งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา �

บทนำ

ความสำคญของวนมาฆบชา ชาวไทยควรไดประโยชนสขอะไรจาก ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา

“มาฆบชา” แปลวา การบชาในวนเพญเดอน ๓ ซงถอเปนวนสำคญมากสำหรบชาวพทธ คอ ในครง

พทธกาล เมอวนขน ๑๕ คำ เดอน ๓ หลงจากวนตรสรของพระสมมาสมพทธเจา ๙ เดอน ไดมพระสาวกเดน

ทางมาเฝาพระพทธองคพรอมกนโดยมไดนดหมาย เปนจำนวนถง ๑๒๕๐ รป ณ พระเวฬวนมหาวหาร

ใกลกรงราชคฤห เมองหลวงของแควนมคธ ประเทศอนเดย การประชมครงใหญของพระสาวกนประกอบดวย

องคส จงเรยกวา “จาตรงคสนตบาต” กลาวคอ

(๑) เปนวนขน ๑๕ คำ เดอน ๓

(๒) มพระสงฆมาประชมพรอมกนโดยมไดนดหมาย ๑๒๕๐ รป

(๓) พระสงฆเหลานนลวนเปนพระอรหนตประเภทไดอภญญา (ความรยง) ๖

(๔) พระสงฆเหลานนลวนเปนพระทบวชโดยตรงจากพระพทธเจาทงสน เรยกวา “เอหภกข”

ในวนนน พระพทธเจาไดทรงแสดงธรรมทเปนหลกสำคญของพระพทธศาสนาทเรยกวา โอวาท

ปาตโมกข โดย ตรสเรยงลำดบเปน ๓ คาถาครงซงชาวพทธนยมเรยกโอวาทปาตโมกขนวาเปนหวใจของ

พระพทธศาสนา อนมใจความและความหมายดงน

ความในคาถาแรก พระพทธเจาตรสเพอแสดงหลกการและแนวทางทเปนลกษณะเฉพาะของ

พระพทธศาสนา ซงทำใหสามารถแยกออกจากลทธศาสนาทพระพทธศาสนาไมยอมรบ

ตอนแรกทตรสวา ความอดทน คอความอดกลน เปนตบะ (ความเพยรเครองเผาผลาญกเลส) อยางยง

เพอแสดงใหเหนวาการบำเพญตบะของนกบวชทงหลายทนยมทรมานตนเองดวยวธการตางๆ นน ไมใชเปนวธ

การเผาผลาญบาปชนดทพระพทธศาสนายอมรบ สาระสำคญของตบะทพระพทธเจาทรงยอมรบหรอตบะ

ทถกตอง กคอ ขนตธรรมความอดทนทจะดำเนนตามอรยมรรคมองค ๘ อนเปนมรรคาทถกตองไปจนถงทสด

มความเขมแขงทนทานอยในใจ ไมระยอทอถอย

ตอนทสองทตรสวา พระพทธะทงหลายกลาวพระนพพานวายอดเยยม นน ตรสเพอชชดลงไปวา

จดหมายของพระพทธศาสนา คอ นพพาน อนไดแกความดบกเลสและกองทกขทงปวงได หรอความเปน

อสระหลดพนจากอำนาจครอบงำของกเลส คอ โลภะ โทสะ และโมหะ ไมใชสวรรค ไมใชดนแดนอนเปน

อตตา ไมใชการเขารวมกบพระพรหมผเปนเจา เปนตน

ตอนทสามทตรสวา ผทำรายผอนเปนบรรพชตไมไดทเดยว ผเบยดเบยนผอนเปนสมณะไมได นตรสเพอ

แสดงลกษณะของนกบวชในพระพทธศาสนา คอพระภกษสงฆตองเปนผไมเบยดเบยน ไมกอความทกขยาก

เดอดรอนแกใครๆ มแตเมตตา กรณา ปฏบตเพอประโยชนเพอความสงบสขของคนทงปวง

maka 2556.indd 9 2/19/13 8:22:58 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 10

ความในคาถาทสอง พระพทธองคตรสสรปขอปฏบตในพระพทธศาสนาทงหมดลงเปนหลกการสำคญ

๓ ประการ คอ

๑) ไมทำบาปทกอยาง ไดแก ละเวนความชวทกชนดทกระดบ ตงแตความประพฤตตามหลกศล ๕ เชน

ไมทำลายชวต ไมลกทรพย ไมประพฤตผดในกาม เปนตน

๒) ยงกศลใหถงพรอม ไดแก บำเพญความดใหบรบรณ เชน มเมตตา กรณา ฝกจตใหเขมแขง มสมาธ

มความเพยร มสตรอบคอบ ซอสตยสจรต มความเสยสละ เปนตน

๓) ทำจตของตนใหผองแผว ไดแก ชำระจตใจใหบรสทธสะอาด ใหหลดพนจากกเลส เชน ความโลภ

ความโกรธ ความหลง เปนตน ดวยการฝกอบรมปญญาใหเกดความรความเขาใจสงทงหลายตามเปนจรง

จนกเลสและความทกขครอบงำจตใจไมได

จำงายๆ สนๆ วา เวนชว ทำด ทำใจใหบรสทธ

หลกปฏบตทตรสในคาถาทสองน เปนทงแนวทางและขอบเขตในการทพระสาวกทงหลายจะไปอบรม

สงสอนประชาชน ใหตรงตามหลกการของพระพทธศาสนา และสอนไดเปนแนวเดยวกน มความเปนอนหนงอน

เดยวกนในการเผยแผ

คาถาในคาถาทสาม พระพทธองคตรสเพอเปนหลกความประพฤตและการปฏบตตน หรอหลกปฏบต

ในการทำงานสำหรบผทจะไปประกาศพระศาสนา หมายความวาทรงวางระเบยบในการไปสงสอนธรรมแก

ประชาชน วาผสอนตองเปน (๑) ผไมกลาวราย ตองเปน (๒) ผไมทำราย คอไมกอความเดอดรอนแกผอนไมวา

ดวยกายหรอวาจา มวจกรรมและกายกรรมบรสทธสะอาด พดและทำดวยเมตตา กรณา (๓) มความสำรวมในพระ

ปาตโมกขคอ ประพฤตเครงครดในระเบยบแบบแผน (๔) รจกประมาณในภตตาหาร (๕) ทนอนทนงกใหสงบสงด

และ (๖) ตองมใจแนวแนเขมแขงไมทอถอยฝกอบรมจตใจของตนอยเสมอ รวมความวาไปทำงานกใหไปทำ

งานจรงๆ ทำงานเพองาน มงประโยชนสขของประชาชนเปนสำคญ ไมใชไปหาความสขสนกสบาย

เนอความ ๓ คาถาครงของโอวาทปาตโมกขน แสดงใหเหนวธสงงานของพระพทธเจา การทพระองคทรง

สงพระสาวกไปประกาศพระศาสนานน กคอ พระองคสงพระสาวกใหไปทำงาน ความจรงพระองคเคยสงพระ

สาวกออกไปแลว ๒ รน รนแรกเปนพระอรหนตลวน ๖๐ รป รนทสองเปนพระอรยบคคลชนเสขภม คอ ยงไม

เปนพระอรหนต มจำนวน ๓๐ รป พระองคทรงสงไปอยางธรรมดา คอ ตรสสงเพยงวา “จงจารกไปประกาศ

พระศาสนา เพอประโยชนและความสขของพหชน” และลงทายวา “เพอเมตตาการณยแกชาวโลก” มไดม

พธการพเศษแตอยางใด แตในการซกซอมงานคราวน พระสาวกมจำนวนมากถง ๑๒๕๐ รป ซงเปนการชมนม

ครงใหญ และครงสำคญ พระองคจงทรงสงงานอยางชดเจน และละเอยดถถวน พระองคทรงสงงานอยางน

ศาสนาของพระองคจงแพรหลายไพศาลอยางรวดเรว และยงยนอยอยางมนคงจนทกวนน

โอวาทปาตโมกขทพระพทธเจาตรสน จงเปนตวอยางทดของการสงงาน เพราะในการสงงานนน

ถาผสง สงใหชดลงไปวา ทำอะไร เพออะไร ทำอยางไร ดงนแลว ผปฏบตยอมปฏบตสะดวก และงานกจะ

สำเรจรปเปนผลดตามความมงหมายเสมอ

maka 2556.indd 10 2/19/13 8:22:59 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 11

สำหรบ “วนมาฆบชา” ในเมองไทยนน พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๕ ทรงม

พระราชนพนธไวในหนงสอ “พระราชพธสบสองเดอน” สรปไดความวา แตเดมพธวนมาฆบชาไมเคยกระทำมา

กอนในเมองไทย เพงจะมขนอยางเปนทางการในรชสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวรชกาลท ๔

โดยพระองคทรงถอแบบอยางโบราณบณฑตทนยมไววาวนเพญกลางเดอน ๓ เปนวนประชมใหญของพระสาวก

ของพระพทธเจา มลกษณะนาอศจรรย จงไดถอเอาเหตนนเปนเครองแสดงสกการะบชา พธมาฆบชาจงไดเกด

ขนในเมองไทย มทงพธสงฆ ราชพธ และพธราษฎร สบมาจนทกวนน

แตเปนทนาเสยใจอยางยงทประเทศและประชาชนชาวไทยไดรบประโยชนจากพระพทธศาสนานอย

อยางยง ทงทประชากรชาวไทยเปนชาวพทธถงรอยละ ๙๓.๔ (สำมะโนประชากร พ.ศ. ๒๕๕๓ ซงลดลงจาก

สำมะโนประชากรเมอ ๑๐ ปกอน พ.ศ. ๒๕๔๓ ทมชาวพทธรอยละ ๙๔.๗) สาเหตทเปนเชนน เพราะชาวพทธ

เปนชาวพทธแตเพยงในนามหรอตามทะเบยนบานเสยสวนมาก ชาวพทธทมคณภาพมจำนวนนอยมาก ทงน

เพราะพระพทธศาสนาเปนศาสนาแหงปญญาและอสรภาพ พระพทธศาสนาไมบงคบทงความเชอความศรทธา

และการประพฤตปฏบต ดงนน พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต) ปราชญทางพระพทธศาสนาคนสำคญทง

ของไทยและของโลก จงไดวเคราะหวา พระพทธศาสนาจะอยรอดหรอไมขนอยกบความรและความเขาใจ

ของชาวพทธทมตอพระพทธศาสนา หากชาวพทธมความรความเขาใจไมพอ พระพทธศาสนากหมดหรอ

กลายเปนความเชอความประพฤตทนอกพระพทธศาสนา ทเหนไดชดในขณะน คอ ชาวพทธหลงงมงายใน

ไสยศาสตรและโหราศาสตรอยางมาก มอะไรกนกแตจะออนวอนหรอพงสงศกดสทธ เทวฤทธ ปาฏหารย ไมคด

พงตนเอง ไมพงการกระทำ (กรรม) ของตนเอง จนพระพรหมคณาภรณ ไดวเคราะหเมอกวา ๒๐ ปกอนมาแลววา

สถานการณพระพทธศาสนาในขณะน กระแสหลกของสงคมไทย คอ กระแสไสยศาสตร ไมใชกระแสพทธ

สำหรบแนวทางแกไข พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต) ไดใหแนวคดชแนะไวตงแตฉลองกรงเทพฯ

ครบ ๒๐๐ ป เมอพ.ศ. ๒๕๒๕ วา ผบรหาร ผปกครอง หรอผนำในทกระดบ มวธงายทสด รวดเรวทสด

ประหยดทสด มประสทธภาพและประสทธผลทสด ในการใหเกดประโยชนสขแกบคคล ชมชน สงคม และ

ประเทศชาต คอ การฟนฟชาวพทธใหเปนชาวพทธทแทจรง มคณภาพ มความร ความเขาใจ และปฏบต

ตนตามหลกพระพทธศาสนาจนเปนวถชวตปกตของแตละคน เรากจะไดคนดมศลธรรม ซงกคอ ลกทด พอ

แมทด สมาชกทดของชมชน พลเมองทดของประเทศชาต ฯลฯ ไดเกอบทงหมดทวประเทศ เพราะคนไทยเปน

ชาวพทธมากถงรอยละ ๙๓.๔

ฉะนน ชาวพทธทกคนควรถอเปนโอกาสอนดยงในวาระทพระพทธเจาทรงแสดงโอวาทปาตโมกข ครบ

๒๖๐๐ ป ในปพระพทธศกราช ๒๕๕๖ น (อนเปนเหตการณสบเนองจากปพระพทธศกราช ๒๕๕๕ ซงวน

วสาขบชาของปกอนเปนการฉลองพทธชยนต ๒๖๐๐ ป แหงการตรสรของพระพทธเจา และวนอาสาฬหบชา

ของปกอน กเปนวนครบ ๒๖๐๐ ป แหงการเกดขนของพระสงฆ) เปนจดเปลยนหรอจดกลบทชาวพทธจะตอง

รวมมอรวมใจกนอยางเขมแขง เปนระบบ และมนคงยงยน ในการฟนฟคณภาพของชาวพทธทงตนเอง

ครอบครว ชมชน และประเทศชาต ใหเปนชาวพทธทแทจรง ซงตามพระพทธปณธาน ๔ (ในมหาปรนพพาน

maka 2556.indd 11 2/19/13 8:23:00 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 12

สตร) พระพทธเจาทรงตงพระทยไววาจะปรนพพานตอเมอพทธบรษททง ๔ ทำตามหนาทของชาวพทธ ไดครบ

ทง ๔ ขอ คอ ๑.ไดรบแนะนำและการศกษาจนเปนผรธรรม ๒.ปฏบตธรรมไดผล ๓.อธบายและเผยแผ

ธรรมะได และ ๔.แสดงธรรมขมขปรปวาท (คำกลาวของลทธอนทกลาวโทษ คดคาน บดเบอนพระพทธ

ศาสนา) ใหเรยบรอยโดยสหธรรม (ความสามคค) ได

การทำหนาทของชาวพทธทง ๔ ขอ โดยมอนสต คอ ความระลกถงเนองๆ ในโอวาทปาตโมกข

ดงรายละเอยดทกลาวแลวแตตน จงมความสำคญเปนอยางยง ซงอาจสรปโดยยอใหจำโดยงาย ดงน

- จดหมายสงสดของพระพทธศาสนา คอ นพพาน อนไดแก ความดบกเลสและกองทกขทงปวงได

นพพานเปนอนตตา ไมใชสวรรค ไมใชดนแดนอนเปนอตตาเทยงแท ไมใชการรวมกบพระผเปนเจาใดๆ

- ขนต คอความอดทน เปนตบะ (ความเพยรเครองเผาผลาญกเลส) อยางยง ชาวพทธตองเขมแขง

ดำรงในหลกธรรมทถกตอง ไมระยอทอถอย

- พระภกษสงฆตองเปนผไมทำราย และไมเบยดเบยนผอน

- พระพทธเจาทรงสอนให เวนชว ทำด ทำใจใหบรสทธ

- พระพทธเจาทรงวางหลกการปฏบตตน คอ การไมกลาวราย การไมทำราย ความสำรวมใน

ระเบยบแบบแผน ความเปนผรจกประมาณในอาหาร อยในทนอนทนงอนสงด และตองมใจแนวแนเขมแขง

ฝกอบรมจตใจของตนอยเสมอไมทอถอย

ภารกจหนาทสำคญมาถงชาวพทธทกคนในขณะนแลว ทานทกคนมความสำคญทสด ทานจะคงปลอย

ตนเองใหเปนชาวพทธไรคณภาพ ยงงมงาย พงแตดวง สงศกดสทธ เทวฤทธ ปาฏหารย ซงจะทำใหตนเอง

พระพทธศาสนา และประเทศชาตตกตำมวหมอง และอาจลมสลายลงไดดวยความบกพรองของเราเอง หรอ

ทานจะเตอนตนปรบปรงตนใหเปนชาวพทธทมความเปน ผตน ผร ผเบกบาน ทำตามหนาทชาวพทธในพทธ

ปณธาน ๔ และดำเนนชวตตามแนวทางของโอวาทปาตโมกขอยางจรงจง สงเสรมหนนชวยพนองชาวพทธดวย

กนอยางเปนระบบ ใหเจรญกาวหนาในหลกธรรมคำสอนของพระพทธศาสนาอยางแทจรง ซงจะทำใหตวทาน

เองไดประโยชนสข ครอบครว ชมชน สงคม ประเทศชาต และในทสดถงมวลมนษยชาต กจะมนคงและเจรญ

รงเรองไดอยางแทจรงและยงยน

ถงเวลาแลวทชาวพทธทกคนตองรบตดสนใจเลอกทางดำเนนชวต จะยงคงปลอยตนใหจมปลกกบ

กเลสและพงแตเทวดาไสยศาสตร หรอ จะลกขนเปน ผตน ผร ผเบกบาน ใหสมกบความเปนชาวพทธทแท

maka 2556.indd 12 2/19/13 8:23:00 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 13

สารบญ หนา

พระพทธดำรสสงพระอรยสาวกไปประกาศพระพทธศาสนา ๑ สงคายนาธรรมและวนยเพอกนอธรรมและอวนยรงเรอง ๑ พระวรธรรมคตของสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก ๒ ร.๖ ทรงประกาศใหใชพระพทธศกราชเปนศกราชประจำชาตในราชการครบ ๑๐๐ ป ๓ - ตอนสำคญของพระบรมราโชวาท “เทศนาเสอปา” ๓ - พระราชนพนธ “ความหมายแหงไตรรงค” ๔ พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว - เกยวกบความสำคญของการรกษาความบรสทธหมดจดของพทธธรรมคำสงสอนในพระพทธศาสนา ๕ - เกยวกบการเปนศาสนาประจำชาตและความสำคญของพระพทธศาสนา ๖ ภาพกจกรรมงานมาฆบชาในปทผานๆ มา ๘ บทนำ ความสำคญของวนมาฆบชา ชาวไทยควรไดประโยชนสขอะไรจาก ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดง โอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา ๙ สารบญ ๑๓ กำหนดการ งานเผยแผพระพทธศาสนาเนองในวนมาฆบชา ประจำปพระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา ๑๖ บทความเรอง วนมาฆบชา โดย พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต) ๒๓ คำนำบชา คำถวายดอกไมธปเทยน วนมาฆบชา ๒๘ บทความเรอง ความมนคงของสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรยไทย โดย พระพรหมวชรญาณ ๒๙ หนงสอเรอง ภยแหงพระพทธศาสนา - ความรเพอพฒนาการนบถอศาสนาของคน โดย พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต) ๓๘ บนทก (ในการพมพปท ๑๐) ๓๘ กลาวนำ โดยประธานการเสวนา: นพ.สมพนธ บณยคปต ๓๙ ปาฐกถานำ ๔๑ - ถงจะฟงเรองราย กทำใจใหสบาย แตถงแมใจสบาย กตองไมประมาทเสมอไป ๔๑ - โลกนทวาศวไลซนกหนา แตปญหาลทธศาสนา และเผาพนธ กฆาฟนรบกนไมจบสน ๔๒ ตอน ๑ ภยภายนอก ๔๓ - ฝรงแสนแปลกใจ แตไหนแตไร เมองไทยใจเสร ไมมทไหนเทยมเทา ๔๔ - ฝรงชวยใหรวาทเมองเขา คนหนภยศาสนา พอมาเมองไทย คนสยามเอาใจตอนรบอยางด ๔๖ - ไมวาจะเกดเหตการณอะไร ชาวพทธควรไดปญญา มองดความคดจตใจคน ทจะสงผลขางหนาตอไป ๔๗ - คนไทยชนชมนบถออเมรกา ควรรจกวา อเมรกาเปนมาอยางไร ๔๙ - กลมกลนมา กลมกลนไป ในความมดมว เนอตวกจะหายไป ๕๑ - ความสมพนธทางศาสนา มฐานอยแลวคอเมตตา ยงวากนไดตรงไปตรงมา กยงจะมน ๕๓ - ภยนอก-ภยใน ตองแกไขทงสอง มองใหรเขาใจ การศกษาจงจะไดผลด ๕๔ - หากบาทหลวงจะนำคำพทธไปใช ขอโปรดใหอยในระบบเทยบเคยง ๕๖ ตอน ๒ ภยภายใน ๕๘ - จะใจกวางและมเมตตา ตองเจรญปญญาใหมาก ๕๘ - มองดสภาพเมองไทย ผใหญเรมทำงาน ดวยการไหวเจา ๕๙ - สวนชาวบาน กฝนหวงลาภลอย คอยขดหาเลขหวย กราบไหวสตววปรตพการ ๖๐ - ทงทเปนสทธของตว และตองรวมรบผดชอบ กลบทำตวเปนคนนอก เหมอนบอกวาฉนไมเกยว ๖๑

maka 2556.indd 13 2/19/13 8:23:01 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 14

- ทวาวางเฉยมอเบกขา ไมแนนะวาจะด ถาเฉยไมร เฉยเมย กลายเปนเฉยโง ยงเตมท ๖๒ - ปลอยวางได คอจตใจของบณฑต แตถาปลอยปละละเลย กผด กลายเปนกรรมของคนพาล ๖๓ - อยามองแตผล วจารณแคเปลอกผว ตองใชปญญาหยงเหตปจจยใหเหนไกลใหเหนยาว ๖๕ - รกษาพระพทธศาสนา คอรกษาพระธรรมวนย ศกษาใหร และใชเปนหลกวนจฉย ๖๗ - บรรพบรษเพยรรกษาพระไตรปฎกไว ขอใหเพยรนำมาเรยนมาใช จะไดชอวาเปนลกหลานทด ๖๘ - พ.ร.บ. สงฆ จะไรความหมาย ถาไมเปนฐานรองรบธรรมวนย และไมเปนหลกประกนใหพระเณรเจรญในไตรสกขา ๖๙ - ศาสนาขาดทายาท พระเณรขาดการศกษา ชาตไมพนปญหาไปได ๗๑ - ถงเวลาตองชวยวดหลวงตาสรางศาสนทายาท ถาหลวงตามการศกษาด กมผนำใหแกชมชนได ๗๓ - ทงเอกชน-ราชการ-สอสารมวลชน ตองแนวแนทำงานเพอจดหมาย ๗๔ - ไมตองพดถงวาจะขนหนาฝรง-ญปน ไปนำเขา แมแคจะตาม เรากยงไมรไมเปน ๗๕ - ไทยจะกาวหนาได ตองเปลยนวธตามเสยใหม ไทยจะกาวนำ ตองมความอยากทำและอยากสรางสรรค ๗๗ - ใจดมเมตตา ไมประมาททจะใชปญญา เอาความรมาพฒนาคน ในการนบถอศาสนา ๗๘ สนทนาตอทาย ๘๑ - อยามวประมาทปลอยตวเรอยเฉอย ถงเวลารวมตวกน หมนประชมทำงานพระศาสนา ๘๑ - ชมชนพทธไทย ถงจะกระจายเปนหนวยยอย ถาถอหลกการรวมกนไว กเปนหนงเดยวไดทงประเทศ ๘๒ - ถาจะรกษาพทธศาสนาในไทยใหเจรญมนคง ตองสงกำลงไปฟนชมชนชนบทขนมาใหได ๘๓ - พระทงหลายจะเทศนเปนหรอไมกตาม ตองใหธรรมแกชาวบานใหได ๘๔ - ญาตโยมหวงใยวาสรางวดกนใหญโต แตประโยชนจมหาย ถาเรมฟน ๒๕-๓๐ วดขนเปน ตวอยาง กเดนหนา ได ๘๕ - ขอพระพทธศาสนาเมองไทย อยากลายเปนลทธนานาจารยขอใหรวมกนเปนหนงเดยว แนวไปทองคพระศาสดา ๘๗ บทแถมทาย: บาทหลวงฝรงเขามาสมยพระนารายณ ทำไมวา เมองไทยใจเสร ไมมทไหนเทยมเทา ๘๙ - กอนทำสงครามโลก ฝรงเคยมสงครามระดบทวป สญชพ บานเมองยอยยบ ดวยสงครามศาสนา ๘๙ - ประวตศาสตรฝรงเศสบงบอกไว อนาคตของคนไทย ถาพระนารายณเปลยนไปเปนครสต ๙๑ - ในอดต มเรองใหรกนมา ลทธลาเมองขน ผนวกกบการเผยแพรศาสนา ๙๓ - การหนภยศาสนาจากองกฤษและฝรงเศส เปนเครองลอหลอมประเทศทชอวาอเมรกา ๙๔ - ราชอาณาจกรโปรเตสแตนตคอองกฤษน จะไมมชาวคาทอลกขนเปนราชา ๙๖ - ตะวนตกเขมแขงกาวหนา เพราะดนรนมาในระบบบฑาแขงขน มนษยควรแสวงวถทางพฒนา ทเปนอารยะยงขนไปกวานน ๙๗ บทความเรอง โอวาทปาฏโมกข และอาณาปาฏโมกข โดย ชำนาญ นศารตน ๑๐๐ บทความเรอง บทบาทของพระพทธศาสนาและวฒนธรรมในการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง : หลกการ ความสำเรจ อปสรรค และแนวทางปรบปรงแกไข โดย วรเดช อมรวรพพฒน ๑๐๔ หลกการ “ทางสายกลาง” คอความคดหลกและหวใจทสำคญของเศรษฐกจพอเพยง ๑๐๕ แผนภาพ สรปปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ๑๐๖ - ความหมายและความสำคญของทางสายกลาง และความพอเพยงตองเรมจากใจกอน ๑๐๗ - ความสำเรจ การสรางเศรษฐกจพอเพยงตองอาศยทกภาคสวนมจตสำนก และดำเนนตามทางสายกลาง อยางแทจรง ๑๐๘ อปสรรค ๑๐๙ - อปสรรคในวงการพระพทธศาสนา ๑๑๐ แนวทางปรบปรงแกไข ๑๑๑ ๑. การแกไขปญหามจฉาทฏฐในระดบโลก ๑๑๑ ๒. ในระดบประเทศ ผบรหาร ผปกครอง หรอผนำในทกระดบมวธงายทสดในการสรางประโยชนสข แกสวนรวม คอ การฟนฟชาวพทธใหเปนชาวพทธทแทจรง (โดยอาจถอพทธชยนตเปนจดเรม) ๑๑๒

maka 2556.indd 14 2/19/13 8:23:01 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 15

๓. หลกธรรมใหญสำหรบการพฒนาคนใหรอบดานและตลอดวงจร ๑๑๒ ๔. พระพทธศาสนาสอนเรองการพฒนาผนำใหมคณสมบตทเปนเลศในทกดาน เพอประโยชนสขของตนเองและมหาชน ทงประโยชนปจจบน ประโยชนเบองหนา และประโยชนสงสด - อรรถ ๓ สองนยยะ ประโยชน ๓ ขนสงไปตามลำดบ ทพงทำใหเกดทง ๓ ดาน ตน - ผอน - สวนรวมรวมกน ๑๑๕ - แผนภาพ แสดงผนำตามหลกพระพทธศาสนานำสมาชกขององคกรภาครฐหรอสงคม ไปสจดหมายทดงาม สงขนตามลำดบขน ๑๑๘ - แผนภาพ หลกธรรมของพระพทธศาสนาทเกยวกบผนำและภาวะผนำ : หลกธรรมกลมทเกยวกบ การมความเหนทถกตอง การเขาใจและรเทากนความจรงและธรรมดาของโลกและชวต ๑๑๙ - แผนภาพ หลกธรรมของพระพทธศาสนาทเกยวกบผนำและภาวนะผนำ : หลกธรรมกลม ทเกยวกบการมประสทธภาพและประสทธผล ในการดำเนนชวต และการทำงานอยางถกตองชอบธรรม ๑๒๐ ๕. กำหนดหลกชาวพทธ เพอใหชาวพทธมภมธรรมขนพนฐานเพอพฒนาการแหงชวตและสงคม ๑๒๑ - หลกการ ๕ ขอ และหลกปฏบตการ ๓ หมวดๆ ละ ๔ ขอ รวม ๑๒ ขอ ๖. สงเสรมพระพทธศาสนาในดานศาสนธรรมและศาสนบคคลใหมาก ๑๒๓ ๗. เผยแผธรรมในรปแบบททนสมย นาสนใจ เขาใจงาย เหมาะแกวยของกลมเปาหมายโดยสอทกชนด ๑๒๓ ๘. เนนปรบปรงการศกษาของพระภกษสามเณรใหเจรญในไตรสกขา ๑๒๔ ๙. ปรบปรงการบรหารและการปกครองของคณะสงฆ ใหเออตอการศกษาและเจรญกาวหนา ในพระธรรมวนยเปนหลก ๑๒๔ ๑๐. ปรบปรงวดเปนสถานทสงบรมเยน ๑๒๔ ๑๑. ฟนฟสายสมพนธ บาน-วด-โรงเรยน (บวร) ใหมชวตชวาและเขมแขง ๑๒๔ ๑๒. ขอคดจากนกปราชญทางพระพทธศาสนาเกยวกบการพฒนามนษยและสงคม ๑๒๔ ก. ทานอาจารยพทธทาสภกข ๕ ขอ ๑๒๔ ข. พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต) ๑๐ ขอ ๑๒๕ ๑๓. พระราชปรารภนำเรองของพระราชนพนธ “พระมหาชนก” ๑๒๖ ๑๔. พระอนสาสนของสมเดจพระมหตลาธเบศรอดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก ๑๒๖ ๑๕. พระพทธศาสนามใชมอยเพอประโยชนแกพระภกษสงฆและชาวพทธเทานน แตเพอประโยชนและความสขของมหาชน เพออนเคราะหชาวโลก ๑๒๗ ๑๖. หนาทของชาวพทธในการปฏบตตามพระพทธปณธานตอพทธบรษท ๔ และพระพทธปณธาน ๔ ตอพระพทธศาสนา ๑๒๗ บทความเรอง แนวทางการเขาถงและเผยแผพระพทธศาสนาดวยเทคโนโลยสารสนเทศ โดย ชมรมเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอความเทาเทยมกน ๑๓๕ ใบสำคญแสดงการจดทะเบยนสมาคมสภาองคกรพระพทธศาสนาแหงประเทศไทย ๑๕๗ รายชอกรรมการของสมาคม ๑๕๙ หนงสออนญาตใหใชสถานทวดยานนาวา จากพระพรหมวชรญาณ ๑๖๑ หนงสอกรมการศาสนารบรองวาสมาคมมคณสมบตครบถวนในการใชคำวา “แหงประเทศไทย” ประกอบชอในการจดทะเบยนสมาคม ๑๖๒ รายชอองคกรสมาชกของสมาคมสภาองคกรพระพทธศาสนาแหงประเทศไทยจำนวน ๙๑ องคกร ๑๖๔ เตนทนทรรศการงานมาฆบชา พ.ศ. ๒๕๕๖ สนามหลวง ๑๖๗ เตนทเผยแผหนงสอพระพทธศาสนา งานมาฆบชา พ.ศ. ๒๕๕๖ สนามหลวง ๑๖๘ รายชอผบรจาคสนบสนนการจดงานมาฆบชา พ.ศ. ๒๕๕๖ ๑๖๙ ขอมลทางการพมพและบรรณารกษ ๑๗๐

maka 2556.indd 15 2/19/13 8:23:02 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 16

กำหนดการ

งานเผยแผพระพทธศาสนา เนองในวนมาฆบชา ประจำปพระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา

จดโดย

สมาคมสภาองคกรพระพทธศาสนาแหงประเทศไทย กรงเทพมหานคร สำนกงานพระพทธศาสนาแหงชาต กรมการศาสนา

มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย และองคกรชาวพทธภาคประชาสงคม

วนพฤหสบดท ๒๑ – วนพธท ๒๗ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๕๖ ณ เวทกลาง มณฑลพธทองสนามหลวง กรงเทพมหานคร

****************************************** วนพฤหสบดท ๒๑ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๕๖

คณะกรรมการจดงานเผยแพรพระพทธศาสนาเนองในมาฆบชาฯ (เจาภาพประจำวน) เวลา ๐๗.๓๐ - ๐๘.๓๐ น. ขบวนพธอญเชญพระบรมสารรกธาต พระแกวมรกตจำลอง พระพทธชยนตองคดำ

นาลนทา พระโพธสตวสทธตถราชกมาร (องคพระพทธเจานอย) จำลองยอดฉตร พระมหาเจดยพทธคยา และขบวนเทดพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหวของมหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย จากวดมหาธาตยวราชรงสฤษฏ มายงมณฑปบรเวณมณฑลพธทองสนามหลวง

๐๗.๐๐ - ๐๘.๐๐ น. คณะดนตรไทย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ บรรเลงเพลง ณ เวทกลาง ๐๘.๐๐ - ๐๘.๓๐ น. ธรรมบนเทง ๐๘.๓๐ - ๐๙.๐๐ น. รายการ “การดแลและเสรมสขภาพพระสงฆ” โดย คณะแพทยชมรมโรคหอบหด มหาวทยาลยธรรมศาสตร ๐๙.๐๐ – ๑๐.๐๐ น. บรรยายเรอง สขภาพแบบองครวมวถพทธ และสาธตการออกกำลงกาย โดย อาจารยสำรวม สทธสาคร คณาจารย และคณะนกศกษาพยาบาล จากวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน จงหวดนนทบร ๑๐.๐๐ - ๑๑.๐๐ น. พระสงฆจำนวน ๑๐ รป เจรญพระพทธมนต ถวายเปนพระราชกศล แดพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว ในโอกาสททรงเจรญพระชนมพรรษา ๘๖ พรรษา และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ในโอกาสททรงเจรญพระชนมพรรษา ๘๑ พรรษา

๑๑.๐๐ - ๑๒.๐๐ น. ถวายภตตาหารเพล ๑๒.๐๐ - ๑๕.๓๐ น. รายการสนทนา ความเปนมา ความคบหนา “โครงการบรณปฎสงขรณสถานท

ประสตพระพทธเจา ณ ลมพนสถาน ประเทศเนปาล” ๑. คณหญงสดารตน เกยราพนธ ประธานคณะกรรมการดำเนนงานโครงการฯ ๒. ผชวยศาสตราจารย ดร.ไขศร ภกดสขเจรญ อาจารยประจำภาควชาการวางแผนภาค และเมอง คณะสถาปตยกรรมศาสตร ผออกแบบผงโครงการฯ ๓. นางสาวแพนเคก เขมนช ดาราผสนบสนนโครงการฯ ๑๕.๓๐ - ๑๖.๔๐ น. เตรยมความพรอมดานสถานทสำหรบพธเปดงาน ๑๖.๔๐ - ๑๗.๐๐ น. คณะกรรมการทปรกษา คณะกรรมการอำนวยการ คณะกรรมการจดงาน ขาราชการ

และพทธศาสนกชน พรอมสำหรบพธเปดงาน

maka 2556.indd 16 2/19/13 8:23:02 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 17

๑๗.๐๐ - ๑๘.๐๐ น. พธเปดงานมาฆบชา ๑๗.๐๐ น. สมเดจพระมหารชมงคลาจารย กรรมการมหาเถรสมาคม และเจาอาวาสวดปากนำ

ภาษเจรญ ประธานในพธ มาถง ณ เวทกลาง มณฑลพธทองสนามหลวง คณะกรรมการอำนวยการ คณะกรรมการทปรกษา คณะกรรมการจดงาน และขาราชการชนผใหญถวายการตอนรบ

- สมเดจพระมหารชมงคลาจารย เขาสสถานทประกอบพธ - จดธปเทยนบชาพระรตนตรย - นง ณ อาสนะ - นายสนทร การบรรจง กรรมการฝายพธสงฆ เรยนเชญ พลเอก จรล กลละวณชย

ประธานคณะกรรมการจดงานมาฆบชา ประจำปพระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฝายคฤหสถ เขาถวายเครองสกการะ เรยนเชญ ปลดกรงเทพมหานคร ถวายสญลกษณงาน มาฆบชา ประจำปพระพทธศกราช ๒๕๕๖ และผชวยศาสตราจารยสพน ทองธาน ประธานคณะกรรมการอำนวยการจดงานมาฆบชา ประจำปพระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฝายคฤหสถ ถวายหนงสอประจำปงานเผยแผพระพทธศาสนา เนองในวนมาฆบชาประจำป พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา

- พลเอก จรล กลละวณชย ประธานคณะกรรมการจดงานเผยแผพระพทธศาสนาฯ ฝายคฤหสถ กลาวนำพทธศาสนกชนแสดงตนเปนพทธมามกะ

- พลเอก จรล กลละวณชย กราบนมสการถวายรายงาน - นายสนทร การบรรจง กรรมการฝายพธสงฆ เรยนเชญ พลตรหญง อษณย เกษมสนต

รองประธานคณะกรรมการอำนวยการจดงานเผยแผพระพทธศาสนาฯ ฝายคฤหสถ อานรายนามผมจตศรทธาบรจาคเงนสมทบทนงานวนมาฆบชาและเผยแผพระพทธศาสนา ผแทนคณะกรรมการจดงาน ผแทนหนวยงาน/องคกรทรวมจดกจกรรม เขารบของทระลก และนกเรยนทชนะการแขงขนเขารบเกยรตบตร/โลรางวล

- ประธานในพธ จดเทยนประธานทใชประกอบพธเวยนเทยนเพอถวายเปนพทธบชา - ประธานในพธ แสดงสมโมทนยกถาเปดงาน แลวเดนทางกลบ - พระพรหมวชรญาณ กรรมการมหาเถรสมาคม ประธานคณะกรรมการอำนวยการ

จดงานเผยแผพระพทธศาสนา เนองในวนมาฆบชาประจำป พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา ฝายบรรพชต พรอมดวยคณะกรรมการทปรกษา คณะกรรมการอำนวยการ คณะกรรมการจดงาน และขาราชการ ไปยงมณฑลพธทประดษฐานพระบรมสารรกธาต และพระแกวมรกตจำลอง

- พระพรหมวชรญาณ นำสวดสรรเสรญพระรตนตรย สวดจบนำประชาชน เวยนเทยนรอบมณฑปทประดษฐานพระบรมสารรกธาต และพระแกวมรกตจำลอง ๓ รอบ

๑๘.๓๐ - ๑๙.๓๐ น. พระสงฆจำนวน ๘๗ รป เจรญพระพทธมนต ถวายเปนพระราชกศล แดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ในโอกาสททรงเจรญพระชนมพรรษา ๘๖ พรรษา และสมเดจ พระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ในโอกาสททรงเจรญพระชนมพรรษา ๘๑ พรรษา พรอมกนนน ประชาชนเวยนเทยนรอบพระบรมสารรกธาต

๑๙.๓๐ - ๒๑.๓๐ น. การแสดงพระธรรมเทศนา โดย พระครวมลภาวนาคณ (คณ สเมโธ) วดปาภทอง อำเภอบานผอ จงหวดอดรธาน

maka 2556.indd 17 2/19/13 8:23:03 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 18

วนศกรท ๒๒ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๕๖ เครอขายภาคราชการและภาคประชาสงคม ๘๔ องคกร (เจาภาพประจำวน)

เวลา ๐๗.๐๐ - ๐๘.๐๐ น. คณะดนตรไทย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ บรรเลงเพลง ๐๘.๐๐ - ๐๘.๓๐ น. ลงทะเบยนการประชนกลอนสด ทง ๒ ระดบ ตามโครงการ “งามดวยศล สมาธ

ปญญา พากาวไปในบญ” ๐๘.๓๐ น. พธเปด โครงการ “งามดวยศล สมาธ ปญญา พากาวไปในบญ” - พระเทพปรยตวมล ประธานเครอขายฯ ๘๔ องคกร ประธานในพธ เดนทางมาถง

จดธปเทยนบชาพระรตนตรย - พลตรหญง อษณย เกษมสนต เลขาธการเครอขายฯ ๘๔ องคกร กลาวรายงาน - ประธานในพธ กลาวเปดโครงการ ๐๙.๐๐ - ๐๙.๒๐ น. ชแจงกตกาการประชนกลอนสด/ จดเตรยมความพรอม ๐๙.๒๐ - ๑๐.๐๐ น. การแขงขน รอบคดเลอก ทง ๒ ระดบ ๑) ระดบประถมศกษาตอนปลาย (ป. ๔-๖) ๒) ระดบมธยมศกษาตอนตน-ปลาย (ม. ๑-๖) และ ปวช. ๑๐.๐๐ - ๑๑.๐๐ น. พระสงฆ ๑๐ รป เจรญพระพทธมนตถวายเปนพระราชกศลฯ (กจกรรมเหมอนวนท ๒๑) ๑๑.๐๐ - ๑๒.๐๐ น. ถวายภตตาหารเพล ๑๒.๐๐ - ๑๓.๐๐ น. ดนตรแหงกาลเวลา โดย รอยเอก สธ สขสากล อนศาสนาจารย กองทพบก และ นายนพดล บญประเศรษฐผล นกจดรายการวทยกองทพบก ๑๓.๐๐ - ๑๓.๓๐ น. การแขงขน รอบชงชนะเลศ ทง ๒ ระดบ ๑๓.๓๐ - ๑๖.๐๐ น. การอภปรายธรรม หวขอ “สรางบญแทแผสขทกชวต” โดยมวทยากรประกอบดวย ๑. พระราชญาณกว ผชวยเจาอาวาส วดพระราม ๙ กาญจนาภเษก ๒. นาวาเอก ธรรมนญ วเศษสงห รองผอำนวยการกองอนศาสนาจารย กรมยทธศกษา

ทหารเรอ ๓. นายประทป ตงมตธรรม สมาชกสภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ๔. ดร.แสน ชฎารมย ผจดรายการธรรมทางสถานโทรทศนโลกพระพทธศาสนาแหง

ประเทศไทย วดยานนาวา (WBTV) ผดำเนนรายการ พลตรหญง อษณย เกษมสนต สมาชกสภาพฒนาการเมอง/

เลขาธการเครอขายภาคราชการและภาค ประชาสงคม ๘๔ องคกร ๑๖.๐๐ - ๑๖.๓๐ น. ประกาศผลการประชนกลอนสด และมอบรางวล ๑๖.๓๐ - ๑๗.๐๐ น. รายการ “การดแลและเสรมสขภาพพระสงฆ” โดย คณะแพทยชมรมโรคหอบหด มหาวทยาลยธรรมศาสตร ๑๗.๐๐ - ๑๘.๓๐ น. พระสงฆ ๘๗ รป เจรญพระพทธมนตถวายเปนพระราชกศลฯ (กจกรรมเหมอนวนท ๒๑) ๑๘.๓๐ - ๒๑.๓๐ น. การแสดงพระธรรมเทศนา โดย พระราชภาวนาวกรม (เลยม ตธมโม) วดหนองปาพง อำเภอวารนชำราบ จงหวดอบลราชธาน

วนเสารท ๒๓ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๕๖ วดสงฆทาน (เจาภาพประจำวน)

เวลา ๐๘.๓๐ น. คณะสงฆวดสงฆทานนำคณะธรรมยาตราของพทธศาสนกชนถงเวทกลาง มณฑลพธทองสนามหลวง นำโดย พระอธการ ไพรนทร สรวฑฒโน เจาอาวาสวดสงฆทาน

maka 2556.indd 18 2/19/13 8:23:03 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 1�

๐๘.๓๐ - ๐๙.๐๐ น. เวยนเทยนรอบพระบรมสารรกธาต และคณะสงฆเจรญพระพทธมนต ๐๙.๐๐ - ๐๙.๓๐ น. ธรรมประพนธ ๐๙.๓๐ - ๑๐.๐๐ น. ธรรมะเมอวนวาน ๑๐.๐๐ - ๑๑.๐๐ น. พระภกษฉนภตตาหาร ๑๑.๐๐ - ๑๑.๔๕ น. สมนไพรรมรว ๑๑.๔๕ - ๑๒.๓๐ น. สงฆทานธรรม ๑๒.๓๐ - ๑๓.๓๐ น. รายการใตรมพระบารม ๑๓.๓๐ - ๑๔.๑๕ น. ญาตธรรมยามบาย ๑๔.๑๕ - ๑๕.๐๐ น. สงฆทานนวส (ธรรมยาตรา) ๑๕.๐๐ - ๑๕.๔๕ น. บอกกลาวเลากรรม ๑๕.๔๕ - ๑๖.๔๕ น. ธรรมะสวางใจ ๑๗.๐๐ - ๑๘.๓๐ น. พระสงฆ ๘๗ รป เจรญพระพทธมนตถวายเปนพระราชกศลฯ (กจกรรมเหมอนวนท ๒๑) ๑๘.๓๐ - ๒๑.๓๐ น. การแสดงพระธรรมเทศนา โดย พระอาจารยสมาน กสโม วดถำกกด อำเภอหนองววซอ จงหวดอดรธาน

วนอาทตยท ๒๔ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๕๖ กลมโรงเรยนวถพทธ (เจาภาพประจำวน)

เวลา ๐๗.๐๐ - ๐๘.๐๐ น. คณะดนตรไทย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ บรรเลงเพลง ๐๘.๓๐ - ๐๙.๐๐ น. รวมสวดมนตถวายเปนพระราชกศลแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ๐๙.๐๐ - ๑๑.๐๐ น. การเสวนา “การศกษาวถพทธ : เดกผมธรรมะยอมอยเหนอชนในอาเซยน” นำโดย พระมหาประนอม ธมมาลงกาโร รองเจาอาวาสวดจากแดง ผรวมเสวนา โดย ม.ล. ผกามาลย เกษมศร ผอำนวยการ โรงเรยนสยามสามไตร และ ผศ.ดนย ปรชาเพมประสทธ ประธานโครงการปรญญาโทพทธศาสนศกษา

มหาวทยาลยธรรมศาสตร ดำเนนรายการโดย อาจารยอนนทตา โปษะกฤษณะ ผบรหารโรงเรยนสยามสามไตร ๑๑.๐๐ - ๑๑.๓๐ น. การเสวนา “หลกชาวพทธ : หลกการและปฏบตการ เพอเปนชาวพทธสมแกนาม” ๑๑.๔๕ - ๑๓.๐๐ น. การแสดงดนตรไทย จากโรงเรยนสยามสามไตร ๑๓.๐๐ - ๑๔.๐๐ น. การแสดงดนตรบนดาลใจ จากโรงเรยนรงอรณ ๑๔.๐๐ - ๑๗.๐๐ น. การอภปรายธรรม “การนอมนำโอวาทปาตโมกขมาปฏบตเปนวถชวตในโรงเรยน

วถพทธ” ดำเนนรายการโดย พระมหาพงศนรนทร ตวโส เครอขายพทธชยนต- สงฆะเพอสงคม

ผรวมเสวนา ๑. ดร.บรรเจอดพร สแสนสข รองผอำนวยการสำนกพฒนานวตกรรมการจดการศกษา

สพฐ. ๒. นางสาววรญญา ธรธรรมากร ผอำนวยการโรงเรยนบานสวนอดมวทยา จ.ชลบร

ชมรมเครอขายโรงเรยนวถพทธ พทธชยนต (สพฐ.) ๓. ครสทธลกษณ นอยหราย ครพอและครผสอนวชาตนร โรงเรยนปญญาประทป ๔. นาย พเชษฐ เมตตาจตร ผปกครอง โรงเรยนสยามสามไตร ๕. นายศภศร สรโยธน ศษยเกาโรงเรยนรงอรณ ๖. ด.ช. สทธเดช เดชคำรณ นกเรยนโรงเรยนรงอรณ

maka 2556.indd 19 2/19/13 8:23:04 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 20

๗. ด.ช. วรศ สคนธปฏภาค นกเรยนโรงเรยนปญญาประทป ๘. ด.ญ.จตรพสทธ เมตตาจตร นกเรยนโรงเรยนสยามสามไตร ๑๗.๐๐ - ๑๘.๓๐ น. พระสงฆ ๘๗ รป เจรญพระพทธมนต ถวายเปนพระราชกศลฯ (กจกรรมเหมอนวนท ๒๑) ๑๘.๓๐ - ๒๑.๓๐ น. การแสดงพระธรรมเทศนา โดย พระอาจารยบญม ธมมรโต วดปาศรทธาถวาย อำเภอหนองววซอ จงหวดอดรธาน

วนจนทรท ๒๕ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๕๖ สมาคมสภาองคกรพระพทธศาสนาแหงประเทศไทย กรงเทพมหานคร และองคกรสมาชก

(เจาภาพประจำวน) เวลา ๐๖.๓๐ น. พระสงฆจำนวน ๘๗ รป เดนทางถงบรเวณมณฑลพธทองสนามหลวง ณ เวทกลาง

