Mahatma Phule Savitribai Phule Lokmanya Balgangadhar Tilak Sindhu Tai Chauthe Sahu Chhatrapati Sahu Maharaj Marathi Information
3
• सावğीबाई फले ु सावğीबाई फले ु (३ जानेवारȣ, इ.स. १८३१ - १० माच[ , इ.स. १८९७) या मराठȤ श¢णĤसारक, समाजसधारक ु मǑहला हो×या. महाराçĚातील èğीश¢णाÍया आरंभक टÜÜयात ×यांचे पती ÏयोǓतराव फले ु यांÍयासह ×यांनी मह××वपण[ ू कामगरȣ बजावलȣ. चǐरत ्र सातारा िजãéयातील नायगाव या गावी ३ जानेवारȣ, इ.स. १८३१ रोजी सावğीबाɃचा जÛम झाला. आईचं नाव लêमीबाई तर गावचे पाटȣल असणाâया वडलांचं नाव खंडोजी नेवसे पाटȣल. èğी èवातंŧय औषधालाहȣ नसलेãया समाजात व काळात सावğीबाɃचा जÛम झाला. पण बंधनांचा अथ[च Ïया वयात कळत नाहȣ, ×या वयापासनच ू ×यांनी आपãया काया[ला ×यांÍयाहȣ नकळत सǽवात ु के लȣ. एका दबäया ु मलाचे ु फल ु Ǒहसकावनू घेणाâया धǑटंगणाला ×यांनी अƧल घडवलȣ, तर पêयांची अंडी खाणाâया नागाला ×यांनी ठेचनू मारले . फाãगनु कçण ृ पंचमी, शालवाहन शक १७६५ (इ.स. १८४०) रोजी ÏयोǓतराव फãयांशी ु सावğीबाɃचा ववाह झाला. लÊनाÍया वेळी सावğीबाɃचे वय नऊ, तर ÏयोǓतरावांचे वय तेरा वषाɍचे होते. àहणजे ×या वेळÍया Ǿढȣनसार ु लÊनाला उशीरच झाãयाचे मानले गेले . सावğीचे सासरे गोवंदराव फले ु हे मळचे ू फरसंगीचे ु ु ¢ीरसागर, परंतु पेशåयांनी ×यांना पÖयातील ु फलबागेची ु जमीन ब¢ीस Ǒदलȣ àहणन ू ते पÖयाला ु येऊन राǑहले व फलांÍया ु åयवसायावǾन ×यांना फले ु हे आडनाव मळाले . सावğीबाɃचे पती ÏयोǓतराव यांना लहानपणापासनच ू मातĤेम ृ लाभले नाहȣ. ×यांची मावस बहȣण सगणा ु - आऊ यांनीच ×यांचा सांभाळ के लेला. सगणाऊ ु एका इंĒज अधकाâयाÍया मलाÍया ु दाई àहणन ू काम करायÍया. ×यांना इंĒजी कळायचं व बोलताहȣ यायचं. ×यांनी आपãया या £ानाचा उपयोग ÏयोǓतरावांना Ĥेǐरत करÖयासाठȤ के ला. ÏयोǓतरावहȣ श¢णाकडे आकष[त झाले . सावğीबाɃना đæचन मशनâयांनी लÊनापवȸ ू Ǒदलेले एक पèतक ु ×या सासरȣ घेऊन आãया हो×या. • महा×मा फले ु बालपण ×यांचे मळू गाव - कटगण ु (सातारा) होते. गोâहे हे ×यांचे मळू आडनाव होते. कटगणहन ु ू ते परंदर ु तालÈयातील ु खानवडी येथे आले . तेथे ×यांचे घर असनू , ×यांÍया नावे सातबाराचा उतारा आहे . खानवडी येथे फले ु व होले आडनावाचे लोक जाèत आहेत. जोǓतबांÍया वडलांचे नाव गोवंदराव आण आईचे नाव चमणाबाई होते. जोǓतरावांनी ×यांÍया प×नी सावğीबाɃना श¢ण देऊन श¢णकाया[स Ĥव×त ृ के ले . शाळेÍया मÉयाÚया ु पकपदȣ आǾढ झालेãया सावğीबाई, या देशातãया पǑहãया èğी हो×या. ×याचĤमाणे èवतंğपणे फÈत िèğयांसाठȤ शाळा काढणारे महा×मा फले ु पǑहले भारतीय होत. तकारामाÍया ु अभंगांचा ×यांचा गाढा अßयास होता. तकारामांĤमाणेच ु ते आयçयभर ु अभंगांचीं रचना करत राǑहले . 'गलामगरȣ ु ' Ēंथ अमेǐरके तील कçणवणȸयांना ृ समप[त के ला. 'अèपæयांची ृ कै फयत' हा महा×मा फलɅचा ु अĤकाशत Ēंथ आहे . साव[जǓनक स×यधम[ हा ×यांचा Ēंथ ×यांÍया म×यनंतर ृ ू इ.स. १८९१ मÚये Ĥकाशत झाला. सÜटबर Ʌ २३, इ.स. १८७३ रोजी महा×मा फले ु यांनी स×यशोधक समाजाची èथापना के लȣ. परोǑहतांकडन ु ू होणाâया अÛयायापासन ू , अ×याचारापासनू व गलामगरȣतन ु ू तथाकथत शġाǓतशġ ू ू समाजाची मÈतता ु करणे व ×यांना हÈकाची जाणीव कǾन देणे हे स×यशोधक समाजाचे Úयेय होते.
