MAK 4026SES ve GÜRÜLTÜ KONTROLÜ

2. HaftaSes ve Gürültü Düzeyleri

dB Toplama/Çıkarma ve Ortalama

pi

2 2N

L /101 2pt pt

i 1ref ref

p pL 10log L 10log 10

p p =

= + + =

∑⋯

•Bu şekilde N adet kaynağın toplam ses düzeyi:

•Bir noktadaki toplam ses basıncı o noktadaki ses şiddetlerinin (ses basınçlarının karesi ile orantılı) toplamına eşittir:

( )pi

2L /10i

ref

p10

p

=

2

ipi

ref

pL 10log

p

=

dB Toplama Grafik Y öntem

Örnek

İki Düzey Arasındaki Fark

En

Büy

ük D

eğer

e E

klen

ecek

Mik

tar

dB Çıkarma Grafik Y öntem

Örnek

İki Düzey Arasındaki Fark

En

büyü

k D

üzey

den

Çık

arıla

cak

Mik

tar

En

Büy

ük D

üzey

den

Çık

arıla

cak

Mik

tar

Örnek -1

olduğunu gösteriniz.

Örnek -2İyi yalıtılmış bir odada, sadece 1 no.lu makine çalışırken 96 dB, sadece 2 no.lu makine çalışırken 87dB, sadece 3 no.lu makine çalışırken 90 dB anlık ses basınç düzeyleri ölçülmüştür. 3 makine aynı anda çalışırken ölçülen anlık ses basınç düzeyi ne okunur?

Bir atölyede, torna tezgahı çalışırken 93 dB anlık ses basınç düzeyi ölçülmüştür. Torna tezgahı kapatıldığında 85 dB fon gürültüsü ölçüldüğüne göre, torna tezgahının neden olduğu ses basınç düzeyi nedir?

Örnek -3

Bir SPL metre frekans spektrumunda aşağıdaki değerler okunmuştur. Buna göre Tabloyu tamamlayınız.

Örnek -4

Frekans (Hz) 125 250 500 1000 2000 4000

Ölçülen SPL (dB) 78.3 85.4 88.3 82.1 84.3 80.5

A-Ağırlıklı (dBA)

dB seviyesindeki artı şın farkedilebilirli ği

Farkedilir

Çok belirgin

Belirgin

Çok az farkedilir

Seviyedeki artı ş dB

• 1) Anlık G ürültü Düzeyi L p(SPL): Bir ortamda ölçülen anlık gürültü düzeyidir.

• 2) Eşdeğer Gürültü Düzeyi L eq(T) : Verilen bir süre içinde (T) süreklilik gösteren ses enerjisinin veya ses basınçlarının ölçüm süresi içindeki ortalama değerlerinin veren gürültügöstergesidir.

Gürültü Düzeyi G östergeleri

• Genellikle bu değerlerin A-ağırlıklı düzeyleri kullanılır ve sırasıyla LAp, LAeq(T) olarak gösterilir.

ref

2T

eq,T0

1 pL 10log dt

T p

=

∫

Örnek -5

t (sn) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Lp (dB) 68 73 64 69 71 69 74 66 62 71

Bir tezgah önünden alınan anlık gürültü düzeyleri Tablo’da gösterilmiştir. Tüm ölçüm boyunca baskın frekans 500 Hz olduğuna göre, bu süre boyunca A-ağırlıklı eşdeğer gürültü düzeyini hesaplayarak grafik üzerinde gösteriniz.

• 3) Ses Etkilenim D üzeyi L AE (SEL-Sound Exposure Level): • A-ağırlıklı eşdeğer gürültü düzeyi ile yakından ilişkili bir

gösterge olup, özellikle uçak gürültüsü gibi çok kısa süren ve ani olarak yükseldikten sonra alçalan seslerin değerlendirilmesinde kullanılır.

Gürültü Düzeyi G östergeleri (devam)

• LAE değeri bir T süresi boyunca okunan gürültüdüzeyinin akustik enerjisine eşit olan bir saniye zaman aralığındaki gürültüdüzeyi olarak hesaplanır.

