malİyet muhasebesİ tesmer - 1
DESCRIPTION
MALİYET MUHASEBESİ TESMER - 1. Maliyet Muhasebesi nedir?. Üretilen mamul ya da sunulan hizmetlerin maliyetini oluşturan maliyet türleri, maliyet yerleri ve ilgili oldukları mamul veya hizmet cinsleri bakımından belirlenmesine ve izlenmesine olanak sağlayan bir hesaplama ve kayıtlama sistemidir. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Maliyet Muhasebesi nedir?
Üretilen mamul ya da sunulan hizmetlerin maliyetini oluşturan maliyet türleri, maliyet yerleri ve ilgili oldukları mamul veya hizmet cinsleri bakımından belirlenmesine ve izlenmesine olanak sağlayan bir hesaplama ve kayıtlama sistemidir
Maliyet
bugün ya da gelecekte işletmeye bir fayda getirmesi beklenen ürünler ve hizmetler için katlanılan fedakarlıkların nakit ya da nakit benzeri değerlerle ifade edilmesidir
Maliyet Muhasebesi amaçları nelerdir?
Birim mamul ve toplam maliyetini hesaplamak,
Maliyet kontrolüne yardımcı olmak,Kalite standardını koruyarak maliyet ve giderleri kontrolüne yönelik yöntemlerin geliştirilmesi.
Geleceğe yönelik planların yapılmasına yardımcı olmak,
Özel yönetim kararlarına yardımcı olmak.
Finansal – Maliyet Muhasebe Farkı
İşletme İçi
İşletme Dışı
Maliyet Muhasebesi•Üretim maliyetleri•Başarının değerlendirilmesi•Maliyet Kontrolü•Geleceğin planlanması
•Finansal Raporlama•Başarının Değerlendirilmesi
Finansal Muhasebe
İlgililer Amaçlar
Finansal Muhasebe Maliyet Muhasebesi
Belge düzeni ve yöntemleri yasalara bağlıdır. Belge düzeni ve yöntemlerin uygulanmasında yasal zorunluluk yoktur
Üçüncü kişilerin ihtiyaç duyduğu bilgiler üretilir. Yöneticilerin ihtiyaç duyduğu bilgiler doğrultusunda hazırlanır
İşletmenin belirli bir andaki mali durumunu ve faa-liyet döneminin sonucunu ortaya koymayı amaçlar
Yöneticilerin değerlendirilmesine ve karar almaya yönelik bilgiler üretilir
Ticaret işletmelerinde genel muhasebe sisteminin kullanılması yeterlidir
Üretim ve hizmet işletmelerinde genel muhasebenin yanı sıra maliyet muhasebesinin de kullanılması gerekir Üretilen mamullerin ve yarı mamullerin maliyetlerinin hesaplamayı amaçlar
Maliyet Muhasebesi Kavramları- gider -
• Bilanço yaklaşımına göre gider
Bir işletmenin belirli bir dönemdeki mamul teslimi veya üretim, hizmet kullanımı veya sürekli ana iş konusuyla ilgili diğer işlemleri sonucunda işletmenin varlıklarında meydana gelen azalışlar veya yükümlülüklerde meydana gelen artışlardır.
• Gelir Tablosu yaklaşımına göre gider
İşletmenin faaliyetlerini ve varlığını sürdürebilmesi ve bir ekonomik yarar (gelir elde etmesi) sağlaması için belirli bir dönemde kullanıldığı ve tükettiği girdilerin faydası tükenmiş maliyetlerinin hasılattan düşülen kısmıdır.
GiderHasılat elde etmek amacıyla işletme varlıkların tüketilmesidir.
Maliyet Muhasebesi Kavramları- zarar -
• Bilanço yaklaşımına göre zarar
Belirli bir dönemde bir işletmenin özsermayesinde, giderler ve işletmeden çekilen değerler hariç, olağan dışı faaliyetler veya arızi yapılan işlemler ve olaylar sonucunda meydana gelen azalışlardır.
Yangın, deprem vb. doğal afetler sonucunda işletme varlıklarında bir azalma meydana geldiğinde özsermayedeki azalma zararı ifade etmektedir.
Belirli bir dönemde işletme faaliyetlerinin sürdürülmesi ve bir gelir elde edilmesi dışında, arızi iş ve olaylardan dolayı kullanılan veya tüketilen varlıkların hasılattan düşülen, yararı tükenmiş maliyetlerdir.
Zarar• Amaçsız tüketilen varlıkların maliyetidir. Örneğin, yangın, hırsızlık gibi nedenlerle varlığın yok olması.• Hasılat ile gider arasındaki olumsuz farktır. Örneğin, üretilen mamulün maliyetinin satış değerinden yüksek olması.
• Gelir Tablosu yaklaşımına göre zarar
Gider - Maliyet
• Gider, belli bir dönemin hasılatının elde edilmesi amacıyla kullanılmış, tükenmiş maliyetlertükenmiş maliyetlerdir.
• Tükenmiş maliyetler, işletmenin varlığı olma niteliğini kaybeden, gelecekte gelir yaratma olasılığı bulunmayan ve bu nedenle cari dönem gelirinden çıkartılan ya da dağıtılmamış kârlara yüklenen tutarlardır. Satılan hizmetlerin maliyeti ve sunulan hizmetin müşterileri tatmin etmeme maliyeti tükenmiş maliyetlere örnek olarak verilebilir.
• Tükenmemiş maliyetler, işletmenin gelecekte gelir yaratmasında yararlı olacağı beklenen varlıkları temsil eder. Bu maliyetlerin çoğu, gelecekte gelir elde etmek amacıyla tüketileceklerdir. Örneğin, peşin ödenmiş giderler ve sabit varlıklar tükenmemiş maliyetler olarak nitelendirilebilir
Maliyet Muhasebesi Kavramları- Hasılat / Harcama -
HasılatBir varlık ya da hizmet satışı karşılığında elde edilen nakit
veya nakit benzeri değerlerin brüt tutarını ifade eder.
HarcamaBir mamul ya da hizmeti elde etmek amacıyla yapılan
ödeme veya ödeme vaadini ifade eder.
Dış Pazar İşletme
ZARAR
Amaçsız Varlık
Tükenmesi
VARLIKLAR Maliyet
Satın Alma
Harcama
Üre
tim
için
Varlık Tükenmesi
Mamul Maliyeti
MAMULHasılat temini için Varlık Tükenmesi
GİDER
HASILATVarlığa Dönüşüm
Maliyetlerin Sınıflandırılması -1• ÜRÜNLERE YÜKLENMELERİNE GÖRE
– Direkt Maliyetler– Endirekt Maliyetler
• FAALİYET HACMİYLE İLİŞKİLERİNE GÖRE– Değişken Maliyetler– Sabit Maliyetler
• MALİYET ÇEŞİTLERİNE GÖRE– İlk Madde ve Malzeme Giderleri– Memur Ücret ve Giderleri– Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler– Çeşitli Giderler– Vergi, Resim ve Harçlar– Amortisman ve Tükenme Payları– Finansman Giderleri
Maliyetlerin Sınıflandırılması -2• FONSİYONLARINA GÖRE
– Satınalma (tedarik) giderleri– Üretim Giderleri– Araştırma ve Geliştirme Giderleri– Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri– Genel Yönetim Giderleri– Finansman Giderleri
• MALİYETLERİN SAPTANMA ZAMANINA GÖRE– Fiili maliyetler– Standart Maliyetler
• MALİYETLERİN DÖNEM GELİRİNE YÜKLENMESİNE GÖRE– Mamul maliyeti– Dönem maliyeti
• MALİYETLERİN KAPSAMINA GÖRE– Tam Maliyet Yöntemi– Değişken Maliyet Yöntemi– Normal Maliyet Yöntemi– Asal (Direkt) Maliyet Yöntemi
Maliyetlerin Sınıflandırılması -3• ÜRÜNLERE YÜKLENMELERİNE GÖRE
– Direkt Maliyetler– Endirekt Maliyetler
Direkt Maliyetler, belirli bir mamul veya hizmetin üretim
maliyetine doğrudan doğruya yüklenebilmesidir.
Endirekt Maliyetler, belirli bir mamul veya hizmetin üretim
maliyetine doğrudan doğruya yüklenemeyip, bir takım dağıtım ölçüleri yardımı ile yüklenebilen maliyetlerdir.
Maliyetlerin Sınıflandırılması -4
Sabit Maliyetler, belirli bir zaman dilimi ve faaliyet hacmi
içinde, faaliyet hacmindeki artış ve eksilişlerden etkilenmeyerek aynı kalan giderlerdir
Değişken Maliyetler, faaliyet hacmine bağlı olarak artan ya da
azalan giderlerdir
• FAALİYET HACMİYLE İLİŞKİLERİNE GÖRE– Sabit Maliyetler– Değişken Maliyetler
Sabit maliyetler
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
100 200 300 400 500 600 700 800 900 Üretim Miktarı
Maliyet
Toplam Sabit Maliyetler
Sabit maliyetler
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
100 200 300 400 500 600 700 800 900 Üretim Miktarı
Maliyet
Birim Sabit Maliyetler
Sabit maliyetler
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
100 200 300 400 500 600 700 800 900 Üretim Miktarı
Maliyet
Yarı Sabit Maliyetler (Toplam)
Sabit maliyetler
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
100 200 300 400 500 600 700 800 900 Üretim Miktarı
Maliyet
Yarı Sabit Maliyetler (Birim)
Değişken maliyetler
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
100 200 300 400 500 600 700 800 900 Üretim Miktarı
Maliyet
Toplam Değişken Maliyetler
Toplam azalan değişken maliyetler
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
100 200 300 400 500 600 700 800 900 Üretim Miktarı
Maliyet
Toplam artan değişken maliyetler
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
100 200 300 400 500 600 700 800 900 Üretim Miktarı
Maliyet
Değişken maliyetler
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
100 200 300 400 500 600 700 800 900 Üretim Miktarı
Maliyet
Birim Değişken Maliyetler
Yarı değişken / toplam maliyetler
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
100 200 300 400 500 600 700 800 900 Üretim Miktarı
Maliyet
Değişken Maliyetler
Sabit Maliyetler
• Dönemin üretim giderlerinin tamamının, direkt, endirekt, sabit, değişken vb olmasını dikkate almaksızın üretilen mamullerin maliyetine yüklenmesidir.
• MALİYETLERİN KAPSAMINA GÖRE
–Tam Maliyet Yöntemi
Direkt İlk Madde ve Malzeme Maliyetleri 10.000.-
Direkt İşçilik Maliyetleri 22.000.-
Genel Üretim Maliyetleri: 13.000.-
Değişken GÜM 4.000.-
Sabit GÜM 9.000.-
ÜRETİLEN MAMULLERİN MALİYETİ 45.000.-
• Dönemin üretim giderlerin sadece değişken maliyetlerin esas alınarak hesaplanan yöntemdir.
• MALİYETLERİN KAPSAMINA GÖRE
– Değişken Maliyet Yöntemi
Direkt İlk Madde ve Malzeme Maliyetleri 10.000.-
Direkt İşçilik Maliyetleri 22.000.-
Genel Üretim Maliyetleri: 13.000.-
Değişken GÜM 4.000.-
Sabit GÜM 9.000.-
ÜRETİLEN MAMULLERİN MALİYETİ 45.000.-
Sabit GÜM 9.000.-
4.000.-
36.000.-
• Dönemin üretim giderlerinin hesaplanmasında üretimle ilgili tüm değişken maliyetler ile kullanılan kapasiteye bağlı olarak sabit maliyetleri kapsayan yöntemdir.
• Kullanılmayan kapasite sonuç hesaplarında izlenir.
• MALİYETLERİN KAPSAMINA GÖRE
– Normal Maliyet Yöntemi
Direkt İlk Madde ve Malzeme Maliyetleri 10.000.-
Direkt İşçilik Maliyetleri 22.000.-
Genel Üretim Maliyetleri: 13.000.-
Değişken GÜM 4.000.-
Sabit GÜM 9.000.-
ÜRETİLEN MAMULLERİN MALİYETİ 45.000.-
Sabit GÜM 2.000.-
11.000.-
43.000.-
(Kullanılan Kapasite) 7.000.-
• MALİYETLERİN FİİLİ RAKAMLARA GÖRE– Fiili maliyetler– Tahmini Maliyetler
Maliyetlerin Sınıflandırılması -5
Fiili maliyetler,
üretilen mamulün maliyetinin sadece fiilen katlanılan maliyetlere göre hesaplanmasıdır.
Tahmini maliyetler,
üretilen mamulün maliyetinin hesaplanmasında işletme yönetiminin daha önce tahmin ettiği maliyetleri kullanmasıdır.
• MALİYETLERİN DÖNEM GELİRİNE YÜKLENMESİNE GÖRE – Mamul (üretim) maliyeti– Dönem maliyeti
Maliyetlerin Sınıflandırılması -6
Mamul maliyeti,
bir üretim işletmesinde üretim faaliyetleriyle ilgili olarak katlanılan maliyetlerin mamullere yüklenmesidir
Dönem maliyeti,
bir işletmede katlanılan, ancak mamullere yüklenmeyip dönemin gelir tablosuna yüklenen maliyetlerdir.
Mamul – Dönem Maliyetleri
Direkt İlk Madde ve Malzeme Maliyetleri
Direkt İşçilik Maliyetleri
Genel Üretim Maliyetleri
Araştırma ve Geliştirme Giderleri
Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri
Genel Yönetim Giderleri
Finansman Giderleri
Mamul Maliyeti
Dönem Maliyeti
Birincil (Temel) Maliyetler
İkincil Maliyetler
• MALİYETLERİN SAPTANMA ŞEKLİNE GÖRE – Sipariş Maliyeti Sistemi– Safha Maliyeti Sistemi
Maliyetlerin Sınıflandırılması -6
Sipariş maliyeti sistemi,
belli partiler halinde üretim yapan ve her partide diğerlerinden farklı tür veya nitelikte mamuller üreten işletmelerde kullanılır
Safha (evre) maliyeti sistemi,
birbirine benzeyen (türdeş) ve birbirine bağlı aşamalarda sürekli ve seri olarak kitle halinde mamuller üreten işletmelerde kullanılır
Satılan Mamulün Maliyeti
(+) Direkt İlk Madde ve Malzeme Maliyeti
(+) Direkt İşçilik Maliyeti
(+) Genel Üretim Maliyeti
Dönem İçindeki Üretim Maliyeti
Dönem İçinde Tamamlanan Yarı Mamullerin Maliyeti
Mamul Stoklarının Maliyeti
(+)
(+)
(+)
Satılan Mamulün Maliyeti -1
(+) Direkt İlk Madde ve Malzeme MaliyetiDönem Başı Direkt İlk Madde ve Malz. Stoğu Maliyeti
+ Dönem İçi Direkt İlk Madde ve Malzeme Alış Maliyeti
Kullanılabilir Direkt İlk Madde ve Malzeme
— Dönem Sonu Direkt İlk Madde ve Malz. Stoğu Maliyeti
Üretimde Kullanılan Direkt İlk Madde ve Mlz.Maliyeti
Toplam Üretim Maliyeti
(+) Direkt İşçilik Maliyeti(+) Genel Üretim Maliyeti
Satılan Mamulün Maliyeti -2
(+) Dönem Başı Yarı Mamul Stoğu MaliyetiDönemin Üretim Maliyeti
(—) Dönem Sonu Yarı Mamul Stoğu Maliyeti
Toplam Üretim Maliyeti
Üretilen Mamullerin Maliyeti(+) Dönem Başı Mamul Stoğu Maliyeti
Satılabilir Mamullerin Maliyeti
(—) Dönem Sonu Mamul Stoğu Maliyeti
Satılan Mamullerin Maliyeti
Gelir Tablosu
Brüt Satışlar 100
(-) Satılan Mamullerin Maliyeti (40)
Brüt Satış Karı 60
(-) Faaliyet Giderleri (20)
Faaliyet Karı 40
SORU 1: SORU 1: (AB) Üretim İşletmesinde döneme ilişkin bilgiler şöyledir:
Dönem içi Direkt İlk Madde ve Mlz1.500
Kullanılabilir Direkt İlk Madde ve Mlz2.100
Dönemsonu Direkt İlk Madde ve Mlz 550
Üretimde Kullanılan Direkt İşçilik 1.750
Dönemsonu Endirekt İlk Madde ve Mlz300
Endirekt Malzeme Alışları 900
Buna göre “Toplam Üretim Maliyeti” aşağıdakilerden hangisidir?