คณะกรรมการจดงาน ถวายภตตาหารเชา ๐๖.๒๙ น. พธบวงสรวงของโครงการ “หมทองคำยอดฉตรพระมหาเจดยพทธคยา ประเทศ

อนเดย” ณ หนามณฑป ทประดษฐานพระบรมสารรกธาต และพระแกวมรกตจำลอง ๐๗.๐๐ - ๐๙.๐๐ น. ดนตรไทยบรรเลงประกอบในการพธ โดย กรงเทพมหานคร ๐๗.๐๐ - ๐๙.๐๐ น. นายเกษม วฒนชย องคมนตร (ประธานในพธเจรญพระพทธมนต) ปลดกรงเทพ มหานคร (ประธานทำบญตกบาตรวนมาฆบชา) คณะกรรมการจดงานฯ ผแทนสวน

ราชการ รฐวสาหกจ และประชาชน พรอม ณ เวทกลาง - สมเดจพระวนรต กรรมการมหาเถรสมาคม ประธานโครงการ “หมทองคำยอด ฉตรพระมหาเจดยพทธคยา ประเทศอนเดย” เดนทางถง ณ เวทกลาง - นายเกษม วฒนชย จดธปเทยนบชาพระรตนตรย - เจาหนาทนำไหวพระ และอาราธนาศล - พระพรหมวชรญาณ ประธานคณะกรรมการอำนวยการฯ ฝายบรรพชต ใหศล - เจาหนาทอาราธนาพระปรตร - พระสงฆทรงสมณศกดจำนวน ๑๙ รป เจรญพระพทธมนต - พระสงฆจำนวน ๘๗ รป ออกรบบณทบาต - ปลดกรงเทพมหานคร ประธานในพธทำบญตกบาตรวนมาฆบชา คณะกรรมการ

จดงานฯ ผแทนสวนราชการ รฐวสาหกจ และประชาชน ทำบญตกบาตร - ประธานในพธทำบญตกบาตรกลบเขาสพลบพลาพธ - นายเกษม วฒนชย ปลดกรงเทพมหานคร พรอมคณะกรรมการฯ ถวายภตตาหารเชา

พระสงฆทรงสมณศกด จำนวน ๑๙ รป - นายเกษม วฒนชย ถวายทองคำปฐมฤกษแด สมเดจพระวนรต ประธานโครงการ

ฝายสงฆ (พระสงฆเจรญชยมงคลคาถา) - ผมจตศรทธาถวายทองคำเปนพทธบชาแด สมเดจพระวนรต - ถวายไทยธรรมแดพระสงฆ - พระสงฆอนโมทนา ๑๙.๓๐ - ๑๒.๐๐ น. การอภปรายธรรม หวขอ “๒๖๐๐ ป แหงโอวาทปาตโมกข : ชาวไทยควรได

ประโยชนสขอะไร” โดยมวทยากรประกอบดวย ๑. พระมหาหรรษา ธมมหาโส, รศ.ดร. รองอธการบดฝายวชาการ มหาวทยาลยมหาจฬา

ลงกรณราชวทยาลย

maka 2556.indd 20 2/19/13 8:23:05 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 21

๒. แมชศนสนย เสถยรสต ผอำนวยการเสถยรธรรมสถาน

๓. พลเอก ปรชา เปรมาสวสด รองประธาน คนทหนง สมาคมสภาองคกรพระพทธ

ศาสนาแหงประเทศไทย

๔. คณหญงสดารตน เกยราพนธ ประธานกรรมการดำเนนงานโครงการบรณปฏสงขรณ

สถานทประสตของพระพทธเจา

ผดำเนนการอภปราย นายวรเดช อมรวรพพฒน เลขาธการสมาคมสภาองคกร

พระพทธศาสนาแหงประเทศไทย

๑๒.๐๐ – ๑๓.๐๐ น. รายการ สขภาพแบบองครวม โดย อาจารยสำรวม สทธสาคร

๑๓.๐๐ - ๑๓.๔๐ น. การขบรองเพลงประสานเสยง “บทเพลงแหงธรรม กรองคำบชา กาลมาฆปรณม”

โดย นกรองประสานเสยงมลนธโลกสฟา

๑๓.๔๐ - ๑๔.๑๐ น. รายการ “การดแลและเสรมสขภาพพระสงฆ”

โดย คณะแพทยชมรมโรคหอบหด มหาวทยาลยธรรมศาสตร

๑๔.๑๐ - ๑๕.๐๐ น. การแสดงความสามารถของเยาวชนทชนะการประกวดประเภทตางๆ

๑๕.๐๐ - ๑๖.๓๐ น. คณะกรรมการอำนวยการจดงาน คณะกรรมการทปรกษา คณะกรรมการจดงาน

ขาราชการ และพทธศาสนกชน เตรยมความพรอม ณ เวทกลาง

๑๖.๓๐ - ๑๗.๓๐ น. นายกรฐมนตร ประธานในพธ เดนทางมาถงบรเวณงาน

- ประธานในพธจดธปเทยนบชาพระรตนตรย และนำปฏญาณตนเปนพทธมามกะ

- ประธานสงฆ ใหศล

- พลตรหญง อษณย เกษมสนต รองประธานคณะกรรมการจดงานเผยแผพระพทธ

ศาสนาฯ ฝายคฤหสถ และประธานฝายควบคมเวทกลาง และพธการฯ กลาวรายงาน

- นายสนทร การบรรจง กรรมการจดงานเผยแผพระพทธศาสนาฯ ฝายคฤหสถ

อานรายนามคณะกรรมการจดงาน อนกรรมการจดงาน ผแทนหนวยงาน/องคกร

ทรวมจดกจกรรม และนกเรยนทชนะการประกวดประเภทตางๆ เขารบเกยรตบตร

ของทระลก และโลรางวล

- ประธานในพธกลาวสนทรพจนเนองในวนมาฆบชา

- พระสงฆเจรญพระพทธมนต

- ประธานในพธ และผมเกยรต ถวายจตปจจยไทยธรรมแดพระสงฆ

- ประธานในพธกรวดนำ พระสงฆอนโมทนา

- พระพรหมวชรญาณ ประธานคณะกรรมการอำนวยการจดงานเผยแผพระพทธศาสนา

เนองในวนมาฆบชา ประจำปพระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฝายบรรพชต แสดงสมโมทน

ยกถาเนองในวนมาฆบชา

- พระพรหมวชรญาณ พรอมดวย นายกรฐมนตร ประธานในพธ นำประชาชน เวยน

เทยนรอบพระบรมสารรกธาต และพระแกวมรกตจำลอง

- ประธานในพธกราบทแทนหนาองคพระบรมสารรกธาต และเดนทางกลบ

๑๗.๓๐ - ๑๘.๓๐ น. พระสงฆจำนวน ๘๗ รป เจรญพระพทธมนตถวายเปนพระราชกศลฯ (กจกรรมเหมอนวนท ๒๑)

๑๘.๓๐ - ๒๑.๓๐ น. การแสดงพระธรรมเทศนา โดย พระอาจารยมซโอะ คเวสโก

วดสนนทวนาราม อำเภอไทรโยค จงหวดกาญจนบร

maka 2556.indd 21 2/19/13 8:23:05 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 22

วนองคารท ๒๖ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๕๖ คณะกรรมการบรณปฎสงขรณสถานทประสตของพระพทธเจา ณ ลมพนสถาน ประเทศเนปาล (เจาภาพประจำวน)

เวลา ๑๖.๐๐ - ๑๗.๐๐ น. เสวนาธรรม

๑๗.๑๐ - ๑๘.๔๐ น. พธฉลองแผนทองพระราชทาน

- เชญแผนทองพระราชทาน เขาสบรเวณปะนำพธ

- พระสงฆ ๙ รปสวดเจรญพระพทธมนต

๑๘.๔๕ - ๑๙.๐๐ น. คณะกรรมการบรณปฎสงขรณสถานทประสตของพระพทธเจา แขกผมเกยรตและ

ประชาชนรวมกนสวดมนตเพอถวายเปนพระราชกศล และรวมกนจดเทยนถวายพระพร

แดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ

วนพธท ๒๗ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๕๖ คณะกรรมการบรณปฎสงขรณสถานทประสตของพระพทธเจา ณ ลมพนสถาน ประเทศเนปาล (เจาภาพประจำวน)

เวลา ๑๗.๐๐ – ๒๐.๐๐ น. - พธหลอองคพระโพธสตวสทธตถราชกมาร (พระพทธเจานอย)

- เชญแผนทองพระราชทาน เขาสบรเวณปะรำพธ

- พธมอบ “พระพทธรปปางสมาธ” ขนาดหนาตกกวาง ๑๙ นว สง ๒๕ นว เพออญ

เชญเปนองคพระประธาน ประดษฐาน ณ ชมชนหมบานทวไทย

กำหนดการวถชวตเสถยรธรรมสถาน ณ มณฑลพธทองสนามหลวง วนท ๒๑-๒๗ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๕๖

“เสถยรธรรมสถานขอเชญรวมสวดมนตตอหนาพระพกตรพระพทธชยนต องคดำ นาลนทา เนองในวนมาฆ

บชา ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา ในคนวนท ๒๕ กมภาพนธ ณ มณฑลพธ

ทองสนามหลวง”

วนท ๒๑ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๕๖ ขบวนรถพระพทธชยนต องคดำ นาลนทา และเดกจากโครงการบานเรยนแหงรก

และโครงการบานเรยนศลปะแหงชวต เขารวมกบขบวนพธอนเชญพระบรมสารรกธาต เวลา ๗.๓๐ น. จากวดมหาธาต

มาทองสนามหลวง

วถชวตทกระทำทกวน เปดโอกาสใหพทธศาสนกชน และบคคลทวไปไดกราบนมสการ พระพทธชยนต องคดำ นาลนทา

ดวยดอกไมสด และนำมนบชา / เปดโอกาสใหพทธศาสนกชน และบคคลทวไปมสวนรวมกนสรางสงคมอรยะ/

จดนทรรศการ ตงแตมปฏสนธจต ถง การคนชวตสธรรมชาต / มการสวดมนต ทำวตร ตามกจกรรมของเวทกลาง

ในวนท ๒๑-๒๗ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๕๖ / สงเสรมธรรม เพอเขาถงไดงาย ในรปแบบของภาพยนตรขนาดสนจาก

โครงการ ความรก ศรทธา ปาฏหารย ชดท ๑ “จากเหยอเปนหยด” ป พ.ศ.๒๕๕๔ และ ชดท ๒ “ทกขมไวใหเหน

ไมมไวใหเปน” ป พ.ศ.๒๕๕๕ นำแสดงโดยศลปน ดารา นกแสดงจตอาสามากมาย จำนวนทงสน ๑๖ เรอง ความยาว

เรองละ ๓๐ นาท

maka 2556.indd 22 2/19/13 8:23:05 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 23

วนมาฆบชา

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต) คำวา มาฆบชา เปนชอของพธบชาและการทำบญในพระพทธศาสนาอยางหนงซงปรารภการประชมใหญ

ของพระสาวกทเรยกวา จาตรงคสนนบาต มาฆบชา ยอมาจาก มาฆปณณมบชา หรอ มาฆบรณมบชา แปลวา การบชาในวนเพญเดอน ๓

ในวนเพญเดอน ๓ หรอวนมาฆบชา เปนวนสำคญในพระพทธศาสนา คอเปนวนท พระพทธองคประทานโอวาทปาตโมกขในทประชมพระสาวก ซงประกอบดวยองคส ทเรยกวา จาตรงคสนนบาต เพอ

ใหพระสาวกเหลานนมหลกการรวมกนในการประกาศพระศาสนา คอสงสอนธรรมแกประชาชนตามทองถน

บานเมอง และประเทศตางๆทวไป

คำวา จาตรงคสนนบาต แปลวา การประชมพระสาวก ซงประกอบดวยองคส หรอการประชม

พรอมดวยองคส องคสทวานไดแก

maka 2556.indd 23 2/19/13 8:23:07 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 24

๑. พระสงฆทมาประชมวนนน ลวนเปนเอหภกข คอไดรบอปสมบทโดยตรงจากพระพทธเจา

๒. พระสงฆเหลานนเปนพระอรหนตทงสน

๓. พระสงฆทประชมวนนนมจำนวนถง ๑๒๕๐ รป มาประชมกนโดยมไดนดหมาย

๔. วนนนเปนวนเพญเดอนมาฆะ พระจนทรเตมดวงบรบรณ

การประชมครงสำคญทสดในสมยพทธกาลทเรยกวาจาตรงคสนนบาตน ไดมขน ณ พระเวฬวนมหาวหาร

ใกลกรงราชคฤห ซงเปนเมองหลวงของแควนมคธ เรมแตตะวนบายกอนคำของวนเพญเดอน ๓ ในปแรกท

พระพทธเจาตรสร คอหลงจากวนตรสรไป ๙ เดอน

การประชมเชนน มครงเดยวในศาสนาน เปนการประชมครงสำคญทพระพทธเจาทรงแสดงโอวาท

ปาตโมกข

คำวา โอวาทปาตโมกข แปลวา โอวาททเปนประธาน หรอ คำสอนทเปนหลกใหญหมายถงธรรมทเปน

หลกสำคญของพระพทธศาสนา สาธชนนยมเรยกโอวาทปาตโมกขนวาเปนหวใจของพระพทธศาสนา

ความในโอวาทปาตโมกข แบงออกเปน ๓ ตอน พระพทธองคตรสเรยงลำดบกนเปน ๓ คาถาครง

ขนต ปรม ตโป ตตกขา

นพพาน ปรม วทนต พทธา

น ห ปพพชโต ปรปฆาต

สมโณ โหต ปร วเหฐยนโต.

สพพปาปสส อกรณ กสลสสปสมปทา

สจตตปรโยทปน เอต พทธาน สาสน.

อนปวาโท อนปฆาโต ปาตโมกเข จ สวโร

มตตญญตา จ ภตตสม ปนตญจ สยนาสน

อธจตเต จ อาโยโค เอต พทธาน สาสน

คาถาแรกวา ความอดทน คอความอดกลน เปนตบะอยางยง

พระพทธะทงหลายกลาวพระนพพานวายอดเยยม

ผทำรายผอน เปนบรรพชตไมไดทเดยว

ผเบยดเบยนผอน เปนสมณะไมได

คาถาทสองวา การไมทำบาปทงปวง ๑

การยงกศลใหถงพรอม ๑

การทำจตของตนใหผองแผว ๑

นคอคำสอนของทานผตรสรแลวทงหลาย

maka 2556.indd 24 2/19/13 8:23:07 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 25

คาถาทสามวา การไมกลาวราย ๑

การไมทำราย ๑

ความสำรวมในพระปาตโมกข ๑

ความเปนผรจกประมาณในอาหาร ๑

ทนอนทนงอนสงด ๑

การประกอบความเพยรในอธจต ๑

นคอคำสงสอนของทานผตรสรแลวทงหลาย

ความในคาถาแรก พระพทธเจาตรสเพอแสดงหลกการและแนวทางทเปนลกษณะเฉพาะของพระพทธ

ศาสนา ซงทำใหสามารถแยกจากลทธศาสนาทพระพทธศาสนาไมยอมรบ

ตอนแรกทตรสวา ความอดทนคอทานไวยนหยดอยไดเปนตบะอยางยง พระองคตรสเพอแสดงใหเหนวา

การบำเพญตบะของนกบวชทงหลายทนยมทรมานตนเองดวยวธการตางๆ นน ไมใชเปนวธการเผาผลาญบาป

ชนดทพระพทธศาสนายอมรบ สาระสำคญของตบะทพระพทธเจาทรงยอมรบหรอตบะทถกตอง กคออ ขนต

ธรรมความอดทนทจะดำเนนตามมรรคาทถกตองไปจนถงทสด มความเขมแขงทนทานอยในใจ ดำรงอยในหลก

ปฏบตทถกตองนน ไมระยอทอถอย

ตอนทสองทตรสวา พระพทธะทงหลายกลาวพระนพพานวายอดเยยมนน ตรสเพอชชดลงไปวาจดหมาย

ของพระพทธศาสนา คอ นพพาน อนไดแกความดบกเลสและกองทกขทงปวงได หรอความเปนอสระหลดพน

จากอำนาจครอบงำของกเลส คอ โลภะ โทสะ และโมหะ ไมใชสวรรค ไมใชการเขารวมกบพระพรหมผเปนเจา

เปนตน

ตอนทสามทตรสวา ผทำรายผอนเปนบรรพชตไมไดทเดยว ผเบยดเบยนผอนเปนสมณะไมได นตรส

เพอแสดงลกษณะของนกบวชในพระพทธศาสนา คอชใหเหนวานกบวชในพระพทธศาสนา คอพระภกษสงฆ

ตองเปนผไมเบยดเบยน ไมกอความทกขยากเดอดรอนแกใครๆ มแตเมตตา กรณา ปฏบตเพอประโยชนเพอ

ความสงบสขของคนทงปวง

พดสนๆ วา นกบวชหรอพระภกษสงฆในความหมายของพระพทธศาสนา คอเครองหมายของความ

ไมมภย เปนสญลกษณแหงความรมเยนปลอดภย และการชนำมรรคาแหงสนตสข

ความในคาถาทสอง พระพทธองคตรสสรปขอปฏบตในพระพทธศาสนาทงหมดลงเปนหลกการสำคญ

๓ ประการ คอ

๑) ไมทำบาปทกอยาง ไดแก ละเวนความชวทกชนดทกระดบ ตงตนแตความประพฤตตามหลกศล ๕

เชน ไมทำลายชวต ไมลกทรพย ไมประพฤตผดในกาม เปนตน

๒) ยงกศลใหถงพรอม ไดแก บำเพญความดใหบรบรณ เชน มเมตตา กรณา ฝกจตใหเขมแขง มสมาธ

มความเพยร มสตรอบคอบ ซอสตยสจรต มความเสยสละ เปนตน

๓) ทำจตของตนใหผองแผว ไดแก ชำระจตใจใหบรสทธสะอาด ใหหลดพนจากกเลส เชน ความโลภ

maka 2556.indd 25 2/19/13 8:23:08 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 26

ความโกรธ ความหลง ความฟงซาน ความหดหซมเซา เปนตน ดวยการฝกอบรมปญญาใหเกดความร

ความเขาใจสงทงหลายตามเปนจรง จนกเลสและความทกขครอบงำจตใจไมได

จำงายๆ สนๆ วา เวนชว ทำด ทำใจใหบรสทธ

หลกปฏบตทตรสในคาถาทสองน เปนทงแนวทางและขอบเขตในการทพระสาวกทงหลายจะไปอบรม

สงสอนประชาชน ใหตรงตามหลกการของพระพทธศาสนา และสอนไดเปนแนวเดยวกน มความเปนอนหนง

อนเดยวกนในการเผยแผ

ความในคาถาทสาม พระพทธองคตรสเพอเปนหลกความประพฤตและการปฏบตตน หรอหลกปฏบต

ในการทำงานสำหรบผทจะไปประกาศพระศาสนา หมายความวาทรงวางระเบยบในการไปสงสอนธรรมแก

ประชาชน วาผสอนตองเปนผไมกลาวราย ตองเปนผไมทำราย คอไมกอความเดอดรอนแกผอนไมวาดวยกาย

หรอวาจา มวจกรรมและกายกรรมบรสทธสะอาด พดและทำดวยเมตตา กรณา มความสำรวมในพระปาตโมกข

คอ ประพฤตเครงครดในระเบยบแบบแผน รจกประมาณในภตตาหาร ทนอนทนงกใหสงบสงด เหมาะแกสมณะ

คอ ตองไมเหนแกกนแกนอนและตองมใจแนวแนเขมแขงไมทอถอยฝกอบรมจตใจของตนอยเสมอ รวมความวา

ไปทำงานกใหไปทำงานจรงๆ ทำงานเพองาน มงประโยชนสขของประชาชนเปนสำคญ ไมใชไปหาความสข

สนกสบาย

เนอความ ๓ คาถาของโอวาทปาตโมกขน แสดงใหเหนวธสงงานของพระพทธเจา การทพระองคทรงสง

พระสาวกไปประกาศพระศาสนานน กคอ พระองคสงพระสาวกใหไปทำงาน ความจรงพระองคเคยสง

พระสาวกออกไปแลว ๒ รน รนแรกเปนพระอรหนตลวน ๖๐ รป รนทสองเปนพระอรยบคคลชนเสขภม คอ

ยงไมเปนพระอรหนต มจำนวน ๓๐ รป พระองคทรงสงไปอยางธรรมดา คอ ตรสสงเพยงวา “จงจารกไป

ประกาศพระศาสนา เพอประโยชนและความสขของพหชน” และลงทายวา “เพอเมตตาการณยแก

ชาวโลก” มไดมพธการพเศษแตอยางใด แตในการซกซอมงานคราวน พระสาวกมจำนวนมากถง ๑๒๕๐ รป

ซงเปนการชมนมครงใหญ และครงสำคญ พระองคจงทรงสงงานอยางชดเจน และละเอยดถถวน พระองคทรง

สงงานอยางน ศาสนาของพระองคจงแพรหลายไพศาลอยางรวดเรว และยงยนอยอยางมนคงจนทกวนน

โอวาทปาตโมกขทพระพทธเจาตรสน จงเปนตวอยางทดของการสงงาน เพราะในการสงงานนน ถาผสง

สงใหชดลงไปวา ทำอะไร เพออะไร ทำอยางไร ดงนแลว ผปฏบตยอมปฏบตสะดวก และงานกจะสำเรจรปเปน

ผลดตามความมงหมายเสมอ

โดยเหตทพระพทธเจา ประทานโอวาทปาตโมกขในวนเพญเดอน ๓ ฉะนน วนเพญเดอน ๓ จงเปนวน

สำคญทางพระพทธศาสนา เปนวนทพทธศาสนกชนจดทำพธสกการบชาเปนพเศษทเรยกวา มาฆบชา

พธมาฆบชาน แตกอนกมไดทำกน เพงมาทำในรชสมยของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔

แหงราชวงศจกร นเอง

พธมาฆบชาน มทงพระราชพธและพธของพทธศาสนกชนทวๆ ไป ในทนจะกลาวเฉพาะพธของ

พทธศาสนกชนทวๆ ไป

maka 2556.indd 26 2/19/13 8:23:08 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 27

เมอถงวนมาฆบชา ในตอนเชานอกจากจะมการทำบญตกบาตรตามปกตแลว สาธชนอาจรบอโบสถศล

และฟงเทศนตามวดทใกลเคยงหรอคนเคยอก ในตอนคำ นำธป เทยน ดอกไมไปประชมพรอมกนทโบสถ หรอ

เจดยสถานแหงใดแหงหนง ททางวดจดไว

เมอทางพระสงฆประชมพรอมแลว คฤหสถทงหลาย ยนถอธป เทยน ดอกไม ประนมมออยถดพระสงฆ

ออกไป เมอพระภกษทเปนประธานกลาวนำคำบชา ทประชมทงหมดวาตามพรอมๆ กน เมอกลาวคำบชาเสรจแลว

พระสงฆเดนนำหนาเวยนขวารอบพระอโบสถ หรอพระสถปเจดย ๓ รอบ ซงเรยกวา เวยนเทยน คฤหสถเดนตาม

อยางสงบ

ขณะเวยนรอบแรกใหระลกถงพระพทธคณ รอบท ๒ ระลกถงพระธรรมคณ รอบท ๓ ระลกถงพระสงฆคณ

ไมเดนคยกน ไมหยอกลอกน หรอแสดงอาการไมสภาพอนๆ ในขณะเวยนเทยน เพราะเปนการขาดความเคารพ

พระรตนตรย

เมอเวยนเทยนครบ ๓ รอบแลว เขาในพระอโบสถ สวดมนต ฟงเทศน กณฑแรกจะไดฟงเรอง

จตรงคสนนบาต กณฑตอๆ ไป อาจเปนเรองโพธปกขยธรรม หรอเรองอนๆ ททางวดเหนสมควร บางวดมเทศน

จนตลอดรง

ขอทควรทำเปนพเศษในวนนน กคอ ควรพจารณาความหมายของการเวนชว ทำด ทำจตใจใหบรสทธ

ใหเขาใจชดเจนลกซง แลวตงใจปฏบตใหไดตามนน

เชงอรรถ ๑. ม.อ. ๓/๑๕๕ (ปปญจสทน อรรถกถาแหงมชฌมนกาย ภาค ๓ หนา ๑๕๕) จดลำดบตามอยาง

พทธ.อ.๑๘๔ (มธรตถวลาสน อรรถกถาแหงพทธวงศ หนา ๑๘๔) และ ท.อ.๒/๑๒ (สมงคลวลาสน อรรถกถา

แหงทฆนกาย ภาค ๒ หนา ๑๒)

๒. เปนพระปราณชฎล (ชฎลเกา) ๑๐๐๐ องค พระปราณปรพาชก (เคยเปนปรพาชก) ๒๕๐ องค

๓. ดคาถาโอวาทปาตโมกข ท ท.ม.๑๐/๕๔ (ทฆนกาย มหาวรรค พระไตรปฎก เลม ๑๐ ขอ ๕๔); ข.ธ.

๒๕/๒๔ (ขททกนกาย ธรรมบท พระไตรปฎก เลม ๒๕ ขอ ๒๔)

คดจากหนงสอ ความรเกยวกบวนสำคญของไทย โดย พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต) หนา ๑๔ – ๒๒

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๕ ฉลองพทธชยนต ๒๖๐๐ ป แหงการตรสรของพระพทธเจา 27

maka 2556.indd 27 2/19/13 8:23:12 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 28

คำนำบชา

คำถวายดอกไมธปเทยน วนมาฆบชา

อชชาย, มาฆปณณม สมปตตา, มาฆนกขตเตน, ปณณจนโท ยตโต, ยตถ ตถาคโต., อรห สมมาสม

พทโธ, จาตรงคเก, สาวกสนนปาเต, โอวาทปาตโมกข อททส.

ตทา ห, อฑฒเตรสาน, ภกขสตาน, สพเพสเยว ขณาสวาน, สพเพ เต เอหภกขกา, สพเพป เต

อนามนตตาว, ภควโต สนตก อาคตา, เวฬวเน กลนทกนวาเป, มาฆปณณมย, วฑฒมานกจฉายาย, ตสมญจ

สนนปาเต, ภควา วสทธโปสถ อกาส, โอวาทปาตโมกข อททส. อย อมหาก ภควโต, เอโกเยว สาวกสนนปา

โต อโหส, จาตรงคโก อฑฒเตรสาน ภกขสตาน, สพเพสเยว ขณาสวาน.,

มยนทาน, อม, มาฆปณณม-นกขตตสมย, ตกกาลสทส, สมปตตา, สจรปรนพพตมป, ต ภควนต

อนสสรมานา, อมสม, ตสส ภควโต, สกขภเต เจตเย, อเมห, ทปธปปปผาท-สกกาเรห, ต ภควนต, ตาน จ,

อฑฒเตรสาน ภกขสตาน, อภปชยาม,

สาธ โน ภนเต ภควา, สสาวสงโฆ, สจรปรนพพโตป, คเณห ธรมาโน, อเม สกกาเร, ทคคตปณณาการ

ภเต, ปฏคคณหาต, อมหาก, ฑฆรตต, หตาย, สขาย.

คำแปล

วนน มาถงมาฆปณณม ดถพระจนทรเพญ ประกอบดวยมาฆฤกษ ตรงกบวนทองคพระตถาคต

อรหนตสมมาสมพทธเจา ไดทรงแสดงโอวาทปาตโมกขในทประชมสงฆสาวก พรอมองคสประการ

ครงนนแล พระภกษ ๑๒๕๐ องค ลวนแตขณาสพอรหนต อปสมบทดวยเอหภกขอปสมปทา มไดม

ผใดนดหมาย ไดมายงสำนกพระผมพระภาค ณ พระอารามเวฬวน เวลาตะวนบาย ในวนมาฆปณณม ณ

ทประชมนน พระผมพระภาคเจาไดทรงกระทำวสทธอโบสถ ทรงแสดงโอวาทปาตโมกข การประชมพระสงฆ

สาวกพรอมดวยองค ๔ ของพระผมพระภาคเจาแหงเราทงหลาย ไดมเพยงครงเดยวนเทานน ภกษผเขา

ประชม ๑๒๕๐ องคนนลวนเปนพระขณาสพอรหนต

บดน เราทงหลาย มาถงมาฆปณณมนกขตตสมย คลายวนสาวกสนนบาตนนแลว มาระลกถงพระผม

พระภาค แมปรนพพานนานแลว ขอนอมบชาพระผมพระภาค กบทงภกษสงฆสาวก ๑๒๕๐ องคนนดวย

เครองสกการะทงหลาย มธปเทยนดอกไมเปนตนเหลาน ณ พระพทธเจดย ซงเปนสกขพยาน แหงพระผม

พระภาคเจาพระองคนน

ขาแตพระผมพระภาคเจาผเจรญ ขอพระผมพระภาคเจา พรอมทงพระสงฆสาวก แมปรนพพาน

นานนกแลว แตโดยพระคณทงหลายยงคงดำรงอย จงทรงรบเครองสกการะเหลานของขาพเจาทงหลาย

เพอประโยชนและความสขแกขาพเจาทงหลาย สนกาลนานเทอญฯ

maka 2556.indd 28 2/19/13 8:23:13 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 2�

maka 2556.indd 29 2/19/13 8:23:13 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 30

maka 2556.indd 30 2/19/13 8:23:14 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 31

maka 2556.indd 31 2/19/13 8:23:14 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 32

maka 2556.indd 32 2/19/13 8:23:15 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 33

maka 2556.indd 33 2/19/13 8:23:15 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 34

maka 2556.indd 34 2/19/13 8:23:16 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 35

maka 2556.indd 35 2/19/13 8:23:16 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 36

maka 2556.indd 36 2/19/13 8:23:17 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 37

maka 2556.indd 37 2/19/13 8:23:17 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 38

ภยแหงพระพทธศาสนา - ความรเพอ

พฒนาการนบถอศาสนาของคน*

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต)

บนทก

(ในการพมพปท ๑๐)

หนงสอเลมนเกดจากการพดครงหนงนานมาแลว และมชอเดมตามปาฐกถาทไดรบนมนตใหพดนนวา

ภยแหงพระพทธศาสนาในประเทศไทย

หลงจากพดในวนนนผานไป ๙ วน (๑๑ ก.ย. ๒๕๔๔) ไดมขาวใหญของโลก คอผกอการรายขบเครองบน

ชนตก World Trade Centerทเมองนวยอรก แตทจรง ตงแตตนป ๒๕๔๔ นน มขาวรายโดงดงมาตลอด คอ

ความรนแรงของพวกทาลบน โดยเฉพาะการทำลายพระพทธรปใหญ ๒ องค ทเมองพามยาน เหตการณราย

เหลานคงทำชาวพทธตนตวขนมาตอภยเกยวกบศาสนา จงมการสนใจพจารณาพดจากนในเรองน

บดน นบจากพดครงนน เวลาผานมาจะขนปท ๑๐ ใน พ.ศ. ๒๕๕๔ ไดตกลงปรบขยายชอหนงสอวา

ภยแหงพระพทธศาสนา – ความรเพอ พฒนาการนบถอศาสนาของคน ทงน แมชอจะยาวมาก แตกจะสอ

สาระและความมงหมายใหชดขน พรอมทงปรบเตมถอยคำและขอความบางแหงใหกระชบความทมงหมาย

หวงวา มนษยจะตนรขนมาพฒนาการนบถอศาสนาของตน ใหเปนไปในทางทสรางสรรคและเกอกล

ตอกน ดงทมงหมาย

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต)

๒๘ ธนวาคม ๒๕๕๓

* จากฉบบพมพครงท ๒๓ (มกราคม ๒๕๕๔) โดยไดเวนตอนสดทาย “ศาลสงสดของอเมรกาเตอนคนของเขาใหรจก

รากเหงาแหงชาตของตวทเปนมา” ตอนเดยวเทานน ปาฐกถาเรองน เปนปฐมเหตททำใหองคกรตางๆ ของชาวพทธททราบและเกดความสำนกในหนาทของชาวพทธ

ไดรวมตวกนกอตงสภาองคกรพระพทธศาสนาแหงประเทศไทย เมอปลายป พ.ศ. ๒๕๔๔ และในขณะนได จดทะเบยนเปนสมาคมแลวเมอปลายป พ.ศ. ๒๕๕๕

maka 2556.indd 38 2/19/13 8:23:17 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 3�

กลาวนำ โดยประธานการเสวนา: นพ.สมพนธ บณยคปต

ขอกราบนมสการพระคณเจา และทานผเขารวมเสวนาประสาพทธในครงท ๓

ชมรมพทธศาสนาโรงพยาบาลวชยยทธ รสกเปนเกยรตอยางยงและยนดอยางมากทในการเสวนาครงน

พระคณเจาพระธรรมปฎกแหงวดญาณเวศกวน ไดเมตตามานำเสวนาในหวขอเรอง “ภยแหงพระพทธ

ศาสนาในประเทศไทย” ซงเชอวาจะเปนประโยชนอยางยงแกชาวพทธทกคน ทงทมาในวนน และทจะไดอาน

หรอฟงเทปทบนทกจากรายการในครงน คงไมมความจำเปนทจะตองแนะนำพระคณเจา เพราะทกทานรจกด

อยแลว คงไดเคยอานหนงสอเลมใดเลมหนงของทาน เพราะวาพระคณเจามชอเสยงระดบโลก

แตทสำคญทสดกคอ เมอใดกตามทจะมผเบยงเบนพระธรรมคำสอน ไมวาองคกรนนจะยงใหญเพยงใด

พระคณเจาจะออกมาเปนผชความถกตองอยางโดดเดนและโดดเดยว แตอยากจะขอกราบเรยนวาอยางนอยม

พวกเราชาวพทธทอยรวมกบทานเสมอ

ผมขอเรยนทกทานวา ทานพระคณเจาสขภาพไมคอยสแขงแรงนก ไมไดบรรยายในทใดมาเปนเวลา ๓

ปกวาแลว ทกทานจงโชคดมากทจะไดฟงการบรรยายในวนน

กอนการเสวนา ผมขอทำสงทเปนรปแบบของเสวนากอน คอ สรปผลของการเสวนาในครงทแลว และ

เสนอขาวสารตางๆ ทเกยวกบ ๒ พฒนาการนบถอศาสนาของคนพระพทธศาสนาในรอบเดอนทผานมา สำหรบ

ในการเสวนาครงท ๒ ในหวขอเรอง “การศกษาพทธธรรม ในเดกเลกและเยาวชน” เพราะเราเหนวาการอบรม

เพอสรางเดก จะตองเรมตงแตชนอนบาล ซงหลงจากทเราไดเสวนากน ในวนรงขน ในวนท ๖ สงหาคม ๒๕๔๔

กไดขาววา ทานนายกฯ ทกษณ และรฐมนตรศกษาธการไดใหความเหนวา หลกสตรบงคบ ๑๒ ป ควรจะเรม

ตงแตอนบาล แทนทจะเปน ป.๑ ซงถงแมจะมเสยงคดคานจากหลายทาน แตกคงจะตองดตอไปวาจะออกมา

เปนอยางไร

ในการเสวนาครงท ๒ ของเรานน ไดรบความกรณาจากอาจารยประภาภทร นยม จากโรงเรยนอนบาล

รงอรณ และคณครอนนทตา โปษะกฤษณะ จากโรงเรยนอนบาลหนนอย ซงไดนำหลกพระพทธธรรมจาก

พระคณเจาพระธรรมปฎกและทานพทธทาสภกข เขาไปเปนหลกในการอบรมอนบาลอยางไดผล และทสำคญ

คอไดเนนในการนำครเขาไปปฏบตธรรมเสยกอน ซงทำใหบรรดาคณครทงสองโรงเรยนนไดมโอกาสสมผส ไดรบ

ประโยชน และไดรบความซาบซงจากการปฏบตศกษาทางธรรมะเปนอยางยง ทำใหเชอและไดเหนวา เดกท

ผานการเรยนการสอนในแบบนแลวจะเปนเดกทดมคณธรรมในการเสวนาครงนน แพทยหญงศรธรรม ธนะภม

และนายแพทยโรจนรง สวรรณสทธ กไดใหความเหนทางการแพทย ในการพฒนาเดก และมตวอยางเยาวชน

ทไดใฝธรรมะตงแตเดก โดยสอบไดนกธรรมเอกตงแตอาย ๑๒ ป และเรยนไดทหนงทกวชา จนไดรบทนศกษา

ถงปรญญาเอก ขณะทเรยนอย ม.๓ ทางชมรมจะไดมการจดประชมกลมยอย เพอใหมหลกสตรการสอนอบรม

เดกในวยตางๆ ใหเปนรปธรรมตอไป

เหตการณทเกดขนเมอเดอนสงหาคม ๒๕๔๔ เปนเหตการณทพระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๓

ทำใหเหนวา สงทเราไดกำลงพดกนอยนเปนเรองทมความสำคญ คอคดแรก เดกอาย ๙ ขวบ ฆาเดกอาย ๓ ขวบ

และอกคดหนงกคอ เดกชายอาย ๑๒ ป ทเรยนอย ป.๖ สคน ไดฉดนกเรยนหญงอายเทากนไปทำอนาจาร

maka 2556.indd 39 2/19/13 8:23:18 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 40

ซงเปนขาวทชอคตอคนไทยมาก ทำใหเหนความจำเปนทเราจะตองมงไปทเยาวชน ตงแตเลก เพอทำใหเยาวชน

รนใหมสามารถยดธรรมะของพทธศาสนา ทจะใหมการดำรงชวตเปนคนทดตอไปในอนาคต เราอาจจะสายเกน

ไปทจะไปแกไขเดกทโตกวาน แตถาเราไมทำอะไรในตอนนกคงจะเปนปญหา

สำหรบเรองทสอง ความเคลอนไหวในวงการพทธศาสนา ในรอบเดอนนมนอยกวาเดอนทแลว แตกไม

คอยจะมขาวดเทาไร ซงเชอวาพระคณเจาคงจะไดพดครอบคลมถงเรองนดวย คอขาวเมอวนท ๒๐ สงหาคม

สมเดจพระสงฆราชไดเสดจในงานครบรอบ ๖๐ ปของกรมการศาสนา เตอนวาอยาประมาทเพราะภยราย

กนศาสนา

วนท ๒๔ สงหาคม กมขาวของมหาเถรสมาคมบรจาคเงนสองลานชวยวดทนำทวมในภาคเหนอ แลวอก

ขาวหนง กคอวา เจาอาวาสวดทถกนำทวมทหลมสก ถกหาวาอมเงนบรจาคหนงหมนกวาบาท แตกตกลงกนได

แลวกมเจาอาวาสวดคลองยาง จงหวดสระแกว ถกจบสกเพราะขมขนสาวลกสอง

วนท ๒๕ สงหาคม ๒๕๔๔ พระรกษาการเจาอาวาสวดกลางดงทปากชอง ถกระเบดเสยชวต ซงจากพระ

ทอยในวดเดยวกนเปนผจาง

วนท ๒๖ สงหาคม ๒๕๔๔ กมขาวท พ.ร.บ.คณะสงฆททางมหาเถรสมาคมกำลงจะนำเขาสสภา ไดมการ

แกไขเพมเตมอกหลายมาตราจากรางเดม และมการลดบทบาทของมหาคณสร มการเปลยนประธานกองทน

เพอพทธศาสนาและศาสนสมบตกลาง จากพระสงฆใหเปนฆราวาส ซงรายละเอยดเรองนกคงตองตดตามดเมอ

พ.ร.บ. ๔ พฒนาการนบถอศาสนาของคนฉบบนเขาสภา หรอเขา ครม.ตอไป

ในวนท ๒๙ สงหาคม ๒๕๔๔ กมขาวของคดเกา คอ เจาอาวาสวดประดฉมพล ถกศาลตดสนจำคก ๕ ป

คดยกยอกเงนซอทดนตงแตพ.ศ.๒๕๓๗ อกขาวหนงคอ กรมการศาสนาสอบเจาอาวาสชนธรรม ทปทมธาน

เกยวของกบสกา ซงยงไมชดเจนวาจะเปนเรองถกกลาวหาหรอไม

วนท ๓๐ สงหาคม ๒๕๔๔ กมขาววา พระกบเณรจำนวนมากทเชยงใหม เขาเลนเกมตามเนตคาเฟจนถง

ดกดนคำคน เพราะวาเปด ๒๔ ชวโมง

ทงหมดนกเปนขาวในวงการสงฆในชวงรอบเดอนทแลว

สำหรบวนน กเปนกศลอยางยงทเราจะไดฟงพระคณเจาพระธรรมปฎกพดถง “ภยของพระพทธศาสนา

ในประเทศไทย” ซงเปนเรองสำคญอยางยง เพราะเกยวของกบความมนคงของประเทศไทย และความสงบสข

ของคนไทย ดงทเราไดเสวนากนมาสองครงกอนโนนวาถาภาวะของพทธศาสนาในประเทศไทยเปลยนแปลงไป

จะเกดผลกระทบอนเลวรายตอคนทกคนทอยในประเทศไทย ไมวาเขาจะนบถอศาสนาใดกตาม เพราะประเทศ

จะไมมความสงบสข วนนเราคงจะไดรวาภยของพระพทธศาสนานนมในรปแบบใดบาง ตามทพระคณเจาจะได

ชแจงใหเหน ผมขอกราบนมนตพระคณเจา

maka 2556.indd 40 2/19/13 8:23:18 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 41

ปาฐกถานำของพระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) (ในการเสวนาทโรงพยาบาลวชยยทธ ๒ กนยายน ๒๕๔๔)

ขอเจรญพร ทานประธานการเสวนา และสาธชนผสนใจใฝธรรมทกทาน ทงบคคลภายในโรงพยาบาล

วชยยทธ และญาตโยมทมาจากขางนอก

วนนอาตมภาพไดรบนมนตมา ถอเปนครงพเศษ ไมใชพเศษสำหรบโยม แตพเศษสำหรบตวอาตมภาพ

เอง คอ อยางททานประธานเสวนาไดพดแลววา ไมไดออกไปพดขางนอกนานแลวความจรงไมใช ๓ ป แต ๕ ป

แลว วนนมาพดทโรงพยาบาลวชยยทธ ความจรงกไมใชขางนอกอก เพราะเปนโรงพยาบาลซงเคยมาอาพาธอย

จงถอวาพดอยขางในนเอง ยงไมไดออกไปพดขางนอก

ถงจะฟงเรองราย กทำใจใหสบาย

แตถงแมใจสบาย กตองไมประมาทเสมอไป วนนทานนมนตใหพดเรอง “ภยแหงพระพทธศาสนาในประเทศไทย” ชอเรองนทำใหไมนาสบายใจ

เพราะเรองภยนนไมด ใคร ๆ กไมชอบ แตวนนขอรองโยมวาใหฟงอยางสบายใจ เมอฟงอยางสบายใจแลว

ตองขอตอไปวาอยาประมาทดวย เพราะความสบายใจมกมากบความประมาท

คนเราพอสขสบายกมความโนมเอยงวาจะเฉอย จะนอน จะเพลน ตองมอะไรมาบบเคน จงจะลกขนวง

ลกขนเตนกระฉบกระเฉง กระตอรอรน ทำโนนทำน จนกลายเปนธรรมดาในโลกวา คนเราน ตอเมอมทกขบบ

คนมภยคกคาม จงลกขนดนรนขวนขวาย พอสขสบายกนอนตอไป

ทน เมองไทยเรานมสภาพทเปนเรองของความสขสบายมาก และพระพทธศาสนากสอนวธปฏบตทชวย

ใหเราทำจตใจใหสบาย มความสขไดงายดวย ดงนนกเลยยงตองระวง และพระพทธศาสนาจงตองยำเรองความ

ไมประมาท เพราะวาเมอสบายแลว คนกโนมเอยงจะประมาท

หลกความไมประมาทน เปนการฝกตวของเรา และทดสอบตวดวยวา ทำอยางไรจะใหไมประมาททงท

สขสบาย บคคลใดทงๆ ทสขสบายกไมประมาทได คนนนแหละเปนผทปฏบตธรรมไดผลแตถาสขสบายแลว

ประมาท กเปนอนวา ยงปฏบตธรรมไมกาวหนาเทาทควร

วนนขอใหทกทานทำใจใหสบาย เรองทพดวนน ถงแมภยจะมมาก กไมใหฟงดวยอารมณ ไมใหมความ

โกรธความเคอง แตใหเปนเรองของปญญา คอความรความเขาใจ

มอะไรเกดขน จะดจะราย ตองรทงนน เพราะวาคนทจะไมประมาทได ตองร ไมเชนนนกไมรจะไปปฏบต

จดการอะไรได

แตเมอรแลวกตองทำใหจตใจมความผองใสโปรงโลง ไมปลอยไปตามอารมณ ไมตกอยในอำนาจ

อารมณดวย ซงกเปนการปฏบตทยากอกขอหนงคอ ทำอยางไรจะไดยนเรองทรายแลววางใจใหสงบได แตก

เปนการฝกใจ ชาวพทธทงนน

* สมณศกดของพระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต) ในขณะนน

maka 2556.indd 41 2/19/13 8:23:19 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 42

เพราะฉะนนวนนทพดมา ทงใหสขสบายและไมประมาท กตาม ใหรเรองรายดวยจตใจทปลอดโปรง

ผองใสกตาม เปนเรองของการปฏบตธรรมทงสน

โลกนทวาศวไลซนกหนา

แตปญหาลทธศาสนาและเผาพนธ กฆาฟนรบกนไมจบสน ปน คอ พ.ศ. ๒๕๔๔ มเหตการณทเปนความรนแรงเกยวกบศาสนา โดยเฉพาะการกอการราย ททำให

ชาวพทธไทย ซงตามปกต ไมไดสนใจ และไมคอยรเรองราวจำพวกน ตองตนเตนตามขาวขนมาบาง

ขาวเดนกคอ เรองสงครามทาลบนในอฟกานสถาน ซงนอกจากใกลเขามามากกวาสงครามทาง

ตะวนออกกลางแลว กมาเกยวของกบพทธศาสนา

เรองทเปนขาวใหญไปทวโลกกคอ เมอเดอนมนาคมทผานมานเอง หลงจากขมา ๔ ปแลว พวกทาลบน

กไดใชปนใหญและวตถระเบดทำลายพระพทธรปใหญ ๒ องค (สง ๕๓ และ ๓๗ เมตร) อายราว ๑,๗๐๐ ป

ทหนาผา เมองพามยาน ทำใหพระพทธรปนนแหลกละเอยดหมดสนไป*

ขาวนไดทำใหเกดความประหวนพรนพรงตอภยอนตรายรายแรงทยากจะคาดหมาย และเกดความหวงใย

ตอสภาพทไมมนคงในอนาคตของโลก โยงมาถงพระพทธศาสนา แลวกตดคางอยในใจของคนจำนวนมาก

ทใหมาพดเรองภยแหงพระพทธศาสนาวนนนน ความจรงภยมมานานแลว ดงเชน เมอป ๒๕๒๕ เปน

ตวอยาง ปนนกมเรองททำใหตองกระตอรอรน มการประกาศบอกกนมากมาย ใหชาวพทธตนตวขนมาวาม

อนตรายเขามาแลว แตเสรจแลวหลงจากนนกเงยบๆ ไป จนกระทงมาถงเวลาน บางครงทำใหรสกเหมอนกบวา

แทบจะสายไปแลว แตถาเราไมประมาทจรงๆ กยงพอมทางทจะแกปญหาได

เรองภยทจะใหพดน ขอแบงวาม ๒ อยาง คอ ภยจากภายนอก และภยจากภายใน

ภยสองอยางนตองร และตองแกไขทงนน ถาเอาแตเพยงดานเดยวกผด ไมถกตอง โดยมากเราจะไปสดโตง

บางคนกเอาแตภยภายนอก ไมดขางใน

ทจรง ภยอนตรายทเกดจากภายในเปนเรองรายแรงมากอยางททานประธานการเสวนาไดพดมาเมอกน

กคดวาจดอยในประเภทภยภายใน ซงเปนเรองใหญ

ภยภายนอกแมจะรายแรงอยางไรกตาม ถาภายในยงเขมแขงอย กสามารถจะดำรงตนรกษาตวไวได แต

ถาภายในออนแอเสยแลว ภยภายนอกกเขามาซำเตมไดงาย แมแตไมมภย กยงทำลายตวเองหมดไปได

วนนตองพดทงภยภายนอก และภยภายใน แตอยากจะขอพดถงภยภายนอกเสยกอน แลวจงคอยๆ พด

ตวงเขามาขางใน

* หลงจากทพดนเพยง ๙ วน คอ 11 ก.ย. 2001/๒๕๔๔ กมกรณผกอการรายขบเครองบนชนตก World Trade Center ทงค

