maisi rachvelebi.indd
TRANSCRIPT
ძვირფასო მკითხველო!გაცნობებთ, რომ რედაქციაში შემოსული მასალების სიზუსტეზე პასუხს აგებს ავტორი. რაც შეეხება
სარეკლამო ტექსტს, მთელი პასუხისმგებლობა რეკლამის შემკვეთს ეკისრება.
ჟურნალში მასალების განთავსება ფასიანია!
ჟურნალი “რაჭველები” ემიგრანტ რაჭველებს და არა მარტო მათ,
გთავაზობთ თანამშრომლობის პროექტს _ გამოგვიგზავნეთ მასალები, ფოტოსურათები,
რითაც შეძლებთ მოეფეროთ თქვენს მონატრებულ ქვეყანას, ოჯახებს და ამავე
დროს მხარში დაუდგეთ ჟურნალს.
ტელ: 599 74-68-10
ს ა რ ჩ ე ვ ი
mTavari redaqtori _ nino rexviaSvili
tel: 599 74 68 10damfuZnebeli _
goCa gutaSvilitel: 599 53 58 94
kompiuteruli uzrunvelyofadali jvarSeiSvili
teqsti aawyoTamar goginaZem
koreqtoriqeTevan waxnakia
misamarTi: Tbilisi, leseliZis q. #27, me-2s., 790 74 68 10
el-fosta: [email protected]
saaRdgomo epistole ............. 2
6 maisi _ wmida didmowame
giorgis aRsrulebis dRe ......3
andria pirvelwodebulis sa qa-
rTveloSi Semosvlis dRe ....3
nino rexviaSvili
irina gociriZis ukanaskneli
gazafxuli .................................... 4
vefxia gavaSeli
amoZaxili sibrZnis
skivridan, sityvaTa
moxdenili paeqroba .................. 7
dajildoeba JurnalistTa
saxlSi ............................................. 9
9 maisi .............................................. 10
dro midis,
kadrebi ki rCeba ....................... 12
givi lobJaniZe
daTvTan morkinali kaci ......... 14
malxaz lomTaZisaTvis
raWis siyvaruli
yvelaze faseulia ...................... 16
audiencia ambrolauris
avtosadgurSi .............................. 18
xalxis TvaliT danaxuli
gamgebeli ...................................... 19
givi sixaruliZe
ramdeni feri hqonia
siyvaruls ..................................22
eTer kakulias ..........................22
sasaflaodan sasaflaomde ...23
wmida eqvTime aRmsarebeli
(kereseliZe) ................................. 24
eqvTime TayaiSvili
arqeologiuri mogzauroba
raWaSi ............................................. 27
nino rexviaSvili
`arsad ise ar mRerian,
rogorc aq, am qveyanaSi~ .......... 30
mSvidobiT, qalbatono
darejan .......................................... 32
ukanaskneli gazafuli guliko
beraia-CikvilaZisa ..................... 33
ambrolauri _ sruliad
saqarTvelos amcnobs ............... 34
Tea caguriSvili
patara saraWao
asureTSi........................................ 36
mzia maisuraZe
dilis ganwyoba
barbarizmebiT ............................. 40
2 “რაჭველები” № 5
qriste aRdga!qriste aRdga! – guguneben eklesiis zarebiqriste aRdga! dResaswaulobs ca da qveyanaqriste aRdga! – sixaruliT vRaRadebT Cvenc
da aramiwieri grZnobiT aRvsilni borotebis batonobis dasrulebas vzeimobT.
„sada ars, sikvdilo, sawerteli Seni?sada ars, jojoxeTo, Zlevai Seni?” (I kor. 15,55).dRes yvela bednieria, - mdidari Tu Raribi,
moxuci Tu axalgazrda, janmrTeli Tu sneuli... urwmuno adamianic ki sxva grZnobiTaa ganmsWvaluli.
- ratom aris aseTi yovlismomcveli es zeimi?- imitom, rom macxovarma aRdgomiT zecis
karibWeni gaxsna yvelasTvis da adamis mTeli modgma adamis codvis gamomsyidvels Sehxaris.
- magram ris fasad mogveniWa es bedniereba?
„SenTvis RmerTi Seni viqmen Zed Senda; SenTvis umaRlesi zesknelTa gardamovxed queyanad da qveyaniT STavxed queSe queyanisa, raTa xrwnilebisagan aRgadgino,” - vkiTxulobT didi SabaTis sakiTxavSi.
Cven unda daviwyoT Cveni Tavis Secnoba da Cveni sisusteebisa da naklovanebebis gacnobiereba.
rogorc wminda mamebi aRniS naven, momakvdinebeli vnebebi Semdegia: gemo-Tmoyvareba, siZva, vercx lismo yvareba, mrisxaneba, mowyineba, uimedoba, didebismoyva-reoba da ampartavneba. sxva yvelaferi maTgan momdinareobs. ama Tu im codvam adamianSi Tu Rrmad gaidga fesvi, mas damRupveli zemoqmedeba aqvs.
amitomac, nu ifiqreb, rom Tu Sen, magaliTad, keTili xar, magram loTi, es codva mZimed ar imoqmedebs Sens momaval cxovrebaze. an, Tu gonieri xar, magram SuriT savse, es xels ar SegiSlis cxonebaSi.
„vinc Tqva ar imruSo, isic Tqva: ara kac hkla. amitom, Tu ar imruSeb, magram kacs moklav, rjulis damrRvevi xar.” (II tim. 2, 10-11). amasTan, vnebebs Soris uxilavi, mtkice mizez-Sedegobrivi kavSiria da Tu adamiani erT-erTma maTganma CaiTria, is erTi sxva vnebebsac moizidavs.
nu mivemsgavsebiT macxovris gverdiT jvarcmul im avazaks, romelmac mTeli sicocxlis manZilzec da Zelze yofnisasac ver gaigo, ra iyo sicocxlis azri, verc qriste Seicno, da kidev uaresi, - bolomde Seuracxyofda da dascinoda mas.
RmerTma yvela daifaros am mdgomareobisagan.rogorc aRvniSneT, qristianuli cxovreba
seriozuli problemebis daZlevas gulisxmobs. ra Tqma unda, am gzaze xSirad gvxvdeba ciliswameba, RvarZli, gaWirveba, Suri...da dgeba iseTi momentebic, roca Cvenc aRmogvxdeba: „mamao Cemo! Tu SesaZlebelia, amaride es sasmisi” (mT. 26,39), anda „RmerTo Cemo, RmerTo Cemo, raisaTvis damiteveb me” (mT. 27,46), magram yovelTvis unda gvaxsovdes, rom RmerTi imaze did jvars ar mogvcems, risi tvirTvac ar ZalgviZs. amitomac, gaWirvebis Jams masve unda mivmarToT, sulieri Rvawli ganvaZlieroT da problemebi maleve daiZleva.
gamouvali mdgomareoba ar arsebobs!xolo is, vinc sisustis, SiSis Tu sxva raime
mizezis gamo TviTmkvlelobiT amTavrebs sicocxles, rTul situacias ki ar ganerideba, aramed maradiuli tanjvis morevSi Sedis. amitomac, visac aseTi fiqrebi gauCndeba, mswrafl unda moiSoros Tavidan, moZRvarTan mivides aRsareba Tqvas, raTa sulierad ganmtkicdes da borotis marwuxebisgan Tavi daicvas.
samwuxarod, bolo dros TviTmkvlelobis faqtebi gansakuTrebiT gaxSirda gardamavali asakis axalgazrdebs Soris.
maTSi emociuri foni gaZlierebulia. amasTan, garemos Secnobisa da Ziebis procesi mimdinareobs, rasac SeiZleba araswori mimarTuleba mieces.
amitomac, Cvens gogonebsa da vaJebs am periodSi mSoblebisagan meti yuradReba sWirdebaT. marTalia, ekonomiurma gaWirvebam dedac da mamac aiZula, rom lukma-puris saSovnelad mTeli dRe saxlis gareT dahyon, magram Svilze mzrunveloba umTavresia da aq, rogorc qalis, ise mamakacis, pasuxismgebloba Tanabaria.
mozardebisaTvis yuradRebis miqceva mkacr mopyrobas ar gulisxmobs. piriqiT, es iseTi asakia, rodesac Tqven, mSoblebi, maT megobrad unda eqceT, meti siTbo aCvenoT, dainteresdeT maTi miznebiT,
cxovrebis wesiT, samegobro wriT, rom Tanamdgomad migiRon da gulaxdilni gaxdnen. es TqvenTvisac aucilebelia da maTTvisac.
TiToeul Cvengans saswaulTmoqmedebis udi-desi unari gvaqvs; Tu RmerTs miveaxlebiT da codvebisagan ganvTavisufldebiT, Cvens sulSi didi cvlilebis momswreni gavxdebiT. amisi magaliTni arian wmindanebi. isinic iseTive Cveulebrivi adamianebi iyvnen, rogoric Cven yvelani, bevr maTgans adre Cvenze aranaklebi sisusteebic SeiZleba hqonda, magram sinanuliT, aRsarebiT, ziarebiT da sulieri RvawliT zeciur sasufevels miaRwies. amitomac wers netari avgustine, wmindanTa ricxvi yofil codvilTa rigebidan mravldebao.
maS, SevimosoT sixaruli, qarTvelno, afxazno, osno, berZenno, rusno, ukrainelno, ebraelno, azerbaijanelno, somexno, asirielno, udinno, qistno, CeCenno, lekno, qurTno, iezidno da yovelno mkvidrno iveriisa da ucxoeTSi mcxovrebno Tanamemamuleno!
macxovari dRes imediT aRavsebs mTel samyaros; TiToeulma Cvenganmac viqonioT sasoeba imisa, rom: „damixsnis me ufali yoveli boroti saqmisagan da macxonebs me Tavis zeciur sasufevelSi.”
qriste aRdga!aRvdgeT da amieridan Cvenc „warvideT sikvdi-
lisagan cxovrebad, warvideT xrwnilebisagan uxrwnelebad, bnelisagan naTlad, monebisagan Tavisuflebad, raTa vixaroT orsav sofelsa Sina~. amin!
TqvenTvis mlocveliilia II
ibeWdeba SemoklebiT
saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, uwmindesis da unetaresis,
ilia II-is saaRdgomo epistole
saaRdgomo epistole
3“რაჭველები” № 5
marTlmadidebeli eklesia 6 maiss wminda didmowame giorgis aRsrulebis dRes aRniSnavs.
wminda sakvirvelTmoqmedi da ZlevaSemo-sili giorgi qarTveli eris mfarvelad miiCneva da igi saqarTveloSi gansakuTrebiT uyvarT.
wminda giorgi mesame saukunis meore naxevarSi, kabadokiaSi, mdidar qristianul ojaxSi daibada. mogvianebiT, igi romis imperator dioklitianes mmarTvelobis dros, mxedarTmTavari gaxda.
qristianebze devnis dawyebis Semdeg igi imperators ganudga. kerpTayvanismcemelma romis imperatorma wminda giorgis qristes uaryofa mosTxova. man mravali satanjveli moiTmina, maT Soris - borbalze gakvra. wmindans 303 wels, 30 wlis asakSi, mokveTes Tavi. igi eklesiis istoriaSi Sevida rogorc Zleva-Semosili da uZleveli zeciuri mxedari.
wminda giorgi kabadokielis kulti mTels msoflioSia gavrcelebuli. mas aramarto marTlmadideblebi, aramed yvela mimarTulebis qristianuli aRmsareblobis morwmuneebi kaTolikebi, protestantebi,
grigorianelebi, monofizitebi scemen Tayvans. wmindanis Sesaxeb cnobebi mahmadianTa wminda wignSi, yuranSic ki moipoveba.
eklesia wminda giorgis xsenebas weliwadSi orjer, 6 maiss - wmidanis aRsrulebis dRes da 23 noembers - misi borbalze wamebis dRes aRniSnavs.
wmida didmowame giorgis meoxebiT RmerTma gaZlieros sruliad saqarTvelo!
6 maisi _ wmida didmowame giorgis aRsrulebis dRe
12 maiss, saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia wminda andria pirvelwodebulis xsenebis dRes aRniSnavs. wmida andrias ufalma ieso qristem pirvels mouwoda, amitomac ewoda pirvelwodebuli. macxovris pirveli mociquli, petre mociqulis Zma, saqarTveloSi uflis mcnebebis saqadageblad uSualod yovladwminda RvTismSoblis davalebiT gamoemarTa.
saqarTveloSi wamosvlamde mas dedaRvTisam mouwoda da amcno, rom mis wilxvedr qveyanaSi wm. andrias unda eqadaga.
uflis mociquli pirvelad qarTlis teritoriaze, did aWaraSi Semovida. mas Tan hqonda yovladwminda RvTismSoblis mier boZebuli xelTuqmneli RvTismSoblis xati.
wm. mociquli andria saberZneTis qalaq petraSi jvarze dakidebuli aResrula. mis xsenebas saqarTvelos marTlmadidebeli eklesia orjer aRniSnavs: 12 maissa da 13 dekembers.
andria pirvelwodebulis saqarTveloSi Semosvlis dRe
religia
4 “რაჭველები” № 5
kvali naTeli
xotevSi im xanad daviT da esakia goci-ri Ze ebis cxraSviliani ojaxi cxovrobda. eko nomikurad ar uWirdaT, Svilebs xalisiT zrdidnen da maTi naTeli momavalisac sjerodaT. miuxedavad imisa, rom Tavad akademiuri ganaTlebiT ver daikvexnidnen, Svilebs umaRlesi ganaTleba miaRebines da gza gaukafes momavlisaken.
erT weliwads raWaSi didi Tovli movida.
raWvelebi ambobdnen, aseTi zamTris momswre ara varTo. gociriZeebis saxlTan misasvleli gza zvavma Caketa. ra eqna cxra Svilis mamas? aiRo niCabi, gvirabi gaTxara da Svilebi samzeoze gaiyvana. ai, swored es gvirabi aRmoCnda am ojaxis ukvdavyofis mizezi, am gvirabma aCuqa sabWoTa kavSirs da saqarTvelos iseTi didi mSenebeli, rogoricaa viqtor gociriZe.
viqtori xotevSi, erT-erT ulamazes ubanSi, patara xis saxlSi daibada. vin ifiqrebda, rom am biWis saxeliT odesme mTeli sabWoTa kavSiri iamayebda. Tavidanve niWieri iyo. swavla arasdros ezareboda. yoveldRe skolamde misasvlelad ramdenime kilometrs fexiT gadioda. gansakuTrebiT zamTarSi uWirda. aTasSi erTxel Tu gamoCndeboda gzad mimavali uremi da swavlas mowyurebul Wabuks keTili meurme skolamde miiyvanda.
viqtori pirvel klasSi iyo. swavla sami Tvis dawyebulic ar hqonda, rom maswavlebels dedamisi daubarebia da uTqvams: _ Tqveni biWi Zalian gonieria, misgan kaci dadgebao.
naTeli am qalbatonis suls! misgan marTlac kaci dadga, kaci da Tanac rogori _ saamayo, sasaxelo, profesionali.
viqtor gociriZe swavlis gasagrZeleblad ruseTSi gaemgzavra. iq ufrosi Zma uwevda patronobas. bevri gaWirveba gaiara, magram rogorc ityvian, sanTel-sakmeveli Tavis gzas ar kargavs.
irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina irina gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis gociriZis ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli ukanaskneli gazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuligazafxuli
5“რაჭველები” № 5
ukve mowifuli Wabuki, ojaxis Seqmnazec dafiqrda. momavali meuRle, Tavis rZlis da (ilias colis - ninos da, romelic sof. beTlevidan iyo) dariko moskovSi gaicno, igi sabavSvo baRSi pedagogad muSaobda. jer megobrebi iyvnen, Semdeg ki maTi grZnobebi wrfel siyvarulSi gadaizarda da saqmec gadawyda. viqtorma mSoblebs raWaSi daureka, ojaxis Seqmna gadavwyviteo. gaxarebulma mSoblebma Svili daloces da qorwilis dRec dainiSna. qorwili erqva, Torem sul ramdenime kaci hyavdaT bednierebis mowme da gamziarebeli. erT-erTi misi Zma ilia iyo. ise moxda, rom Zmebma debi - CixraZeebi SeirTes colad.
erT wlis Semdeg, 1936 wels viqtors da darikos qaliSvili SeeZinaT. magram erTi ucnauri ram moxda, mSoblebma Svils saxeli karga xans ver SeurCies. erTxel viqtors quCaSi mSvenieri, ucnobi gogona Sexvedria. viqtorma gaaCera, moefera da saxeli hkiTxa, ira mqviao, upasuxa ucnobma qaliSvilma, _ minda, rom Tqveni gogona, patara irina, Cemze lamazi da bednieri gaizardoso~, uTqvams mas. ase Caiwera dabadebis mowmobaSi qaliSvilis saxeli: irina viqtoris asuli gociriZe.
ojaxi moskovSi cxovrobda, magram bavSvi zafxulobiT raWaSi mihyavdaT xolme dasasveneblad. irina Tavdapirvelad gnesinebis saxelobis samusiko saswavleblis mosamzadebel klasSi Cairicxa. mTeli ojaxi gogonas gazrda-ganviTarebaze iyo orientirebuli. Tavidanve cdilobdnen bavSvisTvis damoukideblobis grZnoba CaenergaT. undodaT irina mtkice xasiaTis, Sromismoyvare, samarTliani adamiani gazr-diliyo, sxvisi tkivilis gaziarebis unari da dafaseba hqonoda, sikeTisa da patiosnebis danaxva da dafaseba SesZleboda da asec moxda. ojaxis nebiera gogona marTlac sanaqebo qali gaxda. moskovis pirveli samedicino instituti daamTavra.