A) 4.500 YTL
B) 3.750 YTL
C) 3.300 YTL
D) 4.200 YTL
E) 3.900 YTL
Toplam Üretim Maliyeti Toplam Üretim Maliyeti 3.900 3.900
Dönem içi Direkt İlk Madde ve Mlz 1.500Kullanılabilir Direkt İlk Madde ve Mlz 2.100Dönemsonu Direkt İlk Madde ve Mlz 550Üretimde Kullanılan Direkt İşçilik 1.750Dönemsonu Endirekt İlk Madde ve Mlz 300Endirekt Malzeme Alışları 900
(+) Dönembaşı Direkt İlk Madde ve Mlz600 (+) Dönem içi Direkt İlk Md. ve Mlz. Alış
1.500 Kullanılabilir Direkt İlk Madde ve MlzKullanılabilir Direkt İlk Madde ve Mlz2.1002.100(-) Dönemsonu Direkt İlk Madde ve Mlz (550)
I. Üretimde Kullanılan Direkt İlk Md. MlzI. Üretimde Kullanılan Direkt İlk Md. Mlz 1.5501.550
II. Üretimde Kullanılan Direkt İşçilikII. Üretimde Kullanılan Direkt İşçilik 1.7501.750
(+) Endirekt Malzeme Alışları 900 (-) Dönemsonu Endirekt İlk Madde ve Mlz (300)
III. Genel Üretim MaliyetiIII. Genel Üretim Maliyeti 600600
SORU SORU 22:: (A) Üretim İşletmesinde döneme ilişkin bilgiler şöyledir:
Dönembaşı Mamul Stokları 35.000 Dönemsonu Mamul Stokları 20.000 Dönembaşı Yarı Mamul Stokları 10.000 Dönemsonu Yarı Mamul Stokları
45.000 Toplam Üretim Maliyeti 195.000
Bu bilgilere göre “satılan mamullerin maliyeti” aşağıdakilerden hangisidir?
A) 195.000 YTL
B) 175.000 YTL
C) 180.000 YTL
D) 170.000 YTL
E) 205.000 YTL
Satılan Mamullerin MaliyetiSatılan Mamullerin Maliyeti175.000175.000
Dönembaşı Mamul Stokları35.000
Dönemsonu Mamul Stokları20.000
Dönembaşı Yarı Mamul Stokları 10.000
Dönemsonu Yarı Mamul Stokları 45.000
Toplam Üretim Maliyeti 195.000
Toplam Üretim Maliyeti 195.000 (+) Dönembaşı Yarı Mamul Stokları 10.000
(-) Dönemsonu Yarı Mamul Stokları (45.000)
Üretilen Mamullerin MaliyetiÜretilen Mamullerin Maliyeti160.000160.000 (+) Dönembaşı Mamul Stokları 35.000
Dönemin Üretim MaliyetiDönemin Üretim Maliyeti205.000205.000
Satılabilir Mamullerin MaliyetiSatılabilir Mamullerin Maliyeti195.000195.000 (-) Dönemsonu Mamul Stokları(20.000)
3.3. İmalat işletmesinin döneme ilişkin bilgileri şöyledir.Dönemiçi Hammadde alışları 200.000.- liraDönembaşı yarı mamul stokları 150.000.- liraDönemsonu hammadde stokları 20.000.- liraDönemsonu mamul stokları100.000.- liraDönembaşı hammadde stokları 70.000.- lira
Bu verilere göre “dönem içinde üretimde kullanılan hammadde maliyeti” aşağıdakilerden hangisidir?
A) 250.000.- liraB) 270.000.- liraC) 290.000.- liraD) 300.000.- liraE) 400.000.- lira Dönembaşı Ham. Stokları 70
Dönemiçi Hammadde alışları 200Üretime verilen Ham. Miktarı 270(-) Dönemsonu Ham.stokları (20)
Üretimde Kullanılan 250
44.. Aşağıdaki verileri kullanarak dönem sonu mamul stoklarının maliyetini belirleyiniz.
Satılan Mamullerin Maliyeti 500.000.-lira
Tamamlanan Mamullerin Maliyeti 600.000.-lira
Dönem Başı Mamullerin Maliyeti 200.000.-lira
İmalata Yüklenen Maliyetler 400.000.-lira
a) 200.000.-lira
b) 300.000.-lira
c) 400.000.-lira
d) 500.000.-lira
e) 600.000.-lira
Tamamlanan Mamullerin Maliyeti 600(+)Dönem Başı Mamullerin Maliyeti 200 Satılabilir Mamul Maliyeti 800(-) Dönem Sonu Mamullerin Maliyeti ( ? ) Satılan Mamullerin Maliyeti 500500
5)5) Bir üretim işletmesinin döneme ilişkin bazı bilgileri şöyledir:
A) 500.000 lira
B) 300.000 lira
C) 1.500.000 lira
D) 1.000.000 lira
E) 700.000 lira
Dönem içinde üretime yüklenen maliyetler 400.000.-Dönem başı mamul stoğu 500.000.-Dönem başı yarı mamul stoğu 200.000.-Dönem sonu mamul stoğu 300.000.-Dönem sonu yarı mamul stoğu 100.000.-
Bu bilgilere göre “satılabilir mamullerin maliyeti” aşağıdakilerden hangisidir?
(+) 600
(-) 500
Dönemin Üretim Maliyeti
Üretilen Mamulün Maliyeti
1.000
Satılabilir Mamulün Maliyeti
(+)
SORU 6.SORU 6. (A) Üretim İşletmesinde döneme ilişkin bilgiler şöyledir:
Dönembaşı Mamul Stokları 25.000Dönemsonu Mamul Stokları 50.000Dönembaşı Yarı Mamul Stokları 15.000Üretilen Mamullerin Maliyeti 175.000
Bu bilgilere göre “satılan mamullerin maliyeti” aşağıdakilerden hangisidir?
a) 150.000 YTLb) 200.000 YTLc) 250.000 YTLd) 125.000 YTLe) 165.000 YTL
Üretilen Mamullerin Maliyeti 175(+)Dönem Başı Mamullerin Maliyeti 25 Satılabilir Mamul Maliyeti 200(-) Dönem Sonu Mamullerin Maliyeti ( 50 ) Satılan Mamullerin Maliyeti 151500
SORU 7.Aşağıdakilerden hangisi maliyet muhasebesinin sağladığı bilgilerin “başarı değerlemesine” örnek olarak verilmiştir?
A) Mamulün fiyatının belirlenmesi
B) İşletme bütçesinin hazırlanması
C) Bölüm yöneticilerinin finansal sonuçlardaki payı ve
sorumluluğu
D) Siparişin kabul edilmesi
E) Üretilen mamullerin birim maliyetlerinin hesaplanması
SORU 8.Tükenmemiş maliyetler işletmenin gelecekte gelir yaratmasında yararlı olması beklenen varlıklardır. Aşağıdakilerden hangisi tükenmemiş maliyetler için bir örnek değildir?
A) Satılan Mamullerin Maliyeti
B) Mamuller
C) İlk Madde ve Malzeme Giderleri
D) Peşin Ödenmiş Giderler
E) Sabit varlıklar
• Tükenmemiş maliyetler, işletmenin gelecekte gelir yaratmasında yararlı olacağı beklenen varlıkları temsil eder. Bu maliyetlerin çoğu, gelecekte gelir elde etmek amacıyla tüketileceklerdir.
SORU 9:
Aşağıda maliyet muhasebesi ile ilgili olarak verilen bilgilerden hangisi doğru değildir?
A) Maliyet muhasebesi, genel muhasebe sistemini tamamlayan bir sistemdir
B) Maliyet muhasebesinin konusunu işletme içi faaliyetlerle ilgili bilgilerin değerlendirilmesi oluşturur
C) Maliyet muhasebesi kullanacağı verilerin önemli bir kısmını finansal muhasebenin ürettiği bilgilerden elde eder
D) Maliyet muhasebesi ürettiği bilgilerin sonuçlarını finansal muhasebeye ve ilgili bölümlere iletir
E) Maliyet muhasebesi işletmenin devlet ve diğer işletmeler ile olan ilişkilerini yansıtan bilgiler üretir
SORU 10: Aşağıdakilerden hangisi bir üretim işletmesinde maliyetlerin tükenme noktasını ifade etmektedir.
A) Üretilen mamullerin satılması
B) Üretim için gerekli olan malzemenin satın alınması
C) Maliyet unsurlarının üretimde kullanılması
D) Üretim için gerekli olan malzemenin gider yerlerine gönderilmesi
E) Satın alınan malzemenin satıcıya iade edilmesi
“Üretimi tamamlanan mamuller üretim maliyeti üzerinden varlıklar kapsamında ele alınırken, bu varlıkların satılması ile maliyet tükenecek ve gidere dönüşecektir.
SORU 11: Bir üretim işletmesinde döneme ilişkin bazı bilgiler şöyledir.
A) 1.800.000.- liraB) 1.900.000.- liraC) 2.000.000.- liraD) 2.100.000.- liraE) 2.200.000.- lira
Genel Üretim Giderleri………………...... 750.000.- lira
Dönembaşı Direkt İlk Md. ve Mlz Stok…..250.000.- lira
Dönembaşı Yarı Mamul Stokları……… 300.000.- lira
Dönemsonu Direkt İlk Md ve Mlz Stok… 500.000.- lira
Dönemsonu Yarı Mamul Stokları………. 400.000.- lira
D.İçinde SatınAlınan Dir.İlk Md.ve Mlz..1.250.000.- lira
Direkt İşçilik Giderleri …………………… 250.000.- lira
Bu bilgilere göre Tamamlanan Mamullerin Maliyeti aşağıdakilerden hangisidir?
Üretimde Kullanılabilir Dir.İlk Md ve Malz Üretimde Kullanılabilir Dir.İlk Md ve Malz 1.500.000 lira1.500.000 lira
= Üretimde Kullanılan Dir. İlk Md Malz= Üretimde Kullanılan Dir. İlk Md Malz 1.000.000.- lira 1.000.000.- lira
= Dönemin Üretim Maliyeti = Dönemin Üretim Maliyeti 2.000.000.- lira 2.000.000.- lira
1.900.000 lira
SORU 12SORU 12: Bir üretim işletmesinde döneme ilişkin bazı bilgiler şöyledir.
Tamamlanan Mamullerin Maliyeti 10.000.- lira
Satılan Mamullerin Maliyeti 8.000.- lira
Faaliyet Giderleri 1.000.- lira
Satışlar 13.000.- lira
Bu bilgilere göre İşletmenin Faaliyet Kârı veya Zararı aşağıdakilerden hangisidir?
A) 1.000.- lira kâr B) 2.000.- lira kâr C) 3.000.- lira kâr D) 4.000.- lira kâr E) 5.000.- lira kâr
Satışlar 13.000 TL(-) SMM (8.000 TL)
Brüt Satış Kar 5.000 TL
(-) Faaliyet Gider. (1.000 TL)
Faaliyet Karı 4.000 TL
SORU 13SORU 13. Aşağıdakilerden hangisi dönem giderlerine ilişkin doğru bir ifadedir?
A) Mamulere yüklenen giderler
B) Mamuller satılmadığı sürece bu giderler üretim maliyeti olarak işletmenin bilançosunda yer alır
C) Direkt ilk madde ve malzeme bu giderlere iyi bir örnektir
D) Bu giderlerin tümü gelir tablosuna yansıtılacaktır
E) Bu giderlerin işletmenin ödeyeceği vergi üzerine herhangi bir etkisi yoktur.
Tekdüzen Muhasebe Sistemi
Muhasebenin temel kavramları ve genel kabul görmüş muhasebe politikalarına dayalı olarak hesap çerçevesi, raporlama ve terminolojide sağlanan tekdüzenliği sağlamaktır.
Tekdüzen muhasebe sistemi kuralları ve düzenlemeler ülkenin sadece belirli sektörlerine uygulanmasıdır
Tekdüzen muhasebe sistemi kuralları ve düzenlemelerin hem genel muhasebeyi hem de maliyet muhasebesini kapsayacak şekilde düzenlenmesidir.
Tekdüzen muhasebe sistemi kuralları ve düzenlemeler sadece “genel muhasebe”ye uygulanıp, maliyet muhasebesine uygulanması serbest bırakılmasıdır.
Tekdüzen Muhasebe SistemiSınıflandırmalar
• Kapsamına göre• Uygulama düzeyine göre• Kısmi tekdüzen muhasebe sistemi
• Toplu tekdüzen muhasebe sistemi
• Özel tekdüzen muhasebe sistemi
• Genel tekdüzen muhasebe sistemi Tekdüzen muhasebe sistemi kuralları ve düzenlemeler ülkenin tüm sektörlerine uygulanmasıdır
Tekdüzen Muhasebe SistemiDüzenlemesinin Amacı
Bilanço usulünde defter tutan gerçek ve tüzel kişilere ait teşebbüs ve işletmelerin faaliyet ve sonuçlarının sağlıklı ve güvenilir bir biçimde muhasebeleştirilmesi, mali tablolar aracılığıyla ilgililere sunulan bilgilerin tutarlılık ve mukayese edilebilirlik niteliklerini koruyarak gerçek durumu yansıtmasının sağlanması ve işletmelerde denetimi kolaylaştırmasıdır.
Tekdüzen Muhasebe Sistemi - Maliyet Muhasebesi -
• Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde, maliyet hesapları tekdüzen hesap çerçevesinin 7. grubunda yer almaktadır.