พนาศลง แลวอเมรกา ซงถอวาพวกทาลบนเกยวของในการกอการรายน กเขาหนนการขบไลพวกทาลบน จนพวกนหมดอำนาจยดครองเมองหลวงกาบล (Kabul) ในเดอน พ.ย. ๒๕๔๔ น

maka 2556.indd 42 2/19/13 8:23:19 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 43

ตอน ๑

ภยภายนอก

ภยภายนอกทเรามองดและพดถงวาเปนภยตอพระพทธศาสนาน ถาวาไปแลวไมใชเปนภยตอพระพทธ

ศาสนาเทานนเพราะภยตอพระพทธศาสนา กหมายถงภยตอประเทศชาตสงคมไทยทงหมดดวย

นอกจากนน ภยตอประเทศชาตสงคมนกเปนภยอยางเดยวกบภยทจะเกดแกโลก หมายความวา ถาภย

เกดแกพทธศาสนาไดและถาประเทศไทยมปญหาได กเปนปญหาแกทงโลกนนแหละฉะนนวนนเราจงมามองด

สภาวะและสถานการณของโลกทงหมดเลย

เวลานเมอเรามองดไปทวโลก จะเหนวาอยในภาวะทไมปลอดภย มปญหามากมายเหลอเกน ไมตองพด

ถงปญหาธรรมชาตแวดลอมทคนในประเทศพฒนาแลวสนใจกนมาก เอาแคเรองของมนษยดวยกนเอง ในสงคม

การรบราฆาฟนยงมกนมากมายแมแตในประเทศเดยวกนกเกดสงครามมการฆากนอยางทารณโหดราย ชนดท

ไมนาจะเกดขนในหมมนษย การฆาฟนทำสงครามกนนเปนเรองของ

๑. เชอชาตเผาพนธ

๒. ลทธศาสนา

คนอยในสงคมเดยวกน ยงแบงแยกกน อยกนดไมได ทำไมเปนอยางน ทงๆ ทวาเจรญกนมากมาย ม

อารยธรรมทบอกกนวาสงแลว กไมพนเรองรายๆ น อยางทเราไดยนอยทกเมอเชอวน กปๆ กไมรจกหมดไปคอ

การสงครามรบกน ระหวางยวกบอาหรบโดยเฉพาะยวกบปาเลสไตน ทำสงครามกนอยเรอย เปนสงครามทม

ความหมายทงในแงเผาพนธ และในแงลทธศาสนา คอเรองชาวยวกบชาวมสลม ซงเหนชดวาเปนศตรกนมาเปน

พนๆ ปแลว

มองใกลเขามา อยางประเทศฟลปปนส อนโดนเซย อะไรพวกน กมสงครามการรบการฆาฟนกนดวย

เรองของลทธศาสนา

มองไปทางเมองฝรง อยางในไอรแลนดเหนอ กมการรบกนระหวางโปรเตสแตนตกบคาทอลก เปน

ปญหากนมาไมรจกจบสน

ถอยหลงไปไมนานน กบอสเนย นนกฆากนโหดรายทารณอยางยง

เมอมองเรองทเปนมาเปนไปอยางนแลว กทำใหเราตองมองไปขางหนาดวย ทจรงเวลาเราพดถงปญหา

ปจจบน กคอการมองไปในอนาคตดวยวา สภาพทเปนอยางนมนสองแนวโนมวาอนาคตจะเปนอยางไร

ถาเรามองไปแลว ไมเหนอะไรทเปนแนวโนมทดหรอมหลกประกนวาจะแกปญหาได กแสดงวาจะตองม

เหตการณอยางนเกดขนอก แลวกอาจจะรนแรงมากยงขนดวย

โดยเฉพาะสภาพความคด ความเชอถอ หรอทฏฐของคนนเปนเรองทสำคญ เมอคนเรามความเชอ ตงจต

ตงใจ มองอะไร อยางไร กจะคดจะทำอยางนนตอไป

ในแงของทฏฐ คอความคดความเชออะไรเหลาน เราเหนอะไรทจะทำใหมนใจหรอปลอดภยบางวา มน

จะมแนวโนมทดขนถาถามญาตโยมกคงตอบวายงมองไมเหนเลย มแตเรองทจะทำใหเกดปญหากนอยเรอยไป

maka 2556.indd 43 2/19/13 8:23:19 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 44

ถามองในแงของการทเกดสงครามฆาฟนกน ระหวางคนตางผว ตางเผา ตางลทธศาสนาน เมอเราหนมา

มองประเทศไทยนกลบเปนประเทศทไดรบคำชนชม เปนประเทศทรมเยนเปนสข

คนไทยไมมความรงเกยจเดยดฉนทคนผวเผาไหน คนลทธศาสนาไหนกอยกนไดดวยด เปนอยางนมา

ตลอดเวลายาวนานแลว เพราะวาคนไทยไมรงเกยจใคร ปรบตวเขากบทกคนได ทเปนอยางนเราพดไดเตมปาก

วา เปนเพราะพระพทธศาสนา

ทวาคนอยรวมกนไดดเพราะพทธศาสนานแนนอน เพราะวาแนวคำสอนของพระพทธศาสนานน ใหม

เมตตา มกรณา แลวเมตตากรณานนกเปนสากล คอไมมการจำกดหรอแบงแยกวารกเฉพาะพวกนพวกนน หรอ

วาฆาคนพวกนนไดไมเปนบาป ฆาคนพวกนจงจะเปนบาป อยางทบางลทธศาสนาถงกบบอกวา คนพวกนนกลม

นนฆาแลวกลายเปนวาไดบญเสยดวยกม ถาไมเปนการสนบสนนใหเกดการรบราฆาฟน อยางนอยกเปนขออาง

ใหฆาฟนทำการรนแรงได

เมองไทยเรามความใจกวางอยางนมานานแลว ควรถอยหลงไปดในประวตศาสตรดวย

ฝรงแสนแปลกใจ แตไหนแตไร

เมองไทยใจเสร ไมมทไหนเทยมเทา

ขอเทาความในประวตศาสตร ใหเหนวาประเทศไทยของเรานเปนมาอยางไร แลวขอใหคาดหมายวาตอ

ไปยงจะเปนอยางนนอกหรอไม ในเมองไทยของเราน คนไทยตงแตเปนพทธศาสนกชนสบมา อยรวมกบใครกได

ถอยหลงไปตามทเราจะมหลกฐานพอเหนได ในสมยทฝรงเรมเขามา และเขยนบนทกเหตการณไว ถงแม

คนไทยจะไมบนทกฝรงกไดบนทกไว

ขอยกตวอยางในสมยสมเดจพระนารายณมหาราช เมอฝรงเขามาพรอมกบการลาเมองขน และการ

ทำการคาขายอะไรตางๆ ศาสนากเขามาดวย คอมการนำศาสนาครสตเขามาเผยแพร และนกบวชทเขามาเผย

แพรศาสนาครสตนนเองไดเขยนบนทกไว ถงสภาพชวตจตใจและลกษณะนสยของคนไทย ทมความเออเฟอเผอ

แผ ยมแยมแจมใส ยนดตอนรบและใหเกยรตคนอน ไมวาจะเปนชาตไหนลทธศาสนาใด

อาตมาจะอานใหฟงตามทบาทหลวงไดเขามาเพอเผยแผศาสนา เขาไดพบเหนวาคนไทยเปนอยางไรแลว

บนทกไว เปนบนทกสมยอยธยา ในสมยแผนดนสมเดจพระนารายณมหาราช

บาทหลวงชอ ฌอง เดอบร ไดบนทกไวตอนหนง ซงกรมศลปากรไดนำมาจดพมพเปนหนงสอไว เปน

จดหมายเหตการเดนทางของพระสงฆราชแหงเบรต หมายความวาหวหนาใหญของศาสนาครสตทเขามา เปน

บาทหลวงฝรงเศสคนตางประเทศเขาเขยนเอง ไมใชคนไทยและไมใชชาวพทธเราเขยน เขาบอกไวดงน

ขาพเจาไมเชอวาจะมประเทศใดในโลกทมศาสนาอยมากมาย และแตละ

ศาสนาสามารถปฏบตพธการของตนไดอยางเสรเทากบประเทศสยาม

อยาลมวาบาทหลวงฝรงเศสเหลานมประสบการณในการไปเผยแผศาสนามามาก เขามาเหนเมองไทย

แลวเขามความประทบใจอยางน เปนเรองทมความหมายมาก

maka 2556.indd 44 2/19/13 8:23:20 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 45

ถาจะเขาใจและมองเหนคณคาคำพดของเขาไดชดเจน เราจะตองไปอานประวตศาสตรเหตการณทาง

ศาสนาและการเมองในประเทศแถบของพวกเขาเอง โดยเฉพาะในยโรป เอามาเปรยบเทยบดวย

อกตอนหนง เขาเขยนบอกวา

ความคดของชาวสยามทวา ทกศาสนาด ดงนน พวกเขาจงไมแสดงตนเปน

ปฏปกษตอศาสนาอนใด หากศาสนานนๆ สามารถยนหยดอยไดภายในกฎหมายของรฐ

นบแตโบราณกาล ผปกครองของไทยมเจตนารมณอนดงามทจะปลอยใหแตละชาต

ปฏบตพธการทางศาสนาของตน ไดอยางเสรแลวมอกตอนหนงบอกวา

นเองคอเสรภาพ ในสวนทเกยวกบการนบถอศาสนา อนเปนสงทคน ทงหลาย

ไดชนชมกนอยในราชอาณาจกรแหงน

ทอานมานบาทหลวงเขยน ทน หนไปดบนทกของฝรงทเปนพอคา เปนนายทหารหรอเปนนกปกครองบาง

ตอนนจะอานเรองการชวนสมเดจพระนารายณมหาราชใหหนไปเขาศาสนาครสตกอน เรองนมาใน

ประชมพงศาวดาร ขออานบนทกของพอคาฝรงเศส เพอใหเหนหลายๆ ทศนะและประสบการณจากคนละดาน

ทงบาทหลวงพดวาอยางไร พอคาพดวาอยางไร นายทหารพดวาอยางไร

พอคาฝรงเศสเขยนวา

ถาพระเจาหลยสท ๑๔ ไดทรงชกชวนแลว สมเดจพระนารายณกคงจะหน

เขาหาศาสนาโรมนคาทอลกเปนแน ถาการณเปนไดเชนนจรงแลว จะเปนพระเกยรตยศ

แกพระเจาหลยสสกเพยงไร เพราะในเวลาพระองคไดทรงจดการศาสนาในพระราช

อาณาเขตของพระองค ยงไดทรงจดการทำลายศาสนาอนไมดในแผนดนฝายตะวนออก

ซงนบวาเปนประเทศทเจรญทสดอยแลว

บนทกตอนนหมายความวา เขามาเหนสมเดจพระนารายณมหาราชไมไดทรงรงเกยจเดยดฉนท แตกลบ

ทรงอปถมภศาสนาครสตและนกบวชบาทหลวงทเขามาเผยแพร เขากเลยเขาใจผดนกวา พระเจาแผนดนไทยน

ทรงพรอมแลวทจะนบถอศาสนาครสต จงกราบทลใหพระเจาหลยสทำพระราชสาสนมาชวน นคอเพราะความ

ใจดของคนไทย ใจกวางจนกระทงทำใหเขาเขาใจผด คดไปตามนสยของเขาเอง

แตอกอยางหนงทนาสงเกตกคอ เขามความภมใจวา ถาเขาไปไหนเขาไดเอาศาสนาของเขาเขาไป เขา

จะตองทำลายศาสนาของทนนดวย เพราะเขาถอวาศาสนาในทนนไมด เพราะฉะนนเขา กเขยนอวดอางไวใน

บนทกนวา “ยงไดทรงจดการทำลายศาสนาอนไมดในแผนดนฝายตะวนออก” นเปนขอสงเกตทแสดงใหเหน

คตของฝรงสมยนนตอศาสนาอนทเขาถอวาไมดไปหมด

ทอานมานเปนบนทกของพอคา ซงตอมากเปนอยางทวาจรงๆ คอ พระเจาหลยสท ๑๔ ไดทรงมพระราช

สาสนมาเชญชวนสมเดจพระนารายณมหาราชใหทรงหนไปนบถอครสต

ทกทานคงทราบวาสมเดจพระนารายณมหาราชทรงตอบวา อยางไร ทรงตอบยาวอย ถาจบเอาขอความ

สน ๆ กคอตรสวา พระผเปนเจาไดทรงสรางทกสงทกอยาง ทรงสรางแผนดน สรางสงสาราสตว ทรงดลบนดาล

ไดทงสน ดงนน ถาหากวาพระเจาตองการใหพระองคเปนครสต พระองคกจะบนดาลเอง เพราะฉะนน

พระเจาหลยสไมตองมายง (ทำนองนน) เมอพระเจาทรงบนดาลไดทกอยางอยแลว เมอใดทรงตองการพระเจา

maka 2556.indd 45 2/19/13 8:23:20 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 46

กจะบนดาลเอง ขณะนสมเดจพระนารายณมหาราชยงเปนพทธมามกะ กแสดงวาพระผเปนเจายงไมทรง

ตองการ จงทรงปลอยใหพระองคเปนชาวพทธอยอยางน

สมเดจพระนารายณมหาราชทรงมพระปรชาสามารถอยางยง ทรงตอบทเดยว พระเจาหลยสกเลยไมร

จะวาอยางไร บวกไมชำ นำกไมขน

ฝรงชวยใหรวาทเมองเขา คนหนภยศาสนา

พอมาเมองไทย คนสยามเอาใจตอนรบอยางด ทนมาถงนายทหารบาง ขอพดถงนายทหารใหญคนหนง ทชอวานายพลฟอรบง

ในสมยสมเดจพระนารายณมหาราชนน ชาวฝรงเศสคนหนงเขามารบราชการอยในกรงศรอยธยา ไดเปน

นายพล ชอนายพลฟอรบง ทานผนอยในกรงศรอยธยานาน ตอมากลบไปประเทศฝรงเศส กไปเลาใหพระเจา

แผนดนและบาทหลวงผใหญทางฝรงเศสฟง แลวเขาบนทกกนไว

นายพลฟอรบงเลาวา

ททำใหครสตศาสนาแผไพศาลไปไดไมเรวนน ตองโทษจรรยาวตรของพระภกษ

สงฆ ซงมความอดทนและเครงครดมาก พระภกษสงฆเหลานไมเสพสราเมรย ฉนแต

ของทคนใจบญถวายเปนวนๆ ไปเทานน ของทไดมากเกนความจำเปนกบรจาคแก

คนจน ไมเกบไวสำหรบวนรงขนเลย ตามปกตใจความของพระธรรมเทศนานนแนะนำ

ใหคนทำบญ จงทวพระราชอาณาจกรนนมคนใจบญมากมาย เพราะฉะนน เราจะไมแล

เหนคนทจนถงตองขออาหารมารบประทาน ธรรมจรรยาของเขา เลศกวาของเรามาก

นายพลฝรงเศสเขยนตอไปอกวา

เขาหานบถอผสงสอนศาสนาของเราไม เพราะผสงสอนศาสนาไมเครงครดเทา

พระภกษสงฆ เมอผสงสอนศาสนาของเราแสดงครสตธรรม คนไทยซงเปนคนวานอน

สอนงาย นงฟงธรรมปรยายนน เหมอนฟงคนเลานทานใหเดกฟง ความพอใจ

ของเขานนไมวาจะสอนศาสนาใดกชอบฟงทงนน พระภกษสงฆไมเถยงเรองศาสนากบ

ผหนงผใดเลย เมอมคนยกครสตศาสนาหรอศาสนาใดๆ มาพดกบทาน ทานกเหนวาด

ทงนน ถามคนมาปรกปรำพระพทธศาสนา ทานกตอบอยางเยนใจวาเมออาตมภาพ

เหนวาศาสนาของทานเปนศาสนาทด เหตไร ทานจงไมเหนวาพทธศาสนาเปนศาสนา

ทดเหมอนกนเลา

พระของเราตอบฝรงไปอยางน เพราะคนไทยมจตใจเปนพนมาอยางนน ตางกบฝรงทตองดนรนตอสมา

นานนกหนา จนกระทง ตองอยกนดวยกฎหมาย เอากฎหมายเปนเครองปองกนไมใหคนรกรานหรอรกลำ

ละเมดกน

แมแตใกลๆ ปจจบนนเอง คนไทยเรากยงมนำใจดเหมอนเดม อยางทางใตของเรามคนนบถอศาสนา

อสลาม มชาวมสลมมาก เรากอยกนมาดวยดไมมปญหา เหมอนพเหมอนนอง

พระทางใตทานเลาใหฟงวา ในภาคใตเราทเปนมาแตกอนคนไทยพทธและคนไทยมสลมอยดวยกน เวลา

คนมสลมสรางมสยดคนไทยพทธไปชวยสราง เวลาชาวพทธสรางโบสถชาวมสลมกมาชวยสราง นเปนสภาพทหา

maka 2556.indd 46 2/19/13 8:23:21 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 47

ไดยาก ไมมทไหนอนในโลก

อยางประเทศอเมรกาทวาเปนประเทศทมเสรภาพ มความเปนประชาธปไตย กเปนดวยกฎหมาย คอเขา

มประสบการณในการบบคนขมเหงกนมาก ลองไปอานประวตศาสตรของฝรง

ทจรงเราตองรวาฝรงเปนมาอยางไร เขารบราฆาฟนกนมากมายหนภยบบคนในยโรปจนเขดขยาด กยงไป

พฆาตกนในอเมรกาอกจะหาทางแกไขกตองใชวธตงกฎหมายขนมา เปนเครองปองกนและบงคบคนไมใหบบคน

ฆาฟนกนดวยเรองศาสนาหรอนกายการ

ทเขาหนออกจากยโรปมายงอเมรกานน เหตหนงทสำคญกคอการหนภยเรองการบบคนทางศาสนา

นนเอง ดนรนดนดนมาหาอสระเสรภาพ การทคนชาตนเชดชเสรภาพมาก กเพราะมประสบการณแหงการกดข

ขมเหงมาในอดตมากมาย

ถงอยางนนอเมรกาเวลาน แมแตมกฎหมายบงคบควบคมกยงมพวกสมาคมลบ มพวก Ku Klux Klan

เอาไวสำหรบฆาคนผวดำ แลวตอมากมนาซใหมอก ทงสองพวกนนเดยวนกยงมอยนกเพราะในจตใจยงแกไมตก

แตของเรานเปนพนอยในจตใจ จงพดไดวาเรองเสรภาพทางศาสนานอเมรกาอยามาคยเลย ถาเทยบกน

และใชคำสมยใหม กเรยกวาอเมรกามเสรภาพในทางลบ คอ เสรภาพแบบคอยกนคอยกนคอยระวงไมใหรกราน

ขมเหงกน แตของไทยนเราเปนเสรภาพแบบบวก คอกลายเปนสามคคชวยเหลอเกอกลกน

ทวามานเปนสภาพทเปนมาในพนเพภมหลง ทเราจะตองรจกตวเอง แตสภาพอยางนเราจะรกษาไวได

หรอไม เวลานเปนเรองทจะตองคดดวยความไมประมาทวาจะรกษาคณธรรมทเคยมมาไวใหได นแหละคอ

ปญหาเรองภยแหงพระพทธศาสนา

ไมวาจะเกดเหตการณอะไร ชาวพทธควรไดปญญา

มองดความคดจตใจคน ทจะสงผลขางหนาตอไป สภาพอยางทวามา ทอยรวมกนดวยความรมเยนเปนสขเหมอนเปนพเปนนอง ไมวาตางผวตางเผาตาง

ศาสนา เมอครงชาวพทธมจำนวนมากครอบคลมเกอบทงประเทศน ปจจบน สถานการณเปลยนไป ระบบ

บรหารจดความสมพนธเปลยนไป และไดเรมเกดปญหา

ยอนไปแคชวง ๔-๕ ปกอนน ปญหากเรมตงเคาขนแลว เชนมพระองคหนงมาจากนราธวาส และไดเลา

เรองความเปนไปในจงหวดของทาน ดวยความเปนหวงวาอนาคตจะเปนอยางไรหนอสมยทานเปนเดก จะเปน

เดกพทธหรอเดกมสลม กเรยนหนงสอดวยกน โตมาดวยกน เปนเพอนกนตงแตเลก ตอนเปนเดกจะถอศาสนา

ไหนๆ กไมรจกแบงแยก เพราะฉะนนกเปนเพอนกนสนทเรอยมา พอโตแลวอยดวยกน กพดคยกนด ม

บรรยากาศทสบาย

ทน ตอมาตอนหลง เขาแยกใหเดกเรยนกนคนละโรงเรยนเมอแยกกนตงแตเดก กเรมมปญหา กลายเปน

คนละพวกแลว โนน พทธ นนมสลม ทานจงวตกกงวลวา ตอไปจะเกดอะไรขน

ปญหากไดเรมมขนมาเรอยๆ อยางในบางทองทของเมองใตนน พระไปบณฑบาตในบางถนมคนมสลมมาก

เดยวนถกเดกวยรนโหเอาแลว บางแหงไปมการถมนำลาย อนนเปนเรองทแสดงวาสถานการณทางสงคมได

เปลยนแปลงไป ซงเปนเรองในทางทไมด

maka 2556.indd 47 2/19/13 8:23:21 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 48

ทเปนอยางน เราพดไดวา ชาวศาสนาทเปนอยางนนไมไดคด ไมไดมองอยางชาวพทธ จงยกตวอยางเรองท

เปนขาวใหญระดบโลกเมอไมกเดอนมาแลว คอเรองกรณทาลบน

พวกทาลบนซงเขาปกครองประเทศอฟกานสถาน ไดใชปนใหญและใชลกระเบดทำลายพระพทธรปทมมา

เปนพนๆ ปแลว ซงถอวาเปนสมบตของโลก

ในทางประวตศาสตร อฟกานสถานเคยเปนดนแดนพระพทธศาสนา เรยกไดวาเปนศนยกลางของ

พระพทธศาสนาแหงหนง อยแถวๆ อาณาจกรกษาณของพระเจากนษกะ ทพามยานมพระพทธรปใหญสง

๕๓ เมตร และ ๓๕ หรอ ๓๗ เมตร ซงแกะสลกอยทภเขาเมอราว พ.ศ. ๘๐๐ มาถงตอนน ทง ๒ องค กถก

ผปกครองชาวมสลม พวกทาลบนทำลายลงไป

ความจรงในประวตศาสตรเขาเคยทำลายมาแลวหลายครงแตสมยกอนยงไมมอปกรณททนสมยอยางน

เขาทำลายไดแคเอาฆอนเหลกไปตอยไปทบ

อยางในอนเดย ชาวพทธไปนมสการสงเวชนยสถาน กจะเหนพระพทธรปในทตางๆ โดยเฉพาะในทๆ

เปดเผยเหนไดงายพระพทธรปจะถกทำลายแบบวา ถาเปนศลาใหญหนอย กตอยทพระนาสกคอจมก ใหเสยโฉม

เพราะแขงแรงและมมากมาย เขาทำลายไมไหว

สมยกอนไมมอปกรณใหญโตทจะทำลาย กทำไดแคนน คอทำลายทพระนาสก เปนอยางนทวไปหมด แต

เวลานเขามเครองมอทำลายทรายแรง มระเบด มปนใหญ จงทำลายไดหมดสน

เมอเกดกรณทาลบนขนมา กตองดวาชาวพทธกตาม ชาวโลก และโดยเฉพาะชาวมสลมกตาม จะมความ

รสกแสดงออกอยางไร ซงจะเปนสญญาณบงชในการทจะมองสถานการณ ซงหมายถงแนวโนมตอไปในอนาคต

วาจะเปนอยางไร

เราไมใชมองดวยอารมณโกรธเกลยด แตเราควรพจารณาในแงวา คนทมแนวความคดอยางน ทเขาทำ

อยางนไดนน จตใจเขาเปนอยางไร เขานกคดตอผอนอยางไร ไมใชมองแคสถานการณเฉพาะหนา แตตองมองไป

ในอนาคตวา เมอเขายงมความคด มความเชอ และมสภาพจตใจอยางน อะไรจะเกดขนตอไป นเปนเรองทสำคญ

เทาทดแลว ชาวพทธกมบางทตนตว แตเทยบแลวกนอยแลวในฝายชาวมสลม เรากไดยนวามชาวมสลม

ทแสดงความไมเหนดวย อยางอาจารยชยวฒน สถาอานนท ทมหาวทยาลยธรรมศาสตร กเขยนลงในหนงสอพมพ

แสดงความไมเหนดวย

แตกไมใชคำแถลงหรอแสดงมตทออกจากองคกรใหญของชาวมสลม ซงควรจะแสดงใหเหนทาททชดเจน

แตชาวมสลมบางคนกพดในทางตรงขาม อาตมาจะอานใหฟงเปนตวอยาง ขอเขยนนเขาสงไปลงใน

หนงสอพมพ สยามรฐสปดาหวจารณ (ฉบบทไดรบมาเปนถายเอกสาร จะตองคนดอกทวาวนทเทาไร) เขาเขยน

หวขอเรองวา “เวรกรรมของทาลบน” เนองจากเปนขอเขยนยาว จงจะอานเฉพาะบางสวน

เรองการทำลายพระพทธรปของพวกทาลบนทผานมานนอาจจะเปนเรองทไมถกตองของศาสนกชนอน

ทไปทำลายศาสนสถานของชาวพทธ ซงพระพทธรปเปนทเคารพสกการะสำหรบศาสนาของเขา

ชาวมสลมคนนเขยนตอไปวา

สงทเขาทำอาจเปนสทธของเขา ทไมมใครไปวาเขาได เรากมสทธแคออกความเหนและ

วจารณ เขาจะฟงหรอไมฟงกเปนเรองของเขา เพราะเขาทำในบานของเขา ถามสลมไทยม

รปเจวดในบานเรากตองกำจด ทานวนนอรของเรากเปลยนแปลงหองรฐมนตร โดยการ

maka 2556.indd 48 2/19/13 8:23:21 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 4�

ยกพระพทธรปออกไป และอดตรฐมนตรวาการฯ ตางประเทศ ดร.สรนทร พศสวรรณ

กยกพระพทธรปออกจากหองทำงานเหมอนกน การทจะใหอสลามเปนสากลไมได

หมายความวาจะยดหยนไดทกๆ เรอง อสลามเปนศาสนาทสรางสรรคไมใชทำลาย

บางครงการทำลายอาจเปนสาเหตจากการสรางสรรค ศาสดามฮมหมดกเคยทำ

สงเดยวกน บรรดาเทวรปตางๆ ทอยในเมกกะถกทำลาย แตผลลพธทเกดขนนนกทำให

สงคมรวมตวกนเปนหนงเดยว

นคอทาททเปนตวอยาง เขามองประเทศอฟกานสถาน เปนบานเฉพาะของชาวมสลมเทานน ถาอยางนก

ลำบาก หมายความวา คนถอศาสนาอน ทงๆ ทเกดทนน กไมมบาน ไมมสทธ

นอกจากนน คำวา “สากล” ทชาวมสลมทานนเขยน กเหนไดวา มใชหมายถงการทำใหคนทงหลาย

ทวไปทงหมดเขาใจศาสนาอสลามถกตองแลวเหนชอบยอมรบทวกน แตหมายถงการทจะตองใหทกคนและทก

อยางเปนไปตามทศาสนาอสลามกำหนดไมวาใครจะพอใจหรอยอมรบหรอไม

ทงหมดนเปนเรองทเราจะตองมองดวยความรความเขาใจและไมประมาทวา ถาคนมสภาพจตใจและ

ความคดอยางน จะเกดอะไรขนตอไปในระยะยาว

คนไทยชนชมนบถออเมรกา

ควรรจกวา อเมรกาเปนมาอยางไร ขอเลาไปเรอยๆ ยกตวอยางประเทศมาเลเซยเมอประมาณ๑๕ ปมาแลว วนหนงมคนมาเลเซยมาทวด

เขาเขามาหาและบนวตกกงวลวา ตอนนประเทศมาเลเซยประกาศใหศาสนาอสลามเปนศาสนาประจำชาต เปน

State Religion แลว กเรมจะมปญหาเรองการศกษาเลาเรยน มการเปลยนแปลงในเรองหลกสตรอะไรตางๆ

เขาถามแสดงความสงสยและไมพอใจขนมาเองวา ทำไมพวกนถอโอกาสเอาศาสนาอสลามเปนศาสนา

ประจำชาต ทงๆ ทคนมสลมในมาเลเซยมแค ๔๙% เทานน รฐบาลกลบประกาศวาม ๕๑% ใหถอวาเปนคน

สวนใหญ ทจรงมสลมมแค ๔๙% แตรฐบาลบอกวาม ๕๑% แลวอางวาเปนเสยงขางมาก และประกาศให

ศาสนาอสลามเปนศาสนาประจำชาต

(ในดานตำรา ปจจบน พ.ศ. ๒๕๔๕ สถตของ MS Encarta Encyclopedia 2002 วามาเลเซยม

ศาสนกมสลม ๕๓% พทธพระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ๒๕ ๑๙% ครสต ๑๑% ฮนด ๘% และอนๆ ๙%)

เรากมาคดวา ทจรงนนไมสำคญหรอก จะเปน ๔๙% หรอ ๕๑% หรอแมแต ๖๐% วาเกนครง เปนสวน

มาก แลวแคนเอาเปนศาสนาประจำชาต กแปลกแลว จะเหนวาคนในประเทศไทยกบประเทศตางๆ ทยกมานม

ความคดมการมองอะไรๆ ไปคนละแบบ

แมแตประเทศทยกยองกนวาพฒนาสงเยยม เชนประเทศอเมรกา ทบอกวาเขาเปนประเทศทมเสรภาพ

ทางศาสนา ถงกบแยกรฐกบศาสนา ถาสงเกตกจะเหนวา เขาแยกแบบครงๆ กลางๆ

ยกตวอยางเชน เวลาประธานาธบดอเมรกาเขารบตำแหนงมพธปฏญาณตนเขารบตำแหนง หรอ

Inaugural ทงๆ ทประเทศอเมรกามชาวครสตอยราวๆ ๘๕% เปนโปรเตสแตนต ๖๐% เปนคาทอลก ๒๐ กวา

เปอรเซนต แตเวลาทำพธปฏญาณตนเขารบตำแหนงประธานาธบดตองสาบานตวกบคมภรไบเบล ตองเอามอ

ทาบบนคมภรไบเบล แลวกลาวลงทายวา So help me God.

maka 2556.indd 49 2/19/13 8:23:22 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 50

แมแตพธสาบานธง (Pledge of Allegiance to the Flag) ซงเปนการแสดงความภกดตอชาตอเมรกน

เขากมกฎหมายออกมา ซงรฐสภากำหนดคำสำหรบปฏญาณตนไว ตอนหนงวา Onenation under God คอ

ประเทศอเมรกาเปนประเทศหนงเดยวภายใตพระผเปนเจา

ถาถามวาประเทศอเมรกามศาสนาประจำชาตไหม ตามหลกฐานนกบอกไดเลยวาม หรอเขาถอศาสนา

ไหนเปนศาสนาประจำชาต กตอบไดเลยวาถอศาสนาครสตเปนศาสนาประจำชาต แมเขาจะบอกวา

ในรฐธรรมนญใหรฐกบศาสนาแยกกน กเปนเรองมาตามภมหลง คอ ตองแยกรฐกบศาสนาเพราะปญหา

ความขดแยงของคาทอลกกบโปรเตสแตนต และเพราะโปรเตสแตนตทมหลายนกายทะเลาะกน จะเอาอนไหน

เปนใหญไมได

(ทจรงในตวรฐธรรมนญแทๆ กไมมคำทบอกวาแยกรฐกบศาสนา ทบอกวา separation of/between

church and state นนทจรงเปนการแปลความหมายของ Jefferson)

การทอเมรกาประกาศใหมเสรภาพทางศาสนา และบอกวาแยกรฐกบศาสนานน อยาไปเขาใจวาเปนเรอง

ศาสนาทงหลาย ความจรงเปนเรองระหวางครสตกนเอง คอ คาทอลกกบโปรเตสแตนตอยางหนง และอกอยาง

หนง โปรเตสแตนตทตางนกายกนเปนรอยๆ ลงกนไมไดนนตางหาก ปญหาเขาอยทนน คอเขามนกายมากมาย

แลวตกลงกนไมได

อนง ดวยเหตทวา แมเพยงระหวางศาสนาเดยวกนแตตางนกาย เขายงทะเลาะรนแรงขนาดนน จงเปน

ธรรมดาวากบศาสนาอน เขายอมยอมรบไมได ดงนนพวกยวในอเมรกายคกอนนนจงถกกำจดรนแรงดวย

หลายคนหลงไปตามเรองราวของอเมรกนทมองกนไมชดแลวเขาใจผดวา การแยกรฐกบศาสนา และการ

มเสรภาพทางศาสนา เปนเรองเดยวกน ซงทจรงไมใช

ยงกวานน ยงมกเขาใจผดตอไปอกวา การแยกรฐกบศาสนาแบบอเมรกนน เปนความเจรญกาวหนาทาง

อารยธรรม แตทจรงไมใชเลย มนเปนความตดตนของอารยธรรมตางหาก (ถาไมถงกบจะเรยกวาเปนความ

อบจนของอารยธรรมปจจบน)

การแยกรฐกบศาสนาของอเมรกนน อยางดกเปนกาวหนงในอารยธรรมของเขาทเดนหนาไปหนอย ดวย

วธตดปญหา คอเมอคนยงใจแคบกนนก ยอมรบความจรงกนไมได และจะแกไขจตใจคนกไมได กตดปญหาเสย

เลย ดวยการไมยงเกยวกน เพราะในเรองนจตใจคนยงพฒนาไมพอ ถาเขาไปเกยวของกจะตองเกดเรอง กเลย

เอาแคสรางกำแพงขวางกน (อยางท Jefferson วา) ปลอยปญหาไวอยางนน ไมจดการมน (เหมอนกบบอกวา

ดภมหลงพวกฉนส ฉนทำไดแคนแหละ)

แตกปรากฏวากำแพงทเขากอไวน กกอปญหาแกอเมรกาเองยงไมจบ(ตวแทของปญหาอยในใจของคน

ซงกฎหมายแกไมได)

พดสนๆ วา การปฏบตของอเมรกนในเรองน เปนปรากฏการณทบงชทงความตดตนของอารยธรรม

มนษย ทตองแกปญหานดวยวธแยกตวออกมาไมยงเกยว และทงแสดงถงปญหาพนฐานคอการทมนษยทวไปม

จตใจทยงไมพฒนาเพยงพอ

อยางไรกตาม ตองยอมรบวาการทจะพฒนาจตใจมนษยทวโลกหรอสวนใหญใหกวางขวาง เปนจตใจท

เสรจรง ถงขนทอยกบเพอนมนษยดวยเมตตาพรอมกบแสวงสจธรรมดวยปญญาไดอยางเตมทนน เปนกาวใหญ

maka 2556.indd 50 2/19/13 8:23:22 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 51

ทยงไปถงไดยาก แตนคอสงทาทายการพฒนาอารยธรรมทแทจรง

นอกจากน ทพดมาทงหมดนน มใชมงหมายจะใหชาวพทธมาอางมาเถยงกบประเทศอนๆ วาทโนนทนน

เขายงอยางนนอยางน

แตมงใหรเทาทนสถานการณตามเปนจรงวา มนษยหรอชาวโลกยงเปนกนอยอยางน ซงเราควรจะกาวให

พนเลยตอไป เพราะศกยภาพของชาวพทธมมากกวานน เราสามารถสรางสนตสขทแทจรงใหแกโลกได ตรงนส

เปนงานทเราควรจะคดกนอยางจรงจง

แตทงนกตองปฏบตตามหลกทพดแลววา ใจดอยกบเขาโดยมเมตตา แตกตองปฏบตจดการดวยปญญา

และอยดวยความไมประมาท

แมแต freedom of religion และ separation of church and state คนไทยอานแลวกไมไดเขาใจ

ความหมายและความมงหมายเหมอนอยางทผสรางกฎหมายของอเมรกาเขาใจ เพราะตางกคดไปตามภมหลง

ของตว (เรองนตองมเวลาวากนอก)

หนกลบมาเรองเฉพาะหนากอน บางทเราไมรภมหลง ไปเหนแตเพยงตวหนงสอวา อเมรกามเสรภาพทาง

ศาสนา ใหศาสนากบรฐไมตองเกยวของกน ยงไมรวาเขาเปนมาอยางไร แลวจะเอาวธนมาใชกบประเทศไทย

โดยไมเขาใจภมหลง สงทจะเปนประโยชนแกประเทศชาตกไมเกดขน กลายเปนวา เอาสงทเปนโทษมายดเยยด

ใสประเทศของตวเอง

นายกรฐมนตรไทย เวลาเขารบตำแหนง ถาจะเอาอยางอเมรกา นาจะมพธทางพระพทธศาสนาบาง

อยางอนเอาอยางอเมรกา แตอยางนไมเอา

ตามประเพณของเรา ในพธบรมราชาภเษก มการประกาศราชธรรมตางๆ คอ หลกการปกครองแผนดน

ตามคำสอนของพระพทธศาสนา ทงทศพธราชธรรม จกรวรรดวตร ราชสงคหวตถ และขตตยพละ เมอเรามา

เปนประชาธปไตย เราไมไดนำวฒนธรรมประเพณนมาสบตอ ทำไมเราจงละเลยเสย เปนเรองทควรจะตอง

พจารณา

อาจจะพดเชงลอหนอยวา นเปนตวอยางระดบชาตของการทคนไทยเวลาน จะเอาอยางอเมรกากทำไม

ได จะรกษาความเปนไทยกเอาไวไมอย*

กลมกลนมา กลมกลนไป

ในความมดมว เนอตวกจะหายไป อกเรองหนงทไดพดไวแตตน คอไดบอกวา เมอป ๒๕๒๕ มเรองตนเตนกนใหญ ชาวพทธลกขนมา

เคลอนไหวกนพกหนง แลวกเงยบๆ ไป คอกรณทเรยกวา Vatican Council II หรอการประชมมหาสมชชา

วาตกน ครงท ๒ เรองนไปอยางไรมาอยางไร จะเลาใหฟงเสยดวย

---------------------------

*ความเปนมาระหวางศาสนากบรฐ ในสงคมตะวนตก ไดเขยนไวเปน “บทแถมทาย: บาทหลวงฝรงเขามาสมย พระนารายณ ทำไมวา เมองไทยใจเสร ไมมทไหนเทยมเทา” หนา ๑๐๗–๑๓๖

maka 2556.indd 51 2/19/13 8:23:22 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 52

ยอนหลงไปเกอบ ๒๐ ปแลว ตอนนนชาวพทธบางทานไดไปเจอเอกสารของครสตจากองคกรทเรยกวา Secretariat for Non-Christians คอสำนกเลขาธการเพอ (ปฏบตตอ)คนทมใชชาวครสตเปนเอกสารลบ เขาบอกวาเปน confidential ซงเขาใชสำหรบสอกนระหวางพวกบชอพคาทอลกททำงานอยในประเทศตางๆ ทวโลก ในเอกสารนกไปพบนโยบายใหมของคาทอลกทจะปฏบตตอศาสนาอนๆ ซงทำใหรวาเวลานทางคาทอลกไดเปลยนนโยบาย ขอทำความเขาใจวา กอนหนาน ทางชาวครสตคาทอลกโดยเฉพาะบาทหลวง เวลาเผยแผศาสนาจะใชวธพดจารนแรง คอใชวธดาวาโจมต อยางสมยกอน ถาเปนญาตโยมทอายมากๆ จะไดยน เชนทสนามหลวง จะมพวกนกเผยแพรศาสนาครสตขนไปยนบนแทน แลวกโจมตพระพทธศาสนาดาวาตางๆ ตอมาภาพนหายไปแลว มการเปลยนแปลงในทางทเขามาเปนมตร ทนชาวพทธกไปพบเอกสารลบนขน อนสบเนองมาจาก Vatican Council ครงท ๒ ซงเขาประชมกนในป ๑๙๖๒-๑๙๖๕ ตรงกบ พ.ศ.๒๕๐๕–๒๕๐๘ แตเรามาเจอหลงจากนนตงนาน จงรวาเขาเปลยนนโยบาย โดยตวเองกแปลกใจวาชาวครสตบาทหลวงทำไมเขามาสมพนธกบชาวพทธอยางด จนกระทง แมแตท กรมการศาสนากถงกบตงเปนหนวยงานเรยกวา “ศนยศาสนสมพนธ” คำวาศาสนสมพนธน แปลจากภาษาองกฤษททางคาทอลกใชวา dialog (สะกดแบบองกฤษเปน dialogue) ซงปกตแปลกนวาเสวนา หรออะไรทำนองน แตในกรณนเขาแปลวาศาสนสมพนธ ทกรมการศาสนาตงหนวยนขน กเพอใหทางครสตและทางพทธ อะไรตางๆ ไดมาประสานและมความกลมเกลยวเปนอนหนงอนเดยวกน เมอเราไปเจอเอกสารลบน จงเขาใจไดวา เขาเปลยนนโยบายในการเผยแผศาสนาเนองจากเหตผลทวา ในโลกปจจบนนการทจะมาใชวธโจมตดาวานนไมไดผลแลว อยางในเมองไทยเอง บาทหลวงกรอยแกใจ ถงกบพดวา ในเมองไทยนศาสนาครสตเขามาตงแตสมยสมเดจพระนารายณมหาราชราวสามรอยปแลว มาถงปจจบนนมคนไปเปนครสตอยแคแสนกวา เวลาทผานไปยาวนานหลายรอยป และทนมากมายมหาศาลทใชไปน เมอเอามาเทยบกบผลทได ตองถอวาไมไดผลเลย เพราะฉะนนการทจะใชวธอยางเกาน เลกไดแลว จงเปลยนแปลง ทหนวยกลางคอวาตกนเอง มการเปลยนนโยบายตามผลการประชมใหญครงน โดยใหใชวธ dialog ใหมการวสาสะกน ใหใชวธทเรยกวา assimilation เรยกวาการกลมกลน นโยบายกลมกลนกมตวอยางใหดในเอกสารนน ซงพอดเขาพดถงวธปฏบตในประเทศไทยดวย ในเอกสารทเปน bulletin นนมบอกหมด แมกระทงรายงานวา ประเทศไทยเวลาน มสถานการณเปนอยางไร เชน องคการพทธศาสนกสมพนธแหงโลกมสถานะอยางไร พทธสมาคมเปนอยางไร ทำงานไดผลหรอไม พระสงฆเปนอยางไร ชาวไทยเปนอยางไร เขาควรจะปฏบตอยางไรจงจะไดผลด ในเอกสารทวานสรปกคอ เขาบอกวธปฏบต วาจะตองใชวธกลมกลนทกดาน (ไมใชแคกลมเกลยว แตเปนกลมกลน) เรมตงแตในแงคำสอนทางศาสนา กใหคนทเกงของครสตไปเรยนหลกธรรมของพระพทธศาสนาไป แลวใหเอามาใชในครสตศาสนา ตลอดจนพธกรรมตางๆ กนำไปใช ตอนนน ปรากฏวามการนำพธกรรมแบบพทธไปใชเพมขนๆซงคงจะเปนการทดลองตามวธกลมกลนแบบน ซงหลายพธกรรมเดยวนกยงมอย ดงทปรากฏวาปจจบนนชาวครสต มการทอดผาปาสวนทอดกฐนมหรอไม คงตอง

ถามญาตโยมทรดอกท

maka 2556.indd 52 2/19/13 8:23:23 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 53

ตอนหนงถงกบพยายามใชวธบวชแบบพทธเลย คลายๆ มการขานนาคและมคสวด มอะไรตางๆ คอ

เขาพยายามลองดวาอนไหนไดผล กทำตอ อนไหนไมไดผลกเลกไป แตทอดผาปายงทำอยนเปนตวอยาง

นอกจากนน ยงนำเอาแบบแผนเรองการกอสรางสถาปตยกรรมไปใช โดยออกแบบใหมาเปนคลายๆ

แบบไทย และเปนแบบพทธ พรอมทงนำโตะหมบชาเขาไปใช ซงเดยวนทราบวานำเอาโตะหมแบบของในวด

พระพทธศาสนาไปใชในโบสถครสตโดยเอาไปตงไมกางเขนแทนพระพทธรป บางทบางแหงเอาพระพทธรปไป

ตงขางๆ ดวย

อนนเปนเรองของวธการกลมกลน ซงเขาไดปฏบตมาหลายปแลว ซงชาวพทธไมคอยรเรอง เพราะไมได

สงเกตหรอมวเพลนประมาท อาจจะมองไปในแงดวาเขามาเปนมตรกบเรา

ความสมพนธทางศาสนา มฐานอยแลวคอเมตตา

ยงวากนไดตรงไปตรงมา กยงจะมน นอกจากในภาคปฏบตแลว เรากเจอในแงคำสอน มเอกสารของสถาบนครสตออกมาพดถงนโยบาย

เกยวกบคำสอน เขาวางวธการนำเอาหลกธรรมของพทธศาสนาไปอธบายแบบครสต เขาบอกวา เขาใชแนวการ

อธบายครสตศาสนาแกชาวพทธ โดยใชศพทและหลกธรรมของพทธศาสนา อนนเขาตงไวเปนหลกในเอกสาร

ประจำของเขา แลวพยายามทำตามวธการนน

มบาทหลวงหลายทานพยายามทำอยางน เปนการใชนโยบายทจะทำพทธกบครสตใหเปนอนหนง

อนเดยวกนอยางทบอกเมอก คอใชวธกลมกลน แตทจรงไมใชแคกลมกลนหรอก เปนการครอบเลย

การครอบกคอ เอาพทธเขาไปไวขางใน แลวเอาครสตเปนใหญ คลมทงหมด

การเอาครสตเปนใหญกคอ ใหพระพทธเจาเปนคนทพระเจาสงมา เพราะฉะนนในเอกสารของครสต

ตอนนนจงมการแตงเรองออกมาชดเจนเลย บอกวา พระพทธเจานเปนประกาศกทพระผเปนเจาไดสงมา เพอมา

เตรยมชาวตะวนออกไวตอนรบพระเยซเพราะวาพระพทธเจาอยในสมยกอนพระเยซประมาณ ๕๐๐ ป คอ

๕๔๓ ป (แตทจรงไมใชแค ๕๔๓ ปหรอก เรานบพทธศกราชจากพทธปรนพพาน ตองบวกเขาไปอก ๘๐ ป

เปน ๖๐๐ กวาป)

บาทหลวงบอกใหถอวา พระพทธเจาน พระผเปนเจาสงมาเพอเตรยมรบพระเยซ เรยกวาใหเตรยมชาว

ตะวนออกไวตอนรบพระเยซ และมการนำเอาธรรมะของพทธศาสนาไปอธบายใหเขากบครสต ใหเปนวาท

พระพทธเจาสอนนเปนเรองของพระเจาสงมาใหสอน ดงทจะอานใหฟงเปนตวอยาง

บาทหลวง ม. เขยนไวในวารสาร แสงธรรมปรทศน ปท ๕ ฉบบท ๒ พฤษภาคม-สงหาคม ๒๕๒๔ หนา

๑๐๒-๑๐๔ บอกวา

ปฐมเหตของสรรพสงคอพระเจา พระผสราง พระองค คอองคสยมภ เปนผสราง

สากลจกรวาล และทรงตงกฎปฏจจสมปบาทขนเพอครองโลก พระผเปนเจาตงกฎ

ปฏจจสมปบาทขนเพอครองโลก ปฏจจสมปบาทคอแผนการของพระเจา ทมตอโลก

และมนษย พระเจาทรงไขแสดงใหพระพทธเจาไดตรสรและนำมาตแผ

นคอวธทวากลมกลน โดยรวบรดใหเปนวา ทพระพทธเจาตรสรนกเพราะพระผเปนเจาไขแสดงให ถาใช

ศพทฝรงกคอ Revelation คอ God ของเขา ไขแสดงใหพระพทธเจาไดตรสรและนำมาตแผ

maka 2556.indd 53 2/19/13 8:23:23 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 54