1961 wels batoni viqtori ojaxTan erTad saqarTveloSi gadmohyavT samuSaod. irina rkinigzis saavadmyofoSi iwyebs muSaobas, mis saxlSi studentebis nakadi ar wydeboda, axalgazrdebTan urTierToba da maTi daxmareba did siamovnebas hgvrida. SesaniSnavi pirovneba iyo, Semkuli umaRlesi adamianuri RirebulebebiT, keTilmosavi da RvTisnieri, lamazi da keTilSobili. sxvaTa damxmare da qvelmoqmedi. gansakuTrebiT siamovnebas aniWebda Tavisi kuTxis xalxisaTvis xelis
kvali naTeli
6 “რაჭველები” № 5
gamarTva. velevis, xotevisa da beTlevis skolebs mudam mxarSi edga, saswavlo nivTebiTA da mxatvruli literaturiT amaragebda, maTi problemebi gulTan mihqonda da mogvarebaze zrunavda. gansakuTrebuli Zalismeva Caaq-sova velevisa da xotevis skolebis SenarCu-nebisaTvis brZolaSi.
gansakuTrebiT mniSvnelovania irinas Rvawli mamis, viqtor gociriZis saxelis
ukvdavsayofad. misi damsaxureba iyo, rom metrosadgurs viqtor gociriZis saxeli dae-rqva. erTi periodi es saxelwodeba gaauqmes, magram qalbatoni irinas ZalisxmeviT igi kvlav aRdga da dResac metro gociriZis saxeliT moixsenieba.
qalbatoni irina eqimi iyo, magram Zalian moswonda mamis saqmianoba, amitomac sul ainteresebda ra xdeboda am mxriv batoni viqtoris irgvliv. sicocxlis bolo 15 weli, rodesac avadmyofobam sZlia, gansakuTre-buli ZalisxmeviT imuSava imisaTvis, rom saqarTvelos metromSeneblobis arqivi moewesrigebina.
Seagrova foto Tu sxva dokumenturi masala, romelsac mTeli rudunebiT uvlida da fiqrobda, yovelive es, mamamisis mowafis, bi Zina solRunaSvilisaTvis gadaeca. magram... moxda samwuxaro faqti, gardaicvala qalbatoni irina, axla am saqmis sisruleSi moyvanas misi ojaxi uzrunvelyofs.
hyavs vaJi, giorgi kekeliZe. ojaxis msgavsad, masac didi niWi daabertya ufalma, 1986 wels Tbilisis saxelmwifo universitetis fizikis fakulteti daamTavra. Semdeg ki moskovSi, aspiranturaSi gaagrZela swavla. giorgi ojaxis erTaderTi SviliSvili da sanaqebo Svilia. Svili, romelic ukvdavyofs babuis
kvali naTeli
7“რაჭველები” № 5
saxels da TvalisCiniviT ufrTxildeba dedis naTel xsovnas, dedis, romelsac sicocxlis bolomde udidesi pativi sca, usazRvro siTbo da siyvaruli aCuqa, izruna, raTa avadmyofisTvis sicocxle gaexangrZlivebina, magram msaxvralma wuTisofelma daria xeli da qalbatoni irinas suli TavisTan waiyvana. 2016 weli qalbatoni irinasTvis ukanaskneli gazafxuli aRmoCnda.
giorgis ki dautova mogonebebis nusxa, romelsac Rirseulma Svilma oqros sakinZeze asxmuls gulSi miuCina adgili. dRes misi erTaderTi sazrunavi dedis da babuis xsovnis ukvdavyofa da maradiulobaa.
mSobliurma kuTxem pativi miago batoni viqtor gociriZis xsovnas da 2001 wlis 6 Tebervlis brZanebis Tanaxmad, xotevis arasrul saSualo skolas Tbilisis metropolitenis fuZemdeblis, respublikis damsaxurebuli inJinris, saxelmwifo premiis laureatis, Tbilisis sapatio moqalaqis, viqtor gociriZis saxeli mieniWa.
aRniSnulma skolam saxelovani mamis Rirseuli Svili, qalbatoni irina gociriZe skolis 1000 wlis iubilesTan dakavSirebiT xotevis sapatio moqalaqed airCia.
nino rexviaSvili
kvali naTeli
`...pirvelobisTvis omoben uka-
naskneli kacebi~.
`frTxilad icxovre adamiano,
saiqioSi yvela saqme ixsneba~.
`rac zecaSi gadawydeba, miwaze ar
Seicvleba~.
`samyaros RmerTi kompiuteriT
marTavs da aprogramebs~.
`politika fons gasvlis
xelovnebaa~.
`paikebs uyvarT (da SveniT) saCen
adgilze dgoma~.
`rac gezareba, is geZaleba~.
`Zili - wasvlaa im qveynad, raTa
mobrunde dilisTvis~.
`sulis sizmaria xorcieli yofa~.
`nela mavals sakuTari fexis
mtveric gaaswrebs~.
vefxia gavaSeli
amoZaxili sibrZnis skivridansityvaTa
moxdenili paeqroba
`am qveynad imitom movediT, rom...
wavideT~.
`rodis viqnebiT miwaze kacni
RmerTis sacerSi gacrilni netav?!~
`lukma mqondes arsamyofi, oRond
myavdes gasayofi~.
`saxumaroa es cxovreba gverd-
xedidan ~ - valiko lobjaniZe.
`saxelmwifoSi arwivi xar,
saxelmwifosTan bartiviT xar~.
`visac monoba SeuZlia, mbrZa-
nebelic is xdeba~.
`mefe yovelTvis aris pirveli kaci
saxelmwifoSi~.
`Senze Zliers Tu sadaves axsni,
gadagTelavs da gainavardebs~.
`bevri, veeberTela sxeulebi
gadaTqira drois nabijebma~,
`sadac daibade iyavi iq! - radac
daibade iyavi is~.
8 “რაჭველები” № 5
`...cemiT, virebsac scemen, magram,
arc erTi jer bedauri ar gamxdara~.
`ara~! vera~! - qarTvelebi saqar-
Tvelos ver mohklaven~.
`Sxami davTese, movida madli da me
gavige... tiranTa yadri!~.
`saaqao, saiqaos Targze aris
moWrili~.
`rasac daTesav aq, imas moimki iq~.
`adamianebi SemoqmedebiT mivli-
nebaSi arian am qveynad mosulni~.
`miemgzavreba yvela Cvengani,
warsulis gavliT saiqiosken~.
`dasawyisisken midis msoflio da...
miva uTuod~.
`Tanamdeboba, umetesad mdabalTa
saqmianobaa...~
`ukuRma keTebis dro gvidgas...
`Cveno saqarTvelov, visi xar?!~
`cudis gareSe fons ver gadixar!~
`Sroma aSenebs da amSvenebs
samyaros,
maT Soris... Senc!..~
`deda-miwa gare-samyaros akvani da
inkubatoria!~
`dajeqi! magram, frTxilad! - ska mi
mravalsa sZiravs~.
`iafi sikeTiT ar fasob...~
`... da aha, isic movida, - kacobriobis
zamTari!..~
`rodesac Sen sxvas uknidana svri,
amiTi Sens Tavs uknidana svri!..~
`vinc fexebiT wres ver cdeba, am
wresaviT is nulia~.
`sjobia did qarTvelebTan iq, did
saqarTveloSi~.
`TavmdablobiT ver gadiddebi~.
`bevrisTvis deda-miwaze yofna
aucilebelia~.
`sacodavi gvirgvinebi vis Tavebze
aRar idgnen~.
`sxvisi simaRle Sen ras gargia~.
`gveli yvelgan aris, magram yvelgan
ar sCans...
`ra male aviwydeba adamians
adamiani~.
`sicocxlis kvanZi sikvdilSi
ixsneba!~
`mTavroba xalxTan mtyuani, saxel-
wifosTan marTalia~.
`zogi monobiTa diddeba da
mdidrdeba!..~
`sikeTis Tesva sarisko saqmianobaa,
_ SeiZleba CagZiros~.
`kvexna arafris maqnisebis xelo-
baa...~
`ras ityvis xvale samSoblo Senze,
samSoblo, romelsac hyidi!..~
`gza midis, magram vinRa mihyveba
amikankales suli briyvebma~.
`saxumaroa zogis yofna am
qveyanaze.~
ZaRliviT mcxovrebs Tavi moaqvs,
rogorc keisars~...
`sikvdils sicocxle ar swyuria~
sikvdili sicocxlis dasturia~.
`patiosneba yvela sikeTis saZir-
kvelia~.
`rac ar mogvdgams tradiciulad,
nu gveqneba ambicia~.
`dajeqi! - magram, iq ara! - iq bevrma
kargma miqara!~
`dauTme! - magram, Sen Seni gziT
wadi!~
`rac SeiZleba naklebi daxarje,
metisTvis daagrove!~
`sokrates: - RmerTad rom ar
giwames qristeSi ganmeordi...~
eqvTimes: - `im saganZurze didi, Sen
gaxdi saqarTvelosTvis.~
sxartulebi
9“რაჭველები” № 5
saqarTvelos saxalxo arististi, saqarTvelos damsaxurebuli Jurnalisti Tengiz uTmeliZe da akademikosi SoTa jafariZe 27 aprilis raWis dRed dawesebisa da raWis ganviTarebis fondis Seqmnis iniciativiT gamovidnen.
saqarTvelos JurnalistTa
SemoqmedebiT kavSirSi
Jurnalistebi daajildoves
saqarTvelos JurnalistTa Semoqme-
debiTi kavSiris prezidiumis gadawyve-
tilebiT, qarTuli Jurnalis tikis
ganviTarebaSi Setanili wvlilisa da
xangrZlivi, nayofieri moRvaweobisTvis
paata nacvliSvils, nugzar ruxaZes,
Saxvalad aivazovs, binaT mamedovs
saqarTvelos damsaxurebuli Jurna-
listis wodeba mieniWaT.
kidev erTi warmateba nino rexviaS vilis
SemoqmedebaSi.
axlad gamocemuli wignis `raWis
qronikis~ warmatebisa da qarTuli
Jurnalistikis nairferov nebaSi Seta nili
wvlilis, raWisa da samegrelos ZirZveli
kulturis warmoCenisaTvis, saqarTvelos
Jurnalis tTa kavSiris mier dawesebuli
pirveli premia damsaxurebul Jurnalists
nino rexviaSvils mieniWa.
RonisZieba JurnalistTa SemoqmedebiTi kavSiris ofisSi gaimarTa.
axali etapi
10 “რაჭველები” № 5
qvaTa RaRadi
9 maisi faSizmze gamarjvebis dRea. 1945 wlis 8 maiss vermaxtis kapitulaciis Semdeg evropaSi meore msoflio omi dasrulda, 9 maisi ki faSizmze gamarjvebis dRed gamocxadda.
meore msoflio omis ganmavlobaSi germania, italia da iaponia awarmoebdnen dampyroblur omebs msoflios mravali qveynis winaaRmdeg. maTi mTavari mowinaaRmdegeebi iyvnen safrangeTi, didi britaneTi da CineTis respublika, ribentrop-molotovis paqtis darRvevis Semdeg sabWoTa kavSiri da iaponiis perl-harborze Tavdasxmis Semdeg amerikis SeerTebuli Statebi.
omma imsxverpla 60 milionamde adamianis sicocxle, maT Soris 20 milionamde mSvido-biani mosaxlis. omis suliskveTeba gaJRenTili iyo mZlavri ideologizmiT. aman uricxvi samxedro danaSauli da mSvidobian mosaxleobaze sistematiuri Zaladoba gamoiwvia, romelic genocidSic ki gadaizarda.
meore msoflio omi evropaSi iyo germaniis mier wamowyebuli dampyrobluri da gamanadgurebeli omi aRmosavleTSi „saarsebo garemos” mopovebis mizniT. germaniis sagareo politikis savaraudo sqemis ZiriTad komponentebs Seadgenda kavSiri italiasa da iaponiasTan; brZola germaniisTvis gamanadgurebeli Sedegebis momtan e. w. „ebraul msoflio SeTqmulebis” winaaRmdeg; germaniis saboloo mizani iyo msoflioSi gabatonebuli poziciis mopoveba.
meore msoflio omi evropaSi germaniam daiwyo 1939 wlis 1-el seqtembers, 4 saaTsa da 45 wuTze vermaxtis poloneTze TavdasxmiT. Tavdasxmis
gamarTlebis mizniT germanulma mxarem moawyo ramdenime incidenti. yvelaze cnobili maT Soris iyo polonur samxedro formebSi gamowyobili „ss”-is wevrebis Tavdasxma 31 agvistos radiosadgur glaivicze, romlis drosac maT polonur enaze eTerSi gadasces poloneTis mier germaniisadmi omis gamocxadebis cnoba.
1941 wlis 22 ivnisis dilas ki vermaxtis 149 diviziam (maT Soris yvela germanuli satanko da motorizebuli Zalebi) gadalaxa ssrk-is sazRvrebi. 2 divizia Setevas awarmoebda fineTidan, 8 stacionirebuli iyo norvegiaSi, 1 – daniaSi, 38 divizia dasavleT frontze moqmedebda, 2 ibrZoda CrdiloeT afrikaSi da 7 – balkaneTze. mixedavad operatiuli informaciisa, wiTeli armiis saSualo da dabali rangis sardloba germanelTa Tavdasxmas moumzadebeli Sexvda. uamravi sabWoTa mebrZoli ssrk-is sazRvris gaswvriv raime seriozuli winaaRmdegobis gawevis gareSe danebda marSiT mimaval germanelebs.
1942 wlis 19 noembers daiwyo sabWoTa jarebis kontrSeteva stalingradTan (stalingradis brZola 1942-1943). 1943 wels kurskTan brZo-lebSi (kurskis brZola 1943) faSisturi germaniis jarebis ganadgurebis Sedegad moxda ZiriTadi gardatexa meore msoflio omis msvlelobaSi. faSisturi germania iZulebuli gaxda gadasuliyo strategiul Tavdacvaze. sabWoTa armiam daiwyo farTo Seteva mTel frontze. 1943 zafxulsa da Semodgomaze gaaTavisufles donbasi da marcxena napiris ukraina, gadalaxes dnepri da daiwyo
9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi9 maisi
11“რაჭველები” № 5
qvaTa RaRadibelorusiis gaTavisufleba. 1942 Semodgomidan erTgvarad gaaqtiurda didi britaneTi da aSS-is samxedro moqmedeba. 1942 oqtombris bolos daiwyo inglisis me-8 armiis (sardali generali montgomeri) Seteva CrdiloeT afrikaSi. el-ala mainis brZolaSi (1942 wlis 23 oqtomberi - 4 noemberi) gamarjvebis Semdeg inglisis jarebi 3 Tvis ganmavlobaSi utevdnen general-feldmarSal romelis jarebs afrikis CrdiloeT sanapiros gaswvriv da gavidnen tunisis samxreT sazRvarTan. 1942 wlis 8 noembers daiwyo amerika-inglisis saeqspedicio Zalebis (150 aT.) gadasxma safrangeTis CrdiloeT afrikaSi. male mokavSireebma daikaves maroko, alJiri, Sevidnen tunisSi. 1943 zafxulSi mokavSireTa jarebma daikaves kunZuli sicilia. seqtembers gadasxes sazRvao desantebi apeninis naxevar kunZulze (italiis kampania 1943-1945). sabWoTa armiis gamarjvebebi xels uwyobda evropis xalxTa antifaSisturi brZolis aRmavlobas.