• 7. grup;– büyük ve orta ölçekli işletmeler ile– küçük ölçekli işletmelere
farklı şekillerde uygulanmaktadır.
7 / A Seçeneği
7 / B Seçeneği
Tekdüzen Muhasebe Sistemi - Maliyet Muhasebesi -
• 7 / A Seçeneğine göre: – Giderler bir taraftan yapıldıkları anda ilgili büyük defter
hesaplarına “FONKSİYON HESAPLARI”na göre kaydedilirken, aynı zamanda yardımcı defterlerde hem gider çeşidi hem de gider yerleri açısından izlenecek şekilde kaydedilmesine olanak tanımaktadır.
– Hesaplar, • Gider hesapları,• Gider yansıtma hesapları ve• Gider fark hesapları
Tekdüzen Muhasebe Sistemi - Maliyet Muhasebesi -
• Gider Yerleri Üretim ve hizmetlerin yapıldığı ve maliyetlerin oluştuğu, bir örgüt birimini ya da örgüt birimi içindeki bir yeri ifade eder.
10 Esas üretim gider yerleri
20 Yardımcı üretim gider yerleri
30 Yardımcı hizmet gider yerleri
40 Yatırım gider yerleri
50 Üretim yerleri yönetimi gider yerleri
60 Araştırma ve geliştirme gider yerleri
70 Pazarlama, satış ve dağıtım gider yerleri
80 Genel yönetim gider yerleri
Tekdüzen Muhasebe Sistemi • Gider Çeşitleri Üretilen mal ve hizmetlerin bünyesindeki harcama çeşitlerini göstermektedir.
Tebliğde, gider çeşitleri hesaplarının kodlanmasında aşağıdaki sınıflama esas alınmaktadır.
0 İlk madde ve malzeme
1 İşçi ücret ve giderleri
2 Memur ücreti ve giderleri
3 Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler
4 Çeşitli giderler
5 Vergi, resim ve harçlar
6 Amortisman ve tükenme payları
7 Finansman giderleri
790 İlk madde ve malzeme
791 İşçi ücret ve giderleri
792 Memur ücreti ve giderleri
793 Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler
794 Çeşitli giderler
795 Vergi, resim ve harçlar
796 Amortisman ve tükenme payları
797 Finansman giderleri
798 Gider Çeşitleri Yansıtma Hesabı
799 Üretim Maliyet Hesabı
Tekdüzen Muhasebe Sistemi - Maliyet Muhasebesi -
• Maliyet Bağlantı Hesapları
Bir işletmede genel muhasebe ile maliyet muhasebesi birbirinden ayrı olarak yürütülüyorsa, genel muhasebe ile maliyet muhasebesi arasındaki bağlantıların kurulması amacıyla maliyet muhasebesi bağlantı hesapları kullanılır.
SORU SORU 11::
Aşağıdakilerden hangisi üretim işletmelerinde 7/B Seçeneğinde kullanılan hesaplardan birisidir?
A) İlk Madde ve Malzeme Giderleri Hesabı
B) Direkt İşçilik Giderleri Hesabı
C) Genel Yönetim Giderleri Hesabı
D) Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hesabı
E) Hizmet Üretim Maliyeti
7-A Seçeneği710 Direkt İlk Md ve Mlz Gid.
720 Direkt İşçilik Giderleri
730 Genel Üretim Giderleri
740 Hizmet Üretim Maliyeti
750 Araş. ve Geliştirme Gid.
760 Paz. Satış ve Dağ. Gid.
770 Genel Yönetim Giderleri
780 Finansman Giderleri
7-B Seçeneği 790 İlk Madde ve Mlz Gid
791 İşçi Ücret ve Giderleri
792 Memur Ücret ve Giderleri
793 Dışarıdan Sağ. Fayda ve Hiz.
794 Çeşitli Giderler
795 Vergi, Resim ve Harçlar
796 Amortisman ve Tükenme Pay
797 Finansman Giderleri
798 Gider Çeşitleri Yansıtma Hes.
799 Üretim Maliyeti Hesabı
SORU 2:
Aşağıdakilerden hangisi maliyet muhasebesinin amaçlarından biri değildir?
A) Birim mamul satış fiyatının belirlemesi
B) İşletme faaliyetlerinin bütçelenmesi ve kontrolu
C) Bölüm yöneticilerinin başarılarının değerlemesi
D) İşletmenin parasal ve parasal olmayan varlıklarının
belirlenmesi
E) Dönem sonlarında elde kalan stokların maliyetlerinin
belirlenmesi
SORU 3:
Aşağıdakilerden hangisi Tekdüzen Hesap Planında yer alan 7/B Seçeneğindeki gider hesaplarından biri değildir?
A)Vergi, Resim ve Harçlar
B)Amortisman ve Tükenme Payları
C)İşçi Ücret ve Giderleri
D)Genel Üretim Giderleri
E)Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler
SORU 4:
Aşağıdakilerden hangisi Tekdüzen Hesap Planı 7/A Seçeneğindeki bir gider çeşidi hesabı olamaz?
A) Genel Üretim Giderleri
B) İşçi Ücret ve Giderleri
C) Vergi, Resim ve Harçlar
D) İlk Madde ve Malzeme
E) Çeşitli Giderler
(I) Yansıtma hesaplarının fiili / tahmini değer üzerinden Yarı Mamuller Üretim hesabına yüklenmesi(II) Gider farklarının kayda alınması(III) Üretim maliyetlerinin fonksiyon esasına göre fiili değer üzerinden borçlandırılması(IV) Üretimi tamamlanan mamullerin Mamuller hesabına yüklenmesiYukarıda maliyet akışı karışık olarak verilmiştir.
Aşağıdakilerden hangisinde maliyet akışı 7/A’ya göre doğru bir şekilde sıralanmıştır?
A) II – III – I – IV B) IV – III – I – II C) III – I – IV – II D) I – II – III – IV E) III – II – I – IV
SORU 5:SORU 5:
151 Yarı Mamuller
– Üretim Hesabı
710 Dir. İlk Md. ve
Malz.Gider. Hs.
720Dir. İşçilik
Gider. Hesabı
730Genel Üretim Gider. Hesabı
18.900. 7.600.- 9.000.- 2.050.-
18.650 TL18.650 TL
FİİLİ MALİYETLERFİİLİ MALİYETLERTAHMİNİ TAHMİNİ
MALİYETLERMALİYETLER
Yukarıdaki yevmiye kayıtlarına göre, dönem sonunda fiili değerle tahmini değerlerin karşılaştırılması sonucu ortaya çıkan gider farkları hesabına ilişkin ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Fark hesapları 250 lira alacaklandırılır
B) Fark hesapları kalan vermemektedir
C) İşletme maliyetlerini fiili değerlere göre belirlemektedir
D) 250 liralık fark genel üretim maliyetlerinden kaynaklanmaktadır
E) Fark hesapları 250 lira borçlandırılmaktadır
250 TL250 TL
>>OLUMLUOLUMLU
Üretim Maliyetleri
• Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri
• Direkt İşçilik Giderleri
• Genel Üretim Giderleri
İlk Madde ve Malzeme Maliyetleri
• Üretimde kullanılan ya da tüketilen tüm ilk madde ve malzemelerin parasal tutarına ilk madde ve malzeme maliyetleri olarak ifade edilir.
Üretimle ilişkileri açısından ikiye ayrılır:
direkt ilk madde ve malzeme
endirekt ilk madde ve malzeme
İlk Madde ve Malzeme GiderleriDirekt Hammadde Giderleri ile Endirekt Malzeme
Giderleri Arasındaki FarklarDirekt Hammadde Giderleri Endirekt Malzeme GiderleriÜrünün temel yapısı içinde yer alır
Ürünün temel yapısına girmez
Ürün içinde kullanılan hammadde miktarı kolaylıkla belirlenebilir
Ürünün içinde yer alan malzeme miktarı doğrudan doğruya belirlenemeyebilir
Ürün içindeki hammadde miktarının belirlenmesi ekonomik ve anlamlıdır
Ürün içindeki malzemenin miktarı ve değeri toplam maliyet içinde önemsiz bir orandadır ve bu nedenle de belirleme işlemleri ekonomik ve anlamlı değildir
Yardımcı Malzeme İşletme Malzemesi
Ürünün içinde yer alır
Ürünün temel yapısını oluşturmaz
Ürünün içinde yer almaz
Üretimin kesintisiz sürmesine katkıda bulunur
Endirekt Malzemenin Türleri
Konfeksiyon üretiminde dikiş ipliği, düğme; makine sanayiinde, tutkal, civata vb.
Temizlik malzemeleri, makine yağları vb.
İlk madde ve malzeme hareketlerinde İlk madde ve malzeme hareketlerinde kullanılan başlıca belgeler şunlardırkullanılan başlıca belgeler şunlardır;
• İlk madde ve malzeme satın alma istek fişi,• Stok kartı,• İlk madde ve malzeme istek fişi
Üretim işletmesinde, ilk madde ve malzemelerin hareketleri temel olarak; tedarik, depolama ve üretime sevk aşamalarından oluşmaktadır.
Montaj
21.01.2006
22.01.2006
0000922
22.01.2006
10002342 Alimünyum Saç (7 mm) 500 adet 700 YTL 350.000 YTL
Kemal Dinçer (Ustabaşı)
Davut Ay (Mühendis)
Maliyete Dayalı Yöntemler
Maliyete Dayalı Olmayan Yöntemler
Belirli İş Partilerine Göre Değerleme
Yöntemi
Ortalama Maliyet Yöntemi
Sabit Fiyatlarla Değerleme Yöntemi
Piyasa Fiyatı Yöntemi
Piyasa Fiyatı ve Alış Maliyetinden Düşük Olanıyla Değerleme
Yöntemi
İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi
Son Giren İlk Çıkar Yöntemi
Hammadde ve Malzeme Değerleme Yöntemleri
Birim Miktar Tarih İşlem Fiyat (Adet) Tutar
01.Mart Dönembaşı Mevcudu 30 400 12.000
03.Mart Üretime Sevk 330
07.Mart Alım 32 550 17.600
13.Mart Üretime Sevk 490
19.Mart Alım 35 360 12.600
31.Mart Üretime Sevk 400
Makine parçaları üretimi yapan MAKAŞ İşletmesi’nin freze makinesinin üretiminde kullanılan dişlinin Mart ayına ilişkin stok hareketleri şöyledir:
Tartılı Ortalama Yöntemine Göre (Z) Cinsi İlk Madde ve Tartılı Ortalama Yöntemine Göre (Z) Cinsi İlk Madde ve Malzeme DeğerlemesiMalzeme Değerlemesi
GİREN ÇIKAN KALAN
Tarih Açıkl. Miktar Fiyat Tutar Miktar Fiyat Tutar Miktar Fiyat Tutar
1.3 Dönembaşı 400 30 12.000
3.3 Sevk 330
7.3 Alım 550 32 17.600
13.3 Sevk 490
19.3 Alım 360 35 12.600
620
32,21 15.782,9 130
70
490
31.3 Sevk 400 90 32,21 12.884 32,21 2.903,8
Toplam 910 30.200 700
32,21 10.629,3
39.296,2
(30.200(30.200 + 12.000)+ 12.000) (910(910 + 400)+ 400) ÷÷ == 32,213732,2137
Hareketli Ortalama Yöntemine Göre (Z) Cinsi İlk Madde ve Hareketli Ortalama Yöntemine Göre (Z) Cinsi İlk Madde ve Malzeme DeğerlemesiMalzeme Değerlemesi
GİREN ÇIKAN KALAN
Tarih Açıklama Miktar Fiyat Tutar Miktar Fiyat Tutar Miktar Fiyat Tutar
1.3 Dönembaşı 400 30 12.000
3.3 Sevk 330 30 9.900 70 30 2.100
7.3 Alım 550 32 17.600
13.3 Sevk 490 31,77 15.567,3 130 31,77 4.132,7
19.3 Alım 360 35 12.600 490 34,15 16.732,7
31.3 Sevk 400 34,15 13.660 90 34,15 3.072,7
Toplam 1.310 30.200 1.220 39.127,3
620 31,77 19.700
(17.600+ 2.100) (550 + 70)÷ = 31,77
(12.600 + 4.132,7) (360+ 130)÷ 34,15=
GİREN ÇIKAN KALAN
Tarih Açıklama Miktar Fiyat Tutar Miktar Fiyat Tutar Miktar Fiyat Tutar
İlk Giren İlk Çıkar (FIFO) Yöntemine Göre (Z) Cinsi İlk İlk Giren İlk Çıkar (FIFO) Yöntemine Göre (Z) Cinsi İlk Madde ve Malzeme DeğerlemesiMadde ve Malzeme Değerlemesi
1.3 Dönembaşı 400 30 12.000
3.3 Sevk 330 30 9.900 70 30 2.100
7.3 Alım 550 32 17.600 70 30 550 32 19.700
13.3 Sevk 70 30 2.100 0 420 32 13.440 130 32 4.160
19.3 Alım 360 35 12.600 130 32 4.160360 35 12.600
31.1 Sevk 130 32 4.160 0 270 35 9.450 90 35 3.150
Toplam 1.310 42.200 1.220 39.050
15.540
16.760
13.610
GİREN ÇIKAN KALAN
Tarih Açıklama
Miktar Fiyat Tutar Miktar Fiyat Tutar Miktar Fiyat Tutar
31.3 Sevk 360 35 12.600 70 30 2.100 40 32 1.280 20 35 700
Son Giren İlk Çıkar (LIFO) Yöntemine Göre Son Giren İlk Çıkar (LIFO) Yöntemine Göre (Z) Cinsi İlk Madde ve Malzeme Değerlemesi(Z) Cinsi İlk Madde ve Malzeme Değerlemesi
7.3 Alım 550 32 17.600 70 30 2.100 550 32 17.600
13.3 Sevk 490 32 15.680 70 30 2.100 60 32 1.920
19.3 Alım 360 35 12.600 70 30 2.100 60 32 1.920
360 35 12.600
Toplam 1.310 42.200 1.220 39.460
1.3 DBaşı 400 30 12.0003.3 Sevk 330 30 9.900 70 30 2.100
13.880
19.700
4.020
16.620
Satın alma işlemi___________07.03.2005______________150İLK MADDE VE MALZEME HS. 17.600.-(A) Cinsi İlk Madde ve Malzeme İLGİLİ HESAPLAR 17.600.- (100 Kasa Hs., 320 Satıcılar Hs. vb.)
___________ _______________Üretime sevk edilenler___________03.03.2005______________
710 İLK MD VE MALZ GİDERLERİ HS. 15.540.-01 İlk maddeler
011(Z) Cinsi İlk Madde(xx) Gider Yeri(yy) Gider Yeri
150 İLK MD VE MALZ. HS. 15.540.-(A) Cinsi İlk Madde ve Malzeme
____________ _____________
150 İLK MADDE VE MALZEME HESABI
Dbaşı Mevcudu 12.000
Üretime Sevk Edilen
39.050
Dönem İçi Alışları 30.200
Kullanıma Elverişli İlk Madde ve Malz.