หลกอนกทำนองเดยวกน อยางเรองไตรลกษณ บาทหลวงจะอธบายนำเปนแนวทางวา ชาวครสตหรอบาทหลวงผเผยแผจะนำเอาธรรมะของพทธไปใชไดอยางไร เขาอธบายวา อนจจงในคมภรไบเบลกสอนไววาอยางน ทกขงกสอนไววาอยางน อนตตากสอนไววาอยางน อาตมาอานแลวตอนนนกไปคนดวา คมภรไบเบลมสอนอยางนจรงหรอเปลา ไปดแลว ไมเหนนาจะแปลอยางนนเลย ไมรเขาแปลไดอยางไร ตรงนแปลเปนอนจจง ตรงนนแปลเปนทกขงเขาแปลไปจนได ทงท เนอความและถอยคำไปกนไมไดเลย อนตตาเขาบอกวาครสตกม เสรจแลวเขากพดไปๆ สรปไดความวา ในพทธศาสนานน พระพทธเจาสอนไปไดถงแคอนตตาคอสอนอนจจง ทกขง อนตตาได จบแคนนแลว ตองอาศยรอพระเยซมาสอนอตตาอกทหนง คอพระเยซนมาทำใหจบ ตองไปสอตตาของพระเยซอกท อาตมาจะอานใหฟงสกตอนหนง อนนมาจากหนงสอสปดาหสาร นตยสารรายสปดาห พมพโดยโบสถนกบญยอแซฟ อ.บานโปง ราชบร เขยนวา

พระเจาทรงใชพระธรรมสรางทกสง พระธรรมนนมาเกดเปนมนษยแท (หมายถง พระธรรมมาเกดเปนพระเยซ) พระธรรมองคนจจง สข อตตา มาเกดเปนมนษย ซงอนจจง ทกขงอนตตา เพอมนษยจะไดรบสภาพ นจจง สข อตตา จากพระธรรม พระธรรมเปนบตรองคเดยวจากพระเจา มนษยทรบสภาพนจจง สข อตตา เมอครสตชนถงแกความตาย อนตตากสญสนไปเหลอแตอตตาในโลกตตระ ซงเปนนจจงและสขอยางสมบรณ

นเปนตวอยางใหเหนวา เขาไดเอานโยบายมาปฏบตจรงอยางน คอเอาธรรมะในพทธศาสนาน มาอธบายใหมใหเปนของครสตศาสนา แตมนโยบายไวชดวาตองใหครสตสงกวา คอ เอาพทธไปอยในนนอกทหนง เรยกวาเปนวธครอบ ทพดมานเปนเรองทวาควรจะร อาตมาคดวาชาวพทธไมเคยร ทงๆ ทเปนเหตการณทเคลอนไหวกน ครงใหญตงแต พ.ศ.๒๕๒๕ คอ ๑๙ ปมาแลว แลวกเงยบหายไป ไมไดมการเอาจรงเอาจงอะไร กลายเปนเรองตมตามหรอไฟไหมฟาง แลวกจบไป ถงไดบอกวา มาถงเวลานแทบจะสายเกนไปหรอเปลา ทเราจะมาตนตวกน เพราะวาเวลานอะไรตออะไรมนไปไกลมากแลว ภยนอก-ภยใน ตองแกไขทงสอง มองใหรเขาใจ การศกษาจงจะไดผลด เรองภยนอก-ภยในนน กอยางทพดแลวแตตนวา บางคนกจะดงไปขางเดยว คนหนงเอาแตภยนอก เอาใจใสแตเรองทวาใครจะมาทำลายพระพทธศาสนา แตอกคนหนงกจะเอาแตภยใน ไม สนใจภยอนตรายวาใครขางนอกจะมาทำอะไร แตเมออยกบความเปนจรง กตองยอมรบวาภยมทงจากขางนอก และเกดขนไดขางใน ตองไมประมาทปองกนแกไขทงสองดาน จรงอย ภยทเกดภายในสำคญทสด เพราะถาไมทำบานเรอนใหมนคงแขงแรง ถงไมมใครมาทำอะไร บานเรอนกพงได บางทกเผาบานตวเองเสยเลย แตกระนนถงจะสรางบานแขงแรงมากเทาใด ถามโจรผราย

ภายนอกกตองระวงปองกน แมแตปลวกกยงตองดแลระวงไว

maka 2556.indd 54 2/19/13 8:23:23 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 55

บางทคนทมงรายอาจจะมาลอบวางเพลงเผาบานกได หรอแมแตคนไมดมาเผาปาขางนอก ไฟอาจลาม

มาไหมบานเรา กตองระวงปองกนดวย แตรายกวานน บางทคนนอกปลอมแปลง หรอแอบแฝงเขามาอยขางใน

แลวรอจงหวะทำลาย หรอคอยๆ ทำลายระยะยาว หรอยงกวานน คนในสมคบกบคนนอกทำลายไมใหรตวกม

ยงกวานน ขณะทไฟกำลงไหมบานอย ใครจะบอกวา คณอยในบานมหนาททำครว กทำกบขาวตอไป

หรอเธอมหนาททำความสะอาด กกวาดบานถบานไป ไมตองดแลของ ไมตองดบไฟ อยางนไมถกแน แมแต

แผนกระดานกจะไมมใหเชดถ

เรองการทบาทหลวงหรอนกสอนศาสนาครสตนำถอยคำในพระพทธศาสนาไปใช กเปนตวอยางของการ

ไปสดโตงหรอเอยงดงน บางทานกดาวาไปหมด ทางครสตจะเอาคำอะไรของเราไปใชไมไดทงนน บางทานกไป

สดอกทางหนงวาเขาจะเอาคำพทธไปใชกเปนเรองธรรมดา ไมเปนความเสยหายอะไร

กอนจะวนจฉย อยากใหศกษา จะไดเกดความพอด และเปนการยอมรบหรอตำหนตเตยนโดยชอบธรรม

การยมถอยคำของศาสนาอนมาใชนน เปนเรองธรรมดาในระดบหนง แตจะตองดวาเปนการใชเกน

ธรรมดาหรอไม โดยพจารณา

๑. เรองราวความเปนไปหรอขอมลทเปนจรง

๒. เจตนาของผใช ซงกรรมของเขาจะสอแสดงออกมา

ถาเปนการนำไปใชอยางมเจตนาไมสจรต แอบแฝง โดยไมชอบธรรม กเกดโทษ ซงจะตองรเทาทนและ

ตตงกน จงตองมการพจารณา จำแนก แยกแยะ

ทานทมองคลมๆ วา เขาควรใชไดไมเสยหาย มกอางเหตผลตอไปน คอ

ก. พระพทธเจากทรงนำศพทหรอถอยคำของศาสนาพราหมณมาใชในความหมายของพระพทธศาสนา

เพราะฉะนน ชาวครสต กควรนำศพทพทธศาสนาไปใชในความหมายของครสตไดเชนเดยวกน

ข. เมอชาวพทธไทยแปลคำสอนหรอเรองราวทางพระพทธศาสนาเปนภาษาองกฤษ กตองใชคำภาษา

องกฤษของครสตมาเปนคำแปล เพราะฉะนน ชาวครสตแปลศพทของเขาเปนไทย กควรใชคำพทธไดเชน

เดยวกน

ถาฟงเผนๆ กดคลายจะเปนอยางนน แตเรองจรงซบซอนกวานน จงบอกวาตองศกษาเรองราวใหชด

และแยกแยะใหด ขอทำความเขาใจทละขอ

ก. ทวาพระพทธเจากนำคำของพราหมณมาใชในความหมายใหมของพทธ ดงนน ชาวครสตกนำคำของ

พทธไปใชในความหมายของครสตไดเหมอนกนนน ตองชแจงวา ทจรงไมเหมอนกนเลย

พระพทธเจาประสตในชมพทวป และทรงเจรญเตบโตขนมาในวฒนธรรมของศาสนาพราหมณ

พดคราวๆ วาทรงเหมอนเปนศาสนกพราหมณโดยกำเนด และตองทรงใชถอยคำภาษาทเปนเรองของศาสนา

พราหมณ ตอมาพระองคทรงเหนวาคำสอนความเชอถอปฏบตของพราหมณทตองทรงเชอถอปฏบตนนไมถก

ตองพระองคกคดคานถกเถยงโดยตรง

ยกตวอยาง คำวา “อรยะ” หรอ “อารยะ” หรอ “อารยน- Aryan” คอผประเสรฐ หรอผเจรญ

พราหมณสอนกนมาวา ไดแก คนชนสง คอ คนทเกดในวรรณะกษตรย พราหมณ และแพศยหรอไวศยะ

สวนพวกศทร ไมเปนอรยะ ไมเปนอารยะพระพทธเจาไมทรงเหนดวยวาคนจะตองเปนอรยะ/อารยะโดยชาต

กำเนดตามระบบวรรณะ พระองคกทรงคดคาน โดยตรสวา คนจะเปนอรยะ/อารยะ คอเปนผประเสรฐดวยชาต

maka 2556.indd 55 2/19/13 8:23:24 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 56

กำเนดกหาไม คนจะเปนอรยะ/อารยะ กเพราะไมเบยดเบยนใครๆ คำวา “อรยะ/อารยะ/อารยน” กเกดม

ความหมายแบบพทธขนมา ทตางจากของพราหมณ

แมแต “พราหมณ” ซงชาวชมพทวปถอตามหลกทพวกพราหมณสอนวาเปนคนบรสทธ วรรณะสง เกด

จากพระโอฐของพระพรหม คนทงหลายทวไปจะตองเคารพพราหมณ แตพระองคไดทรงเหนอยวาพราหมณเกด

มาอยางไร มความเปนอยอยางไรพระองคจงตรสคดคานไปตรงๆ วา คนจะเปนพราหมณคอเปนคนบรสทธสง

ประเสรฐเปนทเคารพ เพราะชาตกำเนดกหาไม คนจะเปนพราหมณได ตองประพฤตตวใหด จตใจไมมกเลส

ดงนเปนตน คำวาพราหมณในพระพทธศาสนากเลยมความหมายตางออกไปจากเดม

นคอการทเราเรยกวาพระพทธศาสนานำคำของพราหมณมาใชในความหมายใหม ซงเปนเรองทเปนไป

ตามธรรมชาต ตรงไปตรงมา ซงหนา ไมเปนเรองทมเจตนาซอนเรนแอบแฝงอะไรเลย

ในบางกรณพระพทธเจากตรสวา เรองของพราหมณทเชอถอประพฤตปฏบตกนไมดงามดงปรากฏใน

สมยพทธกาลนน เปนเรองทเพยนหรอเสอมโทรมลงไป แทจรงหลกของพราหมณแตเดมยคเกากอน กดงาม

จากนน พระองคกทรงเลาถงความเปนไปเดมทดงามของพราหมณ เทากบเตอนใหพราหมณเองฟนฟ

สงดงามของตนเองและทรงยอมรบดทเขาม อะไรดกวาด อะไรไมดกวาไมด แสดงใหเหนวาพระองคไมไดมาทรง

ยกพระองคดวยการตงของใหมเพอกดเขา (เรองอยางนขอใหด พราหมณธมมกสตร ในสตตนบาต พระไตรปฎก

เลม ๒๕ เปนตน)

จงเหนไดชดวา การนำคำทเรยกวาเปนของพราหมณมาใชในพระพทธศาสนาในความหมายใหมนน เปน

เรองตามธรรมดาธรรมชาต ตรงไปตรงมา และโดยชอบธรรม

หากบาทหลวงจะนำคำพทธไปใช

ขอโปรดใหอยในระบบเทยบเคยง แตในฝายนกสอนศาสนาครสต ทชาวพทธจะตองตเตอนหรอตอวานน กเพราะวา ศาสนาครสตมาจาก

ตะวนตก มถอยคำของตวเองอยแลว ถามาเมองไทยแลวหาคำแปลเพอใชแบบเทยบเคยงเทานน ชาวพทธไม

ควรวาอะไร

แตทเปนปญหาจะตองตตงกเพราะเปนการนำคำพทธไปใชแบบลอใหเขาใจไขวเขวสบสน สอถงเจตนาท

ไมโปรงใส

จะเหนงายๆ เชนตวอยางทพดมาแลววา บาทหลวงบอกวาเรองไตรลกษณ คออนจจง ทกขง อนตตา นน

ในศาสนาครสตกสอนไว แลวกยกขอความในไบเบลมาอาง โดยเอาอนจจง ทกขง อนตตา ไปเปนคำแปลของ

ขอความในนน ซงไมตรงกนเลย เปนการลอหลอกใหเขาใจวาหลกอนจจง ทกขง อนตตา ศาสนาครสตกสอนไวแลว

(จากนนจงครอบวาครสตสอนอนตตาเสรจแลว ยงไปไกลกวานน คอ เหนออนตตา จงเปนอตตา ซงพทธศาสนา

ไมม [ทจรงพระพทธศาสนาสอนวา อตตานนเปนเรองตำตนทสด ทมนษยผมกเลสยอมเชอและยดถอเปน

ธรรมดา ตอเมอมปญญาจงรวาเปนอนตตา])

ในเรองอยางน ชาวพทธเมอเอาคำฝรงแบบครสตมาใช เราจะบอกตรงๆ วาเปนเพยงการใชแบบเทยบ

เคยงเทานน ทจรงไมเหมอนกนแท แลวเรากจะพยายามอธบายใหมองเหนความแตกตาง เพอใหเขาเขาใจ

ตรงตามเปนจรง

maka 2556.indd 56 2/19/13 8:23:24 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 57

การนำคำไปใชโดยบรสทธหรอไม เปนเรองทผรมองเหนไดไมยาก และเจตนาจะสอแสดงออกมาจากการ

กระทำนน

ข. ทวาชาวพทธไทยแปลเรองพทธศาสนาใหฝรงอาน กใชศพทองกฤษแบบครสต ดงนน ชาวครสต

มาสอนศาสนาของเขาในเมองไทยกใชศพทไทยแบบพทธไดเชนเดยวกน

เรองน ถาเปนการใชเพอเทยบเคยงใหเกดความเขาใจทวไปกไมมปญหา แตทควรตเตยนกเพราะมการใช

แบบทเปนกลอบายไปเสย

ขออธบายวา เมอเราแปลคำพทธไทยเปนภาษาองกฤษ เราจะใหฝรงเขาใจ แตเขาไมมคำในศาสนาของเรา

เรากตองเอาคำทเขามอยมาใช (คำทเราเอามาใชมากทเดยวไมใชคำครสต แตเปนคำในสายกรกโบราณ แตตรงน

ไมใชประเดนสำคญ)

ขอสำคญเราจะพยายามระวงใหเขารตระหนกวาเปนการใชแบบเทยบเคยงเทานน ไมเหมอนกนจรง และ

เราจะคอยพยายามชแจงใหเขาใจความแตกตาง และพยายามหาคำทมความหมายใกลเคยงทสดไปเรอยๆ

จนกระทงในกรณทหาคำทเหมอนกนจรงไมได เมอฝรงเรมคนกบศพทพทธศาสนาขน เรากจะเลกใชคำฝรงและ

ใชแบบทบศพทลงไปเลย คอมงหนาไปสความเขาใจใหตรงตามเปนจรง

ยกตวอยาง คำวา “พระภกษ” หรอ “พระ” ตอนแรกๆ เราแปลเปนภาษาองกฤษ มกมผแปลวา

“priest”

ตอมาเมอพจารณาเหนชดวาความหมายไมตรงกนจรง เรากเปลยนมาใช “monk” ซงเหนวาตรงกวา

(ฝรงถอวาในศพทของเขา priest สงกวา monk ดวยซำ แตเราตองการทความถกตอง)

ตอมาเราบอกวา ถงอยางไรความหมายกไมเหมอนกนจรงเวลาน เรากใชทบศพทกนมากขนๆ “ภกษ”

กเขยน “bhikkhu” นคอการทชาวพทธใชคำของเขา กใชอยางตรงไปตรงมา พยายามใหเขารถงความแตกตาง

ตามทเปนจรง

ทเราตตงนกสอนศาสนาครสตกเพราะเขาไมปฏบตตามธรรมดาอยางน แตเขาทำแบบทเรยกวากลมกลน

และครอบอยางทวามาแลว

ทงทศาสนาครสตเขามาเมองไทยนานมากแลว ถอยคำเฉพาะของครสตคนกรกนมากแลว เพยงพอทจะ

ใชคำเดมทแทของเขาเองมาสอกนได ซงจะตรง และชดเจน แตนกสอนศาสนาครสตกลบจะยงใชถอยคำใน

ลกษณะททำใหเขาใจสบสนปนเปและเคลอบคลมยงขน เปนการสวนทางตรงกนขาม เชน คำวา ผาปา กฐน

ทมองไมเหนเหตผลเลยวาเขาจะตองเอาไปใชแปลคำอะไรในภาษาองกฤษ ทางครสตกยงนำไปใช ความหมาย

อะไรกไปกนไมได ไมวาในแงหลกศาสนา หรอภมหลงทางวฒนธรรมใดๆ มแตทำใหสบสน จงเปนเรองทควร

ตตงโดยชอบธรรม

maka 2556.indd 57 2/19/13 8:23:24 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 58

ตอน ๒

ภยภายใน

จะใจกวางและมเมตตา

ตองเจรญปญญาใหมาก ทงหมดน หลายอยางตองยอมรบวา ปญหากมาจากชาวพทธเองดวย คอการทเรามลกษณะเรอยๆ

เฉอยๆ ไมคอยจะถออะไรเปนจรงเปนจง จงกลายเปนคนทตกอยในความประมาท แลวกมาเขากบลกษณะทวา

อยสบายๆ กเลยประมาท

ถาจะเปนชาวพทธจรง กตองไมประมาทไดทงๆ ทสขสบายหรอวาทงๆ ทสขสบายกไมประมาท

อกอยางหนง นอกจากความประมาท กคอความเปนคนใจกวางจนไมมหลก เรองนขอเลาตวอยางเรอง

หนง ซงเปนเหตการณเชงเปรยบเทยบเหนไดชดด

เมอหลายปมาแลวยงอยในกรงเทพฯ วนหนงมคนยวมาหาทวด ทงทไมรจกกนสกหนอย มคนแนะมาวา

ถาเขาอยากจะปรกษาเรองนจะไปทไหน กไปหาทวด

เขาเลาวาตวเขาเปนคนยว เดนทางมากบภรรยา ซงมาทำวทยานพนธอยทโรงพยาบาลครสตแหงหนงใน

เมองเหนอ เขาบอกชอชดเจนเลย แตอาตมาขอสงวนชอไว

เขาบอกวา เขาไดเหนภาพทเขาไมสบายใจ วาทำไมเมองไทยปลอยอยางน คอ ทโรงพยาบาลนน นกบวช

หรอศาสนาจารยของศาสนาครสตเอาขาวของรางวลเงนทองให เพอชกชวนคนไทยไปนบถอศาสนาครสต การท

จะใหคนไปนบถอศาสนาดวยวธการเอาอามสเหยอลอน เปนสงททำไมไดในประเทศของเขา ถอวาตองไลออก

จากประเทศเลย แตทำไมเมองไทยจงปลอย เขาวาอยางนน

เขาเปนคนตางประเทศเขายงไมสบายใจ ทนไมได ทจะมองเหนอยางนน ทำไมคนไทยจงปลอย สภาพ

เปนอยางนกเพราะคนไทยเราไมรจกปญหา ใครจะทำอะไรกทำไป ฉนไมถอ ฉนไมคดอะไร เพราะวาใจกวาง

ทนใจกวางน ถาเราไมรวาเขาตองการอะไร เขามเจตนาอยางไร กกลายเปนความเขลาททำใหเปนเหยอ

เขาไป เพราะฉะนน ในความใจกวางนน จงจะตองมความรและไมประมาท

แมวาเราจะใจด อยางทพระพทธเจาทรงสอนใหเรามเมตตาแตเมตตานน ตองมากบปญญา ไมใชเมตตา

ลอยๆ ถาเมตตามากบโมหะ ความโง กหมดเทานน ไมมอะไรเหลอ

เรองของคนไทยทปลอยใหความไมรมาคกบความใจกวางน เปนปญหามาก แลวกเปนปญหากบคนสมย

ใหมทวามการศกษาดดวย

คนสมยใหมนไปเรยนตางประเทศกนมาก แลวกลบมาเปนผปกครองบรหารบานเมอง แตไมคอยรเรอง

ประเทศของตวเอง รวมทงไมรเรองพทธศาสนาดวย

แมแตเรองประชาธปไตย บางทกทำเปนประชาธปไตยกนไปเดยวเรองนนเดยวเรองนกแสดงขนมาวา

อยางนไมถก อยางนนไมเปนประชาธปไตย อะไรตางๆ แตนาสงเกตวาถาใครพวกไหนรนแรง เขาจะไมกลา

จะเปนประชาธปไตยหรอไมเปนกแลวแต พอเจอพวกรนแรงเขา กเงยบ

แตสำหรบชาวพทธนเปนคนออนๆ ถาชาวพทธทำอะไรๆ นดๆหนอยๆ พวกนกประชาธปไตยแบบนจะ

maka 2556.indd 58 2/19/13 8:23:25 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 5�

ออกมาวา แตถาเปนพวกศาสนาทรนแรงออกมา เขากลบเงยบเลย หรอมฉะนนกออกมาเอาใจอกดวย

แมแตเรองรฐธรรมนญ เวลานกอางกนนก จนไมรขอบเขตวาอะไรแคไหน อยางในเรองพทธศาสนา ก

เหมอนกบวา เขาจะเอารฐธรรมนญมาตดสนธรรมวนย (บางคนกจะเอาสทธมนษยชนมาตดสนความจรงของ

ธรรมชาต)

ประชาธปไตยจรง ตองเอาเหตเอาผล เอาความจรงความถกตอง และยอมรบหลกการ ไมใชเอาแตความ

ตองการ ตองหาความร ไมใชอยกนแคความเหน ตองวจยดวย ไมใชเอาแควจารณไมใชแคกลาแสดงออก แต

ตองมสาระทจะเอามาแสดงดวย

สภาพทเปนอยเวลาน ทำใหนากลววา ถาเอาแตแสดงออกกนเรอยไป แตเจอดานไหนรนแรงนอก

การเมอง กสยบ อยางนกแยสงคมของเราจะไปไมไหว

หลายคนทไปเรยนกลบมาจากเมองนอกนน นอกจากไมรจกประเทศของตวเองแลว มกไมรจกฝรงจรงดวย

ทงทไปเรยนอเมรกาแตไมไดใสใจศกษาใหรเขาใจรากเหงาพนเพภมหลงของเขา

เรองศาสนาทเขาแบงแยกรฐกบศาสนานน ทแทมนเปนอยางไร มเหตผล มภมหลงเปนอยางไร กไมร

สกแตวาเมอเขามแบบมแผนมกฎหมายอยางไร กอยากจะนำมาใช

การทนำแบบแผนของเขามาโดยไมรจกเขา-ไมรจกเราน เปนการกระทำทกอผลเสยหาย เปนการทำลาย

มากกวาจะสรางสรรคถาวาในแงของการบรหารประเทศชาตน ตองถอวาอภยไมได

มองดสภาพเมองไทย

ผใหญเรมทำงาน ดวยการไหวเจา นอกจากนน บางทานทขนเปนรฐมนตร เวลาเขารบตำแหนงจะเขาไปสำนกงาน ทงทตวเองเปนคนพทธ

ขาวออกมาสประชาชนวา ไปบชาอนนน ไปไหวอนโนนอนน อะไรกไมร ไมเปนแบบอยางแกประชาชน แทนท

จะไปไหวพระพทธรปใหชดเจนออกมา

อนนคดวาไมนาปลอยไว ถาขนปลอยอยางนแลวประเทศชาตไปไมไหว จรงหรอไม? แลวโยมรสกบางไหม?

ขาวทออกมาวารฐมนตรเขารบตำแหนง กคอเขาขนมาเปนผนำ เปนผบรหาร เขาจะทำอะไร กเปนเรอง

สำคญ อยางนอยกเปนตวอยาง เมอเขาสสำนกงาน การรบผดชอบตอหนาทกเรมตนประเทศชาตจะเปนอยางไร

ถารฐมนตรแสดงการเรมรบผดชอบปฏบตหนาท ดวยการไหวเจาพอ

นอกจากนน ถาจะเปนผนำของสงคมน กตองรจกสงคมนคำวา “รจกสงคมนใหด” กหมายถงวารจก

พระพทธศาสนาดวยเพราะวาพทธศาสนานเปนสมบตของชาต เปนฐานของวฒนธรรมไทย อยางนอยวากน

เฉพาะหนาในปจจบน กเปนสงทคนสวนใหญนบถออย

เมอทานจะบรหารประเทศชาต ทานตองรสงทเปนเรองของสงคมของตวเอง คนทไมรจกสงทตวจะไป

ปฏบตจดทำ แลวจะไปทำใหถกตองไดอยางไร อยางเปนแพทย ถาไมรเรองรางกายคนไมรจกโรคภยไขเจบแลว

จะไปรกษาผปวยไดอยางไร คนจะบรหารประเทศชาต จะแกไขปรบปรงพฒนาสงคมไทย ถาไมรจกประเทศน

ไมรจกสงคมน จะบรหารไดอยางไร เรองนเราปลอยปละละเลยกนมานาน ประเทศชาตจงกาวไปไหนไมไหว

ทวารจกพทธศาสนานน ไมใชหมายความแควาจะตองรจกในฐานะเปนศาสนา แตรจกในฐานะเปนเรอง

ของคนไทย เปนเรองทคนไทยทวไปเกยวของอย หรอเปนของทอยในเนอในตวของคนไทย และเปนสวนเนอหา

maka 2556.indd 59 2/19/13 8:23:25 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 60

สาระของความเปนไทยดวย ไมวาจะในแงประวตศาสตรหรอวฒนธรรม

เมอทานอยในสงคมน อยในสภาพแวดลอมอยางน ทมพทธศาสนาอยรอบตว ทานตองไปปฏบตงาน

เกยวของ ถาทานไมรแลวทานจะไปทำอะไรอยางไร

การทผนำหรอผบรหารบานเมองไมรเรองประเทศชาตของตนเอง ไมรจกสงคมของตวเองน เปนภย

อนตรายอยางมาก แลวเราชาวพทธจะปลอยไปไดอยางไร

เรองนถาเราหนหลงไปด แมแตในสมยราชาธปไตย ในหลวงรชกาลท ๕ ทรงสงพระราชโอรสไปศกษาใน

ตางประเทศ ทรงถอ

เรองนเปนสำคญ ทรงเอาพระทยใสมากในการทจะใหรเรองของเมองไทย ทรงมพระราชหตถเลขาไปตก

เตอนอะไรตางๆ เรองนนาจะเปนแบบอยางแกคนไทย คนไทยเราทสงลกไปเรยนนอก ถาดำเนนตามพระราช

จรยาวตรน คงจะเปนประโยชนมากเรองนนาจะนำมาเผยแพรกนดวยวา ในหลวงรชกาลท ๕ ทรงมพระราช

หตถเลขาไปทรงสอนพระราชโอรสทเรยนอยตางประเทศอยางไรบาง เมอจะเปนผนำ กตองรเรองประเทศชาต

สงคมของตวเอง แมเราจะไปอยเมองไกล กตองหาวธเรยนรสงคมของตวเองใหได

ในสมยโนน แมจะเปนราชาธปไตย จะเหนวาองคพระมหากษตรยทรงรอบรเรองเมองไทย และทรง

ทราบเรองพระพทธศาสนาดทเดยว อยางในหลวงรชกาลท ๖ กทรงเขาใจเรองศาสนารธรรมะด ถาผปกครอง

ประเทศของเราปจจบนไมรเรองเหลาน จะมาปฏบตจดการเรองราวของประเทศชาตใหดไดอยางไร

เนอความทพดตอนนเขามาเปนเรองของภยภายในแลว แตทพดเมอกอยากแทรกเปนเรองขอฝากไวดวย

จากนขอพดเลยตอไปถงภยภายใน

สวนชาวบาน กฝนหวงลาภลอย

คอยขดหาเลขหวย กราบไหวสตววปรตพการ ภยภายในนกอยางทพดเมอก คอความไมร คนมากมายทงทเปนคนไทย บอกวาเปนพทธศาสนกชน

นบถอพทธศาสนาแตไมรจกพทธศาสนา ไมรวาพระพทธศาสนาสอนอะไร ไมรวาเชออยางไรถก เชออยางไรผด

จะเหนวาคนเดยวนมากมาย มขาวทางหนงสอพมพวาไปขดตนไมหาเลขหาหวยบาง สตวเกดมาพการขา

หางไมเตม หรอมอวยวะวปรต กไปกราบไปไหวขอหวย อยางนหรอคอชาวพทธ

เคยบอกวา เอ! ลกสตวพการเกดมา คนพากนไปกราบไหวแลวทำไม ลกคนประเสรฐกวา เมอลกคนเกด

มาพการ ทำไมไมไปกราบไปไหว ไปกราบไหวลกคนทพการยงดกวา แตนลกคนเกดมาพการกลบไมเอาใจใส ลก

สตวเกดมาพการไปกราบไปไหว เหนเปนเรองดไปได เปนเรองแปลกๆ

รวมแลวกคอ คนไทยนไมรจกพระพทธศาสนา ไมรจกคำสอนของพระพทธเจา มความเชอถอ และมการ

ปฏบตทวปรตผดเพยนตางๆ

เมอเปนอยางน แลวเอามาโยงกบสภาพสงคมปจจบน เราบอกวาไทยเปนประเทศพทธศาสนา ทำไมจงม

ปญหามากมาย ตงแตเรองอาชญากรรม ตลอดจนพฤตกรรมอะไรแปลกๆ อยางททานประธานเสวนาไดเลาให

ฟงเมอก รวมทงเรองในโรงเรยน เรองเดก ฯลฯ ทเปนเชนนเพราะวา คนทเปนชาวพทธนไมรจกพทธศาสนาแต

เหนหางจากพระพทธศาสนาออกไป แลวเชอถอผดปฏบตผดจงเกดปญหาขน

พดสนๆ สรปวา ปญหาไมใชเปนเพราะนบถอพทธศาสนาแตเปนเพราะคนไทยละทงพทธศาสนาเมอเหต

maka 2556.indd 60 2/19/13 8:23:26 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 61

ปจจยเปนอยางนกพดไดเลยวา วธแกปญหาสงคมไทยนนงายๆ ตรงไปตรงมา ในเมอคนไทย ซงสวนใหญ ๙๕

%หรอในหลายถนสวนมากเตม ๑๐๐ % เปนพทธศาสนกชน แตไมรจกพทธศาสนา จงไดเชอผดปฏบตผด แลว

กทำใหเกดปญหาสงคมมากมาย เพราะฉะนน การแกไขซงงายทสดคอ ใหเขารจกพทธศาสนาเสย

พอคนทเปนชาวพทธหรอชอวาเปนชาวพทธ หรอเรยกตววาเปนชาวพทธเหลาน มารจกพระพทธศาสนา

เชอถก ปฏบตถกแลวกแกปญหาสงคมเสรจไปในตวเลย

ทำไมจะตองไปคดอะไรตออะไรหาทางแกปญหากนซบซอนราวกบเปนปญหายงยากใหมนวนวาย เชน

จะจดการศกษาอยางนนอยางน จะเอาอนโนนอนนมาแกปญหา แลวกไมตรงจดเลย ทงทเรองกชดอยแลววา

ชาวพทธไมรจกพทธศาสนาจงยง กแกใหรเสย พอแกใหรแลว คนปฏบตถก กจะไดผลเอง เปนการแกปญหา

สงคมเสรจไปในตว แตอยางนเรากลบไมเอาใจใส จะไปใชวธแกปญหาแบบออมไปออมมา

อยางเดยวกนนแหละ ในเรองปฏรปการศกษา กไดเคยบอกวา มคำถามหลกอยขอหนงทตองขอใหตอบ

คอทถามเมอก วาคนไทยทเปนพทธศาสนก ๙๕ % นน ไมรหลกพทธศาสนา จรงหรอไมถาตอบวาจรง ทางแก

ปญหากตามมาทนทวา ทำอยางไรจะใหเดกนกเรยนในโรงเรยนไทยทวประเทศไดเรยนพทธศาสนา ไดรจกคำ

สอนของศาสนาทตวเขาเองบอกวานบถอ

อนนคอการปฏรปการศกษาทตรงปญหา และตรงตามเหตปจจยทจะแกไขปญหาของประเทศชาตได

ขอยำวา เพราะทผานมานชาวพทธไมรจกพทธศาสนา จงทำใหเกดปญหาอยางน แตพอจะปฏรปการ

ศกษากน เรากลบไปพดเรองอน จะสงเสรมอยางโนนอยางน แตตวปญหาหลกยงไมไดตอบ

เพราะฉะนน ถาจะปฏรปการศกษาในแงทเกยวกบพระศาสนา หรอในแงทเกยวกบศลธรรมจรยธรรม

อะไรน กขอใหตอบคำถามหลกนกอนวา ในโรงเรยนทมอยทวประเทศ เดกนกเรยนทมอยทวประเทศไทยน ทำ

อยางไรจะใหไดเรยนรพระพทธศาสนาใหสมกบชอทเรยกตวเองวาเปนพทธศาสนกชน

ยงกวานน เวลานกรๆ เหนๆ กนชดเหลอเกนวา สภาพแวดลอมทวไป กระแสสงคม และความนยม

วฒนธรรมตางประเทศ มแตทำใหเดกและเยาวชนหางเหนออกไปจากความเปนไทย ไมไดยนไดฟง ไมรเรองราว

เกยวกบพระพทธศาสนา หางเหนออกไปจากวฒนธรรมของตว และตกตำในทางศลธรรมจรรยา

ในภาวะเชนน ถาจะทำใหถกใหด การศกษาจะยงตองเนนตองยำตองใหการเรยนรเรองพระพทธศาสนา

และศลธรรมจรรยาตลอดจนเรองวฒนธรรมกระชบหนกแนนมนคง สวนกระแสและแกไขความเสอมโทรมนน

แตนการศกษากลบทำทาจะพลอยเลอะเลอนไหลลงไปตาม และซำเตมกระแสทโทรมทรามนนดวย

ทงทเปนสทธของตว และตองรวมรบผดชอบ

กลบทำตวเปนคนนอก เหมอนบอกวาฉนไมเกยว ตอไปกคอ คนไทยเราชาวพทธ ไมมจตสำนกในความเปนเจาของ ทจะมสวนรวมรบผดชอบพระพทธศาสนา

เรองนสงเกตไดวาเปนมานานแลว คอ เวลามเหตการณอะไรไมดเกดขน คนไทยทบอกวาตวเปนชาวพทธ

นน จะวจารณเหตการณเหมอนกบวาตวเปนคนนอก หรอเหมอนกบวาฉนไมเกยว ไมไดรสกวาตวเองเปน

ชาวพทธ วาฉนมสวนรวมดวย ฉนจะตองรบผดชอบ ฉนจะตองรวมแกไข ไดแตวจารณตวากนไป กลายเปนเรอง

ของคนอน

maka 2556.indd 61 2/19/13 8:23:26 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 62

อยางพระประพฤตไมด กวาพระประพฤตไมไดเรอง แทนทจะมองวาเกดภยอนตรายขนแลวแก

พทธศาสนา แลวฉนจะตองทำอะไร หรอฉนมความรบผดชอบอยางไร บางทดไมดกจะยกศาสนาไปใหเปนของ

พระเสยเลย เหมอนกบวาพระนเปนเจาของพทธศาสนา

พทธศาสนาเปนของพทธบรษท ๔ พระพทธเจาตรสไวแลวพทธบรษททง ๔ ไมใชมแคพระฝายเดยว

แตมทงพระสงฆ และญาตโยม อบาสก อบาสกา หรอบรรพชตและคฤหสถทงหมด นเปนเจาของพทธศาสนา

เรามสทธเทากน ญาตโยมถาอยากจะบวช กมสทธทจะบวชเทากบพระทบวชมาแลวเหมอนกน

ในเมอพทธบรษททกคนมสทธเทากน ทน บางคนในหมพวกเราเองกใชสทธนเขามาบวช แตบางคนเขา

มาแลวไมซอ กเขามาทำผดทำพลาดเสยหาย เขามาเอา มาแสวงหาผลประโยชนใหแกตนเอง คนอยางนเราจะ

ยอมใหเขาเปนเจาของพทธศาสนาหรอ

ทจรงนน เขาเปนคนหนงทเขามาจะเอาประโยชนจากพระศาสนา เขามหนาทและมสถานะเหมอนกบเรา

เมอเขาทำไมถกเรากตองเอาเขาออกไป แลวเรองอะไรไปยกศาสนาใหเขา หรอทำเหมอนกบวาเขาเปนตวแทน

ของพทธศาสนา เวลาเขาทำอะไรไมดกกลายเปนวาพทธศาสนาไมด อยางนเปนการคดผด

เพราะฉะนน ขอใหคดเสยใหม ถามพระประพฤตไมด ตองคดวา พระองคนกเหมอนอยางพวกเราน

แหละ คอเปนคนหนงอยางเราๆ แตเขาใชสทธเขาไปในนน คอเขาไปอยวดหรอเขาไปบวช เสรจแลวเมอเขา

ประพฤตไมด ไมสมกบการทจะใชสทธน เรากบอกใหเขาออกมาเสย กจบไป

แตถาทานประพฤตด เรากสงเสรมสนบสนน เพราะวาพทธศาสนายกยองคนทมเจตนาดเปนกศล

ซงตองการเขามาฝกตน

การทมาบวชน กเปนการเขามาฝกตน หรอเขามารบสกขาคอการศกษาของพระพทธศาสนา หมายความ

วาเขามาฝกตนในศล สมาธ ปญญา

ใครทมเจตนาด พรอมทจะฝกตนใหเจรญในไตรสกขา เรากใหเกยรตเคารพกราบไหว แตถาใครไมปฏบต

ตามหนาททควรจะเปน ไมยอมรบสกขา เรากไมยอมใหอยเหมอนกน เพราะเขาหมดสทธแลว อนนถอวา

เปนการใชสทธของชาวพทธนนเอง ในเมอทกคนมสทธเทากน กใชความถกตอง ใชธรรมวนยตดสน

เพราะฉะนนตองตงจตคดกนใหม ถาขนไปตงใจแบบยกศาสนาใหเปนของพระไป หรอตวไมเกยว ไมม

ความสำนกในความรบผดชอบแบบน พระศาสนากอยไมได เรองนตองรบแกไข

ทวาวางเฉยมอเบกขา ไมแนนะวาจะด

ถาเฉยไมร เฉยเมย กลายเปนเฉยโง ยงเตมท ทาทการมองอกอยางหนง เปนทาททผดมานานแลวในสงคมไทย คอ มองไปวา ถาใครไมเอาเรองเอาราว

เรยกวาวางเฉยกถอวาด ทำทาจะยกใหวาเปนผหมดกเลส อนนเปนอนตรายมากตอพระพทธศาสนา คอไปนก

วาทำอยางนนเปนอเบกขา

อเบกขา มหลายอยาง แตอเบกขาทเปนหลกใหญ ม ๒ อยาง คออเบกขาทถก กบอเบกขาทผด

อเบกขาทถกนนเปนธรรมชนสง มากบปญญา คอมปญญาทรและทำใหวางใจพอดได เหมอนทบอกตอนตนวา

ญาตโยมฟงเรองน ใหเปนเรองของปญญาทตองร และตองวางใจใหอยในความสงบได ไมใชเปนไปตามอารมณ

อยางนแหละ ถาวางใจพอดไดกคอฝกในธรรมขออเบกขา คอรแลววางตววางใจสงบเรยบแตตองไมประมาทดวย

maka 2556.indd 62 2/19/13 8:23:26 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 63

เหมอนอยางเวลาเกดเหตตมตามนาตนเตนขนมา จะมคน ๓ ประเภท

พวกท ๑ คอคนทไมรเรองรราวอะไรเลย อะไรเกดขนกไมรพวกนกเฉย แตเฉยเพราะไมร

พวกท ๒ คอคนทรครงไมรครง รแตวาเหตการณนาตนเตนแตไมรวาเรองไปอยางไรมาอยางไร จะแกไข

อยางไร กลกขนเตนโวยวายๆ พวกนกทำใหเรองยงวน และบางทกทำใหสถานการณเลวรายหนกเขาไปอก

พวกท ๓ คอคนทรจรง และรทางแกไขดวย พวกนจะนงและเฉยไดดวยความร อยางนแหละคอทเรา

ตองการ คอเพราะรเขาใจและมองออกวาเรองเปนอยางไร และจะตองแกไขอยางไร มขนตอนและจงหวะ

อยางไร จงวางไวในใจเพอจะปฏบตการเมอถงจดนน เวลานน แตระหวางนกวางทาทเฉย นง เปนกลางอย

อยางนคอทเขาเรยกวา อเบกขาแท ซงเปนอเบกขาดวยปญญา

ถาเปนอเบกขาของพวกทไมรแลวเฉย ทานเรยกวา อญญาณเบกขา แปลวาเฉยดวยไมร แปลเปนไทยวา

เฉยโง ตองระวง

เราตองเฉยใหถกตอง คอเฉยดวยปญญา อยาใหเปนอเบกขาแบบเฉยไมรเรอง เฉยเมย เฉยเมน เฉยไม

เอาเรองเอาราวคอ เฉยโง ทเรยกวาอญญาณเบกขา

ปลอยวางได คอจตใจของบณฑต

แตถาปลอยปละละเลย กผด กลายเปนกรรมของคนพาล ในประวตศาสตรพทธศาสนา ทานใหถอกจสวนรวมเปนสำคญ ตามหลกพระวนย กจของสงฆ พระภกษ

ทกรปตองเคารพใหเปนใหญ แมแตพระอรหนตจะไปเขานโรธสมาบตกตองวางใจไวกอนวา ถามเรองสวนรวม

ของสงฆเกดขน ตองออกจากนโรธสมาบตทนท

เวลาเกดเหตการณใหญๆ ขน เชน เมอพระพทธเจาจะปรนพพาน มพระรปหนงพดไมดวา พระพทธเจา

ปรนพพานแลวกดเหมอนกน เพราะเมอพระองคยงอย กทรงกำชบโนนกำชบน วาอะไรทำไดอะไรทำไมได เรา

จะทำอะไรกไมสะดวก เมอพระองคปรนพพานแลว เราจะทำอะไรกทำไดตามสบายแลว พระมหากสสปะซงเปน

พระอรหนตผใหญ ไดยนเทาน กกระตอรอรนขวนขวายไปหารอกบพระอรหนตองคอน แลวชวนทำสงคายนา

พระมหากสสปะน เปนพระทถอธดงคตลอดชวต อยปา แตในฐานะเปนพระอรหนต เมอมเรองสวนรวม

ทานจะไมนงเฉย คอมอเบกขาใหพรอมทจะทำการตางๆ อยางมปญญา ทานจงเปนหวหนาในการทจะ

กระตอรอรน ลกขนมาชกชวนใหจดประชมสงคายนา เพราะฉะนน พระอรหนตเชนพระมหากสสปะน จงเปน

แบบอยางของพระทมองดเผนๆ เหมอนกบวาทานไมเอาเรองทางสงคม แตทจรงทานไมไดเฉย ไมไดนง ไมได

ปลอยปละละเลย

ถาพดสรปโดยสาระกคอ “ปลอยวางได แตอยาใหกลายเปนปลอยปละละเลย”

ปลอยวางเปนเรองของจตใจทไมยดตดถอมน แตปลอยปละละเลยคอความประมาท เปนอกศล เปน

ความเสอม เขาหลกทวา ปมาโท มจจโน ปท แปลวา ความประมาทเปนทางแหงความตาย

ฉะนน ตองแยกใหถกวา เปนการปลอยวาง หรอปลอยปละละเลย ถาปลอยวางไดกด แตถาปลอยปละ

ละเลยกกลายเปนประมาท ผด ใชไมได

พระอรหนตมลกษณะอยางหนง คอ เปนผทไมอาจจะประมาท ขอใหไปอานหลกดเถอะ พระอรหนต

เปนผปลอยวางในทางจตใจ เพราะทานไมยดตดอะไร แตเพราะทานไมยดตดอะไรนแหละ จงหมายถงวาทาน

maka 2556.indd 63 2/19/13 8:23:27 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 64

ไมมอะไรตองทำเพอตวเอง คอไมมกเลสทจะทำอะไรเพอตวเองเลย ทานจงยกชวตนใหเปนของสวนรวมเพอทำ

ประโยชนสขแกมนษยทงปวงไดเตมท

พดตามภาษาพระวา พหชนหตาย พหชนสขาย โลกานกมปาย คอเพอประโยชนสขแกพหชน เพอ

เกอกลแกชาวโลก

พระพทธเจาทำไมตรสรแลวจงเทยวจารกไปโปรดสตวอยางไมเหนแกเหนดแกเหนอย เดนทางไปไหนกได

นอนกลางดนกนกลางทรายได กเพราะไมมอะไรตองทำเพอตวเอง จงทรงยกกำลงพระชนมชพใหแกสรรพสตว

อนนเปนลกษณะของพระอรหนตเรยกวาเปนผไมมกจทจะตองทำเพอตนเองอกตอไป

ชาวพทธในอดตกไดดำเนนตามคตของพระอรหนตขอนอยางลงกาทวปในอดต เคยมสงครามทจะทำให

พระพทธศาสนาหมดสน ทานเลาไววา คนจะหนภยกนตองลงเรอไป คนกมากมายแตเรอเลกมทจำกด พระก

หนภยดวย ครงนน พระทอายมากทานวา เรานแกเฒาแลว อกไมชากจะตาย แลวพระศาสนาจะอยไดอยางไร

กตองดวาพระองคไหนยงแขงแรง จะทำงานรกษาพระศาสนาไปไดในระยะยาว ตองใหโอกาสแกพระเหลานน

ทานกเลยไมยอมไป แตทานใหทในเรอนน แกพระทมความสามารถจะเปนผรกษาพระศาสนาตอไป

นแหละคอคตของพระอรหนต ทานนกถงประโยชนสวนรวมเปนใหญ เพราะฉะนนคนไทยชาวพทธจะ

ตองคดเรองนใหมากเมอเปนเรองของประโยชนสวนรวม พระอรหนตจะตองมาเปนผนำในการทจะกระตอรอรน

ขวนขวาย ทำการทถกตองตามพระธรรมวนย

ดวยเหตน ในประวตศาสตรพทธศาสนา จงมหลายครงทวาบางทพระอรหนตกถกลงโทษ โยมคงสงสยวา

เปนไปไดอยางไรใครจะลงโทษพระอรหนต ทวานไมใชคฤหสถมาลงโทษ แตเปนเรองของทประชมสงฆไดมการ

ลงโทษพระอรหนต ลงโทษอยางไร

ขออธบายวา เวลามเรองของสวนรวม เชน มเหตการณกระทบกระเทอนตอประโยชนสข หรอความ

มนคงของพระศาสนาขน พระสงฆทรบผดชอบการพระศาสนา โดยเฉพาะพระอรหนตจะมาประชมกน เพอ

พจารณาปรกษาวาจะแกไขปญหาอยางไรจะมอบใหใครทำหนาทอะไร

อยางในเรองพระนาคเสน มปญหาสวนรวมเกดขน พระอรหนตกมาประชมกน และพจารณาวาพระองค

ใดมความสามารถทจะมาชวยได ถาองคนนไมมาในทประชม กดวาทำไมไมมา เชน มวไปอยหาความสงบ

หางไกลในปาเสย ไมเอาภาระของทประชมหรองานของสงฆเทาทควร ทานกลงโทษ

การลงโทษพระอรหนต กคอ เรยกตวมา แลวกมอบภาระใหหมายความวา มอบงานใหทำ ไมใชลงโทษ

อะไรทเสยหาย

อยางกรณพระนาคเสน กคอ เมอประมาณ พ.ศ. ๕๐๐ มกษตรยนกปราชญ พระนามวา มลนท ซงมเชอ

สายกรก เรยกแบบกรกวา Menander ไดถามปญหาโตวาทะกบนกบวชทงหลายในชมพทวปจนกระเทอนไปทว

วงการพระพทธศาสนากพลอยกระเทอนไปดวย

ครงนน พระอรหนตทงหลายจงมาประชมกนเพอหาตวพระทจะโตใหทนพระยามลนท และตกลงวาจะ

ตองฝกเดกขนมา

เวลานน พระอรหนตองคหนงชอ โรหณะขาดประชม ทประชมเลยลงโทษโดยมอบภาระใหไปตดตามด

และเอาตวเดกชายนาคเสนมาบวช แลวสงสอนใหการศกษา จนกระทงมความรความสามารถทจะไปโตวาทะ

ชวยรกษาพระศาสนาได

maka 2556.indd 64 2/19/13 8:23:27 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 65

