makinak 6.c 2. taldea
TRANSCRIPT
Makinak
AURKIBIDEA
• MAKINAK ETA ZERTARAKO
ERABILTZEN DIREN:
1.1 Zer dira eta zertarako balio dute
makinak?
1.2 Makinak mekanikoak.
1.3 Makinak termikoak.
1.4 Komunikatzeko eta informazioa
erabiltzeko makinak.
• MAKINEN ZATIAK:
2.1 Egitura eta karkasa
2.2 Motorra eta zati higikorrak.
2.3 Zirkuitu elektrikoak eta
elektronikoak.
2.4 Sentsorea.
2.5 Adierazgailuak eta pantailak.
• ERAGILE MEKANIKOAK:
3.1 Hainbat eratako eragile
mekanikoak.
3.2 Engranajea.
3.3 Kremailera eta pinoi
mekanismoa.
3.4 Martxa aldagailuak.
• AURRERAPEN TEKNIKOAK ETA
GIZARTEA:
4.1 Lan egiteko moduen aldaketak
4.2 Garraiobideen aldaketak.
4.3 Osasungintzako aldaketak.
4.4 Komunikabideetako aldaketak.
4.5 Kulturako eta aisiako aldaketak.
Makina guztiek jarduerak errazago egiten laguntzen digute:
• Denbora gutxiago behar izaten dute zereginak egiteko.
Adibidez,kalkulagailuak eragiketak egiteko.
• Ahalegin gutxiago egiteko. Adibidez,torlojuak.
• Zereginak zehatz egiten laguntzen dute. Adibidez,robotak.
• Zeregin arriskutsuak egiten laguntzen digute. Adibidez,espazio-
zundak planetak esploratzeko.
• Makinen bidez energia eraldatu dezakegu. Adibidez,bonbila
energia elektrikoa argi energia bihurtzeko.
Zertarako balio dute makinek?
Makinak mekanikoak:
Makinak mekanikoak
erabiltzen dira objetu astunak
higitzeko eta altxatzeko.
Higidura sortzeko ere. Makinak
sinple batzuek indar
eraginkotasunez aplikatzen eta
indar handiagoa egiten
laguntzen digute,ahalegin
gutxiago egin behar izateko.
Makina mekaniko asko
eskukoak dira eta beste
batzuk automatikoak dira.
Makina Termikoa:
Berotzeko eta hozteko
erabiltzen diren makinei
,makina termikoa esaten zaie.
Beroa ematen duten makinak
dira:
Gas-galdarek,berogailuak eta
bitrozeramikazko plakek.
Hotza ematen duten makinak
dira:
hozkailua, aire girotuko
tresnak.
Komunikatzeko eta
informazioa erabiltzeko makinakElektrizitatearen, elekronikaren eta informatikaren bidez, hainbat
makina sortu dira. Komunikatzeko testua, soinuen hegazkinak,
bideoak, mapak, jokoak, telefonoa urrutira komunikatzeko, mp3
musika entzuteko,argazki kamera irudi finkoak, GPS orientatzeko,
bideo-kontsolak jolasteko ordenagailua hainbat gauza egiteko...
Makinak mundua asko aldatu dute.
Egitura eta karkasa
Makina baten egitura gainerako elementuak hartzen dituen oinarria da.
Karkasa edo estalkiak makinak babesten ditu eta elementuak
makinara lotzeko balio du. Karkasan jartzen dira makinaren
funtzionamendua kontrolatzeko elementuak.
Adibidez bideo-kontsolako baten botoiak.
Higidura sortzen duten makinak automatikoek
motor bat behar dute.
Erregaiz dabiltzen
motorrak
Ibilgailu gehienak beste
makina batzuek erabiltzen
dituzte. Adibidez: Motozerrek
eta zapalgailuek.
Motorra eta zati higikorrak
Pieza higikorrak eta eragile
mekanikoak
Motor
elektrikoak
Mota guztietako
makinetan daude.
Adibidez: Etxeko tresna
elektriko txikiak...
Zirkuitu elektrikoak eta
elektronikoak:
Energia elektrikoaren bidez
funtzionatzen duten makinetan
daude. Zirkuitu horiek
motorretara energia eramaten
dute. Baina ere energia
erabiltzen duten beste zati
batzuetara. Zirkuitu elektrikoen
osagaiak txikiak izaten dira.
Zirkuitu elektrikoak edo
elektronikoak dituzten makinek
sare elektrikora konektatuta
funtzionatzen dute.
Sentsoreak:
Sentsoren bidez makina jakin baten
makinaren barruko eta makinaz
kanpoko informazioa jaso dezake.
-Tenperatura-sentsorea:
Kanpoan zer tenperatura hartuta
erradiadore batek automatikoki pitz
eta itzal daiteke.
-Argi-sentsoreak:
Norbait igogailuan sartzen edo ateratzen
ari bada ez die igogailuko ateei ixten
uzten.
-Infragorri-sentsorea:
Urrutik kontrolatu daiteke urrutitik
aginteak emanez.
-Antena:
Adierazgailuak eta pantailak
Makinen funtzionamenduari
buruzko informazioa ematen
duten elementuak dira,
besteak beste abiadura eta
tenperatura adierazgailuak,
igogailuan. Sakeleko
telefonoan eta beste tresna
batzuetan.