42.200Dönemsonu İlk Md. Mlz. = (42.200 – 39.050)
= 3.150
Stok hareketlerinde FIFO yöntemini kullanılan bir işletmenin 31 Mart itibariyle 150 kodlu hesabın durumu şöyledir:
Kullanılabilir
Stok
Üretime Sevk Edilen
Dönemsonu İlk.Md.Mlz
Hareketli Ortalama 42.200 39.127,30 3.072,70
Tartılı Ortalama 42.200 39.296,20 2.903,80
FIFO 42.200 39.050,00 3.150,00
LIFO 42.200 39.460,00 2.800,00
Sabit Fiyatlarla Değerleme Yöntemi Maliyete dayalı olmayan yöntemlerden birisidir.
Ambardan üretime sevk edilen ilk madde ve malzemelerin tümü, belirli bir süre tek (sabit ) bir fiyatla değerlenir.
Sabit fiyat Standart Fiyat / Tahmini Fiyat
Yöntem, hesaplama kolaylığı sağlar maliyetleri kontrol olanağı sağlar.
Yöntem, sabit maliyetlerin sürekli güncellenmesi gerekir. Bu işlem bazı işletmeler için aşırı zaman alıcı ve maliyetli olabilir.
Piyasa Fiyatı Yöntemi - 1 Maliyete dayalı olmayan yöntemlerden birisidir.
Ambardan üretime sevk edilen ve elde mevcut ilk madde ve malzemelerin değerlemesinde, o anda piyasada cari olan fiyatlar kullanılır.
Stok maliyetlerinin piyasadaki fiyata uyumlu olması sağlanır. Böylece satış hasılatı ile maliyetler daha gerçekçi bir şekilde karşılaştırılabilir.
Bilançoda “stoklar” yenileme değerleri üzerinde gösterilebilir.
Piyasa Fiyatı Yöntemi - 2
LIFO ile Piyasa Fiyatı yöntemleri arasındaki fark nedir?
Son Girecek Olan İlk Çıkar (NIFO)-SOGİÇ
Yeni giren ilk çıkar yönteminde üretime verilen, satılan mallar ile dönem sonunda mevcut stoklar yeni alınacak malın fatura fiyatı ile değerlenir. Bu usulde, satılan veya kullanılan malların maliyeti ile dönem sonunda kalan stokların maliyet değeri fiilen katlanılan harcamaya göre değil, tahmin edilen en son fiyatlara göre hesaplanır.
http://www.webmuhasebe.com/Konular/digstokdegyon.htm
Piyasa Fiyatı veya Alış Maliyetinden Düşük Olanıyla Değerleme Yöntemi
Muhafazakarlık (Tutuculuk) Kavramına dayanan bir yöntemdir.
1) İşletme öncelikle uygulayacağı değerleme yöntemini belirler (FIFO – LIFO – Ortalama Maliyet)
2) Alış maliyeti veya cari piyasa fiyatı değerinden hangisi daha düşükse, ilk madde ve malzemeler o değerle değerlenir.
Tarih Açıklama Miktar Birim Fiyat Tutar .
07 Mart Satın alınan 400 30.000 TL 12.000.000
12 Mart Üretime Verilen 200
18 Mart Satın alınan 700 40.000 TL 28.000.000
27 Mart Üretime Verilen 600
30 Mart Üretime Verilen 200
(ABC) Üretim İşletmesinin kullandığı (M) malzemesine ilişkin satın alma ve üretime verme bilgileri şöyledir. “İlk Giren İlk Çıkar Yöntemine” göre dönem sonu stoklarının maliyeti aşağıdakilerden hangisidir?
a) 3.000.000 TL
b) 2.750.000 TL
c) 5.000.000 TL
d) 4.000.000 TL
e) 3.636.500 TL
Satın alınan 1.100 brÜretime Verilen 1.000 br
DS Stok. Miktarı 100 br
Birim Fiyat 40.000 TL
DS Stok. Mly. 4.000.000 TL
SORU. Aşağıdakilerden hangisi bir üretim işletmesinde, işletme malzemesine örnektir?
a) Makine üreten bir işletmedeki vida ve somunlar
b) Bir otomobil üretiminde kullanılan lastikler
** c) Konfeksiyon işletmesindeki makinaların temizlik malzemeleri
d) Bir iplik fabrikasında kullanılan pamuk
e) Bir mobilya fabrikasındaki kullanılan tutkal
Satın Alınan Miktar = 200 + 300 + 400 = 900
İmalata Verilen Miktar = 400 + 100 + 300 = 800
Dönem Sonu Hammadde Miktarı = 100
DönemSonu Hammadde Maliyeti (100 x 50.000) = 5.000.000
56.000.00056.000.000
İmalata Verilen Maliyeti 56.000.000 - 5.000.000 = 51.000.00051.000.000
Optimal sipariş miktarı
Maliyeti) Bulundurma(Stok Yüzdesi Maliyeti Staklama x Fiyatı Alış Malzemenin
Maliyeti Sipariş x GereksinimYıllık x 2OSM
Bir üretim işletmesinin A Cinsi Malzemeden yıllık gereksinimi 45.000 birimdir. Bu malzemenin işletmeye birim maliyeti 90.000 lira ve her bir sipariş verme maliyeti de 2.250.000 liradır. İşletme A Cinsi Malzemeyi depoda bulundurmak için ortalama stok maliyetinin %25’i oranında bir maliyete katlanmaktadır. Bu bilgilere göre Optimal Sipariş Miktarı kaç birimdir.
birim7500,25 x TL 90.000
TL 2.250.000br x 45.000 x 2OSM
Bir üretim işletmesinin (A) Cinsi malzeme ilgili optimal sipariş miktarı 660 birimdir. İşletme bu malzemeden günde 30 birim kullanmakta ve 10 birim günlük emniyet stoğu ile çalışmaktadır. Malzemenin tedarik süresi ise 5 gündür. Bu bilgilere göre stok miktarı kaç birime düşerse işletmenin tekrar malzeme siparişi vermesi gerekir?
a) 300 br b) 200 br c) 150 br d) 450 br e) 400 br
Günlük Kullanım 30 birim
Günlük emniyet stoğu 10 birim
Tedarik süresi 5 gün
birim 200 birim 10 birim 30gün x 5
Stoğu EmniyetGünlük Kullanım
Günlük x süresiedarikT
miktarıstok azen gereken masıbulundurul Elde
50) Hedeflenen bir sonuca ulaşmak için katlanılması gereken esirgemezliklerin parasal toplamına ne denir. a) Maliyetb) Giderc) Zarard) Harcamae) Mamul
Tarih Açıklama Miktar Birim Fiyat
1 Eylül Dönembaşı Mevcudu 100 200.000 TL
8 Eylül Üretime Verilen 50
15 Eylül Üretime Verilen 30
21 Eylül Alış 180 300.000 TL
30 Eylül Üretime Verilen 100
200.000
200.000
20 x 200.00080 x 300.000
= 10.000.000.-
= 6.000.000.-
= 4.000.000.-= 24.000.000.-
44.000.000.-= 20.000.000.-
= 54.000.000.-
280180
100300.000 x
7430
44
Tarih Açıklama Miktar Birim Fiyat
1 Eylül Dönembaşı Mevcudu 100 200.000 TL
8 Eylül Üretime Verilen 50
15 Eylül Üretime Verilen 30
21 Eylül Alış 180 300.000 TL
30 Eylül Üretime Verilen 100
200.000
200.000
100 x 300.000
= 10.000.000.-
= 6.000.000.-
= 30.000.000.-
46.000.000.-= 20.000.000.-
= 54.000.000.-
100 80
207428
46
Son giren İlk Çıkar Yöntemine
200.000 x
80300.000 x
Tarih Açıklama Miktar Birim Fiyat
1 Eylül Dönembaşı Mevcudu 100 200.000 TL
8 Eylül Üretime Verilen 50
15 Eylül Üretime Verilen 30
21 Eylül Alış 180 300.000 TL
30 Eylül Üretime Verilen 100
= 20.000.000.-
= 54.000.000.-
74.000.000
Ortalama Maliyet Yöntemine
180 = 47.571.428 x 264.285,71
÷ 280 = 264.285,71
Satın Alınan Miktar = 100 + 80 + 50 = 230
İmalata Verilen Miktar = 30 + 50 + 70 = 150
Dönem Sonu Hammadde Miktarı = 80
Satın Alınan Miktar = 100 + 80 + 50 = 230
İmalata Verilen Maliyeti = 10.000.000 + ( 50 x 110.000) = 15.500.00015.500.000
Emniyet Stoğu Miktarı = Günlük Kullanım x Emniyet Stoğu Süresi
Emniyet Stoğu Miktarı = 400 kg x 3 gün = 1200 kg
Toplam Stok Miktarı = Optimal Sipariş Miktarı + Emniyet Stoğu Miktarı
Toplam Stok Miktarı = 8.000 kg + 1.200 kg = 9.200 kg
113
Direkt İşçilik Maliyetleriİşletmenin temel üretim konusunu oluşturan ürün ya da hizmetin üretilmesinde kullanılan ve üretilen ürün ya da hizmetin maliyetine doğrudan doğruya (dağıtım kriteri kullanılmadan) yüklenebilen nitelikteki işçiliklerdir.
Endirekt İşçilik MaliyetleriÜretimde kullanılıp, direkt işçilik maliyetleri dışında kalan ve üretilen ürün ya da hizmetlere doğrudan doğruya yüklenemeyen işçiliklerdir.
İŞÇİLİK MİKTARININ BELİRLENMESİNDE KULLANILAN BELGELER
Her bir işçinin işyerinde geçirdiği toplam zamanı Her bir işçinin işyerinde geçirdiği toplam zamanı gösteren belgelergösteren belgeler
Otomatik saat kullanımı {Çok işçi çalıştıran işletmelerde kullanılır}
Otomatik saatlere işçiler “İşçi Çalışma Kartları”nı sokarak işçinin işletmeye giriş ve çıkış saatleri belirlenir.
Puantaj (devam çizelgesi) {Az işçi çalıştıran işletmelerde kullanılır}
Yetkili bir görevli hergün servisleri dolaşarak işçileri “devam çizelgesine işler.
Her bir işçinin işletmede bulunduğu toplam zamanı Her bir işçinin işletmede bulunduğu toplam zamanı hangi işlerde geçirdiğini gösteren belgelerhangi işlerde geçirdiğini gösteren belgeler
İşçi Saat Kartıİşçi Saat Kartı İşçi Saat Kartı, İşçi Çalışma Kartı ve Zaman Kartı
ile aynı belge kastedilmektedir.
İşçi Çalışma Kartı, Ücret Bordrosunun hazırlanmasında temel bilgi kaynaklarından birisidir.
İşçi Adı Soyadı: ..................... İşçi Sicil No: .................
SABAH ÖĞLEÇALIŞILAN SAATLER
TARİH GİRİŞ ÇIKIŞ GİRİŞ ÇIKIŞ NORMAL MESAİ
FAZLA MESAİ
Arman KARAGÜL 965361
2 Şubat 07:30 12:00 13:30 18:00 8 12 Şubat 07:30 12:00 13:30 18:00 8 1
Toplam Zamanın Hangi İşler Üzerinde Toplam Zamanın Hangi İşler Üzerinde Ne Kadar Sürelerle Geçirdiğini Ne Kadar Sürelerle Geçirdiğini
Gösteren BelgelerGösteren Belgeler
İşçi Çalışma Kartı
İşçi Çalışma Kartı Özeti
İşçi Çalışma Kartıİşçi Çalışma KartıHer bir işçinin işyerinde bulunduğu süre içinde;
Hangi gider merkezlerinde,
Çalıştığı işler üzerinde harcadığı süreyi,
Boşa geçen zamanı ve
Fazla çalışma süresini gösteren bir belgedir.
Kart üzerinde “direkt işçilik” ve “endirekt işçilik” özelliği belirtilir.
Sipariş maliyeti sistemi uygulayanlar için son derece önemlidir.
İşe Başlama
İşi Bırakma
Toplam Süre
Saat Ücreti
Gider Merkezi
Sipariş No
Tutar (YTL)
Gider Merkezi
Tutar (YTL) Açıklama
07:30 09:20 110 dk 4 YTL EÜGY 1 96 7,33 --- ---- Malzeme Hazırlama
09:20 09:40 20 dk 4 YTL EÜGY 1 96 1,33 --- --- Boşa Geçen Zaman
09:40 12:00 140 dk 4 YTL --- --- --- EÜGY 3 9,33 Makine Bakımı
13:30 17:00 210 dk 4 YTL EÜGY 3 36 14,00 --- --- Malzeme Kesme
17:00 18:00 60 dk 6 YTL EÜGY 1 96 6,00 --- --- Fazla Mesai
9 saat 20,00 9,33TOPLAM
İŞÇİ ÇALIŞMA KARTI
SÜRE DİREKT İŞÇİLİK ENDİREKT İŞÇİLİK
İşçi Adı Soyadı : .................................... İşçi No : ....................................
Kart No : ......................... Tarih : .........................
EÜGY1
EÜGY 2
EÜGY 3
Toplam (YTL)
Makine Bakım
Boşa Geçen Z.
Toplam (YTL)
13,33 --- 14,00 27,33 9,33 1,33 10,66 38,00
XXX XXX XXX XXXX XX XX XXX XXXXX
::
İŞÇİ ÇALIŞMA KARTI ÖZETİ
:
Toplam (YTL)
TOPLAM
İşçi Çalışma Kartı No Direkt İşçilik - Borçlu Genel Üretim Gid. - Borçlu
1234
Primli Ücret Sistemi
ÜCRET SİSTEMLERİÜCRET SİSTEMLERİ
Zaman Temeline Göre Ücret Sistemi
Akord Temeline Göre Ücret Sistemi
Para Akordu
Zaman Akordu
Grup Akordu
Bir işletmede, saat ücreti 2,- lira olan bir işçinin bir günde 8 saat çalışması halinde hak ettiği ücret;
Hak Edilen Ücret = Çalışma Süresi x Saat Ücreti
Hak Edilen Ücret = 8 Saat x 2 lira
Hak Edilen Ücret = 16,- lira
Bu süre içinde 10 birim mamul üretildiğinde birim mamul için 1,60 lira işçilik maliyeti oluşurken; 5 birim mamul üretildiğinde ise birim mamul için 3,20 lira maliyet oluşacaktır. Bu sistemde verim düştüğünde birim işçilik gideri artacaktır.
Zaman Temeline Göre Ücret SistemiZaman Temeline Göre Ücret Sistemi
Parça Başına Ücret sistemi olarak bilinmektedir. Zaman esasının aksine ücret, üretilen miktara
bağlı olarak hesaplanır.
Akord Temeline Göre Ücret SistemiAkord Temeline Göre Ücret Sistemi
İşçi ne kadar fazla çalışırsa o kadar fazla ücret hak edecektir. Böylece işçinin çalışması teşvik edilir.