Ses Etkilenim D üzeyi L AE (SEL)(devam)

LAE , çeşitli kısa süreli gürültülerin karşılaştırılmasında ve farklı gürültü tiplerinin bulunduğu ortamların değerlendirilmesinde kullanılır

LAE , zaman aralığı 1 saniye olan Leq olarak tanımlanabileceğinden, iki düzey arasındaki bağıntı;

AE AeqL L 10logT= +

Burada T, gürültü olayının süresidir (sn).

Örnek -6

Bir tezgah civarında 2 saat boyunca alınan ölçümde eşdeğer gürültü düzeyi 65 dBA olarak ölçülmüştür. Bu sürenin sonunda o tezgahta çalışan bir işçinin maruz kaldığıses etkilenim düzeyi nedir?

Örnek -7

LAE değerleri 92 dBA olan 150 motosiklet, 85 dBA olan 500 otobüs, ve 83 dBA olan 12000 aracın geçtiği bir caddede 8 saatlik süreye karşılık gelen eşdeğer gürültüdüzeyi nedir?

Gürültü Düzeyi G östergeleri (devam)

• 4) Tüm Gün Gürültü Göstergesi Lden,T: A- Ağırlıklı uzun dönem ses düzeyi ortalaması olup, bir günlük (gündüz+akşam+gece) rahatsızlık düzeyini ifade eder.

• 5) Gündüz/Ak şam/Gece GürültüGöstergesi(Lday,T/Levening,T /Lnight,T ): A- ağırlıklıuzun dönem ses düzeyi ortalamasıolup, bir günlük gündüz/akşam /gece boyunca rahatsızlık düzeyini ifade eder.

• Bunların dışında çeşitli özel gürültügöstergeleri de mevcuttur.

• Tüm bu gürültü düzeylerinin sınır değerleri ülkeye, mekana (işyeri, ev vb.) göre değişmektedir ve en güncel değerler en son yayınlanan mevzuatlarda bulunabilir.

•Gece ölçümlerin yapılamadığı hallerde gece değerleri gündüz değerlerinden 10 dBA çıkarılarak elde edilebilir.

Oktav Bant Merkez Frekansları (Hz)

Ses

Bas

ınç

Düz

eyle

ri (d

B)

NR

Say

ısı

Gürültü Düzeyi Göstergeleri (devam)6) NR (Noise Rating) Sayısı:Gürültünün rahatsız ediciliği, sesin düzeyi ile beraber frekansa göre de değişmektedir.

Örneğin yüksek frekanslıgürültüler düşük frekanslıolanlara göre daha çok rahatsız edicidirler.

Bu bağlamda kapalı alanlarda gürültünün limitlerinin belirlenmesinde yüksekliğin yanında frekansın da etkisini gösteren NR eğrileri kullanılır.

Mahallerin Ses D üzeyi S ınırları

Bir Fabrikada Ses D üzeyi S ınırları

Yer Ses Düzeyi Sınırları (dBA)

Toplantı ve Konferans Salonu 35

Çalışma Odası 40

Laboratuvarlar ve Kalite Kontrol Bölgeleri 50

Soyunma Odaları, Banyo vs. 55

Tamirhane 60

Montaj Bölgeleri 75

Üretim Alanları 80

Sürekli Operatör İstemeyen Makinaların Bulunduğu Bölgeler 90

Örnek -8

• Baskın frekansı 4000 Hz olan bir montaj atölyesinin NR sınır değeri ne olmalıdır?

Yer Ses Düzeyi Sınırları(dBA)

Toplantı ve Konferans Salonu 35

Çalışma Odası 40

Laboratuvarlar ve Kalite Kontrol Bölgeleri

50

Soyunma Odaları, Banyo vs. 55

Tamirhane 60

Montaj Bölgeleri 75

Üretim Alanları 80

Sürekli Operatör İstemeyen Makinaların Bulunduğu Bölgeler

90

Standartlara G öre Gürültü Etki (Doz) Süreleri

Ses Düzeyi (dBA) Bir Günde Etki Altında Kalınabilece k Süre (Saat) (T)

90 8

92 6

95 4

97 3

100 2

102 1,5

105 1

110 0,5

115 0,25

Gürültü düzeylerinde değişmeler oluyor ise

ni

i 1 i

CD 1

T=

= <∑Günlük gürültü dozu limiti

Belli bir gürültü düzeyinde etki altında kalınan düzey

Sınır süresi (Çizelgeden)

Örnek -9

Bir işyerinde 8 saatlik çalışma süresince gürültüdüzeyinin değişimi yandaki Tablo’da verilmiştir. Bu işyerindeki kişilerin maruz kaldığı gürültü dozu düzeyini değerlendiriniz.