นคอคตพระอรหนตทเรามหลกปฏบตกนมา ดงนน ชาวพทธจะตองตงทาทใหถกตองวา พระอรหนต

เปนผนำของพระศาสนาเปนผนำของพทธบรษท เปนผทเอาใจใสตอประโยชนสขของสวนรวม และจะไมปลอย

ปละละเลย เพราะวาการปลอยปละละเลยนนเปนความประมาทอยางทวาแลว

อยามองแตผล วจารณแคเปลอกผว

ตองใชปญญาหยงเหตปจจยใหเหนไกลใหเหนยาว อกเรองหนงซงเปนภยภายในสำคญ ททานประธานเสวนากไดพดยกตวอยางไปบางแลว เชน จบพระท

ยกยอกเงนวด เปนตน อนนกเปนเรองของความเสอมในวงการพระสงฆ ซงเราจะตองยอมรบความจรงวา เวลา

นปญหาของเรามมากทเดยว

เรองความเสอมนไดพดมานานแลว พดแลวพดอก พดจนกระทงวาไมรจะพดอยางไร บอกวาเหมอนกบ

ถกพดพามากบกระแสนำทไหลมาจวนจะตกเหว ควรจะรบตะเกยกตะกายออกจากกระแสนำทมนจะไหลลง

เหวเสย โดยเฉพาะกคอวา ปญหาของเรามนสะสมมานาน มนหมกหมมหลายชน ไมควรจะมวดแตผลปลายท

ปรากฏ

ผลทเกดขนมาอยางน เปนเพยงอาการปรากฏของโรคเทานน เหมอนแผลพพอง สงทเราจะตองแกกคอ

เลอดเสย ลมเสย นำเหลองเสย อะไรตางๆ เหลาน จะตองดวาสาเหตมาจากไหน แลวไปแกทนน ถามาต มาพด

มาบนกน เฉพาะอาการปรากฏ นมนแกไขอะไรไมได

เราตองดวา การทมปรากฏการณปญหาความเสอมตางๆ เหลานปรากฏขนมานน เปนเครองฟองวาการ

พระศาสนาของเรารวมทงวงการพทธบรษทน ไดเสอมมานานแลว เนองจากเหตปจจยตางๆ ทไดสรางกนมา

ทำใหกระแสความเสอมหมกหมมจนกระทงแสดงผลออกมาเปนแผลพพอง เปนตน เพราะฉะนน เราจะตอง

กลบไปแกสาเหตของมน

แตอาการปรากฏชวคราวเฉพาะหนากแกดวย ไมใชทง คอตองแกทงสองอยาง แกเฉพาะหนาระยะสน

กบแกลงไปถงเหตปจจยระยะยาว

ปญหาสำคญของเราเวลาน ทเปนเหตปจจยของปญหาทงหลาย ขอสำคญทสดคอ สภาพขาดการศกษา

โยมลองดเถอะ ในตางจงหวดมากมาย พระใหมบวชเขามาไมไดเรยนอะไรเลย การบวชตามประเพณ

ตามคตโบราณเรยกวา บวชเรยน เราไดยนกนเรอยมาวาบวชเรยนๆ แตเดยวนเหลอแคบวชเฉยๆ

ทวาบวชตามประเพณ เวลานกมกบวชเพยงใหไดชอวาบวชพอแมกเอาจรงเอาจงดานพธ บางทกจดงาน

เลยงและฉลอง จนกระทงวาหมดเงนไปไมรเทาไร บวชไมกวนสกมาแลว แตพอแมยงเปนหนตอไป

ในตางจงหวดมากทเดยว เวลาบวชลก บางทตองไปกเงนเขามาเลยงโตะจนเปนแสนๆ แลวลกบวชแค

ครงเดอนเดอนหนงหรอแมแต ๗ วน บวชเขาไปแลววดนนบางทไมไดสอนอะไร กไปอยเฉยๆ

แลวทน ยงถาเปนวดทมปญหา ไปเหนพระประพฤตไมด คนทบวชเขาไป กยงเบอหนายพระศาสนา

ออกมาอก พระธรรมวนยกไมรจก เงนทองกสนเปลองไปเปลา ไมไดอะไรขนมา แถมกลายเปนโทษ บวชแลวก

สกแตวาบวชผานไปๆ สภาพเชนนเกดมขนมากมาย จนนากลวอยางยง

เราตองใหพระทบวชเขามานไดเรยน คำวา “เรยน” กคอ ไดเรยนพระธรรมวนย ทงเลาเรยนปรยต และ

ไดเรยนโดยการประพฤตปฏบต เชน การทำกจวตรตางๆ และการฝกจตเจรญปญญา ทเรยกวาเรยนนน ไมใช

maka 2556.indd 65 2/19/13 8:23:27 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 66

เฉพาะตองเรยนในหองเรยน ไมใชเรยนเฉพาะคำสอน

คำวาศกษาหรอเรยนน กคอเรยนดวยชวตจรง จากการเปนอยอยางพระภกษ และฝกฝนปฏบตตางๆ คอ

ฝกอบรมกาย วาจาใจ และปญญา เรยกตามหลกวา ไตรสกขา คอ ศล สมาธ ปญญา

เราจะตองพยายามฟนฟใหการศกษาเลาเรยนมขนมาใหไดผทบวชเขามาแลวน อยาใหบวชเปลา ตองให

สมกบชอทวาบวชเรยนใหได เพราะถาขาดการศกษาแลวกจะปฏบตไมถก เมอปฏบตไมถก พระศาสนากเลอะ

เลอน เพราะพระทำผดทำพลาดเขวออกไป

อยางผทบวชมาแลว บางทานบางทกเจตนาด อยากจะสงเคราะหชาวบาน ไมไดมอกศลจตอะไรเลย แต

เพราะไมไดเลาเรยน ไมรวาอะไรเปนหลกพระศาสนา จะแนะนำสงสอนเขากไมเปน แตอยากจะสงเคราะหชาว

บาน กไมรจะไปชวยเขาอยางไร เมอไมมวธชวยอยางอน กไปทำเรองนอกรตนอกรอย เชนใหหวย เรยกวาเปน

พวกทเจตนาด แตทำไมถกตอง เพราะไมไดเรยนร ไมมธรรมะทจะสอนเขา

สวนอกพวกหนง มเจตนาไมดมาแตตน คอ พวกบวชเขามาใชวดเปนแหลงหากน และใชผาเหลองเปน

เครองมอหลอกชาวบาน พวกนเหนไดชดวา ตองทำใหพระศาสนาเสอมอยางแนนอน

ขอใหสงเกตปจจบน และดบทเรยนจากอดตวา พระพทธศาสนานมกจะเสอมในเวลาทเจรญทสด เมอไร

พระพทธศาสนาเจรญทสด แลวกจะเสอม เพราะฉะนนจงตองระวงมาก เมองไทยเราน เปนดนแดนทพระพทธ

ศาสนาเจรญมากแลว เพราะฉะนนจะตองระวงไมประมาทอยางยง เพราะความเสอมพรอมทจะเขามา

พระพทธศาสนาเสอมในเวลาเจรญนเปนอยางไร กหมายความวา เมอพทธบรษทมศรทธา ญาตโยมม

ความเลอมใสในพระศาสนา กทำนบำรงกนใหญ

เมอทำนบำรงกนมาก คนทบวชเขามากมลาภสกการะมากและเปนอยสบาย บางทญาตโยมบำรงอยาง

ชนดบำเรอหรอปรนเปรอเลย เมอเปนอยางน ถาพระไมมสต และไมกวดขนใหการศกษากนใหด กจะเพลนและ

เหนแกความสขสบาย

หนง พระสงฆกจะประพฤตยอหยอนลง แลวกประมาท เมอพระประมาทกอนแลว ญาตโยมกประมาทตาม

สอง พวกทอยขางนอกกเหนเปนชองทางหรอเปนโอกาสวาถาไดเขามาบวชพระแลวกจะสบาย หากนไดงาย

จงบวชเขามามากมายเพอเอาผาเหลองเปนเครองมอและใชวดเปนแหลงหากน

ตวอยางมมาเรอย เชน ในสมยพระเจาอโศกมหาราช พทธศาสนาไดรบการอปถมภบำรงจากบานเมอง

อยางมาก เมอพระพทธศาสนาเจรญมาก กเกดปญหาตามมาคอ เดยรถยปลอมบวชกนใหญ เพราะบวชเขามา

แลวสบาย มลาภ หากนอยางไรกไดพระเจาอโศกเมอทรงทราบปญหาจงจดการแกไข โดยจดการสอบความร

พระ แลวจบสกไปตงหกหมนองค

สมยสมเดจพระนารายณมหาราชกเหมอนกน ในเมองไทยเราน พระพทธศาสนากเจรญ มพวกบวชเขา

มาเพราะอยากอยสบาย ไมไดเลาเรยนศกษา สมเดจพระนารายณมหาราชกตองจดการสอบความรพระ ผใด

ไมมความรสมเปนพระ เมอเขามาอยในพทธศาสนาแลวไมรธรรมวนย เปนไปไดอยางไร ฉะนนกไมสมควรอย

แตสมควรสกไปเสย ไดทรงใหสกไปเปนจำนวนมาก

การจบสกน ไมใชเปนการทำรายหรอฆาแกงอะไร เมอเขาหมผาของพระภกษและใชชอของพทธศาสนา

แตตวเขาไมเปนพระ ไมไดเปนพทธ กเพยงใหเขาสละออกไป เปนการทำใหตรงกบภาวะทเขาเปนจรงเทานนทน

ชาวพทธปจจบนน เรามหลกเกณฑ หรอมวธการอะไรทจะรกษาพระพทธศาสนาไวบางไหม เวลาพระศาสนา

เจรญ แลวเกดมรองรอยของความเสอม เรากตองชวยกนแกไข

maka 2556.indd 66 2/19/13 8:23:28 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 67

ทวานไมไดมาสนบสนนใหโยมจบพระสก แตหมายความวาใหเราไมประมาท คอมวธปฏบตอยแลวตงแต

โบราณ ทานวางไวใหแลว แตเราไมไดเอามาใช

รกษาพระพทธศาสนา คอรกษาพระธรรมวนย

ศกษาใหร และใชเปนหลกวนจฉย ความสำคญของการศกษาเลาเรยนพระธรรมวนย หรอเรยกสนๆ วา “บวชเรยน” ตองเนนตองยำกนไว

เพราะเปนทงการรกษาพระพทธศาสนา เปนการทำใหพระพทธศาสนาปรากฏ และทำใหคนไดประโยชนจาก

พระพทธศาสนา

เราพดวาจะรกษาพระพทธศาสนา กตองรวาเนอตวของพระพระพทธศาสนาอยทไหน หรอวาอะไรเปน

เนอตวของพระพทธศาสนา มฉะนน พดวารกษาพระพทธศาสนา แตอาจจะไปรกษาอะไรกไมร ทไมใชพระพทธ

ศาสนาเลย ซงอาจจะเปนสงทตรงขามกบพระพทธศาสนากได

บางทกไดแคเปลอกหรอเครองหอหม เหมอนจะรกษาคนกลบไปเอาขเหงอขไคล หรออยางดกไดแค

เสอผาทคนสวมใส

อะไรเปนเนอเปนตวของพระพทธศาสนา ถามวาพระพทธศาสนาเกดจากไหน กตอบวาเกดจาก

พระพทธเจาทรงตงขน หรอทรงคนพบแลวประกาศขนมา คอพระองคตรสรแลวกทรงนำมาเทศนาสงสอน

พดงายๆ วาเกดจากคำสงสอนของพระพทธเจา

คำสงสอนของพระพทธเจาคออะไร กคอ พระธรรมวนย ซงเปนคำสนๆ ทรวมทกสงทกอยางท

พระพทธเจาทรงสงสอนไว

จากพระธรรมวนยทพระพทธเจาทรงสงสอน คอจากพระธรรมทพระพทธเจาทรงแสดง และจาก

พระวนยทพระพทธเจาทรงบญญตไว กเกดมพระสาวกผฟงแลวปฏบตตาม และไดบรรลผลแหงพระธรรมวนย

นน เกดมสงฆทเปนแหลงศกษาปฏบตสงสอนสบทอดพระธรรมวนยนน เกดมวดเปนทใหพระอยและใหคนไป

เพอไดฟงไดเรยนไดปฏบตไดทำกจกรรมทจะใหไดประโยชนจากพระธรรมวนย เกดมพธกรรมทจะเปนขนตอน

ชกนำใหพระนำพระธรรมวนยมาสอสารกบญาตโยม ตลอดจนแมกระทงเกดภาษาศลปวตถโบราณสถาน

วฒนธรรมตางๆ ทสบเนองออกมามากมาย

จนกระทง ถาคนมองไมเปน กจะถกสงเหลานบง มองไมเหนเนอตวของพระพทธศาสนา

จงตองยำกนไวเสมอวา แกนกลาง หรอเนอตวของพระพทธศาสนานน กคอ พระธรรมวนย

ทพระพทธเจาตรสแสดงและบญญตไว

พระพทธเจากตรสไวเองวา

อานนท โดยกาลทเราลวงลบไป ธรรมและวนยใดทเราแสดงแลว บญญตแลว แกเธอ ทงหลาย ธรรม-วนยนน จกเปนศาสดาของเธอทงหลาย

ถงแมพระพทธเจาไมอย แตถาธรรมวนยทพระองคสงสอนไวยงอย กเทากบวาพระพทธเจายงอยเหมอนกน

คอเรายงฟงยงรคำสงสอนของพระองค และเอาใชเอามาประพฤตปฏบตได เพราะฉะนน เนอตวแทๆ ของ

พระพทธศาสนาจงอยทพระธรรมวนยน และถาเราจะรกษาพระพทธศาสนา กตองรกษาพระธรรมวนยไวใหได

maka 2556.indd 67 2/19/13 8:23:28 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 68

แลวกถามตอไปอกวา พระพทธเจาปรนพพานนาน ๒๖๐๐ กวาปแลว พระธรรมวนยทเปนคำสงสอน

ของพระองค เปนศาสดาแทนพระองคนน มาถงเราไดอยางไร เราจะหาพระธรรมวนยไดทไหน

กตอบรวบรดงายทสดเลยวา พระธรรมวนยนนทานจารกไวเปนพระไตรปฎก และพระสงฆตงแตพระ

สาวกรนใกลชดพระพทธเจาไดรกษาสบทอดกนมา ดวยการทรงจำ สาธยาย และจารกไวดวยความไมประมาท

เพราะฉะนน พระไตรปฎกจงเปนทบรรจรวบรวมพระธรรมวนยไว และจงใชเปนหลกในการศกษาสง

สอนพระพทธศาสนาและเปนมาตรฐานหรอเปนเกณฑตดสนวาอะไรเปนพระพทธศาสนาหรอไม

บรรพบรษไทยเพยรรกษาพระไตรปฎกไว

ขอใหเพยรนำมาเรยนมาใช จะไดชอวาเปนลกหลานทด พระไตรปฎกของดงเดมนน เปนภาษาบาล เรยกวาเปนฉบบเถรวาท คอ สบตอกนมาตงแตพระสาวกท

ทนเหนทนฟงพระพทธเจา ๕๐๐ องค ประชมกนรวบรวมธรรมวนยไว เรยกวา สงคายนาพระธรรมวนย หลง

จากพระพทธเจาปรนพพานเพยง ๓ เดอน

ประเทศพทธศาสนาอยางเมองไทยเราน ไดพยายามระวงรกษาพระไตรปฎกเดมทเปนภาษาบาลไว โดย

ถอเปนกจสำคญสงสดของชาวพทธ ทงฝายคณะสงฆและฝายบานเมอง ตงแตองคพระมหากษตรยลงมา

ดงเชนมการสงคายนาตงแตสมยลานนา และครงทกรงศรอยธยาแตกถกเผาแลว เมอพระเจาตากสน

มหาราชกชาต ตงกรงธนบร พระราชกจสำคญทจะฟนฟรกษาพระพทธศาสนา กคอพอจดบานเมอง ในดานการ

พระศาสนา กทรงใหรวบรวมพระไตรปฎกจากเมองเหนอเมองใต สงมาหรอคดลอกสงมาไวทกรงธนบร

สมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช รชกาลท ๑ เมอตงกรงเทพฯ กทรงจดใหมการสงคายนาครงใหญ

และจดตงอาคารทเปนหอเกบพระไตรปฎกไวเปนหลกประจำบานเมอง ทวดพระแกวในพระบรมมหาราชวง

แมในยามทบานเมองสงบ ซงพระไตรปฎกกยงอยเปนหลกในททรกษาไว เมอจะสงเสรมรกษาพระพทธ

ศาสนา งานเกยวกบพระไตรปฎกกเปนเรองสำคญของกจการบานเมอง ดงทเมอเกดมการพมพสมยใหม

ในหลวงรชกาลท ๕ สมเดจพระปยมหาราช กทรงใหพมพพระไตรปฎกบาล ดวยอกษรไทย เปนเลมหนงสอ

แลวทรงสงไปพระราชทานแกประเทศตางๆ แมแตแกประเทศฝรงชาตตะวนตก

หลงจาก ร.๖ สวรรคต ร.๗ กโปรดฯ ใหพมพพระไตรปฎกบาล และคมภรอนๆ ถวายอทศพระราชกศล

และเปนราชานสรณ๗๐ พฒนาการนบถอศาสนาของคน

ในรชกาลปจจบน ร.๙ เมอคมภรพระไตรปฎกบาลยงคงอยดสบมา กยงมการทำใหแพรหลายยงขน โดย

มการตรวจทาน ทเรยกวาการสงคายนาครงใหม มการพมพพระไตรปฎกบาลเพมขนเปนหลายฉบบ และพมพ

คมภรอรรถกถา ฎกา เปนตน ตลอดจนนำเอาพระไตรปฎกบาลทเปนเลมหนงสอ เขาไปลงไวในคอมพวเตอร

เปนพระไตรปฎกฉบบคอมพวเตอรกนแลวหลายฉบบ

จากพระไตรปฎกบาลของเดมนน ในประเทศของเรา กไดมการแปลเปนภาษาไทย แลวพมพเปนชดเรยก

วาพระไตรปฎกภาษาไทย ซงเรมมตงแต ฉบบ พ.ศ. ๒๕๐๐ หรอฉบบฉลอง ๒๕พทธศตวรรษ สำหรบใช

ประกอบในการศกษาพระธรรมวนยเพราะคนไทยสวนใหญไมรภาษาบาล ตองศกษาผานคำแปลทเปนภาษา

ไทย แตตวแทกยงเปนภาษาบาลตามเดม

แมวาพระพทธศาสนาจะแพรขยายไปในประเทศตางๆ หลงจากเวลาผานมายาวนาน เกดพระพทธ

maka 2556.indd 68 2/19/13 8:23:29 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 6�

ศาสนาแบบทแยกออกไปเปนมหายาน แตกรกนวา จะหาคำสอนเดมแทของพระพทธเจาเทาทม กตองมาท

พระไตรปฎกบาล

ดงทในประเทศญปนเวลาน พระญปนมหายานกมกรกนวาเมอศกษาพระพทธศาสนา พงศกษาพระ

ธรรมวนยดงเดมในพระไตรปฎกบาล เชนทมในเมองไทยนเปนพนฐาน

ชาวพทธจะตองรจกใชพระธรรมวนยในพระไตรปฎก เปนหลกเปนเกณฑเปนมาตรฐาน ในการตดสนคำ

สอน คำอธบายความเชอถอ และการประพฤตปฏบตในพระพทธศาสนา

ถาเกดมการถกเถยงขนวา อนไหนเปนพระพทธศาสนา อนนเปนพระพทธศาสนาหรอไม เรองนนเรองน

พระพทธเจาทรงสอนไววาอยางไร กตองมาจบกนทพระไตรปฎก เปนเครองวนจฉย

ถาใครถามวา “นพพานเปนอยางไร?” เขาอาจจะตอบวา ฉนไมร เพราะฉนยงไมบรรลนพพาน (หรอบาง

คนอาจจะพดวาอาจารยทานโนนวาอยางน ทานนวาอยางนน)

แตถาเขาถามวา “นพพาน ตามหลกพระพทธศาสนาเปนอยางไร?” ถงเราจะยงไมบรรลนพพาน กตอบ

ไดทนทวา นพพานเปนอยางนนอยางน ตามหลกพระธรรมวนยในพระไตรปฎก คอยกเอาคำตอบจากพระไตร

ปฎกมาตอบไดเลย

ถารจกหลกฐานทมา และรจกตอบอยางน เรากชวยรกษาพระพทธศาสนาได

ภยแหงพระพทธศาสนา ทใครกตามกระทำตอพระธรรมวนยน ถอวาเปนภยทรายแรงทสด การทำราย

อาจมาในรปของการทำพระธรรมวนยใหวปรต (ซงรายแรงกวาการประพฤตวปรตจากพระธรรมวนย)

การอางหลกฐานดวยการดดแปลงแทรกเสรมปลอมปน การทำลายความเชอถอตอพระธรรมวนยและ

พระไตรปฎก ดวยวธหลอกลวง การทำใหประชาชนเขาใจสบสนไขวเขวและหลงประเดน เชน สบสนระหวาง

หลกการกบความคดเหนของบคคลและระหวางหลกฐานหรอขอมลเดมกบการตความ เปนตน ตลอดจนทำให

สบสนถงขนทเหมอนกบวาในพระพทธศาสนาไมมหลกเกณฑอะไรจะตดสนแลวแตใครจะคดเหนอยางไร ซงใน

ระยะ ๓-๔ ป ทผานมาน ไดมขนบอยครง

บางทถงกบทำแอบแฝงในรปแบบทลอหลอกใหเหนวาเปนวชาการ ชาวพทธจงตองฝกตวใหรเทาทน

และชความเปนเทจใหถกจด

พ.ร.บ. สงฆ จะไรความหมาย ถาไมเปนฐานรองรบธรรมวนย

และไมเปนหลกประกนใหพระเณรเจรญในไตรสกขา ยำอกครงหนงวา พระธรรมวนยเปนเนอเปนตวของพระพทธศาสนา ตวแทของพระพทธศาสนาอยทพระ

ธรรมวนย จะรกษาพระพทธศาสนากตองรกษาพระธรรมวนย และยดเอาพระธรรมวนยเปนหลกเปนเกณฑของ

พระพทธศาสนา

เราจะรกษาพระธรรมวนย และเอาพระธรรมวนยมาตงเปนหลกเปนเกณฑไดอยางไร กตองมการศกษา

เลาเรยน เมอเลาเรยนกร เมอรแลวนำมาปฏบต พระธรรมวนยกปรากฏออกมาในการประพฤตปฏบตนน เชน

ในจรยาวตรของพระเณรเปนตน

พรอมกนนน เมอคนประพฤตปฏบตตามพระธรรมวนยทพระเณรนำมาสงสอน ประชาชนกจะไดประโยชน

จากพระพทธศาสนา เชนทำใหสงคมดมศลธรรม อยกนสงบเรยบรอยรมเยนเปนสข และชวตพฒนาดยงขนไป

maka 2556.indd 69 2/19/13 8:23:29 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 70

ถาตวเราเองไมไดศกษาเลาเรยนพระธรรมวนย แตชวยสนบสนนพระเณรใหศกษาเลาเรยนพระธรรม

วนย กเทากบชวยรกษาสบตอพระพทธศาสนา ยงถาตวเองกศกษาเลาเรยนพระธรรมวนยดวย สนบสนนผอน

ดวย กประเสรฐทสด

พระพทธเจาทรงปกครองคณะสงฆในสมยพทธกาล ทรงจดตงวางระเบยบตางๆ กเพอใหพทธบรษท คอ

พระสงฆและประชาชนไดประโยชนจากพระธรรมวนยทพระองคไดทรงสงสอน พดงายๆวาคนทงหลายจะมา

เอาพระธรรมวนยจากพระองค เพราะฉะนนพระพทธเจาจงทรงจดระเบยบพระสงฆและวดวาอารามใหมนใจวา

พทธบรษททกคนจะไดธรรมวนยไปอยางดทสด เรยกวาพระธรรมวนยนนแหละเปนเปาหมายของการปกครอง

คณะสงฆ และกเปนหลกเปนเกณฑในการจดการปกครองนนดวย

คนจะไดประโยชนจากพระพทธศาสนา คอจากพระธรรมวนยทพระพทธองคทรงสงสอน กดวยการ

ศกษาเลาเรยนประพฤตปฏบตตามพระธรรมวนยนน ททานเรยกวาไตรสกขา ใหพระเณรเปนตน เจรญในศล

สมาธ ปญญา

ถาจดการปกครอง จดระเบยบพระสงฆและวดวาอาราม ใหเปนเครองกำกบหรอเกอหนนใหพระเณรได

ศกษาเลาเรยนพระธรรมวนย จนมนใจไดวา พระเณรเหลานนจะเจรญงอกงามในศลสมาธ ปญญา และสามารถ

มาสอนประชาชนใหรเขาใจประพฤตปฏบตในทาน ศล ภาวนา ดำเนนชวตใหดงาม และชวยกนสรางสรรค

สงคมได กพดไดวา การปกครองคณะสงฆและการจดตงวางระเบยบการคณะสงฆนนประสบความสำเรจ

แตถาปกครองกนไปแลว จดตงวางระเบยบไปแลว ไมเกดผลตามน ไมวาจะมวตถ อาคาร สถานท หรอ

อะไรๆ มากมายเพมขนมา หรอแมแตลงโทษคนรายไดเฉยบขาดรนแรง กตองพดวาเปนความลมเหลว

เวลานพดกนวา จะแกไข พ.ร.บ.คณะสงฆ จะออกกฎหมายคณะสงฆใหม กควรจะมความชดเจนวา จะ

ออกกฎหมายมาเพออะไร จะปกครองเพออะไร จะจดระเบยบการคณะสงฆเพออะไร

ถาตองการจดการปกครองคณะสงฆ เพอดำรงรกษาพระพทธศาสนา เพอใหพระพทธศาสนาปรากฏ

และใหพระพทธศาสนาเกดประโยชนแกชวตแกสงคมประเทศชาต พ.ร.บ.หรอกฎหมายคณะสงฆนน กตองม

พระธรรมวนยเปนหลกเปนเปาหมาย

กฎหมายจะตองเปนเครองมอทจะรองรบพระธรรมวนย และเปนหลกประกนทจะใหพระธรรมวนยโดดเดน

ออกมาเปนหลกเปนเกณฑ และออกมาสการรเขาใจและการประพฤตปฏบตของพระสงฆและพทธศาสนกชนทงปวง

พรอมกนนน พ.ร.บ. หรอกฎหมายคณะสงฆ กจะตองเปนเครองกำกบ และเปนหลกประกนใหพทธ

บรษท โดยเฉพาะพระภกษสามเณร ไดศกษาเลาเรยนพระธรรมวนย ทเปนเนอตวของพระพทธศาสนานน และ

มความประพฤต ศลาจารวตร มจตสำนกมคณธรรม มปญญารเขาใจ เจรญงอกงามขนมา เปนพระเณรทดม

คณภาพ สามารถทำหนาทตอพทธบรษท ดวยการใหธรรมแกชาวบาน หรอใชวดเปนทบำเพญประโยชนแก

ญาตโยมประชาชนตามหลกธรรมทานได

พดงายๆ วา พ.ร.บ.คณะสงฆตองชวยกำกบใหพทธบรษทเจรญในไตรสกขา คอ ทำใหพระธรรมวนยเกด

ประโยชนแกชวตและสงคมประเทศชาต ดวยไตรสกขา

อยางนอย งายและสนทสดวา ถา พ.ร.บ. หรอกฎหมายคณะสงฆน จะเปนเครองกำกบและเปนหลก

ประกนใหการคณะสงฆไทยทงหมดยงเปนระบบการ “บวชเรยน” คอ บวชเพอเรยน หรอบวชแลวตองศกษา

ปฏบตตามพระธรรมวนย

maka 2556.indd 70 2/19/13 8:23:29 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 71

แคน การออก พ.ร.บ.คณะสงฆนน กคมคา บรรลวตถประสงค แตถาไมเกดผลอยางน ถงจะตรากฎหมายใหวจตรพสดารเพยงใด กตองพดวาลมเหลว ไรความหมาย ทวาให พ.ร.บ. คณะสงฆเปนหลกประกนระบบการบวชเรยนนน จะตองเนน และทำใหมนใจวา จะตองใหมาตรการนเกดขนทวดซงอยกบชมชนเลกนอยทงหลาย ทกระจายอยทวประเทศไทยน ความสำเรจของ พ.ร.บ.คณะสงฆ วดไดตรงน คอทวดและชมชนหนวยยอยๆ ทกตำบลหมบาน ถาฟนฟวดและชมชนทงหลายขนมาสพระธรรมวนยและไตรสกขาได เมองไทยจะกลายเปนประเทศพฒนาทแทอยางแนนอน เวลาน รกนดวา พระเณรมากมาย หรอจะวาสวนใหญกไดไมรธรรมวนย ไมรวาพระพทธเจาสอนอะไร วาเชอถอหรอประพฤตปฏบตอยางไรเปนพระพทธศาสนา ทเราวาการเรยนทองจำไดอยางนกแกวนกขนทอง เปนการศกษาทไมด แตเวลาน ถาพระเณรไทยสวนใหญจำคำสอนของพระพทธเจาไดบาง แมเพยงอยางนกแกวนกขนทอง กตองนบวาดมากทเดยว (อยาดถกการเปนนกแกวนกขนทองใหเกนไปนก แมนกแกวนกขนทองจะพดแจวโดยไมรความหมาย แตกชวยเตอนสตเจาของได และทำใหขโมยทแอบเขามาชะงกไปหนอยเหมอนกน) สรปวา กฎหมายคณะสงฆ โดยเฉพาะ พ.ร.บ.คณะสงฆ จะตองเปนฐานรองรบใหพระธรรมวนยปรากฏโดดเดนขนมาเปนหลกของพระพทธศาสนา และเปนเครองกำกบใหพระภกษสามเณรทบวชเขามาแลวไดเจรญงอกงามในศล สมาธ ปญญา ตามหลกไตรสกขา สามารถสงสอนธรรมนำประชาชนใหพฒนาชวตและสงคมประเทศชาตสความเจรญมนคงและประโยชนสขทแทจรงยงยน* พดอยางสนวา พ.ร.บ.คณะสงฆ ตองเปนฐานรองรบพระธรรมวนย กำกบพระเณรใหเจรญในไตรสกขา และทำวดใหเปนแหลงแผธรรมขยายปญญาสชมชน ศาสนาขาดทายาท พระเณรขาดการศกษา ชาตไมพนปญหาไปได อกอยางหนงทนากลวกคอ พระศาสนาจะอยไดตองม “ศาสนทายาท” ทผานมาเมองไทยเราเพราะเปนประเทศพทธศาสนา โดยมากเราไดศาสนทายาทจากการใหลกหลานบวชเรยนกนมา ดงทไดมประเพณบวชเรยน อยางนอยบวชเมออายครบ ๒๐ ปบรบรณ แตกอนน ทกคนบวชแลวกบอกวาบวชตามบญบารม อยไดเทาไรกเทานน บางคนบวชพรรษาเดยวสก บางคนยงมศรทธากบวชตอ ๒ ป ๓ ป บางคนกยดไปเรอยๆ จนตลอดชวต ตามประเพณของเราน บวชไดสกไดตามสมครใจ จงไมมปญหา เพราะวาถาตวเองใจไมพรอม จะปฏบตหนาทประพฤตอยางพระสงฆตอไปไมได กสกไป ถาฝนบงคบใหอย ใจไมอย แตตวอย กอาจจะประพฤตปฏบตผดพลาดเสยหาย แลวพระศาสนากเสอม ประเพณไทยเรากดอยางหนง คอใหเสรภาพอยางน นอกจากบวชเมอถงวยหนมอาย ๒๐ ปแลว กมการบวชตงแตเดกอก บางทพอเดกอาย ๗ ขวบกเรมไปอยวด และไปเรยนหนงสอกบหลวงพอพระอาจารยทวด สงปนโตบางอะไรบาง กเลยไดเรยนหนงสอ ตอมาบางคน หลวงพอเหนวา เดกคนนมาวดตงใจเรยนหนงสอด มแววด กชวนบวชเณร พอแมกเหนดวย เราจงมผทบวชเณรตงแตเลกอาย ๗ ขวบ ๘ ขวบ ๑๐ ขวบ บวชกนมาจนกระทงเปนพระเถระผใหญ มากมาย --------------------------- *เรองเกยวกบ พ.ร.บ.คณะสงฆ ทเปนเรองราวทางการมากกวาน ไดเขยนไว ในหวขอวา “ขอคดเหนเบองตน เกยวกบการปรบปรงการปกครองคณะสงฆ” ซงเปนขอเขยนเกาตงแต ๓๐ กรกฎาคม ๒๕๔๒

maka 2556.indd 71 2/19/13 8:23:30 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 72

พระเถระผรกษาพระศาสนารนทผานๆ มาน โดยมากบวชมาตงแตเปนเณร เพราะวาการทจะรหลกพระศาสนา และรกษาพระศาสนาไดน ตองอาศยการศกษายาวนานเหมอนกน กเรยนกนมาตงแตเปนเณรอาย ๑๒-๑๓-๑๔-๑๕ มาเรยนจบเอากเมอเปนพระ มพรรษาพอสมควร เชนมพรรษาสบเปนตน กพอดเรมรบผดชอบงานพระศาสนาได พระรนกอนๆ กอยกนมาอยางน คอองคไหนอยไดกอยไปองคไหนอยไมไดกสกไป ไมวาอะไร แตเวลานกำลงจะหมด แมแตคนทบวชอาย ๒๐ กบวชแคสนๆ บางท ๗ วน กยงม ๑๕ วนบางถาบวชไดเดอนหนงกยงนบวายงด แตบวชเตมพรรษาหนงเวลานหาไดยาก ทลำบากกวานนกคอ ไมมเดกจะบวชเณร ยงขยายการศกษาออกไป ตอนนเณรแทบไมมแลว กตองอาศยเณรบวชภาคฤดรอน ซงบางแหงทานยงเอามาเชอมกบประเพณการรกษาพระศาสนาได คอวา ทกปทานจะจดใหมการบวชเณรภาคฤดรอน แลวเดกทบวชภาคฤดรอนนสวนหนงจะยงรกพระศาสนา ชอบชวตพระเณร อยากเรยนตอ กไมสก ยกตวอยางทวดพยคฆาราม อำเภอศรประจนต จงหวดสพรรณบร เรยกกนงายๆ วาวดเสอ เจาอาวาสทานจดบวชเณรภาคฤดรอนมานานมากแลว เปนสบๆ ป เวลานเณรทบวชภาคฤดรอนบางสวนอยเลาเรยนจนจบประโยค ๙ ไปหลายองคแลว เดยวนตองเอาอยางนน เพราะเราไมมเดกทจะไปบวชเณรแบบสมยกอน จงตองใชวธนชวย แตตองเอาจรงเอาจง คอ ตองเอาใจใสใหการศกษา จงจะไดศาสนทายาท แตโดยทวไปไมคอยไดอยางน เพราะบวชภาคฤดรอนสนๆ จบชวงเวลานนแลวกสกกนหมด นอกจากทจดอยางนแลว แทบไมมเณรบวช เมอไมมเณรบวช กไมมการศกษาเลาเรยน คนทเรมตนดวยบวชเปนพระแลวเรยนนนมจำนวนนอย เพราะฉะนน การศกษาปรยตธรรมจงเสอมโทรมลงไป ศาสนทายาทกขาดแคลน จงเปนเรองทจะตองเอาจรงเอาจง วาเราจะเอาปญหานมาประสานกบการปฏรปการศกษาไดอยางไร จะใหการปฏรปการศกษามาเออแกพระศาสนา และพระศาสนากเกอหนนประเทศชาต เชนใหมการบวชเณรเพอเลาเรยน เราลองมาหาทางประสาน หลกสตร ประสานระบบประสานแนวทางกนวา จะเปนไปไดไหม เพอจะไดแกปญหาจรย-ธรรมของเดกนกเรยนไทย ไดการศกษาราคาถก ทมคาสงทางจตใจ พรอมกบสรางศาสนทายาทไวดวย ถาทำอยางนได การปฏรปการศกษากจะเกดประโยชนแกประเทศชาตเพมขนมาอก รวมทงขอทวาพระเณรทบวชเหลานกจะมาชวยสงคมในระยะยาว เชน มาสอนศาสนา สอนจรยธรรมใหแกสงคม อยางนอยกมาเปนพลเมองทดมศลธรรม เมองเหนอนน แตกอนนเปนเมองทไดชอวามเณรมากกวาพระ คอ เมองไทยน ภาคกลางมพระมากกวาเณร ภาคอสานมเณรกบพระพอๆ กน ภาคเหนอมเณรมากกวาพระ นคอความเปนมาในเมองไทย แตเวลาน ไมวาทไหนกหมดเณร ไมวาภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคใต แมแตภาคเหนอกพลอยหมดเณรไปดวย ทางเหนอเขาเรยกเณรวาพระ แลวเรยกพระวาต พระกคอเณร และเณรกมมากเพราะการบวชพระคอบวชเณรนน เปนเรองบญใหญของชาวเหนอเขาถอเปนสำคญ แตเวลานเมองเหนอไมมเณร จนกระทงไดทราบวา ตองไปเอาเณรจากสบสองปนนามา คอเอาจาก ตางประเทศทางเมองจนแตเปนไทยเหมอนกน คอเปนไทยจากนอกประเทศ สบสองปนนาโนน สวนคนไทยเองทเปนคนเหนอไมมบวชเณร เรองนเปนความเสอมอยางหนงในระยะยาว ทจะตองเอาใจใสดวย

maka 2556.indd 72 2/19/13 8:23:30 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 73

ถงเวลาตองชวยวดหลวงตาสรางศาสนทายาท

ถาหลวงตามการศกษาด กมผนำใหแกชมชนได ไมเฉพาะเณรไมม พระทจะรกษาวดเดยวนกหายากจนกระทงไดเกดม “วดหลวง” ชนดใหมขนมา

มผถามปญหาวา เดยวนมวดหลวงชนดใหมอยางหนงรไหมคนถกถามกงงวาวดหลวงอะไร พดกนไปพด

กนมา สรปวาตอบไมถก คนถามตองเฉลยเองวา “วดหลวงตา”

วดหลวงชนดใหมคอวดหลวงตา เพราะเหตทวาเดยวนไมมพระอยวดรกษาพระศาสนา ไปๆ มาๆ คน

แกๆ นนแหละ เมอเลกทำงานทำการ บางคนตองการหาความสงบ มความตงใจดกมาบวช แตบางคนตงใจไมด

เพราะไมมทางไป กเลยเขามาใชพระศาสนาเปนทพกผอนหาเลยงชพไปเลยกม

แตไมวาจะบวชเขามาโดยตงใจดหรอเจตนาไมดกตาม คนทบวชเมออายมากแลวมกไมไดรำเรยนอะไร

จงไมคอยมความรธรรมวนย ถงจะเปนคนมเจตนาด กไดแตเฝารกษาวด หลายปมาแลว เวลาไปตางจงหวด ไป

พบพระอายเจดสบ เจดสบหา หรอตำลงมาหกสบกวา ถามทานวาพรรษาเทาไรครบ ไดรบคำตอบวาหนง

พรรษา สองพรรษา

แตกอนน เราไปทไหน เหนพระสงอาย กตองนกวาเปนพระผใหญบวชมานาน แตเวลานญาตโยมตองระวง

ตองมองเผอไววาอาจเปนพระแกบวชใหม อนนเปนเรองหนงทตองร เมอพบพระตองลองถามทานดดวยวา ทาน

บวชมากพรรษา

เมอปรากฏวาสวนใหญเปนอยางน กไมมพระทไดรบการศกษาอบรมในพระธรรมวนยอยางหนกแนน

จรงจง ผทมาบวชเมอแกอยางนน ถงทานจะตงใจมาดกตาม แตเราตองรความจรงวาทานทำอะไรไมไดเทาไร

เพราะไมมเวลาเพยงพอทจะศกษาเลาเรยน และรางกายกทรดโทรมแลว จะเลาเรยนอะไรกไมคอยไหวไดแตมา

อยรกษาวด

อยางไรกด มองอกทในมมกลบ เมอเราขาดแคลนศาสนทายาทอยางทเปนอยน และคนบวชเมอแกเปนพระ

หลวงตากมมาก ปฏเสธไมได กนาจะหนไปจดการใหดทสด โดยเอาจรงเอาจงกบการใหการศกษาแกพระหลวงตา

อยางนอยกจะตองมบางทานทศกษาไดผล และหลวงตากจะกลายเปนกำลงของพระศาสนา เปนศาสน

ทายาทรนใหมของยคน ทชวยรกษาพระพทธศาสนาไวได

ขอใหลองชวยกนคดตงโครงการสงเสรมหลวงตา และหลวงตาเองกขอใหตงใจอยเพอพระพทธศาสนา

และบำรงศรทธาของประชาชนดวย

เรองพระหลวงตาน เวลาหนงสอพมพลงขาว เราควรจะสบหาความรดวย มขาวรายบอยขนวา

พระบางทอายตงเยอะแลวประพฤตไมด หนงสอพมพนาจะใหขอมลทเปนประโยชนแกสงคมวา องคนบวช

เมอไร มาจากไหน พนฐานเปนอยางไร บางทอายมากแตเพงบวชไดปสองป

ยงกวานน ทงทเปนคนทไมดอยแลวในหมบานนน เปนคนทไมมใครเขาเอาแลว เหลวไหล กมาบวช พอ

บวชแลว ไมไดเฝาวดแตมาแฝงวด เอาวดเปนททำความชวใหสะดวกมากขนกม

เมอมแตคนบวชแบบน กเปนปญหามาก ถงจะไมทำอะไรเสยหาย เมอบวชเขามาแลวไมรอะไร กทำให

พระพทธศาสนาตกตำลงไปเรอยๆ

อยางตอนอาตมาไปพกทเขาในพนมสารคาม เคยมญาตโยมจากจงหวดไกลๆ มาเยยมและเลาใหฟงวา ท

วดของเขา พระบวชมามแตพรรษานอยๆ เจาอาวาสกไมม แตพระตองเปนหวหนาประกอบพธ เวลาทำพธเขาก

maka 2556.indd 73 2/19/13 8:23:30 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 74

ตองคอยบอกทาน ตองใหโยมบอกบท หรอใหมรรคนายกบอกวา ตอนนใหศล ตอนนสวดบทนนบทนตอนนให

ทำอยางนน เพราะพระทานบวชมาใหม และแกแลว ทานทำอะไรไมเปน

แทนทพระจะนำโยม กลายเปนโยมตองนำพระ นคอสภาพทเปนจรงในเวลาปจจบนน

ยงรายกวานนกคอวา หลายถนไปไกลถงขนตองประมลพระแลว โยมเคยไดยนไหม มแตวด ไมมพระ

ญาตโยมตองการพระในเวลามเรองมราว เชน มงานศพ เมอไมมพระกเทยวหากนไป ในทสดกเลยมการประมล

พระกน

เคยมพระอายมากหนอย เปนกลมๆ มาทวด ถามวาทานมาจากไหน ไปอยางไรมาอยางไร ไดความวา

เดมอยทโนนๆ แตตอนนไปอยทจงหวดเชยงราย ไปอยทำไม มโยมเขาไปตดตอวา ถาไปอยนนจะถวายเงนเทาน

บางทประมลกนดวยขาวเทานนกระสอบเทานกระสอบกม

เรองอยางนเปนมาหลายปแลว ญาตโยมทราบหรอเปลา นคอความเสอมของพระพทธศาสนาใชหรอไม

อยางภาคใตในบางแหง ทานเจาคณะจงหวดองคหนงเลาใหฟงวา ทบางวด พอจะเขาพรรษาทหนง

คนในหมบานมาประชมตกลงกนวา ปนใครจะบวชไดบาง มาตกลงกนวาไปบวชรกษาวดและใหพอรบกฐน ๕

องค พอรบกฐนเสรจ ใครจะสกกสก ปหนาวากนใหม

นคอใชวธแคพอรกษาวดไว แลวจะเอาอะไรกบพระศาสนาธรรมะอะไรทจะสอนชาวบาน กไมรเรองรราว

ไมมการฝกอบรม

สภาพการพระศาสนาอยางนเปนมานานแลว ประมาณ ๑๐กวาปแลวทวดในประเทศไทยไมมเจาอาวาส

ประมาณ ๕,๐๐๐ วดเราบอกวามวดตง ๓๐,๐๐๐ วด ใชไหม แลวโยมรหรอเปลาวาวดทไมมเจาอาวาสมเทาไร

เหตทไมมเจาอาวาสเพราะไมมพระทมคณสมบตจะเปนเจาอาวาส เพราะพระบวชมาได ๒-๓ พรรษา หรอแม

จะบวชมานาน แตไมไดความรนกธรรม ยงเปนเจาอาวาสไมได ไดแตรกษาการไว

วดทไมมเจาอาวาส หรอพระไมมคณสมบตทจะเปนเจาอาวาสอยางน มประมาณ ๕,๐๐๐ วด แลวเราจะ

เอาดใหแกพระศาสนาไดอยางไร และชมชนจะดไดอยางไร ในเมอชมชนมศนยกลางททำงานไมได และมผนำท

ไมมคณภาพอยางน นคอภยภายในทงนน ภยทเกดจากเจตนาบาง ไมเจตนาบาง เพราะฉะนน เมอคนภายนอก

ตองการจะหาชองทำลาย จงทำลายไดงาย

ทงเอกชน-ราชการ-สอสารมวลชน

ตองแนวแนทำงานเพอจดหมาย เวลามเรองไมดอะไรตางๆ ขนมา สอทงหลายกประโคมขาวกนไป จนกระทงญาตโยมบางทาน บางทกไป

สงสยพวกสอ เทยวระแวงไปวา หนงสอพมพพวกนหรอสอเหลานจะมเบองหลงอะไรหรอเปลา มแผนการไมด

หรอเปลา

เราตองมองเปนกลาง เขาอาจจะดกได เรายงไมรชดวาเปนอยางไร แตเราอยาไปมองดานเดยว อยาไป

มองแตแงรายวาเขาจะหาชองทำลายอยางเดยว ตองมแงคดทวา

หนง ถาเขาหาชองทำลาย เราตองทนไว และหาทางแกไข

สอง สงไมดของเรา ตองแกไขดวย จะไปโทษแตภายนอกอยางเดยวเทานนไมได ถาเราไมเสย เขาไมมท

ซำ ใชไหม ทน ถาเราเสยเขากซำส เพราะฉะนน เราตองแกไขตวเราดวย

maka 2556.indd 74 2/19/13 8:23:31 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 75

ถาจะไมประมาทจรงๆ ตองมองใหครบทงสองอยาง พรอมกนนน ทางดานสอเอง ถงจะไมมเจตนารายอะไร

กควรสบหาขอมล ใหความรแกประชาชนในทางทจะเปนไปเพอชวยกนแกไขปญหาของสงคมประเทศชาตดวย

อยางเรองพระแกทำไมด จะลงขาว กใหขอมลเกยวกบภมหลงของตวคนและทองถนนนดวย เปนตน กจะไม

ตองมาเคลอบแคลงกน และจะกลายเปนการรวมมอรวมใจกนแกปญหา ในขณะทภยตางๆ มมากมายไปทวหมดน

ปญหาบางอยางกเกยวกบบานเมองดวย บางทกเปนเพราะทางบานเมองไมเอาจรง อยางเรองหมบาน

ปลอมบวช ในจงหวดชยภม ทยดเยอเรอรงมาหลายป คงเกนทศวรรษแลว พอถงฤดแลงทงผหญงและผชายก

โกนหว ผหญงนงหมขาวอยางแมช ผชายแตงเปนพระ เดนทางเขากรง มจดกลางอยแหงหนง เวลาเชาเอาขนรถ