En önemli dezavantajı ürün kalitesinin düşmesi, işçinin yıpranması, iş kazalarının artması ve işçiler arasındaki rekabetin artmasıdır.
Para Akord Ücreti =Birim Akord Değeri x Üretim Miktarı
Para AkorduPara Akordu
Birim akord değeri, piyasadaki ücrete veya yürürlükteki asgari ücrete bağlı olarak belirlenir.
İşçi üretim yaptığı sürece para alacaktır, eğer üretim yapılmamışsa hiçbir ücret alamamaktadır. Boşa geçen sürelerin maliyeti işletme için sıfırdır.
ÖRNEĞİNÖRNEĞİN: : Bir lületaşıBir lületaşı üretimi yapan bir işletme, üretimi yapan bir işletme, işçilerine yapılan heykel başına akord değeri 3 YTL işçilerine yapılan heykel başına akord değeri 3 YTL olarak belirlemişse ve işçi günde 20 heykel yapması olarak belirlemişse ve işçi günde 20 heykel yapması durumunda; durumunda;
Para Akord Ücreti = 3 YTL x 20 heykel = 60 YTL
Zaman Akordu - 1Zaman Akordu - 1
Bir birim ürünün üretilmesi için geçen zamana bağlı olarak işçinin ücreti belirlenir.
Akord zamanı, hareket ve zaman etütleri ile normal çalışma randımanı gözönünde bulundurularak dakika cinsinden belirlenir.
Zaman Akordunda para akordundan farklı olarak işçiye asgari bir ücrette verilmektedir. Böylece işçi hiçbir ürün üretmemiş olsa bile belirli bir ücret almayı hak etmektedir.
Zaman Akordu bir anlamda işçiyi daha kaliteli ürün üretmesi için teşvik ücreti niteliğindedir. Asgari ücrete ek olarak işçiye belirli bir akord zammı ödenmektedir.
Akord faktörü = { 2 + ( 2 x %30) } 60 dk = 0,4330,433
Zaman Akordu - 2Zaman Akordu - 2
ÖRNEĞİNÖRNEĞİN: : - İşçinin normal saat ücreti : 2 YTL - İşçinin normal saat ücreti : 2 YTL
- Akord zammı % 30’dur- Akord zammı % 30’dur
- Akord zamanı bir birimi ürün için 40 - Akord zamanı bir birimi ürün için 40 dakikadakika
- İşçinin günlük üretim miktarı 20 adettir.- İşçinin günlük üretim miktarı 20 adettir.dakika 60
Oranı
Zammı Akord
Ücreti
Saat Normal
Ücreti
İşçi Normal Faktörü Akord
MiktarıÜretim Faktörü
Akord ZamanıAkord Kazanç
Günlük
Günlük Kazanç = (40 dk x 0,433) x 20 = 34,66 YTL / gün
Grup Akordu - 1Grup Akordu - 1Akord kazancı, grup üyeleri arasında işçilerin normal saat ücretleri dağıtım anahtarları esas alınarak dağıtılır.
1)1) Toplam Normal Ücret = Saat ücreti x Grup Çalışma Süresi
2)2) Dağıtım Faktörü = Akord Ücreti Toplam Normal Ücret
3)3) Bir İşçinin Akord Ücreti = İşçiye Ait Normal Ücret x Dağıtım Faktörü
Toplam 12 42 25 9 12 100Toplam 12 42 25 9 12 100
Grup Akordu -2 Grup Akordu -2
ÖRNEĞİNÖRNEĞİN: : 5 İşçinin hak ettiği akord ücreti : 200 YTL 5 İşçinin hak ettiği akord ücreti : 200 YTL
İşçiler İşçiler 1 1 22 3 3 44 5 5 ToplamToplam
Çalışılan SaatÇalışılan Saat 8 8 12 12 5 5 9 9 6 40 6 40
Saat Ücreti (YTL) Saat Ücreti (YTL) 1,5 1,5 3,5 3,5 5,0 1,0 2,0 5,0 1,0 2,0
Ücreti
Çalışma Normal
Ücreti Akord
Grup Toplam Faktörü Dağıtım
Dağıtım Faktörü = 200 YTL 100 YTL = 2 YTL
Akord Ücreti 24 84 50 18 24 200Akord Ücreti 24 84 50 18 24 200
x x x x xx x x x xDağıtım Faktörü 2 2 2 2 2 Dağıtım Faktörü 2 2 2 2 2
Primli Ücret SistemiPrimli Ücret Sistemi
Zaman ve akord esasına dayalı ücret sistemlerindeki sakıncaları ortadan kaldırmak amacıyla primli ücret sistemi geliştirilmiştir.
Zaman Esaslı Ücret + Akord Esaslı ÜcretZaman Esaslı Ücret + Akord Esaslı Ücret
Primli Ücrette, işçiye belirli bir ücret zaman esasına dayalı olarak verilir. Ancak işçi üretimini belirli bir sayının üzerine çıkarırsa işçiye işletmeye sağladığı katkıdan pay verilir.
Primli Ücret Sistemi Primli Ücret Sistemi
ÖRNEĞİNÖRNEĞİN: : - İşçi günde 8 saat çalışmaktadır.- İşçi günde 8 saat çalışmaktadır.
- Saat ücreti 0,90 YTL’dir.- Saat ücreti 0,90 YTL’dir.
- İşçinin günlük kapasitesi 10 adet - İşçinin günlük kapasitesi 10 adet - Kapasitenin dışındaki her bir adet için 1,20 YTL - Kapasitenin dışındaki her bir adet için 1,20 YTL ücret verilmektedir.ücret verilmektedir. - İşçi normal çalışma süresi içinde 11 adet ürün üretmiştir- İşçi normal çalışma süresi içinde 11 adet ürün üretmiştir - Ayrıca işçi 1 saat fazla mesai yapmıştır.- Ayrıca işçi 1 saat fazla mesai yapmıştır.
Normal Ücret = 8 saat x 0,90 YTL = 7,20 YTL
Primli Ücret = 1 adet x 1,20 YTL = 1,20 YTL
Fazla Mesai = 1 saat x (0,90 x 1,50) = 1,35 YTL
Toplam = 9,75 YTL
i) Eğer boş işçiliği ortaya çıkaran neden, işletme yönetimi tarafından önlenebilir nedenlerden meydana geliyorsa, boş
işçilik karşılığı ücret genel üretim giderlerine kaydedilmektedir.
ii) Boş işçiliği ortaya çıkaran neden, enerji kısıntısı, grev, yangın, sel vb.’den kaynaklanıyorsa (işletme yönetimi tarafından önlenemez) boş işçilik karşılığı ödenen ücret, sonuç hesapları
aracılığıyla dönem sonuçlarına (Kâr / Zarar) aktarılır.
İŞÇİLİK GİDERLERİYLE İLGİLİ ÖZEL KONULARİŞÇİLİK GİDERLERİYLE İLGİLİ ÖZEL KONULARBoşa Geçen Zaman Karşılığı Ücretler
Bir işçinin işinin başında olup da, çeşitli nedenlerle üretim faaliyetinde bulunmadan geçirdiği zaman boşa geçen zamanı ifade etmektedir.
Boş işçilik karşılığı ücret giderlerinin muhasebeleştirilmesinde
ÖRNEĞİNÖRNEĞİN: : - İşçi günde 8 saat çalışmaktadır.- İşçi günde 8 saat çalışmaktadır.
- Saat ücreti 1,20 YTL’dir.- Saat ücreti 1,20 YTL’dir. - Makinenin bozulması nedeniyle 45 dakika ve elektrik - Makinenin bozulması nedeniyle 45 dakika ve elektrik kesintisi nedeniyle de 15 dakika üretim hattı durmuşturkesintisi nedeniyle de 15 dakika üretim hattı durmuştur
İŞÇİLİK GİDERLERİYLE İLGİLİ ÖZEL KONULARİŞÇİLİK GİDERLERİYLE İLGİLİ ÖZEL KONULARBoşa Geçen Zaman Karşılığı Ücretler
720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ HS. 8,40 ( 7 saat x 1,20 YTL)
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ HS. 0,90 ( 45 dakika x 1,20 YTL)
İLGİLİ HESAPLAR 9,60
680 ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER VE ZARARLARI HS. 0,30 ( 15 dakika x 1,20 YTL)
ii) Fazla çalışma kapasite eksikliği nedeniyle üretim darboğazını aşmak üzere yapılıyorsa, ek ödeme farkı endirekt işçilik olarak kabul edilip genel üretim giderlerigenel üretim giderleri içine kayıtlanmalıdır.
İŞÇİLİK GİDERLERİYLE İLGİLİ ÖZEL KONULARİŞÇİLİK GİDERLERİYLE İLGİLİ ÖZEL KONULARFazla Çalışma Karşılığı Ek Ödemeler
Normal çalışma saatleri dışında yapılan çalışmalar için ödenen ek ücretlerdir.
Ek ödemeler; direkt işçilik mi, endirekt işçilik mi?
i) Fazla çalışma, belirli bir siparişin yetişmesi için yapılıyorsa ve bu fazla çalışmanın yarattığı maliyet artışı müşteri tarafından kabul ediliyorsa, ek ödeme farkı direkt işçilik olarak kabul edilmelidir.
İŞÇİLİK GİDERLERİYLE İLGİLİ ÖZEL KONULARİŞÇİLİK GİDERLERİYLE İLGİLİ ÖZEL KONULARFazla Çalışma Karşılığı Ek Ödemeler
ÖRNEĞİNÖRNEĞİN: : - İşçi günde 8 saat çalışmaktadır.- İşçi günde 8 saat çalışmaktadır.
- Saat ücreti 1,20 YTL’dir.- Saat ücreti 1,20 YTL’dir. - 2 işçi siparişi yetiştirmek için 1,5 saat fazla mesai yapmıştır.- 2 işçi siparişi yetiştirmek için 1,5 saat fazla mesai yapmıştır. - 1 işçi de o gün hasta olan arkadaşının eksikliğini gidermek amacıyla - 1 işçi de o gün hasta olan arkadaşının eksikliğini gidermek amacıyla 1 saat fazla çalışmıştır.1 saat fazla çalışmıştır.
720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ HS. 34,20 Esas İşçilik ( 8 saat x 1,20 YTL) x 3 28,80 Fazla Mesai [2 x (1,5 sa x (1,20 x 1,50) 5,40
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ HS. 1,80 Fazla Mesai (1 saat x (1,20 YTL x 1,50) 1,80
İLGİLİ HESAPLAR 36,00
İŞÇİLİK GİDERLERİYLE İLGİLİ ÖZEL KONULARİŞÇİLİK GİDERLERİYLE İLGİLİ ÖZEL KONULARYıllık Ücretli İzin ve İkramiyeler
Tahmini yıllık ücretli izin giderleri toplamı dönemdeki ay sayısına bölünerek her aya isabet eden pay tahmini olarak hesaplanır.
ÖRNEĞİNÖRNEĞİN: : - 200X yılı içinde ödenecek ücretli izinlere ilişkin tutarın 180.000 YTL 200X yılı içinde ödenecek ücretli izinlere ilişkin tutarın 180.000 YTL
olacağı tahmin edilmektedir. olacağı tahmin edilmektedir.
Tahmini Aylık GÜGTahmini Aylık GÜG(Ücretli İzin)(Ücretli İzin) == Toplam GÜG Toplam GÜG ÷÷ 12 ay 12 ay
== 180.000 YTL 180.000 YTL ÷÷ 12 ay 12 ay
= 15.000 YTL/ay = 15.000 YTL/ay
________________ ________________730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ HS. 15.000 104 Yıllık İzin Ücretleri
373 MALİYET GİDERİ KARŞILIĞI HS. 15.000İzin Ücretleri Karşılığı _
İŞÇİLİK GİDERLERİYLE İLGİLİ ÖZEL KONULARİŞÇİLİK GİDERLERİYLE İLGİLİ ÖZEL KONULARYıllık Ücretli İzin ve İkramiyeler
__________________ ____________373 MALİYET GİDERİ KARŞILIĞI HS. 75.000 İzin Ücretleri Karşılığı
100 KASA HS. 75.000
Haziran ayında bazı işçilerin izine çıktığını ve bunlara 75.000 YTL ödenmiştir
373 Maliyet Gid. Karş. Hs.
15.00015.00015.000
15.000
15.00015.000
75.000
90.000
730 Genel Üretim Gid. Hs.
15.00015.00015.000
15.000
15.00015.000
90.000
İŞÇİLİK GİDERLERİYLE İLGİLİ ÖZEL KONULARİŞÇİLİK GİDERLERİYLE İLGİLİ ÖZEL KONULARİşçi Kıdem Tazminatı Ödemeleri
İşçi kıdem tazminatı işverence İş Kanunu’nda belirtilen hallerde iş akdi sona eren işçiye ya da kanuni mirasçılarına ödenen paradır.
İşçinin işe başladığı tarihten iş akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için, en son 30 günlük brüt ücreti üzerinden hesaplama yapılır.
İşçi kıdem tazminatı;
İşçi üretimle ilgili ise GENEL ÜRETİM GİDERLERİ hesabına kaydedilir
Üretim dışında ise ilgili hesaba kaydedilir (işçi Pazarlama bölümünde çalışıyorsa PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ hesabına kaydedilir.
İŞÇİLİK GİDERLERİYLE İLGİLİ ÖZEL KONULARİŞÇİLİK GİDERLERİYLE İLGİLİ ÖZEL KONULARİşçi Kıdem Tazminatı Ödemeleri
ÖRNEĞİNÖRNEĞİN: : - İşletmede 200X yılı içinde 2 işçi emekliye ayrılacaktır. - İşletmede 200X yılı içinde 2 işçi emekliye ayrılacaktır.
- 1. İŞÇİ: 26 yıldır çalışmaktadır. Aylık brüt ücreti 1.800 YTL’dir- 1. İŞÇİ: 26 yıldır çalışmaktadır. Aylık brüt ücreti 1.800 YTL’dir - 2. İŞÇİ: 30 yıldır çalışmaktadır. Aylık brüt ücreti 1.200 YTL’dir.- 2. İŞÇİ: 30 yıldır çalışmaktadır. Aylık brüt ücreti 1.200 YTL’dir.