Gürültü Düzeyi (dBA)

Süre (Saat)

97 1

95 2,5

90 1,5

85 3

EK: Çevresel G ürültü Düzeyi S ınırları

• Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (2002/49/EC)’ne göre bazıveriler

(19/04/2006 Tarih ve 26144 sayılı Resmi Gazete’deki değişiklikler işlenmiştir.)

Kara Yolu Çevresel Gürültü Sınır Değerleri

Alanlar Yenilenmiş/Onarılmış yollar

Mevcut yollar

Lgündüz

(dBA)Lgece

(dBA)Lgündüz

(dBA)Lgece

(dBA)

Kırsal alanlar 55 45 60 50

Gürültüye duyarlı alanlar (eğitim, kültür ve sağlık alanları), yazlık yerleşim alanları ve kamp yerleri 60 50 65 55

Yerleşim alanları 63 53 68 58

İş alanları ve yerleşim alanları 65 55 70 60

Endüstriyel alanlar 67 57 72 62

Metrolar İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri

Yer altı İstasyonları Lgündüz

(dBA)Yerüstüİstasyonları

Lgündüz

(dBA)

Gişeler, merdivenler, koridorlar

55 Platformlar (platform kenarında 1.8 m’de)

70

Platformlar (platform kenarından 1.8 m. de)

80 Duran- Kalkan trenler

75

Duran ve kalkan trenler için 85 Çalışır Durumda Bekleyen trenler

65

Geçen trenler için 85

Çalışır durumda bekleyen trenler için

65

İstasyon içinde Havalandırma sistemi

55

Caddelerde havalandırma kanalları (9.0 m’de)

55

İstasyon içinde kapalıhacimlerde bulunan acil havalandırma fanları (22.5 m.’de)

80

Hava Alanı Çevresel Gürültü Sınır Değerleri

Alanlar

Küçük hava alanları(yılda elli binin altında iniş/ kalkışın olduğu hava alanları)

Büyük hava alanları(yılda elli bin ve üstüiniş/ kalkışın olduğu hava alanları) veya askeri havaalanları

Lgündüz (dBA)

Lgece (dBA)

Lgündüz (dBA)

Lgece (dBA)

Gürültüye duyarlı alanlar (eğitim, kültür ve sağlık alanları ), yazlık yerleşim alanları ve kamp yerleri Otel, motel, yazlık yerleşim yerleri ve kamp yerleri

63 53 68 58

Yerleşim alanları 65 55 70 60

Karışık (yerleşim alanları, işyerleri, endüstri ve benzeri.)

67 57 72 62

Endüstriyel alanlar 70 60 75 65

Endüstriyel Tesisler İçin Çevresel Gürültü S ınır Değerleri

Alanlar Lgündüz (dBA) Lgece (dBA)

Endüstriyel alanlar (sanayi bölgeleri)

70 60

Endüstriyel ve yerleşimin birlikte olduğu alanlar (ağırlıklı endüstriyel)

68 58

Endüstriyel ve yerleşimin birlikte olduğu alanlar (ağırlıklı yerleşim)

65 55

Kırsal alanlar ve yerleşim alanları

60 50

Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü S ınır Değerleri

Faaliyet türü (yapım, yıkım ve onarım) Lgündüz (dBA)

Bina 70

Yol 75

Diğer kaynaklar 70

Kullanım Alanı Leq (dBA) Zaman Dilimi (h)

Kültürel Tesis Alanları Tiyatro salonları 30 Sürekli

Sinema salonları 30 Sürekli

Konser salonları 25 Sürekli

Konferans salonları 30 Sürekli

Sağlık Tesis Alanları Yataklı tedavi kurum ve kurumları, dispanser, poliklinik, bakım ve huzur evleri ve benzeri.