ไปปลอยลงในทตางๆ ทแตงเปนพระกไปบณฑบาต ทแตงเปนแมชกไปแจกซอง หรอไปตงถงผาปาอะไรตางๆ

เทยวหาเงนกน

พอหมดแลงจะเขาหนาฝน กกลบไป ถงหมบาน กเอาจวรออกตากตามนอกชาน เมอคนไปพบเขา ก

สงสยวาทำไมหมบานนจวรมากมายไปหมด ปรากฏวาเปนพวกปลอมบวช หมดหนางานกลบไปเอาจวรซกแลว

ตากไว พอถงปใหมหนาแลง กเขามาอกเปนมาทกป

เรองน ถาบานเมองเอาจรง ทำไมจะแกไขไมได แตกปลอยใหทำกนมาทกป ชาวพทธเราเปนอยางน

ปลอยกนไปปลอยกนมาศาสนากเสอม เรองหลายอยางทเกดขนและยดเยออยน เปนเพราะความไมเอาจรง

อยางตำรวจบางทกบอกวา พวกพระบางชบาง ทมาเรยไรทำผดกฎหมาย กจบไปปรบ แตปรบแลวเขาก

กลบมาทำตอ เพราะอะไร เพราะเงนทเขาไดมากกวาทถกปรบไป ปรบไมเทาไร หาเดยวเดยวกคม เพราะฉะนน

จงไมมทางแกไข

ถาบานเมองเจาหนาทจะแกไขจรงๆ กตองมเปาหมายวาเราจะทำเรองนเพอเหนแกพระศาสนาและเพอ

เหนแกสงคม มงมนเอาใหมนจรงจงแนนอนลงไป กตองสำเรจ แตเพราะความททำกนสกแตวาทำอยางน ปญหา

พระศาสนาจงคางคาไมรจกจบ

ไมตองพดถงวาจะขนหนาฝรง-ญปน ไปนำเขา

แมแคจะตาม เรากยงไมรไมเปน ปญหาอกอยางหนงกคอ เมองไทยเราน เพราะเหตทเราใจดมความเปนมตร เตมเปยมดวยนำใจตอแขก

เหรอคนนอก เรากมแนวโนมทจะใหเกยรตเขา และนยมชมชอบคนอนไดงาย ดานดไมตองพดถง แตในแงราย

กกลายเปนชองใหเกดผลเสยดวย

เวลานคนไทยเรานยมชนชมฝรง เรากเลยมคานยมตามวฒนธรรมฝรง ไมวาอะไรทมาจากฝรง คนไทย

มองเปนดไปหมดปญหาในสงคมไทยทเกดขนเวลานมากทเดยว เกดจากคานยมเหอฝรง และตามฝรงในเรองไม

เปนเรอง คอในเรองทไมเปนสาระหาแกนสารไมได เปนเรองชวครชวยาม วบวาบฉาบฉวยตามเขาไป

ปญหาดานนเกดจากการมองไมเปนและตามไมเปน จงเหนและจบเอามาเพยงสวนทผวเผนฉาบฉวย

หรอแมแตสวนทเปนดานเสอมของเขา แตไมดสงคมของเขาใหลกและใหชดวา สวนทเปนแกนสารของเขาคอ

อะไร ทเราควรจะเอามาใชประโยชน

โดยเฉพาะอะไรทตองเพยรพยายามเหนดเหนอย หรอทำไดยากน คนไทยมกไมเอา เราจงเปนพวกท

ชอบเสพและตดอยแคขนบรโภค

maka 2556.indd 75 2/19/13 8:23:31 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 76

วนกอนไดพดไปกบทางดานการศกษาวา เมองไทยเรานเปนสงคมบรโภคนยมตามฝรง อเมรกนกเปนสงคมบรโภค แลวเรากเปนสงคมบรโภคดวย ทำทาวาจะเหมอนกน แตทจรงไมเหมอนกนฝรงเปนสงคมนกบรโภค พรอมกบเปนสงคมนกผลตดวย สงคมอเมรกนนน ฐานของเขาเปนนกผลตมานานแลว คอเปนสงคมอตสาหกรรม เขาสรางตวมาอยางหนกและเหนดเหนอย แตสงคมไทยของเราน ไมไดผานการเปนนกอตสาหกรรม ไมไดผานการเปนนกผลต อยๆ กขามมาเปนนกบรโภคเลย ตองเรยกวาเปนนกบรโภคสนเชง ถาใชภาษาองกฤษกตองเรยกวาเปน absolute consumer คนไทยเปนอยางน ไมใชเปนอยางฝรง ฝรงเขายงเปนนกผลตครงหนง ทจรงฝรงนนฐานเนอในของเขาคอความเปนนกผลตดวยซำ สวนความเปนนกบรโภคเปนเพยงสวนเปลอกผว แตคนไทยเราไปมองและจบเอามาเฉพาะดานเปนนกบรโภค เราจงเปนนกบรโภคทเกงยงกวาฝรง ขอสำคญอยทวา เราบรโภคได แตทำไมเปน จงไดแตตนเตนรอวาฝรงจะผลตอะไร ฝรงมอะไรใหม กรอจะมตามเขา แลวกเตรยมตวไปซอ แตไมคดจะทำ พอซอของเขามาและมกนมใชอยางฝรงแลว กคดเอาเองวา นแหละคอเราเจรญอยางฝรง ประเทศทจะเจรญอยางฝรงได จะไมมองแคนน แตเขาตองมองวา ฝรงกตาม ญปนกตาม ทำอะไรได ฉนจะทำใหไดอยางนนอยางนจงจะเรยกวาเปนนกสรางความเจรญ แตถาคดแควาฝรงและญปนมอะไรกน มอะไรใช ฉนจะมกนมใชอยางนนบาง อยางนกเปนแคนกบรโภคอยางทวาแลว คอเปนไดแค “นกบรโภคความเจรญ ไมใชนกสรางความเจรญ” เพราะฉะนน จะตองสอนเดกไทยกนใหม ในขณะทคนไทยมนสยชอบโกเก และเอาความโกเกไปผกไวกบการเสพบรโภควา ถามของกนของใชอยางนนแลวโก คราวนตองเปลยนใหม ไมใชรอวาจะมของโนนใช มของนกนแลวโก ตองคดใหมวา ใครทำได จงจะโก ถาใครมบรโภค หรอมเสพ อยายอมรบวาโกเลย อยาไปยกยองเลย เธอตองทำไดดวย ตอเมอเธอทำได ฉนจงจะยกยอง คนไทยตองเปนนกทำนกผลตใหได ความเปนนกบรโภค บวกกบคานยมโกอยางน นำไปสความเสอม เพราะเรองของการบรโภคนไปสมพนธกบพวกอบายมข และความเปนคนออนแอ คอเปนการหาความสขโดยไมตองทำ กลวความยากลำบาก และทำไมเปน ถาทำกคดวาจะตองเหนอย ตองฝนใจทำ มความทกข กเลยเอาแคเปนนกบรโภค คอยหาแตสงทจะมาบำรงบำเรอ รอฝรงและญปนผลตให และในทสดกปลอยตวไปในทางเสอม เชน เสพยาบา ยาอ และมวสมกน ถาเราพฒนาเดกของเราใหเปนนกทำ นกผลต นกสรางบางไมใชเปนแตนกบรโภคอยางเดยว ไมใชคอยรอบรโภคอยางเดยวแตทำเปนดวย เหนอะไรของฝรง หรอของผลตจากญปน กบอกวา ฝรงหรอญปนทำอะไรมา ฉนจะตองทำใหได ถาพดอยางนละก เมองไทยเปลยนทศเลย แตถาบอกวา ฝรงทำอะไรมา ฉนจะมอยางนนบาง อยางนจบ ไปไมรอด จะมไดอยางไร เมอตวเองทำไมได กตองไปซอเขา เพราะฉะนน ตองคดใหมพดใหมวา ฉนจะตองทำใหไดอยางนน แมแตจะซอของเขา กซอมาเพอศกษาหาทางทจะทำใหได ถาคนไทยเปนอยางน ประเทศไทยกจะเขาแนวของพระพทธศาสนาและจะเจรญเปนประเทศทพฒนา และนำเขาไดอยางแนนอน

maka 2556.indd 76 2/19/13 8:23:31 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 77

ไทยจะกาวหนาได ตองเปลยนวธตามเสยใหม

ไทยจะกาวนำ ตองมความอยากทำและอยากสรางสรรค ในการทจะทำเปนนน กตองเรมตนดวยมความอยากทำ จงตองสรางจตใจและลกษณะนสยของความ

เปนคนอยากทำขนมา แลวกฝกทำใหเกง จนทำไดอยางฝรงและญปน แลวกทำใหดกวาเขาไดดวย

หลกการในเรองน พระพทธศาสนาสอนไว กอนทจะใหเรามความขยนหมนเพยร ทานสอนใหม ฉนทะ

ซงหมายถงความอยากทำ

คนไทยเราน บางทเรยนพทธศาสนาไปไดครงหนงบางเพยนไปบาง คลาดเคลอนบาง อยางคำวา

“อยาก” ในทางพทธศาสนาเรากไดมาครงเดยว คำวาอยากน ใหญาตโยมแปลเปนภาษาพระ จะแปลวาอยางไร

ลองนกด คนไทยกจะนกไดแตตณหาแปลวาอยาก แสดงวาไดคะแนนเพยงหาสบเปอรเซนตเทานน

พระทานสอนไวแลววา ความอยาก ม ๒ ชนด คอ

๑. ความอยาก ทเปนอกศล

๒. ความอยาก ทเปนกศล

ทคนไทยจำนวนมากบอกมาวา ความอยากคอ ตณหา นนเปนความอยากฝายอกศลเทานน (คำพระวา

ตณหาปตถนา)

ทน ความอยากฝายกศลคออะไร เราตองตอบใหได ความอยากฝายกศล คอ ฉนทะ (คำพระวา

ฉนทปตถนา)

ความอยากทชอวาตณหานน คออยากเสพ อยากบรโภคอยากบำรงบำเรอ ตา ห จมก ลนของตวใหมน

ซซาสนกสนาน มความสข ความอยากบำเรอตา ห จมก ลน กาย ดานความรสก นแหละเปน ตณหา

สวนความอยากอกอยางหนงทเปนกศล ทานเรยกวา ฉนทะถาอธบายแบบแปลบาลเปนบาล ฉนทะ

แปลวา กตตกมยตา คอความอยากทำ

เมองไทยกำลงตองการความอยากแบบทสองน สวนตณหาอยากไดอยากเสพนพอแลว คนไทยมมากไป

หนอย แตฉนทะอยากทำนไมคอยม เพราะฉะนนตองสรางขนมาใหได คอกตตกมยตา ทแปลวาความอยากทำ

ฉนทะทวาอยากทำนน หมายถงทำใหด ไมใชทำเรอยเปอยอยากทำใหมนดน เมอมขนมากจะเจรญ

มรรคจะเกดขน

พระพทธเจาตรสวา เมออาทตยจะอทย มแสงเงนแสงทองขนมากอนฉนใด เมออรยมรรคจะเกดแกภกษ กมฉนทะมากอนฉนนน ถาภกษรปใดมฉนทะ กอยากจะทำอยากจะปฏบตอยากจะรอยากจะศกษาพระธรรมวนย อยากจะนำสงทดไปทำใหเปนจรงกบตวเอง อยากจะพฒนาในไตรสกขา คอในศล สมาธ ปญญา ญาตโยมกเชนเดยวกน ถาจะมชวตทเจรญงอกงาม ตองรวาพทธศาสนาไมไดสอนแตเพยงใหละความอยาก ททานวาใหละใหลดนนเปนเรองของตณหา แตความอยากทเปนกศลเรยกวาฉนทะนนทานใหสงเสรม ตราบใดทยงไมบรรลอรหตตผล ตองมฉนทะตลอด อยางนอย ตองเปลยนจากตณหาในแงอยากสนองความตองการทางตา ห จมก ลน และกาย ในดานความรสก มาเปนฉนทะทอยากสนองความตองการทางตา ห จมก ลน และกายในดานความร ความอยาก ๒ อยาง ทงตณหาและฉนทะนตองละ แตละตางกน คอ ตณหานนเกดเมอไรกละเสยเลย สวนฉนทะนนละดวยการทำใหสำเรจ ทานวาอยางนน เมอทำใหสำเรจแลว กละไดเพราะฉะนน เราตองละฉนทะดวยการทำใหสำเรจ

maka 2556.indd 77 2/19/13 8:23:32 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 78

ฉนทะนจะมอยกระทงเปนพระอรหนตแลว พระพทธเจามฉนทะเปนพทธคณขอหนง เรยกวาเปนพทธ

ธรรมอยางหนง

พทธธรรม กคอ ลกษณะหรอคณสมบตของพระพทธเจา ซงม ๑๘ ประการ รวมทงขอหนงคอ มฉนทะ

ไมลดถอยเลย นเปนคณสมบตของพระพทธเจา คดดซวา พระพทธเจาจะเสดจจารกไปสงสอนธรรมไดอยางไร

ถาพระองคไมมฉนทะ

ใหจำไวเลยวา พระพทธเจามฉนทะไมลดถอย คอพระองคตองการจะทำสงทดเปนประโยชน ตองการ

ชวยเหลอประชาชนตองการจะโปรดใหคนทงหลายไดความสข และใหเขาพนจากทกขความตองการอยางน

พระองคมไมหยดหยอนเลย ความมฉนทะไมลดถอย (นตถ ฉนทสส หาน) จงเปนพทธคณอยางหนงในหลกท

เรยกวา พทธธรรม ๑๘ ประการ

เพราะฉะนน เมอเราเปนพทธศาสนกชน กตองสรางฉนทะนขนมาใหได และตองสรางเดกใหเปนคนทม

นสยอยากทำอยากสราง ถาเปนเรองเศรษฐกจกคออยากผลต แตความอยากทางเศรษฐกจนไมคอยปลอดภย

การผลตนตองระวงกนหนอย บางทผลตไปมโทษ แตถงอยางไรกใหมนสยนกผลตไวกยงด เพยงขอวา

อยาหยดแคนน ตองกาวไปทำอยางอนทเรยกวาสรางสรรคตอไป

รวมความวา การทเราไปนยมตามวฒนธรรมฝรง แลวกไปไดแคเปลอกแคผวนแหละ เปนความลาหลง

หรอความดอยพฒนาทแทซงเปนอนตราย พรอมกนนน สงดทเราม เรากไมเอามาใชประโยชน เพราะฉะนน จะ

ตองปรบปรงแกไขตงแตการศกษาของเราทเดยว เปลยนวถทางสงคมของเรา ใหเขาสทางทถกตองใหได

ใจดมเมตตา ไมประมาททจะใชปญญา เอาความรมาพฒนาคน ในการนบถอศาสนา วนน อาตมาไดพดเรองภยแหงพระพทธศาสนามากยาวนานแลว ขอทบทวนทไดพดไปเมอกวา พระพทธ

ศาสนาไดทำใหประเทศไทยเปนดนแดนทรมเยนเปนสข คนไทยชาวพทธไมมความรงเกยจเดยดฉนทตอผใด จะ

อยกบใครกได และยนดตอนรบทกคน

สภาพนไดมตลอดมาในประเทศไทยทเปนดนแดนพทธศาสนา แตเมอสถานการณของโลกและบานเมอง

เปลยนแปลงไปและในสภาพโลกาภวตนทเหตการณความเปนไปทงหลายในโลกสงผลถงกนน กตองเตรยมตววา

เราจะทำอะไรอยางไร เพอใหสภาพทดงามนคงอยตอไป

อะไรทเปนหรอจะเปนปญหา กตองรเขาใจ แลวกใชปญญาคดหาทางปองกนแกไข ดวยความไม

ประมาท เพอวาพระพทธศาสนาจะชวยใหคนไทยมธรรมะทจะอยรมเยนเปนสข และใหธรรมะแผไปเพอ

สนตสขของมวลชาวโลก

เพราะฉะนน พรอมกบในใจทมเมตตา กตองมสตปญญาทตนอยรทนดวย ตงแตรเขาใจสถานการณ และ

มองเหนสภาพทเปนจรง

เมอรเขาใจ มปญญาแลว กตองไมประมาท โดยทำการไปดวยจตทเทยงตรง สงบ ไมไดทำดวยกเลส แตทำ

ดวยปญญาและความปรารถนาด เพอประโยชนแกคนแกเพอนมนษยแกสงคมประเทศชาตไทย และแกทงโลก

เมตตานนอยในใจ ความไมประมาทกทำใหไมนงนอนใจ เรงใหเอาใจใสทจะปฏบตจดการ และทงหมด

นนจะสำเรจผลเปนจรงกตองใชปญญา

maka 2556.indd 78 2/19/13 8:23:32 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 7�

พดโดยสาระกคอ ใจเมตตาตองการใหมวลมนษยอยรวมกนดวยดมความรมเยนเปนสข ความไมประมาท

กเรงใหเอาปญญามาจดการดำเนนการใหสำเรจผลตามทเมตตานนตองการ

ทน จะมปญญาและใชปญญาทำงานได กตองมความรนอกจากความรเฉพาะเรองเฉพาะสถานการณ

นนๆ แลว กพงมความรพนฐาน จำพวกภมหลง เชนประวตศาสตร ทจะชวยใหมองกวางมองไกล ซงเมอเกดม

เหตการณอะไรขน กจะมองออก และเขาใจ ชวยใหปฏบตจดการแกไขปญหาและเรองราวทงหลายไดถกตอง

และมนใจยงขน

อยางทพดไปแลว คนไทยมพนเพภมหลงในการนบถอศาสนามาในลกษณะทเปนความใจกวาง มนำใจให

เกยรตใหโอกาสแกผอน ทำใหเสรภาพในการนบถอศาสนาและความมขนตธรรมตอลทธศาสนาอนทงหลาย

เปนไปเองอยในตว กลายเปนคณสมบตประจำชนประจำชาต

คณสมบตนเปนทประจกษแกคนภายนอก ดงทบาทหลวงและบคคลสำคญจากประเทศตะวนตกทมา

เมองไทยตงแตสมยกรงศรอยธยาไดเขยนแสดงความชนชมยกยองไว อนคนไทยควรจะภมใจและรกษาไว โดย

ตงเปนพนจตแหงเมตตาทจะอำนวยความรมเยนเปนสขในการอยรวมกนของคนทกศาสนาสบตอไปและแมแต

ใหเปนแบบอยางทจะแผขยายจรรโลงคณความดนใหเปนทนยมปฏบตกนกวางขวางออกไป

ดงทกลาวแลว เมอมเมตตา กตองใชปญญา และในเรองของความสมพนธทางศาสนา ปญญาทเปนพนภม

ของตนกมาจากการมความรในพนภมของมนษยผนบถอศาสนาตางๆ ทจะมความเกยวของสมพนธกนในโลกน

แตมใชเทานน ศาสนาเปนองครวมสำคญของอารยธรรม ซงไดเปนปจจยตอกนกบองคประกอบสวนอน

ของอารยธรรมนน โดยเฉพาะในบางอารยธรรม สถาบนและองคกรศาสนาไดมบทบาทครอบคลมและครอบงำ

องครวมสวนอนของอารยธรรม แมแตเศรษฐกจและการเมอง

ดงนน ความรภมหลงทางศาสนาของชนชาตทงหลายจงเปนสวนสำคญทจะชวยใหรเขาใจอารยธรรม

ควรพดเนนลงไปทเดยววา การทจะรเขาใจอารยธรรมใดใหชดเจน จำเปนตองรเขาใจภมหลงทางศาสนาของ

อารยธรรมนนดวย โดยเฉพาะอารยธรรมทสถาบนและองคกรศาสนาไดมบทบาทและอทธพลอยางมากตอ

การเมองและเศรษฐกจของชาตประเทศตางๆ

ดงทเหลาอารยประเทศมการคนควาหาความรในเรองนและพยายามเผยแพรใหประชาชนเขาถงความร

นนไดงายพรอมทงใหสนใจศกษากนทวไป เพอประโยชนในการรจกตนเองรจกเพอนมนษยและรทศรทางในการ

พฒนาอารยธรรม เปนตน

อารยชนจงไมกลว ไมกดกน ไมปดบงความร แตคนควาแสวงหาความรอยางไรพรมแดน อยกบความร

ดวยความเขาใจและสบายใจ แลวใหคนอยกนดวยความร พดกนดวยความร และทำการทงหลายดวยความร

เพราะความรเปนฐานของความคด ไมวาจะคดเพอใหเขาใจ คดเพอแกไข หรอคดทจะทำการ

ถาคดโดยไมมความรเปนฐาน กเสยงทจะคดเหนไปตามความรสก ตามอำนาจของความถกใจหรอไม

ถกใจ ไมสรางสรรคไมพฒนา แตจะเพมปญหา

ความรภมหลงทางศาสนาในทน ตามปกตมไดเกยวของ ไมแตะตองถงเนอตวของศาสนา ไมไดเปรยบ

เทยบศาสนาไหนวาดหรอไมดกวากน แตเปนการใหและไดความรในเรองความเปนมาบทบาท และอทธพลของ

สถาบนและองคกรศาสนาในภมหลงของชาตประเทศทงหลาย

พดอกสำนวนหนง กคอ เปนประวตการนบถอศาสนาของมนษยนนเอง เชน ประวตการนบถอศาสนา

ของคนฝรงเศส ประวตการนบถอศาสนาของประเทศอเมรกา

maka 2556.indd 79 2/19/13 8:23:33 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 80

แทจรงแลว ทพดวา ประวตศาสนา หรอประวตศาสตรศาสนาตางๆ นน เปนคำพดทไมชด ชวนใหเขาใจเขว

ควรพดใหตรงวา ประวตการนบถอศาสนา คอเปนเรองของคน เปนประวตการกระทำของคนทนบถอศาสนา

ตรงนเปนจดสำคญ เพราะวา ทาทและลกษณะการนบถอศาสนาของมนษยนแหละ ทเปนตวกำหนด

บทบาททางศาสนา ทำใหเกดสถานการณและเหตการณทงหลายในประวตศาสตร เปนตวบนดาลความเปนไปท

กอผลดผลรายขนมาในอารยธรรมของมนษย จงจะตองเอาใจใสใชบทเรยนในอดตใหเปนประโยชนในการ

พฒนาการนบถอศาสนาของมนษย มใหเปนไปในทางเบยดเบยนหรอกอผลราย แตใหการนบถอศาสนานนเปน

ไปในทางทจะเกอกลและสรางสรรคพรอมทงแกปญหา

เมอพดถงการนบถอศาสนา ไมตองพดถงเนอตวของศาสนาชาวศาสนาทงหลายกมาพบปะพดจากนไดงาย

ชวนกนใหชาวศาสนาทงหลายมารวมกนพจารณาจดปรบแกไขการนบถอศาสนา ไมใหเปนไปในทางทจะ

เบยดเบยนทำรายหรอทำลาย แตใหเปนการเกอกลและสรางสรรคอยางทกลาวมาพดสนๆ วา “พฒนาการ

นบถอศาสนา” นนเอง

ทอาตมาไดพดมาน มงทการใหความร ไมพยายามแสดงความคดเหน นอกจากเพอประกอบความเขาใจ

หรอเพอเชอมตอความร และเปนการใหความรพอเปนพนทวไป ผทสนใจในการแกปญหาของมนษย จะ

หาความรเพมไดอกมากมาย

ทงน กอยางทกลาวแลว คอ เพอจะไดมความรความเขาใจทจะใชปญญาในการพฒนาการนบถอศาสนา

ของมนษย เพอสรางสรรคพฒนาอารยธรรมใหดงามนำมาซงสนตสขแกมวลมนษยไดจรงตอไป

คดวาไดพดมามากพอแลว ขออนโมทนาทกทาน ขอจงมกำลงกาย กำลงใจ กำลงปญญา และกำลงความ

สามคค ทจะชวยกนรกษาพระพทธศาสนาไว โดยเรยนรเขาใจดวยตนเอง คอไมใชพดวารกษาเฉยๆ แตรกษาทแท

คอเรยนรเขาใจและนำมาประพฤตปฏบต ใชความรนนในการแกปญหาและสรางสรรค แลวกทำใหลกหลานได

เรยนรเขาใจดวย เพอใหธรรมะออกผลสชวตจรง จะไดรกษาสงคมประเทศชาตไว และเกอกลแกโลกได สบตอไป

ขอใหทกทานเจรญดวยจตรพธพรชยทวกน

maka 2556.indd 80 2/19/13 8:23:33 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 81

สนทนาตอทาย

(ประธานการเสวนา) ตองขอกราบพระเดชพระคณทไดกรณาเมตตาบรรยาย เนองจากวาเปนรายการ

ลกษณะเสวนา ไมทราบวาจะมทานผใดอยากจะถามปญหากบพระคณเจาไหมครบคดวาทานคงจะพอตอบได

เทาทมเวลาเลกนอย เชญครบ

อยามวประมาทปลอยตวเรอยเฉอย

ถงเวลารวมตวกน หมนประชมทำงานพระศาสนา ถาม กราบนมสการพระเดชพระคณ กราบเรยนทานประธานทานอาจารยสมพนธ และทานผมเกยรต กระผม

เคยพดคยกบเพอนบางคนทเปนกลยาณมตรกน เรามองเหนวาจดหนงซงชาวพทธขาด กคอองคกรอะไรสก

อยางหนง ซงเปนตวแทนของชาวพทธทจะเปนปากเสยงใหชาวพทธไดอยางมประสทธภาพ

เราจะเหนวา มองคกรพทธศาสนาตางๆ มากมายจำนวนคอนขางมาก แตเรามองไมเหนองคกรไหน ซง

ทำหนาทเปนคลายๆองคกรกลาง ซงจะเปนเวทกลางทจะใหผแทนขององคกรตางๆหรอชาวพทธจากกลมตางๆ

หรอชมรมตางๆ ไดมานงคยกนเสวนากน เพอหาแนวทางทจะไดมการปฏบตหรอมการดำเนนการคลายคลงกน

ในยามททกๆ ฝายกเหนวาภยตางๆ นมากมาย แตหลายๆ ฝายกไดแตปรารภอยในวงกลมเลกๆ

กระผมอยากจะกราบเรยนถามพระเดชพระคณวา พระคณทานจะมแนวคดแนะนำ วาทำอยางไร จะให

องคกรพทธทงหลายทมอยมากมายน สามารถทจะรวมกนประสานกน มไดหมายถงการหลอมรวมนะครบ

หมายถงการประสานรวมกน เพอจะมานงคยกน เพอชวยกนหาหนทางทจะตอตานภยอนน

อกประเดนหนงทกระผมอยากจะขออนญาตกราบเรยนถามในทนเลย กทคยกนกบเพอนๆ ในแงวา

พระพทธเจากไดตรสไวชดเจนวา พระพทธศาสนานจะอยไดดวยพทธบรษททง ๔ ซงปจจบนกคงจะหมายถง

ฝายพระสงฆฝายหนง แลวกฝายฆราวาสทงอบาสก อบาสกาอกฝายหนง

จะเปนไปไดไหมครบวา ในอนาคตน นอกเหนอจากองคกรกลางๆ สำหรบพทธบรษท กลมชาวพทธทจะ

มารวมกนบางแลวนจะมในลกษณะของสมชชาหรอสภาชาวพทธไดไหมครบ ทจะรวมทงสมองสตปญญาจาก

พระสงฆผปฏบตดปฏบตชอบทงหลายแลวกทางฝายฆราวาสดวย ทจะมาชวยกนกำหนดโชคชะตา ทศทางของ

พระพทธศาสนาในประเทศ

กมอยสองประเดนทพวกกระผมเคยคยๆ กนนะครบ อนหนงคอคลายๆ องคกรกลางของกลมชาวพทธ

อนทสอง กคอลกษณะของสมชชาชาวพทธทงฝายสงฆและฝายฆราวาส กราบขอความเมตตาจากพระเดช

พระคณชวยกรณาใหความเหนดวยครบ

พระธรรมปฎก เจรญพร อนนทจรงอาตมภาพคดจะพดเหมอนกน คอ ชาวพทธนไมรจกรวมตวกน นบ

วาเปนปญหาอยางหนง ซงเปนภยภายในเหมอนกน เราไมเคยกบการทำงานแบบน จนกลายเปนความบกพรอง

ทสำคญ

ความอยสบาย กเปนเหตหนงททำใหไมรจกรวมตว เวลามภยอนตรายขนมาจงจะรวมตวกนไดทหนง

อยางในประวตศาสตรเวลาถกตางประเทศยกกองทพมารกราน คนไทยกจะรวมตวกนไดทหนง คอพากนลกขน

ตอสศตร แตพอศตรกลบไปแลว กทะเลาะกนเองตอไป อนนกเปนเรองทเปนมาเรอย ๆ

maka 2556.indd 81 2/19/13 8:23:33 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 82

ทำอยางไรเราจะรวมตวกนไดและเดนหนาตอ ทงยามมภยอนตรายทมองเหน และยามมภยอนตราย

ชนดมองไมเหน เพราะภยอนตรายนนม ๒ ชนด นอกจากแยกเปนภยภายนอกกบภยภายในแลว กคอภยทมอง

เหน กบภยทมองไมเหน ทน ภยทมองไมเหนนมนมตลอดเวลา เราจงตองไมประมาท

การรวมตวนนตองทำตลอดเวลาเพอจะไมประมาท พระพทธเจาตรสวาตองหมนประชมกนเนองนตย ซง

เปนหลกธรรมอยางหนงทชาวพทธไมคอยไดปฏบต คอ อปรหานยธรรม ทวา

๑. หมนประชมกนเนองนตย

๒. เมอประชมกพรอมเพรยงกนประชม เมอเลกประชมกอยจนเลกพรอมกน

๓. เมอมเรองราวทเปนกจสวนรวม ตองลกขนรวมกนทำโดยพรอมเพรยงกน

แค ๓ ขอแรกน ชาวพทธกแทบจะสอบตกแลว ในการปฏบตธรรมตามหลกอปรหานยธรรม ๗ ประการ

ทจะทำใหเปนทตงแหงความไมเสอม

เรองทคณหมอเตอน กดแลว แตอนนตอบยาก คอเราตองเรมตน คำตอบกคอวาตองเรมตนนนเอง การท

จะเรมตนไดน กตองมจดรวมเหมอนกน ถามอะไรเปนทอาศยทจะเปนจดรวมแลวกเรมทำได แตตองใหมขนมา

ใหมการเรมตนกแลวกน

ขอขดของทสำคญคอเกยงกน เวลามเรองจะตองทำกเกยงกน เวลาจะแกปญหากเกยงกน ทำไมทนนไมเรม

ทำไมทโนนไมทำอะไรอยางน กลาวหากนไปกลาวหากนมา จงไมมทางเรมแกปญหา ใครรปญหา ใครทำได กทำ

เลย และไมรงเกยจผอน ตองพรอมทจะรบความรวมมอ และยอมรบการทวาจะมขอบกพรองตางๆ ทจะแกไขดวย

เรองสำคญตอนนกคอตองเรมตน อยางททำวนนกถอเปนการเรมตนอยางหนง คดวาดแลว เพราะทม

การเสวนากถอวาเปนการรวมตวชนดหนงแลว

ทนกดวาเราจะรวมตวตอไปไดไหม จากทนอยางททำอยนเราจะรวมไดเพมกวางขวาง ขยายออกไปไหม

แคไหนเพยงไร

เรองนกอยทวา เมอมการเรมตนจากจดหนงแลว จดอนซงกอาจจะมการเรมตนของเขาแลว ๒ จด ๓ จด

นนจะมาประสานกนอยางไร อนนคอปญหาตอไป แตเวลานมแลว มบางบางจดทมการเรมตนทจะรวมตวกน

แตการรวมนยงเปนหยอม ๆ ทนกจะตองมาประสานกนระหวางหยอมเลกหยอมนอยนน ใหเปนหนวยใหญ

ขยายกวางขวางออกไป

ชมชนพทธไทย ถงจะกระจายเปนหนวยยอย

ถาถอหลกการรวมกนไว กเปนหนงเดยวไดทงประเทศ พดถงวธของคนไทยน ถาเรามองดสงคมไทยเดม เราใชวธประสานหนวยยอย คอชมชนแตละชมชน

พทธศาสนาในเมองไทยน อยไดดวยชมชนแตละชมชน คอเรามชมชนอยในหมบาน อยในตำบล โดยท

หมบานนนๆ มวดเปนศนยกลาง และชมชนมความสมบรณในตวเอง แลวชมชนเหลานกเชอมประสานกน อยาง

ประเพณทอดกฐนทอดผาปาน ชมชนนพากนไปทอดกฐนทวดโนน กคอชมชนหนงนไปประสานรวมมอแสดง

นำใจตออกชมชนหนง ซงทำกนเรอยมา

ถาวาตามระบบประเพณ กคอเราทำแตละชมชนใหดใหเขมแขง แลวพทธศาสนากอยไดเอง ทงเมองไทย

อย ประเทศไทยอยและพระพทธศาสนากอยดวยกน คอ ชวยกนทำแตละชมชนใหดใหเขมแขง และเมอแตละ

maka 2556.indd 82 2/19/13 8:23:34 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 83

ชมชนอยดมความเขมแขง ประเทศชาตและพทธศาสนากมนคงอยด

ทนปญหากคอ เวลานชมชนแตละชมชนกำลงออนแอ กำลงจะสลายตว วธทแทของเราไมใชวธรวมศนย

แตวธของเราคอวธประสานหนวยยอย ทวาทำแตละชมชนใหเขาอยด ใหเขาพงตวเองได พรอมกบมศนยกลางท

คอยชวยหลอเลยง

ถาเราใชระบบนกคอ เราสามารถมชมชนหรอชมนม หรอหนวยยอยๆ กระจายกนอยในทตางๆ แตทก

หนวยมหลกการและมแนวทางอนเดยวกน อนนสสำคญ คอนอกจากตงหนวยตงศนยรวมมอของตวแลว ทก

หนวยเหลานนมหลกการอนเดยวกน

สงทจะประสานใหเกดความสามคคนนอยทหลกการ คอยดถอหลกการเดยวกน แลวกมงมนสจดหมาย

รวมกน

เมอหนวยยอยทงหลายมหลกการและแนวทางปฏบตเปนอนหนงอนเดยวกน ความเปนอนหนงอน

เดยวกนกมาอยทนามธรรม จากหลกการ จดหมาย และแนวทางดำเนนทเปนอนเดยวกนนน หนวยยอยทง

หลายทกระจายกนอย กกลายเปนอนหนงอนเดยวกนทงประเทศ พทธศาสนาของเราอยมาไดอยางน

อยาไปคดวาตองทำใหกรงเทพฯ เขมแขง ตองมศนยใหญโตรวมกนเปนรปธรรมอยในเมองหลวง แลว

ประเทศไทยจงจะอยไดไมใชหรอก เราตองทำใหทกชมชนทวประเทศเขมแขงเจรญงอกงาม ใหพทธศาสนาใน

แตละชมชนถกหลกถกทาง มพระมเจาอาวาสทมคณสมบต และทำหนาทถกตอง สวนทกรงเทพฯ กมเพยงศนย

ประสานความรวมมอ หลอเลยง ใหขาวสารขอมลทวไปและเตอนสต อยางนแหละพระพทธศาสนาอยได

ทงนตองระวงวาอยาเอยงดงเปนสดโตงไปขางเดยวถาชมชนหนวยยอยทงหลาย ตางอยตางทำตางหา

ทางเอาเพอตวเอง กไปสดโตงหนง

ถามศนยกลาง แตรวมศนยรวมอำนาจใหชมชนหนวยยอยทงหลายตองมาขนมาพงพาเสรมความยงใหญ

ดดเอาทรพยากรหรอเอาประโยชนมารวมกองไวทตว กไปอกสดโตงหนงถาสดโตงอยางนกเปนทางวบต ตองจด

ระบบเปนมชฌมาใหหนวยยอยกบศนยกลางประสานกนพอดนาจะคดกนใหชดวา ศนยกลางทประสานความ

รวมมอน จะทำหนาทอะไร แคไหน และจะประสานรวมกบหนวยยอยๆ ทกระจายทวไปอยางไร

ถาจะรกษาพทธศาสนาในไทยใหเจรญมนคง

ตองสงกำลงไปฟนชมชนชนบทขนมาใหได ถาเรารเขาใจและตงใจกนอยางน เรากไปชวยชนบทกนใหมากๆ ยงในยคปจจบนน ชนบทไทยนาเปน

หวงอยางยง ตอนนชนบทกำลงสลาย หรอพงทลาย

ตลอดระยะทผานมา เรามปญหาใหญทวา กำลงของชนบทไหลเขามาสเมองหมด แลวชนบทกออนแอ

เสอมโทรม จนกระทงหมดแรง ไมมกำลงจะชวยตวเอง กลายเปนชมชนพงพา

ทน ตอมา เมอมอะไรมใครไปเออไปให ไมวาจะมเจตนาแอบแฝงอยางไร แกกไปหมด เพราะวา

ขาดแคลนและออนแอ ไมมภมตานทาน ใครมาราย กทำลายไดเลย

เพราะฉะนน เรองหนงทจะตองคดกคอ ทำอยางไรจะมชมชนทอยดมความเขมแขงแตละหนวยกระจาย

กนไป แลวมความเปนอนหนงอนเดยว ดวยหลกการและจดหมายรวมกน

maka 2556.indd 83 2/19/13 8:23:34 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 84

ชมชนของเราทเปนชมชนพทธน แตละชมชนมวดเปนศนยกลาง พระสงฆทกแหงทวประเทศมพระธรรมวนยเปนหลก ประชาชนชาวบานไมวาอยทไหนกมศรทธาในเรองบญเรองกศล และเชอถอปฏบตอยในหลก ทาน ศล ภาวนา เมอชาวบานฟงพระสอนดำเนนชวตไดถกตอง อยในศลในธรรม กรกษาชมชนนนไวไดสงคมกมความเปนอนหนงอนเดยวกน และรมเยนเปนสข เมอมองในแงนกจะเกดความเขาใจวา เมอเราตงหนวยศนยกลางอะไรขนมาทำงานกนทางพระศาสนาแลว สงหนงทตองคดกคอ ทำอยางไรจะขยายความเกอหนนไปสชนบท เพอเสรมแรงชมชนทองถนทงหลาย ทกำลงถอยรน กำลงเสอม ทงทางพระศาสนา ทงทางกจการทวไปทกดาน ไมวาจะเปนเศรษฐกจ สงคมวฒนธรรม กำลงจะสลายหมด เวลานเดกรนใหมในชมชน ไมเฉพาะในเมองเทานน แมแตเดกในชนบทมากมาย กหางเหนวด แทบไมรจกวด ไมเหนคณคาและความสำคญของวดและพระสงฆตอชวตและชมชนของเขา ไมเกดความรกใครใสใจ ไมมความรสกรวมหรอมองอยางเปนเจาของทจะรวมรบผดชอบ หรอจะรกษาไว ถาไมเบอไปเลย กเฉยๆ นคอสญญาณเตอนภยวา ความหายนะใกลเขามา เรองนจะตองรบแกไข ตองฟนฟบทบาทของวดและพระสงฆตอชมชนใหกลบคนมา ถาคนไทย ชาวบาน รวมทงเดกๆ รตระหนกในคณคา มองเหนคณประโยชนของวดและพระสงฆ เขากจะคดขนมาเองวาเขาจะตองรกษาไว ในอดตนนชดเจนวาวดเปนศนยกลางของชมชน เปนแหลงการศกษา เปนทรวมอะไรทกอยาง กจกรรมของชมชนกอยทนนหมด เขาจงตองรกษาวดไว รวมทงพระกเปนผนำ พระเปนผใหความร เปนทพงทางจตใจและทอาศยทางปญญาของเขา ความเสอมและความเจรญทแทของวด ไมใชอยทวตถ สงกอสราง แตอยทบทบาท การทำกจหนาททมคณคาเปนประโยชนทางธรรมทางปญญาแกชมชน ถงวดจะมอาคารมากมายใหญโตสวยงาม แตถาไมเปนแหลงเจรญธรรมเจรญปญญา ไมพาชมชนใหงอกงามในกศลคณความด ความหรหราใหญโตของอาคารสถานทกหมดความหมายถาไมเปนทรษยารงเกยจของชาวบาน กไดแคเปนสถานททองเทยว เกดมลคาทางเศรษฐกจ ในฐานะเปนซากทางวฒนธรรม วดนนถงจะมสงกอสรางตกแตงใหญโตหรหรา ถาไมเปนแหลงธรรมแหลงปญญา กเหมอนคนทแตงกายดวยเครองประดบแพรวพราว แตตวคนเองไมมสตปญญา ไมมความรความสามารถอะไร ไดแตแตงตวโออวดฉยฉายไปมา มคาแตแกโจรหรอคนทมงรายดวยความโลภ เพราะฉะนน เราจะตองฟนฟประเทศไทย ดวยการไปฟนฟชมชนชนบทหมบาน ใหเขาอยโดยมหลก ใหดพรอมดวยกนทงวดทงบาน ใหมการประสานรวมมอกน พระตองมอะไรใหแกประชาชน คอใหทางนามธรรม ดวยการใหธรรมใหปญญาใหกศลใหการศกษา รวมความวาใหเปนไปตามหลกทพระพทธเจาตรสไว พระทงหลายจะเทศนเปนหรอไมกตาม ตองใหธรรมแกชาวบานใหได พระพทธเจาตรสวา พระสงฆกบคฤหสถน อโภ อญโญญญนสสตา แปลวา ทงสองฝายอาศยซงกนและกน ฝายหนงถวายวตถสงของปจจย ๔ อกฝายหนงใหธรรม ตามหลกทวา ทาน ม ๒ อยาง คอ อามสทาน กบ ธรรมทาน ญาตโยมมหนาทเออบำรงพระสงฆใหเปนอยไดทางกายโดยถวายอามสทานคอปจจย ๔ สวนพระกมหนาทใหธรรมแกประชาชน ทงสองฝายตองใหแกกน ไมใชใหฝายเดยว

maka 2556.indd 84 2/19/13 8:23:34 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 85

บางทเราไปเขาใจผดนกวาพระไมตองใหอะไร หลงนกหลงคดวาโยมเปนฝายถวาย พระกตองใหเหมอนกน ทานม ๒ อยางหนาทของโยมคอถวายอามสปจจย เลยงกายของพระ หนาทของพระคอใหธรรม เลยงใจเลยงปญญาของประชาชน การใหธรรมนนม ๒ อยาง คอ ใหโดยพด กบใหโดยไมตองพด ใหโดยไมตองพด คอ พระปรากฏตวทไหนกทำใหญาตโยมไดธรรมไดความชนใจทนน ธรรมทจะตองใหโยมได เบองแรกกคอได “ปสาทะ” คอไดความผองใสของจตใจ พอพระไปปรากฏตวทไหน ถาญาตโยมวงหนกจบกน แมแตถาเขาเหนพระแลวระแวงวา เอะ! องคนจะมาเอาอะไร อยางนกใจไมดแลว เมอญาตโยมเหนพระ ๑. พระตองเปนเครองหมายของความไมมภยอนนเปนสญลกษณขอทหนงเลย เหนพระทไหนหมดภยทนนสบายใจเลย เชน โยมไปปาไปดง กำลงกลวภยอนตราย พอเจอพระเทานนโลงใจชนใจสบาย โบราณบอกวาลงนงยกมอทวมหวเลย หมดแลวไมมภยอนตรายแลว พระของเราเปนสญลกษณของความไมมภย (น ห ปพพชโต ปรปฆาต สมโณ โหต ปร วเหฐยนโต)ตองรกษาไวใหได ๒. พระตองเปนทตงของความเลอมใส ในวฒนธรรมไทยเรานน ชาวบานตนขนมาแตเชา กอนจะประกอบอาชพการงานเตรยมตกบาตร เหนพระเดนเปนแถวลดทงนามา ฟาแจมใสดวยแสงแหงดวงอาทตย แดดสองจวรสะทอนเปนสทอง ญาตโยมเหนพระเดนเปนแถวมา จตใจแชมชนสบาย มปต อมเอบใจ ไดตกบาตรเจรญบญ อนนเปนเครองหลอเลยงชวตจตใจ เรยกวาเปนสรมงคล พระไปในพธตางๆ พอพระปรากฏตว กมทาทางสงบสำรวมทำใหญาตโยมมจตใจสงบชนบาน ทวามานเรยกวาเปนการใหธรรมโดยไมตองพด ทน ถาพระรธรรมมความสามารถในการสอสาร กพดธรรมสงสอนในเรองทานศล ภาวนา ใหชาวบานรหลกการดำเนนชวต เจรญในการปฏบตดปฏบตชอบดวย ถาทำอยางนชาวบานกไดสองชน แตเวลานใหธรรมโดยพดกไมคอยจะม ใหธรรมโดยไมตองพด บางทกใหอยางอนแทนไปเสย เพราะฉะนน ญาตโยมจงลำบากยงยากใจไปดวย แตอยาทอ โยมตองนกวา นคอพระศาสนาของเรา ตองชวยกนแกไข และเหตททำใหเสอมอยางน เปนเพราะพวกเราเองดวยเพราะเราอาจจะไปจบจดผด แมแตบำรงผดท กทำใหเกดปญหาขนมา ถาเรารเขาใจทำดวยปญญา มความไมประมาทแลว มจตเมตตา ทำดวยเจตนาเปนกศล กแกปญหาได ยงไมสายเกนไป แตถาโยมไมปฏบตตามน มวประมาทอย และไมเรยนร ไมแสวงปญญา แถมถามเจตนาไมเปนกศลอกดวย กสายเสยแลวไมทนหรอก จงไดขอใหรบมาชวยกน อาตมาตอบเสยยดยาว เอาละ ดแลวทมการเรมตน แลวขอใหประสานกนไป ญาตโยมหวงใยวาสรางวดกนใหญโต แตประโยชนจมหาย ถาเรมฟน ๒๕-๓๐ วดขนเปนตวอยาง กเดนหนาได (ประธานดำเนนการเสวนา) นคอปญหาของคณหมออำนาจทถามนะครบ เราไดพดกนเมอเสวนาครงท ๑ ผมเคยรวบรวมองคกรตางๆ ทเกยวกบชาวพทธได ๔ หนากระดาษ แตกหาองคกรหลกไมได ในการเสวนาครงทแลว ไดเคยบอกผานไปยงยวพทธกสมาคม เพราะเหนวาม activity แลวเปนองคกรทรบรองทางกฎหมายนะครบ วาจะมาชวยกนรวบรวมไดไหม เพราะวาจรงๆแลว ศาสนาอนมการบรหารจดการ

maka 2556.indd 85 2/19/13 8:23:35 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 86