1945 wlis Teberval-aprilis I naxevarSi gaanadgures mtris msxvili dajgufebebi aRmo-sa vleT pomeraniasa da sileziaSi, gaaTavisuf-les baltiis zRvis sanapiro dancigidan oderamde. germaniis winaaRmdeg moqmedebis koordinaciisaTvis da evropaSi omis Semdeg wesrigis damyarebis sakiTxebTan dakavSirebiT 1945 wlis 4-11 Tebervals ialtaSi Sedga ssrk-is, aSS-isa da didi britaneTis xelmZRvanelTa konferencia (yirimis konferencia 1945).
faSisturi germaniis winaaRmdegobis ukana-skneli centri berlini iyo. 16 aprils daiwyo grandiozuli berlinis operacia (1945). hitle-risTviTmkvlelobis Semdeg (30 aprili) admiral denicis meTaurobiT Seiqmna mTavroba, romelic wiTeli armiis winaaRmdeg brZolis gagrZelebas cdilobda. 6-11 maiss sabWoTa armiebma Caatares praRis operacia (1945). farTo frontiT Setevis Sedegad sabWoTa SeiaraRebulma Zalebma daasrules centraluri da samxreT-aRmosavleTis evropis qveynebis gaTavisufleba. 4 maiss xelmoweril iqna aqti germanelTa jarebis danebebis Sesaxeb niderlandSi, CrdiloeT-dasavleT germaniaSi, Slezvig-holStainsa da daniaSi. 5 maiss danebdnen faSisturi jarebi samxreT da dasavleT avstriaSi, bavariaSi, tirolSi da sxva raionebSi. 8 maiss, SuaRamisas sabWoTa jarebis mier dakavebuli karlshorstis gareubanSi germaniis umaR lesi mTavarsardlobis warmomadgenlebma feldmarSal v. kaitelis meTaurobiT xeli moaweres aqts faSisturi germaniis SeiaraRebuli Zalebis usityvo kapitulaciis Sesaxeb. usityvo kapitulacia
sabWoTa mTavrobis davalebiT miiRo sabWoTa kavSiris marSalma g. Jukovma aSS-is, didi britaneTisa da safrangeTis warmomadgenlebTan erTad. xolo 9 maiss sabWoTa jarebma gaanTavisufles qalaqi praRa.
agresiul saxelmwifoTa koaliciidan, romelmac meore msoflio omi gaaCaRa, 1945 maisSi brZolas mxolod iaponia ganagrZobda. 17 ivlisidan - 2 agvistomde Sedga ssrk-is (delegaciis meTauri i. stalini), aSS-is (delegaciis meTauri h. trumeni) da didi britaneTis (delegaciis meTauri u. CerCili, 28 ivlisidan - k. etli) mTavrobaTa meTaurebis potsdamis konferencia 1945 (1945), miiRes gadawyvetileba germaniis demilitarizaciis , denacifikaciisa da demokratiuli gardaqmnis Sesaxeb. didi britaneTis, aSS-isa da CineTis mTavrobebma wauyenes iaponias kapitulaciis konkretuli pirobebi, romlebic iaponiis mTavrobam uaryo, ssrk-ma, romelmac 1945 aprilSi moaxdina ssrk-iaponiis neitralitetis Sesaxeb paqtis denonsireba, daadastura mzadyofna Cabmuliyo omSi iaponiis winaaRmdeg.
6 agvistosa da 9 agvistos aSS-ma atomuri bombebi Camoagdo hirosimasa da nagasakiSi, ris Sedegadac daixoca da dasaxiCrda 1/4 mln-mde mSvidobiani mcxovrebi. 8 agvistos ssrk-ma omi gamoucxada iaponias. 9 agvistos sabWoTa SeiaraRebulma Zalebma daiwyes saomari moqmedeba manjuriaSi ganlagebuli iaponelTa kvantunis armiis (1,2 mln. kaci) winaaRmdeg. 10 agvistos iaponiis winaaRmdeg omSi Caeba monRoleTis saxalxo respublikac. sabWoTa jarebma swrafi SeteviT mokle droSi gaanadgures kvantunis armia da gaaTavisufles CrdiloeT-aRmosavleTis CineTis nawili, CrdiloeT korea, kunZuli saxalini da kurilis kunZulebi. gaTavisuflebuli manjuria ekonomikurad CineTis erT-erTi yvelaze ganviTarebuli raioni, gadaiqca CineTis rev. Zalebis saimedo samxedro-strategiul placdarmad. ssrk-is omSi Cabmam da kvantunis armiis ganadgurebam daaCqara iaponiis usityvo kapitulacia, romliTac 1945 wlis 2 seqtembers dasrulda meore msoflio omi.
meore msoflio omma udidesi gavlena iqonia kacobriobis bedze. germania, italia da iaponia gamoeTiSnen msoflios, rogorc Zlieri saxelmwifoebi. evropaSi gadamwyveti roli aSS-s da msoflioSi axlad gabatonebul ssrk-s hqondaT mas Semdeg, rac 1940 germaniam safrangeTi daipyro, xolo didi britaneTi uZluri iyo, daemarcxebina germania.
12 “რაჭველები” № 5
faqti, movlena, komentari
milionobiT adamiani daiRupa meore msoflio
omSi, romlis Sedegebi uamravma mxatvarma asaxa,
xSirad sakuTari gamocdilebis mixedviT. meore
msoflio omma yvela sferos warmomadgenelze
iqonia gavlena, maT Soris xelovnebazec. es omi
bevri xelovanis piradi ubedurebis mizezad
iqca, amis kargi magaliTia mark Sagali, romlis
colic 1944 wels daiRupa. meore msoflio omis
dasrulebis Semdegac mravali adamiani mainc ver
iviwyebda, omis saSinelebebs, rac am periodis
mxatvrobaSic aisaxa. Sveicarieli mxatvari
alberto jakometi, eulad mdgari, ConCxad
qceuli adamianebis amsaxvel suraTebs da maT
qandakebebs qmnidnen. maT is ''sakuTari xedvis
gamoxatulebas uwodebda'' jakometis sifrifana,
euli, figurebi omis Semdgomi periodis
gaurkvevel yofas gamoxatavdnen.
nacistebi Tavidan cdilobdnen ebraelebi
meore msoflio omi - yvelaze masStaburi da sisxlismRvreli konfliqti iyo kacobriobis istoriaSi.
aziaSi is daiwyo meore iaponia-CineTis omiT 1937 wlis 7 ivliss da evropaSi germaniis TavdasxmiT poloneTze 1939 wlis 1 seqtembers. saomari mdgomareoba evropaSi dasrulda 1945 wlis 8 maisis vermaxtis kapitulaciiT, xolo aziaSi - 1945 wlis 2 seqtembers iaponiis kapitulaciiT.
meore msoflio omis ganmavlobaSi germania, italia da iaponia awarmoebdnen dampyroblur omebs msoflios mravali qveynis winaaRmdeg. maTi mTavari mowinaaRmdegeebi iyvnen: safrangeTi, didi britaneTi da CineTis respublika, ribentrop-molotovis aqtis darRvevis Semdeg sabWoTa kavSiri da iaponiis perl-harborze Tavdasxmis Semdeg amerikis SeerTebuli Statebi.
meore msoflio omis ZiriTadi brZolis adgili iyo: azia, wynari okeanis auzi, evropa da CrdiloeT afrika. saomari Setakebebi mimdinareobda agreTve CrdiloeT amerikaSi (arqtika)alaskasa da grenlandiaze, axlo aRmosavleTSi - eraysa da iranSi, aRmosavleT afrikaSi - eTiopiasa da somaliSi, agreTve samxreT amerikaSi (surinamis dapyroba), tibetSi (tolstoi-dolanis misia)da antarqtidazec ki (operacia tabarini).
meore msoflio omma imsxverpla 60 milionamde adamianis sicocxle, maT Soris 20 milionamde mSvidobiani mosaxlis. omis suliskveTeba gaJRenTili iyo mZlavri ideologizmiT, ramac uricxvi samxedro danaSauli da mSvidobian mosaxleobaze sistematiuri Zaladoba gamoiwvia, romelic genocidSic ki gadaizarda.
meore msoflio omi
13“რაჭველები” № 5
faqti, movlena, komentarigaeZevebinaT qveynidan, magram maT wasasvleli
arsad hqondaT. evropeli ebraelebisaTvis,
haim veicmanis (israelis I prezidenti) cnobili
gamonaTqvamiT, „msoflio gaiyo orad: adgilad,
sadac maT ar SeeZloT cxovreba da adgilad, sadac
ar SeeZloT moxvedra.” devnilebs zurgi Seaqcies
sxva qveynebma. saerTaSoriso konferencia
devnilebis Sesaxeb evianSi (safrangeTi) mowveuli
1938 wlis ivlisSi, aSS-s prezident franklin
ruzveltis mier, dasrulda sruli damarcxebiT.
dominikanuri respublikis garda, 32 monawile
qveynebidan arc erTma ar misca mcireodeni Sansic
ki germaniidan da avstriidan devnil ebraelebs.
amasTan, didi britaneTi zRudavda emigrantebis
dinebas misi kontrolis qveS myof palestinaSi.
„niurnbergis kanonma” 1935 wlis 15
seqtembridan wertili dausva germaniaSi ebrae-
lebis Tanasworuflebianobas da amieridan
maT rasobrivi terminebiT ganasxvavebda.
antisemiturma isteriam germaniaSi miiyvana
1938 wlis ebraelTa sinagogebisa da maRaziebis
masobriv gaCanagebamde, romelic istoriaSi
Sevida, rogorc „brolis Rame” (minis namsxvrevTa
gamo, romliTac iyo mimofenili germanuli
qalaqebi). 1933-1939 wlebSi germaniidan da
avstriidan 330 aTasi ebraeli gaiqca. daaxloebiT
110-100 ebraeli devnilebi germaniidan da
avstriidan mezobel qveynebSi gadavidnen, magram
idevnebodnen ukve omis periodSi.
1939 wlis dasawyisSi hitlerma „4 wliani
gegmis Semsrulebels” german gerings daavala
moemzadebina gegma ebraelebis germaniidan
gansadevnad. meore msoflio omis dasawyisisTvis
aramarto gaizarda maTi ricxvi (germaniisTvis
poloneTis mierTebis Semdeg), aramed gaarTula
kidec legaluri emigracia.
omis dasawyisisTvis, nacistebma daipyres
is regionebi, romelic yvelaze mWidrod
iyo dasaxlebuli ebraelebiT - poloneTi,
baltiispireTi, ukraina, belorusia. murmane-
lebi did daundoblobas da sisastikes iCendnen
ebraelebis mimarT. 30-ian 40-ian wlebSi
nacistebma hitleris meTaurobiT eqvsi milioni
ebraeli gaJlites. am movlenas holokosti
ewoda. arsebobs mosazreba, romlis mixedviTac
holokosti, rogorc movlena ar arsebobda im
saxiT, rogoradac mas saerTaSorisod miRebuli
istoriografia aRwers. „gaeros” generaluri
asamblea 2005 wlis 21 noembris rezoluciiT
uaryofs nebismier mTlian an sanaxevrod
uaryofil holokosts, rogorc movlenas. 2007
wlis 26ianvars ki, holokostis msxverplTa
xsovnis saerTaSoriso dRis wina dRiT, „gaeros”
generalurma asambleam miiRo rezolucia,
holokostis, rogorc istoriuli faqtis
gasamarTleba. dokuments daeTanxma 103 qveyana
192 genasambleis wevrTagan. msoflios SemorCa erTi ebraeli
gogonas ana frankis dRiuri, sadac kargad
aris gadmocemuli Tu rogori sisastikid
epyrobodnen germanelebi ebraelebs.
jariskacis Tavgadasavali1941 wlis 22 ivnisidan, roca CemTan
polkovniki tixonovi movida da miTxra is saSineli sityvebi „началась война”, ise rom Cems Svilebs verc ki davemSvidobe, xelSi iaraRi miWiravs. 5 welia tyviebis zuzuns vusmen da mkvdrebis mets verafers vxedav. 5 welia Cemi ojaxi ar minaxavs. wels, albaT, nikuSa skolaSic Sevida. roca erTi wamiT xma gaCerdeba Tavi samoTxeSi mgonia. gacveTili forma macvia da viyinebi.
roca ukve yvelaferi damTavrda da omi movigeT, erTi gaubedurebuli medali momces, magram sul ro oqro-vercxlis yofiliyo, axla CemTvis mTavari Svilebis naxva iyo, mudam talaxSi rom TamaSoben, Cemi colis, ToneSi purs rom akravs da dedaCemis, sul rom msayvedurobs . ori dRe vimgzavreT, bolos CavediT Cems simoneTSi. Soridanve SevniSne Cemi coli, registracia gaviare da masTan mivvardi, Cavexute da aRar vuSvebdi. colma miTxra: male wamodi, bavSvebi gelodebiano. mere Cems Zvel motociklze Semovjeqi da Cqara, Zalian Cqara mivdiodiT. ase megona, yvelaferi damTavrda, saxlSi var-meTqi. ra vicodi, Tu viRac mxeci dagetakeboda. dagvetaka da ise Zlierad, rom wamarTva is, risTvisac amdens gavuZeli. waarTva deda Cems Svilebs da momikla guli. is guli, romelic misTvis cocxlobda, is guli, romelmac omi gadaitana, rom is enaxa .
14 “რაჭველები” № 5
winaprebis kvaldakval
me da Cemi ufrosi SviliSvili, giorgi, alexandro gonsalesis films „revenants“ anu „dabruneba“-s vuyurebdiT, sadac mTavar rols leonardo dikaprio asrulebs. filmSi erT- erTi epizodi, dikapriosa da daTvis Serkinebaa, romelmac kargad damanaxa am saocari orTa-brZolis mTeli filosofia. gadavwyvite, mkiTxvelisaTvis momeTxro namdvili ambavi, romelic Cems uaxloes adamians SeemTxva.
es iyo mamaCemi, Salva lobJaniZe, erTi upretenzio, patiosani, Sromismoyvare da marTali kaci. yvela Svils mama sxvaze ukeTesi hgonia, magram me axla im asakSi var, marto mamaSvilobis poziciidan rom aRar vafaseb kacs.
mamaCemi araCveulebrivma mSoblebma, RvTis-nierma da RvTismoSiSma adamianebma qeTevan rexviaSvilma da ilia lobJaniZem gazardes. misi Tanamedroveni, sabednierod, jer kidev bevrni arian da tyuilis Tqmas ar mapatieben.
Salva lobJaniZem Tavisi Segnebuli cxovreba geologiur partiaSi moRvaweobas Seswira. man Tavis droze wulukiZis (xonis) specialuri saswavlebeli daamTavra, Semdeg miwisqveSa gvirabebis (maRaros) amfeTqebel brigadas xelmZRvanelobda da TviTonac kvalificiuri meSaxte gaxldaT.
Cveni winapari tradiciulad monadireebi iyvnen da es profesia memkvidreobiT gadaecemoda STamomavlobas. mamaCemis SemTxvevaSic ase moxda. babuaCemi cnobili monadire iyo da Svilic monadired gazarda.
Rebis TemSi aris adgili, romelsac zofxiTos da amasTan erTad „saarwiviZirs“ eZaxian. aq geologiuri partia ZiriTad saZiebo samuSaoebs awarmoebda. Cvens ojaxs sazafxulo sadgomi hqonda agebuli da saqonelsac iq inaxavda zafxulobiT. etyoba daTvma Cvensa da mezoblebis saqonels safrTxe Seuqmna. mcxovrebTa nawilma mamaCems TxovniT mimarTa, saqonels daTvi SeeCvia da iqneb gviSveloo.
daTvTan morkinali kaci
Salva lobJaniZe SviliSvilTan erTad
Svilma kargad icis sad gaCerda mama...
15“რაჭველები” № 5
winaprebis kvaldakvalmamaCems marTlac SeumCnevia saqonlis axlos alpiur saZovarze daTvi, Tofi auRia da im adgilisaken wasula.
daTvs Zalze gamaxvilebuli smena da ynosva gaaCnia, Tu es monadirem ar icis, axlos masTan verafriT miva. mamaCemma es kargad icoda, amitom gaiTvaliswina qaris mimarTulebac, amiT ynosvis fenomeni SezRuda, fexze uxma-uro fexsacmeli ecva da amitom daTvTan miaxloebac SeZlo. es ki kargicaa da cudic, Tu srolis SemTxvevaSi tyvia sworad gaTvlil adgilas ver moaxvedre, didi safrTxis qveS SeiZleba aRmoCnde. Zvelebi amboben, daTvi saSiSi or SemTvevaSia: Tu daWrilia, an kbili stkivao.
me ar vici, im SemTxvevaSi mamaCems ra Tofi eWira xelSi, rom esrola da daWra, es cnobili faqtia. daTvs kidev erTi Tviseba aqvs, Tu mas gasaqcevi aqvs, aucileblad Tavs uSvelis da garbis. am SemTxvevaSic ase moxda. daWrili daTvi gaiqca. mamaCemi sisxlis kvals gahyva. vinc Cvens mTebs icnobs, icis maradmwvane mcenare „leSkebi“, romlis foTlebi dafnas waagavs da mis qveS yovelTvis aris Tavisufali adgili, daTvsac iq Seufarebia Tavi. nislSi araferi Canda. moulodne-lad mamaCemi damaluli daTvis zurgze aRmoCnda, es rom igrZno, ukve gviani iyo, torebze SemarTuli daTvi Zirs dacemul mamaCems Tavze daadga. es mxeci rom „Wkviania“, amis Taobaze xSirad msmenia. man kargad icis, rom adamianze saSiSi misTvis Tofia, amitom daWrilma daTvma mamaCems Tofi gamoglija, gadaamtvria, Sors moisrola da mere moicala monadirisaTvis. mamaCems gamosavali aRar darCa da Seeba daTvs im imediT, rom daWrilia da iqneb misi moreva SevZloo, magram daTvs jer kidev sakmao Zala aRmoaCnda kacis dasamarcxeblad.
daTvma Tu „tori“ ixmara, mis Zalas adamiani ver gauZlebs. ase daemarTa erT Cvens Tanasoflels, cnobil monadires, Jora gogriWians, romelic bilikze, mis mierve daWril daTvs moulodnelad gadaeyara. mxecma datora da gonebadakarguli Zirs dasca, Semdeg miwa gaTxara da Sig Cafla. meore araprofesionali monadire, romelic mas axlda, SeSinebuli gaiqca da xalxs momxdari Seatyobina. miwidan amoiRes gondakarguli,
moasulieres da gadaarCines. sabednierod, mamaCems daTvi klanWebiT ebrZoda, sxeuls ufleTda da rodesac saxis dasaxiCreba dau-wyo, mamaCemma mTeli ZaliT gaibrZola, daTvis gaRebul xaxaSi marcxena xeli bolomde Seyo, marjvenaTi qamarze dakidebuli dana amoiRo, erTi Wriloba gulis areSi miayena, meore ki - yelSi. sasikvdilod daWrili daTvi, Tu sadme axlos mdinarea, aucileblad mas miscems Tavs. am SemTxvevaSic ase moxda, mdinareSi Sevarda. xalxma SeamCnia daTvi rom wyals mihqonda da mamaCemis Zebna daiwyes. saSa lobJaniZem (miqutianTi) droze miuswro dafleTil mamas, is sisxlisagan icleboda. sabednierod, eqimebma SeZles misi „Sekerva“ da gadarCena. man amis Semdeg karga xans icocxla.
me ar vici, mamam ra dainaxa daTvis mzeraSi, rodesac isini erTmaneTs uyurebdnen, magram am ambis Semdeg Zalian Seicvala, nadirobaze uari Tqva. bolos xelisuflebam „egerad“ daniSna da cxovelTa dacva daavala. bra ko nierebs ebrZoda da bevr usiamovnebasac gadaeyara Tana soflelTa Tu sxvaTa mxri dan. xSirad meubneboda, ase Tu ar moviqeciT da xeli ar SevuSaleT gareul cxovelTa masiur xocvas, male isini saerTod aRar iqnebian da Cvens arsebobasac azri daekargebao.
im daTvis fituli didxans inaxeboda Cvens ojaxSi, Semdeg ki mamaCemma cnobil monadires, Cems maswavlebels, beno gavaSels aCuqa.
daTvTan SebrZolebis Taobaze mamas sau-bari ar uyvarda, rodesac misi TandaswrebiT am ambis moyolas vapirebdi, maCerebda, ar ginda, Svilo! didi araferi momxdara, nu moyvebio.
axla ar vici, ratom gavixsene. iqneb imitom, rom SviliSvilebTan Tavi moviwono, me aseTi mama, Tqven ki saxelovani da uSiSari winapari gyavdaT-Tqo. iqneb mSoblis monatrebac aris filmis naxvam rom aRZra CemSi. ar vici, magram erTi ki cxadia, STamomavlobam unda icodes Tavisi winapris Sesaxeb. didi ilia brZanebda: „Svilma unda icodes mama sad gaCerdao“.
givi lobJaniZe
profesori, iuridiul mecnierebaTa
doqtori
givi lobJaniZe
16 “რაჭველები” № 5
saimedo kaci
malxaz lomTaZe 1959 wlis 10 ianvars
ambrolauris raionSi sofel meore
tolaSi daibada.
