤ Ô®it éÂ¥ò

ãy¤Â‹ ga‹gh£L¡F V‰g ãytç Â£l¤Âd nghJ ãy§fŸ

tif¥ghL brŒa¥g£LŸsJ.

63

m) eŠir, òŠir k‰W« khdhthç if¥g‰W ãy§Ÿ

murh§f ghrd Mjhu§fë‹ _y« ghrd trÂ bgw¡ Toa ãy§fŸ

eŠirahfÎ«, k‰w ãy§fŸ òŠir k‰W« khdhthç ãy§fshf tif¥ghL

brŒa¥g£LŸsJ. bgU«ghyhd òŠir ãy§fshf tif¥ghL brŒa¥g£LŸs

ãy§fŸ jåah® »zWfëèUªJ ghrd trÂ bg‰witahF«. Vç cŸthŒ

gFÂæš Ú® Ão¥ò¡F c£glhj ãy§fshf khdhthç ãy§fŸ mikªJŸsJ.

khdhthç ãy§fŸ òŠir ãy§fis él Á¿J nk«g£oU¡F«. Vç cŸthŒ

gFÂæš mikªJŸsjhš Ïªãy§fŸ <u j‹ik¡ bfh©ljhf ÏU¥gjhš

eŠir gæ®fŸ rhFgo brŒa VJthf ÏU¡F«.

M) Ô®it V‰g£l jçR

ÏJ jéu Áy ãy§fŸ Ô®it éÂ¡f¥g£oUªJ« ãytç Â£l¤Â‹

nghJ cçik¡ bfh©lhlhj ãiyæš mjid Ô®it V‰g£l jçRfshf

tif¥ghL brŒa¥g£LŸsJ. Ï¤jifa ãy§fis Áy kht£l§fëš

‘mdhÔd«’ v‹W« tif¥ghL brŒa¥g£lŸsJ.

Ï) òw«ngh¡F ãy§fŸ

murh§f¤Â‹ f£L¥gh£oš cŸsJ«, rKjha ga‹gh£L¡Fça

ãy§fis òw«ngh¡F ãy§fshf tif¥ghL brŒa¥g£LŸsJ. Ïitfëš

fšyh§F¤J k‰W« nkL v‹w ãy§fis Ô®it V‰glhj jçR ãy§fshfÎ«

k‰w ãy§fŸ òw«ngh¡F ãy§fshfÎ« tif¥ghL brŒa¥g£LŸsJ.

ãy§fS¡F v›thW Ô®it ã®zæ¡f¥gL»wJ

ãytç Â£l¤Â‹ nghJ k©â‹ T£L nr®¡if mik¥ig

mDrç¤J«, ãy§fë‹ k©taz§fis mDrç¤J«, ãy§fis F¿¥ghd

Áy ghFghLfŸ brŒ»‹wd®. k©taz¤Â‹ K¡»a éis bghUë‹

c©ikahd éis¢rš mit¥ gyéjkhf gçnrhjid brŒJ 20 M©Lfë‹

ruhrç jhåa éiyia kht£l KGtj‰F« mo¥gilahf¡ bfh©L –

jhåa¤ij é‰gid brŒtj‰F MF« ngh¡Ftu¤J k‰W« étrha

bryÎfis fê¤J¡ bfh©L vŠÁÍŸs jhåa kÂ¥Ãid gzkhf

kh‰w¥g£L (conversion) kÂ¥Ãl¥gL»‹wd. Ïªj kÂ¥Ã‹ ghÂ¤ bjhif

64

ãy¤Â‰fhf muR¡F brY¤j nt©oa c¢r ãy¤ Ô®itahf fUj¥gL»wJ.

Ïj‹ Ã‹d® x¤j jhåa kÂ¥òŸs k©taz§fŸ v¤j‹ikahf ÏU¥ÃD«

mit ‘ju§fŸ’ v‹w tçir Kiwæš x‹W nr®¡f¥gL»‹wd. nkY«

mªãy§fŸ ÏU¡F« Ïl¤ij mDrç¤J«, Ú®ghrd Mjhu§fŸ j‹ikia

mDrç¤J« eŠir ju¤ Ô®it ã®za« brŒa¥gL»wJ.

Ïªj ãy§fŸ òŠirahf ÏUªjhš mit rhiyfS¡F«

rªijfS¡F« m‹ikæš cŸsij mDrç¤J ju¤ Ô®it

ã®zæ¡f¥gL»wJ. ju¤ Ô®itia mL¤j ãytç Â£l« mKyh¡F« tiu

kh‰w¥gLtÂšiy.

65

4. ãytç – muR gh¡»fŸ – ãytç tNš r£l¤Â‹ Ñœ

tNš brŒÍ« eilKiw

i) ãy tç

ãy tçæš ju¤ Ô®it, grè #h°Â, Ô®it #h°Â, Ô®it #h°Â

mguhj«, òw«ngh¡F ãytç, mguhj«, cŸq® nkš tç (LC), cŸq® äF nkš

tç (LCS) M»ait ml§F«. ãiyahd t#h¡fŸ k‰W« gUt¡fhy t#h¡fŸ

M»ait fz¡»£L mjid ju¤ Ô®itæèUªJ fê¡f¥gL»‹wd.

Ï›thwhf bkh¤j¤ bjhif fz¡»l¥g£L òŠir, eŠir Ô®it

fêÎfŸ fê¡f¥gL»‹wd. (»uhk¡ fz¡F 10-IIš étç¡f¥g£LŸsJ).

Ï›thwhf fê¡f¥g£l ãfu¤ bjhif¡F ãytç v‹gh®fŸ. m¤Jl‹ eŠir

ãy§fS¡F éÂ¡f¥gL« TLjš eŠir¤ Ô®it, TLjš j©Ù® Ô®it

(»uhk¡ fz¡F 9Aš étç¡f¥g£LŸsJ) M»aitÍ« nr®¤J mªj g£lhjhu®

brY¤j nt©oa ãytçahf ã®za« brŒa¥gL»wJ.

»uhk ã®thf mYty® x›bthU grèæY« or«g® khj« xU njhuha

nf£ò g£o (Provisional Demand) jah® brŒJ t£lh£Áaç‹ x¥òjš bg‰W

#dtç khj¤ÂèUªJ eh‹F jtizfshf ãytç tNš brŒa nt©L«.

(njhuha nf£ò gÂnt£oš éçthf étç¡f¥g£LŸsJ.) Ïªj ãytçÍl‹

»uhk ã®thf mYty® ãytç ãYit gh¡» ÛJ t£oahf éÂ¡f¥g£l

mguhj¤ bjhifÍ« tNš brŒa nt©L«. (»uhk fz¡F 17š

étç¡f¥g£lŸsJ)

»uhk ã®thf myty® ãytç jéu Ñœf©l Ïju gh¡»fisÍ«

ãytç nghš tNš brŒa nt©L«.

1) thuf«

2) ef®òw ãytç

3) ãy F¤jif

4) ãy¢ Ó®ÂU¤j r£l¤Â‹go F¤jif k‰W« ãy kÂ¥ò

5) K¤Âiu¤ jhŸ r£l¤Â‹ »œ éÂ¡f¥g£l bjhif

6) t¿a® tH¡F gh¡»

7) r®nt Á.v°.v«. (v) k‰W« Á.v°.v«. (Ã)

8) étrha tUkhd tç

9) mÃéU¤Â tç k‰W«

66

10) gy tifahd tUthŒ gh¡»fŸ.

»uhk ã®thf mYty®fŸ vªj bjhif tNš brŒjhY«

mj‰F©lhd g‰W¢ Ó£L (v©.18)š brY¤ÂatU¡F tH§f nt©L«.

Ï¤jif tNyhd gz¤ij »uhk fz¡F 13š fz¡»£L mjid

jhkjäšyhkš F¿¥Ã£l ehëš muR fz¡»š brY¤Â él nt©L«.

v¡fhuz¤ij¡ bfh©L« khj ÏWÂ¡F nkš tNš brŒa¥g£l vªj¤

bjhifÍ« ifæU¥Ãš it¤ÂU¡f¡ TlhJ. m¥go it¤ÂUªjhš mjid

j‰fhèfkhf ifahlš brŒa¥g£ljhfnt fUj¥gL«. mj‰F©lhd

elto¡if¡F »uhk ã®thf myty®fŸ c£gLth®fŸ. g£lhjhu®fŸ

ãytçia Revenue Money Order _yK«, F¿¥Ã£l¤ bjhif¡F nkèUªjhš

neuoahfÎ« t§»æš brY¤jyh«.

ii) jäœ ehL tUthŒ tNš r£l« 1864‹ Ñœ vL¡f¥gl

nt©oa eilKiwfŸ

1. ãytçahdJ eh‹F jtizæš #dtç khj« Kjš brY¤j¥gl

nt©L«. Ïj‰F »°Â khj§fŸ v‹gh®fŸ. ÃuÂ khj« 10«

njÂ¡Fnkš brY¤j¥glh é£lhš mjid xU ãYitahf

fUjnt©L«. m›thwhf ãYit v‹W fUj¥gL« gh¡» tNš brŒa

ãytç tNš r£l¤Â‹ Ñœ elto¡if vL¡fyh«.

2. nkY« ãytçÍl‹, thuf«, ef®¥òw ãytç, F¤jif tçfŸ, ãy kÂ¥ò,

nk«gh£L tç r®nt gh¡»fŸ, t¿a®tH¡F gh¡» M»aitfisÍ«

ãytç tNš r£l¤Â‹ Ñœ tNš brŒayh«.

3. ãytç k‰W« ãy« r«kªj¥g£l gh¡»fis jéu muR¡F brY¤j

nt©oa Ïju gh¡»fis ãytç tNš r£l¤Â‹ Ñœ elto¡if vL¤J

tNš brŒayh«. (r£l ÃçÎ 52)

m) Ïªj gh¡»fŸ muR¡F nru nt©oajhf ÏU¡f nt©L«.

M) vj‰fhf brY¤j nt©L« v‹w ãiy¥gh£oid ã%Ã¡f

nt©L«. mÂš VjhtJ Á¡fšfŸ (Dispute) ÏUªjhš r£l ÃçÎ

52‹go tNš brŒa c£g£ljšy.

Ï) tUthŒ tNš r£l¥ ÃçÎ 32 k‰W« 33š f©l

ãgªjidfS¡F£g£L Áy ne®Îfëš x¥gªj¥ g¤Âu«, Ãiz¥

g¤Âu§fë‹ ãgªjidfë‹go tNš bŒa nt©oajhæU¥Ã‹

mªj õu¤J¡fë‹ mo¥gilæš gh¡»fis tNš brŒayh«.

(t.ã.M 41).

Ïju gh¡»fis tUthŒ tNš r£l¤Â‹ Ñœ tNš brŒa nt©oa

ne®Îfëš r«kªj¥g£l Jiwæd® m¤jif elto¡if vL¡f kht£l

M£ÁaU¡F m§Ñfhu« më¡f nt©L«.

67

mirÍ« brh¤J¡fis #¥Â brŒÍ« eilKiw

tUthŒ tNš r£l¤Â‹ Ñœ elto¡if vL¡f tUthŒ¤ Jiw

mYty®fŸ cçatuhth®fŸ. gh¡»jhUila mirÍ«, mšyJ mirah

brh¤Jfis #¥Â brŒJ gh¡»ia tNè¡fyh«. Ïj‰fhf t£lh£Áa®

mYtyf¤Âš f£lis gÂntLfŸ guhkç¡f nt©L«. xU »uhk¤Â‰F

bkh¤jkhf be.1 okh©L neh£O° fhy bfL ã®zæ¤J t£lh£Áa® mšyJ

tUthŒ MŒths® x¥òjYl‹ »uhk ã®thf mYtyU¡F tH§f nt©L«.

(el¥ò grè gh¡» »°Â khj§fëš 10« njÂ¡FŸ f£l jt¿atU¡F k£L«

tUthŒ MŒths® okh©L ne®£O° v©.1 x¥òjš brŒayh«. k‰w

Ïd§fëš t£lh£Áanu okh©L neh£O° x¥òjš më¡f nt©L«.) Ïj‹

_y« »uhk ã®thf mYty® gh¡»jhuUila mirÍ« bghUŸfis #¥Â

brŒJ tNš brŒa mÂfhu« bgW»wh®. Ïjid ãytç gh¡» cŸs

xUtU¡F fh©Ã¤J gh¡»ia brY¤j f£lha¥ gL¤j nt©L«. (ÃçÎ 8)

gh¡»ia f£l jtW« g£r¤Âš #¥Â elto¡if nk‰bfhŸsyh«. (ÃçÎ 9)

gh¡» jhuU¡F mirÍ« brh¤J¡fŸ ÏU¡F« g£r¤Âš Kjèš mjid #¥Â

brŒa elto¡if vL¡f nt©L«. mirÍ« brh¤J¡fŸ ÏU¡F« nghJ

neuoahf mirah brh¤J¡fŸ #¥Â brŒa elto¡if vL¡f¡ TlhJ.

Ñœf©l mirÍ« brh¤J¡fis #¥Â brŒtj‰F éy¡fë¡f¥gL»wJ.

1. kh§fša« (jhè) mšyJ ÂUkz« nkhÂuk

2. Ïu©L cHÎ khLfŸ (1 #ij)

3. fjÎfŸ, #‹dšfŸ

4. cGtj‰F ga‹gL¤j¥gL« fUéfŸ (fy¥ig Kjyhdit).

Nça cja¤Â‰F K‹ò« mšyJ mj‹ kiwÎ¡F Ã‹ò« brh¤ij #¥Â

brŒa¡ TlhJ. mirÍ« brh¤ij #¥Â brŒa¥gL»‹w nghJ got« 2

m¿é¥ò jahç¤J mj‰F Ïiz¥ghf #¥Â brŒa¥g£l mirÍ« brh¤Â‹

étu« mit v§F #¥Â brŒa¥g£lJ, v§nf ghJfh¤J it¡f¥g£lŸsJ

v‹w étu¥ g£oaiyÍ« gh¡»jhuU¡F tH§f nt©L«. mjid th§f

kW¤jhš x£L rh®Î eilKiwfŸ Ã‹g‰¿ rh®Î brŒa nt©L«. #¥Â

brŒa¥g£l brh¤jhdJ bghUshf ÏUªjhš »uhk ã®thf mYty® bghW¥Ãš

it¤ÂU¡f nt©L«. fhšeilfshf ÏUªjhš mitfis fhšeil g£oæš

(Pound) mil¡f nt©L«. mj‰fhd Ôå bryÎfis gh¡»Íl‹ nr®¤J

68

tNš brŒayh«. mnj nghš mWtil¡F tªj gæ®fis #¥Â brŒjhš,

mjid mWtil brŒJ mj‰fhf MF« bryÎfis mWtilahd

kfNèèUªJ fê¤J¡ bfhŸsyh«. v¥go ÏUªjhY« #¥Â brŒa¥g£l

brh¤J¡fis »uhk ã®thf mYty® ghJfh¥ghf it¤J¡ bfhŸs nt©Lk.

be.2 neh£O° tH§»a Ã‹ò gh¡»jhu® #¥Â brŒa¥g£l brh¤ij Vy«

éLtj‰F K‹ò gh¡»jhu® gz¤ij brY¤Âé£lhš #¥Â brŒa¥g£l

brh¤ij gh¡»jhuU¡F ÂU¥Ã¡ bfhL¡f¥gl nt©Lk.

#¥Â brŒj clnd be.2 neh£O° efš x‹¿id étu¥ g£oaYl‹

t£lh£ÁaU¡F mD¥g nt©L«. t£lh£Áa® Ïªj m¿¡if bg‰w clnd

jhkjäšyhkš #¥Â brŒa¥g£l brh¤ij Vy« él elto¡if vL¡f

nt©L«. #¥Â brŒa¥g£l brh¤Â‹ étu« v¥nghJ v§F mitfis Vyäl

cŸsJ v‹w étu g£oaiy got« 3š (Sale Notice) t£lh£Áa® x¥òjš

më¤J tUthŒ MŒthsU¡F mD¥g nt©L«. Ïªj neh£O°

gh¡»jhuU¡F rh®Î brŒJ rh®Î brŒj 15 eh£fS¡F nkš (15 clear days

should be given) #¥Â brŒa¥g£l brh¤ij be.3 neh£Oìš bjçé¤JŸs

ehs‹W F¿¥Ã£LŸs Ïl¤Âš Vy« él nt©L«. mÂfg£rkhf Vy« vL¤j

Vyjhu® Vy¤ bjhifia cldoahf brY¤j mDkÂ¡fyh«. Vy¤ bjhif

KGikahf brY¤Âa cl‹ #¥Â brŒa¥g£l brh¤Âid VyjhU¡F

x¥gil¡f nt©L«. Ïªj Vy¤ bjhifahdJ brY¤j nt©oa gh¡»¡F

TLjyhf ÏUªjhš äFÂÍŸs bjhifæid gh¡»jhuU¡F ÂU¥Ã bfhL¡f

nt©L« (ÃçÎ 22 Kjš 24 tiu).

mirah brh¤J¡fŸ #¥Â brŒÍ« eilKiwfŸ

gh¡» jhuU¡F mirÍ« brh¤J¡fŸ Ïšyhj g£r¤ÂY« mirÍ«

brh¤Â‹ ÛJ vL¡f¥g£l elto¡if mt® brY¤j nt©oa KG gh¡»¡F

<Lf£l Koahj ãiyæY« gh¡»jhuUila mirah brh¤J¡fis #¥Â

brŒayh«. Ïj‰F got« 4š okh©L neh£O° gh¡»jhuU¡F neuo rh®Î

brŒa¥gl nt©L«. Koahj g£r¤Âš mªj FL«g¤Âš xU bgçatçlnkh

mšyJ gh¡»jhuUila m§Ñfç¡f¥g£l Kftçlnkh rh®Î brŒayh«.

mšyJ gh¡»jhUila ÏU¥Ãl¤Ânyh mšyJ ÏU¥Ãl¤Â‰F g¡f¤Âš bghJ

Ïl¤Ânyh mšyJ #¥Â brŒa¥gL« ãy¤Ânyh x£L rh®Î brŒa nt©L«.

69

(r£l¥ ÃçÎ 25). x£L rh®Î eilKiwfŸ ifahS«nghJ mj‰F

m¤jh£Áahf bghJ rh£ÁfŸ Ïu©L ng® ifbah¥g« bgw nt©L«.

be.4 neh£O° tH§»a ÃwF« F¿¥Ã£l fhy bfLÎ¡FŸ gh¡»ia

brY¤j éšiy v‹whš brh¤ij #¥Â brŒtj‰fhf be.5 neh£O° x‹W

nk‰T¿ÍŸs eilKiwfis Ã‹g‰¿ gh¡»jhuU¡F rh®Î brŒa nt©L«.

Ïªj neh£O° »uhk¤ÂY« mªj ãy« mikªjŸs gFÂæY« kht£l

muÁjêY« és«gu« brŒa nt©L«. ( r£l ÃçÎ 27)

mL¤jh‰nghš mªj brh¤ij v¥nghJ Vy« él cŸsJ v‹w

étu§fŸ ml§»a got« 7š neh£O° x‹¿id rh®Î brŒa nt©L«.

ÏjidÍ« be.4 neh£O° rh®Î brŒjJ nghš gh¡»jhuU¡F rh®Î brŒa

nt©L«. Ï¤Jl‹ 7V neh£O° x‹¿idÍ« jah® brŒJ kht£l muR Ïjêš

és«gu« brŒa nt©L«. kht£l muR Ïjêš ÃuRu« brŒa¥g£l ÃwF

ãy¤ij Vy« él (Sale) FiwªjJ xU khj« fhy mtfhrkhtJ

gh¡»jhuU¡F tH§f nt©L«.

kht£l muÁjœ efš x‹¿id kht£l M£Áa® mYtyf«,

t£lh£Áa® mYtyf«, r«gªj¥g£l fhtš ãiya« k‰W« ãy« mikªJŸs

Ïl¤ÂY« »uhk¤ÂY« éçthf és«gu« brŒa nt©L«. Ïj‰»ilna gh¡»

jhunuh mšyJ mªj ãy¤Â‹ F¤jif jhunuh mšyJ cça mlkhdjhunuh

mšyJ r£l ßÂahf mªj ãy¤Â‹ ÛJ cçik bfh©lhLgtnuh, KG gh¡»¤

bjhifia bry¤Âdhš #¥Â elto¡if ifélyh«. Ït®fS¡F nghJkhd

rªj®¥g§fŸ tH§f¥gl nt©L«. (r£l ÃçÎ 36)

eilKiwfis éLglhkš Ã‹g‰¿a ÃwF« nghJkhd mtfhr«

tH§»a ÃwF« gh¡»jhu® gz¤ij brY¤jéšiy v‹whš got« 7

neh£Oìš F¿¥Ãl¥g£LŸs Ïl¤Âš F¿¥Ã£l ehs‹W Vy« el¤j¥gl

nt©L«. ÏJ btë¥gilahd Vykhf ÏU¡f nt©L«. mÂfg£r« Vy«

nf£gtçl« Vy¤ bjhifæš 15 éG¡fhL Áy ãgªjidfS¡F£g£L tNš

brŒa¥gl nt©L«. Vy« el¤j¥g£l xU khj¤J¡FŸ Vy« el¤j¥g£l tê

Kiwfëš FiwghLfŸ f©blL¤jhš tUthŒ nfh£l myty® Ïªj Vy¤ij

u¤J brŒayh«. Vy« el¤Âa xU khj¤J¡F ÃwF Vy« é£lJ Kiwahf

ÏUªjhš tUthŒ nfhll myty® Vy¤ij C®íj« brŒayh«. (r£l ÃçÎ

38(5)) mj‹ ÃwF Vy¤ bjhif KGtJ« tNš brŒJ¡ bfh©L got« 8š Vy¢

70

rh‹W VyjhuU¡F tH§f nt©L«. (r£l ÃçÎ 38(6)) rh‹W tH§»a ÃwF

got« 10š bghJ m¿é¥ò (Proclamation) x‹¿id kht£l muÁjêY«

kht£l M£Áa® mytyf¤ÂY« t£lh£Áa® mytyf¤ÂY« és«gu« brŒa

nt©L«. (r£l ÃçÎ 39) és«gu« brŒj Ã‹ é‰gid brŒa¥g£l ãy§fŸ

éšy§f« Ïšyhj ãy§fshf fUj¥gL«. (r£l ÃçÎ 42)

Vy¤ bjhifahdJ gh¡» bjhif k‰W« Vy¤Â‰F©lhd bryÎfŸ

c£gl cŸs¤ bjhif¡F TLjyhfæUªjhš TLjyhd bjhifia k£L« ãy

brhªjfhuU¡F ÂU¥Ã bfhL¡fyh«.

nk‰T¿a éÂKiwfŸ Ã‹¥g‰¿ el¤j¥g£l Vy¤Âš Vy« nf£f

ahU« K‹ tuhé£lhš murh§fnk mªj ãy¤ij xU Fiwªjg£r bjhif

brY¤Â Vy« vL¤J¡ bfhŸsyh«. (j‰nghJ ÏJ r«gªjkhf c¢r

ãÂk‹w¤Âš tH¡F ãYitæš cŸsJ). murh§fnk Vy« vL¤j ãiyæš

gh¡» gz« ãYitæš ÏU¡F« ne®éš gh¡» gz¤ij jŸSgo brŒa

nt©L«.

ãytç k‰W« ãy¤Â‰F r«gªj¥g£l gh¡»fŸ jéu k‰w gh¡»fŸ

k‰W« Ãw JiwæèUªJ muR¡F nru nt©oa gh¡»fis tUthŒ tNš

r£l¤Â‹ Ñœ tNš brŒa nk‰F¿¥Ãl¥g£lŸs eilKiwfisna Ã‹¥g‰w

nt©L«. (r£l ÃçÎ 52)

71

5. jäœehL ef®¥òw ãytç r£l« 1966

muR¡F tUthia mÂf¥gL¤J« neh¡f¤Jl‹ k¡fël« mÂf

gu¥òŸs ef®òw ãy§fis it¤ÂU¥gij¤ jé®¡F« bghU£L jäœehL

ef®òw ãytç r£l« br‹id¡F k£L« Kj‹ Kjèš 1.7.63 Kjš m¿Kf«

brŒa¥g£lJ. Ã‹d® kJiu, nfha«ò¤Jh® nry« k‰W« ÂU¢Áuh¥gŸë

M»a efu§fS¡F 1.7.1971 KjY«, br‹id òwef®¥ gFÂfS¡F 1.7.95

KjY« Ï¢rr£l« Úo¡f¥g£lJ. Ï¥ gFÂfS¡F 1.7.71« njÂ rªij kÂ¥ò

(Market Value) mo¥gilæš ef®¥òw ãytç ã®za« brŒa¥g£lJ.

Ã‹d® Ï¢r£l« ÂUbešntè khefuh£Á gFÂ¡F 1.7.81 Kjš

éçth¡f¥g£lJ. 1.7.1991 Kjš Ñœ¡f©l efuh£ÁfŸ, efça§fS¡F«

éçth¡f¥g£lJ.

efuh£ÁfŸ

1) kæyhLJiw

2) F«gnfhz«

3) éG¥òu«

4) fhiu¡Fo

5) bghŸsh¢Á

6) cjfk©ly«

7) Jh¤J¡Fo

8) ntYh®

9) flYh®

10) gHå

11) <nuhL

12) ehk¡fš

13) ÂU¥ó®

14) f%®

15) fhŠÁòu«

16) cLkiy¥ng£il

17) òJ¡nfh£il

18) Ïuhrghisa«

72

19) jŠrhñ®

20) Â©L¡fš

21) ehf®nfhéš

efça§fŸ (j‰nghJ efuh£Á)

1) bfhil¡fhdš

2) nk£^®

Ïªj všyh gFÂfS¡F« 1..7.81 ehisa rªij kÂ¥ig

mo¥gilahf¡ bfh©L 1.7.91 Kjš tç éÂ¡f¥g£lJ.

tç éÂ¥ò é»j§fŸ

br‹id òwef®¥gFÂ jé®¤j Vida

ef®òw ãy§fŸ mid¤J«

br‹id òwef®¥ gFÂæYŸs

mid¤J ãy§fŸ

1) Kjš 2 kidfŸ tç Ïšiy 1) Kjš 3 kidfŸ tç Ïšiy

2) Ïu©L kid¡F

nkš 5

kidfS¡FŸ

rªij

kÂ¥Ãš 0.7

rjÅj«

2) _‹W kid¡F

nkš 7

kidfS¡FŸ

rªij

kÂ¥Ãš 0.7

rjÅj«

3) IªJ kid¡F nkš

10 kid¡FŸ

rªij

kÂ¥Ãš

1 rjÅj«

3) VG kidfS¡F

nkš 10 kid¡FŸ

rªij

kÂ¥Ãš 1

rjÅj«

4) g¤J kid¡Fnkš

20 kid¡FŸ

rªij

kÂ¥Ãš

1 .5 rjÅj«

4) g¤J kid¡Fnkš

20 kid¡FŸ

rªij

kÂ¥Ãš

1 .5 rjÅj«

5) ÏUgJ kid¡F

nkš

rªij

kÂ¥Ãš

2 rjÅj«

5) ÏUgJ kid¡F

nkš

rªij

kÂ¥Ãš

2 rjÅj«

Ï¢ r£l¤Â‹ ÃçÎ 29‹ Ñœ tç éÂ¥Ãå‹W« Ñœ¡f©l tifahd

ãy§fŸ éy¡F bgW»‹wd.

i) k¤Âa khãy muR ãy§fŸ

ii) bghJ têgh£L¡fhd ãy§fŸ

iii) khãy muÁdhš m§Ñfç¡f¥g£l kU¤Jtkid ãy§fŸ

iv) kahd óä ãy§fŸ

v) rhiyfshf ga‹gL« ãy§fŸ

vi) jäHf muÁdhš m§Ñfç¡f¥g£l gŸë, fšYhç, gšfiy¡fHf

ãy§fŸ

73

vii) bghJ ó§fh¡fŸ, Ehyf§fŸ k‰W« mU§fh£Áaf§fŸ cŸs

ãy§fŸ

viii) Mjut‰nwh® k‰W« mdhij éLÂfŸ cŸs ãy§fŸ

étrha¤Â‰F ga‹gL« ãy§fŸ, ef®¥òw ãytç éÂ¥Ãš ÏUªJ

éy¡fë¡f¥gL»‹wd. j®k k‰W« rka ãWtd§fS¡F¢ brhªjkhd

ãy§fS¡F ef®òw ãytç brY¤JtÂš mÂfkhd Áuk« ÏU¥Ã‹ ÃçÎ

27(1)Ï‹ Ñœ muR tç éy¡F më¡»wJ.

Ñœ¡f©l mik¥òfS¡F« muR tç¢ rYiffis më¤JŸsJ.

m) Âiu¡fh£Á jahç¡F« mu§FfŸ, fëah£l r§f§fŸ rKjha

bghGJ ngh¡F ika§fŸ M»at‰¿id bfh©LŸs ef®òw

ãy§fëš f£ol« f£l¥g£LŸs g.FÂ k‰W« fhè ãy¤Â‰F tç

éÂ¥Ãå‹W 50 rjÅj« tç¢rYif

M) ÁWbjhêš rh‹W bg‰w bjhê‰ rhiyfS¡F tçæš 25 rjÅj«

rYif, k‰w bjhê‰rhiyfS¡F 10 rjÅj« rYif

Ï) r§Ñj, eh£oa« k‰W« Ïju fiy ãfœ¢ÁfŸ eilbgW«

rigfS¡F 50 rjÅj« rYif

<) Âiuau§FfS¡F 10 rjÅj« rYif

c) Foir¥gFÂahf m¿é¡f¥g£l ãy§fS¡F KG¢ rYif

C) ef®òw ãy¤Âš f£ol« ÏUªJ mJ ãy¤Â‹ brhªj¡fhuuhš

FoæU¥ò¡fhf KGikahf¥ ga‹gL¤j¥g£lhš, ef®òw

ãytçæš 50 rjÅj« tç¢rYif ju¥gL»wJ.

ef®¥òw ãytç cjé Miza®fŸ (k) ef®òw ãytç t£lh£Áa®fŸ

ef®¥òw ãytçia fz¡»£L MizæLth®fŸ. (ÃçÎ 10 (k) 11) Ï›éj

MizfS¡F éiuéš ãthuz« bgw mªjªj kht£l tUthŒ mYty®fns

nkš KiwpL mYty®fshf brašg£L tU»wh®fŸ. br‹id bghW¤j

tiuæš ãy¢Ó®ÂU¤j Jiwæš cŸs kht£l tUthŒ mYty®( ãy¤

Ô®¥gha«) Ô®¥gha ÚÂgÂahf brašgL»wh®.

cjé Miza®fŸ/ t£lh£Áa®fŸ tçia éÂ¤J Miz

tH§»a Ã‹ò mªj Mizia brašgL¤j tç tNš brŒa mªjªj

t£l¤Â‹ t£lh£Áa®fŸ brašg£L tU»wh®fŸ. tç éÂ¥ò Miz

tu¥bg‰wJ« t£l mséš/ »uhk mséš guhkç¡f¥gL« tç éÂ¥ò

74

gÂnt£oš gÂant©L« (Assessment Register) ef®¥òw ãy tç xU grèæš

xUKiw k£L« ãytç nghš tNš brŒa¥gL»wJ. ef®¥ òw ãytç

éÂ¡f¥g£LŸs ãy§fS¡F ãytç »ilahJ (ÃçÎ 23). éÂ¡f¥gL«

ef®¥òw ãytçia tNš brŒa »uhk ã®thf mYty®fŸ bghW¥ghdtuhth®.

ef®¥òw ãytç tNè¡F« Kiw

ÃçÎ 6‹go x›bthU éÂ¥ghsU¡F« tç brY¤j m¿é¥ò

(Notice) tH§f¥glnt©L«. mªj m¿é¥Ã‹go tçia brY¤jhé£lhš

ãytç tNš r£l éÂKiwfis mDrç¤J tNš brŒa elto¡if

vL¡f¥glnt©L«. ãytç nghš f£lis gÂntLfŸ (Process Register)

guhkç¡fnt©L«. ef®¥òw ãytç gzkhfÎ« fhnrhiyahfÎ« brY¤jyh«.

»uhk ã®thf mYty®fŸ buh¡f¥ gz¥gÂntL (j©lš) guhkç¤J tNyhd

bjhifia t§»æš m›t¥nghJ brY¤jnt©L«. mj‰fhf

Ñœ¡F¿¥Ã£LŸs gÂntLfis guhkç¡f nt©L«.

1) tç éÂ¥ò eg®thç gÂntL

2) g‰W¢Ó£L

3) buh¡f gÂntL (j©lš)

4) brY¤J Ó£L (Remittance chalan)

5) nf£ò- tNš(k) gh¡»¥ gÂntL

tç éÂ¥ò ÛJ gz¤ij brY¤Âa Ã‹ò« nkš KiwpL brŒayh«.

nkšKiwp£oš gh¡»jhuU¡F rhjfkhd ãiy V‰g£lhš mt® V‰fdnt

brY¤Âa tç äFÂahf brY¤j¥g£oU¥Ã‹ äFÂahf brY¤Âa bjhifia

ÂU¥Ã¡ bfhL¡fyh«.

75

6. tUthŒ gÂÎ kh‰w§fŸ- KiwfŸ

x›bthU »uhk¤ÂY« if¥g‰W ãy§fŸ r«gªjkhf guhkç¤J tU«

tUthŒ gÂntLfëš ãy§fë‹ c©ikahd brhªj¡fhu®fshf mDgé¤J

tU« eg®fë‹ bga®fis ehsJ tiuæš gÂÎ brŒtJ« mij rçahf

guhkç¥gJ murh§f« k‰W« ãy clikahsç‹ e‹ik¡F V‰wjhF«. Ï›thW

ehsJ tiuæš guhkç¥gjhš mªj ãy§fŸ ÛJ ãytç tNš brŒaÎ«, Áy

neu§fëš muR mªj ãy§fis ifaf¥gL¤j neç£lhš mj‰F ÏH¥Õ£L

bjhif tH§fÎ« nkY«, ãy clikahs® jd¡F Ïªãy¤Â‹ _y« Ãw

rYiffŸ bgwÎ« cjÎ«. vdnt, ãy gÂÎ khWjšfis rçahfÎ«

éiuthfÎ« brŒa muR äfÎ« m¡fiu bfh©LŸsJ. gÂÎ kh‰w§fŸ

Ñœ¡©l ne®Îfëš brŒa neçL«.

1) ãy¢brhªj¡fhu®fŸ jhnk nk‰bfhŸS« elto¡if,

2) ÚÂk‹w§fë‹ Ô®¥ghizia mDrç¤njh mšyJ tUth¤Jiwæd®

nk‰bfhŸS« é‰gid _y«,

3) xUtU¡F Ã‹ xUt® tê cçik _ykhfnth V‰gL»w ne®Î.

I) cçik kh‰Wtj‰F jhnk nk‰bfhŸS« elto¡if

m) gÂit kh‰w nt©L« v‹W nfhU« é©z¥gjhu® k‰W«

if¥g‰Wjhu® M»a ÏUtU« ifbah¥g« Ï£l xU é©z¥g¤ij

t£lh£ÁaU¡F mD¥gnt©L«. Ïj‹ ÛJ elto¡if vL¤J gÂÎ

kh‰w« brŒayh«.

M) i) g¤Âu§fŸ _y« gÂÎ brŒJ gÂths® mYtyf¤Âš ÏUªJ gÂÎ

kh‰w¤Â‰fhd é©z¥g« got« 35(1) (tUthŒ ãiy Miz bjhFÂ 1)

Ïš ó®¤Â brŒJ é‰wt® k‰W« th§»at® ifbah¥gä£L gÂÎ kh‰wš

nfhuyh«.

ii) òy¤Â‹ xU gFÂ k£L« gÂÎ brŒa¥g£lhš mj‰fhd c£ÃçÎ

f£lz¤ij rh®gÂths® tNš brŒJ¡ bfh©L mjid fUñyf¤Âš

brY¤Â Ï›éu¤Âid got¤Âš ó®¤Â brŒJ r«gªj¥g£l

t£lh£ÁaU¡F rh®gÂths® mD¥gyh«.

iii) jå¥g£l eg®fël« ÏUªJ tU« kD¡fëš F¿¥Ã£l ãy§fŸ

gFÂ òy‹fshf ÏU¥Ã‹ c£ÃçÎ f£lz« brY¤Â mj‰F©lhd

76

brY¤jJ¢ Ó£oid (chalan) é©z¥g¤Jl‹ Ïiz¤J g£lh kh‰w«

nfhuyh«.

rh®gÂths® mYtyf¤ÂèUªJ tu¥bgW« kD¡fis t£lh£Áa®

mYtyf¤Âš t£l¥gÂntL 6-1š gÂa nt©L«. if¥g‰Wjhu®fëläUªJ

neçilahf bgw¥gL« kDffis t£l¡ fz¡F 6-2š gÂa nt©L«.

1) KG òy‹fŸ

m) òy¤Â‹ KG gu¥gsÎ¡fhd gÂÎ khWjš nfhU« é©z¥g§fŸ

k‰W« rh®gÂthsçläUªJ tu¥bgW« got§fis édh got«

Ïiz¤J »uhk ã®thf mYtyU¡F t£lh£Áauhš mD¥gnt©L«.

»uhk ã®thf mYty® mjid »uhk¡ fz¡F v©. 10 Á-š gÂÎ

brŒJ Kiwahf érhuiz brŒJ Ñœ¡f©l étu§fis rçahdjhf

cŸsjh v‹W cWÂ brŒJ¡ bfhŸs nt©L«.

i) j‰nghJ ah® ÛJ »uhk¡ fz¡»š 10(1)‹go g£lh cŸsJ.

ii) »ua« bfhL¤jtU¡F« g£lhéš gÂth»ÍŸs bgaU¡F v‹d

r«gªj«,

iii) »ua« bfhL¤jt® é‰gid brŒj ãy¤Â‹ r£l ßÂahd cçikahsuh,

iv) r®nt v©, é°Ô®z« rçahf cŸsjh,

v) T£L¥g£lhthf ÏUªjhš é‰gid brŒjt® mtU¡FŸs KG

ghf¤ijÍ« é‰gid brŒJŸshuh mšyJ gFÂ k£L« é‰gid

brŒJŸshuh,

vi) é‰gid brŒJŸs ãy¤Â‹ ÛJ muR¡ fl‹fŸ VnjD« cŸsjh, Ïªj

ãy¤ij muR ifaf¥gL¤Â¡bfhŸs VjhtJ elto¡iffŸ

ãYitæš cŸsdth,

vii) é‰gid brŒa¥g£l ãy§fŸ ãy x¥gil _y« bgw¥g£L ÏUªjhš

x¥gil ãgªjidfŸ Ûw¥g£LŸsdth (K¡»akhf

jhœ¤j¥g£nlhU¡F ãy¥g£lh tH§f¥g£l ãy§fŸ / (D.C Lands),

viii) nkY« ÚÂk‹w§fëš tH¡FfŸ VnjD« ãYitæš cŸsdth.

Ã‹d® »uhk ã®thf mYty® jd¡F mD¥Ãa édh¥ got¤Âid

ó®¤Â brŒJ é©z¥g« bg‰w xU thu¤Â‰FŸ t£lh£ÁaU¡F m¿¡if

mD¥gnt©L«. mj‹ Ã‹d® r«gªj¥g£l Mtz§fis gçÓè¤J rçahf

77

ÏUªjhš k©ly Jiz t£lh£Áa® g£lh khWjš Miz tH§fyh«. Ïªj

Mizæ‹ efš x‹¿id »uhk ã®thf mYtyU¡F mD¥gnt©L«. mªj

Mizæ‹go fz¡F v©. 10C š KoÎ brŒJ »uhk¡ fz¡F 3š gÂÎ

brŒant©L«. nkY«, »uhk¡ fz¡F v©. 2, (ml§fš), 10(1) Á£lhéš

cça khWjšfŸ brŒJ mj‰fhd m¤jh£Áahf tUthŒ MŒthsçl«

ifbah¥g« bgw nt©L«. »uhk ã®thf mYtynu ifbah¥gäl¡TlhJ.

M) ãy¤ij é‰wt® if¥g‰Wjhuuhf Ïšyhj ne®éY«, ãy¤ij é‰wt®

g£lh nfhU« é©z¥g¤Ây ifbah¥gälhj ne®éY« if¥g‰Wjhu®

k‰W« é‰wt® M»a ÏUtiuÍ« Kiwahf érhuiz brŒJ rçahf

ÏU¥Ã‹ g£lh kh‰wš Miz tH§fyh«. v¡fhuz¤ij bfh©L«

Ï›éUtiu érhuiz brŒahkš g£lh kh‰wš Mizia

tH§f¡TlhJ.

Ï) ãy¤ij é‰gid brŒjt® bga® T£L¥g£lhjhuuhf gÂÎ

brŒa¥g£oU¥Ã‹ Mdhš mtnu KG¥ òy¤ijÍ« é‰gid brŒJ gÂÎ

brŒÂUªjhš k‰w T£L¥g£lhjhu®fis Kiwahf érhuiz brŒJ

T£L¥g£lhjhu®fS¡F gÂÎ brŒj ãy¤Âš ahbjhU cçikæšyhj

ne®éš M£nrgizæšyhj tifæš k£Lnk »ua« bg‰wt® ÛJ jå

gÂÎ kh‰w« brŒa Mizælyh«. Ïšyhj ãiyæš »ua« bfhL¤jt®

bgaiu k£L« Ú¡» »ua« bg‰wtiu k‰w T£L¥g£lhjhu®fSl‹

T£lhf nr®¤J Mizælyh«.

2) gFÂ òy‹fŸ

m) i) xU òy¤Âš é‰gid brŒjt® bga® T£L¥g£lhthf

jh¡fyh»æUªjhš mªj òy¤Âš mtU¡F©lhd KG cçikiaia

é‰gid brŒJ é©z¥g¤Jl‹ c£ÃçÎ f£lz¤ij brY¤jhkš

kD brŒJ ÏUªjhš é‰gid brŒjt® bgaiu k£L« Ú¡» k‰w

T£L¥g£lhjhu®fSl‹ »ua« bg‰wt® bgaiu nr®¤J

T£L¥g£lhthf jh¡fš brŒayh«.

ii) xU òy¤Âš é‰gid brŒjt® mtU¡F brhªjkhd xU gFÂ

k£Lnk é‰gid brŒJ ÏUªjhš g£lh khWjš nfhU« ne®éš

c£ÃçÎ f£lz« brY¤jéšiy v‹whš mªj¥ g£lhéš é‰gid

78

brŒjt® bgaUl‹ »ua« bg‰wt® bgaiuÍ« T£L¥g£lhthf jh¡fš

brŒayh«.

iii) Áy ne®Îfëš T£L¥g£lhthf jh¡fyh» ÏU¥gt® ÏwªJ nghdhš

mt®fSila thçRjhu®fis érhuiz brŒJ g£lh khWjš brŒa

elto¡if vL¡f nt©L«.

M) gFÂ òy‹fis k£L« »ua« bg‰w ne®Îfëš jå¥g£lh kh‰w«

nfhU« kD¡fŸ rh®gÂths® mYtyf¤Âš ÏUªJ tu¥bgWkhdhš

(Ïªj kD¡fëš V‰fdnt c£ÃçÎ f£lz« brY¤j¥g£oU¡F«)

òÂajhf c£ÃçÎ f£lz« brY¤j¤ njitæšiy. nkY«, xUt®

gFÂ òy§fis »ua« bg‰W jå g£lhthf kh‰w« brŒa¡ nfhçdhš

é©z¥g§fSl‹ Kiwahf c£ÃçÎ f£lz« brY¤j¥g£oU¡f

nt©L«. Ï›éu©L tifahd kD¡fis c£ÃçÎ brŒa ãy

mstU¡F mD¥gnt©L«. ãy mst® »ua« bg‰w ãy« óäæš

rçahf cŸsjh, »ua« bg‰wt® ãy¤ij Kiwahf g¤Âu gÂé‹go

mDgé¤J tU»whuh v‹W rçgh®¤J ãy¤ij c£ÃçÎ brŒa

nt©L«. Ï›thW c£ÃçÎ brŒÍ«nghJ óäæš všiyfŸ rçahf

Ïšiy v‹whY« gÂÎ brŒa¥g£l g¤Âu§fëš F¿¥Ã£LŸs

m¤Jfis it¤J c£ÃçÎ brŒayh«. mj‹ Ã‹ c£ÃçÎ

Mtz§fis jah® brŒJ t£l jiyik ãy mst® _ykhf

t£lh£ÁaU¡F mD¥g nt©L«. c£ÃçÎ Mtz§fŸ k‰W« c£ÃçÎ

òy msÎfŸ rçahf jah® brŒa¥g£LŸsjh v‹W jiyik ãy mst®

MŒÎ brŒJ mtUila gçªJiuÍl‹ t£lh£ÁaU¡F mD¥g

nt©L«. Ï›thW mD¥g¥g£l c£ÃçÎ Mtz§fis t£lh£Áa®

cça Kiwæš gçÓyid brŒJ x¥òjš më¤J gÂÎ kh‰w« brŒa

Mizælnt©L«. ãy¤ij é‰gid brŒjt® bga® g£lhgÂthfhj

g£r¤Âš Ïj‰F©lhd Ïiz¥ò g¤Âu§fŸ (Link Documents) mšyJ

jhŒ g¤Âu§fŸ gçÓyid brŒJ r«gªj¥g£lt®fS¡F m¿é¡if

mD¥Ã Kiwahf érhuiz nk‰bfh©L mj‰FÃ‹ò

Mizælnt©L«. M£nrgiz VjhtJ ÏUªjhY« mjid Ôu

érhuiz brŒJ r£lßÂahd c¤ÂuÎ tH§fnt©L«. Ï«khÂç

gçÓyid brŒÍ«nghJ nfhç¡if ãuhfç¡f¥gL« ne®éš xU éçthd

79

Mizia (Speaking order) tH§fnt©L«. ÏJ khÂçahd kD¡fŸ

ÛJ éiuthf elto¡if vL¤J 30 eh£fS¡FŸ cça c¤ÂuÎ

tH§fnt©L«.

c£ÃçÎ Mtz§fŸ ÛJ gÂÎ kh‰w« brŒa Miz Ãw¥Ã¤j Ã‹ò

mjid t£l k‰W« »uhk¡ fz¡Ffëš cça kh‰w§fŸ brŒj Ã‹ò »ua«

bg‰wtU¡F fââ _y« jå¥g£lh efš tH§fnt©L«. khWjš

brŒant©oa »uhk¡ fz¡FfŸ 1) ml§fš, 2) be.3 fz¡F, 3) 10(1) Á£lh,

4)FMB, 5) „m ‟gÂntL.

II) cçik kh‰w é©z¥g« brŒJ bfhŸs¥glhj ãiyæš

Áy ne®Îfëš ua¤Jfë‹ xUä¤j r«kj¤Â‹ ngçš »uhk ã®thf

mYtynu m¢Ál¥g£l got¤Âš if¥g‰Wjhu® k‰W« ãy¤ij »ua« bg‰wt®

M»a ÏUt®fSila ifbah¥g« bg‰W gÂÎ kh‰w« brŒa gçªJiu

brŒayh«. Ï¤jifa ne®éš cça r£lßÂahd Mtz§fŸ mo¥gilæš

k£L« gÂÎ kh‰w Miz tH§fyh«. M£nrgidæšyhj äf¤ bjëthd

Ïd§fëš k£Lnk Ï«Kiw ifahs nt©L«. M£nrgiz cŸs ne®éš

»uhk ã®thf mYty® Ï«Kiwia ifahs¡TlhJ.

III) (m) f£lha gÂÎ kh‰w«

cçikæaš ÚÂk‹w¤jhç‹ Ô®¥ghizia mDrç¤J mªj

Ô®¥ghiz bg‰wt®fŸ bgaçnyh mšyJ Ô®¥ghiz ãiwnt‰Wifæš

brŒa¥g£l Vy é‰gidfëš th§»a »uajhu®fë‹ bgaçyhtJ

g£lhkhWjš nfhU« Ïd§fëš cçikæaš tH¡»‹ f£Á¡fhu®fëš

ahnuD« mšyJ Vy« vL¤j »uajhu®fshæD« é©z¥g« brŒayh«.

Ï¤jifa é©z¥gjhu®fSl‹ Ô®gghizæ‹ rh‹bwh¥g« brŒj efš

mšyJ é‰gid rh‹WfŸ mšyJ mjid mDrç¤J ãy¤ij j‹tr«

vL¤J¡ bfh©lik¡F tH§f¥g£l m¤jh£Á (Taking Possession According

to Court Sale) M»ait jh¡fš brŒa nt©L«. ÏJ khÂç ne®éš

g£lhjhuU« ÚÂk‹w o»çæš F¿¥Ã£lt® xUtuhf ÏUªjhš k£Lnk g£lh

kh‰w« brŒJ Miz Ãw¥Ã¡fyh«. m¥go Ïšyhj g£r¤Âš nt® ah® ÛjhtJ

80

g£lh gÂth»æUªjhš cça érhuiz¡F Ã‹ò gÂÎ kh‰w« brŒa

Mizæl nt©L«. (érhuiz v‹gJ v¥nghJ« tã.M. 31¡F c£g£ljhF«)

III) (M) cWÂ brŒa¥g£l ÚÂk‹w Mizæ‹ Ñœ Md gÂÎ

khWjš:- (Declaratory Degree)

F¿¥Ã£l xUt® gÂÎ brŒJ bfhŸtj‰F cçatuhF«goahf xU

Ïl¤Â‹ cçikia k£L« ã®zæ¡F« cçik és«ò tif Ô®¥ghiz

(Declaratory Degree) bg‰W ÏUªJ mj‹ mo¥gilæš g£lh kh‰w« brŒa

nfhçdhš Ô®¥ghiz rçahdJ v‹W cWÂ brŒa¥g£l efš x‹¿id jh¡fš

brŒa gâ¡f¥glnt©L« (Certified copy of Decloratory Decree) mj‹ Ã‹

cça elto¡if vL¤J g£lh khWjš brŒayh«. ÏÂY« érhuiz

njit¥g£lhš érhuiz¡F Ã‹ò cça Mizia tH§fnt©L«.

IV (m) thçRjhu®fS¡F gÂÎ kh‰w« brŒjš

ÏJngh‹w Ïd§fëš, »uhk ã®thf mYtynu jhdhfnt

khjªnjhW« »uhk¡ fz¡F v©. 19‹go (kuz¥ gÂntL) if¥g‰Wjhu®

ÏwªJ nghdhš »uhk¡ fz¡F got« 10 (V)š m¿¡if jah® brŒJ

thçRjhu®fŸ ÛJ g£lh kh‰w« brŒa t£lh£ÁaU¡F gçªJiu brŒayh«.

Ï«khÂç ne®éš Mtz§fŸ rçahf ÏU¥Ã‹ t£lh£Áa® / Jiz

t£lh£Áa® got« 10 V étu g£oaèš Mizæ£L »uhk ã®thf mYtyU¡F

cça fz¡Ffëš khWjš brŒa mD¥gyh«. ÏJ khÂç ne®Îfëš g£lh

kh‰w« brŒa thçRjhu®fëš Ãu¢ÁidfŸ ÏUªjhš neuo érhuiz¡F

c£gL¤Â Mtz§fŸ mo¥giliæš cça Miz tH§f¥gl nt©L«.

Ï¢brh¤Â‹ ÛJ Áéš tH¡FfŸ VnjD« ãYitæš ÏUªjhš mj‹

KoÎ¡F Ã‹ò gÂÎ kh‰w« brŒa elto¡if vL¡f nt©L«.

IV (M) gÂÎ bg‰wt® fhzhkš nghF« Ïd§fëš

thçRjhu®fS¡F gÂÎ khWjš brŒjš

i) if¥g‰Wjhu® ahnuD« fhzhkš nghŒé£lhš mt® c©ikæš

cæUl‹ ÏU¡»whuh v‹gjid ã%Ã¡f nghÂa rh‹W Ïšyhj ãiy

V‰g£lhY« mšyJ mt® v§nf cŸsh® v‹gJ bjçahj ãiyæY« 7

81

M©LfS¡F ÃwF mt® Ïwªjjhf fUjnt©L« (Ï¤jifa ne®éš mt®

ÏwªJé£lh® v‹W Áéš ÚÂk‹w¤Â‹ _y« és«gš Miz bgWtJ

ešyJ) mjid bg‰w ÃwF brh¤Â‹ ÛJ thçR¥ Ãu¢Áid Ïšyhj g£r¤Âš

k£L« thçRjhu®fŸ ÛJ Kiwahd érhuiz¡F Ã‹ g£lh kh‰w« brŒayh«.

ii) if¥g‰WjhuU¡F thçRjhu®fŸ Ïšyhj g£r¤Âš ãy§fë‹

mDnghfjhu® g£lh kh‰w« brŒa¡ nfhçdhš ÏÂš M£nrgiz VjhtJ

c©lh v‹W kht£l muÁjêš m¿é¥ò x‹¿id btëæ£L _‹W

khj§fS¡FŸ bjçé¡F«go és«gu« brŒa nt©L«. Ïnj ngh‹W

»uhk¤ÂY« xU és«gš m¿é¡if m¿é¥ò brŒJ mj‹ ÃwF

M£nrgiz Ïšyhj g£r¤Âš 3khj§fS¡F ÃwF g£lh khWjš brŒa

elto¡if nk‰bfhŸsyh«. M£nrgiz ÏU¡F« g£r¤ÂY«, r«gªj¥g£l

ãy§fŸ ÛJ ahnjD« Áéš ÚÂk‹w tH¡FfŸ ÏU¥gjhf bjça tªjhY«,

mªÚÂk‹w« tH§F« Miz¡fhf fh¤J ÏU¡fnt©L«. g£lh khWjšfŸ

brŒa¡TlhJ.

V) if¥g‰W ãy« g‹åu©L M©L¡fhy¤Â‰F nkš mDnghf«

ÏUªjhš g£lh khWjš brŒÍ« eilKiw

Ïªj ãy§fŸ F¿¤J gÂÎ g¤Âu§fŸ VJä‹¿ 12 M©L

fhy¤Â‰F nkš mDgt gh¤Âa¤ij k£L« it¤J¡bfhzL (Possession by

Reputed Owners) g£lh khWjš nfhçdhš M£nrgiz Ïšyhj g£r¤Âš

k£Lnk é©z¥g§fis gçÓè¤J Ôéu k‰W« éçthd érhuiz

nk‰bfh©L nkny g¤Â IV M-éš F¿¥Ã£LŸs têKiwfis Ã‹g‰¿

g£lh khWjš brŒa c¤ÂuÎ tH§fyh«. Ïj‰F m¤jh£Áahf »°Â g‰W

Ó£L, »uhk ã®thf mYtyç‹ rh£Áa«, k‰W« m¡f« g¡f« cŸs ãy

brhªj¡fhu®fŸ rh£Áa« M»ait it¤J mDnghf rh‹whf vL¤J¡

bfhŸsyh«.

bghJ

g£lh khWjš nfhç tU« kD¡fis m‰g fhuz§fŸ (Flimsy

Grounds) mjhtJ g¤Âu§fŸ »il¡f¥ bgwéšiy ngh‹w fhuz§fis

fh£o ãuhfç¡f¡ TlhJ. Fiwfis ãt®¤Â brŒa kDjhu®fS¡F nghÂa

82

thŒ¥ò më¤J m¥goÍ« nghJkhd Mtz§fŸ jh¡fš brŒahj ãiyæš

k£Lnk mtUila nfhç¡ifia ãuhfç¡f nt©L«.

g£lh khWjšfŸ brŒÍ« Mizæ‹ ÛJ tiuaW¡f¥g£l nkš

KiwpLfŸ brŒa thŒ¥òfŸ Ïšyhj g£r¤ÂY« tUthŒ nfh£l mYty®

k‰W« kht£l M£ÁaU¡F t£lh£Áa® Ãw¥Ã¤j c¤ÂuÎ ÛJ nkšKiwpLfŸ

brŒJ ãthuz« bgwyh«. ÏJngh‹W kD¡fŸ v¥nghjhtJ jh¡fš

brŒayh«. (t.ã. M-31)

83

7. ãy cçikia é£L¡ bfhL¤jš (Relinguishment)

xU g£lhjhu® jd¡FŸs if¥g‰W ãy§fŸ ÛJ cŸs cçikia

jhdhfnt é£L¡ bfhL¡fyh«. (ifélyh«) ÏJngh‹w ne®Îfëš mªj

cçik é£L bfhL¥gj‰F V‰W¡bfhŸS« mÂfhu« t£lh£ÁaU¡F c©L.

Ïj‰F©lhd kD¡fis t£lh£Áa® érhuiz¡F c£gL¤j

nt©L«. »uhk ã®thf mYty® mªj nfhç¡ifahdJ Ñœ¡f©l

ãgªjidfS¡F c£g£ljhf cŸsjh v‹W rçgh®¡fnt©L«.

1) é©z¥g¤Âš F¿¥Ã£LŸs étu§fŸ »uhk¡ fz¡Ffis

x¥Ã£L gh®¡ifæš rçahf ÏU¡fnt©L«.

2) ãgªjid mo¥gilæš x¥gil brŒa¥g£l ãy§fshf

ÏU¡f¡TlhJ.

3) ifél¡nfhU« ãy¤J¡F brštj‰F tê ÏU¡f nt©L«.

g£lhjhuU¡F cŸs ãy§fëš Ïªãy« eL¥gFÂæš mikªjjhf

ÏU¡f¡TlhJ. Vbd‹whš Ã‰fhy¤Âš ifél¥g£l ãy¤J¡F

bršy tê Ïšyhkš nghF«.

4) btŸs« ghÂ¡f¡Toa ãy§fŸ jéu k‰wgo e‹brŒæš xU

V¡fuhé‰F nk‰g£ljhfÎ« ò‹bræš Ïu©L V¡fU¡F nk‰g£l

òy‹fshf ÏU¡f nt©L«.

5) T£L¥g£lhthf jh¡fyh»æUªjhš všyh if¥g‰Wjhu®fS«

cçik é£L¡bfhL¡f r«kÂ¡fnt©L«. ÏJngh‹w ãgªjidfŸ

rçgh®¤J »uhk ã®thf mYty® j‹Dila gçªJiuia

t£lh£ÁaU¡F tUthŒ MŒths® _y« mD¥gnt©L«.

6) cçik Jw¥gt® Ïªãy cçik Jw¥ò kDéš vªj ãgªjidiaÍ«

éÂ¡f¡ TlhJ.

étu§fŸ rçahfæU¥Ã‹ cçik é£L¡ bfhL¡f m§Ñfhu«

brŒJ t£lh£Áa® Mizælyh«. mj‹ Ã‹ ‘m’ gÂntL, fz¡F v©.3,

ml§fš k‰W« 10š 1 Á£lhéš khWjšfŸ brŒa nt©L«.(t.e. M-33)

84

8. muR ãy§fëš M¡ukz« mf‰W« eilKiwfŸ

M¡ukz§fŸ

ãy« v‹gJ k¡fS¡F m¤ÂahtÁakhdJ v‹gJ midtU«

m¿ªjnj. x›bthUtU¡F« ÏU¥Ãl« mtÁa« njit¥gL»wJ. vdnt

bgU» tU« k¡fŸ bjhif¡F V‰g ãy¤Â‹ njit mÂfç¤JŸsjhš r_f

énuhÂfŸ éiy kÂ¥òŸs muR ãy§fis mDkÂæšyhkš M¡uä¤J nghè

Mtz§fŸ _y« Ïjid guhÔd« brŒ»‹wd®. vdnt Ïjid jL¥gJ

äfÎ« mtÁakhdjhF«. ãy« v‹gJ Ïu©L tif¥gL« (m) if¥g‰W

brhªj ãy« (M) muR ãy«.

m) if¥g‰W ãy§fŸ

bghJthf if¥g‰W ãy§fŸ ãy brhªj¡fhuç‹ if¥g‰¿š r£l

ßÂahf ÏU¡F«. mªj ãy§fis if¥g‰Wjhuç‹ mDkÂæšyhkš Ãw®

M¡ukz« brŒjhš mjid mf‰w if¥g‰Wjhunu r£l ßÂahd elto¡if

vL¤J¡ bfhŸsyh«. ÏÂš tUthŒ Jiwæd® vL¡f nt©oa elto¡if

VJäšiy. Mdhš ÚÂk‹w§fë‹ Miz¥go M¡ukz§fis mf‰W«

g£r¤Âš r£l« xG§F guhkç¡f nt©oaJ tUthŒ¤ Jiw myty®fë‹

flikahF«. nkY« Áy rka§fëš Áy if¥g‰Wjhu®fS¡»ilna ãy¤Â‹

mDnghf¤Âš V‰gL« r£l xG§F Ãu¢ridfis jL¡fÎ« »uhk¤Âš

mikÂia ãiy eh£lÎ« fhtš Jiwæ‹ Kjš jftš m¿¡ifæ‹ ngçš

mšyJ t£lh£Áaç‹ m¿¡ifæ‹ ngçš tUthŒ nfh£l myty® c£nfh£l

eLt® v‹w Kiwæš F‰wéaš eilKiw r£l« ÃçÎ 145‹ Ñœ elto¡if

vLffyh«.

M) muR ãy§fŸ

ãytç Â£l¤Â‹ nghJ xU ãy¤Â‹ njit¡F V‰g bghJ

k¡fë‹ njit fUÂ Áy ãy§fis òw«ngh¡F ãy§fshf tif¥ghL

brŒa¥g£LŸsJ. Ïªãy§fŸ KGikahf muR ãy§fŸ MF«. Ïit 1)

Ô®it V‰g£l jçR ãy§fŸ 2) Ô®it V‰glhj jçR ãy§fŸ k‰W« 3)

òw«ngh¡F ãy§fshF«. Ïitfëš Ô®it V‰g£l jçR ãy§fis

M£nrgiza‰w Ïd§fëš ãyk‰w ViH étrhæfS¡F t.ã. Miz.15‹go

x¥gil brŒa elto¡if vL¡fyh«. Ô®it V‰glhj jçR ãy§fŸ bghJthf

bghJ fhça§fS¡fhf k‰w JiwædU¡F njit¡F V‰g ãy« kh‰w«

85

brŒtJ ešyJ. j‰nghJ muR Ï¤jif ãy§fis jçR ãy§fŸ nk«gh£L

Â£l« v‹w tifæš jå¥g£lt®fS¡F F¤jif¡F tH§» tU»wJ.

Mdhš Ïªj ãy§fŸ mid¤J« muÁ‹ f£Lgh£oš jh‹ ÏU¡F«. k‰wgo

òw«ngh¡F ãy§fëš cŸs M¡ukz§fŸ jäœ ehL M¡ukz« r£l«

1905‹go mf‰w elto¡if¡F£g£ljhF«.

òw«ngh¡F ãy§fŸ tUthŒ¤ jiw f£L¥gh£oY«, bghJ¥

gâ¤Jiw, beLŠrhiy¤ Jiw, Cuh£Á mik¥òfŸ k‰W« khefuh£Á,

efuh£Áæ‹ f£L¥gh£oY« ÏUªJ guhkç¡f¥g£L tU»wJ. všyh ãy§fS«

ãy ã®thf f£Lgh£ošjh‹ ÏU¡F«. Ï¥òw«ngh¡F ãy§fis

jå¥g£lt®fŸ if¥g‰¿ gy‹ mila élhkš bghJ k¡fë‹ e‹ik¡F

ga‹gL¤j j¡f itfæš ghJfh¡f nt©oaJ tUthŒ¤ Jiwæ‹

flikahF«. Ïªj flikia brašgl¤JtJ kht£l M£Áa®, nfh£lh£Áa®,

t£lh£Áa® k‰W« »uhk ã®thf myty®fë‹ bghW¥ghF«. Ïªj muR

ãy§fis jå¥g£lt®fŸ M¡ukz« brŒtij mDkÂ¡f TlhJ. Mu«g

ãiyænyna M¡ukz§fis jL¥gJ »uhk ã®thf mYtyç‹ flikahF«.

xU »uhk ã®thf mYty® mnj »uhk¤Âš tÁ¤J tUtjhš ÂO®

M¡ukz§fŸ V‰gL« nghnj mjid mtuhfnth, »uhk gâahs®fis

bfh©L jL¤Âl nt©L«. mtuhš jL¡f Koaéšiy v‹whš Ïjid

cldoahf tUthŒ MŒths® k‰W« t£lh£Áaç‹ neuo ftd¤Â‰F

bfh©L bršy¥g£L M¡ukz§fis mf‰¿l nt©L«. »uhk ã®thf

mYty® x›bthU khjK« muR òw«ngh¡F ãy§fis jâ¡if brŒa

nt©L«. nkny F¿¥Ã£LlŸsgo muR ãy§fëš M¡ukz¤ij mf‰w

Koahf ãiyæš r£l ßÂahf mªj M¡ukz§fis mf‰w jäœ ehL

M¡ukz r£l« 1905‹go elto¡if vL¡f nt©L«.

M¡ukz§fŸ mf‰W« KiwfŸ

x›bthU òy v©âY« M¡ukzjhu® bga®, M¡ukz j‹ik

g‰¿a étu§fŸ »uhk fz¡F 2š gÂÎ brŒa nt©L«. mj‹Ã‹ mªj khj

ÏWÂæš x›bthU M¡ukz¤ij F¿¤J eg® thçahf ‘Ã’ bknkh got¤Âš

m¿¡if k‰W« ÃçÎ 7‹go neh£O° Ïu©L ÃuÂfŸ jah® brŒJ tUthŒ

MŒthsU¡F mD¥g nt©L«. Ïj‹ Ã‹ò tUthŒ MŒths® òy¤ jâ¡if

nk‰ bf©L mªj M¡ukz« M£nrgizfukhdjh, Ïšiyah vd KoÎ

86

brŒa nt©L«. Ã‹d® ÃçÎ 7‹go jah® brŒa¥gL« neh£Oìš Jiz

t£lh£Áa® / tUthŒ MŒths® x¥òjš brŒa nt©L«. Ïªj neh£O[hdJ

M¡ukzjhuUila M¡ukz¤ij V‹ mf‰w TlhJ vdW és¡f« nf£L

tH§F« neh£O[hF«. Ïj‰F M¡ukzjhu® éU«Ãdhš neh£O° bg‰w

F¿¥Ã£l fhy bfLÎ¡FŸ (mÂfg£r« 15 eh£fŸ) t£lh£ÁaU¡F és¡f«

bjçé¤J¡ bfhŸsyh«. Ïªj neh£Oi[ f©o¥ghf x›bthU

M¡ukzjhuU¡F« rh®Î brŒa¥gl nt©L«. neuoahf rh®Î brŒa Koahj

g£r¤Âš mªj M¡ukzjhuç‹ FL«g¤Âš cŸs xU bgçatU¡F rh®Î

brŒayh«, mšyJ tÁ¡F« Ïl¤Âš x£L rh®é brŒa¥g£nlh mšyJ

M¡ukz« brŒJŸs ãy¤Âš x£o ÃuRu« brŒtjhd Kiwfis ifahs

nt©L«. m¥go x£L rh®Î brŒa¥gL« ne®Îfëš jFªj bghJ rh£ÁfŸ

ifbah¥g« bgw nt©L«.

Ï›thwhd Kiwia ifah©l ÃwF M¡ukzjhu® F¿¥Ã£l fhy¡

bfLÎ¡FŸ M¡ukz§fis fhè brŒahé£lhš, t£lh£Áa®

M¡ukz§fis mf‰w elto¡if vL¡f nt©L«. Ïj‰fhf Ã bknkh

m¿¡ifæš jFªj c¤juÎ Ãw¥Ã¡f nt©L«. mj‹ Ã‹ ÃçÎ 6 ‹ Ñœ

neh£O° x‹¿id M¡ukzjhuU¡F rh®Î brŒa nt©L«. (6« e«g®

neh£O° t£lh£Áa® MizahF«). Ïj‰»ilæš M¡ukzjhu® VjhtJ

és¡f« më¤jhš mjidÍ« fU¤Âš vL¤J¡ bfhŸs nt©L«. Ïªj

neh£O[&« nk‰F¿¥Ã£LŸs Kªija g¤Âæš étç¤JŸs têKiwfis

Ã‹g‰¿ rh®Î brŒa nt©L«. m¥goÍ« F¿¥Ã£l fhybfLÎ¡FŸ

M¡ukz§fis fhè brŒahé£lhš 6 (1) neh£O° _y« M¡ukz« mf‰W«

ehŸ bjçé¤J m‹iwa Âd« M¡ukz¤ij mf‰¿élyh«. njitæU¥Ã‹

fhtš Jiw cjéiaÍ« nfhuyh«.

M¡ukz« brŒJŸs ãy¤Âš gæ® brŒa¥g£L mWtil brŒÍ«

ãiyæš ÏUªjhš Nœãiy¡F V‰wh®nghš M¡ukzjhu® éis¢riy

mWtil brŒJ bfh©l Ã‹ fhè brŒa mDkÂ¡fyh«. (t.ã.Miz 26-7).

M¡ukdjhu® mªj M¡ukz¤ij fhè brŒth® v‹w KG e«Ã¡if ÏUªjhš

k£Lnk m›thW mDkÂ¡fyh«. k‰wgo M¡ukz¤ij mf‰¿ mÂš cŸs

brh¤J k‰W« éis¢rš kÂ¥ò M»ait muR jh¡fš brŒayh«.

87

Ïnj nghš bghJ¥ gâ¤JiwædU¡F brhªjkhd MW, M‰W¡

fhšthŒ, Vç, f©khŒ, Ú®ghrd miz¡f£Lfëš cŸs M¡ukz§fis

m¤Jiwædnu r£l¥go elto¡if vL¤J¡ bfhŸsyh«. beLŠrhiy

Jiw¡F brhªjkhd rhiyfëš cŸs M¡ukz§fis mf‰w m¤Jiwædnu

elto¡if vL¤J¡ bfhŸsyh«. td¥gFÂfshf tif¥ghL brŒa¥g£LŸs

ãy§fëš td¤Jiwædnu M¡ukd§fis mf‰w elto¡if vL¤J¡

bfhŸsyh«. Ïªj M¡ukz§fS¡F©lhd Ã-bknkh t£lh£Áa® tH§f¡

TlhJ. (murhiz v©.2898 tUthŒ¤ jiw ehŸ 13.12.1969 k‰W« murhiz

v©.2021 tUthŒ¤ Jiw ehŸ 25.09.1976)

Cuh£Á k‰W« efuh£Á¡F x¥gil¡f¥g£l ãy§fëš V‰gL«

M¡ukz§fis mf‰w mªjªj mik¥òfns elto¡if vL¡f

cçatuhth®fŸ (t.ã. miz 26-10, 26-11). nkY« JiwKf všiy k‰W«

buæšnt všiy¡FŸ V‰gL« M¡ukz§fis mf‰w tUthŒ¤Jiwæd®

elto¡if vL¡fyh« (t.ã. Miz 26-9, 2612).

M¡ukz« mf‰w el¥ò grèæš elto¡if Ko¡fhé£lhš, mL¤j

grèæš bjhl® elto¡if vL¡fyh«. V‰fdnt tH§f¥g£l 6« e«g®

neh£Oì‹go elto¡if nk‰bfhŸsyh«. òÂajhf neh£O° tH§f

nt©oaÂšiy. (t.ã. miz 26-1 Kjš 9 tiu)

Encroachments – in Plan marked details

Áy »uhk§fëš óäæš cŸs fhšthŒ, eilghij, k‰W«

t©oghij M»a étu§fŸ »uhk tiu¥gl¤Âš F¿¡f¥g£oU¡F«. Ïªj

tiu¥gl¤Âš F¿æl¥g£LŸs Ïl§fis ãy¢ brhªj¡fhu® M¡ukz« brŒa

TlhJ. m¤jifa M¡ukz§fis m¡‰w ãy M¡ukz r£l« 1905‹go

elto¡if vL¡fyh«. Ïªj étu¤Âid x›bthU tUthŒ »uhk `m`

gÂnt£oY« tuyh‰W F¿¥Ãnyna F¿¡f¥g£L cŸsJ. Vbd‹whš

Ï›étu§fŸ F¿¡f¥g£lŸs Ïl§fis g£lhjhu®fŸ é£L¡ bfhL¥gjhš

mt®fS¡F ÏH¥òfŸ neçL«. m¤jifa ÏH¥òfis x£Lbkh¤j

éis¢rèèUªJ V‰fdnt tUthŒ Â£l¤Âš Ô®itæš fê¡f¥g£lŸsJ.

(B.P.1039 ehŸ 26.07.1966).

M¡ukz§fis mf‰w vL¡f¥gL« elto¡ifæš jäœ ehL ãy

M¡ukz ÂU¤j r£l« 1996‹go cçikæaš ÚÂk‹w§fŸ jiyæl KoahJ.

88

Ï¤jif elto¡iffëš jiyæLtj‰F ca® ÚÂk‹w¤Â‰F k£Lnk cçik

cŸsJ.

ÏJ jéu jäœ ehL bghJ Ïl (m§Ñfç¡f¥glhj M¡ukzjhu®fŸ

mf‰Wjš) ÂU¤j¢ r£l« 1976‹go xU khãy muR¡F brhªjkhd f£ol§fŸ

cŸs Ïl§fŸ rKjha ãy§fshf fUj ÏayhJ. vdnt Ï¤jifa ãy§fëš

cŸs M¡ukz§fis mf‰w Ïªj r£l¤Â‹ éÂKiwfis mDrç¤J

elto¡if vL¤J¡ bfhŸsyh«. Ï¤jifa elto¡if vL¥gj‰F br‹id

kht£l M£Áaç‹ ne®kf cjéahs® (bghJ) k‰w Ïl§fëš tUthŒ

nfh£lh£Áa® k‰W« v°nl£ mYtyU¡F mÂfhu« cŸsJ. rKjha

ãy§fëš V‰gL« M¡ukz§fŸ mjhtJ Vç òw«ngh¡F k‰W« Ïju

òw«ngh¡»š cŸs M¡ukz§fis mf‰w Ïªj r£l¤Â‹ Ñœ elto¡if

vL¡f ÏayhJ.

nk‰T¿ago ãy M¡ukz§fis mf‰¿a ÃwF Û©L« mnj

ãy¤Âš mnj eg® M¡ukz« brŒjhš mt® ÛJ F‰wéaš elto¡if

vL¡fyh«.