35 Sürekli

Dinlenme ve tedavi odaları 25 Sürekli

Eğitim Tesisleri Alanları Okullarda derslikler, okul öncesi binaların içi, laboratuarlar, özel eğitim tesisleri, özürlüler tesisler ve benzeri.

35 Ders sırasında

Spor salonu, yemekhane 55 Faaliyet süresince

Okul öncesi yatak odaları 30 Uyku sırasında

Turizm Yerleşme Alanları Otel, motel, tatil köyü, pansiyon ve benzeri yatak odası 30 Uyku sırasında

Konaklama tesislerindeki restoran 35 Yemek süresince

Sit Alanları Arkeolojik, doğal, kentsel, tarihi ve benzeri. 55 Sürekli

Ticari Yapılar Büyük ofis 35 Çalışma sırasında

Toplantı salonları 35 Çalışma sırasında

Büyük daktilo veya bilgisayar odaları 60 Çalışma sırasında

Oyun odaları 60 Oyun süresince

Özel büro (uygulamalı) 50 Çalışma süresince

Genel büro (hesap, yazı bölmeleri) 60 Çalışma süresince

İş merkezleri, dükkanlar ve benzeri. 60 Çalışma süresince

Ticari depolama 45 Faaliyet süresince

Lokantalar 45 Çalışma süresince

İç Mekan Gürültü Düzeyi Sınır De ğerleri

Kamu Kurum Kuruluşları

Ofisler 45 Çalışma süresince

Laboratuvarlar 45 Çalışma süresince

Toplantı salonları 35 Çalışma süresince

Bilgisayar odaları 45 Çalışma süresince

Spor Alanları Spor salonları ve yüzme havuzları 55 Faaliyet süresince

Konut Alanları Yatak odaları (şehir içinde) 40 Gece süresince

Yatak odaları (şehir dışında) 35 Gece süresince

Oturma odaları (şehir içinde) 55 Gündüz-akşam süresince

Oturma odaları (şehir dışı) 40 Gündüz-akşam süresince

Oturma odaları (şehir kenarı) 45 Gündüz-akşam süresince

Servis bölümleri (mutfak) (şehir içi, dışı ve şehir kenarı) 60 Faaliyet süresince

…devam

ÇGDY Kapsam ındaGürültü Düzeyleri ve Tan ımlar

•İç Gürültü Düzeyi: Çeşitli faaliyetlerin yer aldığıyapıların içinde ölçülmüş veya hesaplanmış gürültüdüzeyidir.

•Arka Plan G ürültüsü (Fon G ürültüsü): Bir çevrede incelenen gürültü kaynağının dışında diğer kaynakların aynı anda oluşturdukları sürekli ortam gürültüsüdür.

•Darbe Gürültüsü: İki kütlenin birbirine çarpması ve sürtünmesi ile ortaya çıkan ve kütleler içinde yayılma yoluyla havaya iletilen gürültüdür.

Fon Gürültüsü• Bir ses kaynağının ölçümünün doğru olarak yapılabilmesi

için, kaynak çalışırken ölçülen gürültü ile, çalışmadığındaki fon gürültüsü arasındaki fark en az 10 dB olmalıdır. 10 dB şartı sağlanamıyorsa, ölçülen kaynak gürültüsü için aşağıda verilen düzeltme işlemi yapılmalıdır.

Fark (dB) Düzeltme De ğeri (dB)

6-9 -1

4-5 -2

3 -3

<3 Ölçüm yapılmamalı

Zaman ağırlıklama• Fast (F) Slow (S) ve Impuls (I) a ğırlıklama: Ölçüm

aletlerine yerleştirilmiş, gürültü seviyelerindeki oynaklığın doğru olarak dikkate alınmasını sağlayan standartlaştırılmışcevap süreleridir.

• Gürültünün kararlılığına göre ölçüm cihazında otomatik veya manuel olarak değiştirilmesi gereken ağırlıklamalardır.