1975 wels Tbilisis №46-e saSualo sko-
la daamTavra. amave wels Tsu-is saxalxo
meurneobis dagegmvis fakultetze Caabara.
ekonomistis kvalifikacia mieniWa. 1984
wels qalaq kievSi teqnikur-ekonomikuri
dagegmvis institutSi Cairicxa, xelm-
ZRvanel muSakTa kvalifikaciis amaRlebis
kursebi gaiara.
1988 wels saqarTvelos saxalxo
meurneobis marTvis institutSi gaag rZela
swavla. 2001 wels saqarTvelos damo-
ukidebel buRalterTa da auditorTa
kavSiris serTifikati mieniWa.
2009 wels daicva sakandidato diser-
tacia, mieniWa ekonomikur mecnierebaTa
doqtoris akademiuri xarisxi. malxaz
lomTaZe socialur-ekonomikur mec nie-
rebaTa saerTaSoriso akademiis aka-
demikosia. dajildoebulia Rirsebis orde-
niT.
raWaSi mimavali mgzavri, roca
rikoTs gaivlis, tyibulis Semdeg naqe-
ralis uReltexilidan raWaSi gadadis,
sazRvarTan gansakuTrebuli grZnoba
eufleba, siyvaruliT aRvsili, mis
fericvalebas axdens. miwa, wyali, lamazi
buneba, ojaxis wevrebi, asakovani deda da
tragikulad gardacvlili mamis saflavi.
1991 wels raWaSi momxdari miwisZvris
Sedegad lomTaZeebis saxli daingra, biWiko
lomTaZe nangrevebSi moyva. sruliad
janmrTeli stiqiur movlenas ver gadaurCa.
travmirebuli deda suliko lomTaZe
mkurnalobis Semdeg srulfasovan
cxovrebas daubrunda. dRes, lomTaZeebis
mSobliur keraze aRdgenil saxlSi
buxridan kvamli amodis. deda Svilis
molodinSia.
mcirewlovani m. lomTaZe mSoblebma
TbilisSi gamoamgzavres, mas bebia
zrdida. bavSvs ucxo garemoSi adaptacia
ar gaZnelebia, warCinebiT daamTavra
№46-e saSualo skola. sportma mis
cxovrebaSi gansakuTrebuli kvali
datova. did fexburTelad Tavs ar
miiCnevs, axalgazrduli safexburTo
skola daamTavra, sportma bevri kargi
megobari SesZina, 1975 wels Tbilisis
`spartakSi~ Cairicxa, sadac 5 weli iTamaSa.
1998-2002 wlebSi safexburTo klubi
`Tbilisi~-is prezidentia. roca cxovrebis
malxaz lomTaZisaTvis raWis siyvaruli yvelaze faseulia
17“რაჭველები” № 5
saimedo kacigzagasayarze dadga, swavlas mianiWa
upiratesoba da samecniero moRvaweoba
airCia. malxaz lomTaZe 18 samecniero
naSromis avtoria, yvela publikacia
dabeWdilia saerTaSoriso samecniero
JurnalebSi. monawileoba aqvs miRebuli
saerTaSoriso samecniero konferenciebsa
da simpoziumebSi.
1979-1989 wlebSi samecniero sawarmoo
gaerTianeba `analizxelsawyoSi~ yvela
etapi gaiara: iyo teqnikosi, ufrosi
teqnikosi, inJineri, wamyvani inJineri,
sagegmo-safinanso ganyofilebis ufrosis
moadgile, sagegmo-safinanso ganyo-
filebis ufrosi. 1989-2007 wlebSi sa-
qarTvelos teqnikuri universitetis sage-
gmo-safinanso ganyofilebis ufrosis,
ekonomikisa da finansebis sammarTvelos
ufrosis Tanamdebobaze muSaobda. 1998
wels raWis xelmZRvanelobis mondomebiT,
ambrolauris municipalitetSi stu-s raWis
fakulteti daarsda, romlis dekani malxaz
lomTaZe iyo. studentebi pirvel kursze
zogad sagnebs swavlobdnen, abiturientebi
misaReb gamocdebze warCinebiT Cairicxnen
da teqnikuri universiteti wiTel
diplomze daamTavres.
1991 wlis 29 aprils, roca raWaSi
miwisZvra ganmeorda, malxaz lomTaZe
stu-Si safinanso sammarTvelos ufrosis
Tanamdebobaze muSaobda. patriotma
raWvelebma mamuka kacitaZem, proreqtorma
merab jafariZem da malxaz lomTaZem
specialuri jgufi Seqmnes, raWvel
studentebTan erTad ambrolaurSi
Cavidnen, adgilobrivebi macxovreblebi
karvebiT da sakvebi produqtebiT uzrun-
velyves. 2007 wlidan malxaz lomTaZe
saqarTvelos finansTa saministros
Semosavlebis samsaxuris administraciuli
departamentis ufrosis moadgiled
dainiSna. am periodSi saqarTvelos
masStabiT sagadasaxado da sabaJo Senobebs
Cautarda rekonstruqcia, axali Senobebi
aSenda.
ambrolauris municipalitetis saga-
dasaxado inspeqciis Senobis agebaSi malxaz
lomTaZem didi wvlili Seitana. Zma - soso
lomTaZe ZirZveli raWvelia, nikorwmindel
qalbaton maia kandelakTan da or SvilTan
erTad damoukideblad, mamis aSenebul
saxlSi cxovrobs. da - darejan lomTaZe
sofel TluRSi aris gaTxovili, donaZeebis
rZalia. dedmamiSvilebs tradiciebis
erTguleba mSoblebma Caunerges, isini
Svilebs saqmis siyvaruls, ojaxis dacvas
aswavlidnen.
2012 wlidan malxaz lomTaZe stu-s
auditis samsaxuris ufrosia. sportuli
mizandasaxuloba da Jini samecniero moR-
vaweobaSic daexmara. araerTi diplomis
mflobels surs aqtiuri saqmianobiT
daitvirTos.
meuRles laura lomTaZes raWa Zalian
uyvars. Svilebi sofiko da malxazi raWaze
`aranormalurad~ Seyvarebulebi arian.
sofikom stu-s humanitaruli fakulteti
daamTavra, sabanko sferos daeufla, `kor-
standart bankSi~ da finansTa sami nistros
saxazino samsaxurSi muSaobda, amJamad,
saqarTvelos statistikis departamentSi
saqmianobs. malxazma stu-s humanitaruli
fakulteti daamTavra, saerTaSoriso
ekonomistis kvalifikacia mieniWa. aRmo-
savluri brZolebis saxeobebSi miaRwia
warmatebas.
sofel meore tolaSi 250 komli
cxovrobda, kavkasionis mTaze Sefenil
lamaz bunebaSi malxaz lomTaZem laRi
bavSvoba gaatara, es periodi misTvis
dauviwyaria. dRes, iq sayvareli deda
elodeba, romelmac Svilis winsvlisTvis
Tavi ar dazoga. malxaz lomTaZem misi
imedi gaamarTla, dRes, ki, warmatebuli
adamianebis ricxvs miekuTvneba.
aseTi diplomisa da titulis mflobeli
kvlav raWis ganviTarebaze
fiqrobs
18 “რაჭველები” № 5
saimedo kaci
giJmaJi marti ganrisxebuli boboqrobs, kavkasionidan monaqroli civi haeri Zvalsa da rbilSi atans. binddeba. ambrolauris avtosadgurSi TiToorola adamians Tu naxavT. viRaca SemTxveviT gamvlels elodeba, rom samadlod gzad gaiyolos, viRac kidev gamomlaparakebels eZebs. mec maT Soris aRmovCndi. onSi mivdivar, ambrolauramde samarSruto taqsiT Cavedi. deidas davureke, vTxove manqana gamoegzavnaT, rom saxlamde mivsuliyavi. molodinSi erTi saaTi gavida. mciva, magram Cems kuTxeSi var, Cems xalxSi da munjad yofnas ar vapireb. marTalia veravin micno, magram amas mniSvneloba ara aqvs. aqaurebs TvalSi ucxod movxvdi da gamolaparakeba scads.
_ sad mibrZandebiT, qalbatono?_ onSi mivdivar, _ vpasuxob, Tan vekiTxebi,
_ ra xdeba batono ambrolaurSi, ra igrZeniT axali xelisuflebis pirobebSi, rogor aris saqme?
_ eh, Cemo dao, _ meubneba asakovani batoni, romelsac Svilad ufro Seveferebodi, vidre dad, _ mTel qveyanas uWirs da Cven rogor viqnebiT kargad, magram wina mTavrobas mainc sjobian es meocnebeebi arian, Tu raRac rom qviaT... _ ambobs, Tan kolofidan bolo Rer sigarets iRebs da asanTiT cecxls ukidebs, arc axla yvavis cxovreba, mara, mainc yvelafe-ri xom SedarebiTia. mTis kanoni rom miiRes, ici ras weren SigniT? _ mekiTxeba da moWutuli TvalebiT miyurebs.
_ ara, babua, ar vici, rao, ras weren?_ rao da Svilebs Tu gaaCenT, ase da ise
dagexmarebiTo._ mere eg cudia?
_ ra ari kargi, me verc Svils gavaCen da verc bizness daviwyeb, CemisTana xalxs ras gvTavazoben, rom darCenili ori dRis wuTisofeli gagvixangrZlivon? _ arafers, arafers, Cemo dao.
_ gamgebeli vin aris? _ vekiTxebi._ oh, RmerTma gaumarjos, Cveni biWikos
biWia, lomTaZis. sawyali mamamisi miwisZvris dros nangrevebSi mohyva da gardaicvala, ici, biZia ra didi miwisZvra iyo CvenTan? _ mara Sen saidan gecodineba, Cailaparaka TavisTvis, 1991 wels aq codva-madli trialebda... Tvalze cremli moadga, am dros Zma davkarge, 50 wlis iyo... eh, am cxovrebas ra vuTxari, hoda, gamgebelze meubnebodiT.
_ xo, ra hqvia Tqvens gamgebels?_ malxazi, malxazi hqvia. Zalian kargi kacia,
Tbili adamiania, yvelasTan SeuZlia saerTo enis gamonaxva, cdilobs yofa Segvimsubuqos, dadis sofel-sofel, gvismens da Sesabamisad gvexmareba kidec.
saubarSi gaverTeT. Cems respondents me sruliad ucxo adamiani vegone, romelic onSi stumrad mivdiodi, davemSvidobe, gulRia saubrisTvis madloba movuxade da bolos Cemi vinaobac gavumxile, gauxarda, Tqvens Jurnalebs xSirad vkiTxulob, goCa enuqiZe sul gvigzavnida xolme da arcerTi nomeri waukiTxavi ar mrCebodao.
mesiamovna, is rom raWaSi `raWvelebi~ uyvarT da mesiamovna isic, rom adamiani, malxaz lomTaZe, romelsac esoden did pativs vcem, raionSi didi siyvaruliT sargeblobs.
rodesac kalams viReb da ambrolaurze vwer, ar SemiZlia usazRvro madliereba
audiencia ambrolauris avtosadgurSi
19“რაჭველები” № 5
saimedo kaci
dali daraxveliZegazeT `ambrolauris moambis~ redaqtori_ baton malxazs mxolod sami welia vicnob,
pativs vcem mis ganvlil gzas, imasac, rom angariSs uwevs da afasebs adgilobriv presas, samsaxureobrivi urTierTobidan gamomdinare, mimaCnia, rom gundTan erTad guliT unda saqmis keTeba, aris komunikabeluri. sxvisi ar vici, magram mis pirovnul TvisebebSi yvelaze metad vafaseb moqalaqeTa miRebisa da mosmenis kulturas.
Tamaz bacikaZesaqarTvelos teqnikuri universitetis
proreqtori_ malxazi saqarTvelos teqnikur unive-
rsitetSi 1989 wels gaerTianeba `analiz-xelsawyodan~ sul axalgazrda movida, req-toris, akademikos g. CogovaZis mowveviT da sakmaod seriozuli segmenti sagegmo-safi-nanso ganyofileba Caibara.
sul mcire xanSi daimsaxura avtoriteti Tana mSromelTa da profesor-maswavlebelTa Soris. 1991 wlidan ki ukve ekonomikisa da finansebis sammarTvelos ufrosi gaxda. saukeTeso megobari, mzrunveli mama da meuRle, yaraCoReli kaci, Tavisi profesiis zedmiwevniT mcodne. yofili profesionali fexburTeli, romlis siyvaruli dRemde aqvs SemorCenili. Cvens universitetSi, megobrebis wreSi man erTi kargi tradicia daamkvidra: pirveli Tovlis mosvlas mis ojaxSi raWuli loriTa da `xvanWkariT~ aRvniSnavdiT.
ar davafiqsiro amave raionis maJoritari deputatis, goCa enuqiZis mimarT, romelmac gansakuTrebuli Tanadgoma gamoiCina axlad fexadgmuli redaqciis mimarT da oTxi wlis ganmavlobaSi gamudmebiT mxarSi medga.
amas daemata ambrolauris municipalite-tis gamgeblis, batoni malxaz lomTaZis keTilganwyoba Cvens mimarT, romelmac CaTvala, rom Jurnali `raWvelebi~ raWveli xalxisTvis aucileblad xelmisawvdomi unda gamxdariyo da misi xeldasmiT municipalitets yovel Tviurad 100 cali Jurnali miewodeba. ra sjobia, rodesac Rvawls gifaseben, mxarSi
gidganan da grZnob, rom Seni Semoqmedeba viRacisTvis mniSvnelovani da sainteresoa.
ase, rom Cemi xanmokle audiencia ambro-lauris avtosadgurSi damTavrda, magram saTqmeli kvlav bevri maqvs, romlis veqtoric swored malxaz lomTaZiskenaa mimarTuli.
albaT ikiTxavT, ratom gadavwyvite am batonze werili gamekeTebina. pasuxi martivia: _ madlieri adamianebis naambobma nel-nela Cem cnobierebaSi moamwifa azri, rom oriode sityviT baton malxazs madloba vuTxraT im keTilganwyobisa da wminda adamianuri midgomis Tu TanadgomisaTvis, rasac is mSobliuri xalxis mimarT iCens.
xalxis TvaliT danaxuli gamgebeli
2007 wels saqarTvelos finansTa saminis-trom gadaibira da metad sapasuxismgeblo samsaxuri Caabara, igi Semosavlebis samsaxuris administraciuli departamentis ufrosis moadgiled dainiSna. iq muSaobis periodSi ar Sewyvetila misi zrunva stu-s problemebze.