ãy M¡ukz r£l¤Â‹go elto¡if ãYit ÏUªj nghÂY« mªj

grèæ‹ ÏWÂæš t£lh£Áauhš ãy M¡ukz r£l« 1905‹go mguhjK«

éÂ¡fyh« (étu§fŸ »uhk fz¡F v©.7š ju¥g£LŸsJ) (r£l¥ ÃçÎ 5)

89

9. ãy Ó®ÂU¤j«

étrha ãy cilikfëš V‰w¤ jhœÎfis Ú¡f ãy cilik¡F

xU c¢rtu«ò ã®zæ¡f¥g£lJ. m¤jifa c¢rtu«ò¡F nkš ãy§fis

it¤ÂUªjhš mjid ãyk‰w ViHfS¡F tH§F« neh¡f¤Â‰fhf 1961-M«

M©ila jäœehL ãy¢ Ó®ÂU¤j (ãy c¢rtu«ò ã®zæ¤jš) r£l«

(jäœehL r£l« 58/61) Ïa‰w¥g£lJ. j‰nghJ Ã‹tUkhW c¢rtu«ò mKèš

cŸsJ.

1) IªJ eg® bfh©l xU FL«g¤Â‰F -15 ju V¡f®

2) x›bthU TLjš cW¥ÃdU¡F - 5 ju V¡f®

3) bkh¤j c¢r tu«ò - 30 ju V¡f®

4) 1.3.72š ÏUªj e«gf§fS¡F

(Trust) - 5 ju V¡f®

5) 1.3.72¡F ÃwF vªj e«gfK« étrha ãy§fŸ bgWtj‰F jil

brŒa¥g£LŸsJ. våD« bghJ e«gf§fŸ fšé k‰W«

kU¤Jtkid neh¡f§fS¡fhf k£Lnk 01.03.1972 njÂ¡F ÃwF«

ãy§fŸ th§fyh«. Mdhš, mj‰F r£l¥ ÃçÎ 37-B æ‹ Ñœ

muÁl« mDkÂ bgw nt©L«. mnj nghš bjhêš k‰W« tâf

neh¡f§fS¡fhf bjhêš ãWtd§fŸ c¢r tu«ò¡F nkš étrha

ãy§fŸ th§F« g£r¤Âš r£lÃçÎ 37-A ‹go muÁ‹ mDkÂ bgw

nt©L«.

F¿¥ò - xU ju V¡f® v‹gJ ãy¤Â‹ Ô®it¡ bfh©L ã®za«

brŒa¥gL»wJ. ÏJ xU rhjhuz V¡fU¡F« Fiwthfnth

mšyJ mÂfkhfnth ÏU¡F«.

cgç ãy§fis x¥gil brŒj cl‹ ãy kÂ¥Ãid tNš brŒa

r«gªj¥g£l t£lh£ÁaU¡F ãy Ó®ÂU¤j cjé Miza® g£oaš x‹¿id

mD¥òth®. mÂš F¿¥Ã£LŸsgo ãy x¥giljhu®fëläUªJ ãy kÂ¥Ãid

»uhk ã®thf mYty® tNš brŒant©L«. Ïu©L jtizfŸ

bjhl®¢Áahf ãykÂ¥ò bjhif f£lhkš ÏU¥Ã‹ mt®fS¡F tH§f¥g£l

x¥gil u¤J brŒa elto¡if vL¡fyh«. nkY«, x¥gil ãgªjidfŸ

Ûw¥g£lhY« ãy¤ij x¥giljhu®fëläUªJ ÂU«g¥ bgwyh«.

90

»uhk ã®thf mYtyUila flikfŸ

1) ãy¢ Ó®ÂU¤j r£l¥go c¢r tu«ò¡Fnkš ãy§fis it¤ÂU¡»‹w

ãy cçikahs® / ãWtd§fŸ g£oaiy cjé MizaU¡F »uhk¡

fz¡Ffë‹ efšfSl‹ mD¥gnt©L«.

2) r£l éÂfë‹go Áy Ïd§fëš (njh¥ò Kjèait) Ó®ÂU¤j¤

r£l¤ÂèUªJ éÂ éy¡F më¡f¥g£lJ. x¥gil brŒa¥g£l Ã‹ò

éÂ éy¡F më¡f¥g£l Ïd§fëš ãgªjidfŸ Ûw¥g£lhš mjid

ãy¢ Ó®¤ÂU¤j cjé MizaU¡F bjça¥gL¤jnt©L«.

3) Ï¢r£l¤Â‹ Ñœ m›t¥nghJ tH§f¥gL« m¿é¥òfis »uhk¤Âš

és«gu« brŒtJl‹, r«gªj¥g£lt®fS¡F tH§f¥g£l

m¿é¡iffis rh®Î brŒant©L«.

4) cgç ãy§fis x¥gil nfhU« é©z¥gjhu®fSila jFÂ

F¿¤jhd všyh étu§fisÍ« érhuizæš éLglhkš

bjçé¡fnt©L«.

5) ãykÂ¥ò tNš brŒtj‰F »uhk ã®thf mYty® ãykÂ¥ò by£#® (k)

tNš fz¡FfŸ guhkç¡fnt©L«.

6) cgç ãykhdJ V‰fdnt F¤jifjhu® if¥g‰¿š ÏUªjhš, m¤jifa

ãy¤ij mtU¡F x¥gil brŒÂU¥Ã‹ cgç ãykhf m¿é¥ò brŒj

ehŸ Kjš x¥gil brŒÍ« ehŸ tiuæš cŸs F¤jif gz¤ij

mtçl« tNš brŒant©L«.

91

10. Fothu¢ r£l§fŸ

1969 M« M©ila jäœehL ntsh©ik ãy§fŸ (F¤jif

cçikfŸ Mtz«) r£l« (jäœehL r£l« 10/69)

xU ãy¤Âš F¤jifjhu®fshf gæçL« eg®fŸ j§fS¡F mªj

ãy¤Â‹ ÛJ cŸs F¤jif cçikia ghJfh¡f F¤jifjhu®fshf gÂÎ

brŒJbfhŸs Ï¢r£l¤Âš tif brŒa¥g£LŸsJ. t£lh£Áa®fŸ

Ï¢r£l¤Â‹ Ñœ gÂÎ mYty®fshf brašgL¤Â tU»wh®fŸ. mt®fS¡F

cjé brŒa mYtš rh®g‰wt®fis¡ bfh©l Mnyhrid¡FG¡fŸ

ãaä¡f¥gg£LŸsd.

F¤jif rhFgoahs®fŸ j§fSila bga®fis

F¤jifjhu®fshf gÂÎ brŒa é©z¥Ã¤jJ«, kDjhu®fis érhuiz

brŒJ«, òy¤jâ¡if brŒJ«, bghJk¡fis érhç¤J« k‰W« »uhk ã®thf

mYty® érhuiz¡F Ã‹ò nfhç¡if rçahdjhf ÏUªjhš

F¤jifjhu®fshf gÂÎ brŒa t£lh£Áa® MizæLth®. Ã‹ò Ïj‰fhd

gÂÎfis xU Áw¥ò gÂnt£oš gÂÎ brŒant©L«. mj‹go ml§fš

fz¡»š F¤jifjhu® bga® gÂÎ brŒa »uhk ã®thf mYtyU¡F

bjçé¡fnt©L«.

»uhk ã®thf mYtyç‹ gâfŸ

1) F¤jifjhu®fŸ ah® v‹W milahs« fh£L« gâ »uhk ã®thf

mYtyç‹ bghW¥ghF«.

2) c©ikahd F¤jifjhu®fŸ bga®fŸ gÂÎ Mfhkš ÏUªjhY« ÏJ

r«gªjkhf KG étu§fis »uhk ã®thf mYty® t£lh£ÁaU¡F

tH§fnt©L«.

1969« M©L jäœehL ntsh©ik bjhêyhs®fŸ ãaha CÂa§fŸ r£l«

(jäœehL r£l« 19/69) The Tamil Nadu Agtricultural Labourer Fair Wages

Act 1969

ehf¥g£od«, jŠrhñ® k‰W« ÂUth%® kht£l§fëš étrha¤

bjhêyhs®fS¡F étrha« k‰W« mjid¢ rh®ªj gâfS¡fhf ãaha

CÂa« tH§f Ï¢r£l¤Âš tif brŒa¥g£LŸsJ.

CÂa« rçtu tH§f¥g£LŸsjh mšyJ mjid tH§FtÂš

VnjD« éÂKiwfis Ûw¥g£LŸsjh v‹W »uhk ã®thf mYty®fŸ

92

f©fhâ¡fnt©L«. m¤jifa éÂ ÛwšfŸ VnjD« ÏUªjhš

t£lh£ÁaU¡F bjçé¡fnt©L«.

1955 M« M©ila jäœehL gæçL« F¤jifjhu® ghJfh¥ò¢

r£l« (jäœehL r£l« 25/55)

Ï¢r£l« F¤jifjhu®fë‹ F¤jif gh¡» ãYit¤ bjhif

ãy¤Â‰F mšyJ gæ®fS¡F Ô§F éisé¤jš ngh‹wit jéu ntW

fhuz§fS¡fhf mt®fŸ F¤jif rhFgo brŒÍ« ãy¤ÂèUªJ

btëna‰w¥gLtij¤ jil brŒJ ghJfh¥ò më¡»wJ. tw£Á k‰W«

btŸs« ngh‹w Ïa‰if Ó‰w§fëdhš F¤jifjhu®fŸ ghÂ¡f¥gL«

bghGJ, F¤jif gh¡»¤ bjhifia tNè¥gij jŸë it¤J jå¢r£l¤Â‹

_y« mt®fS¡F m›t¥nghJ ãthuz« tH§f¥g£LŸsJ.

1956« M©L jäœehL rhFgo F¤jifjhu®fŸ (ãaha F¤jif

brY¤jš) r£l« (jäœehL r£l« 24/56)

Ï¢r£l¤Â‹go rhFgo F¤jifjhu®fŸ ãy brhªj¡fhu®fS¡F

mšyJ e«gf§fS¡F (Trust) M©blh‹W¡F bkh¤j éis¢rèš 25

éG¡fhL F¤jif¤bjhif brY¤j ã®zæ¡f tif brŒa¥g£LŸsJ.

Ïjid rhFgoahs®fŸ gzkhfnth/mšyJ éis bghUshfnth

brY¤jyh«. ÏÂš ãy cçikahs®fŸ/ e«gf§fŸ brY¤j nt©oa ãytç

ml§fhJ. k‰w étrha bryÎfŸ óuhÎ« rhFgo F¤jifjhu®fns V‰W¡

bfhŸsnt©L«.

1961« M©L jäœehL bghJ e«gf§fŸ (Public Trust)

(ntsh©ik ãy§fë‹ ã®thf« (k) xG§FgL¤jš) r£l«

(jäœehL r£l« 57/61)

e«gf§fŸ (Trust) j§fSila brhªj rhFgo¡F 20 ju V¡f® ãy«

k£L« it¤J¡ bfhŸsyh«. mj‰F nkš cŸs ãy¤ij f£lhakhf ÃwU¡F

F¤jif¡F élÎ« tif brŒa¥g£LŸsJ.

93

1971« M©L jäœehL FoæU¥ò mDnghfjhu®fŸ (cilik

cçik tH§Fjš) r£l« (jäœehL r£l« 40/71)

Ï¢r£l¤Âš 19.6.71 m‹W brhªj Å£Lkid Ïšyhj Mdhš Ãw®

ãy§fëš FoæU¥ò mik¤J mDgé¤J tUgt®fS¡F¡ FoæU¥ò cçik

tH§f tif brŒa¥g£LŸsJ.

1976« M©L jäœehL »uhkòw iféidP®fŸ (FoæU¥ò

mDnghf cçik tH§Fjš) r£l¤Â‹ FoauR jiytç‹ r£l« 38/76)go

1.7.75š FoæU¥òfis mDnghf¤Âš it¤JŸs brhªj Å£Lkidæšyhj

»uhk¥òw iféidP®fS¡F« nk‰f©l gy‹fis bgw tif

brŒa¥g£LŸsJ. Ï¢r£l« Ã‹d® ÂU¤j¥g£L 01.04.1990 m‹W

FoæUªjt®fS¡F« FoæU¥ò mDnghf cçik tH§f tif

brŒa¥g£lŸsJ.

1948« M©ila jäœ ehL ntsh©ik ÃçÎ bjhêyhs®fŸ

Fiwªjg£r Cêa§fŸ r£l«

Ï¢r£l¤Âš ehf¥g£od« k‰W« ÂUth%® kht£l§fŸ jéu Vida

kht£l§fëš cŸs ntsh©ik ÃçÎ bjhêyhs®fS¡F gšntWg£l

étrha¥ gâfS¡fhf Fiwªjg£r CÂa« tH§f tif brŒa¥g£LŸsJ.

ehf¥g£od« k‰W« ÂUth%® kht£l§fëš cŸs étrha¤

bjhêyhs®fS¡F jåahd étrha¤ bjhêyhs®fŸ ãaha CÂa§fŸ r£l«

(jäœ ehL r£l« 19 / 69) Ïa‰w¥g£LŸsJ.

ntsh©ik ÃçÎ¤ bjhêyhs®fS¡F tH§f nt©oa Fiwªjg£r

CÂa é»j§fŸ Ã‹tUkhW.

(murhiz 2o v©.10 bjhêyhs® k‰W« ntiythŒ¥ò¤ Jiw ehŸ 28.03.05

k‰W« Ïjid cWÂ brŒJ m¿é¥Ãid murhiz 2o v©. 24 bjhêyhs®

k‰W« ntiythŒ¥ò Jiw ehŸ 08.07.05š btëæl¥g£lŸsJ)

étrha¤ bjhêyhs® tif Fiwªjg£r CÂa«

1) j§fŸ brhªj V® cHÎ

khLfSl‹ cGnth®

ehŸ x‹W¡F %.150/-

2) j§fŸ brhªj V® k‰W« cHÎ

khLfŸ Ïšyhkš cGnth®

ehŸ x‹W¡F %.80/-

94

3) beš mWtil, fÂ® mW¥ò

fs¤Â‰F vL¤J¢ br‹W

fÂ® mo¤jš, mitfis

msªJ _£ilfëš

mil¤jš M»a gâæš

<LgL« bjhêyhs®fŸ

ehŸ x‹W¡F 6 kâ neu« ntiy brŒÍ«

M© bjhêyhs®f

S¡F %.80/- ehŸ x‹W¡F IªJ kâ

neu« ntiy brŒÍ« bg©

bjhêyhs®fS¡F %.70/- mšyJ bkh¤j

éis¢rèš 8š xU g§F më¤jš mÂš

vJ mÂfnkh. m¡Tè

4) bešiy¤ jéu k‰w

jhåa§fis mWtil

brŒÍ« bjhêyhs®fŸ

M© bjhêyhs®fS¡F ehŸ x‹W¡F

%.80/-« bg© bjhêyhs®fS¡F ehŸ

x‹W¡F %.70/-« (Ïd« _‹¿š f©l

neu é»j§fë‹go)

5) éij¤jš, eh‰W ÃL§Fjš,

eLjš k‰W« fis vL¤jš



x‹W¡F %.70/-« (Ïd« _‹¿š f©l


6) Ïju étrha gâfS¡F



x‹W¡F %.70/-« (Ïd« _‹¿š f©l


Fiwªjg£r Tè é»j§fëš CÂa§fŸ tH§féšiy v‹W »uhk

ã®thf mYty®fŸ ftd¤Â‰F tªjhš cl‹ mt®fŸ mjid

t£lh£ÁaU¡F bjçé¡f nt©L«. Fiwªjg£r Tèia¥ bg‰W¤ ju všyh

elto¡iffisÍ« nk‰bfhŸs cjél nt©L«.

ãy Ô®gha§fŸ

ãy¢ Ó®ÂU¤j r£l¤Â‹ ÃçÎ 78‹ Ñœ bjhlu¥gL« tH¡Ffis

KoÎ brŒtj‰fhf kht£l tUthŒ mYty® ãiyæš Ô®¥gha«

V‰gL¤j¥g£LŸsJ. ÏJ br‹idæš Ïa§» tU»wJ.

tUthŒ ÚÂk‹w§fŸ

1969 « M©L jäœehL ntsh©ik ãy§fŸ (F¤jif cçik

Mtz«) r£l¤Â‹ ÑHhd t£lh£Áa® Miz¡F vÂuhf bjhlu¥gL« tH¡F

kD¡fis érhuiz brŒa Jiz M£Áa® ãiyæš nkš KiwpL

mÂfhçfshf brašg£L tU»‹wd®. nkny f©l gy

Fothu¢r£l§fisÍ« mt®fŸ ftå¤J tU»‹wd®.

95

11. ãy¡ F¤jif

bghJthf muR ãy§fŸ F¿¥Ã£l fhy tiuaiw¡F c£g£L jå

eg®fŸ, jåah® mik¥òfŸ, ãWtd§fŸ k‰W« cŸsh£Á mik¥òfS¡F

j‰fhèf mDgt¤Â‰F F¿¥Ã£l neh¡f§fS¡bfd tH§f¥gLtJ ãy

F¤jif vd¥gL«. (t.ã.M.24 V). ÏitfŸ m) FW»a fhy F¤jif k‰W«

M)Ú©l fhy F¤jif

M©L¡ F¤jif¤ bjhif ãy kÂ¥Ã‹ mo¥gilæš

ã®zæ¡f¥gL»wJ. Cuh£Á (k) Cuh£Á x‹¿a¥ gFÂæš mikªÂU¡F«

F¤jif ne®éš Ñœ¡f©lthW F¤jif ã®za« brŒa¥gL»wJ.

neh¡f«

F¤jif

é»j«

jytç jynkštç bkh¤j«

rjÅj«

tâf

neh¡f«

2 % 2 % 10 % 14 %

tâfkšyhj

neh¡f«

1 % 1 % 5 % 7 %

khefuh£Á k‰Wk« efuh£Á gFÂfëš mikªÂU¡F« muR

ãy§fis F¤jif¡F tH§F«nghJ mJ tâf neh¡fkhæ‹ ãy kÂ¥Ãš 14

% (TLjš nkštç cŸgl) M©L¡F¤jifahfÎ«, tâf neh¡fäšyhj

ãiyæš ãy kÂ¥Ãš 7% (TLjš nkštç cŸgl) M©L F¤jifahfÎ«

ã®za« brŒJ tNš brŒa¥gL»wJ.

Ñœf©l ãy§fëš F¤jif tH§FtJ jil brŒa¥g£LŸsJ

1) Vç, Xil, Fs«, thŒ¡fhš ngh‹w Ú® ãiy òw«ngh¡FfŸ

(muR Miz 41 tUthŒ¤Jiw ehŸ 20.1.1987)

2) nkŒ¡fhš (k) kªjbtë òw«ngh¡F ãy§fŸ

(muR Miz 959 tUthŒ¤Jiw ehŸ 23.6.1987)

3) kahd« (muR Miz 116 tUthŒ¤Jiw ehŸ 20.1.1988)

Ï«_‹W tifahd ãy§fŸ rKjha¤Âš bghJ¤ njitfS¡fhf

xJ¡f¥g£LŸs ãy§fis ghJfh¡f nt©Lbk‹w neh¡f¤Â‰fhf jil

brŒa¥g£LŸsJ.

96

ãy§fis _‹W M©L tiu F¤jif¡F élyh«. mj‰F nkš

bghJthf Ú©l fhy¤Â‰F F¤jif¡F éLtJ Ïšiy. Áw¥ò ne®Îfëš

ãy ã®thf Miza® (k) muR Mizia bg‰W ãy§fis Ú©l fhy

F¤jif¡F élyh« (t.ã.M. v©. 24V2)

x›bthU _‹W M©L¡F« m¥nghJ ãyÎ« rªij kÂ¥Ã‹

mo¥gilæš F¤jif bjhif kh‰¿ mik¡fnt©L«. (t.ã. M. 24V2)

F¤jif Mizia gÂÎ brŒa nt©oa mtÁaäšiy. (ÃçÎ 90(1)o) ÏªÂa¥

gÂÎ¢ r£l«)

F¤jif éL« mÂfhu« Ñœ F¿¥Ãl¥g£LŸs mYty®fë‹ ãÂ

mÂfhu tu«ò¡F£g£ljhF«.

1) t£lh£Áa®fŸ - Ïšiy

2) tUthŒ nfh£l mYty® - %.20,000/-tiu

3) kht£l M£Áa® - %.50,000/- tiu

4) ãy ã®thf Miza® - %. 2,00,000/- tiu

5) murh§f« - %. Ïu©L y£r¤Â‰F nkš

(ÏªãÂ mÂfhukhdJ F¤jif él¥gL« ãy¤Â‹ rªij kÂ¥ghF«)

(muR Miz 60 t.J. ehŸ. 6.2.99)

mªjªj mYty®fŸ mtut®fŸ mÂfhu tu«ò¡F£g£nl F¤jif

Úo¥gj‰F (Renewal) Mizælyh«. F¤jif bg‰wt® F¤jif bjhif

ã®zæ¤J Mizia tH§»a 60 eh£fS¡FŸ brY¤jnt©L«.

Ïšiybaåš nkY« 30 eh£fŸ Úo¥ò brŒayh«. bkh¤j¤Âš 90 eh£fS¡FŸ

F¤jif bjhifia brY¤jéšiy v‹whš F¤jif u¤J brŒa elto¡if

vL¡fnt©L«.

»uhk ã®thf mYty®fŸ gâfŸ

m) F¤jif ã®za« brŒa rçahd rªij kÂ¥Ãid »uhk ã®thf

mYty®fŸ bjçé¡fnt©L«.

M) F¤jif bjhifia jtwhkš tNš brŒant©L«.

Ï) F¤jif é£l ãy§fis ntW xUtU¡F F¤jifjhu® cŸ

F¤jif¡F (sub lease) él¡TlhJ

97

<) vªj neh¡f¤Â‰fhf F¤jif él¥gL»wnjh mªj neh¡f¤Â‰F

k£Lnk ãy§fis ga‹gL¤j nt©L«. F¤jif ãgªjidfŸ

Ûw¥g£lhš mjid »uhk ã®thf mYty®fŸ t£lh£ÁaU¡F m¿¡if

_y« bjçé¡fnt©L«.

c) ãy¡F¤jif r«gªjkhf »uhk ã®thf mYty®fŸ xU gÂnt£oid

guhkç¡fnt©L«.

98

12. ãy« x¥gil

»uhk¥òw k¡fŸ étrha¤ijÍ« mjid rh®ªj ntiyfisÍ«

e«ÃthœªJ tU»‹wd®. Mdhš midtU¡F« ãy« ÏU¥gÂšiy. vdnt

étrha¤Â‰F ga‹gl¡Ta ãy§fis ãyk‰w ViHfS¡F muR tH§»

tU»wJ. étrha ãy x¥gil tUthŒ ã®thf Miz 15‹ Ñœ

brŒa¥gL»wJ. ÑœfhQ« K‹Dçikfis Å£L kid k‰W« ãy x¥gil

brŒtÂš Ã‹g‰w¥gL»wJ.

m) všiy ghJ¡fh¥ò¥gil Åu® (k) ÏuhQt¥gil c£gl K¥gilæš

gâæš ÏUªjnghJ cæçHªjt®fŸ mšyJ braèHªjt®fë‹

FL«g§fŸ

M) MÂÂuhél® k‰W« gH§Foæd®

Ï) éLé¡f¥g£l bfh¤joikfŸ <) K‹dhŸ uhQt¤Âd® c) ãyk‰w

ViHfŸ

x¥gil éÂfŸ

1) FL«g M©L tUkhd« »uhk¥òw¤Âš %. 16,000/-« ef®òw¤Âš

%. 24,000/-¡F« Fiwthdt®fS¡nf Ïytr ãy x¥gil

brŒa¥gL»wJ muR Miz (ãiy) v©. 287 tUthŒ¤Jiw ehŸ

31.5.2000)

2) f‹åahFkç kht£l« Ú§fyhf Ïju kht£l§fëš x¥gil brŒa¥gL«

ãy¤Â‹ gu¥gsÎ mt® V‰fdnt it¤ÂU¡F« ãy¥ gu¥ò«, x¥gil

gu¥ò« nr®¤J 3 V¡f® òŠir mšyJ 1.50 V¡f® eŠir v‹w

tu«ò¡F£g£L brŒa¥gL»wJ.

2a) f‹åahFkç kht£l¤Âš k£L« òŠir 1 V¡f® mšyJ eŠir 0.50

V¡f® gu¥gsÎ tu«ò ã®zæ¡f¥g£LŸsJ

3) ãy x¥gil bg‰wt® x¥gil bg‰w ehëš ÏUªJ _‹W M©o‰FŸ

ãy¤ij rhFgo brŒant©L«.

4) ãy¤ij ahU¡F« 10 M©L¡FŸ é‰f¡TlhJ. 10 M©LfS¡F nkš

é‰gid brŒa nt©oæU¥Ã‹ cça mYty® mDkÂ bg‰w Ã‹òjh‹

é‰gid brŒayh«. jhœ¤j¥g£nlhU¡F tH§f¥gL« ãy§fŸ ntW

ÃçédU¡F é‰gid brŒa¡TlhJ.

5) ãy¤Âš FiwªjJ 10 ku§fŸ elnt©L«.

99

6) ãgªjidfŸ Ûw¥g£lhš v›éj ÏH¥Õo‹¿ x¥gil brŒa¥g£l

ãy¤ij muR¡F Ûs¥gL«.

7) rKjha ãy§fŸ mjhtJ Vç, Fs«, thŒ¡fhš, F£il ngh‹w Ú® ãiy

òw«ngh¡FfŸ kªjbtë, nkŒ¡fhš k‰W« kahd« M»a ãy§fŸ

x¥gil brŒa muR jil éÂ¤JŸsJ. ÏJ jéu kiy¥Ãunjr§fëY«

étrha ãy x¥gil jil brŒa¥g£LŸsJ.

8) br‹id k‰W« Ïju ef®¥òw§fëš R‰¿ÍŸs gFÂfëš F¿¥Ã£l

Jhu msé‰F ãy x¥gil brŒa jil brŒa¥g£LŸsJ.

9) étrha¤Â‰F ãy x¥gil brŒtj‰F tUthŒ¤Jiw mYty®fS¡F

Ñœ¡f©l ãÂ mÂfhu tu«ig ã®zæ¡f¥g£LŸsJ.

mYty® ãÂ tu«ò

1) t£lh£Áa® %.10,000/-

2) nfh£lh£Áa® %.20,000/-

3) kht£l tUthŒ mYty® %.50,000/-

4) kht£l M£Á¤jiyt® %.2,00,000/-

5) ãy ã®thf Miza® %.2,50,000/-

6) muR %.2,50,000/- nkš

(muR Miz ãiy 60 t.J. ehŸ 6.2.99)

v¤jifa ãy§fis x¥gil brŒayh«

m) bghJthf Ô®it V‰g£l jçR M£nrgiza‰w ãy§fis k£L«

ãyk‰w ViHfS¡F x¥gil brŒayh«. jil brŒa¥glhj òw«ngh¡F

ãy§fis x¥gil brŒa jFÂæU¥Ã‹ kht£l M£Áaç‹ ãy

tifghL kh‰w c¤juÎ¡F¥ Ã‹ò ãÂ tu«Ã‹go x¥gil brŒayh«.

Ô®it V‰g£l jçR ãy§fŸ trÂÍŸst®fë‹ M¡uä¥Ãš ÏUªjhš

mjid mf‰¿ ãyk‰w ViHfS¡F ãy x¥gil brŒayh«.

trÂÍŸst®fS¡F x¥gil brŒa¡TlhJ.

M) cŸsh£Á mik¥òfS¡F x¥gil¡f¥g£l ãy§fis bghW¤jtiuæš

mik¥Ã‹ Ô®khd« bg‰w Ãwnf ãy§fis x¥gil brŒa elto¡if

vL¡fnt©L«. (j.eh. gŠrja¤J r£l« 1994)

100

Ï) »uhk e¤j« òw«ngh¡F mU»š cŸs ãy§fis ãy x¥gil

brŒa¡TlhJ. (muR Miz 901 t.J. ehŸ. 8.7.86 k‰W« muR Miz

959 t.J. ehŸ.20.1.87)

<) fåk tsKŸs ãy§fis x¥gil brŒa¡TlhJ

c) xJ¡f fhLfS¡F 200 Û£lU¡FŸ mikªJŸs ãy§fŸ x¥gil

brŒa¡TlhJ.

C) JiwKf« k‰W« uæšnt ãy§fS¡F 805 Û£lU¡FŸ mikªÂU¡F«

ãy§fis m¤Jiwædç‹ Ïiréid¥ bg‰w Ãwnf ãy x¥gil

brŒayh«. (t.ã.M.15-38)

eilKiw

nk‰go ãgªjidfS¡F£g£L ãy x¥gil brŒa¡ nfhU«

é©z¥g§fŸ érhuiz¡F t£lh£Áa® _y« tu¥bg‰w cl‹ mjid

»uhk ã®thf mYty® ãy x¥gil gÂnt£oš gÂÎ brŒant©L«.

mj‹Ã‹ M£nrgiz nfhU« és«gu« A1 neh£O° x‹¿‹

»uhk¤Âš és«gu« brŒant©L«. òw«ngh¡F ãy§fis bghW¤j k£oš A1

neh£ORl‹ bghJ és«guK« »uhk¤Âš és«gu« brŒant©L«.

»uhk ã®thf mYty® nk‰go és«gu§fis c©ikahf és«gu«

brŒJ M£nrgiz VjhtJ tU»wjh v‹W f©fhâ¡f nt©L«.

M£nrgiz Ïšyhj g£r¤Âš é©z¥gjhu® F¿¤jhd všyh étu§fisÍ«

k‰W« ãy kÂ¥ò cŸgl rçahd Kiwæš th¡F _y toéš tUthŒ

MŒthsU¡F bjçé¡fnt©L«. nkY« „m’ got m¿¡if jah® brŒJ

t£lh£ÁaU¡F mD¥g nt©L«.

gçÓyid¡FÃ‹ò cça mYty®fëläUªJ Miz bg‰w Ã‹ò

mjid »uhk ã®thf mYty® guhkç¡F« Áw¥ò gÂnt£oš gÂÎ

brŒant©L«. nkY«, »uhk ’m’ gÂntL ml§fš, v© 3 fz¡F k‰W« v©.

10 (1) fz¡F M»aitfëš cça kh‰w§fŸ brŒtij »uhk ã®thf mYty®

cWÂ brŒJ¡ bfhŸsnt©L«.

101

13. Å£Lkid x¥gil

rKjha¤Âš eèªj Ãçéd®fë‹ K‹nd‰w¤Â‰F mo¥gil

njitahd, tÁ¥gj‰F Ïl« tH§FtJ muÁ‹ neh¡fkhF«. murhš ãy

x¥gil brŒa jil brŒa¥g£l Ïd§fis¤ jé®¤J x¥gil brŒa

v§bf§F ãy« cŸsnjh m§F Å£Lkidfis jFÂÍŸst®fS¡F ãiy

Miz 21‹ Ñœ tiuaiw¡F£g£L tH§f¥gL»wJ.

2) »uhkòw§fëš ãyk‰w ViH¡FL«g¤Â‹ M©L tUkhd«

%.16,000/-¡F«, Fiwthf cŸst®fS¡F«, ef®òw§fis bghW¤j tiuæš

FL«g¤Â‹ M©L tUkhd« %.24,000/-¡F« Fiwthf cŸst®fS¡F«

Ïytr Å£Lkid tH§f¥g£L tU»wJ. FL«g¤Âš cŸs bg©

cW¥Ãd®fŸ bga®fëš k£Lnk Å£Lkid g£lh¡fŸ tH§f¥gL»wJ.

3) »uhk¥ òw§fëš 3 br©L efuh£Á všiy¡FŸ x‹wiu

br©L«, khefuh£Á všiy¡FŸ xU br©L v‹w mséš Å£LkidfŸ

x¥gil brŒa¥gL»wJ.

4) ãy« x¥gil nghš Å£Lkid x¥gilæY« K‹Dçik

Ã‹g‰wnt©L«.

5) Å£Lkid x¥gil brŒtÂY« ãy x¥gilnghš ãÂ mÂfhu

tu«ò« xnu khÂçahdJ.

6) ãy x¥gilnghš Å£Lkid x¥gil brŒt‰F« jil brŒa¥g£l

ãy§fisx¥gil brŒa¡TlhJ.

7) kht£l jiy efu§fŸ, k‰w efu gŠrha¤J¡fŸ M»a

Ïl§fis¢ R‰¿ÍŸs ãy§fis Å£Lkid g£lh tH§f Áy ãgªjidfŸ

éÂ¡f¥g£LŸsJ. mªj ãgªjidfis Ûwhkš Å£Lkid x¥gil brŒa

elto¡if vL¡fyh«.

8) muR Miz 534 t.J. ehŸ 15.7.05‹go Å£Lkid x¥gil

brŒtj‰F xU Kiw rYifahf Áy rYiffŸ m¿é¡f¥g£LŸsJ. j‰nghJ

mªj murhizæš bjçé¡f¥g£LŸs ãgªjidfS¡F£g£L Å£Lkid

x¥gil brŒant©L«.

102


i) »uhk e¤j« òw«ngh¡»š cŸs fhè Ïl§fis Å£Lkid x¥gil

brŒa¡ nfhç tu¥bgW« kD¡fis »uhk ã®thf mYty® guhkç¡F«

Å£Lkid x¥gil gÂnt£oš gÂÎ brŒant©L«. mj‹ ÃwF

»uhk¤Âš m¿é¥ò x‹¿id és«gu« brŒJ M£nrgizfŸ c©lh

v‹gjid Ôu érhç¡fnt©L«. mnj neu¤Âš cŸsh£Á

mik¥òfë‹ fU¤Âid bg‰W, M£nrgidæšyhj ãiyæš

jFÂæ‹ mo¥gilæš Å£Lkid x¥gil brŒa tUthŒ MŒths®

_y« »uhk ã®thf mYty® gçªJiu brŒayh«.

ii) Å£Lkid bgw jFÂahd eg®fis k£L« »uhk ã®thf mYty®

mlahs« f©L c©ikahd jFÂÍŸs eg®fS¡F tH§f gçªJiu

brŒant©L«.

iii) tUthŒ¤Jiw mYty®fë‹ jâ¡if¡F Ã‹ò x¥gil Miz cça

mYty®fŸ ãÂ tu«Ã‰F c£g£L tH§Fth®fŸ. x¥gil brŒa¥g£l

Miz bg‰w Ã‹ò »uhk ã®thf mYty® Å£Lkid ml§fš, Á£lh,

‘m’ gÂntL k‰W« Å£Lkid gÂntL M»a fz¡Ffëš gÂÎfŸ

nk‰bfhŸStJ cWÂ brŒJ¡ bfhŸsnt©L«.

iv) Å£Lkid x¥gil bg‰wt® T£LwÎ r§f§fŸ jéu Ïju

ãWtd§fëš Å£Lkid g£lhit mlkhd« brŒa mDkÂ Ïšiy.

Mdhš murhiz v©. 532 t.J. ehŸ 29.11.01‹go njÁakakh¡f¥g£l

t§»fëš Å£Lkid¥ g£lhit mlkhd« it¤J fl‹ bgw mDkÂ

tH§f¥g£LŸsJ. Ïjid »uhk ã®thf mYty®fŸ f©fhâ¤J

éÂ Ûwš ÏUªjhš m¿¡if mD¥gnt©L«.

v) Å£Lkid x¥gil bg‰w ÃwF 12 khj¤ÂFŸ ÅL f£lnt©L«.

Ïjid »uhk ã®thf mYty®fŸ f©fhâ¤J m¿¡if

mD¥gnt©L«.

vi) x¥gil brŒa¥g£l kidia ahU¡F« é‰f¡TlhJ. ãgªjidfŸ

Ûw¥g£l Ïd§fis »uhk ã®thf mYty® t£lh£ÁaU¡F

bjçé¡fnt©L«.

vii) MÂÂuhél® ey¤Jiwæš Å£Lkid¥g£lh tH§»a MW khj¡

fhy¤Â‰FŸ ÅL f£lnt©L«. (t.ã. M-22)

103

14. ãykh‰w«

muR òw«ngh¡F ãy§fis ika muR¤JiwfS¡F tUthŒ

ãiyahiz 23‹ Ñœ tH¡fkhf rªij kÂ¥Ãid tNè¤J¡ bfh©L ãy

kh‰w« brŒa¥gL»wJ.

gŸë¡ f£ol§fŸ, kU¤JtkidfŸ Mu«g Rfhjhu ãiya§fŸ

ngh‹w tâf neh¡fäšyhj fhuz§fS¡F ãy¡»uaä‹¿ ãykh‰w«

brŒa¥gL»wJ. tâf neh¡f§fS¡fhf ãy§fis nf£F«nghJ ãykÂ¥ò

tNš brŒJ¡ bfh©L ãykh‰w« brŒa¥gL»wJ.

bghJ neh¡f§fS¡fhfÎ« rKjha eyid K‹nd‰Wtj‰fhfÎ«

muR rh®ò ãWtd§fŸ, cŸsh£Á mik¥òfŸ gšfiy¡fHf§fŸ, jftš

bjhêš E£g ó§fh¡fŸ k‰W« Ïju bjhêš ãWtd§fS¡F Áy

ãgªjidfS¡F£g£L muR ãy§fis cçik kh‰w« (Alienation) (t.ã. M.

24) brŒa¥gL»wJ.

nf£ò ãWtd§fS¡F rªij kÂ¥ò mšyJ. mj‰F nkš ãy¡»ua«

tNè¤J¡ bfh©L ãy cçik kh‰w« brŒa¥gL»‹wJ. vªj

neh¡f¤Â‰fhf¢ ãykh‰w« brŒa¥g£lnjh mt‰¿‰fhf KGikahf

ga‹gL¤j¥glhj g£r¤Âš m¤jifa ãy§fŸ Ûs¥ bgw¥gL«.

mnj neu¤Âš cçik ãgªjidfŸ Ûw¥g£oU¥Ã‹ vªj éjkhd

ÏH¥Õ£L¤ bjhifia tH§fhkš ãy§fŸ murhš Ûs¥ bgw¥gL«.

»uhk ã®thf mYty® gâfŸ

m) ãy kh‰w« ne®éš »uhk ã®thf mYty® »uhk¤Âš nf£ò Jiw¡F

tH§FtJ F¿¤J j©nlhuh _y« és«gu« brŒant©L«. bghJ

k¡fël« M£nrgid Ïšiy v‹gij cWÂ brŒJ¡ bfhŸs nt©L«.

M£nrgid cŸs Ïd§fëš mitfis érhç¤J c©ikahd ãiy

F¿¤j m¿¡ifia tUthŒ MŒt® _y« t£lh£ÁaU¡F mD¥Ã

it¡f nt©L«.

M) nkY« ãy¤Â‹ rªij kÂ¥Ãid ã®za« brŒa m¡f« g¡f¤Âš cŸs

ãy§fë‹ c©ik kÂ¥Ãid bjçé¡fnt©L«.

104

15. ãy vL¥ò

muR JiwfŸ / muR ãWtd§fS¡F bghJ neh¡f¤Â‰fhf

ãy§fŸ njit¥gL»‹wd. m¤jifa ãy§fŸ njit¥gL«nghJ, muR

ãy§fŸ ÏšyhjnghJ g£lh ãy§fis 1894« M©L ãy vL¥ò¢ r£l¤Â‹ Ñœ

ifaf¥gL¤jyh«. ifaf¥gL¤J« brašKiwfis KGikahf Ko¥gj‰F

_‹W M©L fhy« vd ã®zæ¡f¥g£LŸsJ. Ïj‰fhf éiuthf elto¡if

vL¡f Pert chart ã®zæ¡f¥g£LŸsJ. muR¡F éiuthf ãy§fis

njit¥gL«nghJ ÃçÎ 17(1) k‰W« ÃçÎ 17(2)‹ Ñœ cldoahf ãy¤ij

ifaf¥gL¤j KoÍ«.


m) ãy vL¥ò elto¡iffŸ brašgL¤J«nghJ r£l¥Ãçé‹ Ñœ

tH§f¥gL« m¿é¥òfis »uhk¤Âš m›t¥nghJ és«gu« brŒa

nt©L«. neh£O°fis ãy cçikahsçl« rçahd Kiwæš rh®Î

brŒa nt©L«.

M) ãy¤Â‹ c©ikahd kÂ¥Ãid ãy vL¥ò mYtyU¡F bjçé¡fÎ«

»uhk¡ fz¡FfŸ efš tH§FtJ« »uhk ã®thf mYty®

flikahF«

Ï) Ô®¥ghiz érhuizæš c©ikahd ãy¢ brhªj¡fhu®fŸ,

F¤jifjhu®fŸ, mDnghfjhu®fŸ thçRjhu®fŸ M»nah® g‰¿a

rçahd KG étu§fŸ bjçé¥gJ »uhk ã®thf mYtyç‹

bghW¥ghF«. Ï¤jifa étu§fŸ tH§»dhšjh‹ c©ikahd

brhªj¡fhu®fS¡F ÏH¥Õ£L¤ bjhif rçahd Kiwæš ãy vL¥ò

mYtyuhš g»®Î brŒaKoÍ«

<) Kiwa‰w tifæš ãy brhªj¡fhu®fŸ ifaf¥gL¤J« ãy§fis

guhÔd« brŒÂUªjhY« mjid »uhk ã®thf mYty®

bjçé¡fnt©L«.

ng¢R th®¤ij _y« ãy§fis muR th§FtJ

ãy vL¥ò r£l¤Â‹go ãy§fis¡ ifaf¥gL¤Jtj‰F gÂyhf

jåah® ng¢Rth®¤ij _y« ãy§fis th§Ftj‰F kht£l mséyhd xU

FGÎ«, khãy mséš xU FGÎ« brašg£L tU»wJ.

105

rªij kÂ¥ò mšyJ tê¡fh£o kÂ¥ò Ït‰¿š vJ Fiwnth, mÂš

150 rjÅj« éiyia x¥ò¡bfhŸs¥g£l éiyahf V‰gj‰F mÂfhu«

tH§f¥g£LŸsJ. vdnt, rªij kÂ¥ò ã®za« brŒtj‰F c©ikahd

jftšfŸ bfhL¡f »uhk ã®thf mYty® bghW¥ghdtuhth®.

1) Áy rka§fëš ãy¤Â‰F mÂf ÏH¥ÕL bgw Ôa neh¡f¤Jl‹

ãykÂ¥ig ca®¤Â¡ fh£o g¤Âu§fŸ gÂÎ brŒa¥gL»‹wd.

2) mJk£Lkšyhkš r«gªj¥g£l ãy« c©ik kÂ¥ò tê¡fh£o

gÂnt£o‹ kÂ¥ig él Fiwthf ÏUªjhY« tê¡fh£o

gÂnt£o‹go mÂf kÂ¥Õ£o‰F f£lhakhf ãy§fis gÂÎ

brŒa¥gL»wJ.

vdnt, Ï›éu©L Ïd§fis »uhk ã®thf mYty® fU¤Âš

bfh©L ãy¤Â‹ c©ikahd kÂ¥Ãid f£lha« bjçé¡f¡

flik¥g£LŸsh®.

106

16. ghrd Mjhu§fŸ - j©Ù® Ô®it KiwfŸ

eŠir Ô®it éÂ¥Ãid xG§F¥gL¤j ghrd Mjhu§fis

mitfë‹ Ma¡f£L ãy§fë‹ rhFgo¡F Ú® bfhL¡f¡ Toa fhy¤ij

fz¡»£L tF¥òfshf Ãç¡f¥g£LŸsJ. Ïªj ghrd Mjhu§fŸ IªJ

tF¥òfshf Ãç¡f¥g£LŸsJ.

Kjš tF¥ò

tUl« KGtj‰F« Ma¡f£L ãy§fS¡F j©Ù® bfhL¡f¡

Toa ãuªju ghrd Mjhu§fŸ (itif fhntç Kjèait)

Ïu©lh« tF¥ò

xU tUl¤Âš v£L Kjš 10 khj§fŸ rhFgo¡F Ú® bfhL¡f¡

ToaJ (bgça VçfŸ)

_‹wh« tF¥ò

xU tUl¤Âš Ma¡f£L ãy§fS¡F IªJ khj« Kjš v£L khj«

tiu ghrd¤Â‰F j©Ù®¡ bfhL¡f¡ Toait.

eh‹fh« tF¥ò

_‹W khj§fŸ mj‰F nkY« Mdhš IªJ khj§fŸ tiu

Ma¡f£L ãy§fS¡F Ú® tH§f¡ Toa ghrd Mjhu§fŸ (Á¿a VçfŸ).

Iªjh« tF¥ò

_‹W khj§fS¡F Fiwthf Ú® tH§f¡ Toa ghrd Mjhu§fŸ.

(Fs§fŸ, F£ilfŸ)

Ma¡f£L

xU ghrd Mjhu¤ÂèUªJ rhFgo¡F Ú® bgWtj‰fhf gÂÎ

brŒa¥g£l ãy§fis Ma¡f£L ãy§fŸ vd¥gL«.

T£L Ma¡f£L

x‹W¡F nk‰g£l ÏU ghrd Mjhu§fëèUªJ ghrd« bgw gÂÎ

brŒa¥g£l Ma¡f£L ãy§fS¡F T£L Ma¡f£L v‹W bga®.

107

òw«ngh¡F »zWfŸ

Ïitfëš x›bth‹W¡F« 3 V¡fU¡F nkš Ma¡f£L

ÏU¡Fkhdhš Ïªj khÂç »zWfis ghrd Mjhu§fshf gÂÎ brŒJ

Ma¡f£L ãy§fS¡Fça Ô®it éÂ¡f¥gL«.

JwÎ »zWfŸ

MW, thŒ¡fhš k‰W« Xil¡ fiuæš Âwªj mšyJ _oa

thŒ¡fhè‹ _y« Ïiz¤J¡f£l¥g£l »zWfS¡F JwÎ¡ »zWfŸ v‹W

bga®. Ïj‹ _y« ghrd« bgW« ãy§fS¡F j©Ù® Ô®it éÂ¡f

nt©L«.

Ïrh Vç

xU tUthŒ »uhk¤Âš Vç mikªÂUªJ x‹W¡F nk‰g£l

»uhk§fëš cŸs ãy§fis Ma¡f£L ãy§fshf bfh©l Vç.

eŠir ãy§fŸ _‹W tifahf gÂÎ brŒa¥g£LŸsJ.

1) xU nghf eŠir ãy«

xU grèæš gÂÎ brŒa¥g£l ghrd Mjhu¤ÂèUªJ njitahd

j©Ù® rhjhuz gUt¤Âš xU nghf gæU¡F j§F jilæ‹¿

bfhL¡f¡Toa eŠir ãy§fŸ xU nghf eŠir ãy§fshF«.

2) ÏU nghf eŠir ãy§fŸ

xU grèæš xU ghrd Mjhu¤ÂèUªJ eŠir ãy¤Â‰F Ïu©L

nghf§fS¡F« njitahd j©Ùiu rhjhuz gUt¤Âš j§F jilæ‹¿

bfhL¡f¡Toa ãy§fS¡F ÏUnghf eŠir ãy§fŸ vd¥gL«.

Ïj‰F©lhd Ô®it ãytç Â£l¤Â‹nghJ ã®za« brŒa¥gL»wJ.

3) fh«gÎ©£ brŒa¥g£l ÏU nghf eŠir ãy§fŸ (Ïz¡f« brŒa¥g£l)

ãytç Â£l¤Â‹ nghJ ãy§fS¡F Ú® gh¢Rtj‰F j©Ù® tu¤J

rhjhuzkhf jtwhkš »il¡f¡ TLkhdhš mªãy§fëš gæuhF«

Ïu©lh« nghf¤ÂwF©lhd Ô®it Ïz¡f« (Compound) brŒJ¡ bfhŸs

if¥g‰Wjhu® ÏirÎ bjçé¡fyh«. Ïjid ãytç¤Â£l mYty®

mDkÂ¤J mªj ãy§fS¡F©lhd Ô®it ã®za« brŒayh«. mJ khÂç

Ïz¡f« brŒa¥g£l ãy§fŸ fh«gÎ©L brŒa¥g£l ÏU nghf eŠir

ãy§fshF«. Ïz¡f Ô®it é»j§fŸ Ñœ¡f©lthW ÏU¡F«.

108

Ïu©lh« tF¥ò Ú®ghrd Mjhu¤ÂèUªJ Ú®ghŒ¢r¥gL« eŠir¡F

- _‹¿š xU ghf«.

_‹wh« tF¥ò Ú®ghrd Mjhu¤ÂèUªJ Ú®ghŒ¢r¥gL« eŠir¡F

- eh‹»š xU ghf«.

eh‹fh« tF¥ò Ú®ghrd Mjhu¤ÂèUªJ Ú®ghŒ¢r¥gL« eŠir¡F

- IªÂš xU ghf«.

Iªjh« tF¥ò Ú®ghrd Mjhu¤ÂèUªJ Ú®ghŒ¢r¥gL« eŠir¡F -

M¿š xU ghf«.

j©Ù® Ô®it KiwfŸ

4) grè #h°Â

xU nghf eŠir ãy§fshf gÂÎ brŒa¥g£l eŠir ãy§fëš

Ïu©lh« nghf¤Â‰F j©Ù® muR ghrd Mjhu¤ÂèUªJ vL¤J¡

bfhŸs¥g£L rhFgo brŒa¥gLkhdhš mj‰F éÂ¡f¥gL« j©Ù®

Ô®it¡F grè #h°Â vd¥gL«. (ju¤ Ô®itÍl‹ Ïu©lh« nghf rhFgo¡F

Ô®itæš ghÂ éÂ¡f¥gl nt©L«.)

5) Ô®it #h°Â

Ma¡f£oš nr®¡f¥glhj òŠir khdhthç k‰W« òw«ngh¡F

ãy§fëš muR ghrd Mjhu§fëèUªJ Ú® vL¤Jf bfhŸs¥g£L rhFgo

brŒa¥gLkhdhš mj‰F©lhd j©Ù® Ô®it¡F Ô®it #h°Â vd¥gL«.

Ô®it #h°Â é»j§fŸ

gæ® étu«

j©Ù® Ô®it Åj« (xU V¡fU¡F)

1« tF¥ò

%.

2« tF¥ò

%.

3« tF¥ò

%.

4« tF¥ò

%.

5« tF¥ò

%.

m) 10 khj fhy¤Â‰F

nkš ãy¤Âš

ÏU¡F« gæ®fŸ

28.00 - - - -

M) 6 khj¤Â‰F nkš 10

khj¤Â‰FŸ óäæš

cŸs gæ®fŸ

24.00 21.00 15.00 12.00 9.00

109

Ï) k‰w gæ®fŸ

1« nghf¥ gæ® 16.00 14.00 10.00 8.00 6.00

2« nghf¥ gæ® 8.00 7.00 5.00 4.00 3.00

3« nghf¥ gæ® 4.00 - - - -

(muR Miz ãiy v©.1303 t.J. ehŸ 7.8.84 k‰W« muR Miz ãiy

v©.1668 t.J. ehŸ 6.11.87)

Ïj‰F mguhjK« Ñœ¡f©LŸs é»j§fëš éÂ¡fyh«.

1) Kjš Kiwahf j©Ù® vL¤J¡

bfh©lhš

- xU kl§F (Single Rate)

2) Ïu©lh« Kiwahf j©Ù®

vL¤J¡ bfh©lhš

- IªJ kl§F (Five times)

3) _‹wh« Kiwahf j©Ù®

vL¤J¡ bfh©lhš

- g¤J kl§F (Ten times)

4) eh‹fh« Kiwahf j©Ù®

vL¤J¡ bfh©lhš

- ÏUgJ kl§F (Twenty times)

Ï›éÂ¥ò eh‰w§fhš gæU¡F »ilahJ.

(t.ã.M.4)

6) lgrš gæ®fŸ (Duffasal Crops)

xU gUt¤Â‰F nkš óäæš mWtil brŒahkš cŸs rhFgo

brŒa¥g£l gæ®fŸ (fU«ò, kŠrŸ, thiH k‰Wk bt‰¿iy Kjèa gæ®fŸ).

Ï«khÂç gæ®fS¡F j©Ù® Ô®it é»j§fŸ tUthŒ ã®thf Miz-4š

étç¡f¥g£LŸsJ.

xU nghf eŠiræš xU grèæš éij¡f¥g£L m¥grèænyna

mWtil brŒa¥g£lhš 1 1/2 kl§F xU nghf eŠir Ô®it.

xU grèæš el¥g£L mL¤j grèæš mWtil brŒa¥gLkhdhš

x›bthU grèæY« 1 nghf eŠir¤ Ô®it.

Duffasal gæU¡F K‹d® mšyJ mj‰F¥ Ã‹d® Ú®¥ghŒ¢r¥g£l gæ®

ntbwh‹W éisé¡f¥g£lhš Kjš grèæš xU nghf e‹brŒ Ô®it,

2tJ grèæš mªj Ô®it 1 1/2 kl§F.

110

Ú®ghŒ¢r¥g£l ntW Ïu©L gæ®fŸ, Duffasal gæU¡F K‹d® x‹W«

mj‰F¥ Ã‹d® x‹W« éisé¡f¥g£lhš Kjš grèæš xU nghf

eŠir¤ Ô®itÍ«, 2tJ grèaæš mªj¤ Ô®itæš ÏU kl§F«.

7) Kiwa‰w Ú®ghrd«

xU eŠir ãykhdJ xU F¿¥Ã£l Ú®ghrd Mjhu¤Â‹ Ñœ

Ma¡f£L ãykhf gÂÎ brŒa¥g£l ãykhF«. ãy§fëš gæçl¥gL«

gæU¡F r«gªj¥g£l Ú®ghrd Mjhu¤ÂèUªJ mšyhkš ntbuhU Ú®ghrd

Mjhu¤ÂèUªJ j©Ù® vL¤J ghrd« brŒjhš mj‰F Kiwa‰w Ú®ghrd«

vd¥gL«. (t.ã.M-4 Ïiz¥ò 1) (Ïj‰F ca®¤ju eŠir¤ ÔhitÍl‹

mguhjK« éÂ¡fyh«)

Kiwa‰w Ú®ghrd¤Â‹ _y« czÎ¥ gæ®fŸ gæçl¥g£lhš mj‰F

rhjhuz¤ j©Ù®¤ Ô®it¥ nghš mÂfg£r mguhj« 10 kl§F éÂ¤jhš

nghJ«.

vªj Mjhu¤ÂèUªJ mšyJ v‹d ãgªjidfë‹ Ñœ j©Ù®

ghŒ¢ryh« mšyJ cgnfh»¡fyh« v‹w éÂia Û¿ j©Ù® ghŒ¢Ádhš

Kiwa‰wjhF«.

ii) Ú® ghrd Mjhu§fŸ - »uhk ã®thf mYtyç‹ flikfŸ

1) gUtfhy kiH bgŒa bjhl§F« tH¡fkhd njÂ¡F K‹djhfnt

fy§fis R¤j¥gL¤Â it¤J¡ bfhŸs nt©L«.

2) Vç¡ fiufis ftdkhf nrhÂ¤J Jthu§fŸ k‰W« Ïju nrj§fŸ

cŸsdth v‹W gh®¤J mjid rç brŒa elto¡if vL¡f nt©L«.

3) fd kiH fhy¤Âš Ú®ghrd Vçfis f©fhâ¤J mgha« neçL« v‹w

ãiy njh‹¿dhš mjid rç brŒa K‹bd¢rç¡if elto¡if

vL¡f nt©L«. m¤jif ghÂ¥ò V‰g£l cl‹ cça mYty®fS¡F«

(bghJ¥gâ k‰W« Cuh£Á x‹¿a«) jftš mD¥òtJl‹ mt®fŸ

tUtj‰FŸ »uhk¤jhUila cjéÍl‹ ghÂ¥ò rç brŒa elto¡if

vL¡f nt©L«.

4) bghJ¥ gâ¤Jiwæd® nk‰f©l ghÂ¥ò rç brŒa vL¡F« gâæš

j«khš Ïa‹wtiu bjhêyhs®fisÍ« ntiy¡F nt©oa

111

bghU£fisÍ« nrfç¥gJ Kjèa ãahakhd cjéfis »uhk ã®thf

myty®fŸ më¡f nt©L«.

5) Fokuhk¤J brŒa nt©oa bghW¥ò j‰nghJ Cuh£Áfël«

x¥gil¡f¥g£LŸsJ. Fokuhk¤J brŒahkš mªj Ú®ghrd« rçtu

Ïa§fhkš ÏUªjhš t£lh£ÁaU¡F« Cuh£Á x‹¿a MizaU¡F«

cl‹ m¿¡if mD¥g nt©L«.

6) Ú®ghrd Mjhu¤Â‰F ghÂ¥ò V‰gl¡ Toa vªj xU fhça¤ijÍ«

brŒa¡ TlhJ v‹W Foahdt®fis jL¤J ãW¤j nt©L«. Vçæš

j©Ù® mÂfkhf nj¡» it¡f fy§fë‹ vÂnu miz nghLtJ, Vç

fiuia bt£o éLtJ nghdw braèš <Lg£nlhiu jL¤J

ãW¤JtnjhL mt®fŸ ÛJ r£l ßÂahd elto¡ifÍ« vL¡f nt©L«.

7) fiu cil¥ò V‰g£lhš, cil¥ò V‰g£l Ïl§fis rç brŒa

njitahd ku§fŸ, jiHfŸ, _§»š, it¡nfhš M»a bghU£fis

tH§f »uhk¤jhU¡F »uhk ã®thf mYty®fŸ c¤juélyh«.

8) Vçfë‹ ghJfh¥Ã‰F mtÁakhd všyh K‹nd‰ghLfŸ brŒtJ«,

gh®¤J bfhŸtJ« »uhk gâahs®fë‹ bghW¥ghF«.

9) Vçæš j©Ù® Ïšyhj rka¤Âš M¡ukz§fŸ brŒahjgo

f©fhâ¡f nt©oaJ »uhk ã®thf mYtyç‹ bghW¥ghF«. m¥go

V‰g£l M¡ukz§fis cldoahf mf‰w všyh elto¡iffS«

brŒa nt©L«.

1858« M©L 2tJ r£l« (Fokuhk¤J¢ r£l«) 6tJ Ãçé‹ Ñœ

mÂfhukë¡f¥g£lgo tH¡fKiw ciH¥ò - ntiyfŸ.

1) fhšthŒfë‹ ÛJ«, Vç¡fiufë‹ ÛJ« V‰g£LŸs mç¥òfis k‰W«

gŸs§fis Jh®¥gJ.

2) fiufëš r¥gh¤Â¡ fŸënah mšyJ bfLÂ brŒa¡ Toa Vida

brofisnah tsuélhkš jL¤jš.

3) Ô§F jUgit v‹W ã®thf¥ bgh¿ahs® fUj¡ Toa ku«, bro,

bfhofis Vç¡fiuæèUªJ fis¤jš.

112

4) òy§fS¡F Ú® Xo ghŒtj‰F Vçfë‹ kjFfëY« M‰W

thŒ¡fhšfëY« C‰W thŒ¡fhšfëY« goªÂU¥gdt‰iw

m¥òw¥gL¤jš.

5) fhšthŒfëš rçªJ éG« k©id m¥òw¥gL¤Â Ú® X£l¤ij rç

brŒtJ.

6) Vçæ‹ thŒ¡fhšfis ešy ãiyæš it¤ÂU¤jš.

7) všyh VçfisÍ« kiH¡fhy§fëš ftå¤jš, kjFfis _LtJ«,

Âw¥gJ«, ftdkhf ifahŸtJ, mjdhš kiH fhy¤Âš vªj ghÂ¥ò

V‰glhkš gh®¤J¡ bfhŸtJ.

8) cil¥òfëš tis fiufŸ f£Ljš (Ring Bunds) étrha fhy§fëš

njitahd Ïl§fëš Vçfiuia j‰fhèfkhf gy¥gL¤Jjš.

113

17. tUthŒ¤ Ô®tha« (Jamabandhi)

xU grè M©L v‹gJ #&iy khj« bjhl§» mL¤j M©L #&‹

khj« KoÍ«. tUthŒ¤ Jiwæš ãytç k‰W« »uhk fz¡Ffis grè

M©L Kiwæš guhkç¤J Ko¡f¥g£L tU»‹wJ. muR¡F nru nt©oa

if¥g‰W ãy§fë‹ ãytç, j©Ù® Ô®it, òw«ngh¡F ãy M¡ukz¤ Ô®it,

mguhj« k‰W« cŸq® tçfŸ (Local Cess & Local Cess Surcharge) ku¤

Ô®it M»ait Kiwahf fz¡»l¥g£L »uhk fz¡FfŸ jah®

brŒa¥g£LŸdth v‹gijÍ«, bghUshjhu ts®¢Á¡F« òŸë étu§fis

j¡f Kiwæš ju¥g£LŸsdth v‹gijÍ«, rçgh®¡F« neh¡f¤Jl‹

el¤j¥gL« MŒÎ tUthŒ¤ Ô®tha« MF«.

Ïªj tUthŒ¤ Ô®tha« bghJthf V¥uš khj« bjhl§» #&‹ khj«

tiu eil¥bgW«. Ïj‰fhd t£l thçahd k‰W« »uhk thçahd ãfœ¢Á ãuš

jah® brŒa¥g£L kht£l M£Áaç‹ x¥òjYl‹ kht£l muÁjHèš és«gu«

brŒa¥gL«. Jiz M£Áa® ãiy¡F rk‹¥g£lt®fŸ x›bthU t£l¤Â‹

tUthŒ¤ Ô®tha¤ij el¤j mYty®fshf ãaä¡f¥gLth®fŸ. x›bthU

tUthŒ nfh£l mYty® f©o¥ghf j‹ mÂfhu všiy¡F£g£l x‹W mšyJ

Ïu©L t£l§fS¡F bghW¥ò mYtyuhf ãaä¡f¥gLth®. kht£l M£Áa®

k‰W« kht£l tUthŒ mYty® RH‰Á Kiwæš IªJ M©LfS¡F xUKiw

xU t£l¤Â‰F tUthŒ¤ Ô®tha¤Â‹ mYtyuhf ÏU¥gh®fŸ.

Ïªj ãfœ¢Á ãuiy x›bthU »uhk¤ÂY« k¡fŸ m¿ªJ¡

bfhŸS« msÎ¡F ÃuRu« brŒa nt©L«. K¡»akhf Ïªj tUthŒ¤

Ô®tha¤ij el¤JtJ, »uhk fz¡Ffis Ko¥gnjhL bghJ k¡fë‹

njitfis m¿ªJ éiuthd KobtL¡F« neh¡f«jh‹. Ïj‰fhf bghJ

k¡fë‹ nfhç¡iffŸ ml§»a kD¡fis ãfœ¢Á el¥gj‰F Ïu©L

khj¤Â‰F K‹ng bg‰W érhuiz el¤Â cça Miz¡fhf jah® ãiyæš

it¤ÂU¡f nt©L«.

K¡»akhf tUthŒ¤ Ô®tha¤Â‹nghJ gæuhŒÎ brŒtJ,

òw«ngh¡F ãy§fëš cŸs M¡ukz§fis ftdkhf gh®itæ£L j¡f

Kiwæš elto¡if vL¥gJ, ãy x¥gil, ãy cçik é£Lélš, ãy cçik

114

k‰W« tif¥ghL kh‰w«, tUthŒ gÂÎfŸ kh‰w« M»ait xG§fhfÎ«,

cldoahfÎ« brŒa¥g£L KobtL¥gJ, gz¡ fz¡FfisÍ«, Ô®it jŸë

it¡f nfhU« é©z¥g§fisÍ« MŒÎ brŒJ ãy¤ Ô®itfŸ v›t¥nghJ

tNè¡f j¡fdnth m›t¥nghJ mjid tNš brŒtJ, äifahf brY¤Âa

ãytçia ÂU¥Ã bfhL¥gJ ngh‹w gâfŸ Kiwahf t£lh£Áa® k‰W«

mtiu¢ rh®ªj mYty®fŸ brŒJŸsh®fsh v‹W MŒÎ brŒa¥gL«. nkY«

nk‰F¿¥Ã£l Ïd§fŸ r«gªjkhf tu¥bgW« k¡fë‹ nfhç¡if kD¡fŸ

ÛJ« tUthŒ¤ Ô®tha mYty® m¥Ãu¢ÁidfŸ Ô®¡f cça elto¡if

vL¥gh®.

tUthŒ¤ Ô®tha¤Âš cŸq® K¡»a ÃuKf®fŸ, Cuh£Á

mik¥òfë‹ jiyt®fŸ, r£lk‹w cW¥Ãd®fŸ M»nahU« fyªJ¡

bfhŸth®fŸ. nkY« Ïju Jiw myty®fisÍ« ÏÂš fyªJ¡ bfhŸS«go

brŒa nt©L«. tUthŒ¤ Jiw r«gªj¥g£l nfhç¡iffŸ jéu Ïju

éjkhd bghJ¡ nfhç¡iffŸ ml§»a é©z¥g§fS« bg‰W

mj‰F©lhd Ô®Î¡fhd elto¡if vL¡f nt©L«. (F¿¥ghf rhiyfŸ

mik¥gJ, br¥gåLtJ, FoÚ® Ãu¢ridfŸ Ô®¥gJ, Vç, f©khŒfŸ, fhšthŒ,

Fs«, F£il M»a Ú® Mjhu§fis br¥gåLtJ F¿¤jhd

nfhç¡iffisÍ« bghJ k¡fëläUªJ bgw¥gL«.) nkY« muR m›t¥nghJ

m¿é¡F« r_f ey¤ Â£l§fŸ ml§»a nfhç¡iffS« Muha¥gL«.

»uhk ã®thf mYty® guhkç¡F« fz¡Ffis cça Kiwæš

guhkç¡f¥g£LŸsdth v‹W t£lh£Áa® mYtyf¤Âš guhkç¡f¥gL«

fz¡FfSl‹ rçgh®¤J mªj tUthŒ »uhk¤Â‰fhd ãytç nf£ò bkh¤j«

v›tsÎ v‹W Ô®khå¤J tUthŒ¤ Ô®tha¤Â‹ mYty® »uhk fz¡F 10(2)

k‰W« 12 M»a fz¡Ffis x¥òjš brŒth®. mt® x¥òjš brŒj

bjhifahdJ mªj »uhk¤Â‹ el¥ò grè ãytç nf£ghF«.

Ïj‰fhf »uhk ã®thf mYty®fŸ »uhk¤Â‰F©lhd všyh

fz¡FfŸ k‰W« Áw¥ò gÂntLfis jah® brŒJ F¿¥Ã£l ehS¡F

K‹djhfnt Ko¡f¥g£L tUthŒ MŒths® _y« t£lh£Áa® mYtyf¤Âš

jâ¡if¡F c£gL¤j¥gl nt©L«. t£lh£Áa® mYtyf¤Â‹ Ôéu

MŒÎ¡F Ã‹ò tUthŒ¤ Ô®tha¤Â‰fhf ãaä¡f¥g£l mYty®fë‹

115

jâ¡if¡F c£gL¤j nt©L«. filÁahf ãfœ¢Á ãyè‹go F¿¥Ã£l

ehëš tUthŒ¤ Ô®tha¤Â‹ mYty® K‹ò fz¡Ffis jh¡fš brŒJ

x¥òjš bgw nt©L«.

x›bthU grè M©L« Ïªj Ô®tha« #&‹ khj ÏWÂ¡FŸ

el¤j¥gl nt©L«. jhkj« neç£lhš mj‰F©lhd fhuz§fis és¡»

tUthŒ ã®thf Mizaç‹ Miz bg‰W tUthŒ¤ Ô®tha« #&‹

khj¤Â‰F Ã‹ò el¤jyh«. Mf tUthŒ¤ Jiwæš k¡fë‹ Ãu¢ridfŸ

njitfis Ô®¤J it¥gJ jh‹ Ïªj MŒé‹ K¡»a neh¡fkhF«. (t.ã.

M.12)

116

18. Ïdh«fŸ k‰W« mj‰F r«gªj¥g£l Ïd§fŸ

K‹dhŸ ÏªJ k‹d®fŸ fhy¤ÂY« KfkÂa® fhy¤ÂY« kj

°jhgd§fS¡F«, j®k °jhgd§fS¡F« , Cêa®fS¡F«, JwéfS¡F«

k‰W« m¿thëfS¡F« ãytçæšyhkš mšyJ Fiwªj msÎ ãytç

brY¤Jtj‰F£g£nlh Cêa« brŒtj‰fhf tH§f¥g£l ãy§fŸ Ïdh«

ãy§fshF«. ÏitfŸ bghJthf Ñœf©l fhuz§fS¡fhf

tH§f¥g£LŸsJ.

1) njthjha« - kj°jhgd§fS¡F« mj‰F Cêa« brŒtj‰F«

tH§f¥g£l Ïdh«fŸ

2) j®khjha« - r¤Âu«, j©Ù® gªjš k‰W« fšé °jhgd§fS¡F

bfhL¡f¥g£l Ïdh«fŸ

3) jrgªj« - tUthŒ ju¡Toa ghrd Mjhu§fis ghJfh¡f


4) Ãu«kjha« - ntÂa®fS¡F« k‰W« Ïju kj¤Â‰F« brhªj

cgnahf¤Â‰F tH§f¥g£l Ïdh«fŸ

5) brhªj« - K‹dhŸ ghisa¡fhu®fŸ #Û‹jhu®fŸ M»nahuJ

cwéd®, Cêa®, thçRjhu® M»nahU¡F tH§f¥g£l

Ïdh«fŸ

6) fhtš

Cêa«

- eh£o‹ g©il¡fhy fhtš gâahs®fS¡F


7) »uhk

Cêa«

- rhjhuz »uhk tçtNš k‰W« »uhk fhtš

ntiyfS¡fhf tH§f¥g£l Ïdh«fŸ

8) iféida®

Ïdh«

- j¢r®, bfhšy®, ehéj®, Kjèa iféidajhu®fS¡F

»uhk Cêa¤Â‰F bfhL¡f¥g£l Ïdh«fŸ.

Cêa« njit¥glhj »uhk§fis bghW¤jk£oš mit cçik

më¡f¥g£l Ïdh«fshf fUj¥g£L m§Ñfç¡f¥g£L r«gªj¥g£l Ïdh«

ãy§fis é‰fnth th§fnth kh‰wnth cçikah¡f¥g£lJ. Ïj‰F©lhd

bjhif ua¤Jthç Ô®it¡F ãfuhf éÂ¡f¥g£lJ. mªj bjhif¡F »é£

bu‹£ (Quit Rent) v‹W bga®. Cêa« njit¥g£l Ïdh«fis

bghW¤jtiuæš cçik më¡f¥glhj ãy§fshf fUj¥g£L r«gªj¥g£l

Ïdh« ãy§fis é‰fnth th§fnth kh‰wnth¡ TlhJ v‹W jil

éÂ¡f¥g£lJ. Cêa« eilbgW« tiu M©L mDgé¤J tuyh«. Cêa«

ãW¤Â é£lhš mªj ãy§fis muÁd® vL¤J¡ bfhŸs tê tif

117

brŒa¥g£lJ (1963« M©L Ãw¥Ã¡f¥g£l r£l¤Â‹go Ïdh«fŸ

xê¡f¥g£lJ)

#Û‹ Kiw

k‹d® fhy¤Âš ãytç ngh‹wt‰iw tNš brŒa Ïil¤juf®fŸ

V‰gL¤j¥g£ld®. Ït®fS¡F #Û‹jhu® v‹W bga®. Ït®fŸ gâ ãytç

ngh‹wt‰iw tNš brŒJ fz¡FfSl‹ k‹d®fS¡F x¥gil¥gjhF«.

Ïj‰fhf mt®fS¡F eh£o‹ xUgFÂæid ãytç tNš brŒJ M©L

mDgé¤J¡ bfhŸS« cçik tH§f¥g£lJ. m›thW tH§f¥g£l gFÂ¡F

#Û‹ v‹W bga®. ÃwF #Û‹jhuU¡F tçtNš brŒÍ« cçik ãuªjukhf

tiuaW¡f¥g£L tH§f¥g£lJ. KG tUthÍ« fz¡»l¥g£L xU gFÂ

muR¡F brY¤j¥gl nt©oa bjhifæid ã®zæ¡f¥g£lJ. m›thW

ã®zæ¡f¥g£l bjhif¡F ngZFZ (Peshkush) vd¥gL«.

Ïdh«jhuuhš Ïdh« ãy§fS¡F #Û‹jhuU¡F brY¤j¥gl

nt©oa bjhif¡F n#ho v‹W bga®.

1948« tUl« Ãw¥Ã¡f¥g£l r£l¤Âdhš všyh #Û‹fS«

xê¡f¥g£lJ. Áy kj°jhgd§fŸ k‰W« mw¡f£lisfŸ

Ïdh«jhu®fshfÎ«, #Û‹jhu®fshfÎ« ÏUªjh®fŸ. m¥go¥g£lt®fŸ Ïªj

°jhgd§fis bjhl®ªJ el¤j cjé njit¥g£lJ. mj‰fhf ãytç

Â£l¤Â‹ nghJ ã®zæ¡f¥g£l bjhif mt®fS¡F ÃuÂ tUl«

tH§f¥g£lJ. m¤jifa bjhif¡F j°o¡ gofŸ (Tasdic Allowances) v‹W

bga®.