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ HS. 82.800 106 Kıdem Tazminatı
372 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI HS. 82.800
- 1. İşçinin Kıdem Tazminatı = 26 yıl x 1.800 YTL = 46.800 YTL- 1. İşçinin Kıdem Tazminatı = 26 yıl x 1.800 YTL = 46.800 YTL - 2. İşçinin Kıdem Tazminatı = 30 yıl x 1.200 YTL = - 2. İşçinin Kıdem Tazminatı = 30 yıl x 1.200 YTL = 36.000 YTL36.000 YTL Toplam 82.800 YTLToplam 82.800 YTL
SORU 1: Aşağıdakilerden hangisi endirekt işçilik kapsamında ele alınmaz?
a) Kaynak departmanında çalışan işçiye yaptığı kaynak işi karşılığında ödenen ücretler
b) Bakım – onarım işçilerinin ücretleri
c) Ustabaşına ödenen ücretler
d) Kaynak departmanında çalışan işçiye makine başında geçirdiği boş zamanlar için ödenen ücretler
e) Kaynak departmanında çalışan işçiye ödenen ikramiyeler
SORU 3: _____________ _______________GENEL ÜRETİM GİDERLERİ XXX
MALİYET GİDERİ KARŞILIĞI XXX_____________ ________________Yukarıdaki kayıt aşağıdaki işlemlerden hangisine aittir?
a) Tahmini ikramiye tutarının üretim maliyetine yüklenmesi
b) Genel üretim giderinin ödenmesi
c) Tahmini kıdem tazminatının muhasebeleştirilmesi
d) Fazla çalışma karşılığı yapılan ödemelerin muhasebeleştirilmesi
e) Üretimde boşa geçen zamanın muhasebeleştirilmesi
________________ ________________730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ HS. XXXX 104 Yıllık İzin Ücretleri
373 MALİYET GİDERİ KARŞILIĞI HS. XXXXİzin Ücretleri Karşılığı _
Genel Üretim Maliyetlerinin Özellikleri GÜG ile üretilen mamuller arasında direkt ilişki yoktur
GÜG’leri birbirinden farklı nitelikte bir çok maliyet unsurunu bünyesinde taşır. Bu maliyetlerin
bir kısmı sabit bir kısmı değişken bir kısmı da karma (yarı sabit, yarı değişken maliyetler) Dolayısıyla bu maliyetlerin üretim miktarına göre gösterdikleri ilişkilerde farklılıklar vardır.
GÜG’lerinin bir kısmı zaman içinde düzensiz bir dağılım gösterirler.
Bu maliyetlerin bir kısmının kesin tutarları ancak yıl sonunda belli olabilir. Örneğin bakım onarım maliyetleri vb
Yıl sonunda yıllık tutarının ne kadar olduğu belli olan bazı maliyetlerin bir kısmının üretim maliyetlerine yüklenmesi istenmeyebilir. Örneğin çalışmayan makinelerin amortisman giderleri üretim maliyetlerine katılmayıp doğrudan sonuç hesaplarına kayıtlanır.
Faaliyet Hacmi - Maliyet İlişkisiFaaliyet Hacmi - Maliyet İlişkisi
Belirli bir amaca ulaşmak için katlanılan fedakarlıklar toplamı olarak tanımlayabileceğimiz maliyet, üretim hacmiyle ilişkisine göre:
Değişken maliyetler Sabit maliyetler Karma maliyetler
olmak üzere üç ana başlık altında toplanabilir.
____________________________________________________
Toplam Maliyet = Toplam Sabit Maliyet + Toplam Değişken Maliyet__________________________________________________________
Faaliyet Hacminin Tahmini• Yıllık ve aylık GÜG bütçesi hazırlanırken, öncelikle
ilgili gider yerinde bütçeleme döneminde ne kadar üretim yapılacağının belirlenmesi gerekir.
• Bu nedenle kapasite kavramının bilinmesi gerekir:
Teorik kapasite : İşletmenin veya gider yerinin üretimde hiçbir kesinti olmaması durumunda ulaşabileceği ve en çok üretim yapabileceği miktarı ifade eder.
Pratik kapasite : İşletmenin veya gider yerinin üretimde sürecinde çeşitli nedenlerle ortaya çıkan kesintilerin olabileceği gözönünde bulundurularak hesaplanan üretim miktarını ifade eder.
Karma maliyetlerin sabit ve değişken kısımlarına ayrılmasında kullanılmak üzere geliştirilen teknikler:
Muhasebe Tekniği, En Yüksek ve En Düşük Noktalar Tekniği, Dağılım Grafiği Tekniği ve En Küçük Kareler Tekniği
olmak üzere dört başlık altında ele alınmaktadır.
Muhasebe Tekniği
Maliyet Unsuru Ocak Ayı TutarıKat hizmetleri Şefinin Maaşı 250.000
Endirekt İşçilik ücreti toplamı 2.500.000
Amortisman ve ödenen kiralar 450.000
Temizlik Malzemeleri 750.000
Toplam 3.900.000
Maliyet Ocak Sabit DeğişkenUnsurları Tutarı Maliyet MaliyetŞef Maaşı 250.000 250.000 ---İ şçilik ücr. 2.500.000 --- 2.500.000Amor ve Kira 450.000 450.000 ---Temizlik Mlz. 750.000 --- 750.000 Toplam 3.900.000 700.000 3.200.000
Değişken Maliyet = 3.200.000 640 oda 640 oda
= = 5000 TL/oda5000 TL/oda
= 700.000 + 5000 x Oda Sayısı= 700.000 + 5000 x Oda SayısıMaliyetMaliyetFonksiyonuFonksiyonu
Sabit Maliyetler = 700.000700.000
Aylar DİS Bak-onar Gid.Şubat 9.000 29.400Mart 12.500 32.000Nisan 3.000 15.800Mayıs 10.600 21.000
Haziran 8.800 18.600Temmuz 2.500 16.000Ağustos 6.400 17.500
Eylül 3.400 12.400Ekim 9.900 26.000
Kasım 4.100 27.200Aralık 5.000 14.100
75.200 230.000
En Yüksek – En Düşük Noktalar TekniğiEn Yüksek – En Düşük Noktalar TekniğiAylar DİS Bak-onar Gid.Şubat 9.000 29.400Mart 12.500 32.000Nisan 3.000 15.800Mayıs 10.600 21.000
Haziran 8.800 18.600Temmuz 2.500 16.000Ağustos 6.400 17.500
Eylül 3.400 12.400Ekim 9.900 26.000
Kasım 4.100 27.200Aralık 5.000 14.100
75.200 230.000
DİSBakım
Onarım Gid.Gözlenen En Yüksek Değer 12.500 32.000Gözlenen En Küçük Değer 2.500 16.000Gözlenen Değişme 10.000 16.000
Mart 12.500 32.000
Temmuz 2.500 16.000
En Yüksek – En Düşük Noktalar TekniğiEn Yüksek – En Düşük Noktalar Tekniği
En Yüksek – En Düşük Noktalar TekniğiEn Yüksek – En Düşük Noktalar Tekniği
DİSBakım
Onarım Gid.Gözlenen En Yüksek Değer 12.500 32.000Gözlenen En Küçük Değer 2.500 16.000Gözlenen Değişme 10.000 16.000
Değişken Maliyet Oranı =Faaliyet Ölçülerindeki Değişme
Maliyetlerdeki Değişme
Değişken Maliyet Oranı = = 1,60 YTL/ DİS16.000 YTL
10.000 DİS
SABİT MALİYET = Toplam Maliyetler – Değişken MaliyetlerSABİT MALİYET = Toplam Maliyetler – Değişken Maliyetler
SABİT MALİYET = 32.000 – (1,60 x 12.500)
SABİT MALİYET = 12.000 YTL
12.000
36.000
24.000
3.000 6.000 9.000 12.500
TOPLAM MALİYET = 12.000 + 1,60 X TOPLAM MALİYET = 12.000 + 1,60 X
16.800
DİS
Maliyet
Dağıtım Grafiği TekniğiDağıtım Grafiği Tekniği
Dağıtım Grafiği Tekniği, grafiğin üzerinde gözlenen tüm verilere ilişkin noktaları kapsadığından, yüksek ve düşük noktalar tekniğine göre daha güvenlidir.
Dağıtım Grafiği Tekniği, yöneticilerin yeteneğine bağlı olduğu için subjektif bir yöntemdir.
0
5.000
10.000
15.000
20.000
25.000
30.000
35.000
0 3.000 6.000 9.000 12.000 15.000
DİS
Mal
iyet
322933, Y
6000 52,1 10.000 Y
X 52,1 10.000 Y
52,1 br 9000
YTL 19.400 Oranı DM
ÖlçüsüFaaliyet
KısmıMaliyet Değişken Oranı DM
19.400 DM
DM 10.000 29.400
DM SM TM
3000
3000
Aylar DİS Bakım O.
Şubat 9.000 29.400
Mart 12.500 32.000
Nisan 3.000 15.800
Mayıs 10.600 21.000
Haziran 8.800 18.600
Temmuz 2.500 16.000
Ağustos 6.400 17.500
Eylül 3.400 12.400
Ekim 9.900 26.000
Kasım 4.100 27.200
Aralık 5.000 14.100
75.200 230.000
En Küçük Kareler TekniğiEn Küçük Kareler Tekniği• Regresyon doğrusu istatiksel analizler yardımıyla çizilir
(2) xb Xa
(1) Xb na 2XY
Y a = Sabit maliyet
b = Değişken maliyet
n = Gözlem Sayısı
X = Faaliyet Ölçüsü (DİS)
Y = Gözlenen toplam Karma Maliyet
• Bu tekniğin amacı; dağılım grafiğindeki çeşitli noktalardan olan düşey uzaklıkların karelerinin toplamının en küçük olduğu doğrunun denkleminin objektif olarak saptanmasıdır.
• Karmaşık hesaplamaları gerektirmektedir.
• kişisel yargılardan uzak objektif bir dağılım gösterir.
11,856 a
1,3277 b
b 1356,04 1800,46
b 6981,04 a 825 19050,46
b 5625 - a 825- 17250-
11)( b 634,64 a 75 1731,86
)( b 75 11a
75230
Aylar (X) DİS
(Y) B-O Gid. XY x2
Şubat 9,00 29,40 264,60 81,00Mart 12,50 32,00 400,00 156,25Nisan 3,00 15,80 47,40 9,00Mayıs 10,60 21,00 222,60 112,36
Haziran 8,80 18,60 163,68 77,44Temmuz 2,50 16,00 40,00 6,25Ağustos 6,40 17,50 112,00 40,96
Eylül 3,40 12,40 42,16 11,56Ekim 9,90 26,00 257,40 98,01
Kasım 4,10 27,20 111,52 16,81Aralık 5,00 14,10 70,50 25,00
75 230 1731,86 634,64
Y = 11.856 + 1,32 (X)
Gelecek ay tahmini DİS 9000 ise
Sabit Maliyet : 11.856
DM (1,32 x 9000) : 11.880
Toplam Maliyet 23.736
SORU 1:
Aşağıdakilerden hangisi genel üretim maliyetlerinin özelliklerinden biri değildir?
a) Birim mamul maliyetinin belirlenmesinde dikkate alınmazlar
b) Mamullerle arasında direkt ilişki yoktur
c) Birbirinden farklı nitelikte bir çok maliyet unsurunun birleşmesinden oluşur
d) Bir kısmı zaman içinde düzensiz dağılım gösterir
e) Bir kısmının kesin tutarları ancak yıl sonunda belirlenebilir
SORU 2: İşletmenin üretim makinelerine ilişkin aylık tahmini amortisman gideri 1000 YTL’dir. Bu işlemin muhasebeleştirilmesinde aşağıdaki hesaplardan hangisinin alacak tarafına kayıt yapılır?
a) Kasa
b) Birikmiş Amortismanlar
c) Genel Üretim Giderleri
d) Maliyet Giderleri Karşılığı
e) Direkt İşçilik Giderleri
SORU 3: Bir üretim işletmesinde toplam sabit maliyetler 600.000.- YTL; birim başına değişken maliyet ise 700 YTL’dir. İşletmenin üretim döneminde 1.000 birim üretim yapacağı planlanmaktadır. Bu bilgilere göre bir birim mamulün toplam maliyeti aşağıdakilerden hangisidir?
a) 800 YTLb) 1.200 YTLc) 600 YTLd) 700 YTLe) 1.300 YTL
SORU 4:
Yukarıdaki tabloda yemekhane departmanının Makine Saati (X) ve maliyetleri (Y) gösterilmektedir. Buna göre “en küçük kareler tekniği”ne yemekhanenin sabit maliyetleri aşağıdakilerden hangisidir?
a) 40,0
b) 37,5
c) 16,5
d) 24,0
e) 7,5
Dönem X Y XY x2
1 9 110 990 812 12 130 1560 1443 11 115 1265 1214 8 95 760 64
TOPLAM 40 450 4575 410
450 = 4 a + 40b4575 = 40 a + 410b
Dönem X Y XY x2
1 9 110 990 812 12 130 1560 1443 11 115 1265 1214 8 95 760 64
TOPLAM 40 450 4575 410
184500 = 1640 a + 16400 b-183000 = -1600 a - 16400 b
1500 = 40aa = 37,5
(2) xb Xa
(1) Xb na 2XY
Y
SORU 5:
Yukarıdaki tabloda yemekhane departmanının Makine Saati (X) ve maliyetleri (Y) gösterilmektedir. Buna göre “en küçük kareler tekniği”ne yemekhanenin gelecek yıl içinde 50 Mks çalışacağı tahmin edilmesi durumunda yıllık tahmini değişken maliyeti aşağıdakilerden hangisidir?
a) 375
b) 412,5
c) 405
d) 355
e) 395,5
Dönem X Y XY x2
1 9 110 990 812 12 130 1560 1443 11 115 1265 1214 8 95 760 64
TOPLAM 40 450 4575 410
450 = 4 a + 40b4575 = 40 a + 410b
(2) xb Xa
(1) Xb na 2XY
Y
a = 37,5
450 = (4 x 37,5) + 40b
300 = 40b
b = 7,50
SM = 37,5DM = 375,0 (7,5 x 50 Mks)TM = 412,5
Değişken Maliyet Oranı =Faaliyet Ölçülerindeki Değişme
Maliyetlerdeki Değişme
Değişken Maliyet Oranı = = 510,05 YTL/ DİS11.782.200
23.100 DİS
GİDER DAĞITIMI
Gider dağıtımı üç başlık altında ele alınmaktadır. Bunlar:BİRİNCİ DAĞITIMBİRİNCİ DAĞITIM: Giderlerin ilgili tüm gider yerlerine dağıtımı.İKİNCİ DAĞITIM: Yardımcı üretim ve yardımcı hizmet gider yerleri giderlerinin esas üretim gider yerlerine dağıtımı.ÜÇÜNCÜ DAĞITIM: Esas üretim gider yerlerinde toplanan giderlerin ürünlere dağıtılması.
Esas Üretim Gider Yeri: işletmenin ana faaliyet konusunu oluşturan mamul ve hizmetlerin üretildiği birimlerdir. Yardımcı Üretim Gider Yeri: esas üretim gider yerlerinin ve diğer gider yerlerinin faaliyetlerini sürdürebilmeleri için gerekli yan girdileri üreten birimlerdir. Yardımcı Hizmet Gider Yeri: işletmedeki gider yerlerine hizmet vermek amacıyla oluşturulan birimlerdir.
Gider Yerleriyle İlişkileri Açısından Giderler
Endirekt Giderler
Bir gider yerini değil de birçok gider yerini ilgilendiren ortak giderlerdir. Bu
giderler, gider yerlerine dağıtım anahtarı yardımıyla yüklenirler. Fabrika
binasının amortisman gideri, fabrika binasının ısıtma giderleri, bakım - onarım
giderleri örnekledir.