20 “რაჭველები” № 5
xolo 2013 wels kvlav dabrunda CvenTan Sida auditis departamentis ufrosad, Tumca sul cota xniT. rogorc cnobilia, igi dRes ambrolauris gamgeblis postze moRvaweobs da bevri sasikeTo saqmis gakeTeba ukve moaswro, Tumca win didi gza aqvs gasavleli.
minda warmatebiT svla vusurvo qveynisa da misi raionis sasikeTod.
dilavardisa daviTuliani ekonomikis mecnierebaTa doqtori,
profesori_ lamazia Cemi sofeli bareuli, magram
ugzooba, uwyloba da uxidoba mis silamazes eSxs ukargavda. aseT mdgomareobaSi daxvda sofeli bareuli baton malxaz lomTaZes, roca man gamgeblis rangSi daiwyo muSaoba. batoni malxazis adamianurma, kacTmoyvare gulma, Wkuam da gonebam (igi kargi menejeri, ekono-mikis doqtori, profesori), gaiTvaliswina ra soflis mdgomareoba, jer SemovliTi gza moxreSa, Semdeg mowveuli specialistebis rCeva gaiTvaliswina da sofelSi kapitaluri xidi aago.
gasakeTebeli darCa xidamde misasvleli gza da wyalsadeni. mjera, rom igi am dapirebasac, sxvaTa msgavsad, pirnaTlad Seasrulebs, radgan vici, rom mis kacur sityvas saqme aucileblad mohyveba.
did galaktions davesesxebi da baton malxazs vetyvi:
`vinc wrfeli guliT,patiosnebiT,raimes Seqmnis,iyo da arisSemoqmediaxali qveynis~.
saimedo kaci
21“რაჭველები” № 5
masala moamzada nino rexviaSvilma
ilarion mWedliSviliveterani fexburTelimalxazi? _ uh, ramdeni ram maqvs saTqmeli...
rogorc garegnulad aris lamazi, moxdenili biWi, asevea Sinaganadac. Cems gundSi TamaSobda, dacvaSi iyo. Zlieri, xisti moTamaSe gaxldaT, mowinaaRmdeges misi SiSi hqonda. Cems yvela
rCevas pirnaTlad asrulebda. mowesrigebuli, koxta biWi iyo.
malxazze usazRvrod SemiZlia visaubro, mis kacobaze, vaJkacobaze, arasdros vavi-wydebi, misgan yovelTvis siTbos da siyvaruls vgrZnob.
anzor maisuraZeCemda gasakvirad, aRmoCnda kaci, romelsac
guli Sestkiva Tavis qveyanaze da xalxze. es is kacia, vinc saqarTvelos teqnikuri universiteti datova da mSobliur kuTxes miaSura. iq, gamgeblis poziciidan gamomdinare dRe-RameSi oci saaTi Sromobs da raionis sakeTildReod uamrav sasikeTo proeqts axorcielebs.
Cemi soflis magaliTze SemiZlia giTxraT: zemo RvardiaSi, sadac wyali gvenatreboda, dRes es problema yvela ojaxs moxsnili aqvs. soflis sasaflaos, wyali rom arasdros Rirsebia, dResdReobiT es sakiTxic mog-varebulia. mimdinare wels igegmeba soflis infrastruqturis mowesrigeba.
aRsaniSnavia is faqtic, rom sofelma traqtori dakarga, viRacas uravSi daumalavs.
malxazma ki igi ipova da axla nawilebis SeZenaze zrunavs teqnikurad gamarTuli teqnika daubrunos sofels.
TiTqmis yvela sofelSi mimdinareobs aRmSe-neblobiTi samuSaoebi. raionSi 4-5 axali, evrostandartebis donis baga-baRi aSenda, aseTi ram iq arasdros momxdara.
batoni malxazi samagaliTo mmarTvelia. marTalia yvela is proeqti, rac xorcieldeba saxelmwifo dafinansebiT keTdeba, magram saqme is aris, rogor aRasruleb mas. rodesac malxazs vkiTxe _ Svilo, ojaxi TbilisSi gyavs, marto mad rogor Zleb-meTqi, malxazma mipasuxa, _ batono anzor, safiqraladac ver vicli, imdeni saqme maqvso. marTlac asea, malxazi saqmis kacia. samagaliTo adamiani da Rirseuli pirovnebaa.
givi sixaruliZemwerali da msaxiobiZalian kargia, roca adamiani gonebiT
cxovrobs, magram Tu gonebas guli ar axlavs Tan, nebismieri misi qmedeba nulis toli xdeba. aseve Zalian kargia, rodesac adamiani saqmes guliT akeTebs, magram guliT gakeTebuls Tu goni ar axlavs, es qmedeba srulyofili ver iqneba!
bednierebaa, rodesac guli da goneba idili-
urad aris Serwymuli erTmaneTTan. rac See-xeba baton malxazs, mis qmedebebs, gulTan da gonebasTan erTad damatebuli aqvs qarTveli kacis rainduli Tvisebebi. amitom aris is, rogorc megobrebSi, aseve sazogadoebaSi aRia-rebuli da miRebuli kaci. piradad Cem Tvis, malxaz lomTaZe kacur-kacobis, siyvarulis da Sendobis simboloa.
madloba ufals, rom Cems samSoblos aseTi raindi adamiani aCuqa.
kacur-kacobis simbolomalxaz lomTaZe
saimedo kaci
22 “რაჭველები” № 5
eTer kakuliasCems sulSi ijda rogorc yayaCo puris yanaSi, me is damaklda rogorc duSaSi moTamaSes nardis TamaSSi, viT sirinozi, umRerda qalaqs, uyvarda: mxatvars, poets da dalaqs, is ar momkvdara, mxolod misi xma daaklda qalaqs. daWkna yayaCo, mokvda vardi, morCa TamaSi, Semomecalnen megobrebi TamaS-TamaSSi, iaqesaviT Cavikete sakuTar TavSi. mivcurav naviT mdumare tbaSi, arsaiT ismis bravo da taSi, siCume sufevs cariel navSi, marto var, rogorc oboli bavSvi. rogorc sanTeli is, ise Caqra, rogorc movida, iseve gaqra.
givi sixaruliZe
axali leqsi
ramdeni feri hqonia siyvarulsramdeni feri hqonia siyvarulsramdeni gazafxuli, ramdeni zafxuli,ra mkacri zamTari gadautaniamagram ar damWknara gaSlili yvavili.
ciur ferebSi daxatul siyvarulsar eSinia mZvinvare qarbuqis,atexil Walebs da wiTel yayaCosmiTxariT siyvaruls vin, an riT dauSlis.
radgan siyvaruli TviT aris qarbuqi,sigiJe, siSmage, grZnobebis TareSi,am SeSlilobam wminda savanisaramdenjer Caxeda sikvdils TvalebSi.
23“რაჭველები” № 5
saflavebs Soris iyo dumili,qiTsis sonetebs magonebda idumaleba,albaT Sevicnob, roca iqnebasikvdil-sicocxlis saidumlo sad imaleba.
erTi saflavi iyo movlili,sisufTavisgan is laplapebda,albaT patroni hyavda Zlieri ama qveynisa.
gverdiT saflavi, gadangreul moajiridan,gamvlels Svelas evedreboda,kargad icoda, upatronod mitovebuls, Tu ra eloda, mas sasaflaos gaiZvera mepatrone ezizReboda,romlis brZanebiT mesaflavemisken nagavs ezideboda,mas xom damSleli aravin hyavdada amitomac ezideboda, ezideboda da ezideboda.
roca saflavi nagviT gaivso,mesaflavem Cumad, TavisTvis Caiqirqila,aq moajiri vis sWirdeba, risTvis ariso?uros erTi Zlier moqneviT moajiri gadaangria da saflavi sevdiT aivso.
cotac acades da roca mxsneliarsiT gamoCnda.mesaflaves erTi fraza isev wamocda- axla dro aris, upatrono micvalebuliCems sofelSi sufTa haerze gadavasvenoda mis magivrad,mdidari vinme rom Cavasveno.asec moiqcnen, cxedaris ZvlebiraRaca yuTSi gadaasvenes,mere manqaniT, Tbilisidan sadRac waiRes,miwa gaTxares da Caasvenes.
esec aseo, Tqva mesaflavem,gaburZgnul wverze moisva xeli.asea, Zmao,asec iqneba,macduri aris kacTa modgmis wuTisofeli!
givi sixaruliZe
sasaflaodan sasaflaomde
axali leqsi
saflavebs Soris iyo dumili,qiTsis sonetebs magonebda idumaleba,
24 “რაჭველები” № 5
wmidanebi
iRumeni eqvTime (estate kereseliZe) daibada 1865 wels raWaSi, sofel sadmelSi, solomon da marTa kereseliZeebis keTilmorwmune ojaxSi. sadmelis samrevlo saswavleblis dasrulebis Semdgom raWaSi arsebuli mZime ekonomiuri pirobebis gamo TxuTmeti wlis ymawvili estate gaemgzavra jer quTaisSi, Semdgom - TbilisSi, sadac erT-erTi sastumros mzareulis TanaSemwed daiwyo muSaoba. aq man gaicno wmida ilia marTlis (WavWavaZe) xazinadari da mouravi, maqsime rostomis Ze SaraZe. maT sxva morwmune axalgazrdebTan
erTad TbilisSi daaarses ufaso „saRmrTo wignT-sakiTxavi“, rom lis mizani mosaxleobaSi marTlmadide beli sarwmunoebis ganmtkiceba da Zveli qarTuli saeklesio galobis Seswav-la da gavrceleba iyo. „saRmrTo wign-sakiT-xavs“ sulier xelmZR vanelobas uwevda wmida mRvdelmTavari aleqsandre oqropiriZe (1907).
Zvel qarTul saeklesio galobas saZmos wevrebi swavlobdnen cnobili mgaloblis, Tavad melqisedek nakaSiZisagan, romelic aTonis wmida mTis qarTvelTa savaneSi iyo ganswavluli.
1890-iani wlebidan maqsime SaraZem da estate kereseliZem wmida ilia marTlis SuamdgomlobiT SeiZines stamba, romlis saSualebiTac intensiurad Seudgnen saRmrTo wignebis beWdvasa da gavrcelebas.
maqsimes da estates mimowera hqondaT aTonis wmida mTaze qarTvelTa savanis berebTan da maTgan iverTa monastris wignTsacavidan gadmoweril wmidanTa cxovrebasa da qadagebebs Rebulobdnen, beWdavdnen da ufasod avrcelebdnen. maT TavianTi stambis saSualebiT ocdaxuTi wlis ganmavlobaSi dastambes oTxi aTasamde sasuliero Sinaarsis sxvadasxva gamocema. xalxi samarTlianad uwodebda maT stambas „berebis stambas“, radgan iq momuSave adamianebi gamoirCeodnen keTilmsaxurebiTa da wmida cxovrebiT.
1891 wels maqsimesa da estates cnobilma momReralma da musikosma filimon qoriZem, evropuli sanoto damwerloba Seaswavla. estate kereseliZes gansakuTrebuli niWi da lamazi kaligrafia aRmoaCnda da amitom filimon qoriZe mas andobda sagalobelTa sanoto xelnawerebis gadaTeTrebas.
XIX saukunis dasawyisSi saqarTvelos eklesiis avtokefaliis ZaladobiT gauqmebas savalalo Sedegebi mohyva: iZarcveboda da nadgurdeboda uZvelesi eklesiis fasdaudebeli saunje. qarTuli saeklesio
wmida eqvTime aRmsarebeli (kereseliZe)
`dideba Senda, ufalo ieso qriste, Zalo cxovrebisa Cemisao, rameTu romeli ara
vicodi, madliTa SeniTa viswavle, da romeli ara SemeZlo, SemZlebel myav dawerad
wignisa amisa mxiarulebiT... da aw mSromeli warvals, xolo naSromsa amas Segvedreb Sen,
raTa hgiebdes erTa Soris yovladve aw da maradis da ukuniTi ukunisamde, amin~.
iRumen eqvTime kereseliZis minaweri sanoto xelnawerze
25“რაჭველები” № 5
????wmidanebigalobac gardauvali safrTxis winaSe dadga. saCqarod unda gamonaxuliyo gza da saSualeba qarTuli saeklesio kiloebis dafiqsirebisa, radgan Zveli sagalobo damwerlobis mcodneni dRiTidRe mcirdebodnen da es mravalsaukunovani musikaluri saganZuri samudamod ikargeboda.
wmida mRvdelmTavar gabrielis TaosnobiT 1884 wels quTaisSi daarsebulma qarTuli galobis aRmadginebelma komitetma Sekriba Zveli qarTuli galobis mcodne sasuliero pirebi da eriskacni. filimon qoriZem aTasobiT sagalobeli gadaitana notebze, romlis dabeWdva sakuTari xarjebiT Tavs ides estate kereseliZem da maqsime SaraZem.
1907 wels, wmida ilia marTlis mowameobrivi aRsasrulidan eqvsi Tvis Tavze gardaicvala maqsime SaraZe. es udidesi danakargi estate kereseliZisTvis aunazRaurebeli darCa. daRonebul estates gansacdeli uerTgulesi megobris dakargvisTanave ewvia - martod darCenil moRvawes stambisa da misi qonebis gayofas sTxovdnen; misda savalalod qonebis CamonaTvalSi uZvirfasesi xelnawerebic Sedioda, romelTa nawili CamoarTves da ucnobi mimarTulebiT waiRes. sabednierod, sanoto krebulebi saqarTvelos saistorio da saeTnografio sazogadoebis wignTsacavSi aRmoCnda, romlis xelmZRvaneli imxanad wmida eqvTime RvTiskaci (TayaiSvili) iyo.
male estate kereseliZem Jurnal „Sinauri saqmeebis“ redaqtoris, mRvdelmowame svimon mWedliZis daxmarebiT stamba da xelnawerebi quTaisSi gadaitana. samwuxarod, arsebuli mZime viTarebis gamo maTi TanamSromloba ar Sedga. quTaisSi estatem kvlav scada sanoto krebulebis dabeWdva, magram ubinaobis gamo gaiZarcva yuTebi, da damwuxrebulma mxolod ramdenime maTgans miagno quTaisis bazarSi xorcis gamyidvelTan.
maleve, baxmaroSi yofnisas gardaicvala didi moRvawe filimon qoriZe. mTeli ocdaaTi wlis naSromi - aTeulobiT xelnaweri eqvTimes pasuxismgeblobaSi darCa. mxolod man icoda am saganZuris realuri fasi.
estate kereseliZem sabolood airCia monazvnobis gza, romlisaTvisac siyr-midanve ganimzadebda Tavs. mas sulier xelmZRvanelobas uwevda im drois udidesi mosagre, Rirsi mama aleqsi SuSania.
1912 wlidan imereTis episkoposis giorgi aladaSvilis kurTxeviT, estate kereseliZe morCilad ganwesda gelaTis monasterSi, xolo amave wlis 23 dekembers Rirsi eqvTime mTawmindelis saxelze berad aRkveca iRumenma anTimozma. 1913 wlis maisidan igi ierodiakonia. am droidan iwyeba yvelaze daZabuli moRvaweoba mama eqvTimesi. gelaTi iyo is adgili, sadac jer kidev tipikonis sruli wesebis dacviT sruldeboda RvTismsaxureba. mama eqviTmem gadawyvita, zedmiwevniT moewesrigebina filimon qoriZis notebze gadatanili sagaloblebi da tipikonis mixedviT gaewyo. amisaTvis mravlad SeiZina sanoto furclebi da Seudga umZimes da udides saqmes - xelnaweri notebis mowesrigebasa da gadaTeTrebas.
1917 wels mama eqvTime imereTis episkoposis giorgis mier xeldasxmuli iqna mRvdel-monazvnad. 1918 wels damoukidebeli saqar-Tvelos saxelmwifo himni, misi avtoris - kote focxveraSvilis TxovniT, mama eqvTimes mier iqna dastambuli.
dadga avadsaxsenebeli 1921 weli. quTaisSi komunisturi xelisuflebis mosvlisTanave mama eqvTime dapatimrebul iqna, rogorc axali wyobisaTvis arasaimedo pirovneba. sabednierod, braldebis arqonis gamo ramdenime TveSi igi gaaTavisufles. es iyo umZimesi periodi devnisa da Seviwroebisa;
26 “რაჭველები” № 5
gelaTis berebi yoveldRe elodnen Seuracxyofasa da darbevas. mRvdel-monazoni eqvTime am wlebSic ki agrZelebda sagaloblebis krebulebze muSaobas. „me amaSi vpoulob did simdidres, es oqro-vercxlze da Tval-margalitze uZvirfasesi saukuno saunjea!.. me warmodgenili maqvs Cemi Tavi, rogorc oqrosmWedeli da Tval-margalitis damlagebeli! me xandaxan gakvirvebaSi movdivar: vin mouSva Cemamde es Zvirfasi simdidre, rom me uRirsi amaSi xels urev!“ - ambobda wmida mama.
1923 wels uRmerTo mTavrobis mier gelaTis monasteri gauq-mebulad gamocxadda. gela-Tis monastris winamZRvars, arqi mandrit nestor yuba-neiSvils misces ramdenime dRis vada, raTa samuda mod daetovebina monasteri. SeZ rwunebulma mama eqv-Ti mem imis SiSiT, rom sagalobelTa xelnawerebi ar ganadgurebuliyo, ormo-camde uzarmazari krebuli quTaisSi saimedo ojaxSi gadamala.