119

m¤Âaha« - III

ngçl® nkyh©ik - ãthuz¥ gâfŸ

1. ngçl® nkyh©ik

‘ngçl®’ v‹w brhš rÛg fhy¤Âš c¢rç¡f¥gL»‹w äfÎ«

K¡»akhdbjhU brhš MF«. Ï‹iwa rKjha« vÂ®bfhŸS« äf¥bgça

mgha§fŸ Ïa‰if k‰W« kåj‹ cUth¡» tU»‹w ngçl®fshF«.

ngçl®fŸ Ñœf©lthW ÃuÂgè¡»‹wd:-

òaš

btŸs«

ãyeL¡f«

tw£Á

Rdhä (Mê¥nguiy)

ãy¢rçÎ

Ô ég¤J

Nwhtë

gå¥òaš

btoég¤J

Ïurhad k‰W« bjhê‰rhiy ngçl®fŸ

ég¤J¡fŸ

Ôéuthj jh¡Fjèdhš c©lhF« cæ®nrj« k‰W«

bghU£nrj«

bjh‰W nehŒ

ngçl®fë‹ jh¡f§fŸ

Ïa‰ifæ‹ Ó‰w¤jhš cUth»‹w ngçl®fŸ, kåjdhš

cUth¡f¥gL»‹w ngçl®fŸ k‰W« mQ / Ïurhaz¥ ngh®fë‹ éisthf

cUth»‹w ngçl®fŸ ÏitfŸ Ñœf©l jh¡f§fis V‰gL¤J»‹wd:-

cæ®¢ nrj«

bghU£ nrj«

FoæU¥òfS¡F nrj«

120

fhšeilfŸ k‰W« Ïju cæ®thœ Ãuhâfë‹ cæ®nrj«

f£ol§fŸ, rhiyfŸ, bjhê‰rhiyfŸ Ú® ãiyfS¡F nrj«

Rfhjhu¡nfL

R‰W¥òw Nœãiy ghÂ¥ò

eh£o‹ ts®¢Á¡F« bghUshjhu nk«gh£o‰F« ghÂ¥ò

k¡fë‹ bghJ mikÂ¡F ghÂ¥ò

mo¥gil¤ njitfS¡F fLikahd nrj«

rhjhuz thœ¡if °j«Ã¤jš

ngçl® jh¡f¤ij ifahŸtj‰F mÂf mséyhd kåj r¡Â

k‰W« bghUŸ Mjhu§fŸ x‹W Âu£lš

mQ / Ïurhad¥ ngh®fŸ ngh‹W cy»š ts®ªJ tU»w cæçaš Ôéuthj«

gy tot§fëš kåj Fy¤ij rÛg fhy¤Âš bgçJ« jh¡»ÍŸsd. Ïjå‹

jh¡f§fŸ Ï‹D« cy»‹ gšntW ehLfëY« e«eh£oY« bgU»¡ bfh©nl

tU»‹wd. kåjdhš cUth¡f¥gL« rhÂ, kj¡fytu§fS«, kåjFy¤ij

nguêÎ¡F bfh©L brš»wJ.

ngçl® nkyh©ikæš »uhk ã®thf mYty®fë‹ g§F,

flikfS« k‰W« bghW¥òfS«.

tUthŒ¤Jiwæ‹ mo¤jskhf »uhk ã®thf« mikªJŸsJ.

»uhk¤Âš »uhk ã®thf mYty® muÁ‹ ÃuÂ ãÂahfÎ« »uhk k¡fë‹

gšntW njitfisÍ« ãiwnt‰W« gâfëš <LgL»‹wh®. vdnt, ngçl®

nkyh©ikæš »uhk k¡fSl‹ ÏizªJ brašgLtJ »uhk ã®thf

mYtyç‹ äf K¡»akhd gâfëš x‹whF«. »uhk ã®thf mYty® ekJ

khãy¤Âš V‰gL»‹w ngçl®fŸ g‰¿Í«, ãthuz¥gâfŸ g‰¿Í« bjçªJ

bfhŸtJ äfÎ« mtÁa«.

thåiy

thåiy v‹gJ Ïa‰ifæ‹ xU m§f«. ».K.384M« M©oš

»nu¡f eh£oš Ãwªj m¿éaš nkij ‚mç°£lh£oš’’ kåj‹ thG«

k©Qyf« Kjš é©âš btë¢räL»‹w e£r¤Âu§fis jd¡FŸ

MŒÎ¡FŸsh¡»dh®. mjå‹ éisthf eh‹F ghf§fis¡ bfh©l

‘bk£oçahyhí¡fh’ ‘Meteorologica’ v‹w ò¤jf¤ij vGÂdh®. ‘Meteorology’

121

v‹w ‘thåiy MŒÎ’ (thåaš) v‹w brhš M§»y totkhdJ. 11M«

Eh‰wh©oš mnuÃa tšYe®fŸ óäæ‹ k£l¤ÂèUªJ FiwªjJ 50 ikš

cau« fh‰W k©ly« guªÂU¡F« v‹W kÂ¥Ã£lh®fŸ. thåiy¡F fh‰¿‹

vil, bt¥g ãiy, mj‹ ntf« M»aitfŸ ÏU¡»‹wd v‹gij

m¿ªjh®fŸ.

».Ã. 1607M« M©oš Kjš Kjèš ‘fèènah’ bt¥gkhåia

f©LÃo¤jh®. fèènahé‹ khztuhd ‘ÏthŠíè°lh lhç bršè’

v‹gt® ‘ghjurkhåia’ cUth¡»dh®. ghjur« FHhæš caUtJ v›thW

v‹W MuhŒªJ mG¤j« mÂfkhd gFÂæèUªJ mG¤j« Fiwthd gFÂ¡F

fh‰W ÅR»wJ v‹»w mo¥gilæš fh‰¿‹ ngh¡ifÍ«, thåiyiaÍ«

K‹dnu bjçªJ bfhŸs KoÍ« v‹w f©l¿ªjh®. ».Ã. 1724M« M©oš

‘fh‰W ntfkhå’ f©LÃo¡f¥g£lJ. ».Ã. 1825M« M©oš fh‰¿‹

<u¥gj¤ij ms¡f¥ ga‹gL« ‘<ukhå’ f©LÃo¡f¥g£lJ.

thåiy jftš

nuonah, jªÂ, blèngh‹ Ïšyhj fhy¤Âš bkJthf Ïa§F«

brŒÂ rhjd§fë‹ têna thåiy F¿¤j jftš mD¥g¥g£lJ. Mdhš

mªj m¿¡if nghŒ nrUtj‰FŸ mªj Ïl¤Âš thåiy kh¿éL«. 1844M«

M©oš jªÂ têna thåiy jftš mD¥ò« Kiw ifahs¥g£lJ.

Kj‹Kjyhf mbkç¡f eh£oš thî§låèUªJ ghšonkh® v‹w efU¡F

jªÂ _y« thåiy jftš mD¥g¥g£lJ. ÏJnt eÅd thåiy tuyh‰¿‹

bjhl¡fkhF«. éŠPhd ts®¢Á milªj Ï‹iwa cy»š btFéiuÎ

jftš rhjd§fŸ f©LÃo¡f¥g£L mt‰¿‹ _ykhf v¢rç¡if jftšfŸ

mD¥g¥gL»‹wd. ekJ eh£oš thåš RH‰Áæš él¥g£LŸs

bra‰ifnfhŸ nfäuh Ky« thåiy K‹d¿é¥òfŸ f©l¿a¥g£L

bghJk¡fS¡F« r«gªj¥g£l JiwfS¡F« v¢rç¡if brŒÂ

btëæl¥gL»wJ. thåiy v¢rç¡if ÏªÂa thåiy MŒÎ ika¤jhš

tH§f¥gL»wJ. jäœeh£oš br‹idæš k©ly thåiy MŒÎ ika«

mik¡f¥g£L Ïa§» tU»wJ. jäœeh£oš fiunahu 13 kht£l§fS¡F

btŸs ãthuz¥gâfŸ JçjKl‹ brašgl btF éiuÎ jftš bjhl®ò

rhjd§fŸ (VHF / HF) t£lh£Áa®, tUthŒ nfh£lh£Áa®, kht£l M£Áa®

122

mYtyf§fS¡F«, mt®fŸ ga‹gL¤J« thfd§fS¡F« bghU¤j¥g£L,

jftš bjhl®òfŸ ngçlç‹nghJ Jçjkhf brašgl bghU¤j¥g£LŸsJ.

kiH

jäœeh£oš xU M©o‰F Ïašghf bgŒa nt©oa kiHasÎ

979 ä.Û. MF«. jäœeh£oš, Fë®fhy kiH, nfhilfhy kiH, bj‹nk‰F

gUtkiH, tl»H¡F gUtkiH vd eh‹F gUt fhy§fshf¥

Ãç¡f¥g£LŸsd. bj‹nk‰F gUt fhy« #&‹ khj« Kjš br¥l«g® khj«

tiu, tlnk‰F gUtfhy« m¡nlhg® khj« Kjš or«g® khj« tiu Úo¡F«.

M©L ruhrç kiHaséš bj‹nk‰F gUtfhy¤Âš 33% rjÅjK«,

tl»H¡F¥gUt fhy¤Âš 48% rjÅjK« kiH Ïašghf bgŒÂlš nt©L«.

(m) Ïnyrhd kiH : br¿Î Fiwªj jiuk£l¤Ânyh,

kiHkhåæny bkJthf éG»‹w kiH. ÏJ bghJthf kâ¡F 0.5 ä.Û.

msÎ¡F FiwªjjhF«. Áj¿a bgça JëfŸ mšyJ Áj¿a Á¿a JëfŸ

ÏÂš ml§f«.

(M) äj kiH : ÏJ Åœªj Á¿J neu¤Ânyna j©Ù®

F£ilfis V‰gL¤j¡Toa ntf¤Âš bgŒtJ. kâ¡F 0.5 ä.Û-š ÏUªJ 4

ä.Û. msÎ¡FŸ bgŒÍ« kiH ÏÂš ml§F«.

(Ï) fd kiH : ÏJ KG¡fd¤Jl‹ ãy¤Âš ÅœªJ bjç¡F«

gy¤j kiHahF«. ÏJ kâ¡F 4 ä.Û. msÎ¡F« TLjyhf bgŒÍ«

kiHahF«. gy¤j k‰W« ÏoÍl‹ Toa kiHiaÍ« k‰w Ïoæšyhj

bgUkiHiaÍ« cŸsl§fæjhF«. 24 kâ neu mséš bgŒÍ« kiH

Ñœ¡f©lthW tif brŒa¥gL»wJ.

12.5 br.Û.-¡F Fiwªj 6.5 br.Û.-¡F mÂfkhd kiH fd

kiHahF«.

12.5 br.Û.-¡F TLjyhd kiH äf mÂfkhd fdkiH vdyh«.

kiHasÎ

xU F¿¥Ã£l fhy¤Âš v›tsÎ kiH bgŒÂU¡»wJ v‹W

m¿tJ kiH msé‹ neh¡fkhF«. F¿¤j fhy§fŸ k‰W« F¿¤j gu¥Ãš

vªj msÎ mJ gutyhf cŸsJ v‹gJ« msbtL¡f¥gLtÂ‹ neh¡fkhF«.

123

kiHasÎ äšè Û£l® msÎfëš fz¡»l¥gL»wJ. 0.1 ä.Û¡F Fiwªj

kiHia, kiHæ‹ rhia (Trace) v‹W bfhŸs nt©L«.

kiHasÎ¥ gÂÎ

bgŒj kiHæ‹ msit f©l¿a ga‹gL¤j¥gL«

cgfuz¤Â‰F kiHkhå v‹W bga®. bghJthf, kiHkhåfŸ tUthŒ

t£lh£Áa® / nfh£lh£Áa® / kht£l M£Áa® mYtyf tshf¤ÂDŸ mšyJ

muR mYtyf tshf¤ÂDŸ mik¡f¥gL«. kiHkhåfŸ ešy ãiyæš

cŸsdth v‹gij cWÂ brŒJ bfhŸsnt©L«. gGjilªj ãiyæYŸs

kiHasÎ cgfuz§fŸ g‰¿ cldoahf t£lh£ÁaU¡F m¿¡if mD¥òjš

nt©L«. nkY« kiHkhåfŸ Âwªj rkbtë¥gFÂæš mik¡f¥g£oU¡f

nt©L«. mj‹ mU»š ku§fnsh, f£o§fsnsh ÏU¡f¡TlhJ. kiHkhå

ntè¡FŸs gFÂ JhŒikahfÎ« ÏU¡f nt©L«. kiHasÎ gÂÎ

ehŸnjhW«, fhiy 08.30 kâ¡F, kiHkhåæš éGªJŸs kiH Ú®

mséid¡ fz¡»l nt©L«. KªÂd ehŸ fhiy 08.30 kâæèUªJ

fz¡bfL¡f¥gL« ehshd mL¤j ehŸ fhiy 08.30 kâ tiu kiHkhåæš

éGªJŸs kiH Úç‹ msit, msÎ #hoæ‹ cjénahL fz¡»l nt©L«.

khåæ‹ cŸnsÍŸs FLitæY« mjndhL Ïiz¡f¥g£l TLjš

FtisæY« nr®ªJŸs kiHÚ® Áªjhkš, Ájwhkš kiHasÎ #hoæš

C‰w¥g£L msÎfŸ vL¡f¥glnt©L«. Ñœf©l têKiwfis¥ Ã‹g‰w

nt©L«:-

1. kiH V‰ghid (nrfç¥gh‹ òdš) kiHkhåæèUªJ vL¡F«

nghJ bkJthf xU ifædhš vL¡f nt©L«.

2. k‰bwhU ifædhš gh£oiy vL¡f nt©L«.

3. gh£oiy vL¤jÃ‹ kiH V‰ghid ÂU«g it¤Jél nt©L«.

4. kiH Úiu msªjÃ‹ xU ifahš kiH V‰ghid vL¤J k‰bwhU

ifahš gh£oiy cŸns it¤jÃ‹ kiH V‰ghid mj‰Fça

Ïl¤Âš it¤J bghU¤j nt©L«.

5. kiH V‰ghid rçahf¥ bghU¤ÂaÃ‹ ó£l nt©L«.

gÂntL x‹¿dhš kiHkhåæèUªJ fz¡»£L vL¡f¥g£l

kiHaséid kiHkhå thçahf rçahf mªjªj eh£fS¡F

nenu jtwhkš gÂÎ brŒa nt©L«. kiHasÎfŸ ä.Û.-š (äšè

124

Û£lçš) 0.1 Jšèa¤Â‰F gÂÎ brŒa nt©L«. kiH

Ïšiybaåš 0.0 vd¥gÂayh« mšyJ mªj¤ njÂ¡F nenu

gÂahkY« é£Lélyh«. »uhk¤ÂYŸs kiHasÎ¡ fUé

mikªJŸs ãiya« bga® F¿¥Ã£L m‹whl« jtwhJ fhiy

08.30 kâ¡F kiHasÎ vL¤J t£lh£ÁaU¡F

bjhiyngÁæY«, vG¤J _ykhfÎ« cl‹ jftš bjçé¤jš

»uhk ã®thf mYty®fë‹ K¡»a flikfëš x‹whF«.

mik¥ò V‰ghLfŸ (Institutional arrangements)

ngçl® nkyh©ik neh¡fnk, rKjha¤Â‹ mo¥gilæš gšntW

rKjha k‰W« cŸq® j‹dh®t mik¥òfŸ M»at‰¿‹ g§fhš, ngçl®

jâ¥ò k‰W« Ûs¥bgWjš elto¡iffŸ nk‰bfhŸs¥gLjš nt©L«

v‹gJjh‹. Ïjdo¥gilæš, ngçl® nkyh©ik¤Â£l«, »uhk mséš

Jt§», Ïnj ngh‹w Â£l¤Â‹ thæyhf Cuh£Á x‹¿a«, kht£l« k‰W«

ef®òw cŸsh£Á mik¥òfëš brašgL¤j nt©L« v‹gJnt, ngçl®

nkyh©ikæ‹ neh¡fkhF«. Ñœf©lthW mik¥òfŸ mik»‹wd.

khãy« - khãy ngçl® nkyh©ik Ïa¡F FG

kht£l« - kht£l ngçl® nkyh©ik FG

Cuh£Á x‹¿a« - Cuh£Á x‹¿a« ngçl® nkyh©ik FG

»uhk Cuh£Á - Cuh£Á ngçl®nkyh©ik FG

ngçl® nkyh©ik

Ïa‰if Ïl®ghLfisÍ«, mtru ãiyikfisÍ« rkhë¡f

m®¥gâ¡f¥g£l j‹dh£ÁÍila mik¥ò njit v‹w cz®Î ts®ªJ

tU»wJ. vdntjh‹ Ja®jâ¥ò elto¡iffisÍ« Ma¤j

ãiyæèU¤jiyÍ« xU§»izªj V‰òil¤jiyÍ« xU§»iz¡f nt©o

ngçl® nkyh©ik Miza« x‹W muÁ‹ jiyik¢ bray® jiyikæš

V‰gL¤j¥g£L muR Mizæ£LŸsJ. nkY«, Áw¥ò Miza® k‰W« tUthŒ

ã®thf Miza® k‰W« khãy Ja®Jil¥ò Miza® jiyikæš khãy

mséyhd ngçl® nkyh©ik¡FGk« V‰gL¤j¥g£L muR Mizæ£LŸsJ.

kht£l mséyhd ngçl® nkyh©ik¡ FG

mÂf kiH, btŸs«, òaš fhuzkhf vÂ®ghuhj éisÎfis rªÂ¡F«

Â£lkhf x›bthU kht£l¤ÂY«, gUtkiH fhy§fëš kht£l ngçl®

125

nkyh©ik¤ Â£l« jahç¡f¥gL»wJ. (Contingent lan) kht£l mséš,

mtru fhy¤Âš btŸs ãthuz¥ gâfis¤ Â£lä£L clD¡Fl‹

brayh‰w kht£l M£Áa® jiyikæš Mnyhrid¡ FG mik¡f¥gL»wJ.

mªj¡FGéš všyh¤Jiw jiyt®fS«, cW¥Ãd®fshf¢

nr®¡f¥gL»‹wd®. Ïªj¡FG, M©L¡F xUKiw kiH¡fhy«

Mu«Ã¥gj‰F K‹ò F¿¥ghf br¥l«g® khj¤Âš To V‰fdnt jahç¡f¥g£l

btŸs ãthuz¤Â£l¤Âš brŒa¥gl nt©oa khWjšfisÍ«, vÂ®neh¡»

cŸs kiH¡fhy¤Âš vL¡f nt©oa jL¥ò, Û£ò k‰W« ãthuz¥ gâfŸ

g‰¿Í« éthÂ¤J Â£l¤Âid ÏWÂah¡F«. kht£l mséyhd

btŸs¡f£L¥gh£L miw, kht£l M£Áa® mYtyf¤Âš mik¡f¥g£L, 24

kâneuK« brašglÎ«, bghJk¡fŸ k‰W« Ïju Jiwæd®, mtru fhy¤Âš

bjhl®ò bfhŸS«bghU£L«, kiH K‹bd¢rç¡if brŒÂfŸ »il¤jÎl‹

mjid rh® mYtyf§fS¡F mD¥g¥g£L njitahd elto¡iffŸ

nk‰bfhŸs bjhiyngÁ k‰W« f«Ãæšyh ÏUtê bjhl®ò rhjd§fŸ

f£L¥gh£L miwæš ga‹gL¤j¥gL»‹wd. khãy mséš Áw¥ò Miza®

k‰W« tUthŒ ã®thf Miza® mYtyf¤Âš 24 kâ neuK« Ïa§F»‹w

btŸs¡f£L¥gh£L miw brašgL¤j¥gL»wJ.

Cuh£Á x‹¿a ngçl® nkyh©ik¡ FG

jiyt® : x‹¿a¡ FG bgUªjiyt®

cW¥Ãd®fŸ :

1. x‹¿a¡ FG¤Jiz bgUªjiyt®

2. r£lk‹w cW¥Ãd®fŸ

3. t£lhu ts®¢Á mYty® (FG T£Le®)

4. t£lh£Áa® / jå t£lh£Áa®

5. x‹¿a mséš bjhl®òila K¡»a mYty®fŸ

6. x‹¿a cjé¥ bgh¿ahs®

7. ÏU Cuh£Á k‹w¤ jiyt®fŸ / x‹¿a¡ FG cW¥Ãd®fŸ

(x›bthU tifæèUªJ« xU bg©) ãakd« brŒa¥gl

nt©L«.

8. muR rhuh mik¥Ã‹ xU§»iz¥ò¡Fça Kfik

9. x‹¿a¤Âš ngçl® nkyh©ikæš <Lg£LŸs xU cŸS®

j‹dh®t bjh©L mik¥Ãd® (FGthš ãakd« brŒa¥gLgt®)

126

»uhk Cuh£Á ngçl® nkyh©ik¡ FG

jiyt® : Cuh£Á k‹w jiyt®

cW¥Ãd®fŸ :

1. »uhk ã®thf mÂfhç

2. jiyik MÁça® / MÁça®fŸ

3. Cuh£Á k‹w cW¥Ãd®fŸ

4. kfë® Ra cjé¡FG cW¥Ãd®fŸ

5. m›ñ® mšyJ mU»š cŸs kU¤Jt® / bréèa®fŸ

6. fhšeil kU¤Jt®fŸ

7. muR rhuh j‹dh®t bjh©L ãWtd¤Âd® / rKjha« rh®ªj

mik¥òfŸ.

8. m§f‹tho Cêa®

9. KJ Fok¡fŸ

10. ÏU »uhk K¡»a°j®fŸ k‰W« »uhk mséš brašgL«

gšntW muR¤JiwfŸ / mik¥òfëš njit¥gL« mYty®fŸ.

»uhk Cuh£Á ngçl® nkyh©ik jahç¡f nt©oa ts Mjhu

tiugl§fŸ

»uhk Cuh£Á mséš mik¡f¥gL« ngçl® nkyh©ik¡ FGthdJ,

V‰fdnt òaš k‰W« Nwhtë / btŸs« / óf«g« k‰W« Ïju ngçlçèUªJ

éisªj Ãu¢Áidfshš V‰g£l éisÎfŸ, Ïj‹ fhuzkhf bg‰w mDgt¥

ghl§fŸ M»at‰iw¡ bfh©L V‰gl¡ Toa Ãu¢ÁidfŸ, ghÂ¥ò¡F

Ïy¡fhF« gFÂfŸ k‰W« nk‰bfhŸs nt©oa elto¡iffŸ F¿¤J

gšntW égu§fis cŸq® k¡fnshL ÏizªJ bfhL¡f nt©L«.

ts Mjhu tiu¥gl«

Ñœf©l étu§fŸ, ts Mjhu tiugl¤Âš Ïl« bgWjš mtÁa«.

127

ghJfh¥ghd j§Fäl§fŸ

murh§f f£ol§fŸ

khogoÍŸs f£ol§fŸ

FoÚ® Mjhu§fŸ

Ú® ãiyfŸ

ghrd ãy§fŸ

td¥ gFÂfŸ

nkŒ¢rš ãy§fŸ

kU¤Jt trÂfŸ

rhiyfŸ, kh‰W¥ ghijfŸ

ä‹rhu ouh‹° gh®k®fŸ

bjhiyngÁ, jghš / ä‹dŠrš trÂfŸ

k©bz©zŒ ÏU¥ò cŸs Ïl§fŸ

jh®ghŒ, gh¤Âu§fŸ Ïjuit thlif¡F »il¡Fäl§fŸ

FHªijfŸ ey ika§fŸ

Ôaiz¥ò¤Jiz, fhtšJiw mYtyf§fŸ

Á¿a glFfŸ / f£Lku« cŸnsh® ÅLfŸ

Ú® Ïiw¥ò nkh£lh®fŸ

berÎ¤ j¿fŸ

Ãu¢Áid k‰W« Ãu¢Áid¡F Ïy¡fhF« Ïl§fŸ F¿¤j

tiugl«

f©l¿a nt©oait

vÂ®gh®¡F« Ãu¢ÁidfŸ ahit?

Ït‰whš ghÂ¡f¥gLgt®fŸ ah®?

128

jhœthd gFÂfŸ

btŸs¤jhš ghÂ¡f¥gl¡Toa ÅLfŸ / gFÂfŸ

ÏoªJ nghF« ãiyæš cŸs f£ol§fŸ / Rt®fŸ

cæ®fh¡F« bghUŸfshd glFfŸ, f£Lku« ngh‹wit

gæ®fŸ (gz¥gæ®fŸ c£gl)

btŸs¤Âdhš khRgl¡Toa Ú® ãiyfŸ

KÂat®fŸ / ÁW FHªijfŸ / clš CdK‰nwh® / gh®it

ÏHªnjh® cŸs ÅLfŸ

beLehshf nehŒthŒg£L, gL¡ifæš cŸst®fŸ

ghJfh¥ò k‰W« ghJfh¥ò elto¡iffS¡fhd tiugl«

F¿¡f¥gl nt©oait

rhiyfŸ, kh‰W¥ ghijfŸ

ghJfh¥ghd j§Fäl«

nk£L¥gFÂfŸ / caukhd Ïl§fŸ

kho¥goÍŸs ÅLfŸ

nrä¥ò »l§FfŸ

òaš ghJfh¥ò ika§fŸ

j‹dh®t bjh©L mik¥òfŸ

j‹dh®t®fŸ

ngçl® nkyh©ikæ‹ go ãiyfŸ

C1 K‹nd‰ghL (Preparedness)

C2 v¢rç¡if (Warning)

C3 jh¡F« ãiy (Impact phase)

C4 fh¥gh‰W« elto¡if (Rescue activities)

C5 Û£ò elto¡if (Rescue)

129

C6 ãthuz elto¡iffŸ (Relief)

C7 òd® thœtë¤jš (Rehabilitation)

C8 kW Ó® mik¤jš (Reconstruction)

C9 Ï‹diy¤ jé®¡f Ú©lfhy¤ Â£l« Ô£lš (Long term planning)

C10 Â£l brayh¡f« (Plan implementation)

C1 ngçl® jh¡f¤ij vÂ®bfhŸs¤ njitahd

K‹nd‰ghLfŸ

ngçl® j‹ik, Ôéu«, jh¡F« Ïl§fŸ k‰W« ÏH¥òfis

m¿jš.

ngçl® jé®¡f Ïa‰if ts§fis¢ nrfç¤jš k‰W«

vÂ®bfhŸs kåj ts§fis Ma¤j¥gL¤Jjš.

jftš bjhl®òfis nk«gL¤Â it¤jš.

ghJfh¥ò mik¥òfis V‰ghL brŒjš.

bg©fŸ, FHªijfŸ k‰W« Ïayhnjh®fis¡ fh¡F«

c¤Âfis tF¤jš.

czÎ jahç¤J ghÂ¥ò milªj eg®fS¡F czÎ

tH§Ftj‰Fça ika§fis jah® ãiyæš it¤jš. `

czÎ¥ bghU£fŸ, vçbghU£fŸ (rikaš thÍ) FoÚ®,

cæ®fh¡F« kUªJfŸ, JâkâfŸ, Û£ò¡fhd glFfŸ,

KjYjé¡fhd bghU£fŸ ngh‹wt‰iw ngçl® fhy§fëš

nrfç¤J it¤jš.

C2 v¢rç¡if (Warning)

v¢rç¡ifa‰w K‹nd‰ghLfŸ Mg¤Â‰F cjthJ.

tjªÂfŸ btF ntfkhf¥ guÎ«.

všnyhU« j§fis¥ ghJfh¤J¡ bfhŸs Jât®.

jtwhf¥ òçªJ bfh©l v¢rç¡iffŸ Mg¤jhd neu§fëš if

bfhL¡fhJ.

K‹bd¢rç¡iffis cldoahf¥ Ã‹g‰Wtjhš cæ®,

clYW¥òfŸ nrj«, bghU£ nrj« M»ait btFthf¡ FiwÍ«.

130

Ôéu cz®¢Átr¥gLjš Mg¤ij éU«Ã miH¡F«.

ÏayhnjhiuÍ« f©l¿ªJ fh¥gh‰w nt©L«.

C3 jh¡F« ãiy (Impact phase)

ngçl® jh¡f ÏU¥gj‰fhd bjëthd m¿F¿fŸ bj‹gLjš.

cæ®, clš k‰W« clikfis¥ ghJfh¥gJ g‰¿a ga« k‰W« ÕÂ

V‰gLjš.

mgha m¿é¥ò k‰W« ghJfh¥ò c¤Âfis nk‰bfhŸsš.

gj£l ãiy, gçjé¥ò ãiy cUthjš.

ghJfh¥ò elto¡iffŸ Jçj¥gL¤Jjš.

C4 fh¥gh‰W« elto¡if (Rescue activities)

mtrufhy elto¡iffŸ Ï‹dšfŸ V‰gL« K‹, V‰gL« nghJ,

V‰g£l Ã‹ nk‰bfhŸsš.

jhkjä‹¿ Û£ò¥ gâfëš <LgLjš k‰W« Û£ò¥

gâ¡FGéd®fS¡F cjÎjš.

Ï‹dšfëš Á¡F©L jé¥gt®fis¡ fh¥gh‰w ghJfh¥ò¥

gil, ghJfh¥ò rhjd§fŸ, cæ®fh¡F« czÎ k‰W« kUªJfŸ

ga‹gL¤Jjš.

Û£f¥g£lt®fS¡F, Kiwahf gæ‰Á bg‰wt®fŸ _ykhf

KjYjé k‰W« cldo kU¤Jt¢ Á»¢iraë¤jš.

C5 Û£ò elto¡if (Rescue)

xU§»izªJ brašg£L FH¥gãiy cUthjiy¤ jé®¤jš.

ghÂ¡f¥g£lt®fS¡F¤ njitahd cjéfis muR / Ãw

bjh©L ãWtd§fŸ _y« bg‰W¤ jUjš.

j‰fhèf¥ òfèl« mik¤J, njitahd, mtÁakhd

bghU£fis¤ bjhl®ªJ tH§Fjš.

ä‹rhu trÂ, bjhiy¤ bjhl®ò rhjd§fis mik¤J¡

bfhL¤jš.

nrj kÂ¥ÕL brŒjš.

C6 ãthuz elto¡iffŸ (Relief)

cæ® nrj«

131

Foir nrj«

gæ® nrj« ngh‹w nrj§fS¡F muR ã®za¤JŸs ãthuz

bjhif k‰W« ãthuz bghU£fŸ tH§Fjš.

C7 òd®thœtë¤jš (Rehabilitation)

ghÂ¥gilªjt®fë‹ kWthœ¡if¡F¤ njitahd mo¥gil¤

njitfis ãiwÎ brŒjš.

ghÂ¥gilªjt®fŸ Û©L« j‹ giHa thœ¡if ãiy¥gh£oid

mila¤ njit¥gL« trÂfisÍ«, thŒ¥òfisÍ« V‰gL¤Â

cjÎjš.

kWÓuik¥Ã‰F¤ Â£lälš.

C8 kW Ó® mik¤jš (Reconstruction)

Ï‹dšfshš ghÂ¥Ã‰FŸshditfŸ Û©L« jh¡fhjthW

kWÓuik¤jš.

Ïoªj f£ol§fis¥ òJ¥Ã¤jš, ä‹rhu« k‰W« jftš

rhjd§fis¢ rç brŒjš.

C9 ngçliu¤ jé®¡f Ú©lfhy¤ Â£l« Ô£lš (Long term

Planning)

ngçl® nkyh©ik FG¡fis mik¤J, K‹bd¢rç¡if

c¤Âfis Â£lälš, nrjhu« kÂ¥ÕL brŒjš.

Ï‹dš, Û©L« jh¡F« Ïl§fis Ïd« f©L bfhŸsš,

nkY« Ïa‰if k‰W« bra‰if ts§fis¥ bgU¡f Â£lälš.

Ï‹dšfŸ g‰¿a éê¥òz®Î k‰W« fšéa¿it¥ gu¥g

xU§»izªj brašÂ£l« tF¤jš.

C10 Â£l brayh¡f« (Implementation)

ngçl® jé®¥ò¤ Â£l¤Â‰F brašghLfŸ tF¤jš.

k¤Âa, khãy, kht£l, t£lhu, »uhk k‰W« cŸq® ngçl®

nkyh©ik FG¡fS¡F, Ï‹dš Ïl® Ú¡F« nkyh©ik g‰¿a

gæ‰Á më¡F« Â£l« tF¤jš.

132

ngçl® Ú¡F« nkyh©ik FG¡fS¡fhd F¿¡nfhŸ, braš

Â£l«, njitahd bryéd§fŸ ngh‹wt‰iw¤ bjëthf

tiuaW¤jš.

ngçl®fŸ V‰gL« K‹, V‰gL« nghJ, V‰g£l Ã‹

nk‰bfhŸs¥gl nt©oa elto¡iffS¡fhd xU§»izªj

K‹nd‰ghLfis tiuaW¤jš.

ngçl® jé®¥ò¤ Â£l¢ brašghLfŸ g‰¿a éê¥òz®it

k¡fS¡F¤ bjhl®ªJ V‰gL¤Â tUjš.

133

2. ngçl® tiffŸ

1) Nwhtë / òaš

flªj ü‰wh©oš 50-¡F« nk‰g£l òašfŸ jäœeh£il

jh¡»ÍŸsd. òaè‹ Kjš ãiy äjkhd fh‰wY¤j k©ly« (Trough).

fh‰wG¤j« - Fë®ªj fh‰W«, bt¥g¡ fh‰W« nkhJ« nghJ òaš njh‹W»wJ.

Ïªj¡ fh‰Wfë‹ RH‰Áahš fh‰nwh£lK«, nkf§fS«, kiHÍ«

c©lh»‹wd. òaè‹ Kjš fh‰wG¤j« g‰¿ bjçªJ bfh©lhš òaš,

kiHæ‹ tUifg‰¿ bjçªJ bfhŸs KoÍ«. bt¥gkhd flY«, miréšyh

fh‰W« Nwhtë cUth¡f¤Â‰F njitahdit. fh‰wG¤j« gytif

thÍ¡fshš Md fyitahF«. fh‰wG¤j« kh¿¡bfh©nl ÏU¡F«. Nça

bt¥g¤jhš fh‰Wk©ly« kh¿, kh¿ bt¥gkilªJ Ã‹d® Fë®»wJ. bt¥g«

milÍ«nghJ fh‰W ca®til»wJ. FëU« nghJ RU§F»‹wJ. Ïjdhš

fh‰wG¤j« khW»wJ.

fh‰wG¤j¤Â‹ tot§fŸ

Nwhtë ãiy mÂfg£r fh‰¿‹ ntf«

Fiwªj fh‰wG¤j ãiy kâ¡F 31 ».Û.

jhœÎ ãiy kâ¡F 31 Kjš 49 ».Û. tiu

äf¤ jhœÎ ãiy kâ¡F 50 Kjš 61 ».Û.tiu

Nwhtë¥ òaš kâ¡F 62 ».Û. Kjš 88 ».Û.tiu

fLikahd Nwhtë¥ òaš kâ¡F 89 ».Û. Kjš 118 ».Û tiu

äf¡ fLikahd Nwhtë¡ fh‰W kâ¡F 119 ».Û. Kjš 221 ».Û. tiu

c¢rkhd Nwhtë òaš kâ¡F 222 ».Û.-¡F nkš

2) btŸs«

kiH mÂfkhf¥ bgŒjhš btŸs« V‰gL»wJ. bgU« btŸs¥

bgU¡»dhš kåj cæ® ÏH¥ò, fhšeil cæ® ÏH¥ò, FoirfS¡F¢ nrj«,

rhiyfŸ, Ú®¥ghrd Mjhu§fŸ, Fs§fŸ, f©khŒfŸ, mizfŸ k‰W« bghJ

f£ol§fS¡F¢ nrj« V‰gL»‹wd. btŸs« V‰gLtj‰fhd fhuz§fŸ:

134

kiH bgŒÍ«nghJ j©Ù® nj§F»‹w MW, f©khŒ, Fs§fŸ

ngh‹w Ú® ngh¡Ftu¤J¡fŸ Ú® nj¡f§fëš cŸs ãy§fis

M¡»uä¥ò brŒjš.

Fiwthd bfhŸssÎ bfh©l Ú® nj¡f§fëš mÂfkhd

mséshd Ú® tu¤Jid cŸth§»¡ bfhŸs Koahj ãiy.

eÂ¡fiufŸ cil¥ò k‰W« k©goªJ ö®ªJ ngh»‹w eÂ, MW

k‰W« thŒ¡fhš gLif.

bgU» tU»‹w f£L¥gL¤j Koahj fh£lh‰W btŸs¤jhš

V‰gL« Ú¤nj¡f§fŸ cil¥òfŸ.

MW, thŒ¡fhš ngh‹w Ú® ngh‹w Ú® ngh¡Ftu¤Jfëš

mil¥òfŸ ngh‹witfŸ.

»uhk ã®thf mYty®fŸ muR ãy§fŸ, Ú®¤nj¡f§fŸ, Fs§fŸ,

f©khæfŸ, VçfŸ, MWfŸ ngh‹w Ú®¤nj¡f§fŸ k‰W« Ú® ngh¡Ftu¤J

gFÂfëš M¡»uä¥ò¡fŸ V‰glhjthW jL¥ò elto¡iffŸ

nk‰bfhŸstJ« k‰W« cça elto¡iffŸ _y« M¡»uä¥ò¡fŸ mf‰W«

gâæš t£lh£Áa® m¿ÎiufŸ k‰W« ca® mYty®fë‹ MizfŸ ngçš

elto¡if nk‰bfh©L mitfŸ M¡»uä¥òfŸ Ï‹¿ ghJfh¥òl‹ ÏU¡f

jFªj elto¡iffŸ m›t¥nghJ nk‰bfhŸsš nt©L«.

K‹bd¢rç¡if k‰W« K‹jL¥ò elto¡iffŸ.

kiH fhy§fëš, òaš v¢rç¡if thåiy MuhŒ¢Á ika¤jhš,

t£lh£Áa® mYtyf¤Â‹ thæyhf v¢rç¡if éL¡F«nghJ

»uhk§fëYŸs Ú® nj¡f§fŸ, fhšthŒ, MWfë‹ jL¥òfŸ,

VçfŸ, Fs§fŸ M»at‰¿š VnjD« cil¥ò cŸsjh v‹gij

f©l¿ªJ cl‹ r«gªj¥g£l mYty®fS¡F jftš më¤J

m›thwhd cil¥òfis rç brŒtj‰fhd elto¡if

nk‰bfhŸs nt©L«.

Ú® nj¡f§fŸ, fhšthŒ k‰W« MWfëš M¡»uä¥òfŸ

V‰glhjthW f©fhâ¤J mj‰Fça elto¡iffŸ v‹dnth

mt‰iw nk‰bfhŸs nt©L«.

135

kiH, btŸs« V‰gL«nghJ Ú® nj¡f§fŸ, VçfŸ, Fs§fŸ,

fhšthŒ, MWfŸ ngh‹w Ú® ãiyfis m›t¥nghJ f©l¿ªJ,

t£lh£ÁaU¡F jftš më¡f nt©L«.

Û£ò, ghJfh¥ò, ãthuz« gâfëš Ôaiz¥ò¤Jiw,

fhtšJiw ngh‹w Ãw Jiw mYty®fSlD«, j‹dh®t

bjh©L ãWtd§fSlD« xU§»izªJ brašgLjš

nt©L«.

muR rhuh j‹dh®t bjh©L mik¥òfŸ ÏU¡F« Ïl«,

bjhiyngÁ v©fŸ ngh‹w étu§fis mt®fë‹ cjéfis

cl‹ ehLtj‰F j‹iftr« it¤J¡ bfhŸs nt©L«.

mid¤J Jiw mYtyf§fŸ, jäœehL Ef®bghUŸ thâg

fHf«, jäœehL FoÚ® tofhš thça«, jäœehL ä‹rhu thça«,

nfh-M¥bl¡° ngh‹w ãWtd§fŸ / mYty®fŸ k‰W«

kU¤JtkidfŸ ghJfh¥ò ika§fŸ ÏU¡F« Ïl§fŸ égu«,

bjhiyngÁ v©fŸ M»ait bfh©l ifVL x‹iw »uhk

ã®thf mYty® jahç¤J clD¡Fl‹ ngçl® jL¥ò elto¡if

k‰W« ãthuz elto¡iffŸ nk‰bfhŸs nt©L«.

Û£ò¥gâæš »uhk k¡fns j‹dh®t¤Jl‹ <LgL¤J«

éê¥òz®it V‰gL¤Jjš. Ôaiz¥ò¤Jiw, fhtšJiw

ngh‹w Jiw mYty®fis bfh©L »uhk k¡fëilna ngçl®

neU« nghJ vL¡f nt©oa elto¡if¥ g‰¿ xU gæ‰Á Kfh«

el¤Jjš. Û£ò¥gâ ngh®¡fhy ntf¤Âš v¥go brŒtJ v‹gij

bghJ k¡fS¡F cz®¤Jjš.

Û£ò¥gâæš cjél Ú¢rš bjçªnjh®, f£Lku« k‰W« glFfŸ

Ïa¡f¤bjçªnjh®fë‹ étu§fis KftçÍl‹

K‹nd‰ghlhf it¤ÂU¡f nt©L«.

V‰fdnt Ïj‰FK‹ V‰g£l ngçlç‹ bghGJ ghÂ¡f¥g£l

gFÂfŸ vitfŸ v‹gij m¿ªJ, mj‰nf‰g f©fhâ¥ò

elto¡iffŸ nk‰bfhŸs nt©L«.

136

cil¥òfŸ k‰W« btŸs Ú® k¡fŸ thG« gFÂ¡FŸ c£òFtij

jL¥gj‰F njitahd kzš _£ilfŸ, rÎ¡F¡ f£ilfŸ,

nghÂa ntiyah£fSl‹ jah® ãiyæš it¤J¡bfhŸSjš

nt©L«.

VçfŸ k‰W« Ú®nj¡f§fë‹ cil¥òfis cl‹

kzš_£ilahš mil¡F« bghU£L njit¥gL«, kzš ig /

rh¡FfŸ cl‹ bgWtj‰Fça tifæš, »uhk¤Â‹ mU»š

cŸs jäœehL Ef®bghUŸ thâg¡fHf«, T£LwÎ r®¡fiu

MiyfŸ k‰W« Ïju ãWtd§fŸ ÏU¥Ãš it¤ÂU¡F«

rh¡Ffis bfh©LtUtj‰F V‰wtifæš, mitfë‹

bjhiyngÁ v©fis jah® ãiyæš it¤J¡bfhŸSjš.

njit¡nf‰g Orš, b#dnu£l®fŸ, ä‹nkh£lh®fŸ

vL¡f¡Toa ika§fë‹ étu§fis K‹T£ona

bjçªJ¡bfhŸSjš.

kU¤JtkidfŸ, kU¤Jt®fŸ k‰W« kUªJfŸ, bjh‰WnehŒ

guthj jL¥ò kUªJfŸ M»at‰iw¡bfh©L jah® ãiyæš

it¤jš.

Ú®¤nj¡f§fŸ, Fs§fŸ, f©khŒfŸ ngh‹w Ú® Mjhu§fëš

btF fhykhf Ú® tu¤J ÏšyhJ mt‰¿Dila kil, kjF,

fè§f« M»ait JU¥Ão¤j ãiyæš ÏU¡fyh«. btŸs

mgha¤Â‹ nghJ bghJ¥gâ¤Jiw mYty®fis »uhk ã®thf

mYty®fŸ bjhl®òbfh©L nk‰f©l ãiyfŸ rçtu

cŸsdth v‹gij K‹T£ona cWÂ brŒJ bfhŸs nt©L«.

cgç Ú® bršY« gFÂæYŸs äif thŒ¡fhšfëš mil¥òfŸ

ÏšyhJ Ú® ngh¡Ftu¤J bršYtj‰F jil VJ« Ïšiy

v‹gijÍ« cWÂ brŒJ bfhŸs nt©L«. Ïitfëš

gGJgh®¡F« ntiyfŸ ÏUªjhš, bghJ¥gâ¤Jiw

mYty®fS¡F«, t£lh£ÁaU¡F« jftš më¡f nt©L«.

btŸs¤jhš nrjkil»‹w gæ®fŸ fz¡bfL¥ò¥ gâæš

»uhk ã®thf mYty®fŸ äfÎ« ftd¤Jl‹ gâòçªJ rçahd

137

Kiwæš gæ® nrj fz¡Ffis jahç¡f nt©L«. btŸs

mgha¢ brŒÂ »il¤jÎl‹ V‰fdnt ml§fèš gÂa¥g£l

gæ®rhFgo étu§fŸ rçahf cŸsJ v‹gij nrjéisÎfŸ

V‰gLtj‰F K‹ò xU gæuhŒÎ jâ¡if brŒJ¡bfh©L

rçahd étu§fis cWÂ¥gL¤Â¡bfhŸsš nt©L«.

cæ® nrj«, Foir¢ nrj«, fhšeil nrj«, gæ® nrj« k‰W«

Ïju nrj§fis clD¡Fl‹ t£lh£ÁaU¡F« k‰W« tUthŒ

cŸt£l MŒths®, k©ly Jiz t£lh£Áa®, Ïju r«gªj¥g£l

Jiw mYty®fS¡F«, t£lh£Áa® mYtyf¤ÂYŸs btŸs¡

f£L¥gh£L miw¡F« bjçé¤jš nt©L«.

òaš, btŸs¤jhš nrjiklªj gFÂfis j‰fhèfkhf

nk«gL¤J« bryéd§fS¡fhf ngçl® ãthuz ãÂ k‰W«

njÁa ngçl® vÂ®ghuh ãÂæèUªJ, ãÂ cjé bgw Cuh£Á

k‰W« Ïju JiwfS¡F nrj kÂ¥ÕLfis fz¡»L«nghJ

cjé brŒÂlš nt©L«.

ghJfh¥ò ika§fŸ

jäœeh£oš bkh¤j« 124 òaš ghJfh¥ò ika§fŸ cŸsd.

òašfh‰W ÅR« nghJ«, fL« kiHædhš btŸs¥bgU¡F

c©lhF« nghJ«, jhœthd gFÂfëš tÁ¡»‹w k¡fis òaš

ghJfh¥ò ika§fëš ghJfh¥ghf it¡F« bghU£L

K‹nd‰ghL elto¡iffis »uhk ã®thf mYty®fŸ


òaš ghJfh¥ò ika§fŸ jéu, fšé¡ Tl§fŸ, fšahz

k©lg§fŸ ngh‹w bgça f£ol§fëš òaš k‰W« btŸs«

V‰gL«nghJ jhœthd gFÂfëš tÁ¡F« k¡fis ghJfh¥ghd

Ïl§fS¡F bfh©L brštj‰F njitahd K‹nd‰ghL

elto¡iffŸ nk‰bfhŸs nt©L«.

ghÂ¡f¥g£l k¡fis ghJfh¥ò ika§fS¡F bfh©L bršy

VJthf »uhk¤ÂYŸs thfd§fŸ g‰¿a étu§fisÍ«,

138

ngh¡Ftu¤J¤Jiw bjhiyngÁ v©fisÍ« »uhk ã®thf

mYty® j‹tr« it¤ÂU¡f nt©L«.

»uhk ã®thf mYty®fŸ j§fŸ gFÂæš mikªJŸs òaš

ghJfh¥ò ika§fŸ e‹F guhkç¥Ãš cŸsdth v‹gijÍ«

gGJ gh®¤jš njit¥gL« nghJ Cuh£Á¤ jiytU¡F«,

Cuh£Á x‹¿a MizaU¡F«, t£lh£ÁaU¡F« bjçé¤J

kiHfhy§fëš òaš ghJfh¥ò Ïšy§fŸ jah® ãiyæš

cŸsdth v‹gij cWÂ brŒJ bfhŸsnt©L«. Ïij¤ jéu

gŸëfŸ, fšÿçfŸ, fšahz k©lg§fŸ mšyJ bghJ

k¡fis òaš btŸs« ngh‹w neu§fëš ghJfh¥ò ika§fëš

ghJfh¥òl‹ it¥gj‰nfJthd Ïl§fisÍ« mt‰¿‹

ghJfh¥ò k‰W« ghJfh¥ò ika§fëš it¡f¡Toa k¡fë‹

v©â¡if ghèd« thçahf bjçªJ bfh©oU¡f nt©L«.

ghJfh¥ò ika§fëš m‹whl mo¥gil trÂfŸ cŸsdth

v‹gij cWÂ brŒJ¡bfhŸs nt©L«.

czÎ tH§F« ika§fŸ

ghJfh¥ò ika§fëš it¡f¥g£LŸs ghÂ¡f¥g£l eg®fS¡F

czÎ jahç¥ò¡fhf v¤jid ika§fŸ mik¡fyh«

v‹gijÍ«, mitfS¡F czÎ bghU£fŸ k‰W« vçbghU£fŸ,

Ïju rhkh‹fŸ bghU£fŸ bfh©LtUtj‰F VJthf jäœehL

Ef®bghUŸ thâg¡fHf«, ãahaéiy¡ filfŸ k‰W« Ïju

bghUŸ tH§F« ika§fŸ g‰¿a étu§fisÍ« bghU£fë‹

ÏU¥òfisÍ« K‹dnu bjçªJbfhŸsš nt©L«.

»uhk¤ÂYŸs r¤JzÎ¡Tl§fŸ, gŸëfŸ, bghJ¡f£ol§fŸ,

m§f‹tho ika§fëš czÎ bghU£fŸ jahç¡F«

trÂfis¡ bfh©l ika§fis nj®ªbjL¤J jah® ãiyæš

it¤ÂU¤jš nt©L«.

czÎ bghU£fŸ gadhëfS¡F tH§F»‹w neu¤Âš T£l

beçrš, mr«ghéj ãfœÎfŸ V‰glht©z« j¡f Kiwæš

139

ghJfh¥ò V‰ghLfis K‹T£ona cWÂ brŒJ¡bfhŸsš

nt©L«.

3) tw£Á

óäæš cŸs nfhlhd nfhok¡fŸ kiHia k£L« Ú®

Mjhukhf¡ bfh©L thG« Nœãiyæš ÏU¡»wh®fŸ. gUt kiHbghŒ¤jhš

k¡fë‹ thœ¡if KiwkhW»wJ. Áy ntiyfëš thœ¡ifæš Ã‹dilÎ

V‰gL»‹wJ. kiH Fiwªjhš gæ® éis¢rš Fiw»‹wJ. Áy gæ®fŸ

kiHæ‹¿ koªJéL»‹wd. tw£Á ãiy bjhlUnkahdhš, FoÚ®

g‰wh¡Fiwædhš, k¡fS« k‰w fhšeilfŸ ngh‹w cæçd§fS«

mtÂÍW»‹wd. Ú® nj¡f§fëš Ú® k£l« Fiw»wJ. mj‹ éisthf ä‹

c‰g¤Â¡ FiwÎ«, ntsh©ik k‰W« bjhêš Jiwfëš c‰g¤Â¡ FiwÎ«

V‰gL»‹wd. ekJ jäœeh£oš bgU«ghyhd k¡fŸ »uhk¥òw§fëš

tÁ¡»wh®fŸ. Ïªj k¡fS¡F étrha«, ML, khL, nfhêts®¥ò, Û‹ts®¥ò,

fhL ts®¥ò M»aitna tUthŒ k‰W« ntiy thŒ¥Ã‰fhd K¡»a

Mjhu§fshF«. gUt kiHæ‹ tw£Á bghUshjhu¤ij äfÎ« ghÂ¡»‹wJ.

njÓa ntsh©ik¡ FG tw£Áia _‹W éjkhf¥ Ãç¡»‹wJ.

1. gUtkiH bghŒ¤jjhš tw£Á : Meteorological

2. ãy¤jo Ú® m‰W¥nghjyhš tw£Á : Hydrological

3. ntsh©ik gæ®fŸ ghÂ¥ghš tw£Á : Agricultural

»uhk ã®thf mYtyç‹ K¡»a flikfŸ

tw£Áæ‹ nghJ gæ® nrj¡fz¡bfL¥ò¡fŸ vL¡f¥gL»‹wd.

ml§fèš gæçl¥g£l gæ®fë‹ égu§fŸ, ãygu¥òfŸ rçahf F¿¡f

nt©L« v‹gJ »uhk ã®thf mYty®fë‹ äf K¡»a¥gâahF«. vdnt

»uhk ã®thf mYty®fŸ ml§fèš gæçl¥g£l ntsh©ik gæ®fŸ,

njh£l¡fiy gæ®fŸ, bj‹id, gid, KR¡bfh£il ku§fŸ ngh‹w

tUlhªÂu g©iz¤ njh£l¥gæ®fŸ, M©L KGtJ« cŸs gæ®fŸ k‰W«

kU¤Jt gæ®fŸ (Medicinal and Aromatic Plants) M»aitfŸ g‰¿a

égu§fis JŸëakhfÎ«, gæ® brŒa¥g£l rçahd ãy¥gu¥gséY«

ml§fèš gÂÎ brŒjš nt©L«.

140

khj« njhW« »uhk ã®thf mYty®fshš ml§fš gÂnt£oš

gÂÎ brŒa¥gL« gæ®rhFgo gÂÎfŸ rçahf ÏU¡f nt©L« vdÎ«,

mitfŸ rçahf cŸsdth vd bghJk¡fS« étrhæfS« m¿ªJ bfhŸs

x›bthU khj¤ÂY« flªj khj¤Âš jahç¡f¥g£l gæ® rhFgo égu§fis

kht£l M£Áauhš F¿¥Ãl¥gL« xU ehëš / eh£fëš mt®fŸ gh®itæl

V‰ghL brŒa¥gl nt©L« vdÎ«, r_f MŒÎ¤Â£l« (Social audit system)

x‹W brayhf¡¤Â‰F tªJŸsJ. (muR Miz(ãiy) v© 329, tUthŒ, ehŸ

12.07.2004, muR foj v© 38230/t.ã.3(2)/2004-1, tUthŒ, ehŸ 05.08.2004

k‰W« tUthŒ ã®thf¤Jiw Mizauf« R‰w¿¡if tã.6(1)/84991/2002, ehŸ

28.02.2005), Ï¤Â£l¤Â‹ K¡»a¤Jtij ftd¤Âš bfh©L »uhk ã®thf

mYty®fŸ gæ® rhFgo k‰W« éis¢rš kÂ¥ÕLfis ml§fèš rçahd

Kiwæš gÂant©L«.

ntsh©ik¤Jiw, òŸëétu¤Jiw k‰W« tUthŒ¤Jiw

mYty®fŸ T£lhf gæ® rhFgo, gæ® nrj«, gæ® éis¢rš kÂ¥ÃLjš

jâ¡ifæ‹ nghJ clåUªJ mid¤J étu§fisÍ« jahç¡f

gâòçªÂlš nt©L«.

tw£Á¡fhd nrj kÂ¥ÕL m¿¡if jahç¡F« nghJ gæ® nrj«,

éis¢rš ghÂ¥ò, M»at‰¿‹ nrjkÂ¥ÕLfis jahç¥gj‰F V‰w tifæš

»uhk ã®thf mYty®fŸ t£lh£Áa®fS¡F »uhk¤ÂYŸs ÁW, FW, eL¤ju

k‰W« bgça étrhæfŸ g‰¿a étu§fŸ, mt®fS¡F brhªjkhd ãy§fŸ,

òy v©fŸ, brhªjkhd ãy§fë‹ bkh¤j é°Ô®z«, rhFgo brŒa¥g£l

ãy¤Â‹ gu¥gsÎ, rhFgo brŒa¥glhj ãy¤Â‹ gu¥gsÎ, gæu¥g£L

nrjkilªj gæ®fë‹ tiffŸ (ntsh©ik gæ®, njh£l¡fiy gæ®,

tUlhªÂu g©iz¤ njh£l¥gæ®fŸ, M©L KGtJ« cŸs gæ®fŸ,

éis¢rš ghÂ¥Ã‹ j‹ik, mitfë‹ kÂ¥ÕLfŸ (50 rjÅj¤Â‰F Fiwthf

k‰W« 50 rjÅj¤Â‰F nkyhf tif¥gL¤Â) mitfŸ v›tif ghrd¤jhš

brŒa¥g£lJ, mjhtJ cWÂbrŒa¥g£l Ú®ghrhd«, cWÂbrŒa¥glhj

Ú®ghrhd« gu¥gsÎ k‰W« ãy¡F¤jifjhu®fŸ nk‰bfh©l étrha ãy§fŸ

ngh‹w étu§fis jah® ãiyæš it¤J¡ bfh©L, m›t¥nghJ

t£lh£Áa® k‰W« ca® mYty®fë‹ òy¤jâ¡iffŸ k‰W« m¿¡iffŸ

jahç¥Ã‰F cça tifæš »uhk fz¡FfŸ guhkç¤Âl nt©L«.

141

gæ® rhFgo gÂÎfŸ k‰w« éis¢rš kÂ¥Õ£L rjÅj§fŸ

rçahf guhkç¡f¥gléšiybaåš tw£Á ãthuz¤Â‰fhd nrj kÂ¥ÕLfŸ

fz¡»LtÂY«, ãthuz¤ bjhif tH§FtÂY« äFªj Áuk« V‰gL«.

vdnt »uhk ã®thf mYty®fŸ gæ® rhFgo fz¡Ffis rçahf ml§fèš

gÂa nt©L« v‹gJ äfÎ« K¡»akhd k‰W« mo¥gilahd flikahF«.

4) ãy¢rçÎ

ãy¢rçÎ v‹gJ bgçatifahd Ïa‰if Ïl®ghLfëš x‹W.

ÏJ bghJthf kiy¥gh§fhd gFÂfëš V‰gL»wJ. ãy¢rçÎ kiH btŸs«

ãy eL¡f« ngh‹w Ïa‰if Ïl®ghLfshš V‰gL»wJ. ãy¥gu¥ig bt£Ljš,

ãy« k‰W« k©ts ÁuêÎ kiy¥gFÂæYŸs ku§fis bt£Ljš

ngh‹wt‰whš v‰gL»wJ. »uhk ã®thf mYty®fŸ kiy¥gFÂæYŸs

ku§fis bt£Ljš, muR òw«ngh¡F ãy§fëš kzšfis bt£o óäia

nrj¥gL¤Jjš ngh‹wt‰iw f©fhâ¤J clD¡Fl‹ t£lh£ÁaU¡F

k‰W« tUthŒ¤Jiw mYty®fS¡F« bjçé¤J, ãy¥gu¥Ã‹ j‹ikia

ghJfh¡f elto¡if nk‰bfhŸsš nt©L«.

5) Rdhä (Mê¥nguiy)

Rdhä v‹gJ v‹d? Rdhä v‹gJ flè‹ mo¥gu¥Ã‹ vªj

xU ÏlkhtJ ghÂ¡f¥gL« bghGJ V‰gL« äf¥bgça flš miyahF«.

Rdhä v‹gJ xU #¥ghåa th®¤ij. mjå‹ bghUŸ ‘Mê¥nguiy’

v‹gjhF«. bghJthf flš nguiyfŸ vd miH¡f¥gL»wJ. flšÚ® äFªj

ntf¤Jl‹ Ïl«bga®ªJ bgU» filÁahf äFªj mêÎ r¡ÂÍl‹ ãy¤Â‹

ÛJ bgh§» vG»wJ. fl‰fiu mU»š V‰g£lhš cldoahf¤jh¡F«.

flY¡FŸ cUthdhš mJ fl‰fiuia jh¡f Á¿J neu« vL¤J¡ bfhŸS«.

flY¡FŸ V‰gL« bgU« ãyeL¡f¤Â‹ jh¡fnk ‘Rdhä’ahf cUth»wJ.

rhjhuz miyfis él Rdhä äf ntfkhf jh¡F»‹w

nguiyahF«. kâ¡F 100 ».Û. ntf¤Jl‹ Toa rhjhuz miyia

x¥ÃL«bghGJ 4000 Û£l® MHKŸs flèš Rdhä xU b#£ ékhd ntf¤Âš

mjhtJ kâ¡F 700 Kjš 800 ».Û. ntf¤Âš jh¡F«. Áy Rdhäfë‹ r¡Â

äfÎ« fLikahdJ. gy l‹ vilÍŸs f‰ghiwfsÍ«, glFfisÍ«,

ÏoghLfisÍ« jiu¥gFÂ¡F ef®¤Â¡bfh©L têæYŸs mid¤ijÍ«

142

mê¡F« r¡ÂthŒªjJ. Áy neu§fëš fl‰fiu mU»YŸs Ú® cŸth§»

flè‹ jiu btë¥gLjiyÍ«, Û©L« äFªj ntf¤Jl‹ miy

cUthFjiyÍ« Rdhä V‰gL¤J»‹wJ. jäHf¤Âš m©ikæš 26.12.2004

m‹W jh¡»a Rdhä Rk¤uh fl‰fiu ãyeL¡f¤jhš V‰g£l Rdhä.

Rk¤uhéèUªJ jäHf fl‰fiuia Rkh® Ïu©L kâ neu¤Âš tªjilªjJ.

26.12.2004 m‹W jh¡»a Rdhäahš, jäHf¤Â‹ flnyhu

kht£l§fshd, br‹id, fhŠÓòu«, ÂUtŸq®, éG¥òu«, flÿ®,

ehfg£od«, ÂUth%®, jŠrhñ®, òJ¡nfh£il, Ïuhkehjòu«, ö¤J¡Fo,

ÂUbešntè k‰W« f‹åahFkç M»a kht£l§fë‹ fl‰fiu¥ gFÂæ‹

beL»Y« mikªJŸs »uhk§fëY«, efu§fëY« thG»‹w k¡fŸ

fLikahf¥ ghÂ¡f¥g£ld®. Ïªj¤ ÔO® jh¡Fjèdhš flnyhu¥ gFÂfëš

thG« Ûdt®fŸ bgU« v©â¡ifæš ghÂ¡f¥g£ld®. Mæu¡fz¡fhdt®

cæ®, thœthjhu§fis ÏHªjd®. y£r¡fz¡fhd k¡fŸ FoirfŸ k‰W«

ÅLfis ÏHªjd®. bgU«ghyhd Ûdt®fë‹ f£Lku§fŸ, tŸs§fŸ,

ÏaªÂu¥glFfŸ k‰W« Û‹Ão tiyfŸ fLikahd nrj¤Â‰FŸsh»d.

Ûdt rKjha« mšyhj flnyhu gFÂfëš thœªJ tªj Ïju Ïd¤jt®fë‹

clikfS« k‰W« brh¤J¡fS« bgU« nrj¤Â‰F cŸshæd.

»uhk ã®thf mYtyç‹ flikfŸ

flnyhu »uhk§fëš bghW¥ò t»¡F« »uhk ã®thf mYty®fŸ

Rdhä miyfshš _œfo¡f¥gl¡Toa Ïl§fis F¿¥Ã£L

ghÂ¡f¡Toa gFÂfis fh£l¡Toa »uhk tiugl« x‹iw

jah®ãiyæš it¤J¡ bfhŸsš nt©L«.

flªj fhy¤Âš Kœfo¡f¥g£l Ïl§fis fh£l m¥gFÂfis

tiu¥gl¤Âš F¿¥Ãl nt©L«.

v¢rç¡if brŒa¥g£l ÃwF k¡fis btëna‰w¡Toa Â£l

elto¡iffis »uhk nkyh©ik mik¥ò cW¥Ãd®fis

bfh©L jahç¤Âlš nt©L«. mtru fhy Â£l§fis g‰¿a

étu§fis bjçªJ¡ bfhŸsšnt©L«.

143

gŸëfŸ k‰W« bghJ Ïl§fŸ Úçš _œf¡Toaitfshf

ÏUªjhš mt‰¿‹ étu§fis K‹T£ona bjçªJ¡ bfhŸsš

nt©L«.

Û£ò k‰W« ãthuz¥gâfë‹ nghJ«, kWthœÎ¥gâfë‹

nghJ«, »uhk ã®thf mYty®fŸ muR ca® mYty®fŸ Ïju

Jiw mYty®fŸ, j‹dh®t bjh©L ãWtd§fSlD«

ÏizªJ Kid¥òl‹ gâah‰w nt©L«.

6) ãyeL¡f«

ãyeL¡f« kåj FoæU¥ò¥ gFÂfëš V‰gL«nghJ bgU¤j

cæçH¥igÍ«, clik ÏH¥igÍ« V‰gL¤J« xU Ïa‰if ãfœthF«. ÏªÂa¤

Jiz¡ f©lkhdJ, ÏªÂa ãy¤j£o‹ (Indian Plate) nkš mikªJŸsJ.

Ïªj¤j£L tUl¤Â‰F 5 br.Û. v‹w mséš tl¡F neh¡» ef®ªJ

bfh©oU¡»wJ. m›thW mJ efU« bghGJ <nuhîa‹ ãy¤j£o‹

(Eurosian Plate) ÛJ nkhJ»wJ. Ïªj nkhjyhš j£Lfë‹ éë«ig x£oÍ«

nkšj£o‹ éçršfis x£oÍ« M§fh§nf ãyeL¡f§fŸ V‰gL»‹wd.

ãyeL¡f¤Â‹ msÎ v‹gJ ãyeL¡f¤Â‹ nghJ btë¥gL« r¡Âia¡

F¿¡F«. ÏJ ç¡l® msÎ nfhëš (Ritcher Scale) btë¥gL¤j¥gL»wJ.

ãy eL¡f¤ij K‹dnw m¿jš KoahJ. ãy eL¡f§fŸ

k¡fis¡ bfhštÂšiy, ghJfh¥Ãšyhj f£ol§fns cæ®¢ nrj§fis

c©lh¡F»‹wd. (Earthquakes don’t kill people. Unsafe buildings do) flèš

V‰gL»‹w ãy eL¡f§fns ‘Rdhä’ v‹w Mê¥nguiyfshf kh¿ óäia¤

jh¡F»‹wd. »uhk ã®thf mYty®fŸ bjçªJ bfhŸtj‰F«

bghJk¡fS¡F éê¥òz®Î v‰gL¤Jtj‰F« ãyeL¡f¤Â‹ nghJ v‹d

brŒa nt©L«? vd Áy jftšfŸ ÑnH bfhL¡f¥gL»‹wd:-

jiuæš rhŒªJéLjš (Drop to the floor) nki# mšyJ f£LWÂ

thŒªj rhŒÎ nki#¡F moæš FåªJ ãyãL¡f mÂ®ÎfŸ

ã‰F« tiu ÏUf¥Ão¤J bfhŸSjš.

144

f£ol§fŸ ãyeL¡f¤ij jh§»¡bfhŸS« ghJfh¥ò

bg‰¿U¥Ã‹ m§nfna j§» éLjš.

f£ol§fŸ giHadthfnth, tYt‰w ãiyæèUªjhnyh,

m›él¤ij é£L btFntfkhf btëna¿ ghJfh¥ò Ïl« njo

xLjš.

ä‹ ca®¤Âfis¥ ga‹gL¤Jjš TlhJ. mj‰F¥gÂyhf

go¡f£Lfis¥ ga‹gL¤Â btëæš tunt©L«.

kU©L ngu¢r« bfhŸshJ mikÂahf njitahd elto¡if

nk‰bfhŸsš.

btë¥gFÂ¡F xUtU¡bfhUt® K©oao¤J¡ bfh©L

bršyhJ xG§F Kiwahf btëæš bršYjš.

ä‹ f«g§fŸ, f«ÃfŸ, Rt®fŸ, ifÃo¢Rt®, óªbjh£ofŸ, false

ceiling k‰W« éH¡Toa mšyJ ÏoªJ éH¡Toa Ïl¤ij

é£L br‹W élnt©L«.

f©zho j£LfŸ bghU¤j¥g£l f£ol§fis é£L¢ br‹W

élnt©L«.

gŸskhd kiy¥gFÂæèUªjhš ãy¢rçÎfŸ mšyJ ghiwfŸ

cU©L éGtJ neçlyh«. Mfnt m§»UªJ br‹W

élnt©L«.

thfd§fëš br‹W bfh©oUªjhš rhiy Xuhkhf¢ br‹W

ã‹W élnt©L«.

gGjilªj ghy§fŸ / nk«ghy§fis flªJ bršy Ka‰Á¡f¡

TlhJ.

145

ãyeL¡f¤Â‰F¥ ÃwF brŒant©oait, brŒa¤jfhjit

brŒant©oait (DOs)

Ô vJÎ« V‰g£LŸsjh? M« våš, mjid f£L¥gL¤Jjš.

j©Ù® FHhŒ k‰W« ä‹rhu¡ f«Ãfëš ghÂ¥ò cŸsjh?

ghÂ¥ò ÏU¥Ã‹ cl‹ mjid ãW¤Jjš k‰W« miz¤jš.

Ïurhad¥ bghU£ ÁjwšfŸ, Ô¥Ão¡f¡Toa bghU£fŸ, Toxic

ngh‹w bghU£fŸ Áj¿¡»lªjhš njita‰w ãfœÎfŸ

el¥gij¤ jé®¡F« bghU£L mf‰¿éLjš.

gh£lç _y« Ïa¡f¥gL« thbdhè _y« jftšfŸ m¿ÎiufŸ

bjçªJ bfhŸsš.

bghJk¡fŸ ghJfh¥ò v¢rç¡iffis fil¥Ão¤jš.

Å£il é£L btëna¿ ntW Ïl« bršy neç£lhš v§nf

bršy¥gL»wJ v‹w jftš it¤J é£L¢ bršYjš.

ãyeL¡f¤Âdhš ghÂ¤J btëô® bršY« nghJ cæ®

ÃiH¥ò¡F¤ njitahd bghU£fSl‹ bršYjš.

brŒa¤jfhjit (Don’ts)

gFÂahf ghÂ¡f¥g£l f£ol§fS¡FŸ EiHa¡TlhJ.

fLikahd ä‹ mÂ®ÎfŸ, gFÂahf ghÂ¡f¥g£l f£ol§fis

nkY« nrjkila¢ brŒÍ« k‰W« tYt‰w f£ol§fŸ ÏoªJ

éHyh«.

bjhiyngÁia kU¤Jt cjé¡F k£Lnk ga‹gL¤j nt©L«.

njita‰w fhuz§fS¡F ga‹gL¤j¡TlhJ.

ghÂ¡f¥g£l Ïl§fis¢ R‰¿ Ïu©L r¡futhfd§fŸ k‰W«

ÓUªJfëš bršy¡ TlhJ.

ghÂ¡f¥g£l Ïl§fS¡F¢ bršY« rhiy ngh¡Ftu¤J Û£ò

k‰W« ãthuz elto¡iffS¡F¤ njit¥gLtjhš ãyeL¡f«,

146

Rdhä k‰W« ãy¢rçÎ¡F« ÃwF Û£ò, ãthuz

elto¡iffS¡F ga‹gL¤j¥gl nt©L«.

ca® mYty®fŸ, fhtšJiw, Ôaiz¥ò¤Jiw, kU¤Jt¤Jiw

k‰W« Ïju Jiw mYty®fSlD« j‹dh®t¤ bjh©L

ãWtd§fŸ »uhk nkyh©ik¤ FGÎl‹ xU§»izªJ

Kid¥òl‹, ÂwikÍlD« gâah‰WtJ »uhk ã®thf

mYtyç‹ xU bgça bghW¥ò«, rKjha¡flikÍ« MF«.

7) Ô ég¤J

»uhk¤Âš mÂfkhd ÅLfŸ Foirfshf ÏU¡F«. br‹id

efu¤Âš Foir¥gFÂfS« FoirfS« ÏU¡»‹wd. Ô ég¤J vªj

neu¤ÂY« ãfHyh«. bghJthf nfhil fhy¤Âš Ô ég¤J¡fŸ mÂf« ãfG«

thŒ¥òŸsJ. Ô ég¤J elªjhš »uhk ã®thf mYty®fŸ v‹d brŒa

nt©L«?

KjšKjyhf Ôaiz¥ò¤Jiw¡F«, fhtšJiw¡F«, t£lh£Áa®

k‰W« Ïju m¥gFÂ¡F£g£l tUthŒ¤Jiw mYty®fS¡F

jftšfŸ cldoahf¤ bjçé¤J Ôaiz¥ò elto¡iffŸ

nk‰bfh©L cæ® nrj«, V‰glht©z« Ôéu elto¡if


Ô ég¤J elªjÃ‹ ghÂ¡f¥g£l FoirfŸ, cæ® nrj«, fhšeil

nrj« k‰W« bghU£nrj« M»a égu§fis fz¡bfL¤J

tUthŒ rh®ãiy mYty®fS¡F« t£lh£ÁaU¡F« jªÂlš

nt©L«.

ghJfh¥ghd Ïl¤Âš ghÂ¡f¥g£l k¡fis bfh©L bršy

nt©L«.

Ô¡fha« bg‰nwhiu kU¤Jtkid¡F cl‹ bfh©L bršy

V‰ghLfŸ brŒa nt©L«.

147

Ô ég¤Âš cæ® nrj« V‰g£lhš fhtšJiwæš FIR gÂa¥g£L

Ãnuj kU¤Jt¥ gçnrhjid¡fhd elto¡if nk‰bfhŸs

nt©L«.

got« 20‹go cldoahf tUthŒ MŒthsU¡F nrjégu§fŸ

k‰W« ãthuz bjhif égu§fŸ m¿¡if nrfç¥gj‰F«

cjél nt©L«.