Direkt Giderler
Hangi gider yerinde gerçekleştikleri rahatlıkla belirlenir. Direkt ilk madde
ve malzeme maliyetleri ile direkt işçilik maliyetleri; ve bir üretim
bölümünde çalışan ustabaşının aylığı,belirli bir üretim bölümündeki
makinelerin amortisman giderleri gibi GÜG.
Genel Üretim Maliyetleri Türleri
Direkt GÜM
Endirekt GÜM I.
Mal
iyet
Dağ
ıtım
ı
Yardımcı Üretim Maliyet
Yerleri
Maliyet Yerleri
Mamuller
Z
A
B
C
Y
II. M
aliy
et D
ağıt
ımıEsas Üretim
Maliyet Yerleri
Yardımcı Hizmet Maliyet
Yerleri
Esas Üretim Maliyet Yerleri
Esas Üretim Maliyet Yerleri
II. Maliyet Dağıtımı
Gider Dağıtım Anahtarları
Ortak Gider Türü Kullanılabilecek Anahtar (Ölçü)
Fabrika binası amortismanı………...Kapladığı alan (m2)
Makinelerin amortismanı…………… Direkt yükleme
Isıtma giderleri……………………… Kapladığı alan, radyatör dilim sayısı
Ustabaşı ücreti…………………….. Direkt yükleme
Endirekt ilk madde ve malzeme…. Direkt yükleme
Aydınlatma giderleri……………….. Ampul sayısı, watt toplamı
Su giderleri…………………………. İşçi sayısı, musluk sayısı
Bakım - onarım giderleri…………… Makine sayısı, makine saatleri
Enerji giderleri……………………… Makinelerin gücü
Sosyal giderler……………………… İşçi sayısı
Gider Yerleri Esas Üretim
Yardımcı Hizmet
Dönem
Tutar Dağıtım Gider Yeri Gider Yeri Gideri
Gider Türleri (YTL) Anahtarı Kesim Montaj Bakım Y.hane G. Yönetim
Enerji Giderleri
15.000,-
Kw.saat 1.200 1.600 600 400 200
Bakım Onarım Gideri
3.000.- Makine Saati
800 1.000 200 -.- -,-
Ustabaşı Ücreti 2.000,- Direkt -.- -.- -.- -.- -.-
Ustabaşı Ücreti
Kesim 600,-
Montaj 700,-
Bakım 500,-
Yemekhane 200,-
2.000,-
Enerji Giderleri
Kw. Saat Başına Düşen Gider Yeri İçin
Gider Yerleri Kw. Saat Enerji Gideri (TL) Enerji Gideri
Kesim 1.200 x 3,75 = 4.500,-
Montaj 1.600 x 3,75 = 6.000,-
Bakım 600 x 3,75 = 2.250,-
Yemekhane 400 x 3,75 = 1.500,-
Genel Yönetim 200 x 3,75 = 750,-
saat) (Kw. Anahtarı Dağıtım
Giderleri Enerji Toplam Oranı Yükleme
TL/Kw.sa 3,75 Kw.sa 4.000
TL 15.000 Oranı Yükleme
Bakım – Onarım Giderleri
Mks Başına Düşen Gider Yeri İçin
Gider Yerleri Mks Bak-Onar Gideri (TL) Enerji Gideri
Kesim 800 x 1,50 = 1.200,-
Montaj 1.000 x 1,50 = 1.500,-
Bakım 200 x 1,50 = 300,-
Yemekhane --- --- ---
Genel Yönetim --- --- ---
Saati) (Makine Anahtarı Dağıtım
Giderleri Onarım - Bakım Oranı Yükleme
TL/Mks 1,50 Mks 2.000
TL 3.000 Oranı Yükleme
I. DAĞITIM TABLOSU
KESİM MONTAJ BAKIM Y.HANE GYG
Ustabaşı Ücreti 600 700 500 200 ---
Enerji Giderleri 4.500 6.000 2.250 1.500 750
Bakım-On.Gid. 1.200 1.500 300 --- ---
I.GİD.DAĞ.TOP. 6.300 8.200 3.050 1.700 750
19.250 19.250
___________________ _________________770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HS. 750.-
302 Enerji Giderleri 80 Genel Müdürlük Bölümü
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ HS. 19.250.- 300 Ustabaşı ücreti 2. 000.-
10 Kesim 600.-12 Montaj 700.-30 Bakım Onarım 500.-31 Yemekhane 200.-
302 Enerji Giderleri 14.250.-10 Kesim 4.500.-12 Montaj 6.000.-30 Bakım Onarım 2.250.-31 Yemekhane 1.500.-
308 Bakım Onarım Giderleri 3.000.- 10 Kesim 1.200.- 12 Montaj 1.500.- 30 Bakım Onarım 300.-
373 MALİYET GİDERİ KARŞ. HS. 20.000.-___________________ _________________
İKİNCİ DAĞITIM YÖNTEMLERİ
Standart Dağıtım Yöntemi (Planlı Dağıtım Yöntemi):Dağıtıma tabi YHGY / YÜGY giderlerinin, tahmin yoluyla veya bütçeler yardımıyla belirlenerek, saptanan dağıtım oranlarına göre EÜGY’ne dağıtılmasıdır.
Doğrudan Dağıtım Yöntemi: Yardımcı gider yerlerinin birbirleriyle olan hizmet alışverişleri dikkate alınmaz.
Kademeli Dağıtım Yöntemi: (Şelale – Basamaklı) Yardımcı gider yerlerinin birbirleriyle olan hizmet alışverişleri kısmen dikkate alınır.
Matematiksel (Denklem) Dağıtım Yöntemi: Yardımcı gider yerlerinin birbirlerine sundukları hizmetler bütünüyle dikkate alınır.
Karşılıklı Dağıtım Yöntemi (Turlama Yöntemi):Matematiksel dağıtım yönteminin denklem kullanılmadan elle yapılacak hesaplamalar gerçekleştirilir.
Doğrudan Dağıtım Yöntemi• Yardımcı hizmet gider yerlerinin giderleri;
YHGY’lerinin kendilerine ve birbirlerine sundukları hizmetler gözardı edilerek, sadece EÜGY’lerine giderlerin dağıtılmasıdır.
• II. Gider Dağıtımında dağıtım anahtarları; – Yemekhane Giderleri personel sayısı– Bakım Onarım Giderleri kw. Saat ‘e
göre dağıtılacaktır
Personel Sayısı 5 3 10 15 33
Y.HANE BAKIM KESME MONTAJ TOPLAM
Kw. Saat 400 600 1200 1600 3.800
• II. Gider Dağıtımında dağıtım anahtarları; – Yemekhane Giderleri personel sayısı– Bakım Onarım Giderleri kw. Saat ‘e
göre dağıtılacaktır
DOĞRUDAN DAĞITIM YÖNTEMİDOĞRUDAN DAĞITIM YÖNTEMİ
Y.HANE BAKIM KESME MONTAJ TOPLAM
Yemekhane
1.700
680 1.020 1700
Personel Sayısı 5 3 10 15 33
I.GİD.DAĞ.TOP. 1.700 3.050 6.300 8.200 19.250
2510/25 15/25%40 %60
3.050
Bakım Onarım 1311 1.739 3050
Kw. Saat 400 600 1.200 1.600 380028001200/2800 1600/2800%43 %57
II.GİD.DAĞ.TOP. 8.291 10.959 19.250
YHGY YÜGY E Ü G Y
KADEMELİ DAĞITIM YÖNTEMİ -1
• YHGY’nin birbirlerine sundukları hizmetler kısmen dekısmen de olsa gözönünde alınarak YHGY’nin giderleri, EÜGY’ne dağıtılır.
• Böylece doğrudan dağıtıma göre daha adilane bir dağıtım sağlanır.
Kademeli Dağıtım Yönteminin . Dağıtım Kuralları -2 .• KURAL 1 : KURAL 1 : Gider dağıtımına, en çok sayıda en çok sayıda
gider yerine gider yerine hizmet sunmuş YGY’nden başlanır.
• KURAL 2 : KURAL 2 : I.Gider Dağıtım toplamı en büyükI.Gider Dağıtım toplamı en büyük olan YGY’nden başlanır.
• KURAL 3 : Gideri dağıtılan YGY, kendine KURAL 3 : Gideri dağıtılan YGY, kendine hizmet sunmuş olsa bile kendisine gider payı hizmet sunmuş olsa bile kendisine gider payı veremez.veremez.
• KURAL 4 : Gideri dağıtılan YGY’ne, geriye KURAL 4 : Gideri dağıtılan YGY’ne, geriye dönerek tekrar gider dağıtımı yapılamaz.dönerek tekrar gider dağıtımı yapılamaz.
Kademeli Dağıtım Yöntemi-3-Örnek-
Kw. SaatKw. Saat 400 400 600600 1.2001.200 1.6001.600 2.8002.800
Personel SayısıPersonel Sayısı 5 5 3 3 1010 1515 2525
Yemekhane Bak-Onar Kesim Montaj Toplam
I. Dağıtım Top 1.700 3.050 6.300 8.200 19.250
KURAL 1 : KURAL 1 : Gider dağıtımına, en çok sayıda en çok sayıda gider yerine gider yerine
hizmet sunmuş YGY’nden başlanır.KURAL 2 : KURAL 2 : I. Gider Dağıtım toplamı en büyükI. Gider Dağıtım toplamı en büyük olan YGY’nden başlanır.
Yemekhane : Personel SayısıYemekhane : Personel Sayısı
Bakım Onarım : Kw/SaatBakım Onarım : Kw/Saat
KADEMELİ DAĞITIM YÖNTEMİ -4KADEMELİ DAĞITIM YÖNTEMİ -4
Bak-Onar Yemekhane Kesim Montaj Toplam
I. Dağıtım Top 3.050 1.700 6.300 8.200 19.250
Bakım Onarım (3.050)
0
Kw Saat 600 400 1.200 1.600 3.8003.2003.200%12,5 %37,5 %50
381,25 1.143,75 1.525
Yemekhane (2.081,25)
0
Personel Sayısı 3 5 10 15 332525%40 %60
832,50 1.248,75
8.276,25 10.973,75 19.250II. Gider Dağıtımı Toplamı
Makine SaatiMakine Saati 5.6005.600 6.3006.300 3.4003.400 8.4008.400 6.3006.300 30.00030.000
mm22 80 80 220 220 200200 360360 140140 1.0001.000
YHGY 1YHGY 1 YHGY 2YHGY 2 YHGY 3YHGY 3 EÜGY 1EÜGY 1 EÜGY 2EÜGY 2 ToplamToplam
I. Dağıtım Top 5050 130 130 8080 180180 380380 930930
DİSDİS -------- 15001500 ------ 1.6001.600 6.4006.400 9.5009.500
YHGY 1 YHGY 1 Makine SaatiMakine Saati
YHGY 2 YHGY 2 DİSDİS
YHGY 3 YHGY 3 mm22
Kademeli Dağıtım YöntemiKademeli Dağıtım YöntemiSIRA SİZDESIRA SİZDE
YHMY3
YHMY1
YHMY2
Kural 1
2
1
2
Kural 2
80 TL
50 TL
130 TL
DİS ---- ---- 1.500 1.600 6.400 9.000
KADEMELİ DAĞITIM YÖNTEMİKADEMELİ DAĞITIM YÖNTEMİ
YHGY 3 YHGY 1 YHGY 2 EÜGY 1 EÜGY 2 Toplam
I. Dağıtım Top 80 50 130 180 380 820
YHGY 3 (80,00)
0
m2 200m2 80m2 220m2 360m2 140m2 1000 m2 800 m800 m22
%27,5 %45 %17,5
22 36 14
YHGY 1 (60)
0
Makine Saati 3.400 5.600 6.300 8.400 6.300 30.00021.00021.000%30 %40
18 24
274 548 820
%1010
%100
%30 %100
18
YHGY 2 (170)
0
34 1368.0008.000%20 %80 %100
II. GİDER DAĞITIMI TOPLAMI
MATEMATİKSEL DAĞITIM YÖNTEMİ
• YHGY’nin birbirlerine sundukları hizmetleri gözönünde bulundurur.
• Bu nedenle daha sağlıklı sonuçlar elde edilir.
• Bu yöntemde, dağıtıma katılan YHGY sayısı kadar denklem kurulur.
Bak-Onar Yemekhane Kesim Montaj ToplamI. Dağıtım Top 3.050 1.700 6.300 8.200 19.250
Kw Saat 600 400 1.200 1.600 3.8003.2003.200
%12,5 %37,5 %50
Personel Sayısı 3 5 10 15 332828
%35,7 %53,6
B = 3050 + 0,107YB = 3050 + 0,107Y
Y = 1700 + 0,125BY = 1700 + 0,125B
%100
%100%10,7
B = 3050 + [0,107 x (1700 + 0,125B)]B = 3050 +181,9 + 0,013375B0,986625B = 3231,9B = 3275,71B = 3275,71
Y = 2109,46Y = 2109,46
Matematiksel Dağıtım Yöntemi
Bakım OnarımBakım Onarım3275,713275,71
YemekhaneYemekhane2109,462109,46
Kesim x % 37,5 = 1.228,39
Montaj x % 50 = 1.637,86
Kesim x % 35,7 = 753,08
Montaj x % 53,6 = 1.130,67
Toplam 4.750,-
Matematiksel Dağıtım Yöntemi
KESİM MONTAJ
Doğrudan Dağıtım 1.987,00 2.763,00 4.750
Kademeli Dağıtım 1.976,25 2.848,75 4.750
Matematiksel Dağıtım 1.981,47 2.768,53 4.750
___________________ ________________
730 GENEL ÜRETİM GİD. HS. 4.750.- 11 Kesim 1.987 12 Montaj 2.763
730 GENEL ÜRETİM GİD. HS. 4.750.- 30 Bakım Onarım 3.050
31 Yemekhane 1.700___________________ _________________
SORU 1: Aşağıdakilerden hangisi genel üretim maliyetlerinin “ikinci dağıtımına” ilişkin doğru bir ifadedir?
a)Yardımcı gider yerlerinde toplanan giderlerin esas üretim gider yerlerine dağıtılmasıdır
b)Esas üretim gider yerlerinde toplanan giderlerin mamullerin maliyetine yüklenmesidir
c)Giderlerin ilgili tüm gider yerlerine dağıtılmasıdır
d)Esas üretim giderlerinde toplanan giderlerinin ilgili tüm yardımcı gider yerlerine dağıtılmasıdır
e)Giderlerin ilgili gelir tablosu hesaplarına yüklenmesidir.
SORU 2: Üretim işletmesinde iki esas üretim gider yeri (EÜGY) ve üç adet yardımcı üretim gider yeri (YÜGY) bulunmaktadır. Giderlere ve dağıtım anahtarlarına ilişkin bilgiler şöyledir.