1924 wels komkavSirlebma saZirkvlamde daangries wmi da mefis, daviT aRmaSeneblis saxe-lobis uzarmazari taZari. imave wels uRmrToTa xeliT daxvretil iqna quTaTel-gaenaTeli mitropoliti nazari erTgul sasuliero pirebTan erTad. sasuliero pirTa devna-ganadgurebis isteriam piks miaRwia.
mama eqvTimem gadawyvita daetovebina gelaTi da xelnawerebi SedarebiT usafrTxo adgilas gadaetana. gansacvifrebelia, aseT dros, rodesac Tbilisi-quTaisis gzaze sruliad umizezod moikla aTasobiT adamiani, rogor moaxerxa mama eqvTimem erTi uremi xelnawerebis quTaisidan mcxeTaSi martod-martom gadatana.
am periodSi mRvdel-monazoni eqvTime ganwesebul iqna sveticxovlis sakaTedro taZarSi, sadac saguldagulod gadamala saswaulebrivad gadarCenili xelnawerebi. 1925 wels, rodesac saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ambrosi metexis cixeSia datyvevebuli, xolo saqarTvelos eklesiis
uklebliv yvela msaxuri saSinel devnas ganicdis, saRmrTo gangebulebiT mama eqvTime kvlavac agrZelebs saeklesio galobis iSviaTi nimuSebis gadarCenas. sveticxovlis taZris wignTsacavSi man miakvlia ZlispirTa uZveles nivmirebul krebuls. Zveli qarTuli samusiko damwerlobis saukeTeso mcodne moRvawem es sagaloblebic xuTxazian sanoto sistemaze gadaitana.
1929 wlidan mama eqvTime zedaznis monasterSi ganaweses. man axla
aq aitana qarTuli galobis xelnawerebi da did rkinis
yuTebSi saimedod daculi miwaSi dafla.
Tbilisis „metexis“ mu-zeumis erT-erTma Tana-m Sromelma - daviT daviTaSvilma, romelic faruli qristiani iyo, beTaniis berebTan - wmida aRmsareblebTan arqimandrit ioane mai-suraZesa da giorgi mxei-
ZesTan saubrisas mwuxareba gamoTqva filimon qoriZis
mier Cawerili Zveli qarTuli sagaloblebis dakargvis gamo
da rodesac maTgan Seityo, xsenebuli xelnawerebi zedaznis
monasterSi iRumen eqvTimesTan inaxebao, imave dRes zedaznis monastrisken gaeSura.
Seiqmna komisia istorikosebisa da musikosebis SemadgenlobiT, romelmac am xelnawerebis gansakuTrebuli faseuloba da didi istoriuli mniSvneloba daadastura. mama eqvTimem 1935 wlis noemberSi saxelmwifo muzeums gadasca 34 sanoto krebuli, romelic 6000-mde sagaloblisgan Sedgeboda. yvela es sagalobeli amJamad daculia k.kekeliZis saxelobis xelnawerTa institutSi.
1944 wlis zamTarSi zedaznis monasterSi marto mcxovrebi mama eqviTmes sanaxavad asul samTavros monastris dedebs wmidani ukve avadmyofobisgan dasustebuli dauxvdaT, mama eqvTimem daloca dedebi da mSvidobiT Sehvedra suli ufals. igi dakrZales zedaznis monastris ezoSi, sakurTxevelTan.
simdidre, rom me uRirsi amaSi xels
1923 wels uRmerTo mTavrobis mier gelaTis monasteri gauq-mebulad gamocxadda. gela-Tis monastris winamZRvars,
1924 wels komkavSirlebma saZirkvlamde daangries wmi da mefis, daviT aRmaSeneblis saxe-
monasterSi ganaweses. man axla aq aitana qarTuli galobis
xelnawerebi da did rkinis yuTebSi saimedod daculi
miwaSi dafla.
gamoTqva filimon qoriZis mier Cawerili Zveli qarTuli
sagaloblebis dakargvis gamo da rodesac maTgan Seityo,
xsenebuli xelnawerebi zedaznis
wmidanebi
27“რაჭველები” № 5
oqros fondi
erTi nawili raWisa, nikor-wminda, WeliSi, agara, xotevi, ambrolauri, barakoni da sori me moviare zafxulSi 1919 w., xolo ama 1920 w. zafxulSi mogzaurobis miznad davisaxe naxva danarCeni adgilebisa, sadac moipoeba Zveli eklesiebi da saeklesio nivTebi, tfilisidan gavemgzavre 25 ivliss da pirvelad vinaxule gelaTi. gelaTidan gavemgzavreT leCxumis gziT raWaSi da gavCerdiT WrebaloSi. aqedan wavediT bugeulSi. am soflis Zveli eklesia ganuaxlebiaT 1836 wels rostom wulukiZes da vasil sanikiZes, magram SigniT eklesiis kedlebze sakmaod da kargad aris Senaxuli freskebi mTeli rigi istoriuli pirebis portretebiT laSxiSvilebisa, sayuradRebo qarTulis tanisamosebiT da warwerebiT. aqedan wavediT miqarwmindas. am soflis eklesiac gadakeTebulia bolo dros, magram Sig inaxeba ramodenime Zveli xati da jvari warwerebiT, romelnic literaturaSi cnobilni ar arian. Semdegi sofeli, romelic me vinaxule, iyo qedisubani. aqac Zveli eklesia ganaxlebulia da mxolod ramodenime Zveli sayuradRFebo cuqurTma moCans mis kedelzed kiriT SeuTeTrebeli. SigniT kedelzed daculia erTi freska maSenebelisa Tu ganmaaxlebelisa. warwera uCvenebs, rom eklesia ganuaxlebiaT 1797 wels. amave sofelSi aris maRal mTazed soflidan moSorebiT meore Zveli eklesia wmidis giorgisa marto erTis wmidis giorgis xatiT. qedisubnidan gavemgzavreT xonWiors. am sofelSi ori axali eklesia aris. erTs maTganSi daculia Zveli xatebi, zogi Zalze dazianebuli, zogi moZarculi. SesaniSnavi yofila Tavis minanqriani medalionebiT jvarcmis xati, romelzedac wineT yofila 24 minanqriani medalioni. exla Senaxulia
mxolod oTxi, danarCeni moparulia. kidev erTi minanqris medalioni wmidis giorgisa, daculia sxva xatzed, es minanqrebi bizantiuri xelobis aris da literaturaSi ucnobia.
xonWioridan gavemgzavreT namanevSi, sadac sayuradRebo araferi ar aRmoCnda da iqidan patara onSi. am sofelSi ori Zveli eklesia aris, erTi gadakeTebuli da meore dangreuli. orives gafuWebuli warwerebi aqvs da orive CuqurTmebiT aris Semkobili. am mxriv ufro sayuradReboa meore eklesia, romelSic jer kidev sul ar dangreula SesaniSnavi alebastriT naSeni kankeli lamazis rigisa, imgvarive, rogoric aris savaneSi Sorapnis mazraSi. patara onidan davbrundiT WrebaloSi da iqidan gavemgzavreT wesSi da wesidan onSi. onis axal eklesiaSi ori Zveli xati inaxeba, romlis warwerebi Suqs fenen Rebis eklesiis xatebis warwerebs ufro dazianebulad Senaxulebs. aqve aris saxareba oTxTavi XIV-XV saukunisa istoriulis minawerebiT. onidan gavemgzavreT uweraSi da uweridan glolaSi, sadac gavsinjeT nangrevebi cixisa, ori patara eklesiisa, erTi maTgani sayuradReboa, Zveli freskebiT aris Semkobili, da agreTve Statis eklesia da masSi daculi nivTebi. glolidan wavediT RebSi. es ukanaskneli sofelia rionze zemo raWaSi. Rebis eklesiaSi mravali xati da jvari iyo wineT. exla zogi dakarguli, zogi gafuWebulia. sul mouparavT didi platinis jvari da zogi sxva oqros nivTebi. mraval xelTnawerebidan, romelic aq broses dros iyo, marto ori dagvxvda da igic sul dampali. aRvnusxeT da gadmoviReT fotografiis saSualebiT yvela nivTebi da aRvadgineT zogierTi gaurCeveli warwerebi.
arqeologiuri mogzauroba raWaSi
eqvTime TayaiSvilis
Jurnali `raWvelebi~ iwyebs arqeologiuri da eTnog-rafiuli kvlevebis mimoxilvas, romelic exeba raWis warsuls. CavTvaleT, rom am rubrikis gzamkvlevi unda yofiliyo akademikosi eqvTime TayaiSvili, romelmac 1919 -1920 wlbSi imogzaura raWaSi da momaval Taobas oqros fondis saxiT raWis erovnuli simdidre Semogvinaxa.
maS ase, viwyebT 1919 -1920 wlis arqeologiuri mog-zaurobis dokumentebis beWdvas, romelic didad sayuradRebo faqtebs gvamcnobs zemo raWaSi ganTa-vsebul arqiteqturul Zeglebze, moxatulobebze, oqro-mWedlobis nimuSebze da xelovnebis sxva nivTebze, warwerebze da maTSi moxseniebul istoriul pirebze.
eqvTime TayaiSvilis naSromebma didi wvlili Seitanes raWis istoriuli warsulis kvlevaSi.
28 “რაჭველები” № 5
oqros fondiRebidan gamoviareT WioraSi, aq eklesia SedarebiT axalia da Sig marto erTi ioane naTlismcemelis xatia sayuradRebo, Wioridan davbrundiT onSi da onidan gavemgzavreT s. barSi, magram aq ar dagvixvda arc mRvdeli, arc mnaTe da arc diakvani da amitom eklesia da misi nivTebi ver vnaxeT. movakiTxeT kidev meore dRes, magram arc maSind agtvixvden, baridan avediT mravalZalSi. es yvelaze umaRlesi sofelia mdebareobiT raWaSi, Zveli eklesia aq axalzed SeucvliaT, magram aRmosavleTis kedeli xeluxlebelad aris datovebuli SuaSi. axals eklesiaSi CauSenebiaT kidev erTi CuqurTmiani sarkmeli Tavis warweriT. xatebi mravalalSi bevria XII-XVIII saukunisa. yvela gadmoviReT garda erTis wmidis giorgis xatisa, romlis CarCodan amoReba ar moxerxda, da gavarcieT warwerebi. aRmosavleTis kedelzed eklesiisa SerCenilia Zveli qandakebani da warwerebi.
mravalZalidan CamovediT sxvavavSi, sadac daculia didi jvari Zveli raWis erisTavebis warweriT. sxvavadan movediT ambrolaurSi da iqidan leCxumis gziT davbrundiT quTaisSi da Semdeg tfilisSi, mogzaurobaSi davyaviT sul 23 dRe. yvela naxuli arqeologiuri nivTebi cotad Tu bevrad mniSvnelovani gadmoviReT fotografiis sasualebiT. aq unda aRvniSno, rom, Cvenda samwuxarod, Cveni eklesiis ganZeuloba dRiTi dRe ikargeba, bevri ram, romelzedac cnoba
gvqonda literaturuli Tu kerZo wyaroebidan Tavis adgilzed ar aRmoCnda. xelnawerebi sul dakargula an gafuWebula. Wyondidis mitropolitis ambrosisagan mqonda cnoba zogierT xelTnawerebis Sesaxeb. es xelTnawerebi mas enaxa da zogi ram kidevac amoewera, magram exla iq aRar moipovebian da uarsac amboben, rom odesme yofila. gansakuTrebiT gvainteresebda petre qarTvelis cxovrebis Zveli varianti, romelic wineT miqarwmindaSi yofila da dRes aRar aris.
dabolos, madlobas vucxadeb yvela im pirT, romelTac xeli Segviwyves mogzaurobis dros: simon WeliZe, maTe gordezians, vladimir fofxaZes, sxirtlaZes da umetesad madlobas vucxadeb mixeil lomTaZes, romelic Segvegeba patara onSi, miiRo yovelgvari Tavdarigi, rom gaeadvilebia CvenTvis mogzauroba, TviT gveaxla yovelgan da ar mogvcilebia, manam ar gamogvistumra. aseTive samsaxuri gagviwia man wina welSi raWaSi mogzaurobis drosac. egeve aris korespondenti saqarTvelos saistorio da saeTnografio sazogadoebisa, gvawvdis cnobebs axalaRmoCenil nivTebis Sesaxeb, Rebulobs zomebs maTi dacvisaTvis. man Cmaogvitana am ramodenime wlis wineT raWidan Zveli warweriani qva da sxva arqeologiuri nivTebi.
prof. eq. TayaiSvili15 dekemberi 1920 w.
Rebi didi sofelia rionis saTaveSi, mTa-raWaSi. aqedan fasis mTamde 25 kilometramdea. Rebs zemoT rionze sxva sofeli ar aris, magram, etyoba, winaT yofila, vinaidan moipoveba nasoflarebi da eklesiis nangrevebi. RebSi axla aris axali eklesia, sadac gadmoutaniaT nivTebi ori gauqmebuli eklesiidan: Rebisa, romelic raionis marjvena napirzed yofila da Sodisa, romelic Tovlian yinulianis mTis ZirSi yofila, Rebis maxloblad mis samxreT-aRmosavleTiT. saukeTeso xatebi Sodis eklesias hqonebia. amboben, am xatebs berebi TviT SodaSi akeTebdneno. Rebis axali eklesia gauZarcavT da rac saukeTeso da uZvirfasesi iyo, wauRiaT. magaliTad: TeTri oqros (platinis) didi jvari, simaRliT 0,35 metri es iSviaTi nimuSi TeTri oqros jvrisa saqarTveloSi. wauRiaT agreTve meore oqros jvari da sxva nivTebi. rac darCenilia, gafuWebulia, moZarculi, naglejebad Semonaxuli. mxatvroba SebRaluli da zogan sulac gadasuli.
saukeTeso xatebi, erTis garda, Sodidanaa gadmotanili. yvela `klasikuri droisa~ unda
iyos, ara ugvianes XII-XIII saukuneebisa. amas gvamcnobs ukeTesad daculi aSiebis moWediloba da Semkuloba.
aseTia:
1. gabriel mTavarangelozis xati. 113x76 sm. xeze daxatuli, mooqrovili vercxliT SeWedili. naWedisagan darCenilia fengebi da ezos qvemo nawili. agreTve gabrielis Saravandi. mxatvroba sakmaod daculia. fengebze zemoT SuaSi gamoxatulia saydari, xolo kuTxeebSi TiTo angelozi; qvemoT _ w˜Y nin mcql, w˜Y ektrn, w˜Y Y˜rn; marcxena aSiaze _ w˜Y pt˜r, w˜Y p˜l. qvemoT aris asomTavruli warwera:
q. zecis]a: ZalTa: uPrcTa: Sris: Tavo: gb˜l:meox: eqmn. w˜e: RT˜sa: mq˜ls: d furTPs: daines: garayn[iZeT] a:d Svi[lTa maT]Ta: dResa:mas gankiTxvisas.uqaragmod:`[q. zecis]a ZalTa uPorcoTa Soris Tavo
gabriel, meox eqmen winaSe RmrTisa miqels da furTuPs da ioanes garayaniZeTa da Svi[lTa maT]Ta dResa mas gankiTxvisas~.
Rebi
mogzaurobis pirveli dRe
29“რაჭველები” № 5
oqros fondi2. miqel mTavarangelozis xati, imave
zomisa, (113x76 sm) daxatuli xeze, mxatvroba wabRalulia. fengebi mooqvrili vercxlisa, moCuqurTmebuli, aseve Saravandedi zeda fengze, medalionebSi warmodgenilia vedreba; qvemoT _ w˜ Y dmt.˜ w˜Y g˜i, w˜YT˜e (ukve moSlilia); marcxena fengze _ w˜Y basili, w˜Y maTe. marjvenaze: w˜Y markoz, w˜Y luka.
qvemoT aris warwera:q. w˜o mTavarangelozo miqel; meox: eqmn:w˜e: S˜n: qr˜s n... gare˜nis Zesa: mYql˜s:d furTxs: d Yvns: da mTa mT˜T: dResa: masgankYTxYsas: rom...
uqaragmod:`[q. wmidao mTavarangelozo miqel], meox eqmen
winaSe Sen qristes n[azarevelisa?] garayanisZesa miqels da furTuxs da iovanes da ZeTa maTT dResa mas gankiTxvisas, rom[elTa Seamkobines xati ese]~.
sadac `winaSe~-s Semdeg moyvanilia `xen: xrsn~ aso S dedanSi gadmobrunebulia da amitom miuCnevia igi broses x-ad. Semdegi sityvis pirveli aso q-ia da ara x.
momdevno aso n-s Semdeg aklia, magram Cven gvgonia, rom aq `nazareveli~ unda ikiTxebodes. ukanasknel sam sityvas brose kiTxulobs: `romeli xam xanY~. aqac igive Secdoma unda iyos, rogorc zemoT, ese igi gadmobrunebuli S broses hgonebia x _ da t hgonebia n. ukanaskneli sami sityva dedans amJamad aklia. zemo warwerebSi moxsenebulni pirebi amave rigiT ixseniebian.