ãthuz§fŸ tH§F« nghJ ca® mYty®fSl‹ m¿ÎiufS¡F Ïz§f

ÏizªJ gâah‰¿l nt©L«

148

3. ãthuz¥ gâfŸ

btŸs«, òaš, Ô ég¤J ngh‹w Ïa‰if¢ Ó‰w§fëdhš

ghÂ¡f¥g£l k¡fS¡F Ã‹tUkhW ãthuz« tH§f¥gL»wJ :

m) cæçHªj eg®fŸ x›bthUtç‹ FL«g¤Â‰F« ãthuzkhf

%.15,000/- kht£lh£Áa®fshš cldoahf tH§f¥gL»wJ.

M) KGikahf ghÂ¡f¥g£l Foir x‹W¡F %. 2000/- ÅjK«,

gFÂahf ghÂ¡f¥g£l Foir x‹W¡F %.1000/- ÅjK« ãthuz¤

bjhif tH§f¥gL»wJ, nkY« ghÂ¡f¥g£l k¡fS¡F

FL«g¤Â‰F xU nt£o, xU nriy, 5 »nyh mçÁ k‰W« xU è£l®

k©bz©bzŒ M»ait Ïytrkhf tH§f¥gL»‹wd.

Ï) Ïwªj fhšeilfS¡F mjhtJ, gR, fhis k‰W« vUik x‹W¡F

%.5000/- ÅjK«, gR / vUik¡ f‹W x‹W¡F %.3000/- ÅjK«,

br«k¿ ML / btŸshL x‹W¡F %.1000/- ÅjK« x›bthU

FL«g¤Â‰F« Ïu©L fhšeilfS¡F äfhkš ãthuz«

tH§f¥gL»wJ.

<) ghÂ¡f¥g£lt®fS¡F ãthuz¤ bjhifæid cldoahf tH§F«

bghU£L f%ñy éÂ 27‹ Ñœ kht£lh£Áa®fS¡F mÂfhu«

tH§f¥g£LŸsJ.

c) btŸs« / òaš / tw£Áahš ghÂ¡f¥g£l gštif gæ®fS¡F

Ã‹tUkhW ãthuz« tH§f¥gL»wJ:

ÁW k‰W« FW étrhæfS¡F cjé - ntsh©ik ÏL bghUŸ

kh‹a« 50 rjÅj« k‰W« mj‰F nkš gæ® ÏH¥Ã‰F

ntsh© gæ®fŸ, njh£l¡ fiy¥

gæ®fŸ k‰W« tUlhªÂu g©iz¤

njh£l¥ gæ®fŸ

kiHia e«Ã gæ® brŒa¥gL«

gFÂfŸ xU bcw¡nlU¡F %.1000/-

cWÂaë¡f¥g£l ghrd trÂÍŸs

gFÂfŸ xU bcw¡nlU¡F %.2500/-

M©L KGtJ« cŸs gæ®fŸ xU bcw¡nlU¡F %.4000/-

KR¡bfh£il ku« xU bA¡nlU¡F %.1500/-

ÁW FW étrhæfŸyhj k‰w

étrhæfS¡F

bA¡nlU¡F %.1000/- Åj«

mÂfg£rkhf Ïu©L bA¡nlU¡F

k£L«.

149

Ï›éa‰if Ïl®ghLfshš cæçHªjtç‹ FL«g¤Â‰F cldo

ãthuzkhf jyh %.15,000/- tH§f¥gL»wJ. Áw¥ò Ïdkhf kh©òäF

Kjyik¢r® bghJ ãthuz ãÂæèUªJ jyh %.50,000/-K« m›t¥nghJ

tH§f¥gL»wJ. Kjyik¢r® bghJ ãthuz ãÂ %.50,000/-« tH§F«nghJ,

V‰fdnt ãthuz ãÂ %.15,000/-« tH§f¥g£oUªjhš, mJnghf ÛÂ bjhif

tH§f¥g£L tU»wJ. ÏJjéu ghuj Ãujk® bghJ ãthuz ãÂæèUªJ«

%.50,000/- tH§f¥gL»wJ. ghuj¥ Ãujk® bghJ ãthuz ãÂæèUªJ

ãthuz¤ bjhif bgw m¿¡iffŸ cl‹ t£lh£ÁaU¡F mD¥g elto¡if

nk‰bfhŸs nt©L«. m¿¡iffëš 1) Ãnuj gçnrhjid, 2) Kjš jftš

m¿¡if, 3) thçRjhuç‹ t§» nrä¥ò fz¡F v© k‰W« t§»æ‹ bga®,

Ïl« ngh‹w égu§fŸ ÏU¡f nt©L«. fhyjhkjkhd m¿¡iffŸ

ghuj¥Ãujk® mYtyf¤Âš V‰f Koahkš nghŒél neçL«. Mfnt,

Ï›éd¤Âš cldo elto¡if nk‰bfh©L m¿¡iffis t£lh£Áa®

mYtyf¤Â‰F FWt£l tUthŒ MŒths® _y« mD¥g nt©L«.

ãthuz« tH§F« nghJ vL¡f¥gl nt©oa elto¡iffŸ

Ïa‰if Ïl®ghLfŸ, Ô ég¤J M»aitfshš

ghÂ¡f¥g£lt®fS¡F ãthuz¥ bghU£fŸ, gz cjéfŸ tH§f¥gL»‹wd.

Ï¥gâfŸ mid¤J« »uhk ã®thf mYty®fis¡ bfh©L

ãiwnt‰w¥gL»‹wd. Ï«khÂç ãthuz« tH§F« gâfë‹ nghJ

Ñœf©lt‰iw¡ ftd¤Âš bfh©L gadhëfŸ T£l¤ij vªjéj

mr«ghéjä‹¿ f£L¥gL¤Â ãthuz cjéfŸ tH§»l elto¡iffŸ


ãthuz« bgW« gadhëfŸ g£oaš jah® brŒÍ«nghJ

c©ik¤j‹ik / nrj¤j‹ik M»at‰iw cWÂ brŒJ

g£oaš jah® brŒaÎ« / ca® mYty®fS¡F cjé brŒaÎ«

nt©L«.

gadhëfŸ v©â¡if, mt®fŸ thG« gFÂ k‰W«

mt®fë‹ milahs égu§fis¤ (Identification) bjçªJ

bfhŸs¡Toa Mtz égu§fŸ v‹dbt‹W bjçªJ

bfhŸSjš nt©L«.

x›bthU gFÂæš xU éãnahf ika¤ij bjçªJ bfh©L

gadhëfS¡F Ïu©L mšyJ _‹W eh£fS¡F

K‹T£ona j©nlhuh¡fŸ _ykhfÎ« xèbgU¡»æ‹

_ykhf vªj njÂæš, vªj neu¤Âš, vªj ika¤Âš,

150

vªj¥gFÂ gadhëfS¡F, v›tsÎ v©â¡if bfh©l

gadhëfŸ / FL«g§fS¡F tH§f¥gL« v‹gijÍ« v‹d

Mjhu§fSl‹ gadhëfŸ tunt©L« v‹gij

és«gu¥gL¤j nt©L«.

xU éãnahf neu¤Âš üW eg®fS¡F nkš äfhkš T£l«

beçrè‹¿ f£L¥gL¤J« msé‰FŸshf gadhëfŸ

v©â¡if fz¡»£L ãthuz§fŸ tH§f nt©L«.

ghJfh¥òl‹ tçiræš k¡fŸ bršY« tifæš _§»š ku«

f£o ghijaik¤jš nt©L«.

K‹T£ona mt®fS¡F ca® mYty®fshš tH§f¥gL«

m¿Îiufis filÃo¤J milahs m£il tH§f nt©L«.

T£l¤ij f£L¥gL¤Â xG§FgL¤Âl fhtšJiwæ‹

cjéia K‹T£ona jftyë¤J bg‰W¡ bfhŸs nt©L«.

tjªÂfŸ, k¡fS¡F m¢r cz®it¤Jh©L»‹w

Ãu¢rhu§fŸ jL¡f¥g£L r£l« xG§F ghÂ¥Ãšyhkš

ghJfh¡f¥gl nt©L«.

gadhëfS¡F e«Ã¡ifjU« tifæš m¿ÎiufŸ tH§»

vªjéj mr«ghéj¤Â‰F« Ïl« juhkš elto¡if


btëah£fŸ, r_f énuhÂfë‹ CLWtš, jiypLfis¤

jé®¡f nt©L«.

c©ikahd gadhëfis f©l¿ªJ, milahs m£ilfŸ

bg‰W¡ bfh©L ãthuz§fŸ tH§f nt©L«.

ãthuz§fŸ bg‰W¡ bfh©lj‰fhd m¤jh£Áahf

mt®fëläUªJ ifnah¥g« bgw nt©L«.

gadhëfS¡F ãthuz« tH§»aÃ‹ x¥òif¢ Ó£o‹

ÏWÂæš ‚v‹dhš gadhëæ‹ milahs« f©l¿a¥g£L /

fh£l¥g£L ãthuz« cça gadhëfS¡F tH§f¥g£lJ’’

v‹w rh‹¿id vGÂ ifbah¥g« Ïl nt©L«.

151

4. ÏU¥ò ghijfŸ (Railway Lines) f©fhâ¥ò¡F V‰ghL

brŒjš

ÏU¥ò ghijfŸ mikªÂU¡F« »uhk§fë‹ »uhk ã®thf

myty®fŸ Ñœf©l gâfis brŒa flik¥g£ltuhth®fŸ.

1) ÏU¥ò ghijfS¡F nrj« éisé¡fnth, j©lths§fëš mj‰F

moæš cŸs mo¡ f£ilfëš ÏU¡F« Ïiz¥ò fUéfis

m¥òw¥gL¤j¡ TlhJ v‹W«,

2) j©lths¤Â‹ ÛJ f‰fnsh mšyJ Ïju jilfnsh it¡f¡ TlhJ

v‹W«,

3) ngh¡Ftu¤J¡fhf V‰gL¤j¥g£oU¡F« ÏU¥ò ghij thæšfëš

(Railway gates) FW¡»l¡ TlhJ v‹W«

mªj »uhk k¡fS¡F j¡f v¢rç¡if brŒa nt©L«. ÏU¥ò ghijæš

mikªÂU¡F« ghy§fëš bghJ têahf cgnah»¥gij r£l

énuhjkhdbj‹W«, m›thW brŒjhš k¡fS¡F V‰gl¡ Toa mgha«

F¿¤J »uhk ã®thf mYty® bjça¥gL¤j nt©L«.

nkY« ÏU¥ò ghij ntèfëYŸs ãfG« mid¤J F‰w§fis

F¿¤J r«gªj¥g£l uæšnt mYty®fS¡F« bjça¥gL¤j nt©L«. ntW

vªj r£l¤Â‰F òw«ghd F‰w§fŸ el¡F« nghJ« mjid f©L Ão¡fÎ«

òydhŒÎ brŒaÎ« uæšnt mYty®fS¡F »uhk ã®thf mYty®fŸ cjt

nt©L«.

bgU kiH bgŒÍ« neu§fëš j©lths§fis ghÂ¡F« msÎ¡F

mUfhikæš cŸs VçfŸ fhšthŒ k‰W« ghy§fŸ têahf j©Ù®

tUnkahdhš mj‰F©lhd jL¥ò elto¡if vL¡fÎ« cça neu¤Âš

K‹bd¢rç¡ifahf uæšnt mÂfhçfS¡F bjça¥gL¤JtJ« »uhk ã®thf

mYty®fë‹ flikahF«.

vÂ®ghuh ég¤J¡fŸ neç£lhš cldo jftšfŸ mD¥òtnjhL

Koªj msÎ¡F ghÂ¡f¥g£lt®fS¡F cjt nt©L«.

r£lK« xG§F« bfL« neu§fëš ÏU¥ò ghijfis fhtš

fh¥gj‰F »uhk cjéahs®fis mD¥Ã it¡f nt©L«.

153

m¤Âaha« - IV

r£l« xG§F guhkç¤jš

1. »uhk ã®thf mYty®fë‹ gâfŸ

»uhk¤Âš bghJk¡fŸ mikÂÍlD«, r£l« xG§F¥

ghÂ¥òfë‹¿ thœtj‰F »uhk ã®thf mYtyuJ bghW¥ò kf¤jhdJ. »uhk

ã®thf«, tUthŒ ã®thf¤Â‹ mo¤js«. tUthŒ ã®thf¥ gâæ‹ äf¥

bgU« gâfëš K¡»a¤Jt« bg‰wJ, bghJk¡fŸ mikÂ¡fhd r£l«

xG§F guhkç¥ò gâahF«.

fhtš gâfŸ

»uhk¤Âš bghJk¡fŸ mikÂia ghJfh¡F« bghU£L

mDrç¡F« elto¡iffS¡F fhtš mYtšfŸ v‹W bga®. »uhk ã®thf

mYty® k‰W« »uhk všiy¡F£g£LŸs fhtš ãiya fhtšJiw

mYty®fŸ x‹Wg£L xU§»izªJ »uhk¥ bghJk¡fë‹ bghJ mikÂ

fh¤Âl gu°gu MnyhridfisÍ« cjéfisÍ« brŒJ bfhŸtJ äfÎ«

mtÁakhF«. »uhk ã®thf mYty®, fhtšJiw mYty®fS¡F Ñœf©l

elto¡iffëš cjé brŒa r£l¥go flik¥g£lt® Mth®.

1. fhtšJiw »uhk¤Âš ahbjhU F‰wK« elthjgo jL¡F«

nghJ«

2. F‰w§fis f©L Ão¡F« nghJ«

3. k¿aš, C®ty§fŸ, bghJ mikÂ¡F g§f« éisé¡F«

r_f¡fytu§fŸ, rhÂ¢r©ilfŸ Ïitfë‹ nghJ«,

thu©LfisÍ« k‰W« nrhjid thu©LfisÍ« ãiwnt‰W«

nghJ«

4. #§fk brh¤ij #¥Â brŒJ Vy« nghLtj‰fhd thu©Lfis

ãiwnt‰W« nghJ«, k‰W«

5. bghJ mikÂ¡F vÂuhf vG« r£l« xG§F Ãu¢ridfŸ

nghJ«, »uhk ã®thf mYty® fhtšJiwædUl‹ ÏizªJ

cjé brŒjš nt©L«.

154

uæšnt JiwædU¡F cjÎjš

1. uæšnt j©lths§fS¡F¢ nrj« mšyJ uæšnt

brh¤J¡fS¡F¢ nrj« éisé¡F« nghJ«

2. uæšnt Cêa®fshš ntiy ãW¤j« brŒ»wnghJ

3. uæšnt r«gªjkhd F‰w« brŒÍ« eg®fis¡ f©LÃo¥gÂY«

4. uæšnt ãy§fë‹ M¡»u«òfŸ, jL¥òfŸ k‰W« M¡»uä¥òfŸ

mf‰W« nghJ«

5. r£lK« xG§F« Ãu¢ÁidfŸ, muÁaš f£ÁfŸ m¿é¤J

el¤J« nghu£l§fŸ, ntiy ãW¤j§fŸ M»aitæ‹ nghJ«

6. filail¥ò, gª¤ nghJ uæšnt j©lths§fS¡F »uhk

cjéahs®fë‹ ghJfh¥ò¥ gâæ‹ (Patrolling duty) nghJ«

ngh‹w gâfë‹ nghJ »uhk všiy¡F£g£l uæšnt JiwædU¡F »uhk

ã®thf mYty® cjél nt©L«.

ég¤J¡fŸ

Mfha ékhd«, bAèfh¥l® Ïw§» é£lhnyh mšyJ

éGªJé£lhnyh, uæš ég¤J mšyJ rhiy ég¤J¡fŸ, f£ol§fŸ ÏoªJ

ég¤J¡fŸ k‰W« bto ég¤J¡fŸ _y« cæ®nrj« V‰g£lhš »uhk ã®thf

mYty® cl‹ brŒa nt©oaJ v‹d?

t£lh£ÁaU¡F cl‹ jftš bjçé¥gJl‹, fhtšJiw k‰W«

Ôaiz¥ò¤Jiw mYty® M»nahU¡F Jçjkhf jftš

bjçé¡fnt©L«.

fha« V‰g£lt®fis cl‹ mU»YŸs kU¤Jtkid¡F

bfh©L bršy V‰ghLfŸ brŒant©L«.

MÍj«

»uhk¤Âš btobghU£fŸ r£l« (Explosives Act) k‰W« MÍj¢

r£l« (Arms Act) -¤Â‹ Ñœ cçk« bg‰wt®fŸ j§fSila cçk§fis

òJ¥Ã¤J tU»wh®fsh v‹gij f©fhâ¡fnt©L«. òJ¥Ã¡fhkY«, cçk«

ÏšyhkY« MÍj§fŸ it¤ÂUªjhš cl‹ t£lh£ÁaU¡F m¿¡if mD¥g

155

nt©L«. btobghU£fŸ r£l¤Â‹ Ñœ cçk« bg‰wt®fŸ, cçk« bg‰w

Ïl¤Âšjh‹ btobghU£fŸ ga‹gL¤J»wh®fsh v‹gijÍ«, éÂfS¡F¥

òw«ghf brašgL»wh®fŸ vd¤bjçatªjhš ÏJ F¿¤J t£lh£ÁaU¡F

m¿¡if mD¥òjš nt©L«. r£l¤Â‰F òw«ghf btobghU£fŸ / bto

F©LfŸ gJ¡» it¡f¥g£oUªjhnyh mšyJ btobghU£fŸ cçk« bg‰w

Ïl§fS¡fU»š, bto ég¤J V‰gLtj‰fhd Nœãiy Ã‹d®

V‰glthŒ¥Ãªjhnyh mjid cldoahf t£lh£ÁaU¡F«,

fhtšJiwædU¡F« jftš bjçé¡f nt©L«.

Ïju¥gâfŸ

cçk« bfh©lhl¥glhj mirÍ« brh¤J¡fŸ g‰¿ t£lh£ÁaU¡F«,

fhtšJiwædU¡F« jftš bfhL¤J mjid x¥gil¤jš.

òij¡f¥g£l clš rªnjf¤Â‹ mo¥gilæš gçnrhjid¡F¤ njh©o

vL¡F«nghJ t£lh£ÁanuhL clåUªJ cjÎjš.

Ô ég¤J¥g‰¿ t£lh£ÁaU¡F«, nfh£lh£ÁaU¡F«,

fhtšJiwædU¡F«, Ôaiz¥ò¤JiwædU¡F« cl‹ bjçé¡f

nt©L«.

k¡fŸ bjhif fz¡bfL¥ò gâfëš ã®thf¤Â‰F KG x¤JiH¥ò

bfhL¥gJ.

bfhoa fh£L éy§FfŸ »uhk¤Â‰FŸ òFªJé£lhš cl‹ td¤Jiw,

t£lh£Áa® k‰W« fhtšJiw¡F jftyë¡f nt©L«.

kåj cæU¡F«, clik¡F« Mg¤J c©lh¡F« rªnjf¤Â‰Fça

bghU£fŸ, (eh£L btofŸ, btoF©LfŸ, MÍj§fŸ) bghJ

Ïl§fëš fhz¥g£lhš cl‹ fhtšJiw k‰W« t£lh£ÁaU¡F

m¿¡if mD¥g nt©L«.

ä‹rhu¡ fUéfŸ, ä‹rhu¡ f«ÃfŸ, ä‹rhu¡ fÁÎfŸ

ngh‹wt‰¿dhš, Mg¤J V‰gL« Nœãiy m¿atªjhš, ä‹rhu

Jiw¡F jftš më¡f nt©L«.

giHa bghJ f£ol§fŸ ÏoªJ éG« mgha« V‰g£L cæ® nrj«

c©lhF« vd bjçatªjhš, t£lh£ÁaU¡F« r«gªj¥g£l

mYty®fS¡F« jftš më¡f nt©L«.

156

g©oif¡fhy éHh¡fŸ mšyJ ntW ãfœ¢Áfëš, k¡fŸ T£l

beçršfŸ V‰g£L, k¡fS¡F cæ® Mg¤J V‰gL« vd bjçatªjhš,

cl‹ fhtšJiw¡F jftš më¡f nt©L«.

bgça ku§fŸ, rhiyfëY« k‰W« bghJ Ïl§fëY« éGªjhš, mJ

g‰¿ r«gªj¥g£l Jiw mYty®fS¡F bjçé¤J mf‰¿l cjél

nt©L«.

r£l« xG§F¥Ãu¢ridfis f£L¥gL¤jÎ«, rkur¤Ô®Î fhzÎ«,

mikÂ¡FG T£l¤Â‰F »uhk¤Âš T£l« el¤ÂlÎ«, mj‰fhd

V‰ghLfS¡F ca® mYty®fS¡F«, fhtšJiw¡F« x¤JiH¥ò

tH§f nt©L«.

nj®jš gâfëY«, th¡fhs® g£oaš jah® brŒÍ« nghJ« KG

x¤JiH¥ò¤jUtJ.

157

2. bfhiy, j‰bfhiy, mrhjhuz kuz§fŸ neçL« nghJ »uhk

ã®thf mYty® v‹d elto¡if nk‰bfhŸs nt©L«?

r«gt¤ij¤ bjçé¡F« jftyhsçl« vG¤J_ykhd

th¡F_y« bg‰W¡bfh©L, r«gt« elªj Ïl¤ij¥ gh®itæ£L, Ãnuj¤Â‹

j‹ik F¿¤J, fhtšJiwædU¡F m¿¡if mD¥ÃaÃ‹, fhtš

nghlnt©L«. jftyhsç‹ bga®, éyhr«, th¡F_y«, rh£Áfë‹

th¡F_y«, r«gt« eilbg‰w ehŸ, neu« KjèaitfŸ ÏU¡fnt©L«.

»uhk ã®thf mYty® kuz érhuiz nk‰bfhŸs¡ TlhJ.

fhtšJiwæd® F‰wéaš braš eLtU¡F¤ (Executive Magistrates) jftš

bjçé¤J mt® F‰wéaš elto¡if r£l«, ÃçÎfŸ 174 k‰W« 176‹ Ñœ

Ãnuj érhuiz (Inquest) nk‰bfhŸt®. F‰wéaš braš eLt®

érhuizæ‹ nghJ »uhk ã®thf mYty® clåUªJ V‰ghLfS«,

cjéfS« brŒjš nt©L«.

4.3. bfhiy v‹gj‰F«, mãahakhd mšyJ mrhjhuz

kuz¤Â‰F« cŸs ntWghLfŸ v‹dbt‹whš bfhiy v‹gJ xU

cŸneh¡f¤Â‰fhf mšyJ Mjha¤Â‰fhf bfhšy nt©L« v‹»w

v©z¤Âš bfhiy brŒa¥gLtJ (Ï.Ã.nfh.302). mr«ghéjkhf V‰gL«

bfhiy (Ï.Ã.nfh.304)-‹ Ñœ j©lid¡FçaJ.

4.4. ö¡»dhš V‰g£l kuz§fis¡ F¿¤J m¿¡if

mD¥ò«nghJ »uhk ã®thf mYty®fŸ ftå¡f nt©oaitfŸ v‹d?

1. Jh¡Ff£L fG¤ij¢ R‰¿Y« ÏU¡»wjh mšyJ nfhzyhfÎ«,

neuhfÎ« ÏU¡»wjh?

2. f£L fæwhf ÏU¡Fkhdhš, Kidæš mW¡f¥g£oU¡»wjh?

3. f£o‹toÎ fhšthia¥ nghš mikªÂU¡»wjh?

4. f£L Ko¢R, tyJ if tH¡fKilatuhš nghl¥g£ljh mšyJ

ÏlJ if tH¡fKilatuhš nghl¥g£ljh?

5. f©fŸ btëna tªÂU¡»wjh, f©kâ éGªÂU¡»wjh?

6. eh¡F v¥go ÏU¡»wJ?

7. jiyKo méœªÂU¡»wjh?

158

8. cilfŸ »êªÂU¡»‹wdth?

9. miw c£òw¤Âš ó£l¥g£oU¡»wjh? miwæ‹ Ús«, mfy«,

cau« msÎ v‹d?

ngh‹w rhjhuz f©fS¡F òy¥gL»‹w btë¥òwkhf¤ bjç»‹w égu§fŸ

kf#® jah® brŒÍ«nghJ ftå¡f nt©oaitfŸ

1. bfsutKŸs _‹W »uhk K¡»a°j®fis it¤J érhuiz

el¤j nt©L«.

2. Ïj‰fhd e_dhéš kf#® jah® brŒa nt©L«.

3. kf#® 3 (_‹W) ÃuÂfshf jah® brŒJ braš eLt®

(t£lh£ÁaU¡F mšyJ nfh£lh£ÁaU¡F) x‹W«,

všiy¡F£g£l fhtšJiwædU¡F x‹W« mD¥g nt©L«.

k‰bwh‹iw jdJ mYtyf¤ÂY« it¤ÂU¡f nt©L«.

159

3. »uhk¤Âš ãfG« r_f énuhj brašfŸ F¿¤J

m¿¡if mD¥òjš

m) ãytç tNèš k‰W« jdJ muR¥ gâæš ÏilôW V‰g£lhš

t£lh£ÁaU¡F jftš më¡fnt©L«.

M) »uhk všiy¡FŸ mr«ghéj kuz«, bfhŸis, rªnjf kuz« ngh‹w

ãfœÎfis t£lh£ÁaU¡F«, k©ly Jiz t£lh£Áa®, tUthŒ

MŒths® k‰W« všiy¡F£g£l fhtšãiya bghW¥ò mYtyU¡F«

cl‹ jftš më¡f nt©L«.

Ï) rªnjf¤Â‰»lkhd m‹åa® elkh£l« k‰W« Ñœf©l r«gt§fŸ

g‰¿ t£lh£ÁaU¡F«, fhtšJiwædU¡F« jfty¿¡if mD¥g

nt©L«

1. »çädš F‰w«.

2. j‰brayhf V‰gL« kuz«.

3. j‰bfhiy.

4. Ô¥g‰¿a r«gt§fŸ.

5. nfo çí°lçš (K.D. Register) cŸs eg®fë‹ elkh£l«.

6. ÔéuthÂfŸ k‰W« r_f énuhÂfë‹ elkh£l«.

7. Ïd¡fytuh§fŸ.

8. fŸs¢rhuha« fhŒ¢Rjš, nghij¥ bghUŸ elkh£l« k‰W«

9. »uhk¤Âš xUt® ÏwªjÂdhnyh mšyJ bghJ mikÂ¡F

ghJfh¥Ã‰F V‰gL« ÏilÍWfŸ

10. MÍj¤Âdhš V‰gL« Ãu¢ridfŸ.

11. muR bghJ¢ brh¤Jf¡fS¡F nrj« éisé¡F«

neh¡Fl‹ bjça tU»‹w brašghLfŸ.

12. ML, khLfŸ ÂU£L ngh‹witfŸ

13. rhiy k‰W« Ïju ég¤J¡fŸ.

14. M£fl¤jšfŸ vd¤ bjç»‹w F‰w§fŸ.

15. FHªij¤ bjhêš

16. bfh¤joik

17. FHªijfŸ ÂULjš

18. bghJ Ïl§fëš Njh£l«

19. »z‰¿š k‰W« Fs§fëš nf£ghç‹¿ »l¡F« Ãz§fŸ

ngh‹witfŸ.

160

bghJ

»uhk¤Âš bghJk¡fëilna rhjhuzkhf Ïu©L éjkhd

tH¡FfŸ V‰gL«.

1. Áéš tH¡F

2. »çädš tH¡F

Áéš tH¡F v‹gJ brh¤Jçik, Ãw cçikfŸ, gH¡f

tH¡f§fëš ghÂ¥ò ngh‹wt‰¿‰fhf bjhlu¥gL»‹w tH¡fhF«. ÏJ Civil

Procedure Code eilKiwfŸgo bjhlu¥gL« tH¡F.

»çädš tH¡F Ï›tH¡FŸ F‰wéaš tH¡F vd¥gL«.

r£l§fë‹ Ñœ j©lid¡Fça tH¡FfŸ »çädš tH¡F mšyJ F‰wéaš

tH¡F v‹gjhF«. Ï›tH¡FfŸ Criminal Procedure Code-š f©LŸs tê

Kiwfë‹go el¤j¥gL« tH¡FfshF«. Ï›tifahd tH¡FfŸ k‰W«

ntW tH¡FfŸ »uhk¤ÂYŸs k¡fëš vt® ÛJ« ãYitæèUªjhnyh

mšyJ ahnuhD« »çädš F‰w§fëš j©lid bg‰¿Uªjhnyh mitfŸ

g‰¿a égu§ffis¡ ftd¤Âš bfhŸSjš nt©L«.

»uhk¡ nfh®£ mšyJ gŠrha¤J¡ nfh®£

K‹ÃUªj 1889M« M©L r£l« k‰W« 1920M« M©L k‰W«

1950M« M©L r£l§fŸ k‰W« Ïju xG§FKiw MizfŸ (Regulation)

thæyhf mik¡f¥g£l »uhk¡ nfh®£LfŸ (Village Court) k‰W« »uhk¥

gŠrha¤J nfh®£LfŸ mik¥ò KiwfŸ j‰nghJ eilKiwæš Ïšiy.

vdnt, »uhk ã®thf mYty®fŸ, »uhk nfh®£ mšyJ g¢ha¤J nfh®£ ngh‹w

vªj elto¡iffisÍ« f©o¥ghf nk‰bfhŸs¡ TlhJ. ÏJ »uhk ã®thf

mYty®fŸ j§fë‹ ftd¤Âš bfhŸs nt©oa äf K¡»a m«rkhF«.

»uhk ã®thf mYty® xU »uhk¤Â‹ fhty® k‰W« ÚÂgÂ ngh‹W

r£l« k‰W« xG§F k‰W« bghJ mikÂ guhkç¥ò gâfëš Jo¥òlD«,

Kid¥òlD« brašgLtJ äfÎ« K¡»akhdJ. r_f fytu§fŸ,

rhÂ¡fytu§fŸ ngh‹w gâfëš ne®ikÍlD«, vªj xU ÃçédU¡F«

mDruizahf ÏšyhJ eLãiyÍl‹ gâòçtJ Ïtç‹ jiyaha

flikahF«.

161

4. cçik bfh©lhl¥glhj brh¤J¡fŸ

tUthŒ ãiy Miz v© 197-š cçik bfh©lhl¥glhj

brh¤J¡fŸ g‰¿ étç¡f¥g£LŸsJ. r£l Kiwæš cçikahsu‰w

brh¤J¡fŸ mirtd, mirahjd všyh« murh§f¤Â‰nf nrU«.

2) thçR Ïšyhj k‰W« nf£ghu‰w mifÍ« brh¤J¡fŸ Ïu©L

tif¥gL«.

1. thçR m‰wt®fŸ cæš vGjhkš kuz« vŒÂdhbuåš

mtUila mirÍ« bghU£fŸ (brh¤J¡fŸ)

2. rhiyfŸ, ÅÂfŸ Kjèa Ïl§fëš f©blL¡f¥g£l cçik

bfh©lhl¥glhj brh¤J¡fŸ.

3.(m) »uhk¤ÂYŸs xUt® thçR Ïšyhj ãiyæY«,

cwéd®fS¡nfh mšyJ ntW éU¥g¤Jl‹ bjçªJ

bfhŸs¥g£lt®fS¡nfh cæš vGÂ it¡fhkš mirÍ« brh¤J é£L¢

br‹whš m¥go¥g£l brh¤J¡fis »uhk ã®thf mYty® fhtšJiw _y«

F‰wéaš ÚÂgÂ¡F m¿¡if brŒant©L«. mirah¢ brh¤J ÏUªjhš

t£lh£Áaçl« cl‹ m¿¡if brŒjš nt©L«.

3.(M) rhiyfŸ Kjèa Ïl§fëš f©blL¡f¥g£l cçik

bfh©lhl¥glhj vªj¥bghUŸfë‹ cçikahs®fŸ vt® v‹W

bjçaéšiynah m¥bghUŸfis, fhtšJiwæl« x¥gil¡f nt©L«.

fhtšJiw Kjš jftš m¿¡if gÂÎ brŒJ mjid t£lh£Áa®

mYtyf¤Âš x¥gil brŒth®. F‰wéaš ÚÂgÂ¡F clnd fhtšJiwæd®

bjçé¡f nt©L«. m¢brh¤J¡fS¡F cçik ghuh£Lgt® _‹W khj

fhy¤Â‰FŸ j§fsJ cçikfis¥ g‰¿ bjçé¤J¡ bfhŸSkhW xU

m¿é¥ò kht£l muÁjêš btëæl nt©L«. v¤jifa cçikfS« jh¡fš

brŒa¥glhéoš mjå‹ c¢r kÂ¥ò ã®za« brŒJ, bghJ Vy¤Âš é£L

Vy¤Â‹ thæyhf bgw¡Toa gz¤ij muR fz¡»š bfh©L tunt©L«.

162

cjhuzkhf xU rhiynahu¤Âš Ïu©L r¡fu nkh£lh® thfd«

f©blL¡f¥g£L cçik bfh©lhl vtU« Ïšiybaåš, tiuaW¡f¥g£l

_dW khj¤Â‰F« Ã‹ t£lh£Áa® fhtšJiw mYty®, nkh£lh® thfd

MŒthsiu miH¤J f©blL¡f¥g£l thfd¤Â‹ c¢r kÂ¥ò v‹d v‹gij

ã®zæ¤J k‰w bghU£fis Vy« éLtJ ngh‹W kÂ¥ò tiuaiw¡F£g£l

mÂfhu« bg‰w mYtyuhš bghJ Vy¤Âš é£L mj‹ thæyhf »il¡F«

gz¤ij muR fz¡»š brY¤Â thfd¤ij Vy« vL¤jtçl« bfhL¤J

KoÎ¡F bfh©LtªJ F‰wéaš ÚÂgÂ¡F fhtšJiw bjçé¤J m›tH¡F

KoÎ¡F bfh©Ltu¥gL»wJ.

163

5. òijaš

òijaš v‹whš v‹d? òijaš bghU£fis v›thW ifah©L

elto¡if nk‰bfhŸtJ? Ïªj elto¡iffis nk‰bfhŸtj‰Fça

mÂfhu« bg‰w myty® k‰W« elto¡iffŸ Kiw ÏitfŸ g‰¿ 1878«

ÏªÂa òij bghUŸ r£l« (Indian Treasure Trove Act, 1878) k‰W« ÏªÂa

òij bghUŸ r£l¤Â‹ Ñœ elto¡iffŸ nk‰bfhŸtJ bjhl®ghf 20.08.1907

njÂa‹W khãy murhš btëæl¥g£LŸs òijbghUŸ éÂfëY« fhzyh«.

nkY« tUthŒ ãiy Miz v© 197 (Revenue Standing Order, 197)-‹ ÑG«

têfh£LjšfŸ tF¡f¥g£LŸsd.

2) òijaš v‹whš v‹d? “òijaš’’ v‹gJ óäæš kiwªÂU¡F«

bghUŸ. (S.3 defines: “Treasure” means anything of any value hidden in the

soil) òijbghUŸ r£l« ÃçÎ 4(1)Ï‹go “v¥nghbjšyh« òijaš x‹W

gzkhf %ghŒ g¤J¡F« mšyJ mjå‹ kÂ¥ò %ghŒ g¤J¡F« nkyhf

f©blL¡f¥g£lhš mjid¡ f©blL¤jt® (Finder) cldoahf vG¤J

_ykhd jftiy kht£l M£ÁaU¡F Ñœf©l égu§fSl‹ nr®¥Ã¡f

nt©L«.

m) òijaè‹ j‹ik k‰W« gz« mšyJ mjå‹ gzkÂ¥ò

v›tsÎ v‹gij Vw¤jhH kÂ¥Ã£L«.

M) òijaš vªj Ïl¤Âš f©blL¡f¥g£lJ, k‰W«

Ï) òijaš f©blL¡f¥g£l ehŸ

òijaš bghUis g¤Âukhf ghJfh¡f t£lh£Áaçl« bjçé¤J

mt®thæyhf mt‰iw fUñy¤Âš x¥gil¡f nt©L«. óäæš

òijªÂšyhj bghUŸ òijaš mšy. óäæš bghUŸ òijªÂUªÂUªJ

f©blL¤jš k‰W« òijaš bghUë‹ cçikahs® g‰¿a égu§fŸ

ÏšyhjJ M»a Ïu©L« òijaš v‹gj‰Fça mtÁakhd m«r§fshF«.

òijaš g‰¿a jftš bgw¥gléšiy v‹W t£lh£ÁaU¡F bjçatªjhš,

òijaiy if¥g‰¿, fUñyf¤Âš it¡f nt©L«.

3) òijaš f©blL¡f¥g£l Ïl¤Â‹ cçikjhu® (Owner)

òijaiy f©blL¤jtušyhjtuhfnth k‰W« m›él¤Âš

164

ÏšyhÂUªjtuhfnth (Occupier); f©blL¤jtUkšy mšyJ

cçikjhuUkšy ÏÂš v›th¿U¥ÃD« mt® òijaš g‰¿ bjça tU«nghJ,

òijaš g‰¿ bjçatªj ehëèUªJ Ïu©L khj§fS¡FŸ g¤Â 2-Ïš (m)

Kjš (Ï) tiu njit¥gL« égu§fSl‹ vG¤J_ykhd jftšfis kht£l

M£ÁaU¡F¤ bjça¥gL¤j nt©L« (ÃçÎ 4(2)),

4) ÃçÎ 4‹go mšyJ ntW tifæš òijaš g‰¿a jftšfis¥

bg‰wÎl‹ kht£l M£Áa® mtuhš rç v‹w fUj¥g£L muÁjêš òijaš

f©blL¡f¥g£l égu§fŸ k‰W« Ïju égu§fis (»uhk«, òy v©, òijaš

j‹ik, f©blL¡f¥g£l ehŸ, jftš bg‰w ehŸ, jftyhs® bga® k‰W«

Kftç M»a njitahd égu§fSl‹) és«gu¥gL¤Jth®. bjhl®¢Áahf

eh‹F és«gu§fŸ cŸq® òH¡f¤ÂYŸs bkhêæš (District Language)

kht£l Ïjêš és«gu« gL¤Jth®. Ïj‹ thæyhf f©blL¡f¥g£l òijaš

ÛJ KGtJkhfnth mšyJ gFÂahfnth cçik nfhU« midtU« kht£l

M£Áaç‹ K‹ghf neuo érhuiz¡F jhndh mšyJ j‹dhš Kiw¥go

ãaä¡»‹w ÃuÂãÂ _ykhfnth M#uh» cçik nk‰bfhŸs

thŒ¥gë¡f¥gL»wJ (ÃçÎ-5(A)). f©blL¤jtušyhj Ãwçl«

f©blL¡f¥g£l ehëš òijaš mt®j« bghW¥Ãš ÏUªÂUªjhš mtU¡F«

érhuiz¡F neçš tUkhW miH¥ghiz mD¥g¥gl nt©L« (ÃçÎ-5(b)).

érhuiz¡F M#uhfjt® jdJ cçik nfhU« ãiyia ÏHªJ éL»wh®.

ÏªÂa òij bghUŸ r£l¤Â‹ Ñœ kht£l M£ÁaU¡F më¡f¥g£LŸs

mÂfhu§fis kht£l M£Áaç‹ ne®Kf cjéahs®fS« (bghJ) (murhiz

(ãiy) v© 1887, tUthŒ, ehŸ 26.10.1967) vªbjªj kht£l§fëš kht£l

M£Áaç‹ TLjš ne®Kf cjéahs®fŸ cŸsdnuh mt®fS« (murhiz

(ãiy) v© 2492, tUthŒ, ehŸ 27.10.1969) brašgL¤J« mÂfhu« bg‰w

mYty®fŸ Mth®fŸ.

5) clåfœthf (Simultaneously) kht£l M£Áa® jftšfŸ

bg‰wÎl‹ mU§fh£Áaf Ïa¡FdU¡F òijaš f©blL¥ò g‰¿a

égu§fis bjçé¤J f©blL¡f¥g£l òijaš mU§fh£Áa¤Â‰F mšyJ

bjhšbghUŸ MuhŒ¢Á Jiw¡F njit¥gL»wjh v‹gj‰fhd Mnyhrid

bgw foj« ÏU efšfSl‹ kht£l M£Áauhš mD¥g¥gL«. jŠrhñ®,

ÂUth%®, ehf¥g£oz« kht£l§fëš f©blL¡f¥gL« òijašfŸ

165

égu§fis jŠrhñçYŸs fiy¡Tl¤Â‹ brayhsU¡F m¿Îiu bgW«

bghU£L mD¥g¥glnt©L«.

6) òij bghUŸ r£l« ÃçÎ – 9-Ï‹go kiwªÂUªj òijaš

f©blL¡f¥g£lj‰F e«g¤jFªj fhuz§fŸ VJäšiybaåš mšyJ

ÃçÎ-8‹go tiuaW¡f¥g£l fhy¤Â‰FŸ òijašghš cçik bfh©lho

cçikæaš tH¡F VJ« ÚÂk‹w¤jhš bjhluhkš ÏU¥Ã‹ k‰W« nfhu¥g£l

cçik ãuhfç¡f¥g£oU¥Ã‹, nfhç¡ifia ãuhfç¤J ÃçÎ-9Ï‹ Ñœ kht£l

M£Áa® f©blL¡f¥g£l òij bghUŸ cçika‰wJ (Owner less) v‹W KoÎ

brŒJ Mizia és«gu¥gL¤j nt©L«.

7) nkšKiwpL : és«gu¥gL¤j¥g£l Miz¡F vÂuhf Áw¥ò

Miza® k‰W« tUthŒ ã®thf MizaU¡F, ÃçÎ 9-Ï‹ Ñœ,

Mizæl¥g£l ehëèUªJ Ïu©L khj§fS¡FŸ nkšKiwpL brŒayh«.

8. òijaY¡F cçikjhu® Ïšiy vd kht£l M£Áa®

fUÂdhš, muR mU§ff£Áaf¤Âš ãy¡»iuaä‹¿ òijaiy it¡f

mDkÂ¡fyh«. ÃwF cçikjhu® F¿¤J KoÎ brŒa¥g£lhš mj‰Fça

bryÅd¤ij, kht£l M£Áaçl« brY¤j nt©L«. mU§fh£Áaf¤Â‰F

òijaš njit¥gléšiy v‹whš, mjid bghJ Vy¤Âš él nt©L«.

ãy¤Â‰F cçikjhuU« nfhuéšiy v‹whš òijaš f©L vL¤jtU¡F

bfhL¡f¥gl nt©L«. nk‰go r£l« ÃçÎ-11‹go kht£l M£Áa® òijaiy

f©L vL¤jtU¡F bfhL¡f nt©L«. ÃçÎ-12‹go xUtU¡F nkš cçik

nfhçdhš, kht£l M£Áa® òijaiy f©L vL¤jtU¡F ¾ ghfK«, ÛjKŸs

ghf¤ij cçik nfhUgt®fS¡F g»®ªJ më¡f nt©L«. kht£l M£Áa®

éU«Ãdhš, òijaiy, KGtJkhf xUtU¡nfh mšyJ TLjyhd

é»jhrhu¤Âš g§Ñ£L tH§fyh« mšyJ kht£l M£Áa® ã®za« brŒÍ«

bjhifæid mšyJ TLjyhf bjhifæid brY¤jyh« mšyJ òijaiy

KGtJkhf mšyJ gFÂæid, Vy¤Âš ÏUtU¡F g»®ªJ më¡fyh«.

òijaš f©L vL¤j ãy¤Â‹ cçikahs® mšyJ òijaš cçik F¿¤J

jfuhW V‰gLkhæ‹, Áéš nfh®£ érhuiz brŒJ ã®za« brŒÍ« bghU£L,

kht£l M£Áa®, brašKiwæid ãW¤Â it¡fyh«. cçik ã®za«

brŒa¥g£l ÃwF, ÃçÎ 12-‹go kht£l M£Áa® òijaiy g»®ªJ

166

më¡fyh«. (ÃçÎfŸ 11 Kjš 15 tiu). òijaiy muR¡F ifaf¥gL¤JtJ

bjhl®ghf ÃçÎ-16š f©LŸsgo kht£l M£Áauhš elto¡if

nk‰bfhŸs¥gL«.

9) j©lidfŸ : òijaiy¡ f©blL¤jt® cça mYtyçl«

jftš bjçé¡f¤ jt¿dhnyh k‰W« òijaš bghUis¡ fUñy¤Âš

x¥gil¡f¤ jt¿dhnyh, òijaš f©blL¡f¥g£l Ïl¤Â‹ cçikahs®

(Owner) k‰W« Ïl¤Âš ÏU¥gt® (Occupier) òijaš g‰¿ bjçªjÎl‹

Ïu©L khj§fS¡FŸ cça mYtyçl« jftš bjçé¡f¤ jt¿dhnyh

F‰wéaš F‰wkhf¡ fUj¥g£L F‰wéaš eLt® ÚÂk‹w¤jhš, ÃçÎfŸ 20

Kjš 22 tiu tiuaW¡f¥g£LŸs j©lid¡FŸshth®. ÃçÎ 20-‹go

Xuh©L fhy«, ÃçÎfŸ 21 k‰W« 22-‹go MWkhjfhy« tiu

Áiw¤j©lid mšyJ mguhj« mšyJ Ïu©L« nr®¤J ÚÂk‹w«

j©lid tH§f tif brŒa¥g£LŸsJ.

10) òijaš f©blL¥ò bjhl®ghf »uhk ã®thf myty®fŸ

M‰wnt©oa flikfS«, bghW¥òfS«:-

òijaš f©blL¡f¥g£lJ bjçªjÎl‹ f©blL¡f¥g£l

òijaiy¡ if¥g‰¿ t£lh£ÁaU¡F cldo m¿¡if brŒJ«,

if¥g‰w¥g£l òijaiyÍ« x¥gil¡f nt©L«.

f©blL¤jt® mšyJ T£lhf òijaiy f©blL¤jt®fŸ,

òijaiy kiw¤J mšyJ mjå‹ j‹ikia kh‰W«

neh¡f¤Jl‹ elto¡if nk‰bfhŸS«nghJ (cjhuzkhf :

j§f¢ ÁiyfŸ, fyr§fŸ, bgh‰fhRfŸ, btŸë¥ bghU£fŸ

Ït‰iw bgh‹ ntiy brŒnth®, btŸë ntiy brŒnthçl«

më¤J« mšyJ ntW éjkhfÎ« cU¡» mjå‹ c©ik¤

j‹ikia kh‰¿ Ra yhg¤Â‰fhf elto¡if nk‰bfhŸS«

nghJ) Ï¤jftšfŸ bjçatªjhš cldoahf »uhk ã®thf

mYty®fŸ fhtšJiwædçl« òfh® kD¢ brŒJ fhtšJiw

mYty®fë‹ T£L Ka‰ÁÍl‹ f©blL¡f¥g£L

kiw¡f¥g£L mšyJ kh‰w vL¡f¥gL« Ka‰Áfis jL¤J

òijaš bghU£fis Û£L if¥g‰w cjél nt©L«. ÏJ g‰¿

167

t£lh£ÁaU¡F cldoahf m¿¡if x‹iw mD¥Ãlš

nt©L«.

òijaš v‹gJ g£lh ãy§fŸ, muR¥òw«ngh¡F ãy§fŸ mšyJ

bghJ Ïl§fëš f©blL¡f¥glyh«. mt‰iw¥ g‰¿a

égu§fŸ ml§»a jftšfis cl‹ t£lh£ÁaU¡F

Ñœf©lthW mD¥òjš nt©L«.

m) òijaš f©blL¤jt® bga® k‰W« Kftç.

M) f©blL¤j ehŸ, neu« k‰W« v«Kiwæš òijaš

f©blL¡f¥g£lJ.

Ï) òijaš f©bl¡f¥g£l »uhk«, òy v©, òijaš

f©blL¡f¥g£l nghJ clåUªj eg®fŸ égu§fŸ.

<) òijaè‹ j‹ik

j§f«

btŸë

cnyhf«

I«bgh‹

ehza« - mjå‹ vil k‰W« kÂ¥ò

tuyh‰W¢ Á‹d§fŸ

ÁiyfŸ – óir¡Fça ÁiyfŸ mšyJ

óir¡Fx›thj ÁiyfŸ

bjhšbghUŸ k‰W« mfœthuhŒ¢Á¡Fça f£lik¥ò,

FiffŸ, fšbt£L¡fŸ, fiyE£g« thŒªj

bghU£fŸ.

Mya tshf¤Âš f©blL¡f¥gL« óir¡Fça mšyJ óir¡F

njitæšyhj ÁiyfŸ, óir¥bghU£fŸ ifaf¥gL¤J« nghJ

äfÎ« ftd¤Jl‹ r£l« xG§F Ãu¢rid V‰glhkš gh®¤J¡

bfhŸtnjhL cl‹ t£lh£ÁaU¡F¤ jftš më¡f nt©L«.

òijaš tif¥ghL : òijašfŸ Ñœf©lthW MŒÎ¡F«,

guhkç¥ò¡F« ga‹gL»‹wd.

mU§fh£Áaf« òijašfŸ.

bjhš bghUŸ MuhŒ¢Á¡fhd òijašfŸ.

fšbt£L MuhŒ¢Á¡fhd òijašfŸ.

mfœthŒÎ MuhŒ¢Á¡fhd òijašfŸ.

11) òij bghUŸ mYty®fŸ :-

168

òij bghUŸ mYty® (Treasure Trove Officer)

mU§fh£Áaf¤Â‹ Ïa¡Fd® (Director of Museums). òij bghUŸ Ïiz

mYtyuhf (Associate Treasure Trove Officer) f©fhâ¥ò bjhš bghUŸ

m¿P® (Superintending Archaeologist).

12) bjŒt e«Ã¡ifÍŸs K¡»a¤Jt« bg‰w òijašfŸ ÏªJ

mwãiya¤Jiw mU§fh£Áaf¤Âš it¡f¥gL»‹wd. nrhH k‹d®fŸ fhy

fiyeaKila òijašfŸ, jŠiræYŸs fiy¡Tl¤Âš it¡f¥gL»‹wd.

tUthŒ ãiy Miz v© 197, g¤Â 4(2)-‹go tuyh‰W k‰W« bjhš bghUŸ

bjhl®òila òijašfŸ, mU§fh£Áa Ïa¡FdU¡F njitæšiy

vd¡fUJ»‹w nghJ, khãy¤ÂYŸs gšfiy¡ fHf¤Â‰F ga‹gLkh vd

m¿a mid¤J gšfiy¡ fHf§fisÍ« kht£l M£Áa® fyªjhnyhÁ¤J

KoÎ brŒth®.

13) j§fsJ »uhk§fëš f©blL¡f¥gL« òijašfŸ gyéj

nfhz§fëš njr, rka, r_f, tuyh‰W ä¡f K¡»a¤Jt« bfh©LŸsjhf

ÏU¡fyh«. vdnt, »uhk ã®thf mYty®fŸ òijaš g‰¿ brŒÂ bjçªjÎl‹

Ïl¤ij gh®itæ£L cldoahf t£lh£ÁaU¡F« k‰W« ca®

myty®fS¡F« m¿¡if mD¥g nt©L« v‹gJ »uhk ã®thf

myty®fë‹ jiyaha gâfëš x‹whF«.

169

m¤Âaha« - V

bghJ Rfhjhu«

1. Ãw¥ò, Ïw¥ò gÂÎ¢ r£l« k‰W« éÂfŸ

K‹Diu

»uhk¥ gŠrha¤J¡fS¡fhd Ãw¥òfŸ k‰W« Ïw¥òfŸ

gÂthsuhf »uhk ã®thf mYty®fŸ ãaä¡f¥g£LŸsd®. vdnt, »uhk

ã®thf mYty®fŸ Ãw¥òfŸ k‰W« Ïw¥òfŸ r£l« k‰W« éÂfis bjëthf

bjçªJ¡bfh©L gâah‰WtJ mt®fë‹ K¡»a flikahF«.

1.1 xU FHªijæ‹ Kjš cçik Ãw¥ò¥ gÂÎjh‹. 1969M«

M©o‹ Ãw¥òfŸ k‰W« Ïw¥òfŸ r£l« (k¤Âa¢ r£l« 18/1969) k‰W«

jäœehL Ãw¥òfŸ k‰W« Ïw¥òfŸ gÂÎ éÂfŸ, 2000-Ï‹go Ãw¥òfŸ k‰W«

Ïw¥òfŸ gÂÎ f£lhakh¡f¥g£LŸsJ. ÂU¤Âaik¡f¥g£l òÂa brašÂ£l«

(Revamped System) jäœeh£oš 01.01.2000 Kjš brašg£L tU»wJ.

1.2) neh¡f§fŸ:-

Ïªj òÂa Â£l¤Â‹ neh¡f§fŸ Ã‹tUkhW.

1) gÂntLfŸ, m¿¡if brŒÍ« got§fŸ k‰W« khjhªÂu m¿¡if

got§fis x‹W gL¤Jjš.

2) Ãw¥ò Ïw¥ò gÂntLfis vëÂš guhkç¤jš.

3) mo¥gil gÂths®fë‹ (Primary Registrars) ntiy¥gSéid

Fiw¤jš.

4) khjhªÂu m¿¡iffis vëÂš bjhF¥gj‰F« k‰W«

mD¥òtj‰F«.

1.3) JiwfŸ

1969-M« M©L Ãw¥ò Ïw¥ò gÂÎ¢r£l«, brašgL¤J« Jiw,

bghJ Rfhjhu¤JiwahF«. bghJ Rfhjhu« k‰W« fh¥ò kUªJ Ïa¡Fd®,

jäHf¤Â‹ Ãw¥ò Ïw¥ò gÂÎ Kj‹ik¥ gÂths® Mth®.

170

gÂÎfŸ nk‰bfhŸS« JiwfŸ.

»uhk gŠrha¤J tUthŒ¤Jiw

Áw¥ò Cuh£Á Áw¥ò Cuh£Á¤Jiw

efuh£Á, khefuh£Á

efuh£Á ã®thf¤Jiw / khefuh£Á

Miza®

Ïju¤JiwfŸ (Supporting Role)

kU¤Jt¥gâfŸ

kU¤Jt fšé

gÂÎ¤Jiw

fhtšJiw

ÚÂ¤Jiw

vGJ bghUŸ m¢rf¤Jiw

2) gÂÎ¤ Â£l¤Â‹ Áw¥ò ÏašòfŸ

Ãw¥ò Ïw¥ò ãfœÎ elªj Ïl¤Âš ãfœéid gÂÎ brŒa

nt©L« v‹gJ f£lhakh¡f¥g£LŸsJ. Ïa¡f C®Âfëš

ãfœÎ elªjhš, bršY« ghijæš j§Ftj‰F KjšKjyhf

ã‰F« Ïl« ãfœÎ elªj Ïlkhf¡fUj nt©L«.

eh£fh£o M©L¥go gÂÎfŸ nk‰bfhŸs nt©L«.

Cuh£Á, Áw¥ò Cuh£Á, efuh£Á k‰W« khfuh£Áæš gFÂ /

k©ly« thçahf jå¤jå gÂntLfŸ guhkç¡f nt©L«.

Ãw¥ò Ïw¥ò gÂÎfS¡fhd jftš jU« got« ÏU ÃçÎfis¡

bfh©lJ.

m) r£l¥gFÂ

M) òŸë égu¥gFÂ

jftš got¤Âš nf£f¥g£LŸs égu§fis éLglhkš,

jftyhs® got¤Âš ãu¥Ã, gÂthsçl« got¤Âš

ifbah¥gä£L ju nt©L«.

171

gÂths® mjid¥ bg‰W, gÂé‹ tçir v©, gÂÎ brŒj ehŸ,

gÂthsç‹ ifbah¥gä£lÃ‹ tçir¡»ukkhf ó®¤Â brŒJ

ju¥g£l got¤ij xU nfh¥Ãš guhkç¤J, x›bthU khj«

KoªjÎl‹ mL¤J tU« khj« 5« njÂ¡FŸ òŸë

égu¥gFÂia Ãç¤bjL¤J xU RU¡f m£ltizÍl‹,

t£lh£ÁaU¡F jtwhJ mD¥òjš nt©L«. r£l¥gFÂ

gÂntlhf guhkç¤jš nt©L«.

3) és¡f« (ÃçÎ-2)

(m) ‚Ãw¥ò’’ v‹gJ cæUŸs Ãw¥ò mšyJ cæu‰w Ãw¥ò v‹W

bghUŸgL«.

(M) ‚Ïw¥ò’’v‹gJ cæUŸs Ãw¥ò ãfH¥ bg‰w Ã‹ò v¥nghjhæD«

cæça¡f¤Â‹ m¿F¿ mid¤J« ãiyahf kiwjš v‹W

bghUŸ gL«.

(Ï) ‚f®¥g KÂ® fU Ïw¥ò’’ (foetal death) v‹gJ f®¥g¤Â‹ fhy

msit¥ bghU£gL¤jhkš jhæläUªJ fUéš c©lhdij

KGikahf btëna‰Wtj‰F mšyJ Ãç¤bjL¥gj‰F K‹ghf

cæça¡f¤Â‹ m¿F¿ mid¤J« ÏšyhÂU¤jš v‹W

bghUŸgL«.

(<) ‚cæUŸs Ãw¥ò’’ (Live Birth) v‹gJ f®¥g¤Â‹ fhy msit¥

bghU£gL¤jhkš, jhæläUªJ fUéš c©lhdij KGikahf

btëna‰WtJ mšyJ Ãç¤bjL¥gJ v‹W bghUŸgL«. Mdhš

mJ m›thW btëna‰w¥g£l mšyJ Ãç¤bjL¡f¥g£l Ã‹ò

_¢R éLjš mšyJ cæç¡f¤Â‹ Ãw m¿F¿ vjidÍ«

fh£Ljš nt©L« k‰W« m¤jifa Ãw¥Ãš c©lhd

x›bth‹iwÍ« cæUl‹ Ãwªjjhf¡ fUj¥gL«.

(c) ‚cæu‰w Ãw¥ò’’ (Still Birth) v‹gJ fUéš c©lhtJ.

Fiwªjg£rkhf tF¤Jiu¡f¥g£LŸs f®¥g fhy msit

ãiwnt‰¿ÍŸsél¤J f®¥g KÂ®fU Ïw¥ò ‚cæu‰w Ãw¥ò’’

v‹W bghUŸgL«. f®¥gfhy msÎ 28 thu§fŸ vd¡

F¿¥Ãl¥g£LŸsJ. (éÂ-3).(ÃçÎ-2)

172

4) gÂths®fŸ (ÃçÎ -3, 6, 7)

eh£lséš

(m) ÏªÂa jiyik¥ gÂths® - ÏªÂa jiyik¥ gÂths® k¤Âa

murhš ãakd« brŒa¥gL»wh®.

khãy mséš

(M) khãy Kj‹ik¥ gÂths® - khãy¤Â‰F xU Kj‹ik

gÂthsiu khãy muR ãakd« brŒ»wJ. jäHf¤Âš bghJ

Rfhjhu« k‰W« fh¥ò kUªJ Ïa¡Fd®, Kj‹ik gÂths®

Mth®. Ïiz Ïa¡Fe® (State Bureau of Health Intelligence)

Ãw¥òfŸ k‰W« Ïw¥òfŸ Jiz Kj‹ik¥ gÂthsuhf cŸsh®.

kht£l mséš

(Ï) kht£l gÂths® - x›bthU kht£l¤Â‰F« kht£l tUthŒ

mYty® kht£l gÂthsuhfÎ« Rfhjhu¥ gâfŸ Jiz

Ïa¡Fd® TLjš kht£l gÂthsuhfÎ« ãaä¡f¥gLŸsd®.

(<) efuh£ÁfŸ k‰W« khefuh£Á¥ gFÂfëš Ãw¥ò k‰W« Ïw¥ò

gÂths®fŸ efuh£Á k‰W« khefuh£Á Miza®fŸ.

5) got§fŸ

got« - 1 Ãw¥ò m¿¡if brŒÍ« got§fŸ Birth Reporting Forms

got« - 2 Ïw¥ò m¿¡if brŒÍ«

got§fŸ

Death Reporting Forms

got« - 3 cæu‰w Ãw¥ò m¿¡if brŒÍ«

got§fŸ

Still Birth Reporting

Forms

got« - 4 kU¤Jtkidæš neç£l

Ïw¥ò¡fhd fhuz¤Â‰Fça

kU¤Jt¢ rh‹W

Medical certification of

cause of death for

institutions.

got« - 4A Å£oš neç£l Ïw¥ò¡fhd

fhuz¤Â‰Fça kU¤Jt¢

rh‹W

Medical certification of

cause of death for

domiciliary events

got« - 5 Ãw¥ò¢ rh‹W Birth Certificate

got« - 6 Ïw¥ò¢ rh‹W Death Certificate

got« - 7 Ãw¥ò¥ gÂntL Birth Register

got« - 8 Ïw¥ò¥ gÂntL Death Register

173

got« - 9 cæu‰w Ïw¥ò¥ gÂntL Still Birth Register

got« - 10 »il¡f¥bgwhik rh‹W Non-availability certificate

got« - 11 Ãw¥òfŸ khjhªÂu m¿¡if

RU¡f«

Summary monthly report

on births

got« - 12 Ïw¥òfŸ khjhªÂu m¿¡if

RU¡f«


on deaths

got« - 13 cæu‰w Ãw¥òfŸ khjhªÂu

m¿¡if RU¡f«


on still births

got« - 14A m¿¡iffŸ bgW« f£L¥ghL

gÂntL

Control Register for

receipts

got« - 14B M©L òŸëégu m¿¡if Statistical Report for the

year

6) gÂths® myFfŸ (Units)

»uhk ã®thf mYty®fŸ, »uhk¥ gŠrha¤Â‰fhd

gÂths®fshf ãakd« brŒa¥g£LŸsd®. »uhk ã®thf myty®fŸ

j§fë‹ mYtyf¤Â‹ K‹ghf ‚Ãw¥òfŸ k‰W« Ïw¥òfŸ gÂths®’’ v‹w

thrf§fsl§»a têfh£o¥ gyifia it¡f nt©L«. Ïªj¥ gyifæš

»uhk ã®thf mYty® bga® k‰W« mYtyf neu« F¿¥Ãl¥g£oU¡f

nt©L«.

jftyhs® junt©oa égu§fsl§»a got§fŸ. (éÂ-5)

got« - 1 : Ãw¥ò gÂé‰fhd got«.

got« - 2 : Ïw¥ò gÂé‰fhd got«.

got« - 3 : cæu‰w Ãw¥Ã‰fhd got«.

7) jftyhs®fŸ (ÃçÎ-8)

Ãw¥ò mšyJ Ïw¥ò gÂÎ¡fhf gÂthsçl« thŒbkhêahfnth

mšyJ vG¤J _ykhfnth jftšfŸ jUtj‰Fça jftyhs®fŸ g‰¿a

KiwfŸ ÃçÎ-8š F¿¥Ãl¥g£LŸsd.

ÅL x‹¿š ãfG« Ãw¥ò mšyJ Ïw¥ò bghW¤jtiu, Å£o‹

jiyt®, T£L¡ FL«gkhf ÏUªjhš, T£L¡ FL«g¤Â‹

jiyt®, ãfœÎ eilbg‰wnghJ mt® Å£oš ÏšyhkèUªjhš,

174

Å£L¤ jiytç‹ beU§»a cwéd®, m¤jifa MŸ vtU«

ÏšyhÂUªjhš Å£oš ÏU¡F« _¤j taJ tªj MŸ.

kU¤Jtkid, ešthœÎ ika«, kf¥ngW mšyJ kU¤Jt Ïšy«

bghW¤jtiu kU¤Jt mYty® mšyJ mtuhš mÂfhu«

më¡f¥g£l eg®.

Áiw¢ rhiyfëš V‰gL« ãfœÎfŸ bghW¤jtiu bghW¥òila

Áiw mYty®.

tê¤j§fš kid, r¤Âu«, éLÂ, mw¢rhiy, czÎ éLÂ,

j§F« éLÂ, mUªjf«, bghJk¡fŸ òH§F« Ïl« Ït‰¿š

V‰gL« Ãw¥ò mšyJ Ïw¥ò ãfœÎfis¥ bghW¤jtiu mj‹

bghW¥òilat®.

bghJél« x‹¿š ifél¥g£L fhz¥gL« Ãwªj FHªij

mšyJ Ïwªj FHªij clš bghW¤jtiu »uhk¤Âš »uhk

ã®thf mYty® mšyJ mtiubah¤j Ãw mYty® mšyJ

fhtš ãiya bghW¥òila mYty®.

tu«òiu : m¤jifa FHªij mšyJ Ïwªj cliy »uhk¤Âš

vt® fh©»whnuh mšyJ clš vtUila bghW¥Ãš

it¡f¥glyhFnkh mt® »uhk ã®thf mYtyU¡F¤ jftš

bjçé¡fnt©L«.

njh£l« (Plantation) x‹¿š (njh£l« gu¥gséš eh‹F

bA¡nlU¡F FiwahÂU¤jš) Ãw¥ò Ïw¥ò V‰go‹, njh£l¤Â‹

f©fhâ¥ghs® (nkyhs®, f©fhâ¥ghs® mšyJ Ãw

bga®fëš miH¡f¥g£lhY«) mt® gÂÎ¡fhd jftš

më¡fnt©L«.

175

8) gÂÎfŸ (éÂ-5, ÃçÎ-8)

Ãw¥ò Ïw¥ò jftš got§fŸ ÏU TWfshf Ãç¡f¥g£LŸsd.

r£l¥goahd jftšfŸ jU« got§fŸ ‚r£l¥gFÂ’’ (Legal Part) v‹W«,

k‰bwh‹W òŸë égu§fsl§»a gFÂ ‚òŸë égu¥ gFÂ’’ (Statistical Part)

v‹W« cŸsd. gÂths® v‹w bghW¥ÃYŸs »uhk ã®thf mYty®fŸ

gÂÎ¡fhf nk‰f©l got§fëš mid¤J égu§fisÍ« éLglhkš

bgwnt©L«. jftyhsç‹ ifbah¥g« mšyJ mt® fšé

m¿éšyhÂU¥Ã‹ mtç‹ ÏlJ if bgUéuš gÂéid got¤Âš gÂa¥gl

nt©L«.

Ãw¥ò k‰W« Ïw¥ò br‹W bfh©oU¡»‹w thfd§fëš

V‰g£lhš, m›thfd« (v›tif thfdkhf ÏUªjhY«,

ãy¤Ânyh, fh‰¿nyh, j©Ùçnyh br‹whš) ã‰F« Kjš Ïl«

Ãw¥ò Ïw¥ò ãfœªj Ïlbkd¡ fUjnt©L«. (éÂ-6)

Ãw¥ò mšyJ Ïw¥ò jftšfis gÂthsçl« ãfœÎ elªj

ehëèUªJ 21 eh£fS¡FŸ ju nt©L« (ÃçÎ-8, éÂ-5(3))

9) fhyjhkj¥ gÂÎ / nkšKiwpL (éÂ-9, ÃçÎ-13)

Ãw¥ò mšyJ Ïw¥ò F¿¤j jftšfis jäœehL Ãw¥òfŸ k‰W«

Ïw¥òfŸ gÂÎ éÂ-5š F¿¥Ãl¥g£LŸs fhy¡bfLthd 21 eh£fS¡FŸ

gÂÎ brŒa¥glhkš, Mdhš ãfœÎ elªj ehëèUªJ 30 eh£fS¡FŸ gÂÎ

brŒa jftš më¤jhš, gÂths® éÂ 9-š f©LŸsthW fhyjhkj¡

f£lz« %.2/-id¢ brY¤Âa¥Ã‹ gÂÎ brŒayh«.

Ãw¥ò mšyJ Ïw¥ò ãfœÎ‰w ehëèUªJ K¥gJ eh£fŸ KoªJ,

Mdhš Xuh©L Kotj‰F K‹ghf jftšjU« g£r¤Âš, Cuh£Á¤ jiytç‹

vG¤J _ykhd mDkÂ bg‰W« fhyjhkj¡ f£lz« %.5/-I brY¤j¥g£l

Ã‹ò« gÂths® gÂÎ brŒa nt©L«(éÂ – 9(2)). nk‰f©l mDkÂ tH§f

kW¡f¥g£lhš, Cuh£Á¤ jiytç‹ Mizia vÂ®¤J, tUthŒ

nfh£lh£ÁaU¡F 30 (K¥gJ) eh£fS¡FŸ nkšKiwpL brŒayh« (éÂ – 9(4)).

tUthŒ nfh£lh£Áaç‹ Miz¡F vÂuhf kht£l M£ÁaU¡F nkšKiwpL

brŒayh«.

176

10) ÚÂk‹w Mizæ‹ ngçš gÂÎ - éÂ 9(3), ÃçÎ-13

Ãw¥ò mšyJ Ïw¥ò V‰g£l Xuh©o‰FŸ gÂÎ

brŒa¥gléšiybaåš, F‰wéaš eLt® ÚÂk‹w« mšyJ br‹idia¥

bghW¤jtiu khefu F‰wéaš eLt® ÚÂk‹w¤Âš F‰wéaš mrškD (COP)

mšyJ F‰wéaš gštif kD (CMP) x‹¿id Ãw¥ò mšyJ Ïw¥ò F¿¤j

Mjhu¢rh‹WfSl‹ jh¡fš brŒJ ÚÂk‹w Miz bg‰w Ãwnf gÂÎfŸ

nk‰bfhŸs nt©L«. ÚÂgÂ Ãw¥ò mšyJ Ïw¥ò F¿¤J érhuiz brŒJ

Miz Ãw¥Ã¡f¥g£l Ã‹ m›thizæ‹ efYl‹ %.10/- fhyjhkj¡

f£lz« brY¤Â Ãw¥ò Ïw¥ò gÂthsçl« gÂÎ brŒa nt©L«.

11) jftyhs® gÂnt£oš ifbah¥g« ÏLjš (ÃçÎ 11 k‰W« 12)

gÂthsU¡F thŒ bkhêahf¤ jftšfŸ jUgtç‹ jftyhs®

bga®, FoæU¥ò Ïl«, éyhr« M»at‰iw Ïj‰Fça gÂnt£oš gÂthsuhš

gÂa¥g£L jftyhsç‹ ifbah¥g« mšyJ ifbah¥g« ÏlKoahé£lhš

ÏlJif bgUéuš gÂéidÍ« gÂnt£oš bgwnt©L«. Ãw¥ò mšyJ Ïw¥ò

gÂÎ KoªjÎl‹ jftš bfhL¡»w jftyhsU¡F v›tsÎ éiuéš TLnkh

m›tsÎ éiuéš f£lzä‹¿ Ãw¥ò mšyJ Ïw¥ò gÂnt£oèUªJ

gÂa¥g£l égu§fsl§»a gÂnt£o‹ efbyh‹¿id gÂths® ifbah¥g«

Ï£L bfhL¡fnt©L«. jäœehL Ãw¥òfŸ k‰W« Ïw¥òfŸ éÂ 8 mšyJ

9-‹go gÂÎfë‹ gÂnt£L efš mšyJ VL F¿¥Ãid (Extract) got« 5-

Y«, Ïw¥òfŸ F¿¤j gÂÎfë‹ efš got«-6Y« jftyhsU¡F jUjš

nt©L«. jftyhs® nk‰goahd efšfis Ãw¥ò, Ïw¥ò F¿¤j égu«

bjçé¤j 30 eh£fS¡FŸ bg‰W¡ bfhŸsnt©L«. m›thW

bgw¥glhé£lhš fhy¡bfL Koªj 15 eh£fS¡FŸ r«gªj¥g£l FL«g¤Â‰F

mŠrš _y« mD¥gnt©L«.

12) FHªijæ‹ bgaiu¥ gÂÎ brŒjš (éÂ-10)(ÃçÎ 14)

FHªij Ãwªj égu§fis¥ gÂÎ brŒÍ«nghJ FHªijæ‹

bga® F¿¥Ãlhkš gÂÎ brŒa¥g£oUªjhš m›thW gÂÎ brŒa¥g£l

ehëèUªJ 12 khj§fS¡FŸ FHªijæ‹ bga® F¿¤j égu§fis »uhk

ã®thf mYtyU¡F thŒ bkhêahfnth mšyJ vG¤J_ykhfnth

177

bjçé¤jhš gÂÎ brŒayh«. 12 khj§fŸ fê¤J Mdhš 15 M©LfS¡FŸ

bga® g‰¿a égu§fis bjçé¡F« g£r¤Âš %.5 fhyjhkj¡f£lz«

brY¤j¥g£l Ã‹ bgaiu¥ gÂths® gÂÎ brŒayh«. m›thW gÂÎ

brŒÍ«nghJ »uhk ã®thf mYty® éÂ 10-‹ Ñœ cŸs tu«òiufS¡F£g£L

mt‰¿š (Provisions) bjçé¡f¥g£LŸs têKiwfis¥ Ã‹g‰¿ gÂÎ brŒa

nt©L«. gÂntLfŸ gÂths® iftr« ÏUªjhš fhyjhkj¡ f£lz« %.5/-

brY¤Â cldoahf bgaiu cça fy¤Âš gÂÎ brŒa nt©L«. gÂntL

j‹iftr« Ïšiybaåš thŒbkhêahfnth mšyJ vG¤J _ykhfnth

»uhk¥ gŠrha¤J jiytU¡F mD¥Ã, bgw¥g£l jftšfis fhyjhkj¡

f£lz« %.5/- brY¤Â njitahd gÂÎfŸ brŒa elto¡if nk‰bfhŸs

nt©L«.

15 M©LfŸ fhytu«ò Ñœf©lthW tF¡f¥gL»wJ.

m) 01.01.2000-¤Â‰F¥ ÃwF ãfœªj Ãw¥ò¡F Ãw¥ò gÂÎ brŒa¥g£l

ehëèUªJ 15 M©LfŸ.

M) 01.01.2000-¤Â‰F K‹ò ãfœªj Ãw¥ò¡F ÂU¤Âaik¡f¥g£l

éÂfŸ brayh¡f¤Â‰F tªj ehëèUªJ (01.01.2000) 15

M©LfŸ.