Hainbat eratako eragile
mekanikoak
Makina mekanikoetan higidura eta indarra trasmititzeko erabiltzen
diren pieza higikorrak dira.
7 eragile daude.
GurpilakArdatzak Uhalak
edo
kateak
PalankaMalgukiak Biraderak
Kremailerak
Lehunak
dira.
Gurpiletan eta
motorretan
akoplatzen
dira eta haien
noransko
berean
biratzen dira.
Gurpil
batetik
bestera
trasmititz
en dute
higidura.
Indar bat
handitu edo
murriztu
egin
daiteke.
Trasmititu
egiten dute.
Energia
metatze
n dute.
Eskuko
zeinbat
makinatan
erabiltzen
dira.
Hortzak
dituzten pieza
luzangak dira
Engranajeak
Engranajeak bi eragilez edo gehiagoz osatuta mekanismoak dira.
Hortz deritzen irtengune batzuen bidez aholkatzen dira eragileak
elkarren artean.
Engranaje sinple bat bi gurpil horzdunez osatuta egon daiteke:
• Bi gurpil zuzenean akoplatzen badira,kontrako noranzkoan biratzen
dira.
• Gurpilak uhal edo kate baten bidez lotzen badira,noranzko berean
biratzen dira.
• Gurpilak hortz kopuru bera badute,abiadura berean biratzen dira.
• Gurpilek hortz kopuru desberdina badute,gurpil txikia gurpil handia
baino azkarrago biratzen da.
Kremailera- eta pino-
mekanismoa:
Gurpilak erabiliz, higidura zirkular bat
trasmititu eta biraketa-abiadura
alda dezakegu. Higidura zirkularra
higidura lineal bihurtzeko
engranaje berezi bat erabili behar
dugu: pino- eta kremailera-
makanismoa deritzo. Mekanismo
horretan,pinoi deritzon gurpil
horzduna kremailera batean
akoplatzen da.Pinoia alde batera
biratzen denean kremailera
bestera higitzen da eta alderantziz
gertatzen bada derdina da.
Martxa-aldagailuak:
Martxa- aladagailuak,esaten
zaie,ardatz baten bidez biraketa-
abiadura aldatzeko erabiltzen diren
engranajeei, gehienetan autoetan
eta txirrinduleta erabiltzen dira.
Txirrindulek dituzten martxak hainbat
gurpil horzdun dituzte.
Atzekoak,txikienak pinoi esaten zaie
eta aurrekoak,handiak,plater
deritze.Kate baten bidez
engranatzen dira. Pedalak platerak
biratzen dituzte biraderak dira.
Lan egiteko moduen aldaketak
• Makinek munduan asko aldatu dute lana.
• Makienei esker, langileek ez dituzte eskuz egin behar izaten lan
gogorrak eta nekagarriak.
• Bestalde, makina batzuek hainbat pertsonaren lana egin dezakete.
• Informatika eta elektronikak ere asko aldatu dute lan egiteko
modua zerbitzu-sektorean.
Garraiobideen aldaketak:Garraiobide berriei esker, hainbat
eratara higitzen gara gaur egun.
Duela ehun urte asko aldatu da
garraiobidea.
Pertsonak lantokietatik urrun bizi
gaitezke, eta trenez, autobusez,
autoz, edo beste garraioetan joan
gaitezke.
Oporretan, urrutiko herrialdetara
joan gaitezke hegazkinez, eta
beste toki edo kultura ikus
ditzakegu.
Salgaiak mundu osoan zehar
ibiltzen dira itsasontzietan eta
hegazkinetan.
Garraiobideak erregai fosilak
erabiltzen dituzte. Baina berotze
globala eragiten dute.
Osasungintzako aldaketak:Duela mede bat inguru ez zeuden
ez botikarik ez anestesiarik ezta
txertorik ere. Medikuek ez zekiten
nola kutsatzen ziren gaixotasun
asko eta asko. Gaur egun,
berdin hainbat motatako botika eta
txerto daude,eta X izpietako
tresnak,gorpu-tzaren barrualdea
ikusteko.
Osasungintzako aurrerapenei
esker luzaroan bizi gaitezke
Hala ere aurrerapena hoiek ez dira
mundu guztietako tokietara iritsi.
Komunikabideetako
aldaketak:
Elektrizitatea asmatu aurretik
oinezko edo zaldizko mezularien
bidez bidaltzen ziren mezuak.
Gaur egun
telebista,telefonoa,irratia eta
internet ditugu,horrela edozein
tokitako pertsonekin komunika
gaitezke. Posta elektronikoa posta
arrunta baino azkarragoa
da,segundo gutxi barru bidal
ditzakegu testudun,irudidun eta
soinudun mezuak munduko txoko
batetik bestera. Horretarako
konexioa duen tresna bat behar
dugu.
Kulturako eta aisiako
aldaketak:
Inprentaren sorrerak asko aldatu
zuen kulturatransmisioa duela
bosteun urte baino gehiago.
Inprentaren bidez,azkarrago
eta merkeago kopia zitezkeen
liburuak,horrela,kultura eta
entretenimendua jende
gehiagorengana irsteko.
Ondoren,zinema, irratia,tele-
bista eta Internet asmatu zen ,horrela
kultura sortzeko eta banatzeko
moduak aldatu ziren
bai ondo pasatzeko ere.
Amaiera!!! EGILEAK:
ARANTXA YERAY
OLAIA KAIET
JON ANDER