ทเปนรปธรรมชดเจน แลวกมแนวทางทแนวแน แตของเราไมม ทนองคกรทจะเปนหลก จะตองเปนองคกรทกฎหมายรบรองเพราะฉะนนกมอยไมกองคกร อนนกคงตองขอแรงชวยกน ไมทราบวาทางเปรยญธรรมมอะไร เชญครบ นมสการพระคณเจาพระธรรมปฎก ทานประธานผดำเนนการเสวนา กระผมโอฬาร อศวฤทธกล กราบเรยนดวยความเคารพอยางสงนะครบวา ผมมความหวงใยตอพระพทธศาสนาอยางมาก พทธศาสนาเราไมเสอมหรอกครบ คนทำใหเสอม คอคนทไมเขาใจเรองพทธ แลวเรองนเมอไดรบฟงจากพระเดชพระคณแลว กอยากจะหาวธแกอยตลอดเวลา ไมใชเปนระยะเวลาเพงคด เปนเวลาสบๆ ปแลว อาทเชน ในตางจงหวด วดไมมสมภารไมมเจาอาวาส ขาดการดแล แลวกสรางโบสถใหญโต สรางศาลาไวมากมาย แตไมมคนรกษา ปรากฏวาบวชพระแตละปนน โบสถนนไมไดใชประโยชนเทาทควรเลย แขงกนสรางดวย เหตการณอยางนนะครบ ไดกราบเรยนนมสการพระราชาคณะไปหลายองค อยากจะปรบปรง อยากจะหาวธแกไขนะครบแลวกวธแกไขกคงจะไมยากนะครบ อยากเหนพระราชาคณะทงหลายไดกระจายอำนาจ พทธสมาคมไดเขาไปชวยเหลอ กรมศาสนาตองทำตวเปนตวอยางทด เพอทจะใหพทธศาสนกชนไดเดนตาม ใหเยาวชนไดปกปกรกษาสงทบรรพบรษไดทำมา ใน ๕,๐๐๐ วดนน คงจะใหทานประธานเสวนาเปนผนำ ผมจะรวมดวย จะใชทนทรพยเทาไรกตาม ผมเชอวา ทานประธานการเสวนาในวนน และผนำทไดเขามารวมเสวนาในวนนคงจะรวมจตรวมใจกนหาทางจดได อยากจะกอตวเลกๆ ขนมากอน ทำสกยสบสามสบวด คงจะทำทงหมดไมไดหรอกครบ ถาทำตวอยางสกยสบสามสบวดแลวผมเชอวาคนทมความสามารถ คนทอยากออกมาแสดงความรกความเคารพพระพทธศาสนา คนทรกพระพทธศาสนาจะตองออกมามากกวาทเปนอยอยางปจจบน ขณะนชาวพทธเฉยเมยครบ อยางพระเดชพระคณไดกลาวมาขางตนวา นงไมออกความเหนนน ดวยความเคารพวา ผมอยากมสวนเขามาชวยเหลอพระพทธศาสนา แลวกในอดตนนอยากกราบนมสการพระเดชพระคณเจาและทานประธาน และพทธศาสนกชนทกคนวา การรกการเคารพอยางลกซงนนไมใชเกดขนมาในวนเดยว ความดความชวไมไดเกดขนมาวนเดยว ตองมการสะสม เพราะฉะนน ผมเหนดวยกบนโยบายในอดต ทมการบรรพชาสามเณร บวชเณร และใหเณรนนไดศกษาเลาเรยนจนแตกฉาน กจะเขามาเปนผนำทางศาสนาในอนาคต ในอดตนน ผมจำไดครบวาพระองคใดขามเขต กจะตองมใบสทธ ไปไหนทำไมถก พระซงเปนสารวตรจะตองขอตรวจและจบลงโทษได ถาผด เดยวนหยอนยานไปหมด อยากจะใหพระเดชพระคณในฐานะผนำทางพระราชาคณะ ไดโปรดเอาเรองนเขามาดำเนนการใหม เพอใหเขมแขงมระบบระเบยบตางๆ ผมเชอวาพทธศาสนกชนทมาฟงเสวนา มารวมเสวนาในวนน คงจะรวมจตรวมใจกนสนบสนนพระเดชพระคณ ใหนโยบายเปนไปตามทเราตองการ กระผมขอนมสการดวยความเคารพครบ พระธรรมปฎก ทจรงเรองนกมพระททานเอาใจใสขวนขวายทำอยเหมอนกน บางแหง บางจงหวด หรอบางภาคทำคลายๆ เปนโครงการหาเณรบวชเลยทเดยว เพราะรอยวาเวลานขาดแคลนเณร แตจะทำไดแคไหนเพยงไร ยงไมเปนเรองของการรวมประสานกนทงหมด มแตทำเปนหยอมๆ อยางทวาเมอก กลายเปนวา ไมพรอมเพรยงกน มวธทำ ๒ อยาง คอ ๑. จดสภาพสงคมใหเออตอระบบทเราตองการ หรอจดใหมวธปฏบตอยางนน คอทำอยางไรจะใหมเณร

maka 2556.indd 86 2/19/13 8:23:35 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 87

บวชไดอก เชนจะจดการศกษาอยางไร เพอมทางใหคนทเรยนเปนเณรไดดวย นอยางหนง อกอยางหนงกคอ ๒. เราหาวธใหม จดขนมาใหเหมาะกบสภาพสงคมทเปลยนไป เอาละ เมอไมมเณรบวช จะใชวธไหนด เรากสรางวธใหมขนมา อนนเปนเรองทตองชวยกนคดตอไป แตเวลานททำไดกอยางทวา คอทำเปนหยอมๆ ซงนอกจากแคบ นอย และชาแลว กอาจจะไมยงยน (ประธานดำเนนการเสวนา) ผมคดวาคงจะตองรอ พ.ร.บ.คณะสงฆนดหนง เทาทอานดททางมหาเถรสมาคมไดเขยนรปรางเอาไว นาจะทำอะไรไดมากกวาททำมาในอดต แตคงตองรอรปรางทออกมา เชญครบ อาจารยระว ขอพทธศาสนาเมองไทย อยากลายเปนลทธนานาจารย ขอใหรวมกนเปนหนงเดยว แนวไปทองคพระศาสดา (อ.ระว ภาวไล) กระผมนายระว ภาวไล ขอกราบเรยนถามสก ๒ ประเดน ประเดนหนง พระคณเจากลาววา ภยของพระพทธศาสนานนมมานานแลว อยางนอย ๑๙ ป ทานพดถงเรองภยจากศาสนาอน พระคณเจากไดบอกวา เมอมภยทางศาสนาเกดขนน พระอรหนตทานจะไมดดาย พระคณเจายกตวอยางพระมหากสสปะวา ทานขวนขวาย จดการประชมสงคายนาขน เทาทผานมาจนบดน กระผมกเหนแตพระคณเจาเทานนแหละ ขวนขวาย และทงๆ ทมสขภาพไมสมบรณเลย พระคณเจากขวนขวาย กระผมไมเหนมพระคณเจาอนๆ ทผมไดยนวาทานผนนทานผนเปนพระอรหนตอยางนนอยางน ผมไมเหนวามารวมกบพระคณเจาทำอะไรเลยทำไมเปนอยางนน นคอคำถามของกระผม อกคำถามหนงกเกยวของกบเรองความเปนพระอรหนตเหมอนกน แตอนนเปนประเดนวชาการสกหนอยกระมง พระคณเจากลาววา พระอรหนตนนแมทานเขานโรธสมาบต ทานอาจจะตงใจไววา ถาพระพทธเจากดหรอสงฆกดตองการทาน ทานจะออกจากนโรธสมาบตมาไดเลย ตรงนกระผมสงสย สงสยวา นโรธสมาบต ตามทกระผมเขาใจนน ชอเตมคอสญญาเวทยตนโรธสมาบต หมายความวา สญญาและเวทนาดบไป ซงหมายความถงวาจตดบไปตลอดระยะทเขานโรธสมาบตดวยถาจตดบไปตลอดเวลานน ในสญญาเวทยตนโรธสมาบต ทานจะหยงรไดดวยญาณวถใดอกละ ทพระพทธเจาประสงค ทานและหรอคณะสงฆประสงคทาน ทานจะออกมา ตรงนกระผมยงไมชดเจน นอกเสยจากจะตองเชอวากายกบจตนนสมพนธกน แยกกนไมออก และสงคม กายนนกตองหมายความวาสงคมดวย กบจตของแตละบคคลนนไมไดแยกกน ตรงนไมทราบวาจะมคำตอบอยางไร ขอประทานอภย พระธรรมปฎก เจรญพร สำหรบขอท ๒ เรองพระอรหนตทเขานโรธสมาบต จะออกทนทเมอมกจของสงฆสวนรวมนน เทาทพอจะนกไดตอนนคอวา เพราะเหตทสญญาและเวทนาดบไประหวางนนนแหละ จงตองตงจตไว ความตงจตของทานนกไปประสานกบเรองของสภาพแวดลอมทเกดขน คอเหตการณทเกดขนเปนสภาพแวดลอม ททานอาจารยบอกวาทางกายนนกถก ความเปนไปในสงคมกเปนเรองสภาพแวดลอมอยทางดานกาย ทน เพราะจตททานตงไว และเพราะภาวะของทานทบรสทธ กลายเปนความแจมใสทวา มอะไรเกดขนทตรงกบทตงจตกจะตนขนมา ถาจะตอบงายๆ กตอบไดอยางนแหละ คอจากความพรอมความใสทมอยน พอความตงใจทมอยไปจดกบจดนนกออกมาทนท กตอบไดแคนกอน เจรญพร อ.ระว ภาวไล มคำถามอกเรองหนงวา พระอรหนตทานไปไหนกนหมด ขณะนภยของสงคมภยของพระพทธศาสนามแลวนะครบทานไปไหนกนหมด

maka 2556.indd 87 2/19/13 8:23:35 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 88

พระธรรมปฎก กอาจจะตอบวายงเปนหยอมๆ คออยทโนนองคอยทนนองค ตอนนจะตองมาประสานรวมกำลงกน (คณบชา) ขออนญาตกราบนมสการพระคณเจา ผมชอบชาครบ คอ อยากจะเสรมททานเสนอแลว และเสรมความเหนของทานอาจารยสมพนธนดหนงครบ คอผมคดถงคำวา เครอขายการเคลอนไหวดวยเครอขายนมนไมจำเปนตองใชอำนาจหรอใชทรพยากรอะไรมาก คอตองใชปญญามากๆ องคกรกลางอยางทวาน คอผมอาจจะมองตางมมกบคณหมอสมพนธวานดหนง ความจรงขนแรกนอาจจะยงไมตองถงขนาดององคกรทมความถกตองทางกฎหมายอะไรกไดทเขารบรองแตใชเปน secretariat หรอคณะทประสานงาน เพยงแตวาตองมตวยนจรงๆ นะครบ ทำงานตอเนองทกวน ทกวนคดแตเรองนวาจะเดนยทธศาสตรเรองพระพทธศาสนาอยางไร คนนนจะตองคดทกวน ตองคดแตเรองน คดเรองอนไมได ตอนนผมคดวากระแสนอาจจะยงไมถงขนขนาดนน แตเปนไปไดวาเราอาจจะรวมความรใหครบกอน คอจะเดนยทธศาสตรตองมขอมลครบใชไหมครบ วาใครอยตรงไหน ศตรอยตรงไหนพนธมตรอยตรงไหน เสนทางเดนทพไปทางไหน หา map พวกนใหครบ แลวพอถงเวลาเดนกเคลอนทนท คอ คลายๆ กบททานอาจารยประเวศเดนเรองปฏรปการเมอง ทานบอกวา ตอนนนไมมใครสนใจ ทานทำเรองความรกอน ไดหนงสอมาตงหนง พอมกระแสขนมา คนเรมเบอการเมอง พอดตอนนนเศรษฐกจตกดวยคนเรมเบอกนทงประเทศ กเดนเรองนได ผมคดวาตอนนเราหา secretariat ตรงน แลวรวบรวมความรวาใคร พนธมตรอยทไหนอยางไร เราจะเคลอนเรองนอยางไรเอาไวกอน ถามเวลาโอกาสอนเหมาะ กอาจจะเคลอนเรองนไดทนกาลครบ ขอเสนอครบ พระธรรมปฎก เจรญพร ขอพดอกนดหนง ททานแนะนำมานนเปนเรองของสวนทจะนำไปใชปฏบต อกอยางหนงทตองมทสำคญคอใจรวมกน การทจะใจรวมกนน ๑. มจดหมายรวม ถาคนเรามจดหมายรวมแลว ใจกรวมกนได ฉะนน คำวา “เพออะไร” อนนตองชด คำวา “เพออะไร” นตองตอบใหได เพออะไรอนนน พอทกคนเหนดวย บอกวาฉนทำเพออนน ใจกรวมกนเลย นอนหนง ๒. มศนยรวมจตใจ โดยเฉพาะพทธศาสนาเวลาน สงหนงทจะตองทำใหไดกคอ ใหทกคนไปรวมกนทพระพทธเจา ชาวพทธในระยะทผานมานเกดปญหาอยางหนง คอเรมกระจายไปเปนสำนก เปนอาจารย เปนอะไรตางๆ ชาวพทธจะตองมองอาจารยดวยความเคารพใหถก อาจารยนนจะตองเปนสอโยงพทธบรษทไปหาจดรวมเดยวกน คอพระพทธเจา ขอนจะตองทำใหได มฉะนนเราจะรวมกนไมได สภาพพระพทธศาสนาในเมองไทยปจจบนกำลงเกดปญหากระจดกระจายอยางน เพราะฉะนน ถาจะไมใหทรดลงไปตองหาทางใหเรามารวมทพระพทธเจา ถาชพระพทธเจาเปนจดรวมไดกเดนหนาไป พอรวมทพระพทธเจา กยดเอาพระธรรมวนยของพระองคเปนหลก เมอเราอยกบพระธรรมวนย พระธรรม และพระสงฆกมาดวยทงหมด ครบพระรตนตรย กเปนอนหนงอนเดยวกน อนนฝากไวดวย เจรญพร (ประธานดำเนนการเสวนา) ความจรงยงมผอยากแสดงขอคดเหนหลายคน แตพระคณเจาไมคอยสบาย ใชเวลามาเกอบสามชวโมงแลว คงตองขอใหพระคณเจาไดไปพกผอน สำหรบทานทยงไมไดพด คดวาในการเสวนาครงตอๆ ไปเราคงมโอกาสไดมาพบกนอก แลวกไดพดกน เพราะครงทหนงเราพดถง ๔ ชวโมง วนนกเกอบ ๓ ชวโมงแลว ผมตองขออนญาตหยดตรงนกอน เพอใหพระคณเจาไดไปพกผอน ตองขอขอบคณทกทานทมาในวนนและใหขอคดเหน แลวเราเจอกนอกครงหนงครบ เดอนหนา ขอบคณมากครบ

maka 2556.indd 88 2/19/13 8:23:36 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 8�

บทแถมทาย

บาทหลวงฝรงเขามาสมยพระนารายณ ทำไมวา เมองไทยใจเสร ไมมทไหนเทยมเทา

ทำไมบาทหลวงฌอง เดอบร ชาวฝรงเศส มาเมองไทยในสมยสมเดจพระนารายณมหาราช เหนอธยาศย

ไมตรของคนไทยซงเปนพทธศาสนกชน ทแสดงออกตอพวกตนทเปนคนตางชาตตางศาสนาแลว จงไดเขยน

จดหมายเหตไวโดยยนยนหนกแนนยงนก อยางทไดยกมาใหดขางตนแลววา

ขาพเจาไมเชอวาจะมประเทศใดในโลกทมศาสนาอยมากมาย และแตละศาสนาสามารถปฏบตพธการของตนไดอยางเสรเทากบประเทศสยาม

คำพดอยางนจะเกดขนมาได ตองอาศยการกระทบประสบการณใหมทแปลกแตกตางจากความรสก

นกคดของเขามาก และทำใหเกดความประทบใจในทางตรงขามอยางแรงทเดยว ประสบการณแตกตางททำให

แปลกประหลาดประทบใจนน เกดขนอยางไร

ลองหนไปดสภาพการนบถอศาสนาในประเทศแถบยโรปทเปนดนแดนของบาทหลวงฌอง เดอบร เองใน

สมยนนวาเปนอยางไร

กอนทำสงครามโลก ฝรงเคยมสงครามระดบทวป

สญชพ บานเมองยอยยบ ดวยสงครามศาสนา รชกาลของสมเดจพระนารายณมหาราชแหงกรงศรอยธยาคอเมอประมาณ ๓๕๐ ปมาแลว ตรงกบ พ.ศ.

๒๒๐๐–๒๒๓๑ เทากบ ค.ศ. ๑๖๕๗–๑๖๘๘ เทยบแผนดนประเทศฝรงเศส คอ สมยพระเจาหลยสท ๑๔ ซง

ครองราชย ค.ศ. ๑๖๔๓–๑๗๑๕ (พ.ศ.๒๑๘๖–๒๒๕๘)

พระเจาหลยสท ๑๔ ราชาธบดแหงฝรงเศส (Louis XIVKing of France) เปนกษตรยทครองราชย

ยาวนานทสดในประวตศาสตรของประเทศฝรงเศส คอ รวมถง ๗๒ ป และไดรบเฉลมพระนามวาเปน

พระเจาหลยสมหาราช (Louis the Great) เปนเจาของวาทะอนลอเลองวา “I am the state!”

ในรชสมยของพระองค “สงคราม ๓๐ ป” (Thirty Years’ War)

แหงยโรป ทเรมรบกนมาตงแตรชกาลของพระราชบดา คอพระเจาหลยสท ๑๓ ไดจบสนลง (เวลานน

พระเจาหลยสท ๑๔ ยงทรงพระเยาว พระชนมายเพยง ๕ พรรษา และพระราชมารดาทรงเปนผสำเรจราชการ

แทนพระองค) และประเทศฝรงเศส ซงอยในฝายมชยไดโดดเดนขนมาเปนชาตมหาอำนาจทยงใหญทสดในทวป

ยโรป ตอมาโดยเฉพาะในชวง ค.ศ. ๑๖๖๗–๑๖๙๗ (พ.ศ.๒๒๑๐–๒๒๔๐) พระเจาหลยสท ๑๔ ทรงประสบ

ความสำเรจอยางมากในการทำสงครามขยายดนแดนของประเทศฝรงเศสออกไปทางทศตะวนออก

ในทน เรองทควรกลาวถงกคอ “สงคราม ๓๐ ป” (ThirtyYears’ War) ซงนอกจากเปนสงครามใหญยง

อยางทเรยกวาสงครามมหาวนาศแลว กเปนเหตการณทมใชเปนเรองของมหากษตรยฝรงเศสเทานน แตเปน

สงครามของทวปยโรป และยงกวานนยงเปนเครองแสดงลกษณะนสยจตใจความคดความเชอถอเฉพาะอยางยง

ลกษณะการนบถอศาสนาของชาวยโรป หรอชาวตะวนตกทวไปในสมยนนดวย

maka 2556.indd 89 2/19/13 8:23:36 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา �0

สงคราม ๓๐ ปน เปนสงครามศาสนา (religious war) ซงแสดงใหเหนอยางชดเจนถงการทศาสนาของชาวตะวนตกเขาไปวนวายปะปนกบอำนาจการเมองและการทหารอยางแยกไมออกและแสดงใหเหนวา ประเพณการนบถอศาสนาของชาวตะวนตกนน เปนเรองของความเชอหรอศรทธาแบบผกขาด ประกอบดวยความรนแรง ทไมอาจยอมรบซงกนและกน แตจะตองกำจดกวาดลางความคดความเชอถออยางอนใหหมดไป สงคราม ๓๐ ปนน เปนเพยงตวอยางครงหนงของสงครามศาสนามากมายในประเทศตะวนตก และเปนครงสำคญ กบทงถอวาเปนสงครามศาสนาระหวางประเทศครงสดทาย เพราะหลงจากนน การหำหนบฑาหรอกำจดกนทางศาสนาในยโรปกเปนเรองภายในของแตละประเทศ เพอจะใหเขาใจเรองน ขอยอนไปเลาภมหลงเลกนอย กลาวคอ หลงจากมารตน ลเธอร ทำการประทวง ซงเปนการละเมดตอพระอำนาจขององคสนตะปาปา (Pope) ทำใหเกดครสตศาสนาทเปนนกายใหมแยกออกไปจากโรมนคาทอลก เรยกวานกายโปรเตสแตนต ในประเทศเยอรมน เมอ ค.ศ. ๑๕๑๗ (พ.ศ. ๒๐๖๐)แลว และนกายโปรเตสแตนตแผขยายออกไป กไดเกดการขดแยงรบราฆาฟนกนระหวางชาวครสต ๒ นกายน ในประเทศตางๆ ทวยโรป การกำจดหรอหำหนบฑากนน รนแรงมาก เพราะนอกจากราษฎรขมเหงกนแลว กเปนเรองของ ผปกครองประเทศตอราษฎรดวย คอถาประเทศใดกษตรยเปนคาทอลก กกำจดชาวโปรเตสแตนต ถากษตรยเปนโปรเตสแตนต กกำจดชาวคาทอลกโดยเฉพาะฝายคาทอลกนนไดกำลงหนน หรอคำสงกำกบมาจากองคสนตะปาปาทวาตกนดวย โดยเฉพาะในประเทศเยอรมน ทเกดนกายโปรเตสแตนตนนพวกคาทอลกไดพยายามกำจดพวกโปรเตสแตนตเรอยมา เวลานนเยอรมนยงแยกเปนรฐใหญนอยมากมายภายในจกรวรรดโรมนอนศกดสทธ (Holy Roman Empire) ตอมา พวกเจาเมองโปรเตสแตนตไดรวมกนตงกลมปองกนตวขน แลวฝายพวกคาทอลกกตงสนนบาตของฝายตนขนเชนเดยวกน ตอมาใน ค.ศ. ๑๖๑๘ (พ.ศ. ๒๑๖๑) การขดแยงและกำจดกนกรนแรงขน พวกคาทอลกคดจะทำลายนกายโปรเตสแตนตใหจบสน และกลายเปนสงคราม เรมดวยกองทพของจกรวรรดโรมนอนศกดสทธยกเขาทำลายฝายโปรเตสแตนต จนในทสดพวกเจานครฝายโปรเตสแตนตไดขอความชวยเหลอจากตางประเทศ กษตรยประเทศเดนมารกและนอรเวยกยกทพมาชวยพวกโปรเตสแตนตของเยอรมน ตอมากษตรยประเทศสวเดนกเขารวมสงคราม ตามดวยออสเตรย ฝรงเศส และสเปน การสงครามดำเนนมาจนถงค.ศ. ๑๖๔๘ (พ.ศ. ๒๑๙๑) รวม ๓๐ ป จงยตลง เนองจากสนามรบสวนใหญอยในประเทศเยอรมน ดนแดนและประชาชนชาวเยอรมนจงประสบภยพบตรนแรงทสด ดงจะมองเหนภาพความโหดรายทารณและความพนาศ จากบนทกทางประวตศาสตรทวา เมอจบสนสงคราม ๓๐ ปน ประชากรเยอรมนลดจาก ๒๑ ลานคน เหลอเพยง ๑๔ ลานคน คอ ตายหายสญไป ๗ ลานคน (=๑ ใน ๓ ของประเทศ) หลายเมองประชากรตายหายสญไปครงหรอคอนเมอง โดยเฉพาะเมองแมกดเบอรก(Magdeburg) ทงเมองถกเผาและผคนกถกฆา ราษฎรทมอย๓๐,๐๐๐ คน ถกฆาตายไป ๒๐,๐๐๐ คน นบคราวๆ สงครามนไดทำลายหมบานหมดไป ๑๘,๐๐๐ หม เมอง ๑,๕๐๐ และวงเจา ๒,๐๐๐ วง ความสยดสยองของสงคราม ๓๐ ปน ฝรงเขยนบนทกวาเปนภาพทฝงแนนในความทรงจำของประชาชนยงกวาสงครามใดทมมาในยโรปกอนศตวรรษท ๒๐ ความพนาศยอยยบของสงคมเยอรมนจากการสงครามครงน จะเทยบไดกดวยสงครามโลกครงท ๒ เทานน

maka 2556.indd 90 2/19/13 8:23:36 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา �1

หลงจากสงครามศาสนาครงใหญระหวางประเทศตางๆ ในยโรปนยตแลว การหำหนบฑากำจดกนระหวางคาทอลกกบโปรเตสแตนต กดำเนนตอมาในประเทศของตนๆ ประวตศาสตรฝรงเศสบงบอกไว อนาคตของคนไทย ถาพระนารายณเปลยนไปเปนครสต สำหรบประเทศฝรงเศส ในรชกาลพระเจาหลยสท ๑๔ มหาราชน นอกจากสงครามศาสนาทฝรงเศสเขาไปรวมรบระหวางประเทศแลว ภายในประเทศของตนเอง การกำจดกวาดลางทางศาสนากดำเนนมาอยางยดเยอ ตอเนองจากรชกาลกอนๆ ฝรงเศสนนเปนประเทศคาทอลก ดงนน ภายในประเทศ จงมการกำจดพวกโปรเตสแตนตเรอยมา ชาวโปรเตสแตนตในฝรงเศสมชอเรยกพเศษวาพวก “ฮวเกนอต” (Huguenot) ซงเรมตงกลมเกดมองคกรขนเมอ ค.ศ. ๑๕๕๙ (พ.ศ.๒๑๐๒) แตหลงจากนนเพยง ๓ ป คอ ค.ศ. ๑๕๖๒ (พ.ศ. ๒๑๐๕) กเรมเกดสงครามกลางเมองระหวางพวกฮวเกนอตนนกบพวกคาทอลก ฝายโปรเตสแตนตถกสงหารหม จงตอบโตดวยการสงหารบาทหลวงและขมขนแมช สงครามดำเนนตอไปโดยทงสองฝายทำการตางๆ อยางโหดราย ชาวครสต ๒ นกายนทำสงครามกลางเมองกนมาเรอยๆ อยางยดเยอและลมตายกนไปมาก จนหลงสงครามกลางเมองครงท ๘ แลว มกษตรยทเดมเปนโปรเตสแตนตไดขนครองราชย ยอมสยบตอวาตกน หนไปนบถอคาทอลก แลวไดประกาศราชโองการแหงแนนตส (Edict of Nantes) เมอป ๑๕๙๘ (พ.ศ. ๒๑๔๑) ทำใหชาวโปรเตสแตนตไดมสทธเสรภาพในการนบถอศาสนาและประกอบพธกรรมของตน พวกฮวเกนอตจงคอยหายใจสะดวกขน แตพอถง ค.ศ. ๑๖๒๗ (พ.ศ. ๒๑๗๐) บาทหลวงใหญ ซงเปนรฐบรษดวย คอ คารดนล รเชลล (Cardinal Richelieu) ไดยกทพมาลอมฐานทมนของพวกฮวเกนอต หลงจากลอมอย ๑๔ เดอนและทพเรอองกฤษมาชวยไมสำเรจ พวกคาทอลกกยดทมนได หลงจากนนพวกฮวเกนอตกสญสนอำนาจการเมองทมกำลงทหารของตนเอง และพวกฮวเกนอตกอยในฐานะลำบากมากขน เชน แมจะยงมเสรภาพในการนบถอหรอทำพธบชา แตไมมสทธชมนมและขาดทหลบลภย ชะตากรรมของพวกฮวเกนอตมาถงจดจบในรชกาลพระเจาหลยสท ๑๔ มหาราช ใน ค.ศ. ๑๖๘๕ (พ.ศ. ๒๒๒๘) เมอพระองคไดทรงยกเลกเพกถอนพระราชโองการแหงแนนตส (Edict of Nantes) ทใหสทธเสรภาพแกพวกฮวเกนอตไวตงแต ค.ศ. ๑๕๙๘ (พ.ศ. ๒๑๔๑) ทรงหามมใหมการถอปฏบตลทธศาสนาอนใดนอกจากศาสนาครสตนกายโรมนคาทอลก ถงตอนนพวกฮวเกนอตกหมดทางไป และในทสดพวกฮวเกนอตสประมาณ ๕ แสนถง ๑ ลานคน ตองอพยพหนภยไปอยในประเทศอนทนบถอนกายโปรเตสแตนต เชน องกฤษ ฮอลแลนดเดนมารก สวเดน เยอรมน อาฟรกาใต และจำนวนหนงกหนตอจากยโรปไปยงดนแดนแหงโลกใหม คอ อเมรกา ไปอยในรฐตางๆเชน แมสซาชเซตส นวยอรก ฟลอรดา และเซาตคาโรไลนา หลายประเทศในยโรปยนดตอนรบ ใหพวกฮวเกนอตสเขาไปอยในประเทศของตน เพราะพวกฮวเกนอตสเปนคนระดบทมการศกษาด เชนเปนขนนาง พอคา ปญญาชน และชางฝมอตางๆ รวมทงนายทหาร และนกเดนเรอทะเล การอพยพใหญครงนทำใหประเทศฝรงเศสสญเสยทรพยากรคนไปมากมาย และทำใหประเทศออนแอลง

maka 2556.indd 91 2/19/13 8:23:37 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา �2

ตอมาในป ๑๗๑๕ (พ.ศ. ๒๒๕๘) พระเจาหลยสท ๑๔ ไดทรงประกาศวา พระองคไดทำใหศาสนานกาย

โปรเตสแตนตจบสนการดำเนนการทกอยางหมดไปแลวจากประเทศฝรงเศส (พระเจาหลยสท ๑๔ เองกได

สวรรคตในปน)

แตทวาโปรเตสแตนตจบสนจากฝรงเศสนน ไมหมดจรงโดยสนเชง พวกโปรเตสแตนตยงรวมกลมประชม

กนพยายามฟนนกายของเขาขนมา และตอมากมการพยายามกำจดพวกฮวเกนอตอกในชวง ค.ศ. ๑๗๔๕–

๑๗๕๔ คอ พ.ศ. ๒๒๘๘–๒๒๙๗ แตถงตอนนประชาชนเรมเบอหนายไมพอใจการหำหนบฑากนแลว พวกฮว

เกนอตสกอยมาได

จนกระทง ค.ศ. ๑๗๘๗ คอ พ.ศ. ๒๓๓๐ เกดปฏวตฝรงเศสมการยอมรบเสรภาพทางศาสนา และยอม

ใหพวกโปรเตสแตนตเขาทำงานในราชการและอาชพทกอยางไดเหมอนคนอนทงปวง

ขอใหสงเกตวา ปทพระเจาหลยสท ๑๔ ทรงยกเลกพระราชโองการแหงแนนตส (Edict of Nantes) คอ

ค.ศ. ๑๖๘๕ (พ.ศ.๒๒๒๘) นน ตรงกบปลายรชกาลสมเดจพระนารายณมหาราชกอนจะสวรรคต ๓ ป (สวรรคต

พ.ศ. ๒๒๓๑ ตรงกบ ค.ศ. ๑๖๘๘)

ตรงนขอใหนกถงบนทกของพอคาฝรงเศสเกยวกบการทพระเจาหลยสท ๑๔ จะชวนสมเดจ

พระนารายณมหาราชใหหนไปเปนคาทอลก ทยกมาใหฟงขางตน ทเขาพดวา

ถาพระเจาหลยสท ๑๔ ไดทรงชกชวนแลว สมเดจพระนารายณกคงจะหนเขาหาศาสนา

โรมนคาทอลกเปนแน…จะเปนพระเกยรตยศแกพระเจาหลยสสกเพยงไร เพราะในเวลา

พระองคไดทรงจดการศาสนาในราชอาณาเขตของพระองคยงไดทรงจดการทำลาย

ศาสนาอนไมดในแผนดนฝายตะวนออก ซงนบวาเปนประเทศทเจรญทสดอยแลว

ถาใครไมอานไมรประวตศาสตรฝรงเศสและประเทศในยโรปตอนน จะมองไมเหน และไมรทนวาบนทก

ของพอคาฝรงเศสน มความหมายสำคญเปนอยางยง ความหมายวาอยางไร?

คำวา “ไดทรงจดการศาสนาในราชอาณาเขตของพระองค” กคอการทพระเจาหลยสท ๑๔ ทรงทรง

ดำเนนการใหศาสนาอน โดยเฉพาะนกายโปรเตสแตนตหมดไปจากฝรงเศส คงเหลอแตนกายโรมนคาทอลก

อยางเดยว

ในคำวา “ยงไดทรงจดการทำลายศาสนาอนไมดในแผนดนฝายตะวนออก ซงนบวาเปนประเทศท

เจรญทสดอยแลว” แผนดนฝายตะวนออก ซงนบวาเปนประเทศทเจรญทสดอยแลว เวลานนกคอประเทศ

สยาม หรอไทยนแหละ

สวนคำวา “ยงไดทรงจดการทำลายศาสนาอนไมด” กหมายความวา ถาพระนารายณมหาราชทรงหนไป

นบถอศาสนาคาทอลกตามทพระเจาหลยสท ๑๔ ทรงชกชวนแลว พระพทธศาสนาซงเปนศาสนาทวาไมด

(ชาวคาทอลกเวลานนถอวาศาสนาอนไมดทงนน ดงทตองกำจดพวกโปรเตสแตนต) กจะถกกำจดหมดไป และ

ชาวพทธในสยามครงนนกคงมชะตากรรมเชนเดยวกบพวกฮวเกนอตในฝรงเศส

หากการเปนไปเชนน พระเกยรตยศของพระเจาหลยสท ๑๔ กจะเลองลอระบอไกล ปวงประชา

(ชาวคาทอลก) กจะแซซองสรรเสรญพระบรมเดชานภาพของพระเจาหลยสท ๑๔ กนโดยทว

maka 2556.indd 92 2/19/13 8:23:37 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา �3

ในอดต มเรองใหรกนมา

ลทธลาเมองขน ผนวกกบการเผยแพรศาสนา ตอนปลายรชกาลสมเดจพระนารายณมหาราช แมวาพระเจาหลยสจะยงทรงชวนพระเจาแผนดนสยาม

ใหหนไปเปนคาทอลกไมสำเรจ แตการทตระหวางสองประเทศกเดนหนาหนกแนนยงขน พรอมกบการทฝรงเศส

เรยกรองมากขน

ราชทตไทยไปฝรงเศส ๓ ครง ใน ค.ศ. ๑๖๘๐, ๑๖๘๔ และ ๑๖๘๖ (=พ.ศ. ๒๒๒๓, ๒๒๒๗ และ

๒๒๒๙) สวนทางฝรงเศสกสงคณะทตคณะใหญขนๆ มายงประเทศสยาม ในป ๑๖๘๒,๑๖๘๕ และ ๑๖๘๗

(=พ.ศ. ๒๒๒๕, ๒๒๒๘ และ ๒๒๓๐)

โดยเฉพาะครงสดทาย คอ พ.ศ. ๒๒๓๐ (กอนสมเดจพระนารายณฯ สวรรคตปเดยว) ฝรงเศสสงเรอรบ

มาดวย ๖ ลำ พรอมทงทหาร ๖๐๐ นาย

หนงสอ Encyclopaedia Britannica (1997) หวขอ “Narai” และหวขอ “Phaulkon” เขยนไวรวม

ความวา ในเดอนธนวาคม ๑๖๘๕ (พ.ศ. ๒๒๒๘) สยามกบฝรงเศสไดรางสนธสญญา ซงนอกจากใหอภสทธ

ทางการคามากมายแกฝรงเศสแลว กยอมใหฝรงเศสเขาตงกองทพทเมองสงขลาดวย

ตอมาพระเจาหลยสท ๑๔ กทรงเสนอขอเรยกรองเพมอกและในป ๑๖๘๗ (พ.ศ. ๒๒๓๐) กได(สงกอง

เรอรบ ๖ ลำ พรอมดวยทหาร ๖๐๐ นายเขามา)บบใหสยามยอมรบเงอนไขของพระองค และสมเดจพระ

นารายณมหาราชกตองจำพระทยยอมใหกองทหารฝรงเศส เขาตงประจำเมองบางกอก ซงเปนจดยทธศาสตร

ครงนน กระแสความรสกตอตานขดเคองฝรงเศส และไมพอใจตอฟอลคอน คอเจาพระยาวชเยนทร ได

รนแรงขน พอดสมเดจพระนารายณฯ กประชวรหนก จนสวรรคตในป ๑๖๘๘ (พ.ศ.๒๒๓๑) พระเพทราชาได

สงหารฟอลคอนเสย แลวขบไลกองทพและพอคาวานชฝรงเศสออกจากประเทศสยามทงหมด ทำใหประเทศไทย

เสมอนปดประเทศ ไมมความสมพนธกบฝรงหรอชาวตะวนตก เปนเวลานานตอมาถง ๑๕๐ ป

จนกระทงป ๑๘๕๕ (พ.ศ. ๒๓๙๘) ในแผนดนรชกาลท ๔ พระราชนวคตอเรย (Queen Victoria) แหง

ราชอาณาจกรองกฤษไดทรงสงเซอร จอหน บาวรง (Sir John Bowring) เปนผแทนพระองคเขามาเจรจาให

สยามยกเลกขอจำกดตางๆ ทางการคา ยอมใหองกฤษตงกงสลในกรงเทพฯ และตงศาลพเศษไตสวนคดทเกยว

กบคนในบงคบขององกฤษ (สทธสภาพนอกราชอาณาเขต) เกดเปนสนธสญญาบาวรง (Bowring Treaty,

1855) เปนการเปดประเทศไทยสการคาโลก และรบอทธพลจากตะวนตกแตนนมา

สภาพการณความเปนไปในประเทศไทยน นาจะเทยบกบอกประเทศหนงทอยในทวปเอเชยดวยกน คอ

ประเทศญปน ซงโปรตเกสและสเปนไดเขาไปคาขาย โดยมบาทหลวงเขาไปกบเรอสนคาดวย เรมแตราว

ค.ศ. ๑๕๔๒ (ระยะทเกดนกายโปรเตสแตนตใหมๆ, พ.ศ. ๒๐๘๕ เปนตนมา)

ตอนตนขนศกซามไรตอนรบชาวตะวนตกเหลานเตมท ทงดานการคา และสงเสรมการเผยแพรศาสนา

ครสต แตตอมาไมทนถง ๑๐๐ ป กขดใจกน ดงท หนงสอ Encyclopaedia Britannica (1997) หวขอ

“Tokugawa period” เขยนไววา

เมอเกดรขนมาวา การแผขยายอาณานคมของสเปนและโปรตเกสในทวปเอเชย สำเรจ

ไดดวยอาศยผลงานของพวกมชชนนาร เหลาโชกนแหงยคโตกกาวะ กจงมองพวก

มชชนนารวาเปนภยคกคามตอการปกครองของตน

maka 2556.indd 93 2/19/13 8:23:37 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา �4

การทพวกขนศกซามไรเกดรทนขนมาไดน สวนสำคญกเนองจากพวกนกลาอาณานคมดวยกน แตนบถอ

ศาสนาครสตตางนกาย และมผลประโยชนขดกน จงอจฉารษยากนเอง และลอบบอกเจตนาแฝงเรนเชนนนแก

ผปกครองบานเมองของญปน ดงทหนงสอ Pictorial Encyclopedia of Japanese Culture (1987) เขยนไววา (p. 62)

…งานสอนศาสนาครสตถกสงหามทงหมด เมอพวกโปรเตสแตนตชาวองกฤษและชาว

ฮอลนดา เตอนรฐบาล(ญปน)ใหรถงเจตนาทพวกคาทอลกชาวสเปนและชาวโปรตเกส

มงหมายอยากไดดนแดน

ตอจากน พวกขนศกซามไรไดหนกลบไปเปนปฏปกษตอชาวตะวนตก ไดสงหามการสอนศาสนาครสต

และทำการกำจดกวาดลางคนทหนไปถอครสต จนในทสดกขบไลฝรงออกจากญปนแลวเรมดำเนนการปด

ประเทศ ตงแต ค.ศ. ๑๖๓๓ (พ.ศ. ๒๑๗๖) จนปดไดเรยบรอยเสรจสนในป ๑๖๓๙ (พ.ศ. ๒๑๘๒)

เวลาผานไปจนกระทงอก ๒๑๔ ปตอมา อเมรกาสงนายพลเปอรร (Commodore Matthew C. Perry)

นำเรอรบมาบงคบใหญปนเปดประเทศ คาขายกบชาตตะวนตกใหม โดยทำสนธสญญากน เรยกวา Treaty of

Kinagawaใน ค.ศ. ๑๘๕๔ (พ.ศ. ๒๓๙๗)

เมอเทยบกน ญปน ปดประเทศ ค.ศ. ๑๖๓๙ (พ.ศ. ๒๑๘๒)ตรงกบสมเดจพระนารายณมหาราชประสต

ได ๗ พรรษา

สวนประเทศไทย ปดประเทศไมตอนรบชาวตะวนตกเรมแตปทสมเดจพระนารายณมหาราชสวรรคต คอ

ค.ศ. ๑๖๘๘ (พ.ศ.๒๒๓๑) หลงญปน ๔๙ ป

ญปน เปดประเทศใหมดวย Treaty of Kinagawa ใน ค.ศ.๑๘๕๔ (พ.ศ. ๒๓๙๗) กอนประเทศไทย เปด

ประเทศคาขายกบตะวนตกดวย Bowring Treaty เพยง ๑ ป

พดคราวๆ วา ญปนกบไทยเปดประเทศรบอารยธรรมตะวนตกพรอมกน ในสมยรชกาลท ๔ แหงกรง

รตนโกสนทร

การหนภยศาสนาจากองกฤษและฝรงเศส

เปนเครองลอหลอมประเทศทชอวาอเมรกา หนกลบไปดเรองการสงครามและหำหนบฑาทางศาสนาในประเทศตะวนตกอกหนอย เมอพดถง

ประเทศฝรงเศสทเปนคาทอลกแลว กควรจะพดถงประเทศทถอนกายอนไวเปนตวอยางเทยบเคยงกนดวย

ขอยกเรองประเทศองกฤษขนมาดโดยยอ เพราะนอกจากเปนพวกนกายโปรเตสแตนตแลว กเปนชาต

มหาอำนาจคกนกบฝรงเศสดวย (เรองประเทศเยอรมนกนาสนใจมาก เพราะเปนทเกดของนกายโปรเตสแตนต

และไดประสบภยพบตจากสงครามศาสนามากทสด แตในตอนทพดถง “สงคราม ๓๐ ป” ไดเลาเรองเกยวของ

ไปบางแลว จงขอใหไปคนควาเพมเตมเอง)

การทเกดนกายโปรเตสแตนตขนมาในแผนดนใหญของยโรป ไดทำใหองคสนตะปาปา (Pope) ทวาตกน

เสอมอำนาจลงไป ประเทศทอยากจะเปนอสระ กไดโอกาส และกเปนจงหวะทเออตอประเทศองกฤษพอด

ในชวงเวลานน กษตรยองกฤษ คอ พระเจาเฮนรท ๘ (ครองราชย ค.ศ. ๑๕๐๙–๑๕๔๗ = พ.ศ. ๒๐๕๒–

๒๐๙๐) ทรงมปญหากบพระมเหส ทไมมรชทายาทเพศชาย พระองคทรงมพระประสงคจะหยากบพระมเหส

เพอมพระมเหสใหม แตองคสนตะปาปา (Pope) ไมยอมประกาศใหการอภเษกสมรสเดมเปนโมฆะ

maka 2556.indd 94 2/19/13 8:23:38 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา �5

ขณะนนอำนาจของวาตกนกำลงเสอมลง พระเจาเฮนรท ๘ กเลยออกกฎหมายใหองกฤษแยกตวพนจาก

อำนาจของโปป ตงศาสนจกรองกฤษ ชอนกายองกฤษ (Church of England) ขนมาใน ค.ศ. ๑๕๓๔ (พ.ศ.

๒๐๗๗) โดยสถาปนาพระองคขนเปนประมขของนกายใหมนเอง จากนนทรงมมเหสอก ๕ องค (รวมเปน ๖

องค) และไดรชทายาทชาย ๑ องค คอ พระเจาเอดเวรดท ๖ (มราชธดา ๒ ซงตอมากไดเปนกษตรยทง ๒ องค

คอ แมรท ๑ และเอลซาเบธท ๑)

นกายองกฤษของพระเจาเฮนรท ๘ แรกเรมนนยงถอเหมอนเปนคาทอลก แตไมขนตอโปป พรอมกนนน

กเปนปฏปกษกบโปรเตสแตนต เมอประกาศตวเปนอสระจากวาตกนแลว พระเจาเฮนรท ๘ กยบเลกวดและ

สำนกชทงหมด กบทงรบทรพยสมบตเปนของหลวงทงสน

พระเจาเอดเวรดท ๖ โอรสของพระเจาเฮนรท ๘ ไมมบทบาทอะไร เพราะขนครองราชยเมอพระชนมาย

เพยง ๑๐ พรรษาและสวรรคตเมอพระชนมายเพยง ๑๕ พรรษาเศษ ใน ค.ศ.๑๕๕๓ (พ.ศ. ๒๐๙๖)

จากน พระราชธดาของพระเจาเฮนรท ๘ ซงประสตจากพระราชนองคแรก ทถกพระเจาเฮนรท ๘ หยา

ขาดมานน ไดขนครองราชยเปนพระนางแมรท ๑

เลายอนหลงหนอยหนงวา ในปลายรชกาลพระเจาเฮนรท ๘ ศาสนจกรหรอนกายองกฤษ ไดมความเปน

โปรเตสแตนตมากขนๆ และพระนางแมรกมเรองททำใหชอกชำพระทยมาก ใจจรงพระนางเปนคาทอลก แต

ยอมแสดงวาสละนกายคาทอลก และคงความเปนคาทอลกไวเงยบๆ จนตลอดรชกาลของพระเจาเอดเวรดท ๖

ทเปนกนษฐภาดาตางพระมารดา (พระนางแมรท ๑ มพระชนมายแกกวาพระเจาเอดเวรดท ๖ ถง ๒๑ ป)

เมอพระนางแมรท ๑ ขนครองราชยแลวไมชากทรงเรมงานฟนนกายโรมนคาทอลกกลบคนมา โดยกลบ

ยอมรบอำนาจขององคสนตะปาปา

พระนางแมรท ๑ ครองราชยอยเพยง ๕ ป แตเพยงขนปท ๓ถงปท ๕ พระนางไดกำจดพวก

โปรเตสแตนตดวยวธเผาทงเปน ตายไปประมาณ ๓๐๐ คน อกจำนวนมากหนไปอยในแผนดนใหญของยโรป จง

ไดสมญาวาพระนางแมรกระหายเลอด (Bloody Mary)

เมอพระนางแมรท ๑ สวรรคตในป ๑๕๕๘ (พ.ศ. ๒๒๐๑) แลว พระกนษฐภคนตางมารดา ซงพระ

ชนมายออนกวาถง ๑๗พรรษา ไดขนครองราชย เปนพระนางเจาเอลซาเบธท ๑ และไดเปนกษตรยองคสำคญท

ครองราชยอยนานถง ๔๕ ป (สวรรคต ค.ศ. ๑๖๐๓ คอ พ.ศ. ๒๑๔๖)

พระนางเจาเอลซาเบธท ๑ เปนโปรเตสแตนต จงไดยกเลกอำนาจของสนตะปาปา ทรงฟนศาสนจกร

องกฤษหรอนกายองกฤษขนมาใหม ทรงเดนสายกลางระหวางพวกคาทอลก กบพวกโปรเตสแตนตทตงจด เชน

พวกพวรตน (Puritans) จงทรงมปญหากบทงสองพวกนน และในตอนปลายรชกาลไดทรงกำจดพวกคาทอลก

อยางโหดราย มผถกประหารชวตไปกมาก

พระเจาเจมสท ๑ และพระเจาชารลสท ๑ ซงครองราชยตอจากพระนางเจาเอลซาเบธท ๑ (ค.ศ.

๑๕๖๖–๑๖๒๕ = พ.ศ.๒๑๐๙–๒๒๖๘ และ ค.ศ. ๑๖๒๕–๑๖๔๙ = พ.ศ. ๒๒๖๘–๒๒๙๒ ตามลำดบ)

พยายามใหราษฎรอยในกรอบของนกายองกฤษ จงไดบบคนกดดนเบยดเบยนทงคาทอลกและโปรเตสแตนต

พวกใดกตามทไมอยในกรอบของนกายองกฤษ

พวกโปรเตสแตนตนนไดเรมหนออกจากองกฤษ ตงแตสมยพระนางแมรท ๑ ทเปนคาทอลกแลว ครนถง

รชกาลตอๆ มาน พวกโปรเตสแตนตเครงครดทแตกแยกจากนกายองกฤษ โดยเฉพาะพวกพวรตน (Puritans)

กไดอพยพหนออกมาเปนระลอกๆ เรมแตพวกพวรตนทหนจากองกฤษไปฮอลแลนดกอนใน ค.ศ. ๑๖๐๘ (พ.ศ.

maka 2556.indd 95 2/19/13 8:23:38 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา �6

๒๑๕๑) แลวสวนหนงกอพยพตอไปหาความหวงในโลกใหมคอ ไปอเมรกา ทเรยกวาพวกพลกรมส (Pilgrims)

ซงไปถงใน ค.ศ. ๑๖๒๐ (พ.ศ. ๒๑๖๓) ๑๓๖ พฒนาการนบถอศาสนาของคน

พระเจาเจมสท ๑ และชารลสท ๑ พยายามขบไลพวกพวรตนใหหมดไปจากแผนดนองกฤษ ทำใหพวกน

อพยพไปอเมรกากนมาก โดยเฉพาะชวง ค.ศ. ๑๖๓๐–๑๖๔๐ คอ พ.ศ. ๒๑๗๓–๒๑๘๓) ซงเรยกวาการอพยพ

ครงใหญ (Great Migration) ซงเทยบกบเมองไทยอยในชวงทสมเดจพระนารายณมหาราชยงทรงพระเยาว

พระชนมายประมาณ ๘ พรรษา กอนจะขนครองราชย

สภาพของชาวองกฤษทหนภยศาสนาน กคลายกบทพวกฮวเกนอตหนภยจากฝรงเศส และสวนหนงก

อพยพไปตงถนฐานในอเมรกา

ตอมา เกดสงครามกลางเมองในองกฤษ ระหวาง ค.ศ.๑๖๔๒–๔๘ (พ.ศ. ๒๑๘๕–๒๑๙๑) พระเจา

ชารลสท ๑ ถกสำเรจโทษ พวกพวรตนมอำนาจขนมา กไดกำราบกดพวกคาทอลก และการอพยพไปอเมรกาก

หยดลงชวคราว

แตพอถง ค.ศ. ๑๖๖๐ (พ.ศ. ๒๒๐๓) โอรสของพระเจาชารลสท ๑ กราชบลลงกได ขนครองราชยเปน

พระเจาชารลสท ๒กไดฟนนกายองกฤษขนมา และกำจดทกนกายทไมใชนกายองกฤษ คนกหนภยไปอเมรกาอก

ราชอาณาจกรโปรเตสแตนตคอองกฤษน

จะไมมชาวคาทอลกขนเปนราชา การหำหนบฑาเบยดเบยนกนดวยเรองลทธนกายศาสนาดำเนนมาในองกฤษยาวนาน จนกระทงถง ค.ศ.