Ï) ã®za¡f¥g£l 15 M©L fhy¡bfL KoÎ‰w Ã‹d® FHªij

bga® gÂÎ brŒtj‰F ÂU¤Âaik¡f¥g£l Ãw¥ò Ïw¥ò

éÂfëš Ïläšiy.

Xuh©L¡F¥ Ã‹ k‰W« 15 M©LfS¡FŸ bga® gÂÎ

nk‰bfh©lhš, jhkj¡f£lz« %.5 tNè¤J, gÂÎ

nk‰bfh©L mÂfhu« bg‰w mYtyU¡F jftš mD¥g

nt©L«.

xU Kiw bga® gÂÎ nk‰bfhŸs¥g£l Ã‹ò bga® gÂÎfis

KGtJ« vªj NœãiyæY« kh‰wyhfhJ. Mdhš vG¤J¥

ÃiHfŸ rç brŒjš (Spelling corrections) mÂfhu« bg‰w

mYty® mDkÂ¡fyh«.

178

rhÂ¥ bga®, FL«g¥ bga® mšyJ ntW milahs§fŸ (Any

other identification) bgaUl‹ nr®ffnth, Ú¡fnth V‰fdnt

gÂÎ brŒa¥g£l bgaçš vªj kh‰wK« brŒahkš, bg‰nwh®

mšyJ fh¥ghsç‹ cWÂbkhê mo¥gilæš brŒayh«.

bga® gÂÎ nk‰bfhŸs¡ nfhUgtç‹ c©ik¤j‹ik,

bjhl¡f¤ÂY« mšyJ gÂÎ brŒÍ« nghJ« cWÂ¥gL¤Â¡

bfhŸs nt©L«. gÂths® nk‰f©lgo ãfœé‹ c©ik

j‹ikia j‹ kdãiwÎ¥go cWÂ brŒJ bfhŸtJ äfÎ«

K¡»aK«, ÏWÂahdjhF«. (The satisfaction of the Registrar in

ascertaining the facts of the case is more important and final)

bg‰nwh® mšyJ fh¥ghs® ÃçÎ 12-‹ Ñœ V‰fdnt gÂÎ efšfŸ

bg‰¿Uªjhš mt‰iw¥ gÂthsçl« junt©L«. m›thW bgw¥g£l gÂÎ

efšfëš FHªij bga® gÂÎ F¿¤J njitahd nk‰F¿¥ò (endorsement)

brŒant©L«.

FHªijæ‹ bgaiu bg‰nwh®fŸ mšyJ fh¥ghs®fël«

(bg‰nwh®fŸ fhykh»é£lhš) cWÂbkhê (declaration) bg‰wÃ‹

brŒant©L«.

cWÂbkhê (declaration) Ãw¥ò¥ gÂnt£Ll‹ ãuªjukhf

vÂ®fhy¥ gh®it¡fhf (future reference) guhkç¡fnt©L«.

jhkj¥ gÂÎfS¡fhf tH§f¥g£l mÂfhu« bg‰w mYtyç‹

Miz k‰W« jhkj¡f£lz égu§fis F¿¥òiu fy¤Âš

F¿¡fnt©L«.

bga® cWÂbkhê got« (M§»y« mšyJ jäœ)

........................... Ïl¤Âš ............................ njÂæš Ãwªj vdJ M© /

bg© FHªij¡F ............................................ v‹w bga® it¤JŸns‹

k‰W« ÏJnt KothdJ vd eh‹ cWÂaë¡»nw‹.

(K.g.f. v© 8345/é.v°./v/2000, ehŸ 12.02.2000)

(K.g. f.v©. 96983/v°Ãv¢1/v°/2000, ehŸ 13.08.2001)

179

13) gÂnt£oYŸs gÂÎfŸ rç brŒjš, Ú¡Fjš (ÃçÎ-15, éÂ-11)

Ãw¥òfŸ k‰W« Ïw¥òfŸ F¿¤j gÂÎfis¢ rçbrŒjš k‰W«

Ú¡f« brŒjš têKiwfŸ F¿¤J jäœehL Ãw¥òfŸ k‰W« Ïw¥òfŸ éÂ-11š

tiuaW¡f¥g£LŸs têKiwfis¥ gÂths® Ã‹g‰¿ Ãw¥òfŸ k‰W«

Ïw¥òfŸ gÂÎfis mÂfhu« bg‰w mYtyç‹ K‹ mDkÂ bg‰W rçbrŒjš

k‰W« Ú¡f« brŒayh«.(ÃçÎ – 15) ÃçÎ-15‹go gÂthsuhš

guhkç¡f¥g£oU¡F« gÂntL vÂY«, gÂÎ brŒa¥g£l Ãw¥ò mšyJ Ïw¥ò

F¿¤j gÂÎ vJÎ« got¤Ânyh, bghUënyh jtwhf ÏU¡»wJ mšyJ

nkhroahf mšyJ Kiwa‰W brŒa¥g£oU¡»wJ v‹W gÂths®

bjëÎw¡fhQkhW bkŒ¥Ã¡f¥g£oU¡Fkhæ‹, mt® m¤jifa gÂÎfŸ vªj

tiu¡f£Lfë‹ (conditions) ngçš k‰W« vªj¢ Nœãiyfëš rç

brŒa¥glyh« mšyJ Ú¡f« brŒa¥glyh« v‹gJ bghW¤J éÂfS¡F£g£L

mÂfhu« bg‰w mYtyç‹ K‹ mDkÂ bg‰W (éÂ-11) _y¥gÂéš kh‰w«

vJÎ« Ïšyhkš g¡f Xu¤Âš jFªj gÂit¢ brŒtj‹ thæyhf gÂit¢ rç

brŒayh« mšyJ Ú¡f« brŒayh«. g¡f Xu¥gFÂæš ifbah¥gä£L rç

brŒj mšyJ Ú¡f« brŒj njÂia mÂš nr®¡f nt©L«.

m) ÂU¤j« brŒtj‰F K‹ghf: (Before corrections)

1. e«g¤jFªj ÏU eg®fël« rh‹WfŸ f©o¥ghf bgwnt©L«.

2. ÃçÎ-21‹go ÂU¤j§fŸ cWÂ brŒtj‰F njitahd ntW

VjhtJ rh‹whtz§fŸ rk®¥Ã¡FkhW tèÍW¤jyh«.

3. ÂU¤j§fŸ brŒtj‰fhf tU« eg® c©ikæš ãfœÎ¡F

r«gªj¥g£ltuh v‹gijÍ«, ju¥gL»‹w égu§fis K‰¿Ykhf

érhç¡f nt©L«.

4. ne®é‹ égu§fis cWÂ¥gL¤Â¡bfh©L mÂfhu« bg‰w

mYtyç‹ vG¤J _ykhd mDkÂ éÂ 11(1), 11(2) k‰W« 11(3)-‹

go bgw nt©L«.

M) ÂU¤j§fŸ nk‰bfhŸS«nghJ (Effecting corrections)

1. Kjyhtjhf (Original entry) gÂa¥g£l gÂéid

mê¤JéLtnjh mšyJ mo¤Jé£L ÂU¤j§fŸ

nk‰bfhŸtnjh TlhJ. Mdhš Kjyh« gÂÎfis ikædhš

Rê¤Jé£L (rounded by ink) rçahd égu§fis gÂé‹ Xukhf

vGjnt©L«.

2. brŒa¥g£l ÂU¤j§fS¡F gÂths® j‹ifbah¥g« k‰W«

ÂU¤j« brŒa¥g£l njÂæ£L nk‰F¿¥ò brŒant©L«.

180

3. x›bthU gÂnt£o‹ Kjš g¡f¤Âš, M©L v© égu§fŸ

k‰W« brŒa¥g£l ÂU¤j§fŸ égu§fŸ tçir¥go fh©Ã¡f¥

glnt©L«. m›t¥nghJ brayh£Á mÂfhu« (Executive

authority) bfh©l mYtyç‹ ifbah¥g« bgwnt©L«.

4. rh‹WfŸ tH§f¥g£l Ã‹ ÂU¤j§fŸ VnjD« nk‰bfh©lhš

mjå‹ égu« gÂnt£oY«, mnjngh‹W rh‹¿Y«

ÂU¤j§fS¡F¥Ã‹ gÂa¥glnt©L«.

5. ÂU¤j§fŸ njitahd Mtz¢rh‹WfŸ, KGikahd

érhuizæ‹ mo¥gilæš brašgL¤Jjš nt©L«.

nk‰bfh©L mnj Ïd¤Âš ÂU¤j§fŸ mDkÂ¤jš MfhJ.

Vbdåš, V‰fdnt nk‰bfh©l érhuiz k‰W«

gçÓè¡f¥g£l rh‹whtz§fë‹ bršy¤j¡f (Validity)

ãiy¡F vÂuhf¡ bfh©LbršY«. (Kj‹ik gÂths® foj v©

13932/v°Ãv¢.2/v°.1/2001-1, ehŸ 22.09.2001)

14) mašeh£oYŸs ÏªÂa Fok¡fë‹ Ãw¥òfŸ k‰W«

Ïw¥òfë‹ gÂÎ (ÃçÎ-20)

ÏªÂa jiyik¥ gÂths® éÂfS¡F£g£L mašeh£oYŸs

ÏªÂa öju§fëš ÏªÂahÎ¡F btëna thœ»‹w ÏªÂa Fok¡fis

Foik¢ r£l¤Â‹go (Citizenship Act 1945) ÏªÂa Fok¡fë‹ Ãw¥òfŸ k‰W«

Ïw¥òfŸ F¿¤j jftš gÂÎ brŒa V‰ghL brŒjš nt©L«. (ÃçÎ-20)

nk‰f©lthW mašehLfëš Ãwªj FHªij g‰¿ jftš

ju¥glhj ÏªÂa Fok¡fë‹ FHªij g‰¿a égu§fŸ gÂÎ

brŒÍ« nghJ FHªijæ‹ bg‰nwh®fŸ ÏªÂahéš ãiyahf¤

j§»æU¡F« neh¡f¤Jl‹ ÂU«òthuhdhš FHªij

ÏªÂahé‰F tªJnr®ªj njÂæèUªJ 60 eh£fS¡FŸ gÂÎ

brŒa nt©L«. mWgJ eh£fŸ fhymsÎ KoÎ‰w Ã‹ò gÂÎ

brŒÍ«nghJ ÃçÎ-13š bjçé¡f¥g£LŸs têKiwfis

Ã‹g‰¿ gÂÎfŸ brŒant©L«.

15) ég¤Âdhš ãfG« Ïw¥òfŸ gÂÎ

ég¤Âdhš ãfG« Ïw¥òfŸ ÏUtifahf Ãç¡f¥gL»wJ.

m) Ïw¥òfŸ - j‰bfhiy, bfhiy, ég¤JfŸ mšyJ

t‹Kiw ngh‹wt‰whš kU¤Jtkidfëš nr®¤j¥Ã‹ò

V‰gL« ãfœÎfŸ.

181

M) bghJ Ïl§fëš, Áiw¢rhiyfëš V‰gL« ãfœÎfŸ.

‘m’éš f©LŸs ãfœÎfŸ g‰¿ r«gªj¥g£l kU¤Jtkid bghW¥ghs®fŸ

ÃçÎ 8(1)(b)-‹go gÂthsU¡F gÂÎ¡fhf jftyë¡f nt©L«. Mdhš,

érhuiz mšyJ Ãnujérhuiz nk‰bfhŸS« ãiyæš érhuiz

mYty® mšyJ fhtšJiw mYty®, érhuiz mšyJ Ãnuj¥ gçnrhjid

mo¥gilæš Ïw¥ò¡fhd fhuz« g‰¿a jåbahU m¿¡ifia gÂthsU¡F

mD¥òjš nt©L«.

‘M’éš f©LŸs ãfœÎfŸ g‰¿ érhuiz mYty®, tiuaW¡f¥g£l

fhy¤Â‰FŸ, Ïw¥ò¡fhd fhuz§fis, Ïw¥ò¥gÂnt£oš gÂÎbrŒÍ«

bghU£L gÂthsU¡F mD¥òjš mtç‹ bghW¥ò« flikÍ« MF«.

(K.j.g. foj v© 98044/é.v°./V/2000, ehŸ 16.07.2000)

16) j¤bjL¡f¥g£l FHªijfŸ Ãw¥ò gÂÎ

j¤bjL¡f¥g£l FHªijfë‹ Ãw¥ò¥gÂÎ k‰W« Ãw¥ò¢

rh‹¿jœ bjhl®ghf k¤Âa muR m¿ÎiufŸ tH§»ÍŸsJ. btëæl¥g£l

m¿ÎiufŸ M§»y¤Âš ÑœtUkhW fh©Ã¡f¥gL»wJ.

“The matter relating to registration and issuance of birth

certificates with the name of adoptive parents in respect of

children taken on adoption has been under consideration of this

office for quite some time now. This problem was being

increasingly posed from different quarters and was beginning to

assume greater dimensions. The Supreme Court in tis

judgement dated 14.08.1991 in the CMP No.5704 and 8842 of

1990 in the Writ Petition No.1171 of 1982 – L.K.Pandey

Vs.Union of India had also clearly recognised the need for

issuing birth certificate to adopted children showing the name of

the adoptive parents.

2. In pursuance to the Supreme Court judgements during 1984

to 1986 in the Writ Petition mentioned above, the Govt.of India in July, 1989

issued certain guidelines to facilitate the implementation of the norms,

principles and procedures relating to adoption of children. Subsequent to a

182

number of clarifactory judgements on the same case delivered by the

Supreme Court between 1989 to 1991, the Government constituted a Task

Force under the Chairmanship of Justice (Retd.) P.N.Bhagawati former Chief

Justice of India to revise the earlier guideline. The report of the Task Force

which was submitted in August, 1993 has been accepted by the Government

and Revised Guidelines for Adoption of Indian Children has been issued for

information which inter-alia includes a set of specific procedures for

registration of births of adopted children and issuance of birth certificate

thereof. The salient features of the guidelines are given below:

i) An application is to be made by the agency to the local

Magistrate along with any other relevant material in form of an

affidavit made by responsible person belonging to the agency.

ii) The Magistrate is to pass an order approving the particulars to

be entered in the birth certificate and same is to be issued by

the Registrar of the area where the child was found.

iii) The Chief Medical Officer of the district is to be involved in

ascertaining the age and the Magistrate would ordinarily act on

the certificate granted by him.

iv) Normally, the process should be initiated before the adoption is

finalised, so that the particulars of adoptive parents are available

for inclusion in the certificate.

v) If the child has attained three years of age and adoption has not

been finalised, the agency is to obtain a birth certificate, if found

necessary, after informing the court in the form of an affidavit

giving the following details;

a) that to the best of its knowledge the child has attained the

age of three years;

b) that his/her adoption has not been finalised and is likely to

take some time or may never be finalised in all probability;

183

c) that a certificate is required for educational/medical/legal

purposes or any other reasonable purpose which may be

specified; and

d) that person/persons would stand in as local parents to the

child (this person / these persons should be a responsible

person / responsible persons belonging to the placement

agency) till such time as he / she attains majority, or is

adopted, whichever is earlier.

vi) A second birth certificate is to be issued after adoption to

provide for a change in name / names of the child and the

adoptive parent / parents after obtaining an order to that effect

from the court which had passed order for issuing the original

birth certificate.

3. It has been decided to accept in full the procedure as laid

down in the above mentioned guidelines. The only area that needs further

amplification in the procedures, relates to the ascertainment of age of the

child. Although, under the guidelines, the CMO, is to be involved in

ascertainment of age and Magistrate is to act on the certificate granted by

CMO, it would be necessary to decide on the exact date of birth as mere

mention of age in completed years or even years and months would not be

sufficient. Therefore, on the certificate granted by the CMO, the Magistrate

should also arrive at a date of birth of the child while approving and ordering

the other particulars to be entered in the certificate.

4. It may, however, be noted that the said guidelines pertain to

only those children who are sponsored for adoption by the orphanages, Child

Welfare agencies and other like agencies. There are large number of

adoptions that take place outside these institutional arrangements, for

example children taken on adoption from relatives or friends. It has been

decided to extend the benefit to such children also. As formal adoptions of

such nature are prevalent mostly in urban areas, it is more than likely that

births or these children would have been registered and birth certificates

issued. In such cases, it would be sufficient if the Magistrate having

184

jurisdiction over the area passes an order approving the particulars of the

adoptive parents to be entered / altered in the birth register / certificate and

also pass an order for issuing a second birth certificate. If in case, the birth

has not been registered the Magistrate passing the order has to determine the

exact date of birth, which he can do on the basis of relevant proof or

declaration from the natural parents and in their absence, on the basis of the

certificate granted by the Chief Medical Officer.

5. The Registrar, as he does in case of other court order, has to

make an entry in the ‘remarks’ column giving details of the court order

(including date) while entering or correcting as per the particulars approved by

the Magistrate.

6. If the birth is being registered after the normal reporting period

all the procedures laid down under section 13 of the RBD Act, 1969 have to

be strictly followed.

(GOI letter No.1/2/88-VS(Cord), MHA, dated 14.07.1999)”

»uhk ã®thf mYty®fŸ nk‰f©l Ïd§fëš ÚÂk‹w Mizfë‹goÍ«

nk‰f©l g¤Â m¿Îiufëš g¤Â 5 k‰W« 6-š F¿¥Ã£LŸsgoÍ«

elto¡iffŸ nk‰bfhŸsš nt©L«.

17) fhzhkš nghdt®fŸ Ïw¥ò gÂÎ

fhzhkš nghdt®fŸ Ïw¥ò g‰¿a gÂÎ bjhl®ghf k¤Âa muR

Ñœf©l bjëÎiufis tH§»ÍŸsJ. mitfŸ M§»y toéš cŸsd.

bkhêbga®¥Ã‹¿ M§»y toényna m¿Îiufë‹ gFÂfis Ñœf©lthW

ju¥gL»wJ.

The Office of the Registrar General, India has been receiving a

number of letters from Chief Registrar’s Office of the various states,

seeking clarifications regarding registration of death of missing

persons presumed and declared to be dead by the court of law on

expiry of a period of seven years from the date of their missing. In

case of registration of these persons it is not clear as to how the

date of place of death of missing persons will be determined. The

185

matter was referred to the Ministry of Law and Justice and the

relevant portion of its advice is given below:

Section 107 and 108 of the Evidence Act, 1872 deals with burden of

proof and presumption as to whether the person is dead or alive.

The Honorable Supreme Court in Jayalakshmi Ammai Vs.R.Gopala

Pathar AIR 1995 S.C. 999 has held that there is no presumption

under Section 108 that the person died on a particular date or on

expiry of seven years. Ordinarily a person unheard of for the

statutory period shall be presumed to be dead on expiry of seven

years and not earlier.

So far as the determination of the date and place of death of a

person who is missing for more than seven years is concerned is a question

of fact and may be determined by the competent court / authority on the basis

of oral and documentary evidence produced before him in this regard. Since

the RBD Act and Rules are silent on the question of determination of date and

place of death of a missing person, the date determined by the Court in a

declaratory suit, as may be filed for this purpose can be relied upon.

(GOI letter No.n1/12/87 VI-(CORD-HB), dated 07.09.2000 of RG India.)

18) bkhêbga®¥ò gÂÎ efšfŸ

Ãw¥ò Ïw¥ò gÂnt£o‹ gÂÎ efšfŸ, gÂnt£oš vªj bkhêæš

gÂa¥g£LŸsnjh mªj bkhêæš jh‹ gÂÎfŸ efšfŸ (extracts) tH§f¥gl

nt©L«. ÏU¥ÃD«, Ãw bkhêæš gÂÎfŸ efšfŸ jåahf tH§Ftj‰F

vªjéj M£nrgiz Ïšiy. Mdhš, Ï¥go¥g£l efšfë‹ nkšgFÂæš

bkhêbga®¥ò brŒa¥g£l gÂ¥ò vd (Translated Version) F¿¡f¥gl nt©L«.

bkhêbga®¥òfŸ bjëthf ÏU¤jš nt©L«. (K.j.g foj v©

147138/é.v°./V/99, ehŸ 18.09.1999.)

19) gÂntLfŸ (éÂ-12)

got§fŸ 1, 2, 3-š cŸs r£l¥gFÂ (Legal part).

gÂnt£L¥got§fŸ 7, 8 k‰W« 9 MfÎ«, mitfŸ Ãw¥ò, Ïw¥ò k‰W« cæu‰w

186

Ãw¥ò gÂntLfŸ Kiwna mik»wJ. òÂa gÂÎfë‹ bjhl® tçir v©fŸ

X›bthU M©L« rdtç khj« Kjš njÂ Kjš mªj M©o‹ or«g® khj«

filÁ ehshd 31M« njÂ tiu bjhl®¢Áahf gÂbt©fŸ bfhL¡f¥gl

nt©L«. Kªija M©oš eilbg‰w ãfœé‹ jftšfis el¥ò M©oš

bjçé¤jhš el¥ò M©o‰fhd gÂnt£oš k£Lnk gÂa nt©L«. F¿¥Ã£l

vªj xU Ãw¥ò mšyJ Ïw¥ò ãfœÎ gÂa¥glhkš ÏUªjhš gÂths® got« 11š

‚»il¡f¥ bgwhik rh‹¿jœ’’ (Non availability certificate) tH§f nt©L«

(éÂ-13(3)). Ï«khÂçahd efšfŸ mšyJ rh‹WfŸ nf£gtçl« tH§fyh«

mšyJ jåa® jghšf£lz« brY¤Âdhš jghš_y« mD¥gyh« (éÂ – 13(4)).

20) fhyKiw m¿¡iffŸ (éÂ 14)

x›bthU gÂthsU« (»uhk ã®thf mYty®) x›bthU khjK«

gÂÎfŸ KoªjÃ‹d® òŸë égu§fsl§»a òŸë égu jftšfis (Statistical

parts of the reporting forms) khjhªÂu RU¡f m¿¡iffŸ (got§fŸ 11, 12 k‰W«

13) mªjªj t£lh£ÁaU¡F mL¤J tU« x›bthU khj« 5M« njÂ¡FŸ

mD¥òjš nt©L«. t£lh£Áa® mtuJ mYtyf¤Âš guhkç¡f¥gL«

f£L¥gh£L gÂnt£oš gÂªJ mt‰iw ÃuÂkhj« 10M« njÂ¡FŸ kht£l

jiyikæl¤ÂYŸs Rfhjhu¥ gâfŸ Ïiz Ïa¡FeU¡F nk‰f©l

fhyKiw m¿¡iffis mD¥òjš nt©L«. (Kj‹ik gÂths® foj v©

38770/é.v°.v/2000, ehŸ 18.03.2000).

21) gÂntLfŸ guhkç¥ò (éÂ-17)

Ãw¥ò gÂntLfŸ Ïw¥ò¥ gÂtnLfŸ k‰W« cæu‰w Ãw¥ò

gÂntLfŸ K¡»a¤Jt« bfh©l ãuªju¥ gÂntLfŸ. Ïitfis mê¤J

él¡TlhJ. éÂ-13‹go ÚÂk‹w§fŸ k‰W« Ïju mÂfhu« më¡f¥g£l

mYty®fshš Mizæl¥g£l jhkj¥ gÂÎ mDkÂ MizfŸ Ãw¥ò, Ïw¥ò

gÂntLfë‹ cŸsl§»a gFÂahF«. vdnt, mitfis mê¤Jél¡

TlhJ. »uhk ã®thf mYty®fŸ (gÂths®fŸ) x›bthU Ãw¥ò¥ gÂntL,

Ïw¥ò¥ gÂntL k‰W« cæu‰w Ïw¥ò gÂntLfis jdJ mYtyf¤Âš

gÂntLfŸ bjhl®òila M©L Kotilªj ehëèUªJ 12 khj§fŸ

ghJfh¥òl‹ it¤ÂU¡fnt©L«. mj‰F¥Ã‹ t£lh£Áa® mYtyf¤Âš

187

x¥gil¡fnt©L«. t£lh£Áa® mYtyf¤Âš bjhl®òila gÂntLfŸ gÂÎ

M©L KoéèUªJ Ïu©L M©LfŸ it¤ÂU¡f¥gL«. Ïu©lh©LfŸ

KotilªjÎl‹ m¥gÂntLfŸ fh¥òW rh® gÂthsU¡F (Sub Registrar)

mD¥g¥gl nt©L«.

»uhk ã®thf mYty®fë‹ K¡»a flikfŸ RU¡f«

»uhk¤Âš jdJ mYtyf¤Â‹ K‹òw« gÂÎfŸ nk‰bfhŸS«

ehŸ neu« F¿¤j és«gu¥ gyif x‹iw bghJk¡fë‹

gh®it¡F it¡f nt©L«.

njitahd got§fŸ cŸsdth v‹gij cWÂ brŒÂl

nt©L«.

gÂÎfŸ / gÂntLfŸ ghJfh¥òl‹ Toa guhkç¥Ãš cŸsJ

v‹gij cWÂ brŒÂl nt©L«.

Ãw¥ò Ïw¥ò ãfœÎfŸ cça fhy¤Â‰FŸ gÂÎ brŒtij cWÂ

brŒÂlš nt©L«.

Ãw¥ò Ïw¥ò ãfœÎfë‹ gÂÎfŸ éLglhkš gÂa¥gL«

tifæš f©fhâ¥ò elto¡if nk‰bfhŸs nt©L«.

Ãw¥ò Ïw¥ò ãfœÎfŸ gÂa¤ jt¿a Ïd§fis f©l¿ªJ,

jt¿at®fS¡F F¿¥ghiz tH§» gÂÎfŸ nk‰bfhŸs j¡f

elto¡if nk‰bfhŸs nt©L«.

kU¤Jt kidæš V‰g£l Ïw¥ò ãfœÎfS¡F cl‹ kU¤Jt

nritòçªj kU¤Jt mYtyçläUªJ got« 4 (Ïw¥ò¡fhd

fhuz«) rh‹W bgw nt©L«.

ÃuÂ khj« 5« njÂ¡FŸ khjhªÂu m¿¡ifia jtwhJ

t£lh£ÁaU¡F mD¥g nt©L«.

Ãw¥ò Ïw¥ò gÂÎfŸ nk‰bfh©l cl‹ ÃçÎ 12‹go gÂÎ efš

fhyjhkjä‹¿ jftyhsU¡F tH§f nt©L«.

mid¤J Ãw¥ò Ïw¥ò ãfœÎfS« éLglè‹¿ »uhk¤Âš

gÂÎfŸ nk‰bfhŸs éçthd és«gu§fŸ ju nt©L«.

és«g¤Â‰Fça Áy brŒÂfŸ Ñœf©lthW

Ãw¥ò gÂÎ - FHªijæ‹ Kjš cçik

c§fŸ Ïšy§fëš ãfG« Ãw¥ò Ïw¥ò »uhk ã®thf

mYtyçl« 21 eh£fS¡FŸ gÂÎ brŒa nt©L«.

Ãw¥Ãid gÂÎ brŒj cl‹ FHªijæ‹ bgaiuÍ« gÂÎ

brŒa nt©L«.

FHªijæ‹ bgaiu gÂÎ brŒtJ bg‰nwhç‹

flikahF«.

xUKiw gÂÎ brŒj bgaiu v¡fhuz« bfh©L« kh‰w

KoahJ.

188

Ãw¥ò Ïw¥ò gÂÎ brŒjÎl‹ Ïytrkhf rh‹¿jœ nf£L

bgwÎ«.

Ãw¥ò Ïw¥ò gÂé‹ e‹ikfŸ.

Ãwªj njÂ k‰W« Ãwªj Ïl¤Â‰fhd m¤jh£Á

FoÍçik¡Fça m¤jh£Á

thçR cçik¡fhd m¤jh£Á bgw

gŸëfëš nru

flÎ¢Ó£L é©z¥Ã¡f

taJ ãUÃ¡f

X£Ld® cçk« bgw ngh‹w e‹ikfŸ.

brŒjY« brŒa¡TlhjJ«

got« 1, 2 k‰W« 3 m¿¡iffŸ jå¡nfh¥òfëš g¤Âukhf

it¡fnt©L«. jå¤jhŸfshf it¤ÂU¤jš TlhJ.

got§fŸ ÏUÃçÎfshf cŸsd. x‹W r£l¥gFÂ (Legal part)

k‰bwh‹W òŸë égu¥gFÂ (Statistical part) Ïit äfÎ« K¡»a«

thŒªjjhF«. r£l¥gFÂ r£l« r«gªjkhdt‰¿‰F«, òŸë

égu¥gFÂ òŸë égu§fS¡fhfÎ« tif¥gL¤j¥g£LŸsd.

vdnt gÂÎfŸ, égu§fŸ mid¤J« bjëthf vëÂš

go¡f¡Toajhf vGJjš nt©L«. got¤Â‹ Ñœ ju¥g£LŸs

f£lä£l gFÂæš (Boxes) nfhu¥g£LŸs égu§fis »uhk ã®thf

mYty® kh¤Âunk ó®¤Â brŒa nt©L«.

Ãw¥ò¥ gÂé‹ nghJ r££ggFÂæš cŸs étu§fis, mjhtJ,

jftyhs® bga®, Kftç k‰W« òŸë égu¥gFÂæYŸs

ÂUkz¤Â‹ nghJ taJ, fU c©lhd fhy«, fUÎ‰w ãiyæš

ÏUªj fhy« k‰W« Ïw¥ò¥ gÂé‹ nghJ Ïw¥ò¡fhd fhuz«,

Ïwªjtç‹ gH¡f§fŸ M»a égu§fŸ gÂa¥gl nt©L«. cæu‰w

Ãw¥ò gÂé‹ nghJ fUÎ‰w ãiy fhy« k‰W« cæu‰w Ïw¥ò¡fhd

fhuz« F¿¤jš nt©L«.

ngWfhy ftå¥ò vªj tif v‹gij F¿¡f nt©L«. ngWfhy

ftå¥ò tiffŸ IªJ tiffshf Ãç¡f¥g£LŸsd. 1) muR

ãWtd§fŸ (kU¤Jt kidfŸ), 2) jåah® mšyJ muR rhuh

ãWtd§fŸ, 3) kU¤Jt®, bréèa® mšyJ gæ‰Á bg‰w ngWfhy

cjéahs®fŸ, 4) kuò tê ngWfhy cjéahs®fŸ, 5) cwéd®fŸ

mšyJ Ïju eg®fŸ.

r£l¥gFÂiaÍ«, òŸë égu¥gFÂiaÍ«, jå¤jå ko¥ò¤jhëš

(folder) it¤J guhkç¡f nt©L«. vªj xU gFÂÍ« fhzhkš

nghfhjgoÍ« mšyJ nrjkhfhjgoÍ« ä¡f ftdkhf gh®¤J¡

bfhŸs nt©L«.

189

òŸë égu§fsl§»a gFÂfis Ãw¥ò, Ïw¥ò, cæu‰w Ãw¥ò vd

jå¤jåahf Ãç¤J gÂÎ v© tçir¡»ukkhf nr®¤J, x›bthU

khjK« fhyKiw m¿¡ifÍl‹ t£lh£ÁaU¡F 5M« njÂ¡FŸ

mD¥g nt©L«. Ïj‰bfd totik¡f¥g£l brY¤J¢ Ó£oš (3

efšfŸ) étu§fŸ RU¡f¤ij vGÂ t£lh£ÁaU¡F mD¥g

nt©L«. xU brY¤J¢ Ó£oid kht£l gÂthsU¡F« (kht£l

tUthŒ mYty®) mD¥g nt©L«. x‹¿id jdJ mYtyf¤Âš

it¤J guhkç¡f nt©L«.

gÂÎ nk‰bfhŸS«nghJ jftšfŸ jªj ehŸ, jftyhsç‹

ifbah¥g«, ÏlJ if bgUéuš gÂÎ (fšéa¿Î ÏšyhjtU¡F)

f©o¥ghf bgWjš nt©L«. gÂÎ v©, gÂÎfŸ nk‰bfhŸS«

ehŸ, gÂths® ifbah¥g«, njÂÍl‹ k‰W« bga® rçahf ÏU¤jš

nt©L«.

got§fëYŸs r£l¥gFÂ (Legal Part) k‰W« òŸë égu¥gFÂ

(Statistical part) M»at‰¿š njit¥gL« égu§fis bjëthf

jftyhëläUªJ KGtJkhf éLgLjè‹¿ bgwnt©L«.

gÂnt£oš éÂfë‹go brŒa¥gL« ÂU¤j§fŸ Kiw¥go

gÂthsuhš (»uhk ã®thf mYty®) ifbah¥g« njÂÍl‹

nkbyh¥g« brŒa nt©L«.

got¤Âš FHªijæ‹ bga® v‹w fy¤Âš btWknd FHªij

(Baby) v‹W vGj¡TlhJ. FHªij bga® bjçé¡f¥

gléšiybaåš Ï¡fy¤ij ó®¤Â brŒahJ é£Lél nt©L«.

FHªij bga® gÂé‹nghJ rh‰Wiu mšyJ cWÂbkhê

(Declaration) bg‰nwh® mšyJ fh¥ghsçläUªJ (bg‰nwh®

Ïšiybaåš) bg‰W gÂnt£Ll‹ it¡fnt©L«. bga® gÂÎfŸ

brŒjÎl‹ »uhk ã®thf mYty® ifbah¥g« njÂÍl‹ nkbyh¥g«

brŒÂlš nt©L«.

»uhk ã®thf mYty®fŸ j§fë‹ všiy¡FŸ brašgL« kU¤Jt

kidfë‹ égu§fis it¤ÂU¡f nt©L«.

Ãw¥ò, Ïw¥ò gÂÎfŸ f£lhakh¡f¥g£LŸsjhš, gÂahkš Ãw¥ò

Ïw¥òfŸ j§fŸ »uhk¤Âš éLgL»‹wdth v‹gij c‹å¥ghf

ftå¡f nt©L«.

Å£oš ãfœªj Ïw¥òfë‹ fhuz« (Medical Certification of cause of

Death) got« 4.m-éš bgw¥glnt©L«.

gÂntLfis¤ jâ¡if brŒÍ« mYty®fŸ F¿¥ÃL« jâ¡if¡

F¿¥òfis clD¡Fl‹ rçbrŒjš nt©L« k‰W« ftd¤Âš

bfhŸs nt©L«.

190

x›bthU M©L« KotilªjÎl‹ Ãw¥ò, Ïw¥ò, cæu‰w Ãw¥ò

m¿¡if got§fë‹ r£l¥gFÂid jåahf Ãç¤J gÂnt£Ll‹

x‹whf nr®¤J ig©£ brŒJ guhkç¡f nt©L«. nr®¤J

ij¡F«nghnjh mšyJ ig©£ brŒÍ« nghnjh, gÂÎ tçir v©go

got§fŸ tçirahf mL¡f¥g£LŸsjh vd cWÂ brŒJ bfhŸs

nt©L«. ig©£ brŒa¥g£l gÂnt£o‹ m£ilÍl‹

K‹g¡f¤Âš vªj M©L¡Fça got§fŸ v‹gij F¿¡f

nt©L«. Kjš gÂÎ v© k‰W« KotilÍ« filÁ¥ gÂÎ v©,

gÂÎ myF¡F©lhd ãyéa‰ milahs« (Geographical

identification of Registration Unit) M»at‰iw vGj nt©L«.

Ãw¥ò Ïw¥ò gÂntLfŸ K¡»a¤Jt« thŒªj ãuªju¥ gÂntLfŸ

v‹gjhš rçahd KiwæY« äFªj ghJfh¥òl‹ guhkç¡f

nt©L«.

»uhk kU¤Jt¥ òy¥gâahs®fŸ K¡»a ãfœÎfŸ F¿¤J »uhk

ã®thf mYtyU¡F m¿¡if brŒtj‰F, »uhk ã®thf mYty®

x›bthU btŸë¡»HikÍ« jdJ mYtyf¤Âš ÏU¤jš

nt©L«.

(Kj‹ik¥ gÂths® foj v© 188415/v°.Ã.v¢.I/v°.2/2000, ehŸ 06.01.2001.)

(Kj‹ik¥ gÂths® foj v© 15077/v°.Ã.v¢.I/v°.1/2000, ehŸ 04.11.2001.

k‰W« j.g.f. v© 6/4/97, é.v°. ehŸ 31.03.1999)

191

2. bfhŸis nehŒfŸ k‰W« Ïju bjh‰W nehŒfŸ

1939« M©L jäœ ehL bghJ Rfhjhu¢ r£l¤Â‹ Ñœ Ñœf©l

nehŒfŸ m¿é¡f¥g£l nehŒfŸ MF«.

1) _is ngh®it (#‹å)

2) Á‹d m«ik

3) bgça m«ik

4) fhyuh

5) bjh©il¡f£L nehŒ

6) bjhG nehŒ

7) j£l«ik

8) bt¿ ehŒ¡fo

9) Ãns¡F nehŒ

10) brªe¢R¡ fhŒ¢rš (ÏªÂahéš Ïšiy)

11) Fl‰ ò© fhŒ¢rš (ilghŒL)

12) kŠrŸ fhkhiy

13) f¡Fth‹ ÏUkš

14) _is¡ fhŒ¢rš

15) fhrnehŒ

16) FWÂ¡ fhŒ¢rš

17) Fë®¡ fhŒ¢rš (knyçah)

18) ÏÁÎ nehŒ

19) Ïs«ÃŸis thj«

m¿é¡f¥g£LŸs Ïªj nehŒfŸ VjhtJ ahU¡fhtJ f©oUªjhš

mJ F¿¤J »uhk¤Âš cŸs Rfhjhu¥ gâahs® mšyJ m¥gFÂ Rfhjhu

MŒthsU¡F »uhk ã®thf mYty® cldoahf bjçé¡f nt©L«.

ÏjDila efš x‹¿id tUthŒ MŒthsU¡F« t£lh£ÁaU¡F« mD¥g

nt©L«. nkY« ÏJ jéu »uhk¤Âš ntW xU mrhjhuz nehŒfŸ

f©oUªjhY« »uhk ã®thf mYty® mJ F¿¤J xU m¿¡ifia

r«gªj¥g£l mYtyU¡F mD¥g nt©L«.

192

nk‰go m¿é¡f¥g£LŸs nehŒfëš Áy bjh‰W nehŒfŸ v›thW

V‰gL»‹wJ.

nehŒ »çäfŸ cliy¤ jh¡Ftjhš nehŒfŸ c©lh»wJ. bjh‰W

nehahš ghÂ¡f¥g£l xUtUila clèèUªJ Ï¡»UäfŸ gy têfëš

btënaW»‹wJ.

m) fhyuh, ilghŒL, ÓjngÂ Kjyhd nehŒ »UäfŸ czÎ k‰W«

Fo¡F« j©Ù® _y« tU»wJ.

M) rë Ão¤jš, bjh©il¥ò©, fhr nehŒ, ò£lhy«ik, ãnkhåah

fhŒ¢rš, j£l«ik, f¡Fth‹ ÏUkš, rë¡fhŒ¢rš, _is KJF

j©L¡ fhŒ¢rš M»a nehŒfŸ _¢R fh‰¿id c£bršyš

mšyJ RthÁ¤jš _y« tU»wJ.

Ï) tæ‰W ngh¡F, ÓjngÂ M»a nehŒfŸ ó¢ÁfŸ k‰W« Å£L

<¡fŸ bjh‰W mG¡F bghU£fëèUªJ czÎ k‰W« Fo¡F«

bghU£fS¡F kh‰w¥gLtJ _y« nehŒfŸ tU»wJ.

<) Fë®¡fhŒ¢rš (knyçah), ahid¡fhš nehŒ, kŠrš fhŒ¢rš,

o§F vD« _is¡fhŒ¢rš bfhR¡fŸ _ykhf guÎ»wJ.

c) vè, bjhŸS¥ ó¢Á _y« Ãns¡F nehŒ guÎ»wJ.

éy§FfëèUªJ tU« nehŒfŸ

1) fhšeilfŸ - mil¥gh‹ nehŒ

2) ehŒfŸ - bt¿nehŒ

3) Ïiw¢Á - ehlh¥òG nehŒ

Áy K¡»akhd nehŒfŸ »uhk¤Âš f©oUªjhš »uhk ã®thf mYty®

vL¡f nt©oa elto¡iffŸ

1) fhyuh nehŒ

fhyuh nehŒ m¡f« g¡f¤Âš f©oU¡F« nghJ x›bthU Å£oY«

mR¤j¤ j©Ù® k‰W« vªj éj mR¤j¥ bghU£fis m¥òw¥gL¤jÎ«,

K‰¿Y« R¤j« brŒaÎ«, Å£L fê¥Ãl§fis ÂdK« Ïu©L Kiw R¤j«

brŒaÎ«, rh¡filfëš cŸst‰iw ÂdK« vL¤Jé£L R¤j« brŒa

nt©L« v‹W k¡fis gâ¡f nt©L«. Cuh£Á mik¥òfisÍ«

m¥gâæš <LgL¤Â¡ bfhŸs nt©L«. nkY« cŸsh£Á mik¥òfSl‹

193

nr®ªJ Ñœf©l gH¡f§fis f£lha« filÃo¡f nt©L« v‹W k¡fS¡F

j©nlhuh / J©L¥ ÃuRu§fŸ _y« cz®¤j nt©L«.

1) mÂfkhf¡ fåªj gH§fis c£bfhŸs¡ TlhJ.

2) c¥ig jhuhskhf cgnah»¡f nt©L«

3) Fo j©Ù® k‰W« ghš Kjèat‰iw bfhÂ¡f it¤J Ã‹ mUªj

nt©L«.

4) ngÂ kUªJfis c£bfhŸs¡ TlhJ

5) tæ‰Wngh¡F f©lhš mjid clnd jL¡f nghÂa kU¤Jt Á»¢ir

bgw nt©L«.

6) czé‹ ÛJ <¡fŸ c£fhuhjthW mjid _o it¡f nt©L«.

7) rik¤j Nlhd czitna c£bfhŸs nt©L«.

nkY« Ïªj nehŒ guÎtj‰F j©Ù® äfÎ« K¡»akhd xU

rhjdkhF«. vdnt Rfhjhu gâahs®fŸ Cuh£Á mik¥òfë‹ _y« Fo

j©Ùiu R¤j¥gL¤j cldoahf Fnshç‹ kUªJ¡ fy¡f¥gl nt©L«.

»uhk¤Âš jL¥ò CÁ nghl V‰ghL brŒa nt©L«.

Mu«g Rfhjhu kU¤JtçläUªJ nehŒ f©ltU¡F thŒtê

Á»¢ir¡F clY¡F <u¤j‹ikô£L« c¥ò Á¿jsÎ bg‰W it¤J¡ bfh©L

xU bgh£y c¥ig xU è£l® gUF« Úçš fiu¤J 24 kâ neu¤Â‰FŸ

gUFkhW nehahëfS¡F m¿ÎW¤j nt©L«. Ïªj KjYjé Kiw

ifah©lhš cæ®fis fh¥gh‰wyh«.

2) Ãns¡F nehŒ

ÏJ xU bfh^ukhd nehahF«. ÏJ btF éiuéš kåj®fS¡F

gut¡ ToajhF«. mÂf Ïw¥òfis c©lh¡F«. bjhl®ªJ ÏU¡F«

fL§fhŒ¢rš, äFªj nrh®Î, fG¤Âš äUJthd Å¡f§fŸ M»a K¡»akhd

m¿F¿fŸ.

Ãns¡F nehŒ jL¥ò Kiw

m) Ãns¡F nehŒ f©oU¡F« »uhk¤ÂèUªJ czÎ jhåa§fŸ,

gU¥ò tiffŸ btëæš bršYtj‰F mDkÂ¡f¡ TlhJ. mnj

nghš nehŒ jh¡f« Ïšyhj »uhk§fS¡F Ï¥bghU£fŸ

tUtj‰F mDkÂ¡f¡ TlhJ.

194

M) vªj xU »uhk¤Âš Ãns¡F nehŒ f©oUªjhš t£lh£Áa®,

Rfhjhu MŒths® M»nahU¡F m¿¡if cl‹ mD¥g

nt©L«. bjh‰W nehŒ »uhk¤ÂèUªJ mL¤j »uhk¤Â‰F

guÎ« mgha« ÏUªjhš K‹bd¢rç¡ifahf vèfis xê¡F«

elto¡iffis nk‰bfhŸs nt©L«.

Ï) Ãns¡F nehŒ tuhkš jL¥gj‰fhf jL¥óÁ nghLjš Ãns¡F

nehŒ f©oU¡F« nehahëfis jåik¥gL¤Â it¤jš,

vèfis xê¤J bjh‰W j‹ikia Ú¡Fjš M»a elto¡if

vL¡f nt©L«.

<) ÅLfis R¤j« brŒJ R‰Wòw¤ij F¥ig Ts§fŸ Ïšyhkš

ÏU¡f brŒa nt©L«. òÂyhf vè tiyfŸ VJ«

njh©l¥g£oUªjhš mj‰F g¡f¤Âš cŸs bghU£fis

Ïlkh‰w« brŒa nt©L«.

c) ÏWÂahf Ãns¡F nehŒ vëÂš jL¡f¥ gl¡Toa xU nehŒ

v‹gij kw¤jš MfhJ. mJ v§nf guédhY« vèfŸ br¤J

éGtij g‰¿Í« Ãns¡F nehŒ f©lt®fŸ g‰¿Í«

clD¡Fl‹ jftš mD¥g nt©L«.

3) _is¡ fhŒ¢rš

ÏJ K¡»akhf FHªijfS¡F« k‰W« bgçat®fS¡F« tU»‹w

cæU¡F Mg¤ij c©lh¡F« nehahF«. ÏªnehŒ g‹¿fŸ _y« xU tif

bfhRédhš gu¥g¥gL»wJ. fLikahd fhŒ¢rš, fG¤J Ão¥ò, eL¡F« Fë®

M»ait m¿F¿fshF«. ÏªnehŒ m¡»uhk gFÂæš m¿ªjÎl‹ Mu«g

Rfhjhu kU¤Jt myty® k‰W« t£lh£Áa® M»nahU¡F jL¥ò

elto¡iffŸ vL¡f m¿¡if mD¥g nt©L«.

4) knyçah fhŒ¢rš

xU »uhk¤Âš knyçah fhŒ¢rnyh mšyj rhjhuz fhŒ¢rnyh

f©L ÏUªjhš xU thu¤Âš »uhk¤Âš fhz¥gLk fhŒ¢ryhdJ k¡fŸ

bjhifæš _‹W éG¡fh£o‰F nk‰gL« nghbjšyh« òŸë étu§fSl‹

Rfhjhu mYtyU¡F m¿¡if mD¥g nt©L«. Ïªj knyçah fhŒ¢rš

»Uäfis bfhštj‰F ‘‘FnshnuhFé‹’’ kh¤Âiu äfÎ« gaDiljhf

ÏU¡»wJ. Ïªj éahÂia monahL xê¤J élnt©Lkhdhš fhŒ¢rš

195

f©oU¡F« egiu gçnrhÂ¤j ÃwF mtiu xU ntis¡F 600 äšè »uh«

kUªÂid c£bfhŸs nt©L«.

5) Fl‰ò© fhŒ¢rš (ilghŒL)

ilghŒL v‹w Fl‰ò© fhŒ¢rš _‹W Kjš eh‹F thu§fŸ

fhŒ¢rš ÏUªJ bfh©nl ÏU¡F«. nehahë äfÎ« gyÅdkh» gL¡ifæš

»l¥gh®. tæ‰W¥ ngh¡F« ÏU¡F«. Ïªj nehŒ mR¤jkhd Fo j©Ù® _y«

guÎ»wJ. vdnt »uhk¤Âš ÏªnehŒ f©L ÏUªjhš Fo j©Ùiu bfhÂ¡f

it¤J mJ Fë®ªj Ã‹ò tof£o cgnah»¥gJ ešyJ. ilghŒL jL¥óÁ

ngh£L¡ bfhŸtjhš ghJfh¥ò V‰gL»wJ. nehŒ gu¥g¡Toat®fis czÎ

bghU£fis jahç¡fnth mšyJ ifahStijnah mDkÂ¡f¡ TlhJ.

»uhk¤Âš bghJ Rfhjhu¤ij¥ ngQtÂš »uhk ã®thf mYtyç‹

g§F äfÎ« K¡»a¤Jt«.thŒªjJ MF«. vdnt éê¥òl‹ brašg£L j¡f

jL¥ò elto¡iffis nk‰bfhŸtJ« nehŒ jh¡»aÃ‹ cldoahf nehia

Fz¥gL¤j njitahd elto¡iffis Rfhjhu¤Jiw k‰W« cŸsh£Á

mik¥òfSl‹ nr®ªJ nk‰bfhŸtJ« äfÎ« K¡»a« MF«. »uhk¤ÂYŸs

bghJ Rfhjhu ãiya¤Â‰F« tUthŒ MŒt® _y« t£lh£ÁaU¡F

m›t¥bghGJ« mtÁakhd rka§fëš clD¡FlD« bjçé¡f »uhk

ã®thf mYty® flik¥ g£lt® Mth®.

196

3. fhšeil nehŒfŸ - »uhk ã®thf mYty®fSila gâfŸ

fhšeil guhkç¥ò¤Jiw mYty®fŸ rhjhuzkhf fhšeilfis

jh¡f¡Toa nehŒfS« bfhŸis nehŒfS« guthkš jL¡f cça elto¡if

vL¤J tU»wh®fŸ. mJngh‹w ne®Îfëš jL¥óÁ Kiw mšyJ nehŒ

jL¥gij g‰¿ Á»¢ir brŒJ bfhŸtJ g‰¿ fhšeil cçikahsU¡F

m¿Îiufis »uhk ã®thf mYty®fŸ tH§fnt©L«. nkY«,

fhšeilfS¡F nehŒ f©lÎl‹ cldoahf »uhk ã®thf mYty®

t£lh£ÁaU¡F m¿¡if mD¥Ã xU efš fhšeil guhkç¥ò

mYty®fS¡F« mD¥gnt©L«. m›tYty® »uhk¤J¡F tªJ cça nehŒ

jåa cça elto¡if vL¥gh®. Ïjid »uhk ã®thf mYty® f©fhâ¤J

Ïj‰fhd m¿¡ifia t£lh£ÁaU¡F«, fhšeil guhkç¥ò mYty®fS¡F«

thu¤Â‰F ÏUKiw mD¥gnt©L«. nkY«, bjh‰w¡ Toa mšyJ gut¡

Toa nehŒfshš ghÂ¡f¥g£l fhšeilfis Ïju fhšeilfëš ÏUªJ

éy¡» it¡fnt©L« v‹W«, jL¥ò elto¡iffis vL¡fnt©L«

v‹W«, fhšeil cçikahsU¡F m¿ÎiufŸ tH§fnt©L«.

bghJthf Ï«khãy¤Âš fhšeilfS¡F btF rhjhuzkhf

njh‹w¡ Toa éahÂfŸ.

1) bt¡if

bt¡if mšyJ fhšeil Ãns¡ v‹gJ kuz« V‰gL¤j¡Toa xU

bfhoa nehŒ MF«. ÏJ vëÂš k‰w fhšeilfS¡F gut¡Toa nehŒ MF«.

Ïªj éahÂ¡F fhuz« ghÂ¡f¥g£l fhšeilæ‹ u¤j¤Âš cŸs éõ Ú®

thŒ, _¡F, f©fŸ, ky« M»aitfëèUªJ btë¥gLtJ MF«. m›thW

btë¥gL« éõÚç‹ »çäfŸ _y« Ïªj nehŒ guÎ»wJ. vdnt,

ghÂ¡f¥g£l fhšeilia ešy Kiwæš cŸs fhšeilÍl‹ nr®¡fhkš

Ãç¤J it¡F«go »uhk¤Âš všnyhU¡F« j©nlhuh _y« bjçé¡f

nt©L«.

2) mil¥gh‹

mil¥gh‹ v‹D« éahÂ MdJ mid¤J tiffis nr®ªj

ÃuhâfisÍ« kåj®fisÍ« ghÂ¤J kuz« V‰gL¤j¡Toa éahÂ MF«.

xU éjkhd »çä u¤j¤Â‰FŸ òFtjhš Ïªj éahÂ c©lh»wJ.

nehŒthŒ¥g£l ÃuhâfŸ Ïiw¢Áia rh¥ÃLtjhY« mšyJ mil¥gh‹

197

jh¡» ÏwªJnghd Ãuhâfë‹ rly§fis ifahStjhY« kåj®fS¡F

ÏªnehŒ guÎ»wJ. vdnt, rly¤ij äfÎ« ftdkhf KoÎ brŒtJ mtÁa«.

nehŒf©lÎl‹ fhšeil mYty®fS¡F jftš bfhL¤J jFÂahd

‘‘th¡ì‹’’, v‹w kUªij CÁæ‹ _y« brY¤Â ghJfh¡fnt©L«.

3) r¥ig nehŒ

r¥ig nehŒ khLfS¡F FW»a fhy¤Âš jh¡» cæU¡F Mg¤J

éisé¡F« bfhoa nehŒ MF«. Ïªj r¥ig nehŒ njhŸ, fG¤J k‰W«

g¡f§fëš tèÍl‹ Toa Å¡f«jh‹ Ïªj nehŒ¡Fça m¿F¿fŸ.

bghJthf tw©L nghd gFÂfëš k£Lnk Ïªj nehŒ fhz¥gL«. blšlh

gFÂfëš Ïªj nehæ‹ jh¡f« m›tsÎ mÂf« ÏU¡fhJ. F¢Á tot«

cŸs xU ÁW E©Qæ®jh‹ Ïªj nehia éisé¡»wJ. czÎ _ykhf

Ïiw¥ig¡FŸ brštjhnyh mšyJ xU fha¤Jl‹ r«gªj¥gLtjdhnyh

Ãuhâ¡F bjh‰¿¡bfhŸS«. ÏªjnehŒ f©lÎl‹ mªj¥ gFÂæš fhšeil

guhkç¥ò¤ Jiw cjé kU¤JtU¡F bjçé¤J ghJfh¥ghd V‰ghLfŸ brŒa

nt©L«.

4) bjh©il mil¥gh‹ nehŒ

gR khLfisÍ«, vUik khLfisÍ« jh¡f¡Toa bfhoa nehahF«.

Ïªj nehŒ »çäfŸ Fs§fS¡F mU»YŸs <ukhd rJ¥ò ãy§fëY«,

j©Ù® rçahf to¡fhj ãy§fëY« thœ»wJ. vUikfŸ k©âyhtJ

j©ÙçyhtJ òuS« tH¡fkhdjhš ÏitfS¡F vëjhf

bjh‰¿¡bfhŸ»wJ. thŒ,bjh©il, Ïu¥ig, Flš mšyJ clè‹ ò© _y«

Ïªj éahÂ bjh‰¿¡ bfhŸS«. nehŒf©l cl‹ kU¤Jt® _y« jL¥ò CÁ

nghLtJ ešyJ.

5) M£l«ik

M£l«ik v‹gJ kåj®fS¡F fhQ« bgça«ik nghš xU

éahÂ MF«. bjh©ilæ‹ c£òw¤ÂY« br«k¿ Mo‹ koæ‹ nkY«, thŒ,

Kf«, cjL M»a ghf§fŸ ÛJ« m«ik ngh‹w bfh¥gs§fŸ V‰gL«. Ïªj

nehŒ Kjèš fhŒ¢rš c©lh» vëÂš bjh‰¿¡ bfhŸs¡ ToajhF«. Sheep

Pox Vaccine _y« nehŒ tuhkš jL¡fyh«.

198

6) uhÕ° (RABIES)

uhÕ° v‹W« nehŒ ehŒfS¡F v‰gL« nehahF«. Ïju

ÃuhâfS¡F« tU«. ÏJ kuz¤ij V‰gL¤j¡Toa xU bt¿nehahF«.

Ãuhâfë‹ gH¡f§fëš F¿¥Ã£l khWjš, kªj«, mrhjhuzkhf m‹ò

fh£Ljš mikÂæ‹ik, ga¤Jl‹ xëªJ¡ bfhŸSjš fLikahd gÁ

it¡nfhš (k) Jâ M»ait rh¥ÃLjš ngh‹wit Ïªj nehæ¡F©lhd

m¿F¿ahF«. ÏJ khÂç m¿F¿fŸ njh‹¿a clnd ehia Ão¤J

r§»èahš f£oit¤J ftdKl‹ ghJfh¡f nt©L«. Ïšyhé£lhš

bt¿¤j‹ikahd F¿fŸ njh‹w Mu«Ã¤jÎl‹ vJ mf¥g£lhY« mjid

fo¡f KaY«. _‹W mšyJ eh‹F eh£fS¡FŸ bt¿ ehŒ ÏwªJéL«.

v›éj Jh©Ljè‹¿ xU ehŒ xUtiu fo¤Jé£lhš fog£l eg®

kU¤Jtkid¡F br‹W Á»¢ir bgwnt©L«. fo¤j ehia Ão¤J kU¤Jt

kid¡F mD¥Ã Á»¢ir më¡fnt©L«. cldoahf ghÂ¡f¥g£l

Ïl¤Âid nrh¥ò¡ fiurš mšyJ R¤j« brŒa¡Toa Ïju¥ bghU£fis

bfh©L fGé él nt©L«. mo¥g£l Ïl¤Âš ijaš nghl¡TlhJ. fo¤j

ehŒ 10 Âd§fS¡F ÏwªJ é£lhš fo¥g£l egiu cldoahf bt¿nehŒ

kU¤Jt Á»¢ir bgWkhW m¿ÎW¤jnt©L«.

199

m¤Âaha« - VI

r_f ghJfh¥ò¤Â£l§fŸ

1. KÂnah® XŒñÂa¤ Â£l§fŸ

jäœ eh£oš c‰wh® cwéd® Mjué‹¿ thH têa‰w

KÂnah®fS¡F r_f ghJfh¥ò më¡F« bghU£L r_f ey¤Jiwæ‹

Ñœf©l IªJ r_f ey¤Â£l§fis tUthŒ¤ Jiw _y« brašgL¤Â

tU»wJ.

1. KÂnah® XŒñÂa« (rhjuz« ) Â£l« (1.4.1962 Kjš )

2. Mjut‰w clš CdK‰nwh® XŒñÂa¤ Â£l« (1.11.1974 Kjš )

3. Mjut‰w éjit XŒñÂa¤ Â£l« ( 1.6.1975 Kjš )

4. Mjut‰w ntsh©ik¤ bjhêyhs®fŸ XŒñÂa¤ Â£l«

(15.3.1981 Kjš)

5. fztdhš ifél¥g£l Mjut‰w bg©fŸ XŒñÂa¤ Â£l«

(25.4.1986 Kjš)

KÂnah® XŒñÂa¤ Â£l« murhiz v© 73, ãÂ (XŒÎÂa«) Jiw, ehŸ

22.01.1962š btëæl¥g£LŸs jäœehL KÂnah® XŒñÂa éÂfŸ k‰W«

m›t¥nghJ muR btëæL« MizfŸ k‰W« m¿Îiufis¡ bfh©L

brašgL¤j¥g£L tU»wJ.

2. nk‰go Â£l§fë‹ Ñœ ga‹bgWtj‰F ã®za« brŒa¥g£l

jFÂfë‹ g£oaš ÑnH ju¥g£LŸsJ.

KÂnah® XŒñÂa« - jFÂ fâ¥ò¢ Rto

Â£l« taJ tUkhd« brh¤J

kÂ¥ò

%ghŒ

Ãw ãgªjidfŸ ika

muÁ‹

ãÂ

khãy

muÁ‹

ãÂ

bkh¤j

«

(XŒñÂa« %ghæš)

KÂnah® cjé¤

Â£l« (rhjhuz«)

m.M.v©.73, ãÂ

(XŒñÂa«) Jiw

ehŸ 22.1.1962

65 VJäšiy 5000

äfhkš

1.Ã¢ir¡fhuuhf

ÏU¤jš TlhJ.

2.taJ tªj kf‹

ÏU¡f¡ TlhJ.

3.Rakhf ntiy

brŒJ j‹id¡

fh¥gh‰¿¡ bfhŸs

Ïayhjtuhf

ÏU¤jš nt©L«.

75 125 200

200

M)KÂnah® cjé¤

Â£l« (FUl®,

g¡fthj«, if, fhš

ÏHªjt®)

60 VJäšiy 1000

äfhkš

nkYŸsthW - 200 200

2)clš CdK‰nwh®

cjé¤ j£l«

(1.11.1974) murhiz

gštif v©.1402

ãÂ¤ Jiw ehŸ

6.11.1974

45 VJäšiy 1000

äfhkš

1.Ã¢ir¡fhuuhf

ÏU¤jš TlhJ.

2. taJ tªj kf‹

ÏU¡f¡ TlhJ.

3.Rakhf ntiy

brŒJ j‹id¡

fh¥gh‰¿¡ bfhŸs

Ïayhjtuhf

ÏU¤jš nt©L«.

- 200 200

3)éjit XŒñÂa¤

Â£l« (1.6.1975)

murhiz gštif

v©.507 ãÂ¤ Jiw

ehŸ 27.5.1975

taJ

tu«ò

Ïšiy

VJäšiy 1000

äfhkš

1.Ã¢ir¡fhuuhf

ÏU¤jš TlhJ.

2. taJ tªj kf‹

ÏUªjhY« tUkhd«

VJ« ÏšyhÂU¡f

nt©L«.

3. kWkz«

brŒÂU¤jš TlhJ.

- 200 200

4)Mjut‰w

ntsh©ik

bjhêyhs®

XŒñÂa¤ Â£l«

(15.3.1981) murhiz

gštif v©.164

r_f ey¤ Jiw ehŸ

12.5.1981

60 VJäšiy 1000

äfhkš

1.ãyk‰w ViH

2.Ã¢ir¡fhuuhf

ÏU¤jš TlhJ.

3. taJ tªj kf‹

ÏU¡f¡ Tlhj-

- 200 200

5) fztdhš

ifél¥g£l

bg©fŸ XŒñÂa¤

Â£l« (25.5.1986)

murhiz gštif

v©.1465 r_f ey¤

Jiw ehŸ 3.5.1984

30 VJäšiy 1000

äfhkš

1.Ã¢ir¡fhuuhf

ÏU¤jš TlhJ.

2.kWkz«

brŒÂU¡f¡ TlhJ.

3.IªJ

M©LfS¡F nkš

fztid

ÃçªÂU¡f nt©L«,

cçikæaš

ÚÂk‹w¤Â‹

_ykhf éthfu¤J¥

bg‰wt®.

4.tUkhd« VJä‹¿

taJ tªj kf‹fŸ

ÏUªjhY«

XŒñÂa« tH§fyh«

(2.6.98èUªJ).

- 200 200

201

KÂnah® XŒñÂa¤ Â£l« bjhl§»anghJ gadhëfS¡F

khj« XŒñÂa« %.20/- tH§f¥g£lij go¥goahf Ñœ¡f©lthW ca®¤Â

j‰nghJ XŒñÂa« khj« %.200/- tH§f¥g£L tU»wJ.

1. 1.4.1962 Kjš 31.3.1979 tiu %. 20/-

2. 1.4.1979 Kjš 31.3.1982 tiu %. 25/-

3. 1.4.1982 Kjš 30.4.1989 tiu %. 35/-

4. 1.5.1989 Kjš 31.1.1992 tiu %. 50/-

5. 1.2.1992 Kjš 30.6.1995 tiu %.75/-

6. 1.7.1995 Kjš 31.3.1998 tiu %. 100/-

7. 1.4.1998 Kjš 31.3.2000 tiu %. 150/-

8. 1.4.2000 Kjš ÏJ ehŸ tiu %. 200/-

gadhëfS¡F khj« %.200/- kht£l§fëYŸs r_f ghJfh¥ò

Â£l« jåt£lh£Áa®fshš gzéil _y« mD¥g¥g£L tU»wJ.

m) KÂnah® XŒñÂa« (rhjhuz«) Â£l«

Ï¤Â£l« ÃiH¥òjé ÏšyhkY«, fh¥gh‰Wgt® ÏšyhkY«

cŸs mid¤J KÂnah®fS¡F« XŒñÂa« tH§f m¿Kf¥gL¤j¥g£L

01.04.1962 Kjš brašgL¤j¥g£L tU»wJ. Mjut‰w ãiyæš cŸs

gh®ita‰nwh®, bjhGnehŒ, kdnehŒ, ghçrthÍ k‰W« mta« ÏHªJ tUthŒ

<£l Koahj eg®fŸ cjé¤ bjhif bgw¡ Fiwªjg£r taJ tu«ò 60 MF«.

k‰w Mjut‰w eg®fS¡F Fiwªj g£r taJ tu«ò 65 MF«.

XŒñÂa jhuU¡F khj« x‹W¡F KÂnah® XŒñÂa« %.200/-

tH§f¥g£L tU»wJ. nk‰go bjhifæš khj« x‹W¡F %.75/- Åj« 65

taJ¡F nkš cŸs gadhëfS¡F k¤Âa muR cjé¤ bjhif tH§F»wJ.

Ï¥gadhëfS¡F khãy muÁ‹ g§fhf khj« x‹W¡F %.125/- tH§»

tU»wJ.

M) Mjut‰w clš CdK‰nwh® XŒñÂa¤ Â£l«

clš Cd« 50 rjé»j« msÎ« mj‰F nkY« cŸs Mjut‰w

clš CdK‰wt®fŸ Ï¤Â£l¤Â‹ _y« ga‹bgw¤ jFÂ cilat® Mt®.

Ï¤Â£l¤Â‹ _y« ga‹bgWtj‰Fça Fiwªjg£r taJ tu«ò 45 MF«.

202

muR Miz v©.gštif 964 r_f ey¤Jiw, ehŸ

19.12.1980‹go x›bthU kht£l¤ÂY« kht£l M£Áahs® jiyikæš kht£l

kU¤Jt mYty® k‰W« kht£l r_f ey mYty® M»nah® ml§»a FG

V‰gL¤Â, m¡FG CdK‰nwhçläUªJ XŒñÂa« nt©o bgw¥gL«

kD¡fis MŒÎ brŒJ mt®fë‹ Cd¤Â‹ j‹ik¡F V‰g mt®fS¡F

taJ tu«Ã‹¿ XŒñÂa« m§Ñfhu« brŒaÎ«, muR¡ foj v©.í2 /

16869/82-7 ehŸ 22.07.1982‹go bjhGnehahëfSfS« ga‹bgW« tifæš

éçÎgL¤j¥g£LŸsJ.

Ï) Mjut‰w éjit XŒñÂa¤ Â£l«

KÂnah® XŒñÂa¤ Â£l« Mjut‰w éjitfS¡F ga‹bgW«

tifæš jäHf murhš éçÎ¥gL¤j¥g£LŸsJ. Ï¤Â£l¤Â‹Ñœ ga‹bgw

taJ tu«ò vJÎ« ã®za« brŒa¥gléšiy. 18 taJ ãu«Ãa thçR

ÏUªjhY« kWkz« brŒahkš ÏU¡F« Mjut‰w éjitfŸ Ï¤Â£l¤Â‹

Ñœ gadila jFÂ bg‰wt®fŸ Mt®. KÂnah® cjé¤ bjhif (rhjhuz«)

Â£l¤Âš Tw¥g£l k‰w ãgªjidfŸ Ï¤Â£l¤Â‰F« bghUªJ«.

<) Mjut‰w ntsh©ik¤ bjhêyhs®fŸ XŒñÂa¤ Â£l«

KÂnah® XŒñÂa¤ Â£l« Mjut‰w ntsh© bjhêyhs®fS«

ga‹ bgW« tifæš murhš éçÎgL¤j¥g£LŸsJ. Ïªj Â£l¤Âš gadila

gadhëfë‹ Fiwªjg£r taJ 60 vd ã®zæ¡f¥g£LŸsJ. KÂnah®

cjé¤ bjhif (rhjhuz«) Â£l¤Âš F¿¥Ãl¥g£LŸs ãgªjidfŸ

Ït®fS¡F« bghUªJ«.

c) fztdhš ifél¥g£l bg©fŸ XŒñÂa¤ Â£l«

Ï¤Â£l« fztdhš ifél¥g£L r£l¥go ÃçªJthH

ÚÂk‹w¤Â‹_y« rh‹W bg‰wt®fŸ mšyJ Fiwªjg£r« 5 M©LfS¡F

nkš fztiu ÃçªJ thG« jFÂthŒªj, Mjut‰w 30 taÂ‰F nk‰g£l

bg©fŸ ga‹bgW« tifæš éçÎgL¤j¥g£LŸsJ. 18 taJ ãu«Ãa thçR

ÏUªjhY« jFÂæ‹ mo¥gilæš fztdhš ifél¥g£l bg©fŸ

Ï¤Â£l¤Â‹Ñœ cjé¤bjhif bgwyh«. (KÂnah® XŒñÂa¤ Â£l« (bghJ)

Â£l¤Â‰Fça Ãw ãgªjidfŸ Ï¤Â£l¤Â‰F« bghUªJ«).

203

1.2) Ãw cjéfŸ

m) Ïytr nt£o / nriy tH§Fjš

nk‰F¿¥Ã£l Â£l§fë‹Ñœ cjé¤ bjhif bgW«

gadhëfS¡F M©L¡F ÏUKiw bgh§fš k‰W« Ôghtë

g©oifæ‹nghJ M©fS¡F nt£oÍ«, bg©fS¡F nriyÍ«, murhiz

995, ãÂ¤Jiw, ehŸ 18.07.1979 k‰W« 459 r_f ey k‰W« r¤JzÎ¤ Â£l¤

Jiw ehŸ 25.10.1991‹go tH§f¥gL»wJ.

nk‰F¿¥Ã£l Â£l« br«ikahf brašgl Áw¥ò Miza®

k‰W« tUthŒ ã®thf Mizaç‹ R‰w¿¡if v© 36/2004, ehŸ 01.10.2004

éçthd m¿ÎiufŸ kht£l M£Áa®fS¡F tH§f¥g£LŸsJ. mÂš

F¿¥Ãl¥gL« m¿Îiufë‹ K¡»a gFÂ ÑnH fh©Ã¡f¥g£LŸsd.

‘Ï¢rªj®¥g¤Âid ga‹gL¤Â mid¤J gadhëfisÍ« »uhk ã®thf

mYty® / FWt£l tUthŒ MŒths®fŸ / Áw¥ò gâahs®fŸ _y«

gadhëfŸ midtU« cæUl‹ cŸsduh vdÎ«, bjhl®ªJ cjé¤bjhif

bg‰W tU»‹wduh v‹gijÍ« neçš rçgh®¤J, rçgh®¤j rh‹W égu§fis

njÂÍl‹ »uhk KÂnah® XŒñÂa¥ gÂnt£oš gÂÎ brŒÂl nt©L«.

»uhk¥òw§fëš mªjªj »uhk ã®thf mYty® k‰W« FWt£l tUthŒ

MŒths® x›bthU gadhëiaÍ« neçš gh®¤J mt®fŸ cæUl‹

ÏU¥gijÍ« bjhl®ªj ga‹bg‰W tUtijÍ« cWÂ brŒJ,

nt£o/nriyæid tH§F«nghJ, ÑnH ju¥g£LŸs got¤Âš x¥òif bg‰W

x›bthU gadhë¡F« vÂnu mtiu rçgh®¤j‰F milahskhf »uhk ã®tf

mYty® RU¡bfh¥g« Ïlnt©L«. KÂnah® XŒñÂa¥ gÂnt£oš rçgh®¤j

ehëid gÂÎ brŒÂlš nt©L«. x›bthU »uhk¤Âš cŸs

gadhëfisÍ« rçgh®¤J Ã‹d® »uhk« thçahf m¥got¤Âš gadhëfë‹

étu§fis g£oaè£L, g£oaY¡F ÑnH F¿¥Ãl¥g£LŸs rh‹¿id mnj

tot¤Âš tH§f nt©L«.

Ï¢rçgh®¥ò rka¤Âš,

m) »uhk¤ij é£L¢ br‹nwh®.

M) Ïwªjt®fŸ

204

M»nahç‹ bga®fis k£L« Ú¡Fjš nt©L«. gadhëfël« neçš

x¥òif bgw Ïayhj Ïd§fëš nt£o, nriy tH§f¡TlhJ. gadhëfŸ

btëô® br‹¿U¥Ã‹ xUthu fhy« bghW¤J Û©L« rçgh®¤j Ã‹dnu

tH§f nt©L«. m›thW rçgh®¥ò brŒa¥glhj, rçgh®¡f Ïayhj

Ïd§fë‹ égu§fis »uhk ã®thf mYty®fëläUªJ bg‰W ca®

mYty®fis¡ bfh©L (t£lh£Áa® / Jiz M£Áa® ãiy mYty®)

bfh©L neuo¤jâ¡if brŒJ gadhëfŸ g£oaèUªJ Ú¡f jFªj

fhuz§fŸ ÏU¥Ã‹ mjid gÂÎ brŒJ Ú¡»l j¡f elto¡if vL¤Âl

nt©L«’ vdÎ« R‰w¿¡ifæš m¿ÎW¤j¥g£LŸsJ.

g£oaš

KÂnah® XŒñÂajhu®fS¡F Ôghtë / bgh§fš g©oif¡F nt£o/nriy

tH§»aj‰F x¥òif k‰W« neçš rçgh®¤j rh‹¿jœ.

t.

v©

x¥

gë

¥ò

v

©

/ t

Ul

«

ga

dhë

‹

bg

a®

ga

‹

bg

W«

Â£

l¤

Â‹

bg

a®

M©

/ b

g©

ta

J

nt£o /

nriy

bg‰wtç‹

x¥g« /

nuif

XŒñÂaiu neçš

gh®¤J

rçgh®¡f¥g£lj‰fhd

».ã.m.ç‹

RU¡bfh¥g«

njÂÍl‹.

rh‹W

Ï¡»uhk¤Âš cŸs KÂnah® cjé¤bjhif Â£l¤Â‹ gšntW

ÃçÎfë‹ Ñœ ga‹bgW« gadhëfë‹ gÂnth£oYŸs étu§fSl‹

x¥Ã£L gh®¡f¥g£lJ. ................... ehs‹W ...................... eg®fŸ ga‹ bg‰W

tU»‹wd®. Ït®fŸ midtiuÍ« neçš rçgh®¤j Ã‹ mt®fŸ cæUl‹

ÏU¥gij cWÂ brŒJ bfh©L mt®fS¡F Ôghtë / bgh§fš g©oif¡F

KÂnah® cjé¤ bjhif Â£l¤Â‹ Ñœ nt£o / nriy v‹dhš tH§f¥g£lJ

v‹W Ïj‹ _y« cWÂ më¡»‹nw‹. gÂnt£oš cŸs bkh¤j

gadhëfë‹ v©â¡ifÍ« c©ikæš ga‹ bg‰nwhç‹ v©â¡ifÍ«

rçahf cŸsJ v‹W rh‹wë¡f¥gL»wJ.

x¥g«

»uhk ã®thf mYtyç‹ bga®.