3. miqel da gabriel mTavarangelozTa xati. ferwerili, CarCo vercxlisa. Zlier dazianebuli. 120x81 sm. mTavarangelozTa bizantiuri tanisamosi wiTelia. maT xeli uWIravT mrgvali, welszeviTi suraTi qriste emmanuelisa, fengebi Semkulia wyvil-wyvili broweulis yvavilebiT. suraTebisTvis datovebuli adgilebi carielia, zed wmindanebi warmodgenilni ar arian.
qvemoT yofila oTxstriqoniani asomTavruli warwera, romlisganac exla darCenilia mxolod:
.................... mcxovneblo ...............angel.....................................meosa: meqmen ...............rj .................dl
broses dros es warwera ukeT yofila SemorCenili. igi ase kiTxulobs:
`wmidao macxovaro macxovnebelo, wmidano mTavarangelo...
...sofelsao meox meqmen... rvi da gabriel gevedrebi codvili...
...joedians Zesa, dResa mas gankiTxKsas... sad sulisa Cemisa, gesmn...
...vis Cemsas qristes RmerT ...delT...
...me arjevns ro ...Wedva CemiTa oqroTa, arvis r...~am warweraSiac is joRediani unda iyos
moxsenebuli, romelic onis mTavarangelozis xatis warweraSi ixsenieba.
4. mTavarangelozTa xati mooqrovili vercxlisa 78x61 sm. orTave mTavarangelozs bizantiuri tanisamosi acvia da burTebi da labarumebi uWiravT. warwerebi:
`m˜ql: mTa˜ri~, `g˜bl mTari~. aSia sxva droisaa, vercxlisa, ufro mdare xelobisa. zeda da qveda fengebi mocilebuli aqvs. marjvena da marcxena fengi moCuqurTmebulia broweulis wyvil-wyvili yvavilebiT. SuaSi gamoxatuli yofila TiTo mxedari, magram marjvena exla gafuWebulia, marcxenaze ikiTxeba: `w˜i g˜i~.
5. mTavarangelozis xati, klasikuri droisa mooqvrili vercxlisa, 66x47 sm. (sur. 1),
wmidans burTi da laba ru-mi uWiravs. gamosaxule-ba Zlier gafuWebulia. warwerisagan SemorCenilia ori aso: w˜i. aSia mermindeli xelobisaa. ufro mdare, lursmuli qandakebiT.
mTavarangelozTa es xuTive xati ekuTvnis qarTul klasikur dros, XII-XIII saukuneebs.
6. miqel mTavarangelozis xati verc xlisa, 56x43 sm, aqvs warwera: `w˜i miql~. mTavarangelozs uWiravs burTi da labarumi. aSia lursmuli CuqurTmiT aris Semkuli. aSiebze mTavarangelozis rva medalionia. xeloba sustia.
7. gabriel mTavarangelozis xati, 32,5x28 sm, vercxlisa, tlanqi xelobisa (sur. 2). aqvs warwera: `w˜i g˜li~. qvemoT, marcxniv uweria:
w˜o g˜r S˜eoqomWedelie. i. ̀ wmidao gabriel, ̀ Seiwyale oqromWedeli~.aSia lursmulia, aqvs oTxi medalioni
mTavarangelozebis suraTebiT.
sur. 1
sur. 2
gagrZeleba Semdeg nomerSi (stili daculia)
30 “რაჭველები” № 5
stumrad raWvelebTan
legendis Tanaxmad, indoeTis mefes
ubrZanebia mTeli qveynierebis `ulamazesi
xalxi~ (gurulebi) SeekribaT da masTan
mieyvanaT. asec momxdara. indoeTSi
mgzavrobis dros gzaSi gaugiaT, rom mefe
gardaicvala, am dros ki is xalxi, romelic
mefesTan mihyavdaT, dRevandeli guriis
teritoriaze yofilan da aqve darCenilan.
swored amitomac, im adgilis saxeli guria
gamxdara. guria, romelsac nodar dumbaZem
`sicocxlis samosaxlo~ uwoda. adgili,
sadac garemos mSvenierebiT aRtacebuli
galaktioni meetles araerTxel SeuZaxebs:
`win meetlev!eg cxenebi gaaqane, gaaqane!msurs, rom kidev erTxel vnaxo gazafxulis mTebi mwvane~....
mTebi! rogor Svenis maTze gazafxulis buCq-foToli, rogor Svenis velze nami, gamWvirvale, rogorc broli, ca isea mowmendili, ca isea SeumkrTali, rom angelozs dainaxavs modaraje kacis Tvali~...
guria, sadac aprilma Tavis jadosnuri
funjiT garemo walkots daamsgavsa, sadac misda
uneburad `krimanWuli~ gemRereba da misi anbani
mxolod aq ician, sadac maspinZeli karSi gegebeba
da fialiT mSvidobis sadRegrZelos gTavazobs,
sadac mkvircxli da xalasi iumori marTlac
xasiaTis dResaswauls giqmnis. aRtkinebuli,
,,arsad ise
ar mRerian,
rogorc aq,
am qveyanaSi~
begi sioriZe
begi sioriZe meuERlesTan erTad
31“რაჭველები” № 5
stumrad raWvelebTan
SemarTebiT WanWrobs aedevnebi da molaRuris
stvena samoTxis SegrZnebas gbadebs, sadac
maspinZeli guls gadagiSlis da ukan wamosuls
sulSi siTboCaRvrils grZnobiT gaTqmevinebs:
`samoTxeSi viyavi stumrado~. wamosvlamde ki
guruli tradiciulad gesalmeba:
_ Cveneburi xar?
_ ara, batono, stumrad Camovedi.
_ simRera ici?
_ ara, batono.
_ daleva Tu giyvars?
_ ara, batono.
_ aba, qaTams xo tu-
rac Wams! _ xiTxiTiT mo-
ga Zaxeben WiSkarTan Ca-
mo msxdari, baxmarodan
Camomdgari nislis kvam-
lSi gaxveuli TeTri yabalaxiani babuebi da
`xasanbeguriTa~ Tu `krimanWuliT~ gagixsnian
gulis karebs, wylis magivrad sanTlis arays
mogawvdian da mSvidobis sadRegrZelos
zRurblzeve Segasmeven.
dadebiTi grZnobiT daxunZluli ozurgeTis
Teatrisaken gavemarTeT. adgili, sadac
`naduri~ imRereba, adgili, sadac `krimanWuli~
da `xasanbegura~ JRers, sadac `farcakuku~ da
`kalmaxoba~ warmodgenad gveSleba Tvalwin,
adgili, sadac umdidresi folkloruli saunjea
davanebuli, adgili, romelmac saqarTvelos
damsaxurebuli artistis omar xurciZis sazeimo
saRamos umaspinZla qarTuli qoreografiis
varskvlavTcvenis bairaERi gaxldaT.
im dRes ozurgeTSi kidev erTi SemoqmedebiTi
varskvlavi akiafda. patara gurulebi cekvis
eniT esaubrebodnen stumarsa Tu maspinZels.
diax, stumrebs. im dRes ozurgeTs qoreografis
korifeebi stumrobdnen, _ omar mxeiZe, fridon
sulaberiZe, Tengiz uTmeliZe da sxvebi,
romlebmac TavianT kolegas pativi miages da
damsaxurebuli qaTinaurebiT Seamkes. saRamo
mweralma, msaxiobma da qoreografma givi
sixaruliZem gaxsna. am yovelives win qalaqis meris
baton begi sioriZis Sexvedra uZRvoda, rome-
lmac qalaqSi mobrZanebul stumrebs maspinZloba
gauwia, jer Teatris Senobisken gauZRva, Semdeg
ki, ulamazesi warmodgenis dasasruls, tradi-
ciuli, qarTuli vaxSami gaumarTa, sadac ucxo
TvalisTvisac ki advili SesamCnevi gaxda, raoden
didi siyvaruliT da pativiscemiT sargeblobs
batoni meri Tanamoqalaqeebs Soris, mers mxars
umSvenebs ulamazesi meuRle, lela sioriZe,
namdvili qarTveli qali, Rimiliani, Tavaziani,
yuradRebiani, gonmaRali. qali, romelmac kar-
gad icis, rom Tavmdabloba qalisTvis yve laze
Zvirfasi samkaulia. ai, es ojaxi maspinZlobda
uamrav stumars.
qarTuli sufris mniSvneloba CvenTvis
kargad aris cnobili,
saqveyno saqme odiTganve
metwilad sufrasTan
wydeboda, aq vlindeba
adamianis zne da xasiaTi.
swored, rom es sufra
aRmoCnda sarke begi da lela sioriZeebis
sulierebisa da mizanswrafvisa. baton begis
dedaqalaqi Tavisi kuTxis siyvarulma daato-
vebina, SeCveul komfortze uari aTqmevina da
Tavis ZirZvel guriaSi daasaxla, ifiqra, iqneb
mcireodeni wvlili Sevitano Cemi mamapapiseuli
saZvalis, Cemi ozurgeTis keTildReobis saqmeSio
da asec moxda. batoni begi dRes ojaxTan erTad
ozurgeTSi cxovrobs, rom Tavis gurulebs Sveba
misces, iyos mediatori maTsa da centralur
xelisuflebas Soris, akeTos saqme xalxisTvis,
romlebmac is rCeulad scno da ndoba gamoucxada.
ai, es iyo kulturul-tradiciuli janyi
guriaSi, janyi sulieri dResaswaulisa,
janyi tradiciebis demonstrirebisa, janyi
keTilmosavi guruli maspinZlobisa, romlis
medroSeobac sioriZeebis ojaxma iTava.
ukan dabrunebisas kvlav galaktioni
maxsendeba:
`arsad ise ar mRerian, rogorc aq, am qveyanaSi~.
nino rexviaSvili
`sicocxlis samosaxloa,Cemi patara guria~ n. dumbaZe
`Cemi patara guria, sul mTlad suli da gulia~ m. baqaniZe
lela sioriZe
32 “რაჭველები” № 5
xsovna
darejan rexviaSvili-gavaSeli daibada 1950 wlis 10 oqtombers onis raionis sofel WioraSi. misi mSoblebi Tina lobjaniZe da giorgi rexviaSvili sofelSi gamoCenili da pativsa-cemi adamianebi iyvnen. giorgi didi samamulo omis gmiri gaxldaT, kunZul teqselze qarTvelebis cnobili ajanyebis aqtiuri monawile iyo da im navSi ijda, romliTac oTxma qarTvelma la-manSis danaRmuli srute gadacura. omidan dabrunebis Semdeg pedagogiur moRvaweobas eweoda rogorc WioraSi, aseve Tbilisis saSualo skolebSi.
darejanma daamTavra Wioris saSualo
skola da swavla gaagrZela Tbilisis savaWro teqnikumSi samrewvelo saqonelmcodneobis fakultetze. 1969 wels darejan rexviaSvilma Tavis momavali murman gavaSels daukavSira, maT sami Svili SeeZinaT: daviTi, qeTevani da laSa. murmanis da darejanis stumarTmoyvare ojaxi wlebis ganmavlobaSi emsaxureboda saSoblos da Tavis mSobliur raions.
darejani wlebis ganmavlobaSi onis raionul arqivSi, Semdeg onis №2 baga-baRSi aRmzrdelad muSaobda.
ojaxma didi tkivili ganicada, 1993 wels, sayvareli siZe, aCiko CageliSvili afxazeTis omSi daiRupa. 2003 wels, 62 wlis asakSi gardaicvala meuRle, murman gavaSeli. darejanma itvirTa didi ojaxis gaZRola. igi Tavis sami Svilis garda, zrdida xuT SviliSvils: lukas, arCils, giorgis, nikolozs da mariams, romlebsac bebia Zalian uyvardaT.
magram nel-nela, qalbaton darejans janmrTeloba Seerya.
miuxedavad ramodenime operaciisa, amao aRmoCnda eqimebisa da axloblebis Zalisxmeva da 65 wlis asakSi ukurnebeli senis msxverpli gaxda. wavida lamazi qalbatoni Cvengan da ardaviwyebis SaravandediT mosili gaudga gzas maradiuli sasufevlisaken.
darejan gavaSeli ojaxisa da axloble-bisTvis gaunelebel tkivilad iqca.
mSvidobiT, qalbatono darejan
darejan da murman gavaSelebi
33“რაჭველები” № 5
xsovna
ukanaskneli gazafuliguliko beraia-CikvilaZisa
giorgobis TveSi daibada da gazafxulze Caesvena mze Semodgomisa, mze misebr lamazi, Tavaduri zne-Cveulebisa da garegnuli ier-saxisa, mze misive mantia mosxmuli, SuqTamfrqvevi da natifi qalbatonis guliko beraia-CikvilaZisa.
samwuxaroa da Znelad dasajerebeli esoden didi silamaze miwis safariT iyos dafaruli, magram ras vizamT, ityvian `saqme aqvs Cvenebr bevrsao~...
qalbatoni guliko muxran maWavarianis sityvebis ar iyos, iyo `qali deda, qali saRamo, qali wvima~, qali sicocxlis dauSreteli wyaro, bunebis saCuqari, kolxeTis miwaze dafrTianebuli dedali xoxobi, yelmoRerebuli sikekluciT rom ucqerda samyaros da Tavis ojaxs, Tavis didebis kvarcxlbegs.
guliko beria-CikvilaZe daibada 1945 wlis 25 noembers, qalaq soxumSi, inteligentis ojaxSi. skolis damTavrebis Semdeg swavla ganagrZo Tbilisis samedicino institutSi higienis epidemiologiis profpaTologiis specialobiT. aseve damTavrebuli aqvs samedicino kosmetologiis sruli kursi. wlebis manZilze muSaobda sulxan-sabas saxelobis pedagogiur institutSi da saqarTvelos xelovnebis muSakTa saxlSi higienis pedagogad. profilaqtikisa da aRdgeniTi YTerapiis centrSi eqim-epidemiologad. sicocxlis bolo wlebSi kosmetikisa da masaJis Semswavleli kursebis xelmZRvaneli iyo.
hyavs meuRle budu-mixeil CikvilaZe, ori Svili da xuTi SviliSvili.
RmerTi ar iZleva did niWs didi gansacdelis gareSe. RmerTi yvelas im zomiT mogvivlens gansacdels, risi atanac SegviZlia. Sesabamisad gveZleva RvTis madlic.
naTluli rom warwymdes da jojoxeTSi moxvdes, naTliasac moekiTxeba, Tu rogor da ramdenad izruna man Tavisi naTlulis sulis gadarCenisTvis.
ziarebisTvis pirvelad misuli kaci, mRvdelma, miuxedavad misi codvebis simZimisa, aucileblad unda aziaros.
nu mogeridebaT, rom yovelTvis da yvelafers jvari gardasaxoT. jvarSia mTeli Zala.
saqarTvelo siyvarulma unda gadaarCinos. qarTvel ers micemuli aqvs siyvarulis niWi da Tu ar gamoiyena es Zala, rogorc iona winaswarmetyveli gadaylapa veSapma, ise mouva masac. Tqveni niWi rwmenaa, amravleT igi da sxvebsac es uTxariT.
mama gabrielis gamonaTqvamebi
34 “რაჭველები” № 5
regionis xmaambr
olauri
sruliad saqarTvelos amcnobs
ambrolauris municipalitetis teritoriaze mudmivad mcxovrebma socialurad daucvelma 105 ojaxma 50 lariani, xolo ufaso sasadiloTi mosargeble 8 beneficiarma 30 lariani saaRdgomo sasursaTo sasaCuqre paketi miiRes.
ambrolauris municipalitetis iniciativiT lixeTis administraciuli erTeulis sofel lixeTSi rekonstruqtia Cautarda bogirs. proeqtis Rirebulebam 28000 lari Seadgina. sarekonstruqcio samuSaoebi ganaxorciela Sps "ambrolauris komunaluri 2009".
35“რაჭველები” № 5
regionis xmaambrolauris municipalitetis gamgebelma malxaz lomTaZem da misma moadgilem nikoloz
kenWaZem sofel gorSi wyalmomaragebis sistemis saremonto samuSaoebi daaTvalieres. sofel gors wlebia ukve wyalmomaragebis problema aqvs. regionaluri ganviTarebis fondidan dafinansda proeqti 126160 lariT. proeqtis dasrulebis Semdeg iwis administraciuli erTe-ulis sofel goris mosaxleoba srulad iqneba momaragebuli sasmeli wyliT.
danielebis stumroba ambrolauris municipalitetSi grZeldeba.ambrolauris muni-cipalitetis gamgebelma malxaz lomTaZem danieli stumrebis jgufs WeliaRelis administraciuli erTeulis sofel TluRSi sajaro skolaSi umaspinZla. danielebma bavSvebis xelnakeTi nivTebi daaTvalieres da sportuli Sejibrebas daeswrnen.
ambrolauris municipalitetis gamgeobis TanamSromlebma, gamgeblis warmomadgenlebTan administraciul erTeulebSi da specialistebTan erTad soflis krebebSi miiRes monawileoba, sadac mosaxleoba „soflis proeqtis” farglebSi prioritetebs irCevda. Tvrametive administraciul erTeulSi arCeulia „soflis proeqtis” farglebSi gasakeTebeli proeqtebi.
36 “რაჭველები” № 5
saqarTvelos yvela kuTxes Tavisi xibli da lazaTi aqvs, magram gansakuTrebiT raWa miyvars. mixaria, roca Cemi kuTxis Svils Sevxvdebi. sisxliT naTesavebi Tu ara, Soreuli axlobeli aucileblad aRmovCndebiT erTmaneTisa.