๑๖๘๕ (พ.ศ.๒๒๒๘) พระเจาเจมสท ๒ ซงเปนคาทอลกขนครองราชย แลวตอมาทรงประกาศใหเสรภาพในการ

นบถอศาสนาแกทกศาสนาทกนกาย รวมทงแกชาวคาทอลกดวย

พระเจาเจมสท ๒ ทรงเรมทำการตางๆ ทจะเปนการเออประโยชนแกชาวคาทอลก และพระมเหสกได

ประสตโอรสพระองคหนง จงทำใหชาวองกฤษหวนเกรงวาจะมกษตรยคาทอลกขนครองราชยในแผนดนอก

ครงนน พวกนกการเมององกฤษจงโคนราชบลลงกเสย โดยตดตอเชญชวนใหเจาชายวลเลยมพระราช

บตรเขยของพระเจาเจมสท ๒ นน ซงปกครองดนแดนอยในฮอลนดา และกำลงรวมรบในสงครามบนแผนดน

ใหญของยโรป ใหยกกองทพฮอลนดามาบกและขนครองแผนดนองกฤษ

เจาชายวลเลยมยกทพมายงกรงลอนดอน ใน ค.ศ. ๑๖๘๘ (พ.ศ. ๒๒๓๑ คอ ปทสมเดจพระนารายณ

มหาราชสวรรคต) พระเจาเจมสท ๒ ทรงหนไปฝรงเศส เปนอนสนสดราชวงศสจวรต และรฐสภาองกฤษไดราง

กฎหมายขน เรยกวา Bill of Rights (สทธบรรณ หรอบรรณสารแหงสทธ) ซงเปนพระราชบญญตทประกาศ

สทธเสรภาพของราษฎร และกำหนดการสบราชสมบตสทธบรรณ หรอ Bill of Rights น ปรารภเหต

เปนมาวา พระเจาเจมสท ๒ ไดพยายามจะบอนทำลายและกำจดศาสนาโปรเตสแตนต พรอมทงกฎหมายและ

เสรภาพของราชอาณาจกรองกฤษ (จงตองโคนราชบลลงกลง)

Bill of Rights เรยกประเทศองกฤษวา “ราชอาณาจกรโปรเตสแตนตน” (this Protestant Kingdom)

และในดานการสบราชสมบตไดกำหนดวา บคคลทเปนโรมนคาทอลกกด แตงงานกบคนคาทอลกกด จะขน

ครองราชยเปนกษตรยองกฤษมได อนเปนบทบญญตทยงมผลบงคบใชจนถงทกวนน

รฐสภาองกฤษเสนอถวายราชบลลงกองกฤษแกเจาชายวลเลยมและพระชายา พรอมดวยเงอนไขคอสทธ

maka 2556.indd 96 2/19/13 8:23:39 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา �7

บรรณฉบบน เมอทงสองพระองคยอมรบ กจงไดขนครองราชยรวมกน เปนพระเจาวลเลยมท ๓ และพระนาง

แมรท ๒ ใน ค.ศ. ๑๖๘๙ (พ.ศ. ๒๒๓๒)

Bill of Rights ฉบบน เปนองคประกอบพนฐานของรฐธรรมนญทไมเปนลายลกษณอกษรของประเทศ

องกฤษสบมา และมผลบงคบใชเปนพระราชบญญตโดยรฐสภาประเทศองกฤษ ตงแตเดอนธนวาคม ๑๖๘๙

ระหวางน ในเดอนพฤษภาคม ๑๖๘๙ รฐสภาองกฤษกไดตราพระราชบญญตวาดวยขนตธรรม

(Toleration Act) ใหพวกโปรเตสแตนตทงหลายทงปวง แมจะไมยอมรบหรอแตกออกไปจากนกายองกฤษ กม

สทธเสรภาพโดยสมบรณ แตทงนชาวโรมนคาทอลกไมอยในขายทจะไดรบประโยชนจาก พ.ร.บ.น

เหตการณใหญแหง ค.ศ. ๑๖๘๘–๘๙ ครงน ซงเปนการโคนราชบลลงกพระเจาเจมสท ๒ และสถาปนา

พระเจาวลเลยมท ๓กบพระนางแมรท ๒ ขนแทน โดยยกรฐสภาขนใหมอำนาจเหนอพระมหากษตรย ถอวา

เปนการปฏวตของประเทศองกฤษ ซงไมตองสญเสยเลอดเนอ จงเรยกวา Glorious Revolution (การปฏวตท

งามสงา หรอการปฏวตทเพรศพไล)

นบแตนน ประเทศองกฤษกถกปกครองโดยรฐสภาสบมา และสถานการณศาสนาใน “ราชอาณาจกร

โปรเตสแตนตน” กสงบลงได

พงสงเกตวา การปฏวตขององกฤษน ตรงกบปทสมเดจพระนารายณมหาราชสวรรคต และพระเพทราชา

ยดอำนาจ ขนครองราชย ขบไลฝรงเศสออกจากประเทศสยาม (พ.ศ. ๒๒๓๑) ในรชกาลพระเจาหลยสท ๑๔

ครงนน พระเจาหลยสท ๑๔ มหาราช ผมรชกาลอนยาวนานทสดของ “ประเทศคาทอลกฝรงเศส”

นอกจากทรงตอนรบใหทพกพงอยางดแกพระเจาเจมสท ๒ กษตรยองกฤษทหนมาหลบภยแลวยงทรงอดหนน

ทนรอนใหพระเจาเจมสท ๒ ยกทพไปรบเพอชงราชบลลงกกลบคน และฟนศาสนาครสตโรมนคาทอลกขนใน

องกฤษใหม แตกองทพเรอฝรงเศสถกทำลายแตกพายกลบมา

ครนพระเจาเจมสท ๒ กษตรยไรบลลงกสวรรคตแลว พระเจาหลยสท ๑๔ กไดทรงประกาศสถาปนา

โอรสของพระเจาเจมสท ๒ ทงทอยในฝรงเศสนน ใหเปน “พระเจาเจมสท ๓ กษตรยแหงองกฤษและ

สกอตแลนด” แลวกษตรยใหมนอกบลลงกกยกทพไปตองกฤษอก แตพายแพกลบมาถง ๒ ครง

ตอมาโอรสของพระเจาเจมสท ๓ (ราชนดดาของพระเจาเจมสท ๒) ซงมหาราชฝรงเศสตงนน กยกทพไป

ตองกฤษอก แตกพายแพหนกลบมาอยในประเทศฝรงเศสตามเดม และราชวงศสจวรตกจบสนหมดความหมาย

แตนนมา กบทงชาวคาทอลกกสนโอกาสทจะขนครองราชยในประเทศองกฤษโดยเดดขาด ดวยเปนไปตาม

บรรณสารแหงสทธ (Bill of Rights) ทกลาวแลวนน

ตะวนตกเขมแขงกาวหนา เพราะดนรนมาในระบบบฑาแขงขน

มนษยควรแสวงวถทางพฒนาทเปนอารยะยงขนไปกวานน ญาตโยมฟงประวตศาสตรประเทศฝรงเศสและองกฤษบางตอนน เปนตวอยางแลว กคงจะพอมองเหน

ประวตการนบถอศาสนาของฝรงหรอชาวตะวนตกวาเปนมาอยางไร

ทจรงนน การขมเหงเบยดเบยนแบงแยกกดกนกนในเรองความเชอและลทธศาสนาน เปนเนอหาของ

ประวตศาสตรชาตตะวนตกทงหมดมาแตโบราณกาล ไมใชเฉพาะตงแตยคทเทยบกบสมยสมเดจพระนารายณ

มหาราช แหงกรงศรอยธยา และไมใชแคตงแตเกดนกายโปรเตสแตนตเทานน แตเรองมากมายยดยาวจะเลา

maka 2556.indd 97 2/19/13 8:23:39 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา �8

ทงหมดไมไหวแน เมอจบจดไดแลวกไปหาอานเอาเองไดอาจจะสรปไวพอใหเหนคราวๆ วา

เมอศาสนาครสตเกดขน พระเยซไดถกทางการจกรวรรดโรมนจบประหารชวตดวยการตรงไมกางเขน ตอ

จากนนนบแตค.ศ. ๖๔ (พ.ศ. ๖๐๗) เปนตนมา จกรวรรดโรมนกกำจดกวาดลางศาสนกแหงศาสนาครสต ดวย

การเขนฆาประหตประหารอยางโหดราย เชน จบไปโยนใหเสอสงหกนในสนามกฬาโคลเซยม

การหำหนบฑา (persecution) ดำเนนมาประมาณ ๓๐๐ ปจนถงประมาณ ค.ศ. ๓๑๓ จงยตลงหลงจาก

พระเจาคอนสแตนตนท ๑ จกรพรรดโรมนไดหนมานบถอศาสนาครสตแลว

เมอศาสนาครสตกลายเปนศาสนาแหงรฐของจกรวรรดโรมนแลว ศาสนจกรครสตกรวมกบฝาย

อาณาจกรดำเนนการกำจดกวาดลางหำหนบฑา (persecution) พวกคนนอกรต (heretics) และพวกนอก

ศาสนา เชน ชาวยว ตลอดจนพวกทปรากฏวาหรอถกหาวาเปนแมมดหมอผทงหลาย เรมแตประมาณ ค.ศ.

๓๙๑ (ตรงกบ พ.ศ. ๙๓๔) เปนตนมา

ยงกวานน ตงแตประมาณ ค.ศ. ๑๒๓๑ (พ.ศ. ๑๗๗๔) เปนตนมา ศาสนจกรครสตรวมดวยฝายอาณาจกร

ไดตงศาลไตสวนศรทธา (Inquisition) ขน เพอดำเนนการสอบสวนลงโทษใหไดผลยงขน ผทพดจาแสดงอาการ

หรอความคดเหนขดแยงสงสยหรอไมเปนไปตามคมภรไบเบลหรอขอกำหนดความเชอทวาตกนกำหนดไว ถกจบ

มาพจารณาบงคบใหละเลกความคดความเชอของตนหรอถกตดสนโทษ เชน เผาทงเปน เปนตน

เมอศาสนาครสตแตกแยกมนกายโปรเตสแตนตขน นอกจากนกายทงสองจะทำสงครามรบกำจดกนแลว

ในแตละฝาย การกำจดคนนอกรต เปนตน กดำเนนตอมา

ผทคดคนหาความรในวทยาการตางๆ และนกวทยาศาสตรกไดถกลงโทษดวย เชน Servetus ถกตดสนเผา

ทงเปน แตหนไปไดจงเผาหนแทนในป ๑๕๕๓ (พ.ศ. ๒๐๙๖) Bruno ถกเผาทงเปนในป ๑๖๐๐ (พ.ศ. ๒๑๔๓)

กาลเลโอ/Galileo ยอมสารภาพผด ไดรบการลดหยอนโทษใหกกบรเวณอยแตในบานจนตาย โดยตดสนในป

๑๖๓๓ (พ.ศ. ๒๑๗๖)

ไมตองพดถงคนทวไปทถกลงโทษมากมาย อยางทสเปนเพยงชวงแรกทเรมตงศาลใหมๆ กเผาทงเปนไป

๒,๐๐๐ คน หรอในเยอรมนภาคตะวนตกเฉยงใตสวนเดยว มคนซงสวนมากเปนสตรถกประหารชวตดวยการ

เผาทงเปนดวยขอหาเปนแมมดไปมากกวา ๓,๐๐๐ คน

แมแตพวกทอพยพหนภยจากนกายฝายตรงขามมาอยในอเมรกาแลว กยงมากำจดเบยดเบยนกนในแผน

ดนโลกใหมอก แมกระทงมการตามลาและสงหารหญงทถกหาวาเปนแมมด แตบทเรยนแหงความเจบชำในยโรป

ทำใหชาวอเมรกนพยายามวางมาตรการและตงกฎกตกาตางๆ ทจะใหมเสรภาพทางศาสนาขนดงทปรากฏใน

รฐธรรมนญอเมรกา เปนตน

ศาลไตสวนศรทธา (Inquisition) ถกยกเลกหมดไปประมาณ ค.ศ. ๑๘๓๔ (พ.ศ. ๒๓๗๗) รวมเวลาทตง

ดำเนนการอย ๖๐๓ ป

นอกจากหำหนบฑาคนนอกรตนอกศาสนา และกำจดกนระหวางสองนกายคอคาทอลกกบโปรเตสแตนต

แลว ระหวาง ค.ศ.๑๐๙๖–๑๒๗๐ (พ.ศ. ๑๖๓๙–๑๘๑๓) รวมเวลาเกอบ ๒๐๐ ป ประเทศครสตทงหลายใน

ยโรป (เวลานนยงไมเกดนกายโปรเตสแตนต) ภายใตการนำขององคสนตะปาปาแหงวาตกน กไดจดกำลงทพยก

ไปทำสงครามกบชาวมสลม เพอแยงชงแผนดนศกดสทธ คอเมองเยรซาเลมกลบคนมา เรยกกนวาสงครามคร

เสด(Crusades) ซงในทสด เยรซาเลมกกลบเปนของชาวมสลมตามเดม

maka 2556.indd 98 2/19/13 8:23:39 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา ��

วาโดยสรป แสดงความเปนมาเรองการกำจดเบยดเบยนกน

ทางศาสนา (religious persecution) ในประเทศตะวนตก เปนชวง

เวลาคราวๆ และเหตการณสำคญบางอยางได ดงน

จกรวรรดโรมน กำจดกวาดลางศาสนาครสต ค.ศ. ๖๔–๓๑๓ (พ.ศ. ๖๐๗–๘๕๖) ศาสนจกรครสต กำจด

กวาดลางคนนอกรตนอกศาสนา ค.ศ. ๓๙๑–๑๘๓๔ (พ.ศ. ๙๒๔–๒๓๗๗)

• สงครามครเสด (กบประเทศมสลม) ค.ศ. ๑๐๙๖–๑๒๗๐ (พ.ศ. ๑๖๓๙–๑๘๑๓)

• ศาลไตสวนศรทธา (Inquisition) ค.ศ. ๑๒๓๑–๑๘๓๔ (พ.ศ. ๑๗๗๔–๒๓๗๗)

• การกำจดกวาดลางระหวางนกายในองกฤษ ค.ศ. ๑๕๕๔–๑๖๘๙ (พ.ศ. ๒๐๙๗–๒๒๓๒)• สงคราม

ศาสนาในฝรงเศส เพอกำจดพวกฮวเกนอต ค.ศ.๑๕๖๒–๑๗๘๙ (พ.ศ. ๒๑๐๕–๒๓๓๒)• สงคราม ๓๐ ป

ระหวางประเทศคาทอลก-โปรเตสแตนต ค.ศ. ๑๖๑๘–๑๖๔๘ (พ.ศ. ๒๑๖๑–๒๑๙๑)

สวนเหตการณในประเทศอนๆ เชน เยอรมน สเปน เปนตนจะไมพดถง

ขอยำวา เรองราวเหลาน เปนสงจำเปนทจะตองรเพอประโยชนทางปญญา คอ ใหเกดความรความเขาใจ

ไมใชจะใหขดเคองเกลยดชง คอไมใชเรองของความรสก แตเปนเรองของความรจะไดเขาใจเขาถกตอง เมอเขาใจ

แลวกสามารถเหนใจเขาดวย แตทสำคญ คอ จะไดปฏบตตอสถานการณตางๆ ไดถกตอง วางตววางใจวางทาท

ในการปฏบตไดพอด

เรองเหลาน ฝรงเองเขากพยายามใหคนของเขาเรยนร เพอเขาใจภมหลงแหงประเทศชาตของตว หรอ

รจกตวเอง รทไปทมาและเหตปจจยของความเจรญความเสอม แบบแผนวฒนธรรมสถาบน เปนตน ของตน จะ

ไดไมหลงตวเอง และสามารถจบจดทจะกาวเดนตอไปไดถกตอง

แลวทำไมพวกเราเมอไปเกยวของกบเขา จงปดหปดตาตวเอง ไมหาความรใหเขาใจรจกเขาใหชดเจน

maka 2556.indd 99 2/19/13 8:23:40 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 100

โอวาทปาฏโมกข และอาณาปาฏโมกข ตอบปญหาสารพน (ชดท ๑๓)

ชำนาญ นศารตน*

ถาม ปาฏโมกขคออะไร? ปาฏโมกขทพระสงฆสวดในพระอโบสถในวนขน ๑๕ คำ และแรม ๑๔ หรอแรม ๑๕

คำ เหมอนกบโอวาทปาฏโมกขหรอไม ?

ตอบ คำวา “ปาฏโมกข” (ปจจบนมกนยมเขยนเปน “ปาตโมกข”) แปลวา หลกคำสอนสำคญ แบงออกเปน

๒ อยาง คอ โอวาทปาฏโมกข และอาณาปาฏโมกข

โอวาทปาฏโมกข ไดแกโอวาท คอคำสอนทพระพทธเจาทรงแสดงแกพระอรหนต ๑๒๕๐ องค ในวน

มาฆบชา คอวนขน ๑๕ คำ เดอน ๓ หลงจากตรสรแลว ๙ เดอน

อาณาปาฏโมกข ไดแกพระวนยทพระพทธเจาทรงบญญตไวสำหรบพระภกษ เรยกวาภกขปาฏโมกข

ม ๒๒๗ สกขาบท และทรงบญญตไวสำหรบภกษณ เรยกวา ภกขณปาฏโมกข ม ๓๑๑ สกขาบท ทงภกขปาฏโมกข

และภกขณปาฏโมกข รวมกน เรยกวา อาณาปาฏโมกข มพระพทธานญาตใหสวดในทประชมสงฆทกกงเดอน

เรยกกนวา พระสงฆทำอโบสถ

ประวตวนมาฆบชา

หลงจากทพระพทธเจาตรสรในวนขน ๑๕ คำ เดอน ๖ เปนเวลา ๙ เดอนเตม พระพทธเจาประทบอยท

เวฬวนาราม (วดเวฬวน) กรงราชคฤห นครหลวงแหงแควนมคธ เมอถงวนมาฆปรณมดถเพญแหงมาฆมาส คอ

วนขน ๑๕ คำ เดอน ๓ ไดมการประชมใหญแหงพระสาวก เรยกวา จาตรงคสนนบาต แปลวาการประชมซง

ประกอบดวย องค ๔ คอ

๑. วนนนเปนวนเพญพระจนทรเสวยมาฆฤกษ

๒. พระสงฆสาวกจำนวน ๑๒๕๐ รป ไดมาประชมกนเองโดยมไดมการนดหมาย

๓. พระสาวกเหลานน ลวนเปนพระอรหนตชณาสพ ไดอภญญา ๖

๔. พระสาวกเหลานนลวนเปน เอหภกข คอพระพทธเจาทรงบวชใหดวยพระองคเองทงสน

--------------------------- *พ.ม., พธ.บ., กศ.บ., น.บ., M.A., ศกษานเทศก ระดบ ๙ ผเชยวชาญพเศษ อดตอาจารยสอนกฎหมายมหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ปจจบนเปนอาจารยโรงเรยนพระดาบส มลนธพระดาบส และกรรมการสภาองคกรพระพทธศาสนาแหงประเทศไทย

maka 2556.indd 100 2/19/13 8:23:40 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 101

พระพทธเจาทรงแสดงธรรมในทประชมสงฆในวนนน หลกธรรมททรงแสดงในวนนนเรยกวา “โอวาทปา

ฏโมกข” แปลวาโอวาท คอคำสงสอนทเปนหลก เปนประธาน โอวาทปาฏโมกข น ถอวาเปนหวใจแหงพระพทธ

ศาสนา มขอความเปนภาษาบาล เพยง ๓ คาถาครงเทานน พระโอวาทปาฏโมกข มคำแปล ดงตอไปน

คาถาบทท ๑

ขนต ปรม ตโป ตตกขา

ขนต คอความอดทน เปนตบะอยางยง

นพพาน ปรม วาทนต พทธา

พระพทธเจาทงหลาย ตรสวานพพานเปนสงสงสด

น ห ปพพชโต ปรปฆาต

ผทำรายคนอนไมชอวาเปนบรรพชต

สมโณ โหต ปร วเหฐยนโต

ผเบยดเบยนคนอน ไมชอวาเปนสมณะ

คาถาบทท ๒

สพพปาปสส อกรณ

การไมทำความชวทงปวง ๑

กสลสสปสมปทา

การบำเพญแตความด ๑

สจตตปรโยทปน

การทำจตของคนใหผองใส ๑

เอต พทธาน สาสน

นเปนคำสอน ของพระพทธเจาทงหลาย

คาถาบทท ๓

อนปวาโท อนปฆาโต

การไมกลาวราย ๑ การไมทำราย ๑

ปาตโมกเข จ สวโร

การสำรวมในปาฏโมกข ๑

มตตญญตา จ ภตตสม

ความเปนผรจกประมาณในอาหาร ๑

ปนตญจ สยนาสน

การนงนอนในทสงด ๑

อธจตเต จ อาโยโค

maka 2556.indd 101 2/19/13 8:23:40 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 102

การประกอบความเพยรทางจตอยางสง ๑

เอต พทธาน สาสน

นเปนคำสอนของพระพทธเจาทงหลาย

อรรถกถากลาววา พระพทธเจาทรงแสดงโอวาทปาฏโมกข ในทประชมพระสงฆเปนประจำ ตลอด

๒๐ พรรษาแรก ตอจากนน จงไดรบสงใหพระสงฆสวดอาณาปาฏโมกข (ภกขปาฏโมกข หรอ ภกขณปาฏโมกข)

กนเองสบตอมา

ตลอดเวลา ๒๐ พรรษาแรก พระพทธเจาแสดงโอวาทปาฏโมกขดวยพระองคเอง ทกกงเดอน เดอนละ

๒ ครง = ๒๐ ป x ๑๒ เดอน x ๒ = ๔๘๐ ครง

(การคำนวณจำนวนครง ททรงแสดงโอวาทปาฏโมกข ตลอดเวลา ๒๐ ป หก ๘ เดอน แรกนบแต

วนตรสร จนถงเดอน ๒ เปนเวลา ๘ เดอน ทยงไมมการประชมจาตรงคสนนบาต แตเพมเดอนอธกมาสในชวง

เวลา ๒๐ ป มเดอน ๘ สองหน รวม ๘ ป)

เรองทพระพทธเจา ประกาศเลกแสดงโอวาทปาฏโมกข แลวใหพรสงฆสวดอาณาปาฏโมกขแทน อยใน

พระไตรปฎกฉบบมหามกฏราชวทยาลย เลม ๙ หนา ๓๙๘ ถงหนา ๔๐๖ สรปได ดงน

ในพรรษาท ๒๐ พระพทธเจาทรงประทบจำพรรษาอยทวดบพพาราม ทนางวสาขาสรางถวายใน

พระนครสาวตถ วนนนเปนวนอโบสถ ๑๕ คำ พระพทธเจาประทบอยพรอมดวยภกษสงฆแวดลอม ตามปกต

พระพทธเจาจะแสดงโอวาทปาฏโมกข ในตอนคำของวนอโบสถทกกงเดอนเปนประจำ เรมตนตงแตวนจาตรงค

สนนบาต วนขน ๑๕ คำ เดอน ๓ (วนมาฆบชา) หลงจากตรสรแลวได ๙ เดอน ตดตอกนตลอดมา แตวนนน

พระพทธองคประทบนงเฉย จนเวลาผานไปถงกลางคนลวงปฐมยามแหงราตร

ชาวอนเดยแบงเวลากลางคนออกเปน ๓ ยาม ยามละ ๔ ชวโมง คอ ปฐมยามเรมตงแต ๑๘.๐๐ น. ถง

๒๒.๐๐ น. มชฌมยาม ตงแต ๒๒.๐๐ น. ถง ๐๒.๐๐ น. ปจฉมยาม ตงแต ๐๒.๐๐ น.ถง ๐๖.๐๐ น.

เมอเวลาผานไป ๔ ชวโมง พระพทธองคยงทรงประทบนงเฉย พระอานนทจงลกจากอาสนะนง

ประนมมอ แลวกราบทลวา “พระพทธเจาขา ลวงเขาราตร ปฐมยามผานไปแลว ภกษสงฆนงอยนานแลว

ขอพระผมพระภาคเจาทรงแสดงพระปาฏโมกขแกภกษทงหลาย พระพทธเจาขา”

เมอพระอานนทกราบทลอยางนแลว พระผมพระภาคเจาทรงนงเสย

เวลาผานไปอก ๔ ชวโมง เมอมชฌมยามแหงราตรผานไป พระอานนทกกราบทลเตอนเปนครงท ๒ แต

พระพทธองคกทรงนงนง

เวลาผานไปอก ๔ ชวโมง เมอปจฉมยามแหงราตรผานไป พระอาทตยกำลงจะขน พระอานนทก

กราบทลเตอนเปนครงท ๓ วา “พระพทธเจาขา ปจฉมยามผานไปแลว อรณขน ราตรสวางแลว ภกษสงฆนงอย

maka 2556.indd 102 2/19/13 8:23:40 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 103

นานแลว ขอพระผมพระภาคเจาทรงแสดงพระปาฏโมกข แกภกษทงหลาย พระพทธเจาขา”

พระผมพระภาคเจาตรสวา “ดกอนอานนท บรษทไมบรสทธ”

ครงนนทานพระมหาโมคลลานะคดวา พระผมพระภาคเจาตรสวา บรษทไมบรสทธ ทรงหมายถง

บคคลไรหนอ แลวพระมหาโมคคลลานะ กำหนดจตภกษสงฆทงหมดดวยจต (ตรวจสอบจต) ไดเหนบคคลผทศล

มความประพฤตนารงเกยจ ปดบงการกระทำ มใชสมณะ ปฏญาณวาเปนสมณะ มใชพรหมจาร ปฏญาณวาเปน

พรหมจาร นงอย ณ ทามกลางภกษสงฆพระมหาโมคคลลานะจงเขาไปหาบคคลนน แลวกลาววา “ลกขนเถดทาน

พระผมพระภาคเจาทอดพระเนตรเหนทานแลว ทานไมมสงวาสกบภกษทงหลาย”

พระมหาโมคคลลานะไดกลาวกะบคคลนน ถง ๓ ครง บคคลนนกยงนงนง ไมยอมลกขน พระมหาโมคคลลา

จงจบแขนบคคลนนใหลกขน นำออกไปจากทประชม เอาไปปลอยไวนอกซมประต ใสกลอนแลว เขาไปเฝา

พระผมพระภาคเจา กราบทลวา “พระพทธเจาขา บคคลนนขาพระองคใหออกไปแลว บรษทบรสทธแลว

ขอพระผมพระภาคเจาทรงแสดงพระปาฏโมกขแกภกษทงหลายเถด พระพทธเจาขา”

พระผมพระภาคเจา ตรสถงความอศจรรยของมหาสมทร ๘ ประการ เปรยบเทยบกบความอศจรรยของ

พระธรรมวนย ๘ ประการ ในขอ ๓ วา ดกอนภกษทงหลาย มหาสมทรไมรวมกบซากศพทตายแลว ซากศพท

ตายแลวใดมอยในมหาสมทร มหาสมทรยอมนำซากศพทตายแลวนนไปสฝง ซดขนบกโดยพลน เปรยบดวย

พระธรรมวนยของพระองค เปรยบดวยการทสงฆไมยอมคบหากบผประพฤตผด บคคลใดเปนผทศล ม

ความประพฤตนารงเกยจ ปดบงการกระทำ มใชสมณะ ปฏญาณวาเปนสมณะ มใชพรหมจาร ปฏญาณวาเปน

พรหมจาร สงฆยอมไมรวมกบบคคลนน ยอมประชมกนยกเธอเสยโดยพลน

เมอพระพทธเจาแสดงถงความอศจรรยของมหาสมทร ๘ ประการ เปรยบเทยบกบความมหศจรรยของ

พระธรรมวนย ๘ ประการจบแลว ทรงรบสงกะภกษทงหลายวา

“ดกอนภกษทงหลาย ตงแตบดนไป เราจกไมทำอโบสถ จกไมแสดงปาฏโมกข ตงแตบดนไป พวกเธอ

พงทำอโบสถ พงสวดปาฏโมกข ดกอนภกษทงหลาย ขอทตถาคตจะพงทำอโบสถ แสดงปาฏโมกขในบรษท

ผไมบรสทธนน ไมใชฐานะ ไมใชโอกาส”

maka 2556.indd 103 2/19/13 8:23:41 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 104

วรเดช อมรวรพพฒน**

maka 2556.indd 104 2/19/13 8:23:43 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 105

maka 2556.indd 105 2/19/13 8:23:43 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 106

maka 2556.indd 106 2/19/13 8:23:44 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 107

maka 2556.indd 107 2/19/13 8:23:45 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 108

maka 2556.indd 108 2/19/13 8:23:45 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 10�

maka 2556.indd 109 2/19/13 8:23:46 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 110

maka 2556.indd 110 2/19/13 8:23:46 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 111

maka 2556.indd 111 2/19/13 8:23:47 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 112

maka 2556.indd 112 2/19/13 8:23:47 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 113

maka 2556.indd 113 2/19/13 8:23:48 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 114

maka 2556.indd 114 2/19/13 8:23:48 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 115

maka 2556.indd 115 2/19/13 8:23:49 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 116

maka 2556.indd 116 2/19/13 8:23:49 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 117

maka 2556.indd 117 2/19/13 8:23:50 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 118

maka 2556.indd 118 2/19/13 8:23:50 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 11�

maka 2556.indd 119 2/19/13 8:23:52 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 120

maka 2556.indd 120 2/19/13 8:23:52 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 121

maka 2556.indd 121 2/19/13 8:23:53 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 122

maka 2556.indd 122 2/19/13 8:23:54 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 123

maka 2556.indd 123 2/19/13 8:23:55 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 124

maka 2556.indd 124 2/19/13 8:23:55 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 125

maka 2556.indd 125 2/19/13 8:23:56 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 126

maka 2556.indd 126 2/19/13 8:23:56 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 127

maka 2556.indd 127 2/19/13 8:23:57 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 128

maka 2556.indd 128 2/19/13 8:23:57 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 12�

maka 2556.indd 129 2/19/13 8:23:58 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 130

maka 2556.indd 130 2/19/13 8:23:59 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 131

maka 2556.indd 131 2/19/13 8:23:59 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 132

maka 2556.indd 132 2/19/13 8:24:00 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 133

maka 2556.indd 133 2/19/13 8:24:00 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 134

maka 2556.indd 134 2/19/13 8:24:01 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 135

maka 2556.indd 135 2/19/13 8:24:02 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 136

maka 2556.indd 136 2/19/13 8:24:03 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 137

maka 2556.indd 137 2/19/13 8:24:03 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 138

maka 2556.indd 138 2/19/13 8:24:03 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 13�

maka 2556.indd 139 2/19/13 8:24:04 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 140

maka 2556.indd 140 2/19/13 8:24:04 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 141

maka 2556.indd 141 2/19/13 8:24:05 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 142

maka 2556.indd 142 2/19/13 8:24:05 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 143

maka 2556.indd 143 2/19/13 8:24:06 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 144

maka 2556.indd 144 2/19/13 8:24:06 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 145

maka 2556.indd 145 2/19/13 8:24:07 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 146

maka 2556.indd 146 2/19/13 8:24:07 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 147

maka 2556.indd 147 2/19/13 8:24:08 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 148

maka 2556.indd 148 2/19/13 8:24:08 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 14�

maka 2556.indd 149 2/19/13 8:24:09 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 150

maka 2556.indd 150 2/19/13 8:24:09 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 151

maka 2556.indd 151 2/19/13 8:24:09 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 152

maka 2556.indd 152 2/19/13 8:24:10 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 153

maka 2556.indd 153 2/19/13 8:24:10 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 154

maka 2556.indd 154 2/19/13 8:24:11 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 155

maka 2556.indd 155 2/19/13 8:24:11 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 156

maka 2556.indd 156 2/19/13 8:24:12 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 157

maka 2556.indd 157 2/19/13 8:24:13 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 158

maka 2556.indd 158 2/19/13 8:24:14 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 15�

maka 2556.indd 159 2/19/13 8:24:14 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 160

maka 2556.indd 160 2/19/13 8:24:15 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 161

maka 2556.indd 161 2/19/13 8:24:16 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 162

maka 2556.indd 162 2/19/13 8:24:17 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 163

maka 2556.indd 163 2/19/13 8:24:18 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 164

รายชอองคกรสมาชก ของสภาองคกรพระพทธศาสนาแหงประเทศไทย

จำนวน ๙๑ องคกร

. สมาคมศษยเกามหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย วดบวรนเวศวรวหาร

. สมาคมศษยเกามหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วดมหาธาต

. ยวพทธกสมาคมแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ

. เปรยญธรรมสมาคมแหงประเทศไทย ในพระราชปถมภสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน

. มลนธเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว ในพระอปถมภสมเดจพระเจาพนางเธอ

เจาฟากลยาณวฒนา กรมหลวงนราธวาสราชนครนทร

. มลนธคลงสมอง วปอ. เพอสงคม

. มลนธสมเดจกรมพระปรมานชตชโนรส

. สมาคมเทดทนพระรตนตรย

. สถาบนสอมวลชนชาวพทธแหงประเทศไทย

. มลนธศษยเกามหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

. มลนธพทธธรรม

. ศนยพทกษพระพทธศาสนาแหงประเทศไทย วดราชาธวาส

. ศนยสงเสรมพระพทธศาสนาแหงประเทศไทย วดบวรนเวศวหาร

. พทธธรรมสภา รฐสภา

. ชมรมพทธศาสตร โรงเรยนนายรอยตำรวจ

. สถาบนพทธทาสเพอสนตภาพของโลก

. ชมรมคนรกพทธธรรม มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

. มลนธพทธาภวทน

. มลนธพทธอเนกประสงควดสงฆทาน

. มลนธพทธภม

. มลนธการศกษาเพอชวตและสงคม

. มลนธเทพธดาราม วดเทพธดาราม

. มลนธกอตงสมาคมพทธศาสตรทงในและนอกประเทศไทย

. มลนธสทธประศาสนและเพอนนกปกครอง

. มลนธจำนงค ทองประเสรฐ

. มลนธพทธศาสตร

. มลนธบรรจงสนท

maka 2556.indd 164 2/19/13 8:24:18 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 165

. มลนธพทธนมตโสภณสมาธวตร (เฟอง ปยธมโม ป.)

. มลนธปรญญาธรรม

. มลนธวดพทธปญญา

. มลนธวดทอง

. มลนธเผยแพรชวตประเสรฐ

. มลนธอดมธรรม

. มลนธพทธศาสนศกษา วดบรณศรมาตยาราม

. มลนธพระธรรมธรราชมหามน

. วปสสนามลนธ

. มลนธเสฐยร พนธรงษ

. มลนธแปดหมนสพนพระธรรมขนธ

. มลนธมฤคทายวนมหาวหาร

. มลนธวดชโนรสเพอการศกษา

. มลนธวดวมตยาราม

. มลนธวดประชาศรทธาธรรม (เสาหน)

. มลนธคนพการไทย

. มลนธเพอสถาบนประสาท

. มลนธพระอาจารยฝน อาจาโร

. สมาคมศษยเกาและครโรงเรยนสยามบรหารธรกจ ( SBAC-TAA)

. มลนธเรองแสงธรรม

. มลนธวดพระเชตพนวมลมงคลาราม เพอการศกษาพระอภธรรม วดพระเชตพน

. มลนธสายธารธรรม ในความอปถมภของพระราชสงวรญาณ (พธ ฐานโย)

. มลนธดวงแกว

. มลนธวดฉตรแกวจงกลณ

. ชมรมธรรมะรวมสมย วดมหาธาต

. ชมรมรกษาและสงเสรมพระพทธศาสนา วดปทมวนาราม

. ชมรมพฒนาทางจต

. ชมรมพระพทธศาสนา บรษท เอไอเอ จำกด

. ชมรมปกปองพระพทธศาสนาและชมรมปฏบตสมถกรรมฐาน

และวปสสนากรรมฐาน วดพระศรมหาธาตวรวหาร

. ชมรมศกษาและเผยแผพทธธรรมเพอการพฒนาแบบยงยน

. ชมรมสายดวนเพอชวต

. ชมรมพทธรกษาองคกรปกปองพระพทธศาสนา วดมหาธาต

maka 2556.indd 165 2/19/13 8:24:18 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 166

. กองทนพทธบชา

. ชมรมพทธศาสนา ร.พ. วชยยทธ

. ชมรมพทกษพระพทธศาสนา

. โรงเรยนอนบาลหนนอย

. กลมศกษาพระพทธศาสนาศนยธรรมชาตบำบดบลว

. ชมรมสหปฏบต

. องคกรไทยรรกสามคค

. ชมรมพระพทธศาสนา สำนกงานคณะกรรมการกำกบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย

. ชมรมชาวพทธ

. โรงเรยนทอส

. กลมวชาการชาวพทธ

. สถาบนพทธลลา

. ศนยวฒนธรรมโรงเรยนสยามบรหารธรกจ

. ชมรมอาสาพฒนาสงเสรมพระพทธศาสนา

. ชมรมครศลธรรมแหงประเทศไทย

. ชมรมครและผปกครองทำนบำรงพระพทธศาสนา

. ชมรมชาวพทธรวมรกษาความปลอดภยและตำรวจ

. ศนยปฏบตธรรมเซยนซอกง

. ชมรมสอมวลชนสงเสรมพระพทธศาสนา

. ชมรมศลปนเพอพระพทธศาสนา

. ชมรมเพอนชาวพทธนานาชาต

. กลมศกษาพระพทธธรรมสวนหลวง

. ชมรมเมตตาธรรมแหงโลก

. ชมรมมรรคปฏปทา (ศาลาลงชน)

. กลมปฏบตธรรมลานทอง

. กลม web CD ธรรมะ

. สถานปฏบตธรรมและบำเพญบญ เมองใหม บางพล

. กลมสมาธวดธรรมมงคล

. ชมรมคนตาบอดชาวพทธ

. มลนธสงเสรมชวยผดอยโอกาส

. ชมรมนกศกษาหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต (ไทยศกษา) ม.ราชภฏธนบร

. กลมวชาการ สถาบนประสาท

maka 2556.indd 166 2/19/13 8:24:19 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 167

องคกรชาวพทธ (นทรรศการ) และรานเผยแผหนงสอธรรมะ งานเผยแผพระพทธศาสนาเนองในวนมาฆบชา ประจำปพระพทธศกราช ๒๕๕๖

******************** องคกรชาวพทธ (นทรรศการ) ลำดบ หนวยงาน จำนวนเตนท ๑ สมาคมสภาองคกรพระพทธศาสนาแหงประเทศไทย ๒ ๒ วดสงฆทาน จ.นนทบร ๓ ๓ สขภาพแบบองครวมตามวถพระพทธศาสนา ๒ ๔ โครงการพบกนครงทาง ๒ ๕ สถาบนพทธทาสเพอสนตของภาพโลกและเครอขาย ๗ - โครงการอานพระธรรม “ใบไมในกำมอ” - กองทนอรยมรรค - สถาบนพทธทาสเพอสนตภาพของโลก - มลนธเผยแพรชวตประเสรฐ (ผชป.) - สวนโมกขตะวนออกระยอง ๖ สมาคมความมนคงของพระพทธศาสนาในประเทศไทย ๑ ๗ มลนธรกษธรรม ๒ ๘ โรงเรยนพระปรยตธรรมมหาสวสดวทยา และ วดมหาสวสดนาคพฒาราม ๓ ๙ ชมรมพทธธรรมกรรมฐาน ๔ ๑๐ Wisdom ๙ วดพระราม ๙ กาญจนาภเษก ๑ ๑๑ มลนธธรรมรกษ วดพระบาทนำพ ๒ ๑๒ มลนธเผยแผพระสทธรรม พระอภธรรมทางไปรษณย ๑ ๑๓ แสงธรรมเพอชวต ๒ ๑๔ มลนธพระอธธรรม วดศรสดาราม ๓ ๑๕ สภาศลปนเพอพระพทธศาสนา (โครงการ ๒๖ พทธศตวรรษ) ๒ ๑๖ พทธสมาคมแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ ๑ ๑๗ เปรยญธรรมสมาคมแหงประเทศไทยฯ ๒ ๑๘ ชมรมเชดชพระพทธศาสนา ๓ ๑๙ วดสนามใน จ.นนทบร ๑ ๒๐ วดสวนแกว-มลนธสวนแกว นนทบร ๑ ๒๑ สถาบนบนลอธรรม ๒ ๒๒ โครงการเตปฏกสเตสบณฑต ๑ ๒๓ มจร.บาฬศกษาพทธโฆส ๑ ๒๔ โครงการหลกชาวพทธ ๑

maka 2556.indd 167 2/19/13 8:24:19 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 168

๒๕ กองทนเผยแผธรรมะ อาจารยนศา เชนะกล ๑ ๒๖ มลนธดวงแกว ในพระสงฆราชปถมภ ๑ ๒๗ มลนธภมพโลภกข ๑ ๒๘ สมาคมศนยคนควาทางพระพทธศาสนา ๑ ๒๙ สภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ๑ ๓๐ ศนยพฒนาเดกกำพราชาวไทยภเขา ๑๖ เผา ๑ ๓๑ สำนกเรยนพระอภธรรมวดราชาธวาสวรวหาร ๓๒ ชมรมเสยงธรรมจากชาวพทธวดหทยนเรศวร ๒ ๓๓ พระมหาปรชา-สอการเรยนการสอนวชาพระพทธศาสนา ๒ รวม ๖๐ รานเผยแผหนงสอธรรมะ ลำดบ หนวยงาน จำนวนเตนท ๑ ชมรมเดกและสรางสรรควชาการ ๑ ๒ ศนยหนงสอธรรมะ For You ๑ ๓ สกายบค ๑ ๔ บรษท เคลดไทย จำกด ๑ ๕ รานหนงสอดอกหญา ๑ ๖ ยปซกรป ๑ ๗ เลยงเชยง เพยรเพอพทธศาสน ๑ ๘ ธรรม บาล สารคด-เมองโบราณ ๑ ๙ หอมหวลชดขาวปฏบตธรรม ๑ ๑๐ แสงดาว ๑ ๑๑ ไตรภม ๒ ๑๒ รจนา ๑ ๑๓ อ.คำนวน ชานนโท ๑ ๑๔ สขภาพใจ ๒ ๑๕ ไปรษณยไทย ๑ ๑๖ “ธรรมะแหงราชา” The animation ๑ ๑๗ ธรรมสภา- ศนยหนงสอพระพทธศาสนา ๕ รวม ๒๓

maka 2556.indd 168 2/19/13 8:24:20 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 16�

รายชอผบรจาคสนบสนนการจดงานวนมาฆบชา ประจำป พ.ศ. 2556 สรป ณ วนจนทรท 18 กมภาพนธ พ.ศ. 2556 (ขออภยหากขอมลในสวนของผบรจาค ไมถกตองครบถวน)

ลำดบท ชอผบรจาค หนวยงาน จำนวนเงน

1 โครงการบรณปฏสงขรณสถานทประสตของพระพทธเจา ณ ลมพนสถาน ประเทศเนปาล 1,000,000 2 บรษท ทาอากาศยานไทย จำกด (มหาชน) 210,000 3 ธนาคารไทยพาณชย จำกด (มหาชน) 100,000 4 บมจ. แอดวานซ อนโฟร เซอรวส (AIS) 100,000 5 ทาอากาศยานสวรรณภม 100,000 6 ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย 60,000 7 บรษท ปตท.จำกด (มหาชน) 30,000 8 พระอธการไพรนทร สรวฑฒโน วดสงฆทาน จ.นนทบร 30,000 9 ธนาคารกรงไทย จำกด (มหาชน) 30,000 10 มหาวทยาลยนอรทกรงเทพ และวทยาลยเทคโนโลยสยามบรหารธรกจ (SBAC) สะพานใหม-นนทบร 30,000 11 นางสาวพจนย ธนวรานช 30,000 12 นายสมฤทธ สรอรามสกล สนพ.รนเกยรตยศ กลมชยพฤกษ (VIP.70) 30,000 13 นางเหมยว ศรสถตยวฒนาและครอบครว(คณราตร) 30,000 14 สำนกงานธนานเคราะห 30,000 15 บรษท เทเลโทรลวน จำกด 30,000 16 บรษท กสท.โทรคมนาคม (มหาชน) 20,000 17 บรษท วนชย กรป จำกด (มหาชน) 20,000 18 รศ.ชมนาท รตนมณ 10,000 19 สมเดจพระมหารชมคลาจารย วดปากนำ เขตภาษเจรญ กทม. 10,000 20 นายวทยา-นางศรวรรณ พาณชตระกล 10,000 21 นายวเชยร เตชะไพบลย 10,000 22 นายสมบต เฉลมวฒนนท 10,000 23 ธนาคารเพอการสงออกและนำเขา 10,000 24 กองทพอากาศ 10,000 25 นายธนศกด วฒนฐานะ 5,000 26 บรษท ไปรษณยไทย จำกด 5,000 27 บรษท บางจากปโตเลยม จำกด (มหาชน) 5,000 28 นายสงคราม ชวประวตดำรงค 5,000 29 การทางพเศษแหงประเทศไทย 3,000 30 การประปาสวนภมภาค 2,000 31 นายออมสน ชวพฤกษ 1,000 32 พลเอก เผดจการ จนทรเสวก 500

33 สมาคมไลออนสสมพนธและเพอน สนบสนนอาหารกลางวน มลคา 30,000 บาท

maka 2556.indd 169 2/19/13 8:24:20 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 170

งานเผยแผพระพทธศาสนาเนองในวนมาฆบชา ประจำป พระพทธศกราช ๒๕๕๖

ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา ณ ปรมณฑลทองสนามหลวง

๒๑ - ๒๗ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๕๖

หนงสอประจำป

จดพมพโดย คณะกรรมการจดงานเผยแผพระพทธศาสนา

เนองในวนมาฆบชา ประจำป พระพทธศกราช ๒๕๕๖ และฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา

บรรณาธการ : วรเดช อมรวรพพฒน คณะบรรณาธการ : ทศพนธ นรทศน ลกษมณ เกตทต อดศร รงสวาง ถราพร เชาวลต พมพท : หางหนสวนจำกดบางกอกบลอก เลขท 253,255,255/10-11 ถนนพะเนยง แขวงวดโสมนส เขตปอมปราบฯ กรงเทพมหานคร 10100 โทรศพท 0 2281 2055, 0 2281 5089

maka 2556.indd 170 2/19/13 8:24:28 PM

งานมาฆบชา พระพทธศกราช ๒๕๕๖ ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา 171

งานเผยแผพระพทธศาสนาเนองในวนมาฆบชา ประจำป พระพทธศกราช ๒๕๕๖

ฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขชองพระพทธเจา ณ ปรมณฑลทองสนามหลวง ๒๑ - ๒๗ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๕๖

หนงสอประจำป

จดพมพโดย คณะกรรมการจดงานเผยแผพระพทธศาสนา

เนองในวนมาฆบชา ประจำป พระพทธศกราช ๒๕๕๖ และฉลอง ๒๖๐๐ ป แหงการทรงแสดงโอวาทปาตโมกขของพระพทธเจา

บรรณาธการ : วรเดช อมรวรพพฒน คณะบรรณาธการ : ทศพนธ นรทศน ลกษมณ เกตทต อดศร รงสวาง ถราพร เชาวลต พมพท : หางหนสวนจำกดบางกอกบลอก เลขท 253,255,255/10-11 ถนนพะเนยง แขวงวดโสมนส เขตปอมปราบฯ กรงเทพมหานคร 10100 โทรศพท 0 2281 2055, 0 2281 5089

อปถมภการพมพและดำเนนการเผยแผโดย เสถยรธรรมสถาน

maka 2556.indd 171 2/19/13 8:24:30 PM