»uhk«.

cŸt£l«.

t£l«.

205

M) KÂnah® XŒñÂa¤ bjhif bgW« gadhëfS¡F Ïytr

r¤JzÎ k‰W« Ïytr mçÁ tH§Fjš

muR Miz v©.771 r_f ey¤Jiw, ehŸ 6.10.1980‹go KÂnah®

cjé¤ bjhif bgW« gadhëfS¡F 1.11.1990 Kjš, thu¤Â‰F jyh xU

»nyh Ïytr mçÁ tH§f c¤Âuél¥g£lJ.

Ã‹d®, murhiz v©.394, r_f ey« k‰W« r¤JzÎ¤ Â£l¤

Jiw, ehŸ 5.1.1991‹go KÂnah® XŒñÂa« bgW« mid¤J gadhëfS¡F«

15.9.1991 Kjš ÑnH f©l msÎfë‹go Ïytr mçÁ bg‰W¡ bfhŸs

mDkÂ¡f¥g£ld®.

1) r¤JzÎ¡ Tl§fëš czÎ c£bfhŸsjt®fS¡F thu«

xUKiw jyh 1 »nyh Ïytr mçÁ tH§f¥gL«.

2) r¤JzÎ¡ TL§fëš czÎ c£bfhŸgt®fS¡F thu« xU

Kiw jyh 1/2 »nyh Ïytr mçÁ tH§f¥gL«.

murhiz v© 288 r_f ey« k‰W« r¤JzÎ¤ Â£l¤Jiw

ehŸ 29.6.1997‹go thu« xU Kiw mçÁ tH§FKiw ÂU¤j¥g£L Ïj‰F

gÂyhf khj« xU Kiw mçÁ tH§f¥g£L tU»wJ. mj‹go r¤JzÎ¡

Tl§fëš czÎ c£bfhŸgt®fS¡F khj« 2 »nyh Ïytr mçÁÍ«,

r¤JzÎ¡ Tl§fëš czÎ c£bfhŸshjt®fS¡F khj« 4 »nyh Ïytr

mçÁÍ« tH§f¥g£L tU»wJ. murhiz v© 31, r_f ey« k‰W« r¤JzÎ¤

Â£l«, ehŸ 04.03.2002‹go m‹dó®zh Â£l¤Â‹ Ñœ Mjut‰w KÂnah®

XŒñÂa¤ Â£l¤Â‹ Ñœ ga‹bgW« gadhëfëš äfÎ« taJ KÂ®ªj

eg®fS¡F khj« x‹W¡F 10 »nyh czÎ jhåa« ika muR khåa¤Âš

tH§f¥g£L tU»wJ. m‹dó®zh Â£l¤Â‹ Ñœ Ïytr czÎ jhåa«

bgWgt®fS¡F nkny F¿¥Ã£l 2 mšyJ 4 »nyh mçÁ k‰W« Ïytr kÂa

czÎ »ilahJ.

»uhk ã®thf mYty®fë‹ flikfS«, bghW¥òfS«

KÂnah® XŒñÂa« nt©o mD¥g¥gL« tiuaW¡f¥g£l

got¤Âyhd kD¡fŸ jåt£lh£Áa® (r_f ghJfh¥ò Â£l«) mt®fshš

bgw¥gL»‹wd. m«kD¡fŸ ÛJ jy érhuiz nk‰bfhŸ»‹w nghJ »uhk

ã®thf mYtyU« érhuizæ‹ nghJ clåU¥gh®. »uhk ã®thf mYty®

érhuiz nk‰bfhŸS« nghJ ftå¡f nt©oaitfŸ:-

206

kDjhu® »uhk¤ij¢ nr®ªjt®jhdh?

kDjhu® KÂnah® XŒñÂa« bgWtj‰Fça mid¤J

jFÂfisÍ«, taJ tu«òfŸ cŸs Ïd§fëš tiuaW¡f¥g£l

Fiwªjg£r taJ tu«Ãid milªJŸshuh?

kDjhu® c©ikænyna Mjut‰wtuh?

kDjhuU¡F kidé / fzt‹ mšyJ kf‹ / kfŸfŸ

ÏU¡»wh®fsh? v¥go mtUila m‹whl thœÎ el¤Â¡

bfh©L tU»wh®.

gz« <£L« bjhêèš <Lg£LŸshuh? mšyJ brhªjkhf ãy« /

ÅL cŸsjh? mt‰¿‹ thæyhf tUkhd VJ« <£L»whuh?

ahUila MjuÎ« Ïšyhkš Rakhf¤jh‹ thœ¡ifia el¤Â¡

bfh©L tU»whuh? tH§f¥gL« XŒñÂa« jh‹ mtUila

thœthjhukhf ÏU¡Fkh?

kDjhuçl« neuo érhuiz, th¡F_y«, ÏU rh£ÁfŸ

ifbah¥g«.

éÂ 5 és¡f« 1š f©LŸs¥go fzt‹ k‰W« kidé ÏUtU«

Mjut‰wt®fŸ v‹W«, ÏUt®fS¡F« ntW cænuhL cŸs cwéd®fŸ

Ïšiy v‹gij f©l¿¥g£lhš, Ït®fŸ éÂfë‹ Ñœ jFÂbg‰wt®fŸ vd

fUjyh«. és¡f« 2š (éÂ-5) f©LŸs¥go kdts®¢Á F‹¿at®fŸ,

kdãiy ghÂ¡f¥g£lt®fŸ, Mjut‰w KÂnah®fshfÎ« k‰W« Mjut‰w

kDjhu®fshfÎ« ÏUªJ XŒñÂa« bgWtj‰F, jFÂbg‰¿U¥Ã‹ XŒñÂa«

tH§F« mÂfhu« bfh©l mYty®, ghJfhty® xUtiu mtuJ r«kj«

bg‰W ãakd« brŒJ, mt® têahf gadhë¡F xŒñÂa« g£Lthlh

brŒayh«. ÏJngh‹w égu§fis f©l¿ªJ«, mtç‹ m§f milahs§fŸ,

òif¥gL« M»at‰WlD« »uhk¤ÂYŸs bghJk¡fël« érhuiz

nk‰bfh©L« »uhk¤Â‹ gŠrha¤J jiyt® mšyJ cW¥Ãd® mšyJ

K¡»a°j®fŸ ÏUtçl« th¡F_y§fŸ bg‰W KGtoéš érhuiz

m¿¡if tH§f nt©L«.

207

2) KÂnah® XŒñÂa« got«-IV-š r_f ghJfh¥ò Â£l jå

t£lh£Áauhš Mizæl¥g£lÃ‹ gadhëæ‹ 3 (_‹W) òif¥gl efšfëš

t£lh£Áa® mYtyf¤Âš guhkç¡¥gL« jå¥ gÂnt£oš x‹W«, »uhk

ã®thf mYty® guhkç¡F« got«-V gÂnt£oš X‹W«, XŒñÂa Mizæš

x‹W« x£l nt©L«. XŒñÂa« tH§»a Mizæ‹ v© k‰W« ehŸ

Ïitfë‹ égu§fis, »uhk ã®thf mYty®fshš guhkç¡f¥gL« got«.V

gÂnt£oš gÂa nt©L«. vªj tifahd KÂnah® XŒñÂa¤ Â£l«

v‹gijÍ«, vªj khj« Kjš XŒñÂa« bgw¥gL»wJ v‹gijÍ«, XŒñÂa«,

bgW« eg®, Kftç, òif¥gl¤Jl‹ bjëthf gÂnt£oš m§f milahs§fŸ

F¿¥ò M»at‰iw gÂa nt©L«. »uhk ã®thf mYty®fŸ m›t¥nghJ

FiwªjJ _‹W khj§fS¡bfhU Kiw KÂnah® XŒñÂa« bgWgt®fŸ

ÏU¡F« (Physical presence) ãiyia rçgh®¡f nt©L«.

3) M©L¡F ÏUKiw bgh§fš k‰W« Ôghtë g©oifæ‹

nghJ Ïytr nt£o nriy gadhëfS¡F tH§F«nghJ KÂnah® XŒñÂa«

bgW« gadhëæ‹ bkŒj‹ikiaÍ«, mt® c©ikahd gadhëjhdh v‹W«

gÂntL k‰W« òif¥gl« _y« rçgh®¤J tH§f nt©L«. gadhëfS¡F

bgh§fš k‰W« Ôghtë¥ g©oifæ‹ nghJ T£l beçrš Ïšyhkš

xUehis¡F Fiwªjg£r« 50 eg®fŸ v‹w mséš v©â¡if bfh©l

eg®fS¡F éšiy m£il bfhL¤J vªjéj mr«ghéj« eilbgwhkš

gh®¤J¡ bfh©L Ïytr nt£o nriyfis Cuh£Á mik¥òfë‹

ÃuÂãÂfë‹ K‹åiyæš tH§f nt©L«.

4) KÂnah® XŒñÂa« bgW« gadhëfŸ ÏwªJ é£lhš Ïw¥ò

gÂnt£oš, Ïw¥ò gÂÎ éÂfë‹go gÂªJ x›bthU khjK« Ja®Jil¥ò

t£lh£ÁaU¡F m¿¡if got«-VI-š mD¥Ã XŒñÂa« tH§FtJ

ãW¤j¥gl elto¡if nk‰bfhŸs nt©L«.

5) KÂnah® XŒñÂa« bgW« gadhë xUt® xG¡f <d¤Â‰fhf

F‰wthë vd¤ Ô®¥gë¡f¥g£L Áiw¤j©lid bg‰¿U¥Ã‹ KÂnah®

XŒñÂa¤ bjhif ãW¤j¥gl nt©L« (murhiz v© 444, ãÂ¤Jiw, ehŸ

25.05.1967). j©lid fhy« KoªJ ÏU¥Ãl« ÂU«Ãdhš jFÂ bg‰¿U¥Ã‹

XŒñÂa« tH§FtJ òJ¥Ã¡fyh«. Áiw¤ j©lid bg‰w m›tifahd

208

ne®ÎfisÍ« cl‹ r_f ghJfh¥ò Â£l jå t£lh£ÁaU¡F m¿¡if brŒa

nt©L«.

6) gadhëfŸ »uhk¤ij é£L ntW »uhk§fS¡F¢

br‹Wé£ljhf m¿ªjhš mt® Ïl« bga®ªj égu¤ij érhuiz thæyhf

m¡f« g¡f¤jhçl« érhç¤J m¿¡if x‹iw r_f ghJfh¥ò Â£l jå

t£lh£ÁaU¡F Jçjkhf mD¥g nt©L«. bkh¤j¤Âš KÂnah®

XŒñÂa¤Â£l« Áw¥ghf brašgL«goÍ«, KiwnfLfŸ ÏšyhJ c©ikahd

gadhëfŸ ga‹ bgW»wh®fsh v‹gij cWÂgl brašgL¤JtJ« »uhk

ã®thf mYtyç‹ flikahF«.

7) got§fŸ - Ñœf©l got§fŸ KÂnah® XŒñÂa¤ Â£l¤Âš

tiuaW¡f¥g£LŸsd.

1. KÂnah® XŒñÂa¤ bjhif nfhU« é©z¥g got«

2. FWt£l tUthŒ MŒths® k‰W« »uhk ã®thf mYty®fë‹

m¿¡if

3. KÂnah® XŒñÂa kD¡fŸ gÂntL

4. KÂnah® XŒñÂa« tH§F« Mizæ‹ got«

5. KÂnah® XŒñÂa« bgWgt®fë‹ gÂntL

6. KÂnah® XŒñÂa« bgWgt®fë‹ Ïw¥ò k‰W« Kftç kh‰w«

ngh‹witfS¡fhd got«.

7. khjhkhj« KÂnah® XŒñÂa« mD¥ò« gÂntL gFÂ-1 k‰w«

gFÂ-2

8. KÂnah® XŒñÂa« gz g£Lthlh fz¡FfŸ g£oaš.

209

2. jäœehL Ja® Jil¥ò¤Â£l«

murhiz (ãiy) v© 470, ãÂ¤ (K.m.bgh.ã.ã.) Jiw, ehŸ

23.05.1989-‹go Ï¤Â£l« bjhl§f¥g£l nghJ M©L tUkhd« %.5000/-

¡F£g£L bghUÇ£L« FL«g¤jiytiu ÏHªJ jé¡F« FL«g¤Â‰F

%.2000/- ãthuz¤ bjhif tUthŒ¤Jiw _y« tH§f¥g£L tªjJ.

murhiz (ãiy) v© 726, tUthŒ¤Jiw, ehŸ 05.08.1996-š M©L tUkhd«

%.7200/- tiu bgW« FL«g§fŸ Ï¤Â£l¤Â‹ Ñœ ga‹ bgwyh« vd

Mizæ£lJ. j‰nghJ Ïªj cjé¤bjhif murhiz (ãiy) v© 11, r_f

ey« k‰W« r¤JzÎ¤ Â£l¤Jiw, ehŸ 22.01.1999-‹go 01.08.1998 Kjš

%.10,000/- ãthuz¤ bjhifahf tH§f¥g£L tU»wJ.

jäœehL Ja® Jil¥ò¤ Â£l¤Â‹ Ñœ mD¥g¥gL«

tiuaW¡f¥g£l got¤Âyhd kD¡fŸ, r_f ghJfh¥ò Â£l jå

t£lh£Áauhš bgw¥g£L »uhk ã®thf mYty®fŸ k‰W« cŸt£l tUthŒ

MŒths®fS¡F« érhuiz m¿¡if bgW« bghU£L mD¥g¥gL»‹wd.

»uhk ã®thf myty®fŸ érhuizæ‹nghJ kDjhu®fŸ

Ï¤Â£l¤Â‹ Ñœ ãthuz« bgWtj‰F mid¤J jFÂfS« bg‰WŸsduh

vd ftdkhf gçÓè¤J j§fsJ th¡F_y« k‰W« érhuiz m¿¡if ju

nt©L«.

c©ikænyna FL«g¤jiyt® bghUÇ£L« eguh? tWik¡

nfh£o‰F Ñœ cŸs FL«gkh?

étrha¤ bjhêyhëah? 2.50 V¡f® eŠir ãy« mšyJ 5.00

V¡f® òŠir ãy« it¤JŸs ÁW étrhæah?

FL«g¤Â‹ bkh¤j M©L tUkhd« %.7,200/-¡F äfhkš

cŸsjh?

Ïw¥ò¥ gÂnt£oš Ïw¥ò gÂa¥g£LŸsjh? Ïw¥Ã‰Fça

rh‹whtz« cŸsjh?

»uhk¤ÂYŸs m¡f« g¡f¤J Å£lhçlK«, »uhk¤ÂYŸs

K¡»a°j®fëlK« érhuiz nk‰bfh©L th¡F_y«

bgw¥gLjš nt©L«.

210

kDjhuçl« neuo érhuiz th¡F_y«, ÏUrh£ÁfŸ

ifbah¥g«.

kD, Ïwªj MWkhj§fS¡FŸ bgw¥g£LŸsjh? mšyJ xU

tUl¤Â‰FŸ bgw¥g£LŸsjh? MW khj§fS¡F nkš ÏU¥Ã‹

jhkj¤Â‰fhd fhuz¤Âid kDjhçl« érhç¤J m¿ªJ

Ã‹d® kht£l M£Áaç‹ jhkj bghW¤jš Miz

bgw¥glnt©L«.

n‰f©l égu§fŸ k‰W« c©ik ãiy f©l¿a¡Toa Ãw têfëY«,

érhuiz nk‰bfh©L rçahf »uhk ã®thf mYty® jdJ m¿¡ifia

mD¥g nt©L«. Ja® Jil¥ò t£lh£Áa® ãthuz« tH§F«nghJ

clåUªJ gadhëæ‹ milahs« fh£o, ‚v‹dhš milahs«

fh©Ã¡f¥g£lJ’’ v‹W rh‹wë¡f nt©L«.

211

3. ég¤J ãthuz¤ Â£l«


23.05.1989-‹go jäœeh£oš »uhk¡ iféidP®fŸ c£gl 44 tifahd

bjhêèš <Lg£LŸs bjhêyhs®fŸ, gâæš ÏU¡F« nghJ Ïw¡f

neç£lhnyh mšyJ fha« V‰g£lhnyh mšyJ m§f§fis ÏH¡f

neç£lhnyh mt®fsJ FL«g§fS¡F«, fhakilªj mšyJ m§f§fis

ÏH¡f neç£l bjhêyhs®fS¡F« tUthŒ¤Jiw _y« ãthuz¤ bjhif

tH§f¥g£L tU»wJ.

m) ég¤Âdhš kuz« V‰gL« Ïd§fŸ

Ï¤Â£l« bjhl§f¥g£l nghJ gâæš ÏU¡F«nghJ,

ég¤Âdhš Ïwªj mšyJ KGikahf braš ÏHªj bjhêyhs®fë‹

FL«g§fS¡F %.10,000/- ãthuz¤bjhif tH§f¥g£lJ. 28.08.1996 Kjš

Ïwªj bjhêyhs®fë‹ FL«g§fS¡F %.15,000/- tH§f¥g£L tU»wJ.

M) ég¤Âdhš fha« V‰gL« Ïd§fŸ


23.05.1989-‹go 44 tifahd bjhêèš <Lg£LŸs bjhêyhs®fS¡F,

gâæ‹ nghJ ég¤Âdhš V‰gL« fha§fS¡F fha¤Â‹ j‹ik¡nf‰g

%.5000/- Kjš %.10,000/- tiu ãthuz¤ bjhifahf tH§f¥g£lJ. j‰nghJ

murhiz (ãiy) v© 570, tUthŒ¤Jiw, ehŸ 27.10.1999-‹go ég¤Âdhš

fha« milªj mšyJ m§f§fis ÏHªj 44 tifahd bjhêš brŒÍ«

bjhêyhs®fS¡F fha¤Â‹ j‹ik¡F«, ÏH¡f neç£l clš cW¥òfë‹

j‹ikia¥ bghW¤J« %.7,500/- Kjš %.15,000/- tiu ãthuz¤ bjhif

tH§f¥g£L tU»wJ.

Ï) 44 tif ViH¡ bjhêyhs®fŸ

1. ryit¤ bjhêyhë

2. fhyâ¤ bjhêyhë

3. j¢r®fŸ, kut©o f£Lnth®

4. éy§FfŸ ÏG¤J¢ bršY« t©onah£ofŸ

5. fUkh® R¤Âaš fUkh®

6. bgh‹ntiy brŒnth®, btŸë ntiy brŒnth®

7. Til Kilnth®

212

8. fš j¢r®fŸ, fšèš Filnth®, f£ol bjhêyhë

9. XL bjhêyhs®fŸ

10. br§fš mL¡Fnth®fŸ

11. »zW njh©Lnth®fŸ

12. »zW f£Lnth®fŸ

13. ntsh©ik¤ bjhêyhs®fŸ, ÁW étrhæfŸ k‰W« FW

étrhæfŸ (2.5 V¡fU¡F Fiwthf ãyKŸnsh®)

14. gjÜ® Ïw¡Fnth®

15. fêÎÚ® mf‰W« bjhêyhëfŸ

16. ó¢Á kUªJ bjë¥gt®fŸ

17. gid ku« / bj‹id ku« VWnth®

18. Ûdt®fŸ (T£LwÎ r§f§fëš cW¥Ãduhf mšyhjt®)

19. f£ol« k‰W« f£Lkhd bjhêyhs®fŸ

20. ou¡ X£Lgt®fŸ

21. M£nlh, ç¡õh X£Ld®fŸ

22. jåah® fh®, thlif fh® k‰W« g° X£Lgt®fŸ (thfd§fŸ

brhªjkhf Ïšyhjt®fŸ k£Lnk jFÂ bg‰wt®fŸ)

23. Ko ÂU¤Jgt®

24. if t©o ÏG¥ngh®

25. äÂ t©o X£Le®

26. jåah® JiwæYŸs if¤j¿ berths®fŸ

27. k©gh©l« k‰W« k©bgh«ikfŸ brŒÍ« Fat®, fšyhs®

k‰W« ntshs®

28. ÅLfëš gâòçnth®

29. gh«ò Ão¡F« bjhêèš <LgLnth®

30. Áåkh gl¥Ão¥Ã‹nghJ r«gªj¥g£l Áåkh bjhêyhs®fŸ

k‰W« Áåkh bjhêyhs®fŸ v‹w tifæš mikÍ« Áåkh

eof®fŸ ég¤Âš Ïwªjhnyh / fhaK‰whnyh

31. Âd¡TèbgW« br§fš bjhêyhs®fŸ ég¤Âš Ïwªjhnyh /

fhaK‰whnyh

32. yhçfëš ghu« V‰¿ Ïw¡F« ViH¤ bjhêyhs®fŸ ég¤Âš

Ïwªjhnyh / fhaK‰whnyh

33. ViH¤ ijaš bjhêyhs®fŸ bjhêèš <Lg£oU¡F«nghJ

ég¤Âš Ïwªjhnyh / fhaK‰whnyh

213

34. btŸis mo¥ngh®, t©z« óRgt® k‰W« ä‹ éidP®fŸ

bjhêèš <Lg£oU¡F«nghJ ég¤Âš Ïwªjhnyh mšyJ

fhaK‰whnyh

35. »uhäa eld¡ fiyP®fŸ

36. rikaš bjhêš brŒgt®fŸ

37. khÎ äšèš ntiy brŒÍ« bjhêyhs®fŸ

38. jåah® ngUªÂš gâòçÍ« el¤Je®fŸ

39. gªjš nkil, k©lg« khehL, ÂUkz¥gªjš, my§fhu

tisÎfŸ mik¡F« bjhêyhs®fŸ k‰W« xè, xë mik¡F«

bjhêyhs®fŸ

40. kiyfëYŸs ku§fŸ k‰W« ghiwfëš V¿ fšghr«, fL¡fhŒ

k‰W« nj‹ ngh‰ td¥bghUŸfis¢ nrfu« brŒÍ«

bjhêyhs®fŸ (T£LwÎ r§f¤Âš cW¥Ãd®fshf Ïšyhjt®

k£L«)

41. jåahU¡F¢ brhªjkhd fh®, yhç, ou¡, nt‹fëš

ntiygh®¡F« oiut® k‰W« »Çd®fŸ

42. Ãs«g®

43. g£lhR k‰W« Ô¥bg£o¤ bjhê‰rhiyfëš gâòçÍ«

bjhêyhs®fŸ

44. KGneu Xéa®fŸ

ég¤J ãthuz¤ Â£l¤Â‹ Ñœ ãthuz« nfhç mD¥g¥gL«

tiuaW¡f¥g£l tot¤Âyhd kD¡fŸ r_f ghJfh¥ò Â£l jå

t£lh£Áauhš bgw¥g£L jy érhuiz¡fhf »uhk ã®thf mYtyU¡F«

k‰W« cŸ t£l tUthŒ MŒthsU¡F« mD¥g¥gL»‹wd.

»uhk ã®thf mYty®fŸ jy érhuiz nk‰bfhŸS« nghJ

Ï¤Â£l¤Â‹ Ñœ kDjhu®fŸ bg‰¿U¡f nt©oa jFÂfis ftdKl‹

gçÓè¤J, éÂfë‹go jFÂÍŸst® vd cWÂ brŒJ bfhŸs nt©L«.

»uhk ã®thf mYty®fŸ ftd¤Âš bfhŸs nt©oaitfŸ:-

kDjhu® »uhk¤Âš FoæU¥gt®jhdh?

muR btëæ£LŸs 44 tifahd bjhêyhs®fë‹ g£oaèš

f©l bjhêèš <Lg£LŸstuh?

Ïw¥ò¢ rh‹W Ïiz¡f¥g£LŸsjh?

Kjš jftš m¿¡if efš kDÎl‹ Ïiz¡f¥g£LŸsjh?

kD Ïw¥ò ehëèUªJ MW khj¤Â‰FŸ bgw¥g£LŸsjh?

214

»uhk¥ bghJk¡fŸ m¡f« g¡f¤jh® Å£oYŸst®fëlK« »uhk

ÏU K¡»a°j®fëlK« érhuiz nk‰bfh©L th¡F_y«

bgWjš.

kDjhuçl« neuo érhuiz, th¡F_y«, ÏUrh£ÁfŸ

ifbah¥g«.

Ãnuj¥ Ãhnrhjid m¿¡if.

ég¤J kuz« mšyJ fha« milªjtuhf ÏUªjhš k‰W«

m§f§fis ÏHªjtuhf ÏUªjhš v¥go elªjJ, v§nf elªjJ,

vªj ehŸ, neu« ÏitfŸ ngh‹w égu§fŸ, kU¤Jt rh‹WfŸ

ÏitfisÍ« gçÓyid brŒa nt©L«.

ãthuz¤ bjhif tH§F« nghJ r_f ghJfh¥ò Â£l jå

t£lh£ÁaU¡F gadhëæ‹ milahs« fh©Ã¤J, ‚v‹dhš milahs«

fh©Ã¡f¥g£lJ’’ v‹W rh‹wë¡f nt©L«.

215

4. Ïytr nt£o nriy tH§F« Â£l«

jäœehL muR M©LnjhW« tWik¡ nfh£o‰F Ñœ thG«

ViHvëa k¡fŸ midtU¡F« k‰W« V.V.xŒ. m£iljhu®fS¡F« bgh§fš

g©oifnjhW« Ïytr nt£o nriy tH§F« Â£l¤ij brašgL¤Â tU»wJ.

x›bthU M©L« bgh§fš g©oif¡F, Ïytrkhf nt£o k‰W« nriy

tH§F« Â£l¤Â‹ Ñœ ga‹bgW« gadhëfë‹ jFÂfŸ / tUkhd« g‰¿

muÁ‹ Miz¥go brašgL¤j¥gL«. kht£l¤Â‰F bkh¤j« njit¥gL«

Ïytr nt£o, nriyfŸ t£l« thçahf fz¡ÑL brŒJ, mitfis kht£l

M£Áa® nfh-M¥bl¡° ãWtd¤ÂläUªJ bg‰W t£l§fŸ thçahf

gadhëfS¡F njit¥gL« Ïytr nt£o, nriyfŸ mªjªj t£lh£ÁaU¡F

mD¥g¥gL»‹wd.

Ï¤Â£l¤Â‹ Ñœ »uhk ã®thf mYty® jiyikæyhd _t®

bfh©l FGé‹ Ky« x›bthU »uhk¤ÂY« ãahaéiy filfis éãnahf

ikakhf bfh©L »uhk¤Âš gadhëfS¡F Ïytr nt£o nriyfŸ

éãnah»¡f¥g£L tU»‹wd. Ïytr nt£o nriyfŸ gadhëfS¡F

éãnah»¡F«nghJ »uhk ã®thf mYty®fŸ t£lh£Áa® k‰W«

ca®mYty®fshš tH§f¥gL« m¿Îiufis Ã‹g‰¿ v›éj òfh®fS¡F«

Ïlä‹¿ Ïytr nt£o nriy tH§F« Â£l¤ij br›tnd brŒa nt©oaJ

»uhk ã®thf mYty®fë‹ flikfS« bghW¥òfS« MF«. »uhk ã®thf

mYt®fŸ Ï¤Â£l¤Â‹ Ñœ gadhëfS¡F Ïytr nt£o ntiy

tH§F«nghJ ftd¤Âš bfhŸs nt©oa Áy eilKiwfŸ Ã‹tUkhW.

»uhk ã®thf mYty®fŸ, t£lh£Áauhš j§fS¡F xJ¡ÑL

brŒa¥g£LŸs Ïytr nt£o nriyfis, j§fsJ mYtyf¤Âš

ghJfh¥òl‹ it¤ÂU¡f nt©L«.

»uhk ã®thf mYty®fŸ j§fŸ iftrKŸs Ïytr nt£o nriyfis

vªjéj KiwnfLfS¡F« Ïl« bfhL¡fhkš mšyJ ghJfh¥g‰w

ftd¡Fiwédhš ÂUL k‰W« Ïju têfëš Ïytr nt£o nriyfŸ

btëæš br‹Wélhkš, äFªj ghJfh¥òl‹ it¤ÂU¡f nt©L«.

mªjªj »uhk¤ÂYŸs t£lh£Áauhš tH§f¥g£l gadhëfë‹

g£oaiy j§fsJ všiy¡F£g£l ãaha éiy¡ filfëš cŸs

216

g£oanyhL x¥Ã£L rçgh®¤j Ã‹, m¥gadhëfë‹ g£oaiy ãaha

éiy¡ filfëš K‹ò«, rhto, Cuh£Á mYtyf« K‹ò«

K‹T£ona bghJk¡fŸ gh®it¡F x£l¥gl nt©L«.

gadhëfS¡F éãnahf« brŒa¥gL« eh£fS¡F K‹ng,

gadhëfë‹ v©â¡if mo¥gilæš, x›bthU ehS« éãnahf«

brŒa¥gL« eg®fŸ g‰¿a v©â¡ifia bghJ k¡fS¡F bjëthf

J©L¥ ÃuRu«, xè bgU¡» _y« më¡f nt©L«.

éãnahf¤j‹W, gadhëfŸ mÂf v©â¡ifæš ãaha éiy¡fil

K‹ò nruh t©z« éãnahf¤ Â£l« jahç¡f¥gl nt©L«.

gadhëfŸ ãaha éiy¡fil K‹ò T£lkhf Âus tê brŒÍ«

tifæš Â£l« f©o¥ghf tF¡f¡ TlhJ. nkY«, gadhëfis

xG§FgL¤J« tifæš tçirahf ã‰fÎ«, mt®fis xG§FgL¤J«

tifæš éãnahf Ïl¤Â‰F K‹ò _§»yhš f£l¥g£l xUtê¥ ghij

(barricade) V‰gL¤j nt©L«. gadhëfŸ Ïytr nt£o / nriy bg‰w

Ã‹d®, T£l« / beçrnyh V‰glh t©z« vëjhf btëæš

bršy¡Toa tifæš jFªj V‰ghLfŸ brŒa¥gl nt©L«.

»uhk ã®thf mYty®fŸ éãnahf¤Â‹ nghJ gadhëfis rçahdgo

milahs« bjçªJ bfh©L bkŒj‹ik cWÂ brŒJ Ïytr nt£o

nriyfis cça gadhëfS¡F éãnah»¡f nt©L«.

t£lh£Áa® m¿Îiuæ‹ ngçš Ïytr nriyfŸ k‰W« nt£ofŸ

tH§FjY¡fhd nlh¡f‹fŸ k‰W« u¥g® °lh«òfŸ jah® ãiyæš

it¤ÂU¡f nt©L«.

vªj¥ gFÂ gadhëfS¡F vªj njÂæš vªj ãaha éiy¡filæš

Ïytr nriy nt£ofŸ tH§f¥gL« v‹gjid K‹T£ona bghJ

k¡fS¡F és«gu¥ gL¤j nt©L«.

Ïytr nriyfŸ k‰W« nt£ofŸ gadhëfS¡F tH§F« nghJ

tçiræš ã‰F« gadhëfë‹ v©â¡if 100-¡F« nk‰glhkš

ÏU¡f nt©L«. bgU« T£lnkh mšyJ T£l beçrnyh V‰glhjthW

j¡f K‹nd‰ghLfŸ brŒa nt©L«. Ïj‰F V‰wh‰nghš

217

gadhëfë‹ v©â¡if g£oaš bt›ntW eh£fS¡F mfu

tçirænyh mšyJ FL«g m£ilfë‹ v©fŸ bjhl®¢Áahfnth

mšyJ ntW VJthd Kiwænyh jah® brŒJ T£l beçrè‹¿

éãnahf« brŒa¥gl nt©L«.

»uhk ã®thf mYty®, Ïytr nt£o/nriyfŸ bgW« gadhëfS¡F

mj‹ milahskhf FL«g m£ilæš ‚ .................... -« M©o‰F Ïytr

nriy nt£o bgw¤ jFÂÍilat® ‛ v‹W Ñœ¡f©l got¤Âš

ifbah¥g¤Jl‹ Toa u¥g® K¤Âiu gÂ¡f¥gl nt©L«.

.....................-« M©L bgh§fY¡F Ïytr nriy nt£o

bgw¤jFÂÍilat®

»uhk ã®thf mYty®

Ï«K¤Âiu, FL«g m£ilæš V‰gL¤Âa ÃwF, Ñœ¡f©lthW

m¢ro¡f¥g£l ‘nlh¡f‹ ‘ gadhë¡F tH§f¥gl nt©L«.

jäHf muÁ‹ Ïytr nriy nt£o tH§F« Â£l« .................

kht£l« :

t£l«:

»uhk«:

gadhëæ‹ bga®:

FL«g m£il v©:

nriy / nt£o tH§f¥gL«

njÂ

»uhk ã®thf mYty® ifbah¥g«

Ïytr nriyfŸ k‰W« nt£ofis tH§F« ehŸ g‰¿ F¿¥ÃLtj‰F

K‹ghf, mid¤J gadhëfë‹ v©â¡if g£oaš rçgh®¡f¥g£L,

njitahd ÏU¥òfŸ bgw¥g£LŸsij cWÂ brŒJ bfhŸs nt©L«.

gadhëfS¡F nlh¡f‹ tH§»aÎl‹ mÂš F¿¥Ã£LŸs njÂa‹W

jtwhJ cça ãaha éiy¡fil¡F tªJ bg‰W¡ bfhŸSkhW

gadhëfS¡F »uhk ã®thf mYtyuhš m¿ÎW¤j¥gl nt©L«.

218

Ïytr nriyfŸ nt£ofŸ tH§F« ehs‹W bgw¥g£l nlh¡f‹

mid¤J« jtWjè‹¿ »uhk ã®thf mYtyuhš nrfç¡f¥g£L,

jtwhJ t£lh£Áa® mYtyf¤Âš nr®¥Ã¡f¥gl nt©L«.

gadhëfS¡F Ïytr nriyfŸ,nt£ofŸ tH§»aÃ‹, mJ F¿¤J

gadhëæ‹ x¥òjY¡F Ñœ¡f©lthW u¥g® K¤Âiu gÂ¡f¥gl

nt©L«.

Ïytr nriy / nt£o bg‰W¡ bfh©nl‹

ehŸ ifbah¥g«

gadhëfS¡F Ïytr nriyfŸ k‰w« nt£ofis mªjªj »hhk

ã®thf mYty® jiyikæš CSR, RWO M»a _‹W cW¥Ãd®fŸ

ml§»a FGéd® _y« / kht£l M£Áauhš ãaä¡f¥gLgt®fŸ

K‹ghfnth mšyJ mªjªj »uhk gŠrha¤J jiyt® k‰W« th®L

cW¥Ãd®fŸ k‰W« k¡fŸ ÃuÂãÂfŸ K‹åiyænyh tH§f¥gl

nt©L«.

»uhk¤ÂYŸs ãaha éiy¡filfëš éãnahf« brŒÍ« nghJ

gadhëfis »uhk ã®thf mYty® milahs« fhz

nt©oæU¥gjhš, xnu ehëš xnu neu¤Âš x‹W¡F nk‰g£l ãaha

ãiy¡filfëš Ïytr nriyfŸ k‰w« nt£ofŸ tH§Fjš

jé®¡f¥gl nt©L«.

Ïytr nriyfŸ k‰W« nt£ofŸ tH§FjY¡bfd Ñœf©l

fy§fë‹go Áw¥ò¥ gÂntL x‹W òÂjhf¤ Jt¡f¥gl nt©L«.

t.v. gadhëfë‹

bga®

FL«g

m£il

v©.

Kftç Ïytr

nriy /

nt£o

tH§»a

ehŸ

gadhëæ‹

ifbah¥g«

mšyJ

ÏlJif

bgUéuš

nuif

»uhk¥ gŠrha¤J

jiyt® / th®L

cW¥Ãd®

ifbah¥g«

éãnahf¥gâæ‹ nghJ vªjéjkhd mr«ghéjK« V‰glhkš

ÏU¡f K‹djhfnt fhtš Jiwæ‹ j¡f ghJfh¥ò V‰ghLfS¡F

219

cça eilto¡iffŸ vL¡FkhW gâ¡f¥gl nt©L«. x›bthU

ehS« éãnahf« brŒa¥gL« v©â¡if¡F k£L« gadhëfis

tutiH¡f nt©L«. mj‰fhf (staggering) gFÂ, gFÂahf¥ Ãç¤J

éãnahf Kiwia eilKiw¥gL¤j nt©L«.

éãnahf« brŒa¥gL« bghGJ, gadhëfis m¢RW¤J« tifænyh /

jtwhd brŒÂfis gu¥ò« tifænyh / FH¥g« V‰gL¤J« tifæš

ahuhtJ Kidth®fshæ‹ mt®fis cldoahf j¡f r£l§fë‹go

elto¡if vL¡F«go t£lh£Áa® ftd¤Â‰F«, fhtšJiw

mYty®fë‹ ftd¤Â‰F« cl‹ bfh©L bršy nt©L«.

r£l«, xG§F Ãu¢Áid VJ« V‰glht©z« Ïytr nriyfŸ /

nt£ofŸ bgw jFÂÍŸs gadhëfS¡F éLjè‹¿Í«, v›éj

òfh®fS¡F Ïlä‹¿Í« tH§f j¡f elto¡if nk‰bfhŸtJ »uhk

ã®thf mYtyç‹ K¡»a flikahF«.

220

5. jäHf Kjyik¢rç‹ cHt® ghJfh¥ò¤ Â£l«

15.08.2005 m‹W eilbg‰w RjªÂu Âd éHh ciuæš kh©òäF

jäHf Kjyik¢r® mt®fŸ étrha¤ bjhêyhs®fŸ, FW k‰W« ÁW

étrhæfŸ k‰W« mt®fsJ FL«g¤Âd®, thœ¡ifæ‹ x›bthU

f£l¤ÂY« gadilÍ« tifæš mt®fsJ Jau¤ij Ú¡» mt®fsJ r_f¥

bghUshjhu ãiyia ca®¤Âl ‚jäHf Kjyik¢rç‹ cHt® ghJfh¥ò¤

Â£l«’’ v‹w òÂa r_f¥ ghJfh¥ò¤ Â£l« x‹iw m¿é¤jh®fŸ.

neh¡f«

j§fsJ thœthjhu¤Â‰F ntsh© bjhêš x‹iwna e«Ã

thœªJ bfh©oU¡F« Rkh® 86 Ïy£r« étrha¤ bjhêyhs®fS«, 51

Ïy£r« ÁW k‰W« FW étrhæfS« ga‹ bgW« tifæš Ï¥òÂa Â£l«

mik»wJ.

cW¥Ãd®fŸ

m) 18 taJ Kjš 65 taJila étrha bjhêyhs®fŸ k‰W« ÁW /

FW étrhæfŸ midtU« Ï¤Â£l¤Âš cW¥Ãd®fshf

nr®¡f¥gL»‹wd®.

M) M©, bg© ntWgho‹¿ Ï¤Â£l¤Âš nr®ªJ gadil»‹wd®.

Ï 2001-M« M©L Ã¥utç Â§fëš m¿é¡f¥g£l Â£l¤Â‹ Ñœ

étrha¤ bjhêyhs®fshf gÂÎ brŒa¥g£l 7.32 Ïy£r«

étrha¤ bjhêyhs®fS« Ï¥òÂa Â£l¤Âš cW¥Ãd®fshf

nr®¡f¥g£LŸsd®.

ga‹fŸ

m) étrha bjhêyhs®fŸ, ÁW k‰W« FW étrhæfŸ k‰W«

mt®j« FL«g¤ÂdU¡F« j¡f ghJfh¥ig¥ bgW« tifæš

mt®fsJ thœ¡ifæ‹ x›bthU f£l¤ÂY« Ï¤Â£l¤Â‹

_y« cjéfŸ tH§f¥gL«.

M) Ï¤Â£l¤Â‹ Ñœ, cW¥Ãd®fS¡nfh, mtiu¢

rh®ªjt®fS¡nfh jFÂæ‹ mo¥gilæš Ñœf©l cjéfŸ

tH§f¥gL»‹wd

ég¤jhš V‰gL« kuz« mšyJ Ïa‰ifahd kuz«

M»at‰¿‰F ÏH¥ÕL.

ÂUkz cjé

FHªijfS¡F fšé cjé¤ bjhif

kf¥ngW cjé¤ bjhif

60 taÂ‰F¥ ÃwF xŒñÂa«

ngh‹w gšntW r_f¥ ghJfh¥ò cjéfŸ tH§f têtif brŒa¥g£LŸsJ

(murhiz (ãiy) v© 540, tUthŒ¤ (ã.Ó.1(2)) Jiw, ehŸ 19.09.2005)

221

»uhk ã®thf mYty® flikfŸ

jäHf Kjyik¢rç‹ cHt® ghJfh¥ò¤ Â£l¤Â‹ bfhŸif

és¡f«, gadhëfë‹ jFÂfŸ, »uhk ã®thf mYty®fŸ FW / ÁW étrhæ

/ étrha¤ bjhêyhs®fis¥ gÂÎ brŒjš, é©z¥g got§fŸ, »uhk ã®thf

mYty®fŸ érhuiz v›thW nk‰bfh©L t£lh£ÁaU¡F m¿¡iffŸ

mD¥g nt©L« k‰W« »uhk ã®thf mYty®fë‹ flikfS« bghW¥òfŸ

g‰¿ muR Mizæ‹ thæyhf btëæl¥g£l Â£l brayh¡f Kiw Ñœf©l

gFÂfëš fhzyh«.

jäHf Kjyik¢rç‹ cHt® ghJrh¥ò¤ Â£l«.

(Üñê£¬í(G¬ó) â‡.540, õ¼õ£Œ, ï£œ 19.9.2005) I 1) ªð£¶:

(i) ÞˆF†ì‹ "îIôè ºîó¬ð„êK¡ àôõ˜ ð£¶è£Š¹ˆ F†ì‹" â¡Á Ü¬ô‚èŠð´‹.

(ii) ÞˆF†ì‹ 15-8-2005 ºî™ ï¬ìº¬ø‚° õ¼Aø¶.

(iii) ÞˆF†ì‹ îI›ï£†®½œ÷ Mõê£òˆ ªî£Nó£÷˜èœ, °Á ðŸÁ‹ CÁ Mõê£Jèœ Ü¬ùõ¼‚°‹ ªð£¼‰¶õî£°‹.

2) ðòù£OèO¡ î°Fèœ:

ÞˆF†ìˆF¡ W› ðò¡ªðÁ«õ£˜ H¡õ¼ð£Á:-

(Ü) "Mõê£òˆ ªî£Nô£÷˜" :

(i) ªê£‰îð£è Gó‹ â¶¾I™ó£¶, áFòˆFŸè£è Hø˜ GóˆF™ Mõê£ò‹/Mõê£ò‹ ê£˜‰î ªî£N™èO™ ß´ð†´, Üˆªî£N¬ó«ò ªðK¶‹ ï‹H»œ÷õ˜.

(Ý) "°Á Mõê£J ñŸÁ‹ CÁ Mõê£J":

(i) °Á Mõê£J:- 1.25 ã‚è˜ ï…¬ê Ü™ó¶ 2.5 ã‚è˜ ¹…¬ê Ü™ó¶ ÜîŸ°‹ °¬øõ£è Mõê£ò‹ ªêŒA¡ø Mõê£ò‚ °´‹ðˆFù˜.

(ii) CÁ Mõê£J:- 2.5 ã‚è˜ ï…¬ê Ü™ó¶ ä‰¶ ã‚è˜ ¹…¬ê Ü™ó¶ ÜîŸ°‹ °¬øõ£ù GóˆF¬ù Mõê£ò‹ ªêŒA¡ø Mõê£ò‚ °´‹ðˆFù˜.

ªê£‰î GóðŸøõ˜èœ Üñ² Góƒèœ ðŸÁ‹ «è£M™ GóƒèO™ Ý‚AñIŠ¹ ªêŒ¶ Mõê£ò‹ ªêŒðõ˜èÀ‹ ÞˆF†ìˆF™ î°F»¬ìòõñ£õ˜.

(Þ) àÁŠHù˜ î°F ªðŸPì 18 õò¶ G¬øªõŒFòõñ£è¾‹ 65 õò¶ G¬øõ¬ìò£îõñ£è¾‹ Þ¼‚è«õ‡´‹.

(ß) Ý‡®Ÿ° °¬ø‰î¶ ÝÁ ð£îð£õ¶ Mõê£ò‹ Ü™ó¶ Mõê£ò‹ ê£˜‰î ªî£NL™ ß´ð†®¼‚è «õ‡´‹.

(à) ÞˆF†ìˆF¡W› ê½¬èè¬÷Š ªðø, å¼õ˜ ÞˆF†ìˆF¡W› ðF¾ ªêŒòŠð†´œ÷ °Á /CÁ Mõê£J / Mõê£òˆ ªî£Nó£÷ñ£è«õ£ Ü™ó¶ Üõ¬ñ„ ê£˜‰F¼Šðõñ£è«õ£ Þ¼‚è«õ‡´‹. "ê£˜‰F¼Šðõ˜" â¡ð¶ °Á Ü™ó¶ CÁ Mõê£J / Mõê£òˆ ªî£Nó£÷K¡

( i ) ð¬ùM Ü™ó¶ èíõ˜ («ï˜MŸ«èŸð);

( ii ) ñè¡ / ðèœ;

222

( iii ) Þø‰¶M†ì ðèÂ¬ìò ð¬ùM(Mî¬õ ð¼ðèœ), °ô‰¬îèœ; ðŸÁ‹

( iv ) ªðŸ«ø£˜

ÝA«ò£K™ ²òê‹ð£ˆFò‹ Þ™ó£îõ¬ñ‚ °P‚°‹.

(á) îI›ï£†®™ å¼ Añ£ðˆF™ î£‹ Gñ‰îñð£è õCŠðõ˜ â¡ðîŸ°„ ê£¡ø£è CÁ ðŸÁ‹ °Á Mõê£Jèœ ðŸÁ‹ Mõê£òˆ ªî£Nó£÷˜èœ àí¾Šªð£¼œ õôƒè™ ðŸÁ‹ ¸è˜«õ£˜ ð£¶è£Š¹ˆ ¶¬ø õôƒA»œ÷ °´‹ð Ü†¬ì ªðŸP¼ˆî™ «õ‡´‹.

II °Á/CÁ Mõê£J / Mõê£òˆ ªî£Nô£÷˜è¬÷Š ðF¾ ªêŒî™:

(1) °´‹ðˆF½œ÷ 18 õò¶ G¬øªõŒFò, Ýù£™ 65 õò¶ G¬øªõŒî£î °Á / CÁ Mõê£J / Mõê£òˆ ªî£Nó£÷˜, ÞˆF†ìˆF™ àÁŠHùñ£õîŸ° îð¶ ªðò¬ñ Añ£ð G˜õ£è Ü½õóKì‹ ðF¾ ªêŒ¶ ªè£œ÷ó£‹.

(2) ÞˆF†ìˆF™ àÁŠHùñ£õîŸ° ðF¾‚ è†ìíð£è Ï.10 ªê½ˆîŠðì «õ‡´‹. Þ‰î ðF¾‚ è†ìíˆ¬î °Á / CÁ Mõê£Jèœ / Mõê£òˆ ªî£Nó£÷˜èœ ê£˜ð£è Üñ«ê ãŸ°‹.

(3) ä‰¶ Ý‡´èÀ‚° å¼º¬ø àÁŠHù˜èœ îƒèœ ðFM¬ùŠ ¹¶ŠHˆ¶‚ ªè£œ÷«õ‡´‹. ÞîŸªè¡Á îQò£è è†ìí‹ â¶¾‹ ªê½ˆî «õ‡®òF™¬ó.

(4) å¼ °´‹ðˆF½œ÷ CÁ ðŸÁ‹ °Á Mõê£Jèœ ðŸÁ‹ Mõê£òˆ ªî£Nó£÷˜èœ ÞˆF†ìˆF™ àÁŠHùñ£õîŸ° Þ¬íŠH™ è‡ì ð®õ‹-I.™ M‡íŠH‚è «õ‡´‹. Ü„ê®ˆî M‡íŠðˆ¬î Añ£ð G˜õ£è Ü½õóKìI¼‰¶ Þóõêð£è ªðŸÁ‚ ªè£œ÷ó£‹. î†ì„² ªêŒî, ¬èò£™ â¿Fò M‡íŠðƒèÀ‹, îIôè ºîó¬ð„ê˜ àôõ˜ ð£¶è£Š¹ˆF†ì‹ ð®õ‹-I™ è‡ì MðñƒèÀì¡ ªðøŠð†ì£™ ãŸÁ‚ ªè£œ÷Šð´‹. î£¡ å¼ CÁ / °Á Mõê£J / Mõê£òˆ ªî£Nó£÷˜ â¡ðîŸè£ù ê£¡P¬ù Añ£ð G˜õ£è Ü½õóKìI¼‰¶ ð®õ‹-1™ ªðø«õ‡´‹. M‡íŠðˆ¬î, Añ£ð G˜õ£è Ü½õóKì‹ ÜO‚è«õ‡´‹. Üî¬ù âšMî è†ìíºI¡P Añ£ð G˜õ£è Ü½õó˜ ãŸÁ‚ ªè£œõ£˜.

(5) î°FªðŸø àÁŠHù˜èœ Þø‚è «ïK´¬èJ™, îù¶ ê£˜ð£è àîMˆªî£¬è¬ò ò£˜ ªðø«õ‡´‹ â¡ð¬î îIôè ºîó¬ð„ê˜ àôõ˜ ð£¶è£Š¹ˆF†ì‹ ð®õ‹-II.¡ Íó‹ Gòðù‹ ªêŒ¶ ð®õ‹-I.àì¡ «ê˜ˆ¶ àí¾Šªð£¼œ õôƒè™ ðŸÁ‹ ¸è˜«õ£˜ ð£¶è£Š¹ˆ ¶¬ø õôƒAò °´‹ð Ü†¬ì ïè½ì¡ Añ£ð G˜õ£è Ü½õóKì‹ ÜO‚è«õ‡´‹.

(6) Añ£ð G˜õ£è Ü½õó˜, ªðøŠð†ì ð®õ‹-I, ÜF½œ÷ ê£¡Pî›, ð®õ‹-II, °´‹ð Ü†¬ìJ¡ ïè™ ÝAòõŸ¬ø„ êKð£˜ˆ¶, ðÂî£ñ˜ °´‹ð‹ àô¾ˆ ªî£N¬ó«ò ê£˜‰¶œ÷ °´‹ðð£ â¡ð¬î àÁF ªêŒ¶ ªè£‡´, ðÂî£ñ˜ °´‹ðˆFù˜ ÞˆF†ìˆF™ àÁŠHù˜è÷£è «êñˆ î°F ªðŸøõ˜è÷£ Þ™¬óò£ â¡ø îù¶ ðK‰¶¬ñ¬ò ð®õ‹-I™ ÞîŸªèù å¶‚èŠð†ì ÞìˆF™ ðF¾ ªêŒ¶ åŠHì «õ‡´‹.

(7) õ†ì£†Cò˜(êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹) Ü‹ðÂM™ ðÂî£ñ˜ °´‹ðˆFù¬ñ àÁŠHùñ£è «ê˜ˆ«î£ Ü™ó¶ ðÂ¬õ Gñ£èKˆ«î£ Ý¬í HøŠH‚è «õ‡´‹.

(8) àÁŠHù˜è÷£è «ê˜‚èŠð†ìõ˜èO¡ °´‹ð Ü†¬ì â‡ ðŸÁ‹ °´‹ðˆ î¬óõ˜ ªðò˜ ªè£‡ì ð†®ò¬ó (hard copy and soft copy) ð£õ†ì Ý†Cò˜, Gó Y˜F¼ˆî Ý¬íò¼‚° ÜÂŠð«õ‡´‹.

III. Ü¬ìò£÷ Ü†¬ì:

(1) ðF¾ªðŸø àÁŠHù¼‚° Üõñ¶ °´‹ðˆFù˜ °Pˆî Mðñƒè¬÷ àœ÷ì‚Aò Ü¬ìò£÷ Ü†¬ì å¡Á Þ¬íŠH™ è‡ì ð®õ‹-III.™ è‡ìõ£Á Þóõêð£è õôƒèŠð´‹. Ü¬ìò£÷ Ü†¬ì ªî£¬ó‰¶ «ð£ù£™ õ†ì£†CòKì‹(êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹) Ï.10/- ªê½ˆF ¹Fò Ü†¬ì ªðŸÁ‚ªè£œ÷ó£‹.

223

(2) Ü†¬ìè¬÷ MG«ò£A‚°º¡ù˜ Ü†¬ìJ™ °´‹ðˆ î¬óõK¡ ¬èªò£Šð‹ Ü™ó¶ Þì¶¬è ªð¼Mñ™ «ñ¬è ðF¾ ªêŒòŠªðø «õ‡´‹. Ü†¬ì õôƒ°‹ Ü½õóK¡ (õ†ì£†Cò˜( êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹)) åŠðº‹ ðFòŠðì «õ‡´‹.

(3) õ†ì£†Cò˜(êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹) Ü½õóèˆF™ ð®õ‹ î.º.à.ð£.F-IVÞ™ è‡ìð® àÁŠHù˜ ðF«õ†®¬ùŠ ðñ£ðK‚è «õ‡´‹.

IV. àÁŠHù˜ î°F¬òˆ îŸè£Lèñ£è GÁˆF ¬õˆî™ Ü™ô¶ Þóˆ¶ ªêŒî™:

(1) ðF¾ ªðŸø àÁŠHù˜, î£¡ ÜOˆî M‡íŠð‹ Ü™ó¶ ð®õˆF™ îõø£ù Ü™ó¶ ªð£Œò£ù Mõñ‹ â¬îò£õ¶ ªè£´ˆ¶ Üî¡Íó‹ àÁŠHù˜ î°F¬òŠ ªðŸP¼‰î£«ó£ Ü™ó¶ Þ‰î F†ìˆF¡ MFº¬øèœ â¬îò£õ¶ ePJ¼‰î£«ó£ Mê£ñ¬í º®»‹õ¬ñ Üõñ¶ àÁŠHù˜ î°F¬ò õ†ì£†Cò˜(êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹) îŸè£Lèð£è GÁˆF ¬õ‚èó£‹.

(2) Mê£ñ¬í‚°Š H¡¹ àÁŠHù˜ îõø£ù Ü™ó¶ ªð£Œò£ù Mõñ‹ â¬îò£õ¶ ªè£´ˆ¶œ÷£˜ â¡ð¶ àÁF ªêŒòŠð´ð£ù£™ Üõñ¶ àÁŠHù˜ Gòðùˆ¬î õ†ì£†Cò˜(êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹) Gñ‰îñð£è Þñˆ¶ ªêŒòó£‹. Üšõ£Á Þñˆ¶ ªêŒõîŸ° º¡¹ àÁŠHù˜ îð¶ M÷‚èˆF¬ù ÜOŠðîŸ° õ†ì£†Cò˜( êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹) àKò õ£ŒŠðO‚è «õ‡´‹.

V. «ñ™ º¬øf´:

(1) àÁŠHù˜ î°F Þñˆ¶ ªêŒòŠð†ìõ˜ Ü‰î Ý¬í¬ò âF˜ˆ¶ «ð™º¬øf´ ªêŒò M¼‹Hù£™, Üˆî¬èò Ý¬í õñŠªðŸø «îFJL¼‰¶ 90 ï£†èÀ‚°œ õ¼õ£Œ «è£†ì Ü½õóKì‹ «ð™º¬øf´ ªêŒ¶ ªè£œ÷ó£‹. õ¼õ£Œ «è£†ì Ü½õó˜ Ü‰î «ð™º¬øf†¬ì M¬ñ‰¶ º®¾ ªêŒî™ «õ‡´‹.

(2) àÁŠHù˜ î°F Þñˆ¶ ªêŒòŠð†ìõ˜, ÞˆF†ìˆF¡ W› â‰î ê½¬è»‹ ªðøˆ î°FòŸøõ˜ Ýõ£˜.

VI. àÁŠHù˜ Þ¼ŠHì‹ ñ£Á‹«ð£¶ îèõ™ ÜOˆî™:

(1) æKìˆFL¼‰¶ ðŸ«ø£˜ ÞìˆFŸ° Gñ‰îñð£è °®ªðò˜Aø ðF¾ ªðŸø àÁŠHù˜ åšªõ£¼õ¼‹, ¹Fò Þ¼ŠHìˆFŸè£ù °´‹ð Ü†¬ì¬ò ªðŸø H¡¹, °´‹ð Ü†¬ì ðŸÁ‹ àÁŠHù˜ Ü†¬ìJ¡ ïè™èÀì¡ ð®õ‹-V.™ àKò îèõ¬óŠ ¹Fî£è‚ °®ªðò˜‰î õ†ìˆF¡ õ†ì£†Cò¼‚°(êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹) ÜÂŠH ð¬ôò àÁŠHù˜ Ü†¬ì¬ò åŠð¬ì ªêŒ¶ ¹Fò àÁŠHù˜ Ü†¬ì¬ò ªðŸÁ‚ ªè£œ÷ «õ‡´‹. ÞîŸè£èˆ îQò£è‚ è†ìí‹ ã¶‹ ªê½ˆî «õ‡®òF™¬ó.

(2) îŸè£Lèð£è(Üî£õ¶ æñ£‡®Ÿ°‹ °¬øõ£è) «õÁ ÞìˆFŸ° °®ªðò˜A¡ø àÁŠHù˜ ¹Fî£è ðF¾ ªêŒ¶ªè£œ÷ «õ‡®òF™¬ó. Üˆî¬èò îŸè£Lèð£è‚ °®ªðò˜‰î °´‹ðˆFù¼‚° àKò àîMˆ ªî£¬èè¬÷ î£ƒèœ ãŸèù«õ ðF¾ªêŒî õ†ìˆF¡ õ†ì£†CòK(êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹)ìI¼‰¶ ªðŸÁ‚ªè£œ÷ó£‹.

VII. F†ìªêòô£‚è Ü½õô˜èœ:

ð£õ†ì Ý†CòK¡ «ðŸð£˜¬õJ¡W› õ†ì Ü÷M™ õ†ì£†Cò˜( êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹) ÞˆF†ìˆ¬î„ ªêò™ð´ˆ¶õ£˜. ð£Gó Ü÷M™ Gó„Y˜F¼ˆî Ý¬íò˜/îQ Ü½õó˜(ºîó¬ð„êK¡ àôõ˜ ð£¶è£Š¹ˆ F†ì‹) CøŠ¹ Ý¬íò˜ ðŸÁ‹ õ¼õ£Œ G¼õ£è Ý¬íòK¡ «ðŸð£˜¬õJ™ ÞˆF†ìˆF¡ ªêòó£‚èˆ¬î‚ è‡è£EŠð£˜.

VIII. ÞˆF†ìˆF¡W› õöƒèŠð´‹ ð™«õÁ àîMˆªî£¬èèO¡ Mõóƒèœ

àÁŠHù˜èÀ‚è£ù F†ìƒèœ:

18 õò¶ ºî™ 65 õò¶‚°†ð†ì ðF¾ªðŸø àÁŠHù˜è÷£ù °Á / CÁ Mõê£Jèœ ðŸÁ‹ Mõê£òˆ ªî£Nó£÷˜èœ H¡õ¼‹ àîMè¬÷Š ªðøˆ î°F ð¬ìˆîõ˜èœ Ýõ£˜èœ:-

224

(1) Mðˆ¶‚°œ÷£ùõ¼‚è£ù àîMˆªî£¬è:

(Ü) ÞˆF†ìˆF¡W› ðF¾ ªêŒ¶œ÷ àÁŠHù˜èœ Mðˆ¶‚° àœ÷£°‹«ð£¶, Mðˆ¶‚°œ÷£«ù£˜ Ü™ó¶ Üõñ¶ Gòðùî£ñ˜ W›è‡ìõ£Á àîMˆ ªî£¬è¬ò ªðø î°F»¬ìòõ˜ Ýõ£˜:-

M÷‚è‹:- "Mðˆ¶" â¡ð¶ àì™ è£ò‹ Ü™ó¶ ðñí‹ Ü™ó¶ àì™ ð£èƒèO¡ ÞôŠ¹ Ü™ó¶ è‡ ð£˜¬õ ÞôŠ¹ «ð£¡ø Gè›¾è¬÷‚ °P‚°‹. °®«ð£¬îJ™ Ü™ó¶ ðò‚èÍ†´‹ ð¼‰¶è÷£™ M¬÷‰î è£ò‹, îŸªè£¬ó‚è£ù ºòŸC «ð£¡ø¬õè÷£™ ãŸð´‹ Mðˆ¶èÀ‚° àîMˆªî£¬è õôƒèŠðìð£†ì£¶.

( i ) ðñí‹ : Ï. 1,00,000/- (Ïð£Œ å¼ Þó†ê‹ ð†´‹)

( ii ) e†è Þòó£î ªð£ˆî ÞôŠ¹ (Permanent Total Disability), Þ¼ ¬èè¬÷ Þôˆî™, Þ¼ è£™è¬÷ Þôˆî™, å¼ è£™ ðŸÁ‹ å¼ ¬è Þôˆî™, Þ¼ è‡èO½‹ ð£˜¬õ Þôˆî™ -Ï.1,00,000/- (Ïð£Œ å¼ Þó†ê‹ ð†´‹)

( iii ) å¼ ¬è Ü™ó¶ å¼ è£™ Ü™ó¶ å¼ è‡ð£˜¬õ º¿¶‹ Þô‰î£™ - Ï.50,000/- (Ïð£Œ ä‹ð¶ ÝJñ‹ ð†´‹)

( iv ) «ð«ó °PŠHì£î «õÁ è´¬ðò£ù è£ò‹ ãŸð†´ àÁŠ¹è¬÷ Þô‰î£™ - Ï.10,000/- (Ïð£Œ ðˆî£Jñ‹ ð†´‹)

(Ý) Mðˆ¶ °Pˆî îèõ½‹, ÞöŠd´ «è£K‚¬è»‹ :

(i) Mðˆ¶ ïì‰î å¼õ£ñˆFŸ°œ àÁŠHù˜ °´‹ðˆFù˜ î.º.à.ð£.F. ð®õ‹ VI-A.™ è£õ™ ¶¬ø‚°‹ Þ¼õ£ñƒèÀ‚°œ, õ†ì£†Cò¼‚°‹(êÍèŠ ð£¶è£Š¹ˆ F†ì‹) ªîKMˆî™ «õ‡´‹. õ†ì£†Cò˜( êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹) Üî¡«ðK™ Ü‰î Mðˆ¶ ðŸP Mê£ñ¬í ªêŒõ£˜. è£õ™ ¶¬ø‚° ÜOˆî ºî™ îèõ™ ÜP‚¬è Þ™ó£ð™ ÞôŠd´ õôƒèŠðìð£†ì£¶ â¡ðî£™ è£õ™ G¬óòˆFŸ° îèõ™ ªîKMŠð¶ Iè º‚Aòð£ùî£°‹.

(ii) ðF¾ ªðŸø àÁŠHù˜ MðˆF™ Þø‰¶M†ì «ï˜M™ ðñí„ ê£¡Pî¿‹ êõŠðK«ê£î¬ù ê£¡Pî¿‹ àîMˆ ªî£¬è «è£¼ðõñ£™ ð®õ‹ VI-B.Þ™ î£‚è™ ªêŒòŠð´î™ «õ‡´‹.

(iii) àì™ àÁŠ¹ ÞôŠ¹ ðŸÁ‹ è´¬ðò£ù è£ò‹ ãŸð†ì ÞùƒèO™ àîMˆ ªî£¬è «è£¼ðõ˜(Claimant) àîM CM™ ê˜ü¡ G¬ó‚° °¬øò£î Üñ² ð¼ˆ¶õ Ü½õóñ£™ õôƒèŠð†ì ð¼ˆ¶õ„ ê£¡Pî¬ô î£‚è™ ªêŒî™ «õ‡´‹.

M÷‚è‹ : Üñ² ð¼ˆ¶õ Ü½õó˜ â¡ð¶ î¬ó¬ðJì, ð£õ†ì, õ†ì ð¼ˆ¶õð¬ùèO½‹, Ýñ‹ð ²è£î£ñ G¬óòƒèO½‹, ð£ïèñ£†C ðŸÁ‹ ïèñ£†C ð¼‰îèƒèO½‹ ðE¹K»‹ ð¼ˆ¶õ Ü½õó˜è¬÷‚ °P‚°‹.

(iv) õ†ì£†Cò˜(êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹) åŠðOŠ¹ Ü½õó˜ Ýõ£˜.

(2) ÞòŸ¬èò£ù ñóíñ¬ì‰î Mõê£òˆ ªî£Nô£O‚° àîM:-

(Ü) ðF¾ ªêŒ¶œ÷ àÁŠHù˜èœ ÞòŸ¬èò£è ðñíð¬ìò «ï˜‰î£™ Üõñ£™ ãŸèù«õ GòI‚èŠð†ìõ¼‚°(Nominee) Ï.10,000/- (Ïð£Œ ðˆî£Jñ‹ ð†´‹) õôƒèŠð´‹.

(Ý) ÞîŸè£ù M‡íŠð‹ î.º.à.ð£.F.ð®õ‹-VII.™ è‡ìõ£Á Þ¼ˆî™ «õ‡´‹. M‡íŠðˆ¶ì¡ ðF¾ ªðŸø àÁŠHùK¡ ðñí„ ê£¡Pî¿‹, Ü¬ìò£÷ Ü†¬ìJ¡ ïè½‹ Þ¬í‚èŠðì «õ‡´‹.

(Þ) õ†ì£†Cò˜(êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹) åŠðOŠ¹ Ü½õó˜ Ýõ£˜.

(3) ðF¾ªðŸø àÁŠHùK¡ F¼ñíˆFŸè£ù àîM:-

(Ü) ðF¾ªðŸø àÁŠHùñ¶ F¼ðíˆFŸè£è Ý‡èÀ‚° Ï.3000/- (Ïð£Œ Í¡ø£Jñ‹ ð†´‹), ªð‡èÀ‚° Ï.5000/- (Ïð£Œ ä‰î£Jñ‹ ð†´‹) õôƒèŠð´‹.

225

(Ý) Þš¾îM ªðÁõîŸ° H¡õ¼‹ Gð‰î¬ùèœ G¬ø¾ ªêŒòŠðì «õ‡´‹:-

(i) F¼ðí àîM «è£¼‹ àÁŠHù˜ ê†ìŠð®ò£ù F¼ðí õò¶ à¬ìòõñ£è Þ¼‚è «õ‡´‹. (ªð‡èœ 18 õò¬î»‹, Ý‡èœ 21 õò¬î»‹ F¼ðí ï£œ Ü¡Á G¬ø¾ ªêŒF¼ˆî™ «õ‡´‹).

(ii) M‡íŠðƒèœ î.º.à.ð£.F. ð®õ‹-VIII.™ Añ£ð G˜õ£è Ü½õóKì‹ îñ«õ‡´‹. Añ£ð G˜õ£è Ü½õó˜ îù¶ ðK‰¶¬ñ¬ò M‡íŠðˆF™ ðF¾ªêŒ¶ õ†ì£†Cò¼‚°(êÍèŠ ð£¶è£Š¹ˆ F†ì‹) ÜÂŠð«õ‡´‹.

(Þ) õ†ì£†Cò˜(êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹) åŠðOŠ¹ Ü½õó˜ Ýõ£˜.

(4) (1) ðF¾ ªðŸø ªð‡ àÁŠHù˜ ñèŠ«ðÁ, è¼„C¬î¾ ºîLòõŸPŸè£ù àîM:-

ðF¾ ªðŸø ªð‡ àÁŠHù˜ Hñêõ ªêó¬õ ß´ªêŒFì ÞˆF†ìˆF¡W› Ï.2,000/- (Ïð£Œ Þñ‡ì£Jñ‹ ð†´‹) àîMˆªî£¬è õôƒèŠð´‹. àÁŠHù˜è÷£è àœ÷ î£Œð£˜èO¡ Hœ¬÷Š«ðŸP¡ «ð£¶ Üõ˜èÀ‚° î£ð£è è¼„C¬î¾ ãŸð´‹«ð£¶‹, ð¼ˆ¶õ˜ ÜP¾¬ñŠð® è¼‚è¬óŠ¹ «ðŸªè£œÀ‹ «ð£¶‹ Þ‰î àîMˆªî£¬è õôƒèŠð´‹.

(2) H¡õ¼‹ Gð‰î¬ùèœ G¬ø¾ ªêŒî™ «õ‡´‹:-

(Ü) Þš¾îMˆ ªî£¬è ªðÁõîŸè£ù M‡íŠð‹ î.º.à.ð£.F. IX –Ý‹ ð®õˆF¡ð® Þ¼ˆî™ «õ‡´‹.

(Ý) M‡íŠðƒèœ Añ£ð ªêMLòKì‹ Añ£ð G˜õ£è Ü½õóK¡ ðK‰¶¬ñ»ì¡ îñŠðì «õ‡´‹. Añ£ð ªêMLòK¡ ðK‰¶¬ñ Ü®Š¬ìJ™ ð£õ†ì ²è£î£ñ Ü½õó˜ àîMˆªî£¬è¬ò åŠðOŠ¹ ÜOŠð£˜.

(5) ðF¾ ªðŸø àÁŠHùK¡ ßñ„ êìƒAŸ° àî¾î™:-

ðF¾ ªðŸø àÁŠHù˜ Þø‚°‹«ð£¶, ð®õ‹ VII.Þ™ è‡ì ð®õ M‡íŠðˆF¡ Ü®Šð¬ìJ™ Üõ˜ °´‹ðˆFù¼‚° Ï.2,500/- (Ïð£Œ Þñ‡ì£Jñˆ¶ ä¸£Á ð†´‹) õôƒèŠð´‹. õ†ì£†Cò˜(êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹) åŠðOŠ¹ Ü½õó˜ Ýõ£˜.

(6) ðF¾ªðŸø àÁŠHù¼‚° æŒ×Fò‹:-

(Ü) ðF¾ªðŸø àÁŠHù˜ 60 õò¬î Ü¬ì‰¶, ÍŠH¡ è£ñíð£è «õ¬ó ªêŒò Þòó£ð™ ÝîñõŸø G¬óJ™ Þ¼Šð£«ñò£ù£™ Üõ¼‚° ð£î‹ Ï.200/- (Ïð£Œ Þ¼¸£Á ð†´‹) iî‹ æŒ×Fò‹ õôƒèŠð´‹.

(Ý) æŒ×Fòˆ ªî£¬è ªðø àÁŠHù˜ «õÁ Ýîñ¾ â¶¾‹ ÜŸøõñ£è Þ¼ˆî™ «õ‡´‹. Üî£õ¶, ðè¡/ðèœ Þ¼‰¶‹ Üõ˜è÷£™ Ýîñ¾ â¶¾‹ ÜO‚èŠðì£ð™ ¹ø‚èE‚èŠð†ì àÁŠHù˜èÀ‹ æŒ×Fò‹ ªðø î°F»¬ìòõñ£õ˜.

(Þ) æŒ×Fò‹ ªðÁõîŸè£ù M‡íŠð‹ î.º.à.ð£.F.XI-Ý‹ ð®õˆF¡ð® Þ¼ˆî™ «õ‡´‹.

(ß) Aó£ñ G˜õ£è Ü½õó˜ îù¶ ðK‰¶¬ñ¬ò M‡íŠðŠ ð®õˆF™ ðF¾ ªêŒ¶ õ†ì£†Cò˜ (êÍèŠ ð£¶è£Š¹ˆ F†ì‹)‚° õ¼õ£Œ ÝŒõ£÷˜ Íóð£è ÜÂŠð «õ‡´‹.

ðF¾ ªðŸø àÁŠHù˜è¬÷„ ê£˜‰îõ˜èÀ‚è£ù F†ìƒèœ:-

ÞˆF†ìˆF™ ðˆF-2(à).¡W› õ¬ñòÁ‚èŠð†ì ðF¾ªðŸø àÁŠHù˜è¬÷„ ê£˜‰îõ˜èœ H¡õ¼‹ àîMè¬÷Š ªðø î°F ð¬ìˆîõ˜èœ Ýõ˜:-

226

(7)(Ü) è™M‚è£ù àîMˆªî£¬è :-

ðF¾ªðŸø àÁŠHùK¡ °´‹ðˆF™ î°Fà¬ì«ò£˜ Þ¬ì GŸø™ Þ¡P ðœO‚ è™M ðJ™õ¬î á‚°M‚°‹ õ¬èJ½‹, Üõ˜èœ ªî£ì˜‰¶ àò˜è™M ðJ¡Pì àŸê£è‹ ÜO‚°‹ õ¬èJ½‹ H¡õ¼‹ Ü†ìõ¬íJ™ àœ÷õ£Á àîMˆªî£¬è õôƒèŠð´‹:

õ. â‡

ð®Š¹ M´FJ™ îƒè£«î£˜ M´FJ™ îƒ°«õ£˜ ð£íõ˜ Ï.