TeTriwyaros raionis sofeli asureTi marTlac patara raWaa. maxsovs, givi dvalis ojaxi ra siyvaruliT gviRebda kars. amjerad asureTSi nana dvalma mimaspinZla. aqaurebi iseTi sixaruliT mxvdebodnen, rom Tavi Sin megona. ramdeni welia es xalxi am kuTxeSi Camoasaxles da mama-papaTa wes-Cveulebebi, siTbo da siyvaruli dRemde SeinarCunes. lamazi raWuli kilo da saubaric ar daukargavT. aq ubnebic ki raWulia - gvarebis mixedviT dasaxlebuli. Cems mogvareebs - ambrolauris raionis sofel TluRidan wamosul caguriSvilebsac Sevxvdi.
roca raWvelebma gaiges, Jurnalisti Tanac Cveneburi gvstumrobso, yvelas mounda
gulisnadebis gaziareba.baton Carli metrevels sofelSi Wkvian
kacad da saqarTvelos istoriis karg mcodned icnoben. is profesiiT arqeologia.
`istoriul wyaroebSi sofeli asureTi
XVI saukunidan moixsenieba. gadmocemis
Tanaxmad, am sofelSi meTuneobas,
meWurWleobas misdevdnen. saqaravno
gza gadioda kojris gavliT da Cadioda
mcxeTaSi. Cvens asureTs SuamdinareTis
asureTTan araviTari kavSiri ara aqvs.
Turme Tixis WurWeli, maT Soris saucxoo
surebic gahqondaT savaWrod, amitom
sasureTs eZaxdnen. droTa ganmavlobaSi
asureTad iqca.
asureTulas xeobaSi 25 nasoflaria.
arqeo logiuri monacemebiT, q.S.-mde
IV saukunidan asureTi samaCveTSi
iyo gaSenebuli. mikvleulia mxed-
rulwarwerebiani samarxi, romelic
1703 wliT TariRdeba, aseve Tixis
wyalgayvaniloba. Cans, sakmaod didi da
kulturuli sofeli yofila.
mogexsenebaT, qvemo qarTlSi, algeTis
xeobaSi mteri xSirad TareSobda. amitom
uamravi qarTuli gvari, sofeli aRigava
pirisagan miwisa. asureTi gamonaklisia.
qarTveloba mudam cxovrobda aq, magram
gvarebi erTmaneTs enacvleboda...
Cvens wminda giorgis patara eklesiaSi
iaralaSvilebi arian dakrZalulni. am
gvaris Camomavlebi cnobili samxedro
pirebi iyvnen.
am mxareSi erTxans germanelebi
cxovrobdnen. 1941 wels gaasaxles da oriod
kviraSi raWvelebis Camosaxleba daiwyo.
patara saraWaoasureTSi
sadaursa sad waiyvan
mama miqaeli mrevlTan erTad
37“რაჭველები” № 5
sadaursa sad waiyvanCans, esec gegmazomierad iyo mowyobili,
radgan algeTis xeobas gadajiSeba
emuqreboda. Turme mTavroba dahpirdaT -
omSi arc erT im mamakacs ar waviyvanT, visi
ojaxic asureTSi gadasaxldebao. piroba
pirobad darCa. erTi Tvis Semdeg 400
axalgazrda gaiwvies samamulo omSi. maTgan
mxolod asi dabrunda.
Tavidan gagviWirda aqaurobasTan
Segueba. rom CamovediT, TeTriwyaros
raions pedagogebi aklda da es problemac
Cven movagvareT. asureTSi TandaTan
gaCnda patar-patara ubnebi: nikorwmindis,
znakvis, xotevis, sxvavis, qluxoris, krixis,
sadmelis...
- genatrebaT Tqveni fesvebi?- Svidi wlis viyavi, asureTSi rom Camovedi.
zafxulobiT davdiodiT raWaSi. iqauroba fexiT maqvs Semovlili. ra Tqma unda, menatreba, magram am kuTxemac Semayvara Tavi.
- rogor cxovrobdiT adre?- didi siyvaruli da ndoba gvqonda
erTmaneTis mimarT. axla gacivebulia xalxi. mTel raionSi - TeTriwyarosa da asureTSi mxolod kinoTea trebi iyo. axalgazrdebi iq verTobodiT xolme. gasarTobad da TavSesayrelad erTmane TTan davdiodiT. vaCaRebdiT cekva-TamaSs, vTamaSobdiT. megobrul Sekrebebs raWvelebi RamisTevas, zeTifafobias eZaxdnen.
- asureTSi germanelebis dros aSenebuli luTeranuli taZaricaa...
- asureTSi es RvTismSoblis saxelobis taZari 1878 wels aSenda. 5 wlis Semdeg, 25 agvistos gaixsna.
am eklesiaSi didi organi Camoitanes. sami organi iyo saqarTveloSi: asureTSi, Tbilisis konservatoriasa da biWvinTaSi. Cveni organi gansakuTrebuli iyo. dRes igi aRar Cans... SemorCenilia miunxeneli mRvdlis werili: „Tqveni ziarebis Rvino miviReT. gTxovT, kidev 300 l SegvigroveT da male organs gamogigzavniTo”.
asureTSi mohyavdaT Savi jiSis yurZeni „Sala”. mas didi gasavali hqonda ucxoeTSic. Cans, aqaur germanelebs Rvino organSi gadaucvliaT.
- dRes rogor cxovrobT?- gaWirvebiT gagvaqvs Tavi. kidev kargi,
sofelSi sulieri gamococxleba SeiniSneba. samebis taZari aSenda. moZRvari gvyavs. taZris
proeqtis avtoria Cveneburi loli inasariZe. mis mSeneblobaSi batoni daviT beJuaSvili da sxva keTili adamianebi dagvexmarnen.
qalbatonma lili gogliZem miambo: „ramdenime xnis win soflis axalgazrdebma: ilia giorgobianma, niko metrevelma da maTma megobrebma asureTis wminda giorgis Zveli, nangrevebad qceuli taZari aRadgines. am patara taZarSi gansakuTrebulad giorgobas - 23 noembersa da 6 maiss - aRvniSnavT. mivdivarT wminda giorgis taZarSi da ufals Semweobas vTxovT.
winaT es adgilebi dausaxlebeli yofila. damnaSaveebs aq - „samxreTis cimbirSi” asaxlebdnen Turme. ruseTis mefe aleqsandre I dros gutenbergis sahercogodan da badenidan asureTSi 72 germanuli ojaxi Camoasaxles. mefis ruseTisgan am xalxs didi fuladi daxmareba miuRia. saxlebic auSenes. sxvaTa Soris, mezobeli soflebi - bogvi, enageTi, Roubani - valdebulni iyvnen, maTTvis saxlebi aeSenebinaT. TiToeulisTvis miuciaT 60 heqtari miwis nakveTi da saqonlis SesaZeni fuli. Zalian mSromelebi iyvnen germanelebi da gaZlierda sofeli, momravlda, magram 1941 wels gadaasaxles... asureTidan 1666 germaneli wavida.
38 “რაჭველები” № 5
droTa ganmavlobaSi garjiT bevri sasikeTo SevZineT Cvens sofels. daaxloebiT 54 dasaxelebis sawarmo dawesebuleba gvqonda...
Zvel dros ki mivtiriT, magram momaval Ta o baze cuds ver vityvi. samebis taZris mSeneblobaSi TiTqmis yvela axalgazrda monawileobda. mixaria, rom asureTSi morwmune Taoba modis. eklesiis madliT bevri axalgazrda daadga swor gzas.
asureTSi erTi saSualo skola gvaqvs. Cvens skolaSi dadiodnen mezobeli soflis axalgazrdebi. me germanuls vaswavli da rogorc SemiZlia, vzrdi axalgazrdebs”.
Cemi maspinZeli- asureTSi davibade da gavizarde, - miambobs
nana, - studentoba TbilisSi gavatare. mere ojaxic Sevqmeni, magram mSobliuri kuTxe ar mimitovebia. aqaurebs erTmaneTTan mSvidi da keTili damokidebuleba gvaqvs. sofelSi cxovroben: kacitaZeebi, jmuxaZeebi, kobaxiZeebi, WiWinaZeebi, donaZeebi, wulukiZeebi, dvalebi, gociriZeebi, gordezianebi, caguriSvilebi, gogi liZeebi, gegeSiZeebi, siraZeebi, bibilaSvi lebi, lobJaniZeebi, metrevelebi, gurgeniZeebi, murusiZeebi, WeliZeebi, maisaSvilebi, Sarabi-Zeebi, bakuraZeebi, davlianiZeebi, inasariZeebi, doxnaZeebi, nefariZeebi, laSxebi, ratianebi, rexviaSvilebi... mogvianebiT dasaxldnen mTiulebic: wiklaurebi, afciaurebi, beqau-rebi... mezobeli soflebidan Semovidnen: sul-xaniSvilebi, kenkebaSvilebi, SavSiSvilebi da sxva.
ise rom, asureTi patara raWad iqca. SemorCenilia raWuli tradiciebi.
raWvelebis umetesoba germanelebiseul goTuri stilis saxlebSi cxovrobs. qvis kedlebi TiTqmis naxevar metrze meti sisqisaa. sardafebi imdenad grilia, rom saukeTesod inaxavs Rvinos. Cemi saxlic germanelebiseulia. daaxloebiT aTi wlis win Zveli patroni Sua aziidan Camovida da moinaxula es saxli.
germanelebis droindelia marani, samkurnalo gogirdis wylis abano.
ramdenime welia, wminda samebis taZris madli trialebs asureTSi. axalgaxsnil taZarSi daveswari aRdgomis msaxurebas. imdenad amaR-lebuli grZnoba mqonda, rom es gancda karga xans gamyva. megona, aRdgomis sagalobeli
adioda zesTa sofelSi. im dRidan moyolebuli, yovel aRdgomas asureTSi vxvdebi.
madloba ufals yvelafrisTvis. madlobeli var imisic, rom Tbilisis erT-erT sajaro skolaSi religiasa da kulturas vaswavli. gamocdilebam miCvena, Tu ras niSnavs WeSmariti moZRvris gverdiT dgoma. aucilebelia, bavSvebma iswavlon religiis istoria, aucilebelia moZRvarTan siaxlove. Cveni moZRvari, mama miqaeli mTeli suliTa da guliT emsaxureba asureTis mrevls. sikeTe da siyvaruli ifrqveva am adamianisgan. guli mwydeba, rom mama miqaels ver SevuqmeniT saTanado pirobebi, ver gamovuZebneT patara adgili mosasveneblad.
taZris amoqmedebam Zalian bevri moaqcia RvTisaken. adre TiTebze CamosaTvleli mor-wmuneebi iyvnen. dRes ki maTi ricxvi gaizarda.
stumrad mogvareebTancaguriSvlebis saxlis kari SevaRe da ojaxis
ufrosi Semomegeba. deviko caguriSvilis mama 18 wlis iyo, asureTSi rom Camoasaxles ambrolauris raionis sofel TluRidan. „yvelanairad vcdilob, SevinarCuno winaparTa danatovari. Zalian gviyvars Cveni sofeli da erTmaneTis siyvarulsa da pativiscemas ar vkargavT. vxumrobT xolme, asureTi raWis filialiao. pirvel sadRegrZelos ase vambobT: raWis kuTxidan raWis filials gaumarjoso”.
sadaursa sad waiyvan
39“რაჭველები” № 5
sadaursa sad waiyvangzad erTi qalbatoni gavicani, pedagogi
lia wulukiZe. meuRle inasariZe hyavs. „Cemi mamamTilis mama sasuliero piri gaxldaT. warmoSobiT raWidan, zemo krixidan iyo. zustad ar vici, magram vfiqrob, kvacxuTSi an zemo krixis eklesiaSi msaxurobda. misi erTaderTi suraTi SemogvrCa. Turme vladimeri erqva. xuTi Svili hyavda. erT-erTi Svilis rZali Tavad gaxlavarT, - miambobs qalbatoni lia, - xnier xalxs axsovs, Zalian
keTilsindisieri moZRvari iyoo. suraTze mkerdze medali hkidia, rac garkveuli xarisxis maniSnebelia. Svilebidan aRaravinaa cocxali. didebuli STamomavloba darCa. erT-erTi misi SviliSvili, koka fruiZe janmrTelobis dacvis ministris moadgilea. winapris madli dRemde mogvyveba. asureTis wminda samebis taZris arqiteqtori gaxldaT am moZRvris SviliSvili vladimer (loli) inasariZe. samwuxarod, taZris damTavrebas Tavad ver moeswro.
_ batono nodar, ramdeni xania rac asureTSi cxovrobT?
_ pirvel rigSi, minda mogesalmoT da mogeferoT yvelas, Cemo raWvelebo, Cemo sisxli da xorco. 11 wlis biWi viyavi, rodesac Cemi ojaxi asureTSi dasaxlda, Cven pirveli mercxlebi viyaviT raWidan gadmosxlebulTa Soris.
_ eg rogor?_ Cemi Zma, apoloni ambrolauris raionis
partiis raikomis pirveli mdivani iyo, romlis xelmZRvanelobiTac 1941 wels moxda raWvelebis Camosaxleba asureTSi. xalxma sakuTari fuZis datovebaze uari ganacxada, jer Tqveni ojaxi gadaasaxleT da mere Cvenc wamovalTo. apolonma uyoymanod Seasrula xalxis Txovna da pirveli raWveli, vinc asureTSi dasaxlda Cveni ojaxi iyo.
_ Semdeg rogor SeewyveT axal garemos?_ Cemi mSoblebisagan vici, rom dRedaRam
sakuTari saxli da ezo-kar-midamo enat-rebodaT, iwa _ Cveni mSobliuri sofeli, Cveni winaprebis saflavebi. mamaCemi yovel dilas raWis xsenebiT iwyebda. magram dro yvelafris mkurnalia. SevegueT avad Tu kargad. Svilebs (xuTi dedmamiSvili viyaviT: rubeni, nodari,
elene, aleqsandre da apoloni) sul raWis siyvaruls gvinergavdnen.
sami Svili gavzarde, biWi gardamecvala da mTeli Cemi sicocxlis xalisi mas gavatane. ori gogo myavs; xaTuna da nino, sami SviliSvili, SvilTaSvils velodebi, bednieri kaci var, 88 weli misruldeba da Cems did ojaxTan erTad kidev erTi aRdgomis brwinvale dResaswauli vizeime.
_ batono nodar, raWasTan kavSiri Tu gaqvT?
_ Cemi meuRlis sofelSi, wesSi davdivar, Zalian miyvars iqauroba. iwasTan, samwuxarod kavSiri ar maqvs.
Cems mSoblebs saxli judi gewaZisTvis miuyidiaT. judi im xanad sasoflo-sameurneo institutis proreqtori iyo. mixaria, rom Cemi mSobliuri kera ar daingra. dRes iq ojaxi cxovrobs.
gavida dro da yvelaferi GTavis rigze dalagda.
bednieri var, roca Cems bavSvobaSi vixseneb... dRes aq vcxovrob da asureTeli raWveli mqvia.
geferebiT, Cemo raWvelebo.nino rexviaSvili
nodar WiWinaZe:
pirveli raWuli ojaxi, romelic
asureTSi dasaxlda
40 “რაჭველები” № 5
dilis ganwyoba barbarizmebiTTvals ver vusworebalionze amomaval mzes,grili haeri Seafxizlebs Tbiliss - adrians.rTviliT danamul saxuravebspirs SeumSralebsda Tan daeZebs Zvels da nacnobs`kriSas~ Jangians.mere eqceva sabagiros`kabinebs~ Soris,TiTqos sayure CamokidesaqeT-iqedan.ar moswons, magram uneburad sarkes daeZebs,`cinkis~ saxuravs Camoxedavs- mainc, Soridan.jer kidev kvirtebs,wiTel vardebs SaSvi estumra.aTvalierebs, efereba.Seaxebs niskarts.mzem SeamCnia, waaqeza, sxivi aCuqa.SaSvic amRerda, maestrom xom niSani misca.iasamnisfer iasamnebs taZris ezoSi,epaeqreba alublis xe - gaRma quCaze.Zveli Tbilisis, Zvel rikulebs, dila uxdeba,am gazafxulis aprili da misi sinaze.ulamazesi peizaJi metexis Tavzeda iraneli turistebi gverdiT saxlidan,Ramis reisiT Camosulebs, albaT daRlilebs,Tvali gaurbiT, lamazia Cveni mTawminda.aCxakuneben telefonebs da aparatebs,dabla daxrian Sav-Sav Tvalebs salamis niSnad,Tvals garideben, Tavsaburavs Seisworebenda kvlav rCebian Cemi xedvis, SegrZnebis miRma.Semoxvevian mercxlebiviT grZel-grZel gisosebs,TiTqos gafrenas apireben bneli saknidan.me uneburad cas avxede, madloba RmerTo!rom ar vuyureb Cems samSoblos Savi Cadridan.
mzia maisuraZe
Zveli Tbilisis, Zvel rikulebs, dila uxdeba,
dabla daxrian Sav-Sav Tvalebs salamis niSnad,
da kvlav rCebian Cemi xedvis, SegrZnebis miRma.Semoxvevian mercxlebiviT grZel-grZel gisosebs,
rom ar vuyureb Cems samSoblos Savi Cadridan.
maisuraZe
axali leqsi
madloba RmerTo!rom ar vuyureb Cems samSoblos Savi Cadridan.