ñ£íM Ï.

ð£íõ˜ Ï.

ñ£íM Ï.

1 10Ý‹ õ°Š¹ «î˜„C 1000 1250 -- -- 2 12Ý‹ õ°Š¹ «î˜„C 1500 1750 -- -- 3 ªî£NŸðJŸC (ITI) / ð™ªî£N™¸†ð ðJŸC

(Polytechnic) (Ý‡ªì£¡Á‚°) 1000 1500 1200 1700

4 ð†ìŠð®Š¹ (Bachelor Degree) (Ý‡ªì£¡Á‚°) 1500 2000 1750 2250 5 º¶è¬ó ð†ìŠð®Š¹ (Post Graduate)

(Ý‡ªì£¡Á‚°) 2000 2500 3000 3500

6 ê†ì‹, ªð£PJò™, ð¼ˆ¶õ‹, è£™ï¬ì ð¼ˆ¶õ‹, Mõê£ò‹ «ð£¡ø ªî£NŸè™M (Professional Courses) (Ý‡ªì£¡Á‚°)

2000 2500 4000 4500

7 º¶G¬ó ªî£NŸè™M (Post Graduate Professional Courses) (Ý‡ªì£¡Á‚°)

4000 4500 6000 6500

(Ý) Þš¾îMˆ ªî£¬è ªðÁõîŸ° H¡õ¼‹ Gð‰î¬ùèœ G¬ø¾ ªêŒî™ «õ‡´‹-

(i) è™M àîMˆ ªî£¬è «è£K ð®õ‹ î.º.à.ð£.F.X-Ý‹ ð®õˆF™ M‡íŠH‚è «õ‡´‹.

(ii) M‡íŠðƒèœ Añ£ð G˜õ£è Ü½õóK¡ ê£¡Pî¿ì¡ è™M GÁõùˆF¡ ºî™õ¼‚° (Principal, Dean or Head Master) îñŠðì «õ‡´‹. è™M GÁõù ºî™õ˜ îù¶ ðK‰¶¬ñ¬ò M‡íŠðŠ ð®õˆF™ ðF¾ ªêŒ¶ ê‹ð‰îŠð†ì Üñ²ˆ ¶¬ø Ü½õó˜ Ü™ó¶ ê‹ð‰îŠð†ì ð™è¬ó‚èôè ðFõ£÷¼‚° ÜÂŠð«õ‡´‹.

(iii) ê‹ð‰îŠð†ì Ü½õó˜ ðÂ¬õŠ ðKYLˆ¶, î°Fò£ù «ï˜¾èO™ «è£®†ì è£«ê£¬ó¬ò °´‹ðˆ î¬óõ¼‚«è£ / ð®õ‹-II™ Gòðù‹ ªêŒòŠð†ìõ¼‚«è£ õôƒè «õ‡´‹. ê‹ð‰îŠð†ì ð£õ†ì‚ è™M Ü½õó˜ / ºî¡¬ð‚ è™M Ü½õó˜ +2 õ¬ñ»œ÷ è™M àîMˆ ªî£¬è‚è£ù åŠðOŠ¹ Ü½õó˜ Ýõ£˜. ðœO‚° «ðŸð†ì àò˜è™M, ªî£NŸè™M, ð¼ˆ¶õ‹, «õ÷£‡¬ð, è£™ï¬ì, ê†ì‹ ÝAòõŸ¬øŠ ªð£Áˆîõ¬ñJ™ ê‹ð‰îŠð†ì è™½£K‚ è™M Þ¬í Þò‚°ï˜, ð™è¬ó‚èôèƒèO¡ ðFõ£÷˜èœ, ªî£NŸè™M Þò‚°ï˜, ð¼ˆ¶õ‚ è™M Þò‚°ï˜, ê†ì‚è™M Þò‚°ï˜, «õ¬óõ£ŒŠ¹ ðŸÁ‹ ðJŸC Ý¬íò˜ ðŸÁ‹ «õ÷£‡¬ð / è£™ï¬ì‚ è™M ð™è¬ó‚èôèƒèO¡ ðFõ£÷˜èœ åŠðOŠ¹ Ü½õó˜ Ýõ˜.

(8) ðF¾ ªðŸø àÁŠHù¬ó„ ê£˜‰îõ˜èO¡ F¼ñíˆFŸè£ù àîM:-

(Ü) ðF¾ ªðŸø àÁŠHù¬ñ„ ê£˜‰îõ˜èO¡ F¼ðíˆFŸè£è, Ý‡èÀ‚° Ï.3,000/- (Ïð£Œ Í¡ø£Jñ‹ ð†´‹), ªð‡èÀ‚° Ï.5,000/- (Ïð£Œ ä‰î£Jñ‹ ð†´‹) õôƒèŠð´‹.

(Ý) Þš¾îMˆ ªî£¬è ªðÁõîŸ° H¡õ¼‹ Gð‰î¬ùèœ G¬ø¾ ªêŒòŠðì«õ‡´‹:-

(i) F¼ðí àîM «è£¼ðõ˜ ê†ìŠð®ò£ù F¼ðí õò¶¬ìòõñ£Œ Þ¼ˆî™ «õ‡´‹. (ªð‡èœ 18 õò¬î»‹, Ý‡èœ 21 õò¬î»‹, F¼ðí ï£œ Ü¡Á G¬ø¾ ªêŒF¼ˆî™ «õ‡´‹).

(ii) M‡íŠðƒèœ î.º.à.ð£.F. ð®õ‹-VIII.™ Añ£ð G˜õ£è Ü½õóKì‹ îñŠðì «õ‡´‹. Añ£ð G˜õ£è Ü½õó˜ îù¶ ðK‰¶¬ñ¬ò M‡íŠðŠ ð®õˆF™ ðF¾ªêŒ¶ õ†ì£†Cò˜(êÍè ð£¶è£Š¹ F†ì‹)‚° ÜÂŠð «õ‡´‹. õ†ì£†Cò˜(êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹) åŠðOŠ¹ Ü½õó˜ Ýõ£˜.

(9) «ð«ó (1) ºî™ (8) õ¬ñ °PŠHìŠð†´œ÷ Gè›¾èÀ‚è£è ÜñC¡ «õÁ F†ìƒèO¡ Íóð£è àîMˆªî£¬è ªðŸP¼‰î£™ ÞˆF†ìˆF¡W› e‡´‹ å¼º¬ø àîMˆ ªî£¬è õôƒèŠðìð£†ì£¶.

227

(10) õ†ì£†Cò˜(êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹) ðÂ‚è¬÷Š ðKYLˆ¶, î°Fò£ù «ï˜¾èO™ è£«ê£¬ó¬ò °´‹ðˆ î¬óõ¼‚«è£ / ð®õ‹-II.™ Gòðù‹ ªêŒòŠð†ìõ¼‚«è£ õôƒè«õ‡´‹.

IX. F†ìˆF¡ ªêò™ð£´èœ:-

( i ) M‡íŠHˆî™:-

ÞˆF†ìˆF¡W› ïó àîM «è£¼‹ M‡íŠðƒèœ ðF¾ ªðŸø àÁŠHù˜èœ Ü™ó¶ Üõ˜è÷¶ °´‹ðˆî£ñ£™ õ†ì£†Cò˜(êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹) Ü™ó¶ àKò Ü½õó¼‚° ÜÂŠH ¬õ‚èŠðì «õ‡´‹.

( ii ) Mê£ó¬í:-

(Ü) Üšõ£Á ïó àîM «è£K ªðøŠð´‹ M‡íŠðƒèœ e¶ Añ£ð G¼õ£è Ü½õó˜ M‡íŠðˆF™ °PŠH†´œ÷ Mõñƒè¬÷ «ïñ® Mê£ñ¬í Íó‹ êKð£˜‚è «õ‡´‹. Añ£ð G¼õ£è Ü½õó˜ îù¶ ÜP‚¬èJ¬ù °Á õ†ì õ¼õ£Œ ÝŒõ£÷Kì‹ êð˜ŠH‚è «õ‡´‹. ÜîŸªèù Añ£ð G¼õ£è Ü½õó˜ å¼ Gñ‰îñŠ ðF«õ†®¬ù ð®õ‹-XII.™ àœ÷õ£Á «ðE õñ«õ‡´‹. ÜF™ ïó àîM «è£¼‹ M‡íŠðƒèœ Ü¬ùˆ¬î»‹ ïó àîM õ£Kò£è HKˆ¶ îQˆîQ ðF«õ´èO™ ðFò«õ‡´‹. ÞŠðF«õ´èœ è£óº¬ø«î£Á‹ àò˜ ÜFè£Kè÷£™ êKð£˜‚èŠð†´‹ üð£ð‰FJ¡ «ð£¶ üð£ð‰F Ü½õóñ£½‹ ÝŒ¾ ªêŒòŠðì¾‹ «õ‡´‹.

(Ý) Añ£ð G¼õ£è Ü½õóKìI¼‰¶ ªðøŠð†ì Mê£ñ¬í ÜP‚¬èJ¬ù °Áõ†ì õ¼õ£Œ ÝŒõ£÷˜ Ã˜‰î£Œ¾ ªêŒ¶ «ïñ® ÝŒ¾ ðŸÁ‹ Mê£ñ¬í «ðŸªè£‡´ «ðŸð® M‡íŠðƒè¬÷ ðK‰¶¬ñˆ«î£ / Gñ£èKˆ«î£ õ†ì£†CòKì‹(êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹) îù¶ ÜP‚¬èJ¬ù êð˜ŠH‚è «õ‡´‹. õ¼õ£Œ ÝŒõ£÷KìI¼‰¶ ªðøŠð´‹ Mê£ñ¬í ÜP‚¬èJ¡e¶ 10 M¿‚è£´ M‡íŠðƒèO™ õ†ì£†Cò˜(êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹) «ïñ® ÝŒ¾ «ðŸªè£œ÷ «õ‡´‹. Añ£ð G¼õ£è Ü½õó˜ / õ¼õ£Œ ÝŒõ£÷ñ£™ Gñ£èK‚èŠð†ì M‡íŠðƒèÀ‹ «ðŸð® ÝŒMQ™ «ê˜ˆ¶‚ªè£œ÷Šðì «õ‡´‹.

(Þ) Añ£ð G˜õ£è Ü½õóñ£™ Gñ£èK‚èŠð†ì Ü¬ùˆ¶ M‡íŠðƒèœ e¶‹ õ¼õ£Œ ÝŒõ£÷˜ îQò£è Mê£ñ¬í ðŸÁ‹ ÝŒ¾ «ðŸªè£œ÷ «õ‡´‹.

(ß) ðK‰¶¬ñ‚èŠð†ì / Gñ£èK‚èŠð†ì M‡íŠðƒè¬÷ õ†ì£†Cò˜(êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹) Ã˜‰î£Œ¾ ªêŒ¶ ðK‰¶¬ñ ªêŒ«î£ Ü™ó¶ Gñ£èKˆ«î£ àKò Ý¬í õôƒè«õ‡´‹. àîMˆ ªî£¬èJ¬ù‚ «è£®†ì è£«ê£¬ó Íó‹ Ý¬í õôƒAò Í¡Á ï£†èÀ‚°œ ÜÂŠH ¬õ‚è«õ‡´‹.

(à) ð£î‰«î£Á‹ õ†ì£†Cò˜(êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹) õôƒèŠð´‹ Ý¬íèO™ °¬ø‰î¶ 1% ÞùƒèOó£õ¶ õ¼õ£Œ «è£†ì£†Cò˜ «ïñ®ò£è ÝŒ¾ «ðŸªè£œ÷ «õ‡´‹.

X. ñ£î£‰Fó ÜP‚¬èèœ:-

õ†ì£†Cò˜ (êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹) ÞˆF†ìˆF¡ W› õôƒèŠð†ì Ü¬ùˆ¶ ïó àîMèœ °Pˆ¶ ïó àîMõ£Kò£è Gó„Y˜F¼ˆî Ý¬íò˜/îQÜ½õó˜(º.à.ð£.F.) Üõ˜è÷£™ °PŠH†´œ÷ ð®õˆF™, ð£õ†ì Ý†Cò˜èÀ‚° ð£î£‰Fñ ÜP‚¬è ÜÂŠð «õ‡´‹. ð£õ†ì Ý†Cò˜èœ, Ü¬ùˆ¶ õ†ì£†Cò˜(êÍèŠ ð£¶è£Š¹ F†ì‹)èOìI¼‰¶ ªðøŠð†ì ÜP‚¬èè¬÷ Ü«î ð®õˆF™ Gó„Y˜F¼ˆî Ý¬íò˜ / îQ Ü½õó˜(º.à.ð£.F) Üõ˜èÀ‚° êð˜ŠH‚è «õ‡´‹. Üšõ£Á ð£õ†ì Ý†Cò˜èOìI¼‰¶ ªðøŠð†ì ÜP‚¬èJ¬ù Gó„Y˜F¼ˆî Ý¬íò˜ / îQ Ü½õó˜(º.à.ð£.F) å¼ƒA¬íˆ¶ Ü«î ð®õˆF™ ð£õ†ì õ£Kò£è Üñ² õ¼õ£Œˆ¶¬ø‚° ð£î£‰Fñ ÜP‚¬è ÜÂŠð«õ‡´‹.

F¿¥ò - Ï¤Â£l¤Â‹ Ñœ ga‹gL¤j¥gl nt©oa tiuaW¡f¥g£l got§fŸ

»uhk ã®thf mYtyU¡F kht£l M£Áa® njitahd m¢ro¤J t£l

mYtyf§fŸ _ykhf tH§Fth®fŸ. m¥got§fis KGikahf bjçªJ¡

229

m¤Âaha« - VII

Ïju¥ gâfŸ

1. rh‹WfŸ - »uhk ã®thf mYty®fë‹ flikfŸ

bghJ k¡fS¡F¤ njitahd Ñœ¡f©l g‹åbu©L

tifahd rh‹WfŸ tUthŒ¤Jiwæ‹ _y« tH§f¥g£L tU»‹wd.

1. rhÂ¢ rh‹W

2. Ãw¥Ãl / ÏU¥Ãl¢ rh‹W

3. tUkhd¢ rh‹W

4. eh£od¢ rh‹W

5. thçR¢ rh‹W

6. brh¤JkÂ¥ò¢ rh‹W

7. Ãw¥ò / Ïw¥ò¢ rh‹W

8. Mjut‰w FHªij¢ rh‹W

9. Mjut‰w éjit¢ rh‹W

10. fy¥ò¤ ÂUkz¢ rh‹W

11. gŸë¢ rh‹WfŸ bjhiyªjj‰fhf tH§f¥gL« rh‹W

12. fztdhš ifél¥g£lt® rh‹W

1) rhÂ¢ rh‹W (Community Certificate)

bghJk¡fë‹ njita‰w miy¢riy¡ Fiw¡F«

neh¡f¤JlD«, tUthŒ¤Jiwæ‹ ntiy¥gSit¡ Fiw¡F«

neh¡f¤JlD«, m¢ro¡f¥g£l ãuªju rhÂ¢ rh‹W m£ilfŸ tH§Ftij

1988M« M©L Kjš muR brašgL¤Â tU»wJ. mid¤J fšé

cjé¤bjhif bgwÎ«, muR khzt / khzéa® éLÂfëš nruÎ«,

bghJk¡fŸ muÁ‹ gšntW Â£l§fë‹ Ñœ tH§f¥gL« fl‹fŸ, T£LwÎ

ãWtd§fŸ, t§»fŸ, jh£nfh _y« flDjé bgWtj‰fhfÎ«, k¤Âa, khãy

bghJ¤Jiw, jåah® ãWtd§fëš ntiythŒ¥ò bgWtj‰F« Ïªj ãuªju

rhÂ¢ rh‹WfŸ bgçJ« cjéahf cŸsd.

2) k¤Âa muR mYtyf§fëš mšyJ JiwfŸ, bghJ¤Jiw

ãWtd§fëš ntiythŒ¥ò¡fhf k¤Âa muR k‰w Ã‰g£l tF¥ò (OBC) rhÂ

bgWtj‰fhd kD jå¥got¤Âš tiuaW¡f¥g£L, mjid jh‹ Ã‹g‰w

230

nt©L« vd muR m¿ÎW¤ÂÍŸsJ. (murhiz v© 12, Ã‰g£l tF¥ò k‰W«

äfÎ« Ã‰g£l tF¥ò¤Jiw, ehŸ 28.03.1994, muR foj v© 6452-A/Ã.t/ ehŸ

03.07.1995 k‰W« muR foj v© 34720/tã.III/97-9, tUthŒ, ehŸ 23.07.1998)

(murhiz v© 1509, tUthŒ¤Jiw, ehŸ 27.11.1991)

3) rhÂ¢rh‹W tH§Ftj‰fhf mD¥g¥gL« kD¡fŸ Ûjhd

elto¡if nk‰bfhŸS«nghJ, »uhk ã®thf mYty®fŸ ftd¤Âš bfhŸs

nt©oaitfŸ.

1) rhÂ¢rh‹W tH§F« mÂfhu« bg‰w mYty®fŸ

tF¥ò mÂfhu« bg‰w mYty®fŸ

Ã‰g£nlh®, äfÎ«

Ã‰g£nlh®, Ó® kuÃd®

jiyikæl¤J Jiz t£lh£Áa® /

k©ly Jiz t£lh£Áa® / Jiz

t£lh£Áa®fŸ (rh‹WfŸ)

MÂÂuhél® k‰W« Ïju

Ã‰g£l tF¥ò

t£lh£Áa®

gH§Foæd®

tUthŒ nfh£l mYty® / rh®

M£Áa® k‰W« kht£l MÂÂuhél®

ey mYty®

br‹id kht£l¤Âš, kht£l

M£Áaç‹ ne®Kf cjéahs®

(bghJ) k‰W« kht£l MÂÂuhél®

ey mYty®.

Ïju Ã‰gL¤j¥g£l tF¥ò t£lh£Áa®

murhiz (ãiy) v© 2906, tUthŒ, ehŸ 04.11.1981, murhiz

(gštif) v© 31, M.Â.(k) g.F.ey¤Jiw, ehŸ 11.11.1989, murhiz

(ãiy) v© 1888, tUthŒ, ehŸ 10.11.1983, murhiz (ãiy) v© 2137,

MÂÂuhél® ey¤Jiw, ehŸ 11.11.1989 k‰W« v© 28, Ã‰g£l tF¥ò

k‰W« äfÎ« Ã‰g£l tF¥ò, ehŸ 19.07.1994, murhiz v© 12,

Ã‰g£l tF¥ò k‰W« äfÎ« Ã‰g£l tF¥ò¤Jiw, ehŸ 28.03.1994.

m) rhÂ¢rh‹W tH§f¡ nfhU« é©z¥g kDéš ÚÂk‹w éšiy

x£lnt©oaÂšiy. (murhiz (ãiy) v© 97, tUthŒ, ehŸ

15.02.1994)

M) murhiz (ãiy) v© 2240, tUthŒ¤Jiw, ehŸ 30.11.1988-š,

murhš tiuaW¡f¥g£LŸs 14 fy§fŸ bfh©l xU

gÂnt£oid, »uhk ã®thf mYty® guhkç¤J m¥gÂnt£oš

231

érhuiz nk‰bfh©l égu§fŸ gÂªjÃ‹ jdJ m¿¡if

t£lh£Áa® mYtyf¤Â‰F FWt£l tUthŒ MŒths® _y«

mD¥òjš nt©L«.

Ï) MÂÂuhél® k‰W« gH§Foæd® tF¥ò rh‹W tH§FkhW

nfhu¥gL« kD¡fis bjhF¤J, mj‹ g£oaš efšfis

Cuh£Ák‹w mYtyf« k‰W« »uhk¢ rhtofëš

és«gu«gL¤Âdhš, M£nrgidfŸ vJÎ« érhuiz¡FK‹

f©l¿ayh«.

4) érhuizæ‹ nghJ ftd¤Âš bfhŸs nt©oaitfŸ

1) kDjhu® rh®ªJŸs tF¥ò (rhÂ) g‰¿ cWÂ¥gL¤Jtj‰F Ñœf©l

rh‹whtz§fis rçgh®¤J cWÂ brŒayh«.

1. kDjhu® kDéš F¿¥Ã£LŸs éyhr¤Âš FoæU¡»‹whuh?

kDjhuç‹ bg‰nwh®fS¡F V‰fdnt mÂfhu« bg‰w

mYty®fshš tH§f¥g£l rhÂ¢rh‹W. kDjhu® bg‰nwh®,

jªijæ‹ jf¥gdh® ãuªjukhf tÁ¡»‹w Ïl« g‰¿a

érhuiz.

2. bg‰nwh®fŸ mšyhj ãiyæš cl‹Ãwªj rnfhju, rnfhjçfŸ,

beU§»a cwéd®fS¡F V‰fdnt rhÂ¢rh‹W

tH§f¥g£oU¥Ã‹ mt‰¿‹ bkŒ¤j‹ikia rçgh®¤J cWÂ

brŒjš.

3. muR¥gâæš gâòçÍ«, bg‰nwh®fë‹ gâ¥gÂnt£o‹

rhÂF¿¥ò bfh©l Kjš g¡f efš, cça mYty®fshš

nkbyh¥g« brŒa¥g£LŸsjh vd rçgh®¤J bfhŸsnt©L«.

4. giHa gÂÎ brŒa¥g£l g¤Âu§fŸ mšyJ bg‰nwh®fŸ /

cwéd®fë‹ gŸë¢rh‹W, bg‰nwh® k‰W« _jhija® thœªJ

tªj Ïl«, ãiyahd brh¤J¡fSŸs Ïl«, jhŒ bkhê,

ÂUkz«, fšégæY« Ïl« mšyJ gæ‹w Ïl« M»aitfŸ

gçÓè¡fyh«. (murhiz (gštif) v© 2510, r_f ey¤Jiw,

ehŸ 23.09.1986)

5. cŸq® érhuiz, brŒÍ« bjhêš, bgW»‹w tUkhd«.

232

6. gH¡f tH¡f§fŸ k‰W« Ã‹g‰w¥gL»‹w rhÂ¡Fça

t«rhKiw, fyh¢rhu« ngh‹wt‰iw f©l¿ªJ cWÂ¥gL¤Â¡

bfhŸSjš, jftyë¡f¡Toa VidnahiuÍ« KiwahfÎ«,

KGikahfÎ« érhç¡f nt©L«.

7. kDjhuçl« neuo érhuiz k‰W« jh¡fš brŒÍ«

rh‹whtz§fis gçÓè¤jš.

8. Áy ãfœÎfëš ãy§fŸ Å£LkidfŸ M»at‰¿š x¥gil

bjhl®ghd Mtz§fëš kDjhu® mšyJ bg‰nwh®fŸ tF¥ò

F¿¥Ã£oU¡F«, ÏjidÍ« rçgh®¡fyh«.

9. bg‰nwh®fŸ, jäœeh£oš tÁ¡»wh®fsh mšyJ jäœeh£o‰F

btëna tÁ¡»wh®fsh?

10. »uhk ã®thf mYty® jå¥g£l Kiwæš érhuiz

(Independent enquiry) nk‰bfhŸs nt©L«. rhÂ¢ r§f§fŸ

tH§F»‹w rh‹Wfis gçÓyid¡F vL¤J bfhŸtij¤

jé®¡f nt©L«. (muR foj v© 4806/96-3, Ã‰g£l tF¥ò

k‰W« äfÎ« Ã‰g£l tF¥ò Jiw, ehŸ 05.08.1996)

11. muR m§Ñfç¤J btëæ£LŸs gH§Foæd® / m£ltiz

tF¥ò / äf Ã‰g£l tF¥ò / Ã‰g£l tF¥ò / Ó®kuÃd® g£oaèš

Ïl«bgwhj vªj rhÂædU¡F«, rh‹WfŸ tH§f¡TlhJ. (muR

foj v© 11823/Ã.t./92-5, Ã‰g£l tF¥ò k‰W« äfÎ« Ã‰g£l

tF¥ò Jiw, ehŸ 29.10.1992)

12. murhš m§Ñfç¤J m¢ro¡f¥g£l ãuªju m£ilfëš k£Lnk

rhÂ¢rh‹W tH§f¥gl nt©L« v‹gjhš, »uhk ã®thf

mYty®fŸ rhjhuz jå¤jhŸfëš rhÂ¢rh‹W gçªJiu

brŒtJ TlhJ.

13. muR m§Ñfç¤J murhizæš btëæ£LŸs MÂÂuhél®fŸ

tF¥ò / gH§Foæd® tF¥ò / Ã‰g£l k‰W« äfÎ« Ã‰g£l tF¥ò

/ Ó®kuÃd® M»a g£oašfis (Updated lists) iftr« it¤J

gçªJiufŸ tH§F«nghJ mªjªj¥ g£oaèš F¿¥Ãl¥g£LŸs

tçir v© k‰W« g£oaèš F¿¥Ãl¥g£lthnw rhÂæ‹ bga®

k‰W« rh®ªj tF¥ò rh®ªJŸs kj« M»at‰iw bjëthf¡

233

F¿¥Ã£L gçªJiu brŒjš nt©L«. MÂÂuhél® Ïd¤ij¢

rh®ªj®fS¡F rhÂ¢rh‹W tH§F«ngJ m§Ñfç¡f¥g£l

g£oaèš cŸs rhÂfëš vjid¢ rh®ªjt® v‹gij tçir

v©Ql‹ bjëthf rhÂæ‹ bgaiu F¿¥Ãl nt©L«.

14. ÏªJ, Ó¡»a® mšyJ ò¤jkj¤ij rh®ªjt®fS¡F k£Lnk

jhœ¤j¥g£l tF¥Ãd®fS¡fhd rYiffŸ tH§f¥gl nt©L«.

(muR foj v© 60, M.Â.(k) g.F.ey¤Jiw, ehŸ 13.03.1991 k‰W«

muR foj« (gštiy) v© 104, M.Â.(k) g.F.ey¤Jiw, ehŸ

11.09.1996)

15. Mjut‰w mdhij¡ FHªijfŸ, bg‰nwh®fŸ ahbu‹W«

bjçahj étu« VJ« ÏšyhkY«, xUtU« K‹tªJ jftš VJ«

juhj ãiyæYŸs FHªijfis Ã‰g£nlh® tF¥ò g£oaè‹ Ñœ

bfh©L tªJ Ã‰g£nlh® tF¥ò¢ rh‹W tH§» Ã‰g£nlhU¡F

tH§f¥gL« mid¤J muR rYiffisÍ« tH§f nt©L«

v‹W murhiz v© 534, r_f ey« k‰W« r¤JzÎ¤ Â£l«,

ehŸ 06.11.1990-š muR Mizæ£LŸsJ.

16. fy¥ò¤ ÂUkz« v‹gJ Ñœf©l tF¥Ãdç‹

ÂUkz§fshF«.

m. MÂÂuhél® tF¥ò mšyJ gH§Foæd® k‰W« K‹nd¿a

tF¥Ãd®.

M. MÂÂuhél® tF¥ò mšyJ gH§Foæd® k‰W« Ã‰g£l

tF¥Ãd®.

Ï. MÂÂuhél® tF¥ò mšyJ gH§Foæd® k‰W« äfÎ« Ã‰g£l

tF¥Ãd®.

<. K‹nd¿a tF¥Ãd® k‰W« Ã‰g£l tF¥ò k‰W« äfÎ« Ã‰g£l

tF¥Ãd®.

kDjhuç‹ bg‰nwh® fy¥ò¤ ÂUkz« brŒjt®fshf ÏU¥Ã‹

jhŒ, jªij vªj Ïd¤ij¢ rh®ªjt®fŸ, vªj kj¤ij

Ã‹g‰W»wt®fŸ v‹gij F¿¥Ã£L bg‰nwh®fŸ j§fë‹

FHªijfS¡F j§fŸ ÏUtç‹ rhÂfëš vªj rhÂ¢ rh‹W

FHªij¡F nt©L« v‹gij ÏUtU« cWÂbkhê brŒJ

234

(Declaration) bfhL¤J mj‰nf‰g gçªJiu brŒant©L«. xU

FHªij¡F bg‰nwh®fŸ jªJŸs cWÂbkhê mt®fë‹ k‰w

FHªijfS¡F« bghUªJ«. ÏÂš khWjš TlhJ. xUKiw

cWÂbkhê jªJ rhÂrh‹W bg‰Wé£L kWKiw ntW rhÂia

rh®ªjt® v‹w rh‹W bgw ÏayhJ. (murhiz (ãiy) v© 477,

r_f ey¤Jiw, ehŸ 27.06.1975 k‰W« murhiz (2o) v© 17,

MÂÂuhél® ey¤Jiw, ehŸ 16.08.1994)

17. kj« kh¿a bg‰nwh®fë‹ FHªijfS¡F kj« khWtj‰F K‹

bg‰nwh® vªj tF¥ig¢ rh®ªjt®fshf ÏUªjh®fnsh mªj

tF¥ò¡fhd rh‹W tH§f cça érhuiz nk‰bfh©L

gçªJiu¡f nt©L«. (muR foj« (ãiy) v© 81, MÂÂuhél®

k‰W« gH§Foæd® ey¤ (MÂe2) Jiw, ehŸ 19.09.2000, muR

ne.K.f. v© 31473/MÂe.11/2004, ehŸ 10.01.2005.)

18. Ïju Ã‰g£l tF¥ò rh‹WfŸ tH§f¥ gçªJiu¡F«nghJ

kDjhu® rh®ªÂU¡F« rhÂ Ïju Ã‰g£l tF¥Ãd®fŸ g£oaèš

Ïl« bg‰WŸsjh vd rçgh®¤J gçªJiu¡f nt©L«.

4) bjhGnehædhš ghÂ¡f¥g£lt®fS¡F Ñœf©l eilKiwfŸ

Ã‹g‰w¥gl nt©L«.

m) »uhk ã®thf mYty® kDéid bjhGnehahš ghÂ¡f¥g£lt®

rh®ghf vGj nt©L«. “bjhGnehahš ghÂ¡f¥g£LŸs

kDjhuuhš ifbah¥g« ÏlKoaéšiy’’ v‹W F¿¥ò vGÂ

mjid ÏU jå¥g£l rh£Áfë‹ nkbyh¥g« bgwnt©L«.

M) bjhGnehahš ghÂ¡f¥g£l kDjhuç‹ thçR mšyJ kDjhuiu

e‹F m¿ªÂU¡F« eg® mšyJ »uhk ã®thf mYty® kDéš

kDjhu® rh®ghf ifbah¥g« Ïlyh«.

Ï) bjhGnehahë tÁ¤JtU« Ïšy§fë‹ bghW¥ghs® mšyJ

mtç‹ ghJfh¥Ãš thœªJtªjhš mtnu ifbah¥gnkh mšyJ

ÏlJ ifbgUéuš gÂ¥ngh kDéš Ïlyh«.

(murhiz v© 254, tUthŒ ehŸ 21.02.1984 k‰W« muR foj

v© 89259/oòŸÍ.1/87-2, tUthŒ, ehŸ 29.02.1988)

235

5) - gH§Foæd® xUt® vªj kj¤ij Ã‹g‰¿dhY« mšyJ

rh®ªÂUªjhY« mt® gH§Foæd® tF¥ig¢ nr®ªjt®fshfnt

fUjnt©L«. (muR foj v© (ãiy) v© 60, MÂÂuhél® ey¤Jiw, ehŸ

13.03.1991).

gH§Foæd® k‰W« gH§Foæd® mšyhj ÏªJ mšyJ »¿¤Jt

kj¤ij Ã‹g‰WnthU¡F« V‰g£l ÂUkz¤Âdhš Ãwªj FHªijfS¡F

gH§Foæd® rh‹¿jœ tH§Ftj‰F, mªj¥ gH§Foæd® rKjha« mªj

j«gÂædi V‰W¡ bfh©ljh v‹gij bghW¤nj mikÍ«. Ïªne®Îfëš

rh‹¿jœ tH§Fjš mªj¢ rKjha¤Â‹ cW¥Ãd®fŸ nk‰go FHªijæid

j§fŸ rKjha¤Âš V‰W¡ bfhŸtjid bghW¤jjhF«. (k¤Âa muR foj v©

12035/6/90, v°.Á.o/M®.1, ey mik¢rf«, ehŸ 20.04.1990 k‰W« muR foj

(gštif) v© 60, M.Â. (k) g.F. ey¤Jiw, ehŸ 13.03.1991)

11.11.1989-¡F K‹ gH§Foæd® rh‹W t£lh£Áauhš

tH§f¥g£lJ. 11.11.1989-¡F K‹ t£lh£Áauhš tH§f¥g£l rh‹¿jœfŸ muR

foj« v© 35484, M.Â. (k) g.F.ey¤Jiw, ehŸ 16.09.1999‹go

bršy¤j¡fjhF«. rªnjf« V‰gL« nghJ k£Lnk Ï¢rh‹¿jœfŸ érhuiz

k‰W« bkŒ¤j‹ik¡F c£gL¤j nt©L«.

6) kDjhu® mšyJ kDjhuç‹ bg‰nwh®fëläUªJ Ñœf©lthW

Ãizæid vGÂ th§fnt©L«:-

“v‹dhš nkny Tw¥g£litfnsh mšyJ fh£l¥g£l

Mjhu§fnsh x‹wh»Y« mšyJ gyth»Y« bghŒahfnt

mšyJ òidªJ ciu¡f¥g£litfshfnth ÏU¡F« g£r¤Âš

mj‹ éisÎfshf ÏJ F¿¤J munrh / fšé¡Tlnkh / gâ

mk®¤Âa mÂfhçfnsh v‹ÛJ cçabjd bjhL¡f¡Toa

cçikæaš / F‰wéaš elto¡iffSl‹ Ï›éj« òidªJ

ciu¡f¥g£l mšyJ bghŒahd fhuz§fë‹ ngçš v‹dhš

.................. (bga®) bgw¥g£l rYiffŸ mid¤ijÍ« ÏH¡f

neçL« v‹gij eh‹ m¿nt‹. eh‹ Vjh»Y« jtWjyhfnth,

bghŒahfnth égu§fŸ bfhL¤ÂUªjhY« mj‹ éisÎfis¥

g‰¿ vd¡F K‹bd¢rç¡if brŒa¥g£LŸsJ v‹gj‰F«

rh‹wë¡»nw‹.’’ (murhiz (ãiy) v© 516, tUthŒ, ehŸ

17.04.1986)

nk«ngh¡fhf më¡»‹w cWÂbkhêia V‰W¡ bfhŸs¡TlhJ. nk‰f©l

gÂthd cWÂbkhê toéš kDjhu® k‰W« bg‰nwh® ifbah¥g« Ï£Ljh‹

rh‹bwh¥g« më¡fnt©L«.

236

é©z¥gjhu® mšyJ mtUila bg‰nwh® jtwhd jftš mšyJ

bghŒahd jftš mšyJ rh‹¿jœ më¥gj‹ éisÎfŸ g‰¿a cça

v¢rç¡if¥ gyif »uhk ã®thf mYty® mYtyf¤Âš gh®it¡F

it¤ÂU¡f nt©L«.

7) rhÂ k‰W« rhÂ¢rh‹W bkŒj‹ik rçgh®¡F«

éê¥ò¡FG¡fŸ.

m) kht£l éê¥ò¡FG

jiyt® : kht£l M£Áa®

cW¥Ãd® : khåléaš ãòz®

braš cW¥Ãd®

(MÂÂuhél® k‰W«

gH§Foæd® tF¥ò)

: kht£l MÂÂuhél® ey

mYty®

(Ã‰g£l tF¥ò,

äfÎ« Ã‰g£l tF¥ò, k‰W«

Ó®kuÃd®.)

:

kht£l Ã‰g£nlh® k‰W«

äfÎ« Ã‰g£nlh®,

ÁWgh‹ikæd® ey¤Jiw

mYty®.

(murhiz (gštif) v© 111, MÂÂuhél® ey¤Jiw, ehŸ 06.07.2005)

M) khãy éê¥ò¡FG

kht£l éê¥ò¡FG Miz¡bfÂuhf khãy éê¥ò¡FGé‰F

nkšKiwpL brŒayh«. khãy éê¥ò¡FG cW¥Ãd®fŸ

jiyt®

: muR¢ bray®,

MÂÂuhél® ey¤Jiw

cW¥Ãd® : Ïa¡Fd®, gH§Foæd®

MuhŒ¢Á ika«, cjif.

braš cW¥Ãd®

(MÂÂuhél® tF¥ò)

: MÂÂuhél® ey¤Jiw

Ïa¡Fd®.

(gH§Foæd® tF¥ò) : gH§Foæd® ey¤Jiw

Ïa¡Fd®.

(murhiz v© 19, MÂÂuhél® ey¤Jiw, ehŸ 24.01.2005)

237

Ï) Ã‰g£l, äfÎ« Ã‰g£l k‰W« Ó®kuÃd® tF¥ò

jiyt® :

muR¢ bray®,

Ã‰gL¤j¥g£nlh® k‰W«

äfÎ« Ã‰gL¤j¥g£nlh®

ey¤Jiw.

braš cW¥Ãd® : Ã‰gL¤j¥g£nlh® k‰W«

ÁWgh‹ik ey Ïa¡Fd®.

:

äfÎ« Ã‰gL¤j¥g£nlh®

k‰W« Ó®kuÃd® ey

Ïa¡Fd®.

8) Ã‰g£l, äfÎ« Ã‰g£l tF¥Ãd® k‰W« Ó®kuÃd® rh‹WfŸ

tH§F« kD¡fŸ ÛJ elto¡if vL¤J KoÎ brŒa mÂfg£rkhf 15

Âd§fns fhy mtfhr« c©L. MÂÂuhél® k‰W« gH§Foæd® tF¥ò¢

rh‹W kD¡fŸ ÛJ elto¡if vL¤J KoÎ brŒa mÂfg£r« xUkhj fhynk

fhy mtfhr« c©L.

9) rhÂ¢ rh‹WfŸ bghŒahd jftè‹goÍ«, jtWjyhfÎ«

tH§F«nghJ jFÂa‰wt®fŸ, fšé ãWtd§fëš nrUtj‰F«,

muR¥gâfëš ãakd« bgWtj‰F« Ï‹D« gy gy‹fis mDgé¥gj‰F

tênfhYtnjhL jFÂÍŸs Ïd¤ij¢ rh®ªjt®fS¡F muÁaš rhrd¤Â‹

thæyhfÎ« r_f ÚÂ thæyhfÎ« nrunt©oa cçikfŸ g¿¡f¥gL»‹wd.

vdnt, »uhk ã®thf mYty®fŸ bghW¥òlD« c©ik ne®ikÍlD«,

rhÂ¢rh‹W tH§F»‹w kD¡fŸ ÛJ cça Kiwæš érhuiz nk‰bfh©L

jtWjyhf rhÂ¢rh‹W bgW»‹w ngh¡»id ãW¤Jtj‰F ãUthf¤Â‰F

cjél nt©L«. jtWjyhd rhÂ¢rh‹W tH§f¥ gçªJiu brŒÍ«g£r¤Âš

mJ Ã‹dhš f©l¿a¥gL« ãiyæš jtW brŒj »uhk ã®thf mYty®

fLikahd j©lid elto¡iffis vÂ®bfhŸs nt©otU«. F¿¥ghf

Áy gH§Fo rhÂæd® v‹W nt‰W rhÂædU« T¿ jtwhd gH§Fo Ïd

rhÂ¢rh‹W bgw Kaštjhš, Ï›éra¤Âš äFªj v¢rç¡ifÍl‹ Ï¥gâæš

brašgl nt©L«.

238

2) Ãw¥Ãl / ÏU¥Ãl¢ rh‹W (Nativity – Residential Certificate)

Ãw¥Ãl« v‹gJ xUt® Ãwªj Ïl¤ÂidÍ«, ÏU¥Ãl« v‹gJ

xUt® bjhl®ªJ tÁ¡F« Ïl¤ÂidÍ« F¿¡F«, Ï¢rh‹¿jœ fšé

ãWtd§fëš nruÎ«, ntiy thŒ¥Ãš, K‹Dçik bgwÎ« cjÎ»‹wd.

»uhk ã®thf mYty®fŸ ftå¡f nt©oaitfŸ:-

1. Ï¢rh‹W nfhUgt® Ïu©L %ghŒ¡fhd f£l éšiyÍl‹

é©z¥Ã¡f nt©L«.

2. Ãw¥Ãl¢rh‹W bgwnt©Lkhæ‹ kDjhu® bjhl®ªJ IªJ

M©LfŸ k‰W« mj‰F nkš mt® nfhU« Ïl¤Âš tÁ¤ÂU¡f

nt©L«.

3. ÏU¥Ãl¢ rh‹W nt©Lkhæ‹ mt® bjhl®ªJ Xuh©o‰F nkš

mªj Ïl¤Âš tÁ¤ÂU¡f nt©L«.

4. tWik nfh£o‰F nkš cŸst®fŸ %.10/- f£lz« brY¤Â

Ï¢rh‹¿id¥ bgwnt©L«.

Ãw¥Ãl¢rh‹W bgw Ñœf©l têfh£oKiwfŸ tiuaW¡f¥g£LŸsd.

1. kDjhuç‹ bg‰nwh® / fh¥ghs®, khzt®fŸ mšyJ kDjhu®fŸ

jäœeh£oš mt®fns bjhl®ªJ ãuªjukhf IªJ M©LfS¡F

nkš tÁ¤ÂU¡f nt©L«.

2. ãuªjukhf bjhl®ªJ IªJ M©LfŸ tÁ¤JtUtj‰F©lhd

rh‹whtz§fŸ ÏU¡f nt©L«.

3. FL«g m£il, th¡fhs® g£oaš, k¡fŸ bjhif fz¡bfL¥ò

ngh‹w Mtz§fŸ, g¤Âu§fŸ tç brY¤Âaj‰Fça uÓJ

bg‰nwh®fŸ mšyJ kDjhu®fŸ it¤ÂUªjhš mitfis

Kiwahf¥ gçÓè¡fyh«.

4. gŸë khWjš rh‹¿id rçgh®¤jš kDjhu® filÁahf v§F

go¤jh® v‹gijÍ« Iªjh©LfŸ khãy¤Âš ÏUªJŸshuh v‹gij

m¿ªJ bfhŸsyh«.

5. »uhk¤Âš tÁ¡F« Ïl¤Âš K¡»a ÃuKf®fŸ, bghJk¡fël«

érhuiz.

6. Kftçæš c©ikæš tÁ¤J tU»whuh v‹gij cWÂ¥gL¤Â¡

bfhŸSjš.

239

7. bg‰nwhç‹ Ãw¥Ãl«, tÁ¡»‹w Ïl«, ãuªju brh¤J¡fŸ cŸs

Ïl«, jhŒbkhê, fšé gæ‹w Ïl«, bg‰nwh® mšyJ kDjhç‹

ÂUkz« eilbg‰w Ïl«, jäœeh£il é£L btëæš

j§»æU¥Ã‹ j§»æUªj fhy« ÏitfisÍ« érhuizæ‹nghJ

fU¤Ây bfhŸsyh«.

3) tUkhd¢ rh‹W (Income Certificate)

fšé cjé¤bjhif bgWtj‰F«, gŸë fšÿçfëY«, khzt®

éLÂfëY« nruÎ« Ï¢rh‹W t£lh£Áauhš tH§f¥gL»wJ. Ïªne®é‹

Ûjhd érhuizæ‹ nghJ »uhk ã®thf mYty®fŸ ftå¡f

nt©oaitfŸ.

tWik¡ nfh£o‰F nkš cŸst®fŸ %.10/- f£lz« brY¤Â

Ï¢rh‹¿id bgwnt©L«.

kDjhu® FoæU¡F« »uhk¤Âš cŸq® érhuiz nk‰bfhŸs

nt©L«.

Ñœ¡f©l rh‹whtz§fis rçgh®¤J tUkhd¤ij

cWÂ¥gL¤Â¡ bfhŸsyh«.

FL«g m£ilæš fh©Ã¡f¥g£LŸs tUkhd«.

thlif thæyhf <£L« tUkhd«

gâòçÍ« ãWtd« mšyJ gâ tH§»at® jU«

tUkhd¢ rh‹W

FL«g« brh¤jhf it¤ÂU¡F« ãy¢ brh¤J¡fŸ k‰W«

mj‹ thæyhf tU« tUkhd«

tUkhdtç / ntsh©ik tUkhdtç éÂ¥ò /

é‰gidtç éÂ¥ò Miz

Ïju tUkhd§fŸ VnjD« ÏU¥Ã‹

Ïªj¢ rh‹W kD¡fŸ bg‰w 15 Âd§fS¡FŸ t£lh£Áauhš tH§f¥gl

nt©L«. Ï¢rh‹W 6 (MW) khj fhy¤Â‰F k£Lnk bršy¤j¡fjhF«.(muR

Miz (gštif) 1509, t.J. ehŸ 27.11.1991)

4) eh£od¢ rh‹W (Nationality Certificate)

xUt® Ïªj eh£il¢ nr®ªjt® v‹W t£lh£Áauhš Kiwahd

érhuiz¡F¥Ã‹ tH§f¥gL« rh‹whF«. Ï¢rh‹W flÎ¢ Ó£L, EiH

240

éilÎ M»ait bgWtj‰F ga‹gL«. Ïªne®Î érhuizæ‹ nghJ »uhk

ã®thf mYty®fŸ ftå¡f nt©oaitfŸ:-

kDjhu® ÏªÂa eh£il¢ rh®ªjtuh? »uhk¤Âš ãuªju

FoæU¥ò bfh©LŸsuh? v‹W njitahd rh‹whtz§fŸ

k‰W« cŸq® érhuiz _y« cWÂ m¿¡if brŒant©L«.

FL«g m£il, th¡fhs® g£oaš, k¡fŸ bjhif fz¡bfL¥ò,

ãuªju brh¤J¡fŸ ÏU¡F« Ïl«, tç uÓJfŸ ngh‹w

rh‹whtz§fSl‹ rçgh®¤J m¿¡if brŒant©L«.

Ï¢rh‹¿jœ F¿¥Ã£l got¤Âš t£lh£Áauhš tH§f¥glš

nt©L«.

5) thçR¢ rh‹W (Legal Certificate)

bghJthf xU FL«g¤Â‹ jiytnuh mšyJ mªj¡ FL«g¤Âš

cŸs cW¥Ãd® vtnuD« fhykh»é£lhš mtuJ bgaçš cŸs ä‹

Ïiz¥ò, Å£L tç, bjhiyngÁ Ïiz¥ò, g£lh, t§» fz¡F M»aitfis

kh‰w« brŒaÎ« Ïwªjt® muR Cêauhf ÏU¥Ã‹ mtuJ thçRjhu® fUiz

mo¥gilæš gâãakd« bgwÎ«, FL«g XŒñÂa« bgwÎ« Ïwªjtç‹ neuo

thçRfS¡F kidé mšyJ fzt®, kf‹, kfŸ, jhŒ M»nahU¡F thçR¢

rh‹W érhuiz¡F¥Ã‹ t£lh£Áauhš tH§f¥gL»wJ. ÏÂš »uhk ã®thf

myty®fŸ ftd¤Âš bfhŸs nt©oaitfŸ:-

1. kDéš %.2/-¡fhd éšiy f£lz« x£oæU¡f nt©L«.

2. cça mYty®fshš tH§f¥g£l mrš Ïw¥ò¢ rh‹W.

3. FL«g m£ilæš F¿¥Ãl¥g£LŸs FL«g cW¥Ãd®fŸ.

4. Ïwªj eg® FoæUªj »uhk¤Âš m¡f«g¡f¤Âdçl« Å£lhçl«

érhuiz k‰W« cŸq® ÃuKf®fël« érhuiz.

5. rªnjf« V‰go‹ Ïw¥ò¢ rh‹¿‹ bkŒ¤j‹ikiaÍ«, vªj

mYtyf¤jhš tH§f¥g£lnjh m§F br‹W m¿ªJ bfhŸsyh«.

Ïªj¢ rh‹W t£lh£Áauhš th§f¥gl nt©L«. (murhiz (gštif)

v© 2906, tUthŒ¤Jiw, ehŸ 04.11.1981). Ñœf©l Ïd§fëš

mitfë‹ étu§fis¡ F¿¥Ã£L t£lh£ÁaU¡F »uhk ã®thf

mYty® m¿¡if mD¥òjš nt©L«. neuo thçR mšyhj Ñœ¡f©l

241

Ïd§fis¥ bghW¤jtiu, thçR¢ rh‹¿jœ, tH§Ftij¤ jé®¤J,

cçikæaš ãÂk‹w§fs _ykhf¥ bg‰W¡ bfhŸs kDjhu®fis,

m¿Îw¤jyh« vd t£lh£ÁaU¡F m¿¡if mD¥g nt©L«.

m) Ïwªjt®fS¡F x‹W¡F nk‰g£l kidé / fzt‹

ÏUªjhY«, mt®fS¡F FHªijfŸ ÏUªjhY«, ghf¥Ãçéid

jfuhW mt®fS¡FŸ ÏU¥gjhf érhuizæš bjça

tU«nghJ«.

M) VG M©Lfshf FL«g¤ijé£L fhzhk‰ br‹Wé£l

eg®fis Ïwªjt®fshf¡ fUÂ thçR rh‹W tH§F« ãiyik

V‰gL« nghJ«.

Ï) t£l všiy¡FŸ FoæU¥ò ÏšyhkY«, ÅL k‰w« brh¤J

Ïšyhkš btë kht£l§fëš tÁ¤J¡bfh©L t£lh£Áaçl«

th¡F_y« bfhL¡f érhuiz¡F tuhj ãiy V‰gL«nghJ«.

<) Ïwªjt®fS¡F FHªijfŸ Ïšyhj ãiyæš k‰w FHªijfis

ts®¤J tU« nghJ«.

(muR foj (ãiy) v© 1534, tUthŒ¤Jiw, ehŸ 28.11.1991)

Ï¢rh‹W t£lh£Áauhš 15 Âd§fS¡FŸ tH§f¥gl nt©L« v‹gjhš

KGikahd érhuiz brŒJ jhkjä‹¿ mD¥Ãit¡f nt©L«.

6) brh¤J kÂ¥ò¢ rh‹W

x¥gªj¡fhuhf gÂÎ brŒaÎ«, x¥gªj¥òŸë k‰W« Vy§fëš

g§F bgwÎ« Ï¢rh‹W njit¥gL«. »uhk ã®thf mYty®fŸ ftå¡f

nt©oaitfŸ:-

1. kDéš %.10/-¡fhd f£lz éšiyÍl‹ t£lh£ÁaU¡F kD¢

brŒÂU¡f nt©L«.

2. brh¤J kÂ¥ò %.50,000/- tiu %.100-«, mj‰F nkš x›bthU

%.50,000/-¡F« %.200/- ÅjK« f£lzkhf fUñy¤Âš

brY¤j¥glnt©L«.

3. kDjhu® kDéš F¿¥Ã£l Kftçæš tÁ¡»whuh? brh¤J kÂ¥ò

nfhU« kDéš F¿¥Ãl¥g£l brh¤J¡fŸ »uhk¡ fz¡Ffëš

242

kDjhu® bgaçš cŸsdth v‹gij rçgh®¡f nt©L«.

t£lh£ÁaU¡F mD¥ò« nghJ, ml§fš, Á£lh, A-gÂntL

efšfŸfis gçÓyid brŒJ mt‰iw nkbyh¥g« Ï£L

mD¥gnt©L«. jåahf mšyJ T£lhfnth mDgé¡f¥g£L

tU« égu«, T£lhf ÏU¥Ã‹ kDjhuU¡F brh¤Âš cŸs

gh¤Âaij.

4. f£ol§fŸ kÂ¥ò jFÂbg‰w bgh¿ahsuhš kÂ¥ÕL

brŒa¥g£LŸsjh? vd m¿a¥gl nt©L«. Ï«kÂ¥ò

bghJ¥gâ¤Jiwahš tiuaW¡f¥g£LŸs kÂ¥Ã‹ mo¥gilæš

ÏU¡f nt©L«.

5. fh©Ã¡f¥gL« brh¤J¡fë‹ g¤Âu§fë‹ bkŒ¤j‹ik rçgh®¡f

nt©L«.

6. rÛg¤Âa 13 M©LfS¡fhd éšy§f¢ rh‹W mšyJ ntW

éšy§fŸ, mlkhd§fŸ g¤Âu§fŸ rçgh®¤jš k‰w« érhuiz.

fh©Ã¡f¥gL« brh¤Â‹ ngçš mlkhd« ÏU¥Ã‹ mªj kÂ¥Ãid

brh¤J kÂ¥ÃèUªJ fê¤J fz¡»l nt©L«.

7. brh¤J tç uÓJfŸ k‰W« ãytç uÓJfŸ.

8. kDjhuç‹ th¡F_y«.

9. brh¤J kÂ¥ò¢ rh‹¿jœ ãiyahd brh¤J¡fë‹ kÂ¥Õ£onyna

tH§f¥gl nt©L«. mirÍ« brh¤J¡fs fz¡»š

bfhŸs¡TlhJ.

10. étrha ãy§fë‹ rªij kÂ¥ò

rh®gÂths® mYtyf¤jhš guhkç¡f¥gL« têfh£o kÂ¥ò Ït‰iw¥

gçÓè¤J j¡f gçªJiu brŒant©L«. Ï¢rh‹W tH§f¥g£l ehëèUªJ

MW khj§fS¡F k£Lnk bršy¤j¡fjhF«. Ï¢rh‹W t£lh£Áauhš

gÂidªJ eh£fS¡FŸ tH§f¥gl nt©L«.

(muR foj v© 61671/é.1/tUthŒ, ehŸ 21.09.1974, murhiz 2065, tUthŒ,

ehŸ 06.10.1976, muR foj v© 39745/é.2/80-1, tUthŒ, ehŸ 30.04.1980,

tUthŒ thça« (thyha«) v© (¡Í) 2553, ehŸ 09.06.1980, tUthŒ ã®thf

Mizaç‹ foj v© ¡Í.2/93386/88, ehŸ 23.01.1990, murhiz (ãiy) v©

1509, tUthŒ¤Jiw, ehŸ 27.11.1991, murhiz (gštif) v© 97, tUthŒ, ehŸ

15.02.1994, tUthŒ ã®thf Mizaç‹ foj v© ¡Í/19147/96, ehŸ 17.12.1996)

243

7) Ãw¥ò Ïw¥ò¢ rh‹W (Birth and Death Certificate)

»uhk ã®thf mYty®, »uhk¥ gŠrha¤J¡fë‹ Ãw¥òfŸ, Ïw¥òfŸ

gÂthsuhf cŸsh®. Ãw¥ò, Ïw¥ò gÂÎ¡F¥Ã‹ Ãw¥ò Ïw¥ò gÂÎ efbyh‹W

jftyhs®fS¡F vªj Kiwæš tH§f nt©Lbk‹gJ, Ãw¥ò Ïw¥ò gÂÎfŸ

v‹w jiy¥Ãš éçthf F¿¥Ãl¥g£LŸsJ.

8) Mjut‰w FHªij¢ rh‹W

Mjut‰w FHªijfŸ fUiz / fh¥ò Ïšy§fëš nrUtj‰F

Ï¢rh‹W t£lh£Áauhš tH§f¥gL»wJ. Ï«kD¡fŸ »uhk ã®thf

mYtyçl« érhuiz¡F mD¥g¥gL« nghJ »uhk ã®thf myty®fŸ

ftå¡f nt©oaitfŸ:

1. FHªijæ‹ jhŒ jªijaiu¥ g‰¿a KG égu§fŸ. v¥nghJ

fhykhdh®fŸ v‹gij Ïw¥ò¥ gÂnt£o‹ _ykhf mšyJ

Ïw¥ò¢rh‹¿‹ _ykhf rçgh®¤jš.

2. FHªij c©ikæš Mjut‰wJ jhdh v‹gij cŸq® K¡»a¥

ÃuKf®fŸ, bghJk¡fŸ _y« érhç¤jš.

3. FHªij c©ikæš ghJfhtyç‹ ghJfh¥Ãš cŸsjh v‹gijÍ«,

c©ik btë¡bfhz®»‹w tifæyhd érhuiz _y«

érhç¤J cWÂbrŒJ

t£lh£ÁaU¡F tUthŒ MŒths® _y« m¿¡if brŒa nt©L«. Ï¢rh‹W

t£lh£Áauhš VG eh£fS¡FŸ tH§f¥gl nt©L«.

9) Mjut‰w éjit¢ rh‹W

Mjut‰w éjitfŸ muR ntiy thŒ¥Ãš K‹Dçik

bgWtj‰F Ï¢rh‹W tUthŒ nfh£lh£Áauhš tH§f¥gL»wJ. Ï«kD¡fŸ

Ûjhd érhuiz nk‰bfhŸS«nghJ »uhk ã®thf mYty®fŸ ftå¡f

nt©oaitfŸ:-

1. kDjhu® kDéš F¿¥Ã£LŸs Kftçæš tÁ¡»‹whuh? fztç‹

Ïw¥ò¢ rh‹W rçgh®¤jš, Ïw¥ò égu«.

2. kDjhu® kWkz« òçªJŸshuh?

3. c©ikæš Mjut‰w ãiyæš kDjhu® cŸshuh?

4. fzt® Ïw¡F« nghJ v‹d ntiy gh®¤jh®, mtç‹ brh¤J¡fŸ

kÂ¥ò, mj‹thæyhf tU« tUkhd« mt‰¿‹ thæyhf kDjhu®

244

bgw¡Toa tUkhd« k‰W« kDjhuç‹ jå¥g£l tifæš cçik

bfh©lhL« brh¤J¡fŸ, mt‰¿‹ _ykhf »il¡F« tUkhd«

mšyJ Rakhf brŒÍ« bjhêš, ntiy ngh‹wt‰whš »il¡F«

tUkhd«.

M»aitfis gçÓyid brŒJ«, cŸq® érhuiz k‰W« »uhk¤Âš cŸs

K¡»a ÃuKf®fël« th¡F_y§fŸ c©ikænyna kDjhu® rh‹W

bgw¤jFÂÍŸstuh v‹gij cWÂ brŒjš nt©L«. Ï¢rh‹W tUthŒ

nfh£lh£Áauhš K¥gJ eh£fS¡FŸ tH§f¥gl nt©L«.

10) fy¥ò¤ ÂUkz¢ rh‹W

Ïu©L khWg£l Ïd¤ij¢ rh®ªjt®fŸ xUt® MÂÂuhél® /

gH§Foæd® ÏdkhfÎ«, k‰bwhUt® ntW Ïd¤ij¢ nr®ªjtuhfÎ« ÏUªJ

òçªJ bfhŸS« ÂUkz« fy¥ò¤ ÂUkz« MF«. muR gâthŒ¥Ãš

K‹Dçik bgwÎ«, Ït®fë‹ FHªijfis¥ gŸëæš nr®¡fÎ«, muÁ‹

rYiffis¥ bgwÎ« Ï¢rh‹W t£lh£Áauhš tH§f¥gL»wJ. Ï«kD Ûjhd

érhuiz nk‰bfhŸS«nghJ »uhk ã®thf mYty®fŸ ftå¡f

nt©oaitfŸ:-

1. kDjhu® »uhk¤Âš FoæU¡»‹wduh? mj‰fhd rh‹whtz§fŸ

rçgh®¤jš.

2. ÏUtU« bt›ntW rhÂia¢ rh®ªjt®fŸ jhdh? rhÂ¢ rh‹WfŸ

V‰fdnt bg‰¿Uªjhš mjid¢ rçgh®¤jš.

3. ÂUkz¢ rh‹W, ÂUkz« eilbg‰w Ïl«, Kiwahf r£l¥go

ÂUkz« eilbg‰WŸsjh v‹W f©l¿ªJ«,

»uhk¤Âš bghJk¡fŸ, m¥gFÂæš thG« MÂÂuhél® k‰W« gH§Foædiu

rh®ªj k¡fŸ k‰W« K¡»a ÃuKf®fël« érhuiz k‰W« th¡F_y«

bg‰W«, kDjhu®fël« neuo érhuiz th¡F_y« k‰W« njit¥gL«

rh‹whtz§fë‹ efšfŸ bg‰W c©ikæš fy¥ò¤ ÂUkz«

brŒjt®fŸjh‹ v‹W cWÂ brŒJ m¿¡if mD¥g nt©L«. Ï¢rh‹W

t£lh£Áauhš 15 eh£fS¡FŸ tH§f¥gl nt©L«.(murhiz v© 2(o) 17,

MÂÂuhél® k‰W« gH§Foæd® ey¤Jiw, ehŸ 16.08.1994, murhiz

(gštif) v© 477, r_fey¤Jiw, ehŸ 27.06.1975, muR¡foj v© (gštif) 60,

MÂÂuhél® k‰W« gH§Foæd® ey¤Jiw, ehŸ 13.02.1991)

245

11) gŸë¢ rh‹W bjhiyªjj‰fhf tH§f¥gL« rh‹W

gŸë / fšÿçfëš tH§f¥gL« mrš rh‹W bjhiyªJé£lhš

m¢rh‹¿‹ efiy¥ bgWtj‰F r«gªj¥g£l Jiw¡F é©z¥Ã¡f

é©z¥gjhuU¡F t£lh£Áauhš nk‰go rh‹W bjhiyªjJ c©ik v‹W

rh‹W tH§f¥gL»wJ. Ïj‰F,

1. fhtš ãiya¤Âš tH§f¥g£l Kjš jftš m¿¡ifæ‹ ÃuÂ.

2. Ï¢rh‹W »il¡f¥bgwéšiy v‹w fhtš ãiya¤Â‹ m¿¡if.

3. kDjhuçl« neuo érhuiz v›thW rh‹W bjhiyªjJ v‹gij

m¿a és¡f«, kDjhuçl« bg‰W mD¥òjš.

Ï¢rh‹W t£lh£Áauhš 15 eh£fS¡FŸ tH§f¥gl nt©L«.

12) fztdhš ifél¥g£lt®

Ï¢rh‹W t£lh£Áauhš tH§f¥gL»wJ. Ï¢rh‹W nfhçtU«

kD¡fis érhuiz brŒÍ« nghJ »uhk ã®thf mYty®fŸ ftå¡f

nt©oaitfŸ:-

1. kDjhu® »uhk¤Âš FoæU¡»whuh?

2. kDjhuU¡F« fztU¡F« v¥nghJ ÂUkz« eilbg‰wJ.

mj‰fhd rh‹whtz« rçgh®¤jš, cŸq® érhuiz _yK«

cWÂ¥gL¤jš.

3. kDjhu® V‹ fztdhš ifél¥g£LŸsh® v‹w érhuiz,

fzt‹ ntW ÂUkz« brŒJ bfh©L kDjhuiu ifé£L

é£lhuh? m¥goahdhš v¥nghJ fzt® ntW ÂUkz« brŒJ

bfh©LŸsh®? fztUl‹ thœªJ, kDjhuU¡F v¤jid

FHªijfŸ ÃwªJŸsd? mt®fŸ v‹d brŒ»wh®fŸ?

4. ÃçªJ br‹w fzt®, v§nf br‹Wé£lh® v‹gijÍ« érhuiz

thæyhf m¿ant©L«.

5. j‰fhèfkhf ÃçªÂU¤jiy rh‹W tH§Ftj‰F gçÓè¡fyhfhJ.

kDjhu® fztid é£L¥ÃçªJ mtçl« v›éj¤ bjhl®òä‹¿ bjhl®ªJ 5

M©LfS¡F nkyhf thœ»‹whuh, m›thW 5 M©LfS¡F nkš jå¤J

thœªJ tªjhš fztdhš ifél¥g£ltuhf¡ fUj¥gLth®. Ï¢rh‹W

t£lh£Áauhš 15 eh£fS¡FŸ tH§f¥gl nt©L«.

246

2. fhšeil¥ g£o k‰W« rhtofŸ guhkç¤jš

i) fhšeil¥ g£ofŸ

»uhk ã®thf mYty® j§fŸ bghW¥ò »uhk§fëš fhšeil¥

g£ofS¡F bghW¥ò mYtyuhth®. ÏitfŸ F¿¤J jå ãÂ éÂ

bjhF¥Ãš étç¡f¥g£LŸsd. (Special Fund Code) xU ãy¤Â‹

brhªj¡fhunuh, mDgé¤J rhFgo brŒgtnuh, F¤jifjhunuh mlkhdjhunuh

mªj ãy¤Âš tê Û¿ EiHªJ mÂYŸs gæ® mšyJ éis¢riy nrj«

c©L g©Q»w fhšeilfis Ão¤J mjid Ão¤j 24 kâ neu¤J¡FŸ

fhšeil¥g£o¡F mD¥Ã mil¡fyh«. Ï¤jifia fhšeilfis Ão¥gj‰F

ahnuD« jL¤jhš njit¥gL«nghJ »uhk gâahs®fŸ mšyJ fhtšJiw

mYty®fŸ cjé brŒayh«.

Ï›thnw Áy fhšeilfŸ tê Û¿, muR¡F brhªjkhd njh£l§fŸ,

fhšthŒfŸ k‰W« Vç¡fiufS¡F« nrj« éisé¡Fkhdhš m¤jifa

fhšeilfisÍ« Ão¤J 24 kâ neu¤J¡FŸ g£oæš mil¥ò brŒayh«.

fhšeilfis g£oæš mil¡F« nghJ g£o fh¥ghs®

mil¡f¥gL« egçl« fhšeil étu«, ahuhš mil¡f¥g£lJ, v¥nghJ

mil¡f¥g£lJ v‹w étu§fSl‹ Toa g‰W¢Ó£oid got« 34š tH§»

ifbah¥g« bgwnt©L«. m¤jifa étu§fis got« 36š guhkç¡f¥gL«

gÂnt£oš fy« 1 Kjš 6 tiu clnd gÂa nt©L«. g£oæš mil¡f¥g£l

fhšeilfS¡F Ôå nghLtJ, j©Ù® fh£LtJ ngh‹w gâfis »uhk¥

gâahs® _y« gh®¤J¡ bfhŸs nt©L«. fhšeil¥ g£oia tUthŒ

MŒths®, t£lh£Áa® k‰W« nkš mYty®fŸ »uhk¤J¡F bršY«nghJ

jâ¡if brŒant©L«. g£oæš mil¡f¥g£l fhšeilfŸ rçahf

guhkç¡f¥gL»wjh k‰W« mil¡f¥g£l fhšeilfŸ cça Kiwæš

fz¡Ffëš fh©Ã¡f¥g£LŸsjh v‹W cWÂ brŒJ bfhŸs nt©L«.

g£oæš mil¡f¥gL« fhšeilfS¡F Ôå bryÎ f£lz§fis

kht£l M£Áa® m›t¥nghJ ã®zæ¥gh®. mj‹go fh¥ghs® Ôå¡F MF«

bryéid ã®zæ¡f¥g£l f£lz§fS¡F nk‰glhkš fhšeil

cçikahsçl« mitis éLé¡F« nghJ mguhj¤Jl‹ tNš

brŒant©L«. fhšeil cçikahs® ahU« ÔånghLtij mDkÂ¡f¡

TlhJ.

247

c©ikahd brhªj¡fhu® mšyJ mtuJ Kft® g£oæš

mil¡f¥g£l fhšeilfis éLé¡f nfhU« nghJ mtçläUªJ mguhj

bjhif k‰W« Ôå bryÎ tNè¤J¡ bfh©L got« 35-š g‰W¢ Ó£oid

jah® brŒJ xU ÃuÂia brhªj¡ fhuçl« tH§» fhšeilfis

éLé¡fnt©L«. mnj neu¤Âš got« 36š guhkç¡f¥gL« gÂnt£oY«

mtUila ifbah¥g« bgwnt©L«. mguhj¤ bjhif m›t¥nghJ murhš

ã®zæ¡f¥gL»wJ. ÏJ x›bthU kht£l¤Â‰F« khWg£L ÏU¡F«.

murh§f gh¡»¡fhf #¥Â brŒa¥g£l fhšeilfis g£oaèš

mil¡fnt©L«. m¤jifa fhšeilfS¡fhd Ôå bryit gh¡»jhuçl«

tNš brŒJ bfhŸsyh« mšyJ #¥Â brŒa¥gL« fhšeilfis Vy«

éLtÂdhš Vy¤bjhifæš Ão¤j« brŒJ bfhŸsyh«. mguhj« tNš

brŒa nt©oaJ Ïšiy.

mil¡f¥g£l fhšeilia xU thu¤Â‰FŸ ahU« cçik nfhuhj

g£r¤Âš mj‹ étu¤Âid got« 37š m¿¡if jah® brŒJ t£lh£ÁaU¡F

mD¥gnt©L«. mªj m¿¡if bg‰wÎl‹ cldoahf t£lh£Áa® Ñœf©l

étu§fŸ ml§»a m¿é¥ò x‹¿id fhšeilfis Ão¤j Ïl¤Â‰F

mUfhikæš cŸs »uhk¤ÂY«, fhšeil¥g£o cŸs »uhk¤ÂY« j©nlhuh

_y« m¿é¡fnt©L«.

m) fhšeilfë‹ v©â¡if étu«

M) Ão¡f¥g£l Ïl«

Ï) g£oæš mil¡f¥g£l Ïl«

bkh¤j¤Âš fhšeil¥g£oæš mil¡f¥g£l ehëèUªJ 15

Âd§fS¡F fhšeilfis Vy« él V‰ghL brŒant©L«. Vy« éLtj‰F

K‹ò fhšeilfë‹ brhªj¡fhu® mšyJ Kft® fhšeilfis éLé¡f¡

nfhçdhš mªj ehŸ tiu MF« mguhj« Ôå bryÎ M»ait

tNè¤J¡bfh©L fhšeilfis éLé¡fyh«.

248

fhšeilfis Vy« éLtJ

m¿é¥ò brŒj ehŸ Kjš 7 Âd§fS¡FŸshf ahU« fhšeilfis

éLé¡F«go ahU« nf£fhj ãiyæš mt‰iw g»u§fkhd Vy¤Âš é‰gid

brŒant©L«. Ïªj Vy¤ij tUthŒ MŒths® el¤j nt©L«. Vy¤Âš

mÂfg£r bjhif¡F nfhça Vyjhuçl« Vy¤ bjhifia KGikahf

tNè¤J¡ bfh©L fhšeilfis mtU¡F éLé¡fnt©L«. bghJthf

xU g£oæš mil¡f¥g£l xUtU¡nf brhªjkhd gy fhšeilfisÍ« Vy«

nghl mtÁa« Ïšiy. Áy fhšeilfis k£L« Vy« éLtÂdhš mªj

g£oæš mil¡f¥g£l xUtUila bkh¤j fhšeilfS¡F MF« mguhj«

Ôå bryÎ nghJkhdjhf ÏUªjhš m¤jifa Fiwªj fhš eilfis Vy«

é£L mªj bjhifæš muR¡F nru nt©oa mguhj«, fhšeil Ôå k‰W«

Vy« el¤Jtj‰F MF« bryéid fê¤J¡ bfh©L äFÂ ÏUªjhš mªj¤

bjhifÍ« k‰W« äFÂahd fhšeilfis cçikahs® ah® v‹W bjça

tªjhš mtçl« x¥gil¤Jé£L mj‰fhd vG¤J _ykhd uÓij bg‰W¡

bfhŸsyh«. fhšeilfë‹ cçikahs® ah® v‹W bjçahj ãiyæš všyh

fhšeilfis Vy« élnt©L«. muR¡F nru nt©oa, mguhj«, Ôå bryÎ

k‰W« Vy« el¤Âaj‰fhd bryÎfis fê¤J¡ bfh©L ÛÂ¤ bjhifia

murh§f it¥ò ãÂæš it¤J Ã‰fhy¤Âš cçikahsU¡F ÂU¥Ã¤ juyh«.

Vy¤Âš fhšeilfS¡F jFªj éiy »il¡fhé£lhY«, ahU«

Vy« nf£fhj ãiyæY« cldoahf t£lh£ÁaU¡F bjçé¤J, mªj¡

fhšeilfis v«Kiwæš KoÎ brŒant©L« v‹W kht£l M£Áaç‹

Mizia bg‰W nk‰bfh©L elto¡if vL¡f nt©L«.

Vy« éLtj‰F K‹ng mil¡f¥g£l fhšeil VnjD« ÏwªJ

é£lhš mjid fh¥ghs® òij¤J é£L t£lh£ÁaU¡F bjçé¡fnt©L«.

fh¥ghs® CÂa«

»uhk ã®thf mYty®fŸ KG neu mYty®fshf ÏU¥gjhš

fh¥ghsç‹ CÂakhf mt®fS¡F mguhj¤Âš fäõ‹ bjhif tH§f

nt©oaJ Ïšiy. fhšeilfS¡fhd Ôå bryÎ k£L« »uhk ã®thf

mYty®fS¡F tH§fyh«. tNè¡f¥g£l mguhj¤ bjhifia GGtJ«

t§»æš brY¤Âél nt©L«.

249

fz¡FfŸ jahç¥gJ

g£o¡ fh¥ghsuhd »uhk ã®thf mYty® khj« ÏWÂæš

t£lh£Áauhš ã®zæ¡f¥g£LŸs njÂæš fz¡Ffis Ko¤J got« 34, 35,

36 M»a got§fë‹ xU ÃuÂia brY¤j g£oaYl‹ t£lh£ÁaU¡F

mD¥gnt©L«. Ïªj¥ g£oaèid t£lh£Áa® mYtyf¤Âš guhkç¡f¥gL«

g£oaYl‹ rçgh®¤J g£oaèš cŸs tNè¡f¥g£l bjhifia

brY¤Jtj‰F mDkÂ¡fnt©L«.

fhšeil¥ g£oæš nrfç¡f¥gL« vUit mj‰F ã®zæ¡f¥g£l

x¥gªj¡fhuçl« x¥gil¤Jé£L mj‰F©lhd bjhifia tNè¤J¡

bfh©L mjidÍ« muR¡ fz¡»š brY¤Â élnt©L«. g£oia rçahd

Kiwæš guhkç¥gJ »uhk ã®thf mYty® bghW¥ghF«.

j‰nghJ bgU«ghyhd gFÂfëš fhšeil¥ g£ofŸ »ilahJ.

mÂš f£oæUªj f£ll§fŸ nrjkilªJ é£lJ. vdnt, m›thwhd

mid¤J fhèæl§fS« tUthŒ¤ Jiw¡F brhªjkhdjhF«. Ïªj

fhèæl§fis ghJfh¥ghf it¤J¡ bfhŸtJ »uhk ã®thf mYtyç‹

flikahF«.

ii) »uhk¢ rhtofŸ

flªj fhy§fëš xU »uhk¤Â‰F mYty®fŸ bršY« nghJ muR

gâfŸ nk‰bfhŸÎ« j§fÎ« F¿¥Ã£l »uhk§fëš »uhk rhtofŸ

guhkç¡f¥g£L tªjd. mjid j‰nghJ »uhk ã®thf mYtyf

f£ol§fshfÎ« Áy Ïl§fëš mYtyf« k‰W« FoæU¥òfshf

kh‰w¥g£LŸsJ.

Ï¤jifa bghJ f£ol§fis gÂnt£oš gÂÎ brŒJ

f©fhâ¥gJ »uhk ã®thf mYty®fë‹ bghW¥ghF«. Áy gFÂfëš

f£ll§fŸ ÏUªj Ïl§fŸ fhèahfæUªJ tU»wJ mjidÍ« ghJfh¡f

nt©oaJ »uhk ã®thf mYtyç‹ flikahF«.

250

3. bghJ f£ol§fŸ, ku§fŸ (k) muR òw«ngh¡»š cŸs

brh¤J¡fis¥ ghJfh¤jš

m) f£ol§fŸ

1) mid¤J muR¡ f£ol§fisÍ« Ú®ghrd ntiyfisÍ« ftdkhf

gh®¤J¡bfhŸs nt©oaJ »uhk ã®thf mYtyç‹ bghW¥ghF«.

Ïªj¡ f£ol§fŸ VnjD« gGJ gh®¡fnt©oæUªjhš mjid cl‹

t£lh£ÁaU¡F bjçé¡f nt©L«. ÏU¥ò¥ghij jl¤Âš cŸs muR

Ú®ghrd ntiyfŸ (k) jåah® Ú®ghrd§fŸ vitnaD« mªj ÏU¥ò

ghij¡F mgha« V‰gL¤J« ãiyæUªjhš mjid rçbrŒa

elto¡if vL¡f t£lh£ÁaU¡F m¿¡if mD¥g nt©L«.

2) bghJthf »uhk¤Âš cŸs gŸëfŸ, bghJk¡fŸ ghJfh¥ò¡F j§F«

òHš ghJfh¥ò Ïšy§fŸ M»ait gGjilªjhš mjid kiH¡fhy«

Jt§fhj K‹ng rçbrŒa t£lh£ÁaU¡F m¿¡if mD¥gnt©L«.

M) Ïju murh§f brh¤J ghJfh¤jš:

1) »uhk¤Âš mikªÂU¡F« rhiyfŸ, ÅÂfŸ, rJ¡f§fŸ,

Âwªjbtëæl§fŸ M»a bghJk¡fshš cgnahf¥gL« ãy§fëš

jå eg® M¡uä¥ò brŒahjgo ghJfh¥gJ »uhk ã®thf mYty®

bghW¥ghF«.

2) »uhk všiy¡FŸ uhQt gilfŸ j§F« Ïl§fŸ ÏUªjhš ftdkhf

gh®¤J¡bfhŸs nt©L«.

3) murh§f jçR ãy§fëY« òw«ngh¡F ãy§fëY« cŸs ku§fŸ (k)

Ïju brh¤J¡fS« v›éj ÏH¥ò tªjhY« gGJ neç£lhY« cl‹

t£lhÁaU¡F bjçé¡f nt©L«.

Ï) ku§fŸ

murh§f ãy§fëš cŸs (xJ¡f¥g£l fhLfŸ k‰W«

beLŠrhiy¤Jiw rhiy Xu§fëš cŸs ku§fŸ jéu) ku§fŸ

mid¤ijÍ« ghJfh¥gJ »uhk ã®thf mYtyUila flikahF«.

a) »uhk ã®thf mYty® rhFgo gÂÎ brŒa òy¤jâ¡if brŒÍ«nghJ

òw«ngh¡F ãy§fëš cŸs všyh ku§fisÍ« »uhk¡ fz¡F v©.

2š gÂa¥gl nt©L«.

251

b) Cuh£Á k‹w¤J¡F x¥gil¡f¥g£l ãy§fëš cŸs ku§fis

Cuh£Á k‹w« cçik bfh©lhlyh«. Ï«ku§fis ahU«

fŸs¤jdkhf bt£l mDkÂ¡fhkš gh®¤J¡ bfhŸtJ »uhk ã®thf

mYtyç‹ flikahF«.

c) »uhk všiy¡FŸ ÏU¡F« jçR ãy§fëY«, òw«ngh¡F ãy§fëY«

cŸs vªj kukhtJ g£L¥ nghŒ ÏUªjhY« fh‰W mo¤J éGªjhY«

t£lh£ÁaU¡F bjçé¤J mitfis clnd é‰gid brŒa cça

V‰ghL brŒa nt©L«.

d) Vy« él¥g£l ku¤ J©Lfis vL¤J¡ bfh©L bršY« nghJ mit

v§F bt£l¥g£LŸsd. vªj tif¡F nr®ªjJ, njhuha vil M»a

étu§fŸ ml§»a xU rh‹W »uhk ã®thf mYty® tH§f nt©L«.

e) fŸs¤ jdkhf òw«ngh¡F ãy§fëš cŸs kubt£Lfis clnd

jL¤J ãW¤JtnjhL bjhl® elto¡if vL¡f t£lh£ÁaU¡F

m¿¡if mD¥gnt©L«. muR ku§fis fŸs¤ jdkhf bt£oaJ

»uhk ã®thf mYtyç‹ ftd¡Fiwé‹ fhuzkhf ãfœªjJ v‹W

bjça tªjhš mt® elto¡if¡F c£gLth®.

f) »uhk ã®thf mYty®fŸ jå eg®fis njh¥òfŸ k‰W« ku§fis

ts®¥gj‰F C¡f¥ gL¤j nt©L«.

g) xJ¡f¥g£l fhLfëš ãfG« fŸs¤jdkhf ku« bt£Ljš jd¡F

bjça tªjhš mij¥g‰¿ bjçé¥gj‰F »uhk ã®thf mYty®fŸ

flik¥g£L ÏU¡»wh®. Áy neu§fëš fhLfëš Ô¥g‰¿¡ bfh©lhš

mjid miz¥gÂY« mªj Ô guthkš jL¥gj‰F« »uhk ã®thf

mYty® cjt nt©L«.

h) murh§f òw«ngh¡»š ga‹jU« ãiyæš cŸs ku§fë‹ (2C g£lh

ku§fŸ jéu) kfNš Vy« él t£lh£ÁaU¡F K‹djhfnt cça

m¿¡if mD¥Ã Vy« él elto¡if vL¡f nt©L«. g¢ir ku§fŸ

bt£l mDkÂ tH§F« mÂfhu« tUthŒ nfh£l mYtyU¡F k£L«

cŸsJ (fhLfŸ jéu (k) fä£o KoÎ brŒa¡Toa ku§fŸ jéu)

Ïjid »uhk ã®thf mYty® K¡»akhf ftd¤Âš

it¤ÂU¡fnt©L«.

252

2C ku§fis »uhk ã®thf myty®fŸ ghJfh¥gJ

m) 2C g£lh bgwhkš jå¥g£lt®fŸ òw«ngh¡F ãy§fëš cŸs

ku§fë‹ kfNiy mDgé¡f mDkÂ¡f¡ TlhJ.

M) 2C g£lhéš cŸs ku§fŸ g£L¥nghdhš mjid Vy« él

t£lh£ÁaU¡F m¿¡if mD¥Ã mjid Vy« é£l ÃwF 2C fz¡»š

ÏUªJ Ú¡f nt©L«.

Ï) 2C ãgªjidfS¡F£g£L ku§fis ghJfh¥gJ g£lhjhuUila

flikahF«. ãgªjidfŸ Ûw¥g£lhš mjid »uhk ã®thf

mYty®fŸ t£lh£ÁaU¡F bjçé¤J 2C ku¥g£lh u¤J brŒa

elto¡if vL¡f nt©L«. t£lh£Áa® 2C g£lhit u¤J brŒj Ã‹

mªj c¤Âué‹ mo¥gilæš 2C fz¡»š gÂÎfŸ nk‰bfhŸs

nt©L«.

<) fŸs¤jdkhf bt£l¥gL« 2C ku§fis cça elto¡if¡F Ã‹ 2C

fz¡FfëèUªJ Ú¡f nt©L«. Mf 2C fz¡»‹go óäæš cŸs

všyh ku§fS« ÏUªjhf nt©L«.

c) j‰nghJŸs 2C ku§fë‹ éÂ¥ò é»j§fŸ

òëaku« - 50.00

khku« - 48.00

gyh - 50.00

bj‹id - 50.00

gid - 5.00

(muR Miz v©. 542 tUthŒ¤Jiw ehŸ 14.6.95)

C) xU FL«g¤Â‰F xU 2C g£lhÅj« xU g£lhÎ¡F mÂf g£rkhf 5

òëa ku§fŸ mšyJ 25 bj‹id ku§fŸ mšyJ 50 gidku§fŸ

äfhkš c¢rtu«ò ã®za« brŒa¥g£LŸsJ. jhœ¤j¥g£l

tF¥Ãdç‹ kfëU¡nf K‹Dçik më¡f têtif brŒa¥g£LŸsJ.

Ïjid »uhk ã®thf mYty®fŸ ftd¤Âš bfh©L, 2C g£lh

tH§Ftj‰F gçªJiu brŒant©L«. (muR Miz v©. 705

tUthŒ¤Jiw ehŸ 19.6.92)

253

4. ey¥ gâfŸ k‰W« ts®¢Á¥ gâfŸ

gšntW JiwfŸ k‰W« muR rh®ªj ãWtd§fŸ têahf

bghJk¡fS¡F F¿¥ghf fšé r_f bghUshjhu mo¥gilæš eèªj k‰W«

Ã‹j§»a ViH vëa k¡fS¡F k¤Âa khãy muRfŸ gšntW ey¥gâfŸ

ts®¢Á¥ gâfis / Â£l§fŸ nk‰bfh©LŸsd. F¿¥ghf jäHf murhš

ãiwnt‰w¥gL»‹w ey¥gâfŸ k‰W« ts®¢Á¥ gâfis »uhk ã®thf

myty®fŸ e‹F bjçªJ bfh©L m¥gâfŸ Áwªj Kiwæš ãiwnt¿l

gšntW JiwædU¡F«, ãWtd§fS¡F«, muR rhuh j‹dh®t

ãWtd§fS¡F« KG x¤JiH¥ò ešFtJ mt®fë‹ K¡»a flikahF«.

1) kD ÚÂ¤Â£l«

kht£l ã®thf« k¡fŸ Fiwfis neçilahf bg‰W éiuªJ

Ô®¥gj‰fhf kDÚÂ¤Â£l« bjhl§f¥g£lJ. kht£l ã®thf« »uhk§fS¡F

neuoahf br‹W k¡fë‹ Fiwfis nf£l¿ªJ Ïa‹w msé‰F m§nfna

mt®fsJ Fiwfis fistnj Ï¤Â£l¤Â‹ jå¤j‹ik thŒªj Áw¥ò

m«rkhF«. Ï¤Â£l« kht£l M£Á¤jiyt®fŸ, kht£l tUthŒ mYty®fŸ,

Jiz M£Áa® ãiyæš cŸst®fsJ jiyikæš Ãw Jiw mYty®fŸ,

t§» mYty®fŸ k‰W« nj®ªbjL¡f¥g£l k¡fŸ ÃuÂãÂfŸ Kid¥òl‹

g§nf‰W el¤j¥gL»wJ. Ï¤Â£l« x›bthU khjK« Ïu©lhtJ òj‹

»Hika‹W »uhk§fëš el¤j¥g£L tU»wJ. _‹wh©L fhy RH‰Á

Kiw¡FŸ kht£l¤ÂYŸs mid¤J »uhk§fS« Ï¤Â£l¤Âdhš

ga‹bgW« t©z« el¤j¥g£L tU»wJ. bghJthf Ï¤Â£l« bjhiy

öu§fëš cŸs »uhk§fëš t£lh£Áa®fshš nghJkhd K‹ V‰ghLfŸ

brŒa¥g£L el¤j¥bgW»wJ. Ï¤Â£l¤ij el¤j V‰gL« bryéd¤Â‰fhf

mid¤J kht£l M£Áa®fS¡F« (br‹id kht£l« Ú§fyhf) muR

%.16,53,000/- tH§»ÍŸsJ. kht£l M£Áa®, kht£l tUthŒ mYty® k‰W«

Jiz M£Áa® ãiy mYty®fŸ jiyikæš kD ÚÂ¤ Â£l« el¤J«

bryé‰F Kiwna %.1000/- %.750/- %.500/- vd muR mDkÂ¤JŸsJ.

(mruhiz v© 443, t.ã.3(2), tUthŒ, ehŸ 04.10.2004)

254

»uhk ã®thf mYtyç‹ flikfŸ

kDÚÂ¤ Â£l« el¤j ã®zæ¡f¥g£l ehS¡F eh‹F

thu§fS¡F K‹ng r«gªj¥g£l »uhk¤Â‰F (rKjha ghJfh¥ò¤Â£l«)

jå¤Jiz M£Áa®, br‹W kDÚÂ¤Â£l« eilbgwÎŸs égu¤ij

bghJk¡fS¡F és«gugL¤ÂlÎ«, kD¡fŸ bgwÎ« elto¡if

nk‰bfhŸth®. m¥nghJ »uhk ã®thf mYty® clåUªJ

bghJk¡fëläUªJ kD¡fŸ bgWtj‰F«, kDÚÂ¤Â£l« eilbgW«

égu¤ij és«gugL¤ÂlÎ« gâòçªÂlš nt©L«.

Ï¤Â£l« eilbgW« »uhk§fëš »uhk ã®thf mYty®fŸ

»uhk¡ fz¡FfSl‹ kDÚÂ ehëš M#uhtnjhL, K‹nd‰ghL k‰W« Ïju¥

gâfS¡F KG <Lgh£LlD« flikÍz®ÎlD« brašgl nt©L«.

bgw¥g£l kD¡fŸ ÛJ éHh nkilæš, kDÚÂ ehŸ el¤J« mYty®

érhuiz nk‰bfhŸS« nghJ rçahd égu§fis më¤J kD¡fis cl‹

KoÎ brŒÂl gâah‰¿l nt©L«.

2) bghJk¡fŸ Fiw Ô®¡F« ehŸ

x›bthU Â§f£»Hik njhW« bghJk¡fŸ Fiw Ô®¡F« ehŸ

mid¤J kht£l§fëY« eilbg‰W tU»wJ. kht£l M£Áa®fŸ / tUthŒ

nfh£l mYty®fŸ, t£lh£Áa®fŸ mt®fsJ jiyikæl§fëš j§»

bghJk¡fëläUªJ kD¡fis¥ bg‰W mitfë‹ ÛJ MŒÎ nk‰bfh©L

mj‰fhd m¿¡iffis rh®ãiy mYty®fŸ k‰W« Ïju Jiw

mYty®fëläUªJ bg‰W j¡f gÂiy Koªjtiu m‹nw k‰W« F¿¡f¥g£l

eh£fS¡FŸ kDjhu®fS¡F më¡»wh®fŸ.

bghJk¡fŸ Fiw Ô®¡F« ÃçÎ mid¤J kht£l M£Áauf¤Âš

V‰gL¤j¥g£L, mitfŸ kht£l M£Áa®fsJ f£L¥gh£oš gâòçÍ«

jå¤Jiz M£Áa®fŸ (k¡fŸ Fiw Ô®¡F« FG) bghW¥Ãš brašg£L

tU»wJ.

Jha xëÎ-kiwt‰w k‰W« ne®ikahd ãUthf« eilbgwÎ«

bghJk¡fë‹ FiwfŸ r«gªj¥g£l kD¡fis Jçjkhf KoÎ brŒaÎ« gy

m¿Îiufis muR tH§»ÍŸsJ. ÏÂš bghJ¡fë‹ kD¡fis

bg‰W¡bfh©lj‰fhd x¥òjš 5 Âd§fS¡FŸ më¡fÎ« k‰W« kD¡fë‹

255

Ûjhd Kothd gÂiy 90 eh£fS¡FŸ bjçé¡fÎ« ÏJF¿¤J

m¥nghij¡f¥nghJ cŸs ãytu¤ij fâåæš gÂÎ brŒJ Ï¥gâæid

MŒÎ brŒÍÎ« muR m¿ÎiufŸ tH§»ÍŸsJ.

3) Kjyik¢rç‹ jå¥ÃçÎ kD¡fŸ

bghJk¡fŸ j§fsJ Fiwfis éiuéš Ô®¡f kD¡fis,

Kjyik¢rç‹ jå¥Ãçé‰F mD¥ò»wh®fŸ. tUthŒ¤Jiw bjhl®ghd

kD¡fis Ï¥ÃçÎ kht£l M£Áa®fŸ k‰W« tUthŒ ã®thf¤ Jiw¡F

mD¥ò»wJ. Ï«kD¡fis kht£l M£Áa®fŸ r«gªj¥g£l mYty®fS¡F

mD¥Ã j¡f elto¡if nk‰bfh©L, kDjhu®fS¡F gÂš më¡f¥g£L

tU»wJ. nkY« kht£l mséš x›bthU JiwæY« bgw¥gL« kD¡fŸ ÛJ

MŒÎ brŒJ K‹nd‰w m¿¡ifia jå¥ÃçÎ¡F mD¥Ã it¡f¥gL»wJ.

Kjyik¢rç‹ jå¥ÃçÎ kD¡fŸ ÛJ mÂf mséš K¡»a¤Jt«

më¡f¥g£L clD¡Fl‹ kDjhu®fŸ Fiwfis Ô®¡f elto¡if

vL¡f¥g£L tU»wJ.

4) kh©òäF mik¢r®fŸ / ehlhSk‹w - k¡fsit,

khãy§fsit cW¥Ãd®fŸ / r£lk‹w cW¥Ãd®fŸ

M»nah®fëläUªJ bgw¥gL« kD¡fŸ

kh©òäF mik¢r®fŸ, ehlhSk‹w-k¡fsit, khãy§fsit

cW¥Ãd®fŸ k‰W« r£lk‹w cW¥Ãd®fŸ, mt®fsJ bjhFÂfis

gh®itæl bršY«nghJ bghJk¡fëläUªJ bgw¥gL« kD¡fŸ, kht£l

M£Áa®fS¡F njitahd elto¡if¡fhf mD¥Ã it¡f¥gL»‹wd.

Ïj‰bfd jå¥gÂntLfŸ guhkç¡f¥g£L kD¡fë‹ étu§fŸ ehlhSk‹w

k‰W« r£lk‹w bjhFÂ thçahf gÂa¥g£L r«gªj¥g£l JiwfS¡F mD¥Ã

nkš elto¡if vL¡f¥g£L Ïitfë‹ KoÎfŸ kDjhu®fS¡F

bjçé¡f¥gL»wJ.

ehlhSk‹w / r£lk‹w cW¥Ãd®fS¡F muR mYty® v‹»w

tifæš »uhk ã®thf mYt®fŸ kÂ¥ò«, kçahijÍ« fh£l nt©L«.

mt®fŸ TWtij ftdkhf gçÓè¡f nt©L«. Ïa‹w tiuæš mt®fS¡F

éÂfS¡F£g£L éiuªJ cjé brŒÂlš nt©L«. Áy ne®Îfëš X®

cW¥Ãdç‹ nfhç¡if V‰W¡ bfhŸséšiybaåš m›thW V‰f Ïayhj

256

fhuz¤ij mªj cW¥ÃdU¡F j¡f Kiwæš és¡» gÂyë¡f nt©L«.

(Á.M. (k) t.ã.M. R‰w¿¡if v© tå.7(2)/18204/2004, ehŸ 06.05.2004)

5) nk‰f©l Â£l§fŸ thæyhf bgw¥gL« kD¡fë‹ tiffŸ -

kD¡fis Ñœf©lthW tif¥gL¤j¥gL»‹wd.

tUthŒ¤Jiw

g£lh khWjš

ãy x¥gil

Å£Lkid x¥gil

ãy kh‰w§fŸ

ãy« ifaf¥gL¤jš

ãy msit

ãy M¡»uä¥ò mf‰Wjš

ãy¥Ãu¢ridfŸ

Å£L kid¥g£lh

ghij, rhiy mik¡f ãy« nfhUjš

kahd¤Â‰F ãy« xJ¡f¡nfhUjš

ku¥g£lh

ãy¥g£lh

Ïa‰if Ïl®ghLfŸ ãthuz«

Ô, rhiy ég¤J¡fŸ ãthuz«

Ja® Jil¥ò¤ Â£l«

bgh§fš Ïytr nt£o nriy tH§F« Â£l«

Kjyik¢r® ãthuz ãÂ

eèªj fiyP®fŸ cjé Â£l«

RjªÂu Âah»fŸ XŒñÂa¤Â£l«

KÂnah® XŒñÂa«

éjit XŒñÂa«

CdK‰nwh® XŒñÂa«

ntsh© bjhêyhs® XŒñÂa«

Ãujk® ãthuz cjé¤Â£l«

ég¤J ãthuz¤Â£l«

r_f ghJfh¥ò¤Â£l«

257

kahd« mik¤jš

bfh¤joik xê¥ò¤Â£l«

»uhk fz¡FfŸ efšfŸ

rh‹¿jœfŸ tH§Fjš

ãy¤Â‰fça eZl <L

KÂnah® XŒñÂa« bgWgt®fS¡F bgh§fš, Ôghtë

ÂUéHhé‹ nghJ Ïytr nt£o nriyfŸ tH§F« Â£l«

nj®jš gâfŸ

tUthŒ tNè¥ò r£l¤Â‹ Ñœ gytif muR¥gz tNš

bghJ f£ol§fŸ ghJfh¥ò

g®kh mfÂfS¡fhd fl‹fŸ, cjéfŸ tH§Fjš

Ïy§if mfÂfS¡fhd fl‹fŸ, cjéfŸ tH§Fjš

t¿at® tH¡F¡ f£lz«

fŸs¢rhuha« k‰W« r_f énuhj¢ brašfŸ f©fhâ¤jš

M»a nfhç¡iffŸ bfh©l tUthŒ¤Jiw bjhl®òila kD¡fŸ

bgw¥gL»‹wd. Ït‰¿š »uhk ã®thf mYtyU¡F mD¥g¥gL« kD¡fŸ

ÛJ cl‹ érhuiz nk‰bfh©L ca® mYty®fS¡F m¿¡if mD¥òtJ

Ït®fë‹ flikahF«.

r_f ey¤Jiw

r_f ey¤Jiwahš brašgL¤j¥gL« Â£l§fŸ

bg© FHªij¥ ghJfh¥ò¤Â£l«

FHªijfŸ j¤bjL¤jš

r¤ah m«ikah® ãidÎ Mjut‰w FHªijfŸ fh¥gf«

<.bt.uh.kâa«ikah® ViH éjit kfŸ ÂUkz ãÂ

cjé¤Â£l«

m‹id bjurh ãidÎ Mjut‰w bg©fŸ ÂUkz ãÂ

cjé¤Â£l«

lh¡l® j®kh«ghŸ m«ikah® ãidÎ éjit kWkz ãÂ cjé¤

Â£l«

jäHf muR fy¥ò¤ ÂUkz ãÂ cjé¤Â£l«

r¤athâK¤J m«ikah® ãidÎ Ïytr ijaš ÏaªÂu«

tH§F« Â£l«

muR nrit Ïšy§fŸ

258

muR gâòçÍ« kfë®éLÂ

KÂnah® Ïšy«

éjitfë‹ FHªijfS¡F Ïytrkhf ghl ò¤jf§fŸ k‰W«

F¿¥ngLfŸ tH§Fjš

CdK‰nwh® kWthœÎ fšé cjé¤ bjhif

CdK‰nwhU¡F Rantiy thŒ¥ò

njÁa CdK‰nwh® bghUshjhu nk«gh£L¡ fHf« _ykhf fl‹

cjé

CdK‰nwhU¡fhd Ïytr cgfuz§fŸ

CdK‰nwhU¡F gšntW bjhê‰ gæ‰ÁfŸ më¥gJ F¿¤J

fL« CdK‰nwhU¡fhd guhkç¥ò cjé¤ bjhif

CdK‰nwhU¡fhd Ïytr ng%ªJ gaz¢rYif

r_f ghJfh¥ò

KÂnah® ghJfh¥ò

nk‰f©l Â£l§fS¡F Ãw Mtz§fŸ rh‹WfnshL mªjªj

Ïd§fS¡F¤ njit¥gL« Ãw¥ò, Ïw¥ò¢ rh‹W, ÏU¥Ãl¢rh‹W, tUkhd¢

rh‹W, rhÂ rh‹WfŸ, bgWtj‰fhd é©z¥g§fŸ érhuiz¡F »uhk

ã®thf mYty®fS¡F mD¥g¥gL«nghJ cl‹ cça Kiwæš érhuiz

brŒJ m¿¡iffŸ jUtJ »uhk ã®thf mYty®fë‹ flikahF«.

MÂÂuhél® k‰W« gH§Foæd® ey«

Å£Lkid x¥gil

bjhê‰Tl§fŸ mik¤jš

fšé k‰W« éLÂ trÂfŸ

rYiffŸ fšé cjé¤bjhiffŸ

fy¥ò¤ ÂUkz cjéfŸ

Ô©lhik¡F vÂuhd òfh®fŸ

khzt®fS¡F Ïytr ir¡»Ÿ tH§F« Â£l«

öŒika‰w bjhêš òçnth® FHªijfS¡F tH§f¥gL«

rYiffŸ

Ïytr¥ ò¤jf§fŸ

C¡f¥gçRfŸ

ntiy thŒ¥Ã‰fhd Áw¥ò¥ gæ‰Á

tH¡f¿P®fS¡F¥ gæ‰Á

259

tH¡f¿P® bjhêš bjhl§f¥ gæ‰Á

bghUshjhu nk«gh£L¤Â£l§fŸ

fwit khLfŸ th§f cjé

J¥òuÎ¤ bjhêyhs® kWthœÎ¤ Â£l«

jäœehL MÂÂuhél® Å£L trÂ nk«gh£L ãWtd¤jhš

brašgL¤j¥gL« Â£l§fŸ / cjéfŸ

Ã‰g£nlh® / äfÎ« Ã‰g£nlh® / Ó®kuÃd® ey«

Å£Lkid x¥gil

bjhê‰Tl§fŸ mik¤jš

fšé k‰W« khzt® éLÂfŸ trÂfŸ

Ïytr bjhê‰ fUéfŸ tH§F« Â£l«

fŸs® Óuik¥ò¤ Â£l§fŸ

jäœehL Ã‰gL¤j¥g£nlh® bghUshjhu nk«gh£L fHf¤jhš

ãiwnt‰w¥gL« Rabjhêš Jt§Ftj‰F T£LwÎ¢

r§f§fë‹ _y« Fiwªj t£oæš flDjé më¤jš

khãy ÁWgh‹ik Miza¤jhš ÁWgh‹ikædU¡F©lhd

Ãu¢ridfŸ Ô®¤jš

jäœehL Ã‰g£nlh® Miza¤jhš Ã‰gL¤j¥g£nlh® /

äfÎ« Ã‰gL¤j¥g£nlh® g£oaèš òÂjhf¢ rhÂfis

nr®¤jš / Ú¡Fjš KiwpLfŸ ÛJ elto¡if

nk‰bfhŸSjš

fšé¢ rYiffŸ

jåah® éLÂfëš j§»¥gæY« khzt®fS¡F czÎ

khåa§fŸ tH§fš

ntiy thŒ¥ò gæ‰Á Â£l§fŸ

ryitahs® - Ã¤jis ryit¥ bg£ofŸ tH§Fjš

ijaš ÏaªÂu§fŸ tH§Fjš

I.A.S. / I.P.S. bghJ¥gâ¡fhd jå¥gæ‰Á ika«

jäœehL Ã‰g£nlh® bghUshjhu nk«gh£L¡ fHf¤jhš

tH§f¥gL« Ïju ãÂÍjé

1. Ášyiu éahghçfŸ ãiya§fŸ

2. bjhêš nrit ãiya§fŸ

3. ngh¡Ftu¤J

4. étrha«

5. iféidP® k‰W« kuò tê¢rh®ªj bjhêšfŸ

cykh XŒñÂa«

260

MÂÂuhél® k‰W« gH§Foæd® ey¤Â£l§fŸ k‰W« Ã‰gL¤j¥g£nlh® /

äfÎ« Ã‰gL¤j¥g£nlh® / Ó® kuÃdU¡fhf gšntW¤ Â£l§fis muR

ãiwnt‰W« ÏU¥Ãl¢rh‹W / rhÂ¢rh‹W / tUkhd¢ rh‹W ngh‹w

rh‹WfS¡fhf kD¢ brŒÍ« k¡fS¡F cldoahf kD¡fŸ ÛJ érhuiz

nk‰bfh©L jhkjä‹¿ cça Kiwæš rh‹WfŸ tH§f tUthŒ MŒths®

_ykhf t£lh£ÁaU¡F m¿¡if mD¥ò« elto¡if nk‰bfhŸtJ »uhk

ã®thf mYtyç‹ äf K¡»a flikÍ« bghW¥ò« MF«.

bghUshjhu cjéfŸ

T£LwÎ r§f§fŸ / t§»fŸ _y« bghUshjhu cjéfŸ

t§»fŸ _y« étrha« k‰W« gšntW bjhêš fl‹fŸ

bjhê‰rhiyfS¡fhd cjéfŸ

Ra ntiythŒ¥ò, fšé k‰W« gæ‰Á¡fhd t§»¡fl‹fŸ

bghJthd mo¥gil trÂfŸ

bjU és¡FfŸ

FoÚ® trÂfŸ

rhiy trÂfŸ

ngh¡Ftu¤J trÂfŸ

kU¤Jt trÂfŸ

Ïju tiffŸ

cæ® clik¡F fhtšJiw ghJfh¥ò

muR éHh¡fŸ

ÁW filfŸ mik¤jš

bjhêyhs® ey«

Ïytr r£l cjé

Ïitfëš »uhk ã®thf mYty®fël« m¿¡iffŸ nfhu¥g£oUªjhš,

t£lh£ÁaU¡F« k‰W« rh®ªj tUthŒ mYty®fS¡F« éiuéš

m¿¡iffŸ njit¥gL« »uhk fz¡F efšfŸ mD¥g nt©L«.

4) kht£l M£Áauhš brayh‰w¥gL« 20 m«r¤ Â£l§fŸ, Cuf

ts®¢Á¤ Â£l§fŸ k‰W« Ïju¤JiwfŸ brašgL¤J« muR ey¥gâfŸ /

k¡fS¡fhd K‹nd‰w Â£l§fŸ Áw¥òl‹ brašgl ca® mYty®fS¡F

X¤JiH¥ò tH§FtJ »uhk ã®thf mYty®fë‹ flikahF«. k¡fë‹

261

ey¥gâfŸ, r_f bghUshjhu K‹nd‰w¥ gâfŸ, ãthuz« k‰W«

kWthœÎ¥ gâfis muR¢rhuh j‹dh®t ãWtd§fSl‹ ÏizªJ

mt®fS¡F¤ »uhk ã®thf mYty® v‹w Kiwæš njitahd cjéfŸ

brŒÂLtJ« mtÁa«. kht£l M£Áauhš Ñœf©l FiwÔ®¡F« T£l§fŸ

g‰¿Í«, »uhk ã®thf mYty®fŸ bjçªJ bfhŸtnjhL mt®fë‹ gâ

bjhl®òilat‰¿š ca® mYty®fS¡F gâah‰¿l nt©L«.

étrhæfŸ FiwfŸ Ô®¤jš

XŒñÂa« bgWnthç‹ FiwfŸ Ô®¤jš

K‹dhŸ ÏuhQt¤Âdç‹ FiwfŸ Ô®¤jš

ngh¡Ftu¤J Mnyhrid¡FG – FiwfŸ Ô®¤jš

ä‹rhu« ga‹gL¤Jnth® FiwfŸ Ô®¤jš

Ûdt®fŸ FiwfŸ Ô®¤jš

M»ait ngh‹w T£l§fŸ thæyhf bgw¥g£L t£lh£Áa® / tUthŒ

nfh£lh£Áa® thæyhf »uhk ã®thf mYty®fS¡F mD¥g¥gL« kD¡fŸ

ÛJ Jçj érhuiz nk‰bfh©L m¿¡if mD¥gnt©L«.

5) kht£l M£Áa®, tUthŒ nfh£lh£Áa® k‰W«

t£lh£Áa®fshš tH§f¥gL«, RjªÂu nghuh£l Âah»fŸ, eèªj

fiyP®fS¡fhd XŒñÂa« bgWgt®fŸ Ïw¥ò k‰W« Ïl« bga®¥ò g‰¿

cl‹ t£lh£ÁaU¡F jftš më¡f nt©L«.

6) bghJ

xU »uhk¤Âš k¡fis Ñœf©lthW tif¥gL¤jyh«:-

ãuhªjukhf¡ FoæUªJ neuoahf étrha« òçÍ« brhªj ãy¢

Rth‹jh®fŸ.

ãy¢Rth‹jh®fŸ ÏšyhÂUªJ mt®fS¡F cçikahd

ãy¤Âš F¤jif mo¥gilæš étrha« brŒÍ«

F¤jifjhu®fŸ.

ts®ªJ tU« fhy¢ NHY¡nf‰g Ra bjhêš, thâg«, c‰g¤Â

ngh‹w bjhêšfŸ nk‰bfhŸS« tâf¤ bjhêš òçnth®.

r_f, bghUshjhu mo¥gilæš Ã‹j§»a eèÎ‰w

tF¥Ãd®fŸ, muR ey¤Â£l§fŸ thæyhf gadilnth®.

k¡fë‹ m‹whl¤ njitfŸ,

262

r_f ghJfh¥ò¤ Â£l§fshš gadilnth®, Ï‹D«Ãw muR

k‰W« muR¢ rh®ªj ãWtd§fŸ, j‹dh®t¤ bjh©L

ãWtd§fshš gadilnth®

vdnt gšntW tif¥g£l »uhk k¡fë‹ ts®¢Á, K‹ndh‰w«, k¡fŸ ey«,

Â£l gâfŸ brayh¡f«, tUthŒ¤Jiw _ykhf bghJk¡fS¡F

njit¥gL« gšntW njitfS¡nf‰g Áwªj Kiwæš gâah‰¿lnt©L«.

xU »uhk ã®thf mYtyç‹ jiyaha flikfS« bghW¥ò« (Functions)

v‹gJ mt® bghW¥ò t»¡F« »uhk k¡fë‹ j‹ikfis m¿ªJ bfhŸtJ,

»uhk¡ fz¡FfŸ guhkç¥ò k‰W« ÃwtiuaW¡f¥g£l flikfŸ k‰W«

bghW¥òfŸ cz®ªJ »uhk ã®thf mYty®fŸ brašgl nt©L«.

vdnt, »uhk ã®thf mYty®, j‹bghW¥ò tÁ¡F« »uhk¤Âš

thG« gšntW tif¥g£l Fok¡fë‹ njitfŸ, ts®¢Á¥ghijfŸ k‰W«

m¤ÂahtÁakhditfŸ M»at‰iw ftå¤Â‰bfh©L brašg£L »uhk

k¡fë‹ e©gdhf brayh‰w nt©L«.

263

5. bghJ k¡fS¡F t§»fŸ k‰W« T£LwÎ r§ff§fë‹ _y«

fl‹ bgWtj‰F Á£lh k‰W« ml§fš efš tH§FtJ

KG ãÂ cjé¤ Â£l« (Full Finance Scheme) m¿Kf¥gL¤Âa j‹

gadhf eh£Lilik M¡f¥g£l t§»fŸ k‰W« T£LwÎ r§f§fŸ étrha

fl‹fŸ tH§Ftj‰F¿a jå¥g£l ãWtd§fshf j‰nghJ

V‰gL¤j¥g£LŸsd. mit étrhæfŸ nfhU« KG fl‹fis tH§F«. Ïªj

V‰gh£o‹ fhuzkhf munr étrhæfS¡fhd j¡fhé fl‹fŸ tH§FtJ

go¥goahf ãW¤j¥g£LŸsd. vdnt étrhæfŸ fl‹fŸ bgw cjéahf

ÏU¥gj‰F »uhk fz¡F v© 2 (ml§fš) k‰W« 10(1) Á£lh guhkç¥ò

Fiwghl‰w KiwæY«, JšèakhfÎ«, k‰W« ehsJ tiuæY« guhkç¥gJ

mtÁakh»wJ.

òy‹fëš gæçl¥g£l gæç‹ rhFgo étu§fis ml§fèš

gÂahé£lhš r«gªj¥g£l étrhæ mªj gæU¡fhd fl‹ bgw KoahJ.

vdnt rhFgo gÂÎ v‹gJ mÂ K¡»akhdjhF«.

Ïnj nghš fl‹ bgWgt® ãy¤Â‹ if¥g‰Wjhuuhf ÏU¡f

nt©L«. mt® bgaçš g£lh gÂth» ÏU¡f nt©L«. gæçl¥g£l ãy«

mtU¡F brhªjkhf ÏUªjhš k£Lnk mjid <L¡fh£o fl‹ bgw KoÍ«.

ãy« r£l ßÂahf if¥g‰¿š cŸst® bgaçš tUthŒ gÂÎfŸ guhkç¥gJ«

äfÎ« mtÁa«. vdnt g£lh khWjšfŸ brŒÍ« gâæš »uhk ã®thf

mYty®fŸ ftd« fyªj m¡fiu fh£l nt©L«.

»uhk ã®thf mYty®fshš guhkç¡f¥gL« fz¡Ffëš v‹d

gÂÎ brŒa¥g£LŸsnjh mªj gÂÎfë‹ mo¥gilæš k£L« »uhk

fz¡Ffë‹ efšfis tH§f nt©L«. k‰wgo jtwhd étu§fSl‹

fz¡Ffë‹ efšfis f©o¥ghf tH§f¡ TlhJ. Áy neu§fëš Ïjdhš

»çädš tH¡Ffis rªÂ¡f neçl nt©oaÂU¡F«.

»uhk fl‹ tH§F« bjhl¡f ntsh©ik T£LwÎ r§f« k‰W«

bjhl¡f ntsh©ik T£LwÎ t§»fël« ÏUªJ fl‹ bg‰w

cW¥Ãd®fë‹ brh¤J k‰W« if¥g‰¿š V‰gL« kh‰w§fis m›t¥nghJ

264

r§f¤Â‰F« t§»¡F« bjçé¡f nt©L«. Ïj‰fhd m¢Ál¥g£l got¤Âš

t§»æ‹ jiyt® mšyJ brayhsU¡F tUthŒ MŒths® _y« clD¡Fl‹

bjçé¡f nt©L«.

j‰nghJ »uhk fz¡F 10(1) fâå kakh¡f¥g£ljhš g£lh efš

t£lh£Áa® mytyf¤Âš k£Lnk tH§f¥gL»wJ. vdnt »uhk ã®thf

myty®fŸ 10(1) Á£lh efš tH§f¡ TlhJ. ml§fš efš k£L« tH§fyh«.

265

6. fŸs¢ rhuha« fhŒ¢Rnth® g£oaš jahç¤J tUthŒ myty®fŸ

k‰W« fhtš JiwædU¡F jftš bfhL¤jš gâ

1937« M©ila jäœ ehL kJéy¡F¢ r£l« 35 k‰W« 36 tJ

ÃçÎfë‹go Ma¤ Ô®it mYty®fS¡F« fhtš Jiw mYty®fS¡F«

cjé brŒtJl‹ mªj r£l¤Â‹ éÂfë‹go ãgªjidfis Û¿dhY«

mjid nk‰go mYty®fS¡F »uhk ã®thf mYty®fŸ bjçé¡f nt©L«.

jäœ eh£oš rhuha é‰gid jil brŒa¥g£LŸsJ. vdnt rhuha«

fhŒ¢RtJ r£lgo F‰wkhF«. rhuha« tiffis jahç¥gÂY«, kJéy¡F

r£l¤Â‰F vÂuhd F‰w§fis¢ brŒahjgo jL¥gÂY«, vªj ÅLfëš fŸs¢

ru¡FfŸ xë¤J it¡f¥g£oU¡»‹wJ mªj ÅLfis nrhjid nghl

Ma¤Jiw mYty®fS¡F¢ rh¤Âakhd cjéfis brŒtJ« »uhk ã®thf

mYty®fŸ flikahF«. vªj »uhk¤ÂyhtJ r£l énuhjkhf rhuha«

to¡F« gh¤Âu§fŸ VnjD« ÏUªjhš mjid clnd bjçé¡f nt©L«.

fŠrh brofis gæçLtJ fŠrh é‰gid brŒtJ r£l

énuhjkhd brayhF«. »uhk ã®thf mYty® j«Kila všiy¡F£g£l

»uhk§fëš ahuhtJ Ïªj braèš <Lg£lhš cl‹ mjid bjçé¥gJl‹

mªj brofis mê¡f nt©L«.

fŸ Ïw¡FtJ« e« jäœ eh£oš jil brŒa¥g£LŸsJ. vdnt

bj‹id, gid ku§fëèUªJ fŸ Ïw¡FtJ bjça tªjhš mjid clnd

Ma¤Jiw mYty®fS¡F m¿¡if mD¥òtJl‹ mªj fŸ Ïw¡F«

ghidfis cil¤Âl nt©L«.

mÃå r«kªjkhd F‰w§fis jL¥gJ, m¥go¥g£l mid¤J¡

F‰w§fis F¿¤J fhtš JiwædU¡F« k‰W« Ma¤ Jiw

mYty®fS¡F« bjçé¥gJ »uhk ã®thf mYty®fSila flikahF«.

266

7. jftš m¿Í« cçik¢ r£l«, 2005

(XU RU¡fkhd gh®it)

jftš m¿Í« cçik¢ r£l« (k¤Âa r£l«-22) 2005, m¡nlhg®

2005 Kjš mKY¡F tªJŸsJ. Ï¢r£l¤Â‹ Ñœ jäœehL muR, jäœehL

jftš m¿Í« cçik (f£lz§fŸ) éÂfŸ, 2005, murhiz (ãiy) v© 989,

bghJ (gâahs®-bjhFÂ 1 k‰W« r£l k‹w«) Jiw, ehŸ 07.10.2005

btëæ£LŸsJ.

1) neh¡f«

#«K fhZÛ® khãy« Ú§fyhf eh£o‹ mid¤J¥ gFÂfëY«,

muR mÂfhçfël« ÏUªJ jftšfis¥ bgW« cçikia mo¥gil

cçikahf k¡fS¡F tH§F« tifæš Ï¢r£l« ehlhSk‹w¤Âš

ãiwnt‰w¥g£LŸsJ. muR mÂfhçfë‹ brašghLfëš btë¥gil¤

j‹ikia bfh©L tUtijÍ«, CHiy¡ f£L¥gL¤JtijÍ«,

muR¤JiwfŸ k‰W« ãWtd§fŸ M»aitfŸ k¡fS¡F f£L¥g£LŸsij

cWÂ brŒtijÍ« Ï¢r£l« neh¡f§fshf¡ bfh©LŸsJ. k¡fS¡F

jftšfŸ tH§Ftj‰fhd xU braš tot¤ij Ï¢r£l« cUth¡»ÍŸsJ.

j‹åašghfÎ«, nfhç¡ifæ‹ mo¥gilæY« k¡fS¡F¤ jftšfis

tH§f nt©oaij muR mÂfhçfë‹ K¡»a¡ flikahf Ï¢r£l«

cUth¡»ÍŸsJ. k¡fS¡F¤ jftšfŸ më¥gij¤ jil brŒÍ« muR

Mtz§fŸ ufÁa¢ r£l«, 1923 ngh‹w Kªija mid¤J¢ r£l§fŸ,

murhizfŸ ngh‹w mid¤ijÍ« Ï¥òÂa r£l« u¤J brŒ»wJ.

2) mÂfhu tu«ò

k¤Âa khãy k‰W« ôåa‹ Ãunjr muRfshš brhªjkhfnth,

neuoahfnth mšyJ ãÂ cjé _ykhfnth cUth¡f¥g£LŸs mid¤J

éjkhd mYtyf§fS« Ï¢r£l¤Â‹ Ñœ tU»‹wd (Ïªj tu«Ã‰FŸ

mid¤J cŸsh£Á mik¥òfS«, ef®k‹w§fS«, »uhk¥ gŠrha¤JfS«

Tl cŸsl§»ÍŸsd) nk‰T¿a muR k‰W« muR ã®thf§fë‹ neuo

f£L¥gh£onyh, ãÂ cjéænyh brašgL« mid¤J mYtyf§fS« jftš

m¿Í« cçikia k¡fS¡F tH§f¡ flik¥g£LŸsd. muÁ‹ ãÂ cjéia

neuoahfnth, kiwKfkhfnth bgW« mid¤J muR rhuh mik¥òfŸ ÛJ«

Ï¢r£l« mkšgL¤j¥gL«.

267

3) jftš v‹whš v‹d?

gÂntLfŸ, Mtz§fŸ, mYtyf¡ F¿¥òfŸ, ä‹ mŠršfŸ,

fU¤JiufŸ, MnyhridfŸ, g¤Âçif¡F¿¥òfŸ, R‰w¿¡iffŸ, MizfŸ,

Âdrç¡ F¿¥òfŸ, x¥gªj§fŸ, m¿¡iffŸ, jh§fŸ, khÂçfŸ,

K‹tot§fŸ, ä‹dQ toéš gÂth»ÍŸs jftšfŸ-juÎfŸ vd

mid¤J« k¡fŸ m¿ªJ bfhŸs cçik cŸsJ.

4) gÂntLfŸ v‹whš v‹d?

m. mid¤J éjkhd Mtz§fŸ, ifbaG¤J _y¥ ÃuÂfŸ k‰W«

nfh¥òfŸ.

M. E© RUŸ (Micro Film) E© òifefš (Micro Fiche) bjhiy

òif¥gl efš (Fascimile Copy) ngh‹w tot§fëš gÂÎ

brŒa¥g£l xU Mtz¤Â‹ efšfŸ.

Ï. E© RUëš (bgçJgL¤Ânah mšyhknyh) bghÂa¥g£l cUt«

mšyJ cUt§fë‹ kW gÂ¥òfŸ.

<. fâå ngh‹w rhjd§fŸ _y« jahç¡f¥g£l Mtz‡fŸ

ngh‹w Ïit mid¤J« jftšfŸ m¿ªJ bfhŸtj‰fhd

gÂntLfŸ MF«.

5) jftš bgW« cçik v‹whš v‹d?

gâfŸ, Mtz§fŸ, gÂntLfis MŒÎ brŒÍ« cçik.

F¿¥òfŸ, RU¡f§fŸ ngh‹wt‰iw bgW« cçik mšyJ rh‹W

efšfŸ bgW« cçik.

khÂçfŸ vL¡F« cçik.

ä‹dQ tot¤Âš jftšfis¥ bgW« cçik.

bghJey‹ bjhl®òila mid¤J¤ jftšfisÍ« bgw« cçik.

ehlhSk‹w¤Â‰F«, r£lk‹w§fS¡F« jftšfis

kW¡f¡TlhJ. vªj egU« r£l§fis cUth¡F«

mik¥òfS¡F jftšfis kW¡f¡TlhJ.

(ÃçÎ-2)

268

6) ghJfh¡f¥gl nt©oa ufÁa§fŸ vit?

eh£o‹ Ïiwahik, xUik¥ghL, ghJfh¥ò, eh£o‹ bghUshjhu

k‰W« m¿éaš ey‹fŸ, btëÍwÎ bjhl®ghd jftšfŸ

ngh‹wit ghJfh¡f¥gl nt©oait.

F‰w« òçtj‰F¤ Jiz nghf¡Toa jftšfŸ.

ÚÂk‹w§fŸ mšyJ eLt® k‹w§fshš jilbrŒa¥g£l

jftšfŸ k‰W« ÚÂk‹w mtkÂ¥Ã‰F cŸshf¡Toa

jftšfŸ.

ehlhSk‹w« k‰W« r£l k‹w§fë‹ cçik ÛwY¡F Ï£L¢

bršy¡Toa jftšfŸ.

_‹wh« egç‹ ngh£oæL« jFÂia¥ ghÂ¡f¡Toa bjhêš,

t®¤jf ufÁa§fŸ, m¿Îrh® clikfŸ ngh‹wit.

jkJ e«Ã¡if¡Fçat® Ïilna (tH¡f¿P® - f£Áfhu® mšyJ

ãy cçikahs® - thlif¡F ÏU¥nh® mšyJ kU¤Jt® -

nehahë ngh‹nwh® Ïilna) k£Lnk g»®ªJ bfhŸs¤j¡f

jftšfŸ.

m‹åa muÁl« ÏUªJ bgw¥g£l ufÁa§fŸ.

vªj xU jå egç‹ clš ghJfh¥Ã‰F, thœ¡if¡F« Mg¤J

cUth¡»él¡ Toa jftšfŸ.

r£l¤ij mkšgL¤Jtj‰F«, ghJfh¥Ã‰F« cjÎtj‰fhf

ufÁakhf tH§f¥gL« jftšfŸ.

fhtš Jiwæ‹ érhuiz k‰W« òy‹ érhuizia

ghÂ¡f¡Toa jftšfŸ.

mik¢r®fŸ, muR¢ bray®fŸ k‰W« Ïju mÂfhçfŸ Ïilna

eilbgW« éthj§fŸ ml§»a mik¢ruit¡ F¿¥òfŸ.

bgU«ghyhd k¡fŸ eyid¡ fU¤Âš bfh©L bghJ¤ jftš

mÂfhçfŸ KoÎ vL¡F« (jå¥g£l mšyJ bghJ) jftšfŸ

M»ait ghJfh¥ghdit v‹W fUj¥g£L, jftš bgW«

cçik¢ r£l¤ÂèUªJ éy¡F më¡f¥g£LŸsd.

269

6) jftš bgW« mYtyf§fŸ.

ehlhSk‹w« k‰W« r£lk‹w§fëš r£l« Ïa‰w¥g£L«,

muÁaš r£l¤Â‹ goÍ« mik¡f¥g£l mik¥òfŸ /

mYtyf§fŸ.

k¤Âa-khãy muR MizfŸ, F¿¥ghizfŸ _y«

cUth¡f¥g£l mik¥òfŸ mYtyf§fŸ.

k¤Âa-khãy muRfS¡F¢ brhªjkhd mik¥òfŸ mšyJ

k¤Âa-khãy muRfë‹ f£L¥gh£oš Ïa§Fgit.

cça muRfë‹ MizfŸ, F¿¥ghizfŸ _y« mik¡f¥g£L

brašgL« mik¥òfŸ.

cça muRfë‹ ãÂ cjé _y« cUth¡f¥g£L, brašgL«

mik¥òfŸ.

cça muRfŸ _y« neuoahfnth, kiwKfkhfnth ãÂ cjé

më¡f¥g£lj‹ _y« Ïa§»tU« muR rhuh mik¥òfŸ.

(ÃçÎ-2)

7) muR mÂfhçfë‹ flikfŸ

1) g£oaèš fh£l¥g£LŸs tot¤Âš jftšfis guhkç¡f

nt©L«. mid¤J cça jftšfisÍ« fâåka¥gL¤Â,

ehLjGéa tiy¥ Ã©zèš mt‰iw Ïiz¥gj‹ _y«

mid¤J k¡fS« ga‹gL¤j¤j¡f tifæš brŒa nt©L«.

2) j‹åašghfnt btëæl¤ j¡f jftšfis clD¡Fl‹

bjçé¡f nt©L«.

3) ghÂ¡f¥gL« eg®fŸ ÏUªjhš mJ bjhl®ghd ÚÂk‹w

c¤juÎfŸ mšyJ ã®thf éÂKiwfis mt®fS¡F és¡»¡

Tw nt©L«.

4) K¡»a bfhŸif KoÎfŸ mšyJ k¡fis¥ ghÂ¡F«

m¿é¥òfŸ btëtU« nghbjšyh« mt‰w cldoahf¥

gÂ¥Ã¡f nt©L«.

5) jftšfis¥ bgwnth mšyJ gÂntLfis MŒÎ brŒanth

clš CdK‰wt®fŸ (F¿¥ghf gh®it ÏHªjt®fŸ)

mQF«nghJ mt®fS¡F cjé òça nt©L«.

270

6) cça jftšfis¥ bgWtj‰fhd fhy¡bfL ãiwÎ

bgwéšiybaåš, F¿¥Ã£l fhy¡bfL ãiwtilªjJ«,

m¤jftšfis Ïytrkhf, é©z¥gjhuU¡F mD¥Ã it¡f

nt©L«.

7) xU nfhu¥gL« jftiy tH§F« K‹, mJ bjhl®ghf _dwh«

eg® ghÂ¡f¥gLthuh v‹gij fz¡»š vL¤J¡bfh©L KoÎ

vL¡f nt©L«.

8) nfhu¥gL« jftšfŸ bghJk¡fŸ eyåš äf K¡»akhdjhf

ÏU¡F« g£r¤Âš, éy¡Ffis éy¡» jftšfis mDkÂ¡f

nt©L«.

(ÃçÎ - 4,6,7,11)

8) muR mÂfhçfŸ clD¡Fl‹ btëæl nt©oa jftšfŸ

1) jkJ mytyf« g‰¿a jftšfŸ, elto¡iffŸ, flikfŸ g‰¿a

F¿¥òfis¤ bjçé¡f nt©L«.

2) jkJ mÂfhçfŸ k‰W« Cêa®fë‹ flikfŸ k‰W«

mÂfhu§fŸ vit, vit v‹W bjçé¡f nt©L«.

3) KoÎfŸ vL¡F«nghJ nk‰bfhŸs¥gL« eilKiwfis,

mt‰iw nk‰gh®itæL« mÂfhçfŸ g‰¿a jftšfŸ,

mt®fsJ bghW¥òfŸ cŸgl btëæl nt©L«.

4) jh« nk‰bfhŸS« eilKiwfS¡fhf tF¡f¥g£LŸs

éÂKiwfis m¿é¡f nt©L«.

5) j§fsJ mytyf éÂKiwfŸ, eilKiwfŸ, m¿ÎiufŸ,

F¿¥òiufŸ k‰w« Cêa®fŸ ga‹gL¤J« gÂntLfŸ

bjhl®ghd jftšfis¡ Tw nt©L«.

6) jh« it¤JŸs mšyJ jkJ f£L¥gh£oš cŸs Mtz§fis

tif¥gL¤Â, mj‹ g£oaiy¤ jahç¡f nt©L«.

7) bfhŸif cUth¡f« mšyJ mkyh¡f« bjhl®ghf bghJk¡fŸ

ÃuÂãÂfël« Mnyhrid bgWtJ mšyj ÃuÂãÂ¤Jt«

më¥gJ bjhl®ghd V‰ghLfŸ ÏU¥Ã‹ mit bjhl®ghd

jftšfis më¡f nt©L«.

8) Ïu©L mšyj mj‰F nk‰g£l cW¥Ãd®fis¡ bfh©l

Mnyhrid¡ FG¡fŸ, fä£ofŸ, Ïa¡Fe® FG¡fŸ

271

mik¡f¥g£oUªjhš mit tH§»a Mnyhridfis bjçé¡f

nt©L«. Ï¡FG¡fŸ TL«nghJ mÂš bghJk¡fŸ g§nf‰f

më¡f¥gLth®fŸ v‹whš mjg‰¿Í« mšyJ m¡T£l

KoÎfŸ bghJk¡fŸ gh®it¡F it¡f¥gLkhdhš mJg‰¿Í«

cça jftšfis¤ bjçé¡f nt©L«.

9) jkJ mYtyf mÂfhçfŸ, Cêa®fë‹ bga®fŸ ml§»a

g£oaiy më¡f nt©L«.

10) jkJ mÂfhçfŸ, Cêa®fŸ bgw« khjhªÂu CÂa« g‰¿a

jftšfis, <£L¤bjhif c£gl bjçé¡f nt©L«.

11) jkJ Jiwæ‹ x›bthU ÃçédU« tH§f¥g£LŸs ãÂ

xJ¡ÑLfŸ, mDkÂ¡f¥g£LŸs mid¤J¤ Â£l§fŸ, bryÎ

kÂ¥ÕLfŸ, bryél¥g£l Ïd§fŸ g‰¿a Gikahd

jftšfis¤ jahç¡f nt©L«.

12) khåa¤ Â£l§fŸ mkšgL¤j¥gLtjhf ÏUªjhš, mj‰fhf

xJ¡f¥g£LŸs ãÂ xJ¡ÑLfŸ, Ï¤Â£l§fë‹ gadhs® g‰¿a

és¡f§fŸ cŸël mid¤J¤ jftšfis« jahç¤J më¡f

nt©L«.

13) tH§f¥g£l rYiffŸ, bg‰W¡bfh©lt®fŸ g‰¿a jftšfis

btëæl nt©L«.

14) ä‹dQ toéš it¡f¥g£LŸs jftšfŸ g‰¿a étu§fŸ

më¡f nt©L«.

15) Fok¡fŸ jftšfŸ bgWtj‰fhf V‰ghL brŒa¥g£LŸs

trÂfŸ v‹bd‹d, Ïj‰bfd jå Ehyf« cŸsjh, go¥giw

cŸsjh, v‹gJ cŸë£l mid¤J jftšfisÍ« tH§f

nt©L«.

16) k¡fŸ jftš bjhl®ò mÂfhçfë‹ bga®, jFÂ ngh‹w

mid¤J¤ jftšfisÍ« tH§f nt©L«.

17) njit¥gL« Ïju jftšfisÍ« tH§f nt©L«.

(ÃçÎ - 4)

272

9) jftš mÂfhç

1. x›bthU JiwæY« mj‹ ã®thf k£l« mšyJ mYtyf

k£l¤Âš “bghJ jftš mÂfhç’’ ãakd« brŒa¥gL»wh®.

2. Jiz-t£l« mšyJ Jiz kht£l mséš “cjé bghJ

jftš mÂfhçfŸ’’ ãakd« bŒa¥gL»wh®fŸ.

3. xU jftš bghJk¡fŸ eyåš btëæl¥gl nt©oaitah

Ïšiyah v‹gij KoÎ brŒÍ« mÂfhç jftš bjhl®ò mÂfhç

Mth®.

4. éÂéy¡F më¡f¥g£l ghJfh¡f¥g£l Mtz§fëš ÏUªJ,

bghJk¡fŸ ey‹ fUÂ v¤jifa jftšfis më¡fyh«

v‹gij KoÎ brŒÍ« mÂfhu« mtU¡F cŸsJ.

5. jftšfis nrfç¥gj‰fhf mÂfhç vtç‹ cjéiaahtJ

k¡fŸ jftš mÂfhç nfhçdhš, mªj mÂfhç k¡fŸ jftš

bjhl®ò mÂfhçahfnt fâ¡f¥gL»wh®. cça jftšfis

cça neu¤Â‰FŸ më¡f mt® jtW« nghJ«, jtwhd

jftšfis më¡F« nghJ«, mšyJ Âir ÂU¥ò« jftšfis

më¡F« nghJ« r£l¥go mt® j©lid¡F cçatuh»wh®.

(ÃçÎ - 5)

K¡»a ftd¤Â‰F

»uhk ã®thf myty®fël« bghJ jftš bjhl®ò mÂfhç

m¿¡if nfhçæUªjhš, »uhk ã®thf mYtyU« k¡fŸ bjhl®ò

mÂfhçahf fâ¡f¥ gL»wh®.

10) é©z¥Ã¡F« eilKiwfŸ

1. M§»y« mšyJ m§Ñfç¡f¥g£l jkJ khãy bkhêæš vG¤

ó®tkhfnth mšyJ ä‹dQ tot¤Ânyh cça mYtyf¤Âš

é©z¥Ã¡f nt©L«.

2. nfhu¥gL« jftšfŸ bfhL¡f¥glhjj‰fhd njitæ‹

fhuz§fŸ.

3. (tWik¡ nfh£o‰F¡ Ñœ thœgtuhf Ïšiybaåš) cça

f£lz« brY¤j nt©L«.

(ÃçÎ - 6)

273

11) fhy tu«ò

1) é©z¥Ã¤j 30 eh£fs¡FŸ gÂyë¡f nt©L«.

2) xU egç‹ cæ® k‰W« cçikfŸ fh¡F« jftšfshf ÏUªjhš

48 kâ neu¤Â‰FŸ cça jftšfis tH§f nt©L«.

3) f£lz¤ bjhifia¡ fz¡»LtJ, mJg‰¿

é©z¥gjhuU¡F¤ bjçé¥gJ M»at‰¿‰fhf vL¤J¡

bfhŸs¥gL« fhy«, 30 ehŸ fhy tu«ÃèUªJ éy¡f¥gL«.

4) nfhu¥gL« jftèš _‹wh« egç‹ ey‹fŸ

cŸsl§f»æUªjhš, cça gÂš jUtj‰fhd fhy tu«ò 40

ehŸfŸ MF« (jftš më¥gj‰fhd mÂf¥g£r fhytu«Ãid

30 eh£fSl‹, _‹wh« egçl« ÏUªJ gÂš bgWtj‰fhd 10

ehŸfŸ mtfhrK« nr®¤J)

5) é©z¥g« ÛJ 30 eh£fëš elto¡if vL¡féšiy våš,mJ

ãuhfç¡f¥g£ljhf fUj¤j¡fJ.

(ÃçÎ - 7)

12) f£lz«

1. ãahakhd é©z¥g¡ f£lz¤ij m¿é¡f nt©L«.

2. TLjš f£lz« tNè¡f nt©oæUªjhš, mj‰fhd

étu§fis T£L¤ bjhifÍl‹ vG¤J ó®tkhf

é©z¥gjhuU¡F bjçé¡f nt©L«.

3. k¡fŸ jftš mÂfhç ã®zæ¡F« f£lz¤ij kWgçÓyid

brŒÍ«go ca® mÂfhçæl« KiwpL brŒÍ« cçik

é©z¥gjhuU¡F cŸsJ.

4. tWik¡ nfh£o‰F¡ ÑnH thœgt®fël« ÏUªJ vªjéj¡

f£lzK« tNè¡f¡TlhJ. Ïj‰fhd tUkhd tu«ig

r«gªj¥g£l khãy muRfŸ ã®za« brŒÍ«.

5. ghJfh¡f¥g£l Mtz§fs¡fhd fhy¡bfL ãiwtilªj

Ã‹d®, mj‹ jftšfŸ nfhu¥g£lhš, m¤jftšfis

Ïytrkhf tH§f nt©L«.

(ÃçÎ - 7)

274

13) jäœehL jftš m¿Í« cçik (f£lz§fŸ) éÂfŸ, 2005.

éÂ 3 : f£lz§fŸ

m) jftš m¿tj‰fhf gçÎ 6(1)Ï‹ Ñœ mD¥g¥gL« é©z¥g

kDÎl‹, é©z¥g¡ f£lz« %.50/- gzkhfnth (Cash)

mšyJ nf£ò fhnrhiyahfnth (Demand draft) mšyJ t§»¡

fhnrhiyahfnth Ñœf©l fz¡F¤ jiy¥Ã‹ Ñœ

brY¤j¥g£L mD¥òjš nt©L«.

“0075-00 – Miscellaneous General Services – 800 – other receipts –

BK – Collection of fees under Tamil Nadu Right to information

(Fees) Rules, 2005” [DPC 0075-00-800-BK-0006] nk‰f©l é©z¥g¡ f£lz¤ bjhifia, k¡fŸ jftš mÂfhç

gzkhfnth mšyJ nf£ò fhnrhiyahfnth mšy t§»¡ fhnrhiyahfnth

bg‰W, Toa éiuéš nk‰f©l fz¡F¤ jiy¥Ã‹ Ñœ fUñy¤Âš / r«gs

fz¡F mYtyf« / ghuj °nl£ t§» / ghuj çr®› t§»æš brY¤j

nt©L«. é©z¥gjhunu nk‰f©l fz¡F¤ jiy¥Ã‹ Ñœ fUñy¤Âš /

r«gs fz¡F mYtyf« / ghuj °nl£ t§» / çr®› t§»æš brY¤Â

ÏUrhš ryhid f£lz« brY¤Âaj‰fhd m¤jh£ÁahfÎ« k¡fŸ jftš

mYtyçl« jh¡fš brŒayh«. (muR foj v© 40755/2005-3, bghJ (g.bjh (k)

r) Jiw, ehŸ 21.10.2005)

M) mnj ngh‹w Kiwæš Ñœf©l Ïd§fS¡F« bjhif

tNè¡f¥gl nt©L«.

1. V-4 k‰W« V-3 M»a tot¤jhŸfS¡F x›bthU g¡f¤Â‰F«

%.2/- Åj« efbyL¥ò mšyJ efš cUth¡f¤Â‰F (copied or

created);

2. bgça msÎ jhŸfS¡F mj‰F©lhd (actual) bjhif;

3. khÂç mšyJ tot§fS¡F (samples or models) mj‰F©lhd

(actual) bjhif;

4. gÂÎU¡fis¥ gh®itæl nfhU« nghJ Kjš xU kâ

neu¤Â‰F vªj¤ bjhifÍ« tNè¡f¥gl¡TlhJ. Mdhš

mj‰F¥Ã‹ x›bthU 15 ãäl§fS¡F« %.5/- Åj« fz¡»£L

tNè¡f¥gl nt©L«.

275

Ï.1) nfhu¥gL« jftšfŸ FWªj£oš (Diskette) mšyJ Ãsh¥Ãæš

(floppy) bfhL¥gj‰F x›bth‹¿‰F« %.50/- tNè¡f¥gl

nt©L«.

2. m¢ro¡f¥g£l got¤Âš ju¥gL« jftšfS¡F

btëp£o‰F©lhd ã®za¡f¥g£l éiy tNè¡f¥gl

nt©L«. (murhiz v© 989, bghJ¤ (gâaik¥ò (k)

r£lk‹w«) Jiw, ehŸ 07.10.2005.)

14) Áy éÂéy¡FfŸ

jäœehL muR Ñœf©l JiwfS¡F jftš m¿Í« cçik¢

r£l« bghUªjhJ vd jäœehL muÁjœ thæyhf m¿é¡if brŒJŸsJ:-

1. Home (Police-VII) Department

2. Home (S.C.) Department

3. Special Branch (CID)

4. „Q‟ Branch (CID)

5. Special Division

6. Security Division

7. Core Cell (CID)

8. Shorthand Bureau

9. District Special Branches

10. Intelligence Section of Police Commissionerates

11. Special Intelligence Cells

12. Security wing in Commissionerates / Districts

13. Naxalite Speical Division

14. Crime Branch, CID

15. Special Investigation team

16. Video piracy cell

17. Narcotics Intelligence Bureau

18. Anti-Dacoity Cell

19. Economics Offences Wing

20. Economics Offences Wing-II

21. Idol Wing

22. CCIW, CID

23. Civil Supplies, CID

24. Cyber Crime Cell

276

25. District Crime Branches and City Crime Branches

26. Special Task Force

27. Tamil Nadu Commando Force

28. Tamil Nadu Commando School

29. Coastal Security Group

30. Finger Prints Bureau

31. Police Radio Branch

15) »uhk ã®thf mYty®fë‹ K¡»a ftd¤Â‰F

jftšfŸ Ïu©L ãiyfshf¥ Ãç¡fyh«.

ÃçÎ 4(4) : jftš V‰fdnt m¿ªj x‹W (Disseminated) Mdhš bghJ

k¡fŸ jftš mÂfhç _y« bgw éU«ò»w kDjhu®.

é©z¥g« ju¥glnt©L«

é©z¥g¡ f£lz« brY¤j nt©L«

cjhuzkhf

kDjhu® rh‹¿£l¥ go th§f (Certified copy) éU«gyh« mšyJ

é©z¥gjhu® xU F¿¥Ã£l gFÂ mšyJ got« (Mode or form) bgw

éU«gyh«.

ÃçbjhU ãiy jftš

ÃçÎ 6 : V‰fdnt m¿é¡f¥glhkš cŸs jftšfis (not

disseminated) é©z¥gjhu® k¡fŸ jftš mÂfhçläUªJ

bgw éU«gyh«

é©z¥g« ju¥glnt©L«

é©z¥g¡ f£lz« brY¤j nt©L«

é©z¥g¤Âš njit¥gLitfŸ

é©z¥gjhu® bga® k‰W« Kftç

nf£f¥gL»‹w jftš bjëthfÎ« étukhfÎ« ÏU¡f

nt©L«

é©z¥g¡ f£lz« brY¤j¥g£oU¡f nt©L«

16) ah® é©z¥Ã¡fyh«?

vªj ÏªÂa Fokf‹/kfŸ jftš m¿Í« é©z¥g¤ij juyh«

é©z¥g« vGj¥g£oU¡f nt©L«. vGj¤ bjçahjt®fS¡F

jftš mÂfhç RU¡fkhd Kiwæš vGJtj‰F cjélyh«

jftšfŸ njit¥gLtj‰fhd fhuz¤ij é©z¥g got¤Âš

R£o¡fh£l¤ njitæšiy (ÃçÎ-6(2))

277

ÃçÎ 6(3)(1)-‹go é©z¥g« bg‰¿UªJ jftšfŸ ntW

mÂfhçæl« ÏUªjhš IªJ Âd§fS¡FŸ é©z¥g¤ij

mtU¡F kh‰wnt©L«.

é©z¥g§fŸ vªj xU jftš më¡F« mÂfhçæ‹

tu«ò¡FŸ ÏšyhÂUªjhY« kW¡fhkš é©z¥g¤Âid

bg‰W¡ bfh©L cça jftš më¡F« mÂfhç¡F mD¥g

nt©L«. vªj¡ fhuz« bfh©L« é©z¥g« th§f

kW¡f¡TlhJ.

17) »uhk ã®thf mYty®fë‹ ftd« F¿¥ghf ÃçÎ 20-¡F

bfh©L tu¥gL»wJ.

Ñœf©l fhuz§fS¡fhf k¡fŸ jftš mÂfhç mšyJ k¡fŸ

bjhl®ò mÂfhçahf r£l¤Â‹ ÃçÎ 5-‹ Ñœ fâ¡f¥g£lt®fŸ ÛJ Âdrç

%.250/- Åj« %.25,000/- tiu mguhj¤ j©lid éÂ¡fyh«.

xU é©z¥g¤ij bgwhkš ÏU¥gJ

cça fhuzä‹¿ jftš tH§FtÂš jhkj« V‰gL¤JtJ

bf£l v©z¤Jl‹ jftšfis kW¥gJ

bjçªnj KGikæšyhj, miwFiwahd, jtwhd, Âir ÂU¥ò«

jftšfis tH§FtJ

nfhu¥gL« jftšfis mê¥gJ

jftšfis vªj tifæyhtJ kiw¥gJ

nk‰F¿¥Ã£l fhuz§fS¡fhf, nkny F¿¥Ã£lgo mguhj« éÂ¡F«

mÂfhu« k¤Âa-khãy jftš Miza§fS¡F cŸsJ. Ï¢r£l« Ôéukhf

Ûw¥gLtJ bjhl®gf r«gªj¥g£l jftš mÂfhç ÛJ xG§F elto¡if

nk‰bfhŸS«go gçªJiu¡F« mÂfhu« k¤Âa-khãy jftš

Miza§fs¡F tH§f¥g£LŸsJ.

»uhk ã®thf mYty®fŸ jftš m¿Í« cçik¢ r£l¤Â‹ neh¡f¤ij

ftd¤Â‰bfh©L Ï¢r£l¤Â‹ Ñœ bgw¥gL« / bgw¥g£L mD¥g¥gL«

kD¡fis jhkjä‹¿ cça elto¡if nk‰bfh©L »uhk

fz¡FfëèUªJ«, gÂntLfëèUªJ« k‰W« Ïju Mtz§fëèUªJ«

nf£f¥gL« jftšfis rçahd Kiwæš tH§FtJ mtÁa« vd

tèÍW¤j¥gL»wJ.

278

18) mik¥òfŸ

1) k¤Âa jftš Miza«, 2) khãy jftš Miza«.

3) jäœeh£oš tUthŒ¤ Jiwæš k¡fŸ jftš mÂfhçfshf ãakd«

brŒa¥g£LŸst®fë‹ étu§fŸ

mYtyf« k¡fŸ jftš mÂfhç nkšKiwp£L mÂfhç

jiyik¢ brayf«,

tUthŒ¤Jiwæš

rh®ò¢ brayhs® Jiz brayhs®

(gâfŸ), tUthŒ¤Jiw

tUthŒ ã®thf«, ngçl®

nkyh©ik k‰W«

ngçl® jâ¡F« Jiw

ifahS« bghUŸ

bjhl®òila cjé

Miza®

bjhl®òila TLjš /

Ïiz Miza®.

kht£l M£Áa®

mYtyf«

ifahS« bghUŸ

bjhl®òila kht£l

mséyhd mYty®fŸ

kht£l tUthŒ

mYty®

tUthŒ nfh£lh£Áa® tUthŒ nfh£lh£Áaç‹

ne®Kf cjéahs®

tUthŒ nfh£lh£Áa®

tUthŒ t£lh£Áa® jiyikæl¤J Jiz

t£lh£Áa®

t£lh£Áa®