Bu bilgilere göre birinci dağıtım sonucunda EÜGY 3’te toplanan gider aşağıdakilerden hangisidir?a) 280.000.- YTL b) 105.000.- YTLc) 150.000.- YTLd) 175.000.- YTLe) 330.000.- YTL
Tutar Dağıtım Anahtarı
EÜGY 1
EÜGY 2
EÜGY 3
YÜGY (A)
YÜGY (B)
Aydınlatma Gideri
300.000 Ampul Sayısı
10 25 35 15 15
Isıtma Gideri 700.000 m2 140 210 175 35 140
Toplam
100100
70070035/10035/100
175 / 700175 / 700
105.000105.000
175.000175.000++
280.000280.000
SORU 3: Bir üretim işletmesinde iki esas üretim gider yeri (EÜGY), iki de yardımcı üretim gider yeri (YÜGY) bulunmaktadır. Aşağıda birinci dağıtım sonucunda gider yerlerinde toplanan giderler ile dağıtım anahtarları verilmiştir.
YÜGY 1’ in giderleri alan (m 2), YÜGY II’ nin giderleri ise işçi sayısı dikkate alınarak dağıtılacaktır. Doğrudan dağıtım yöntemine göre YÜGY 2’ den EÜGY (A)’ ya dağıtılacak gider tutarı aşağıdakilerden hangisidir?
a) 100.000.-b) 200.000.-c) 300.000.-d) 400.000.-e) 500.000.-
Toplam EÜGY A EÜGY B YÜGY 1 YÜGY 2
I.Dağıtım Toplamı 2.100.000 800.000 600.000 300.000 400.000
Dağıtım AnahtarıDağıtım Anahtarı
Alan (m2)750 200 400 100 50
İşçi Sayısı 50 10 30 7 3
SORU 3: Bir üretim işletmesinde iki esas üretim gider yeri (EÜGY), iki de yardımcı üretim gider yeri (YÜGY) bulunmaktadır. Aşağıda birinci dağıtım sonucunda gider yerlerinde toplanan giderler ile dağıtım anahtarları verilmiştir.
YÜGY 1’ in giderleri alan (m 2), YÜGY II’ nin giderleri ise işçi sayısı dikkate alınarak dağıtılacaktır. Doğrudan dağıtım yöntemine göre YÜGY 2’ den EÜGY (A)’ ya dağıtılacak gider tutarı aşağıdakilerden hangisidir?
a) 100.000.-b) 200.000.-c) 300.000.-d) 400.000.-e) 500.000.-
Toplam EÜGY A EÜGY B YÜGY 1 YÜGY 2
I.Dağıtım Toplamı 2.100.000 800.000 600.000 300.000 400.000
Dağıtım AnahtarıDağıtım Anahtarı
Alan (m2) 750 200 400 100 50
İşçi Sayısı 50 10 30 7 3
= [10 ÷ 40] x 400.000
= 100.000
40
Buna göre YHMY A'dan, Üretim Departmanı R'nin alacağı pay
doğrudan dağıtım yöntemine göre kaç YTL'dir?
A) 42,20
B) 105,40
C) 60,15
D) 69,30
E) 52,30
+70
210 X (20 ÷ 70) = 60
Yukarıdaki bilgilere göre montaj gider yerinin su giderinden alacağı pay kaç YTL'dir?
A) 780
B) 800
C) 840
D) 760
E) 820
+ 80
1600 X (42 ÷ 80) = 840
4. Bir üretim departmanının genel imalat maliyetleri şöyledir:
Aylar Direkt İşçilik Saatleri Genel İmalat Maliyetleri
1 5 500 401 000
2 3 000 360 000
3 2 500 347 500
4 4 000 385 500
5 6 000 414 000
En Düşük-En Yüksek noktalar tekniğine göre, direkt işçilik saati (DİS) başına değişken maliyet kaç YTL/DİS'tir?
A) 25
B) 18
C) 65
D) 19
E) 90
KURAL 1 : EKURAL 1 : En çok sayıda gider yerine n çok sayıda gider yerine hizmet sunmuş YGY’nden başlanır.
KURAL 2 : KURAL 2 : I.Gider Dağıtım toplamı en I.Gider Dağıtım toplamı en büyükbüyük olan YGY’nden başlanır.
7070
30 / 7030 / 70%43%43 32.111.111 x %4332.111.111 x %43
= 13.761.903,-= 13.761.903,-
9090
,.... 1111113200025
90
2000032
3. Gider Dağıtımı• 2. Gider dağıtımında EÜGY’nde toplanan
maliyetler mamullere yüklenir.
• İşletme A ve B mamullerini üretmektedir.• İşletme A mamulü için 500 DİS, • B mamulü için 1500 DİS harcamıştır.
2000 DİS
II. Gider Dağıtımı Toplamı 820 TL
A Mamulü B MamulDağıtım Anah. (500 / 2000) (1500 / 2000) (%25 x 820) 205 TL 615 TL (%75 x 820)
3. GİDER DAĞITIMINDA ÖZEL DURUMLAR
EÜMY ve YHMY’nin üretim faaliyetinde bulunmaması veya kapasitesinden çok düşük bir düzeyde çalışması durumunda ;
1. EÜMY’nin geçici olarak üretim faaliyetinde bulunmaması,
2. EÜMY’nin bünyevi olarak tamamen veya kısmen üretim faaliyetinde bulunmaması durumu,
3. YGY’lerinin iş kapasitelerinin düşmesi durumu.
1. EÜMY’nin geçici olarak üretim faaliyetinde bulunmaması
EÜGY’nin doğal durumlar dışında (örneğin, satışların azalması veya durması gibi) geçici olarak (bir aydan az olmayan bir süre) durması durumunda, ilgili döneme ilişkin sabit maliyetler üretimle ilişkilendirmek yerine “Çalışmayan Kısım Giderleri”“Çalışmayan Kısım Giderleri” hesabına zarar kaydedilir.
ÖRNEK: Ekonomik kriz nedeniyle satışlar durmuştur. İşletme yönetimi üretimi 2 ay süre ile durdurma kararı almıştır. Bu dönemdeki sabit maliyetler:
Direkt İşçilik 20.000 lira ve GÜG 40.000 liradır.
720 DİREKT İŞÇİLİK GİD. HS. 20.000
730 GENEL ÜRETİM GİD. HS. 40.000
381 GİDER TAHAKK. HS. 60.000
680 ÇALIŞMAYAN KISIM GİD. HS. 60.000
721 DİR.İŞÇ.GİD.YNS.HS. 20.000
731 GÜG YANSITMA HS. 40.000
EÜMY’nin bünyevi olarak tamamen veya kısmen üretim faaliyetinde bulunmaması durumu,
• İşletmenin özelliği gereği olarak, bazı mevsimlerde üretimin yapılamaması veya kapasitenin düşürülmesi gerekebilir. Bu dönemdeki maliyetler üretim maliyetinin bir parçasıdır.
• Bu aylardaki maliyetlerin o döneme maledilmesi aylar arasında karşılaştırma yapmayı olanaksızlaştırır ve yanlış bilgi üretilmesine neden olur.
• Bu dalgalanmaların önlenebilmesi için, sözkonusu giderlerin Gelecek Aylara Ait Giderler hesabına alınarak, dönem sonuna kadar aylara orantılı bir şekilde dağıtılması gerekmektedir.
ÖRNEK: İşletmenin Ocak – Mart döneminde üretim faaliyeti olmaması nedeniyle, Boşa geçen zaman : direkt işçilik 8. 000 ; endirekt işçilik 2.000.-Kullanılmayan kapasiteden dolayı sabit maliyet kaybı : 3.000 lira
720 DİREKT İŞÇİLİK GİD. HS. 8.000730 GENEL ÜRETİM GİD. HS. 5.000
Endirekt İşçilik 2.000.-Diğer GÜG 3.000.-
381 GİDER TAHAKK. HS. 13.000
180 GELECEK AYLARA AİT GİD. HS. 13.000
721 DİR.İŞÇ.GİD.YNS.HS. 8.000
731 GÜG YANSITMA HS. 5.000
151 YARI MAM-ÜRET.HS. 5.000
180 GEL. AYL. AİT GİD. HS. 5.000
Nisan ayında üretim başladığında üretim miktarına bağlı olarak maliyetlere yüklenir.
A
B Sabit maliyetler, oluştukları dönemlerde maliyet hesaplarına kaydedilmeden doğrudan “Gelecek Aylara Ait Giderler” hesabına alınarak, normal üretime başlanıldığında fonksiyonel gider hesaplarına devredilir.
180 GELECEK AYLARA AİT GİD. HS. 13.000381 GİDER TAHAKK. HS. 13.000
Nisan ayında üretim başladığında üretim miktarına bağlı olarak maliyetlere yüklenir.
720 DİREKT İŞÇİLİK GİD. HS. 3.077730 GENEL ÜRETİM GİD. HS. 1.923
180 GEL. AYL. AİT GİD. HS. 5.000
151 YARI MAMUL-ÜRETİM HS. 5.000
721 DİR.İŞÇ.GİD.YNS.HS. 3.077
731 GÜG YANSITMA HS. 1.923
YGY’lerinin iş kapasitelerinin düşmesi durumu.
•Yardımcı üretim yerleri ile hizmet gider yerlerinin iş kapasitelerinin düşmesi nedeniyle maliyetlerde meydana gelecek artışı önlemek için, bu gider yerlerinin giderlerinin boşa geçen kapasiteye ait olanlarının ayrılması ve Çalışmayan Kısım Giderleri hesabına kaydedilmesi gerekir.
BİRLEŞİK MALİYETLER
• Yan Mamul: Birleşik mamul ile karşılaştırıldığında satış değeri düşük olan mamullerdir. Bir şey üretilirken onun yanı sıra elde edilen ve ikinci derecede önemli olan bir ürün.
• Birleşik Mamul: aynı üretim döneminde aynı üretim işlem/işlemleri sonucunda ortaya çıkan ve herbiri bağımsız bir ana ürün olabilecek çeşitli maddelere birleşik (ortak) ürün denir.
BİRLEŞİK MALİYETLER
• Ayrım Noktası: Birleşik ya da yan mamullerin ayrı birimler olarak ayrılabildiği üretim süreci noktasıdır. Başka bir deyişle, birleşik üretim sürecinde, farklı mamullerin ortaya çıktığı noktayı ifade eder.
• Birleşik Maliyetler: Ayrım noktasına kadar oluşan üretim maliyetleri toplamıdır.
Belli bir kaynaktan (varlık, hizmet vb) birden fazla maliyetleme birimi (maliyet merkezi, mamul vb) yararlandığında gerçekleşen maliyettir.
Birleşik Üretim Süreci
Ek işlemBirleşik Mamuller
Birleşik Maliyetler
A var
Birleşik Mamuller
C’
A’
B
C
D (Yan Mamul)
var
Ayrım Noktası
Ek İşleme Maliyetleri
Byok
Ortak mamullerin özellikleri• Aynı üretim işlemi sonunda ortaya çıkarlar
• Değerleri eş düzeyde olup, her bir başlı başına bir ana mamul niteliğindedir.
Birleşik Giderlerin Ortak Ürünlere Dağıtılmasında Kullanılan Yöntemler
• Üretim Miktarı Yöntemi (Fiziksel Ölçüler)• Katsayı Yöntemi (Ağırlıklı Ortalama – Eşdeğer Ürün Miktarı Sayısına Göre Dağıtım)
• Piyasa Değeri Yöntemi• Net Satış Hasılatı Yöntemi• Standart Verim Yöntemi
BİRLEŞİK MALİYETLER
İşletmede 3 farklı mamul üretilmektedir. Döneme ilişkin bilgiler şöyledir:
Mamuller Miktar (adet) Satış Tutarı
(A) 1.000 155.000.-
(B) 800 80.000.-
(C) 2.200 165.000.-
Toplam 4.000 400.000.-
Birleşik Maliyet…………… 200.000.- lira
• Fiziksel ölçüler yönteminde, dağıtımı yapılacak toplam maliyet üretimi yapılan birleşik mamullerin toplam miktarına bölünerek bir birim için birleşik maliyet payı hesaplanacaktır. Veya mamul miktarı toplam birleşik mamuller miktarına bölünerek belirlenecek oran dağıtımı yapılacak maliyet ile çarpılacaktır.
Fiziksel Ölçüler Yöntemi
Fiziksel Ölçüler Yöntemi(A) Mamulü (1.000 / 4.000) x 200.000,- = 50.000,-
(B) Mamulü ( 800 / 4.000) x 200.000,- = 40.000,-
(C) Mamulü (2.200 / 4.000) x 200.000,- = 110.000,-
200.000,-
Birim Mamul Maliyeti
(A) Mamulü 50.000,- / 1.000 = 50,- lira/adet
(B) Mamulü 40.000,- / 800 = 50,- lira/adet
(C) Mamulü 110.000,- / 2.200 = 50,- lira/adet
Mamul Miktar Katsayı Katsayı Fiziksel Ölçümü(A) 1.000 2 2.000 % 27(B) 800 4 3.200 % 43(C) 2.200 1 2.200 % 30
7.400
Katsayı Yöntemi
(A) Mamulü 200.000,- x % 27 = 54.000,- / 1.000 adet = 54,- TL/adet
(B) Mamulü 200.000,- x % 43 = 86.000,- / 800 adet = 107,50 TL/adet
(C) Mamulü 200.000,- x % 30 = 60.000,- / 2.200 adet = 27,27 TL/adet
Bu yöntemde, ortak ürünler belirli bir baza getirilir. Her mamul için ağırlıkları, büyüklükleri, üretim işlemlerinin güçleri, üretimde kullanılan zaman, hammadde miktarı gibi unsurlar dikkate alınarak katsayılar belirlenir.
Birleşik Maliyet / Toplam Satış Hasılatı
200.000,- / 400.000,- = 0,50(A) Mamulü 155.000,- x 0,50 = 77.500,- [ ÷ 1.000 = 77,50 ]
(B) Mamulü 80.000,- x 0,50 = 40.000,- [ ÷ 800 = 50,00 ]
(C) Mamulü 165.000,- x 0,50 = 82.500,- [ ÷ 2.200 = 37,50 ]
Piyasa Değeri YöntemiBu yöntemde, mamul maliyetleri ile piyasa fiyatı arasında bir ilişki olduğu varsayımından hareket edilir. Maliyetler ortak ürünlerin satış hasılatına göre dağıtılır.
Böylece her mamule taşıyabileceği kadar maliyet payı verilmekte ve her mamulün “brüt satış kar oranı” birbirine eşit olmaktadır.
(A) Mamulü 200.000,- x %38 = 76.000.-(B) Mamulü 200.000,- x %18 = 36.000.-(C) Mamulü 200.000,- x %44 = 88.000.- 200.000.-
Net Satış Hasılatı YöntemiBu yöntemde, mamul maliyetleri ile piyasa fiyatı arasında bir ilişki olduğu varsayımından hareket edilir. Maliyetler ortak ürünlerin satış hasılatına göre dağıtılır.
Oran(%)
%38
%18
%44
%100
Mamuller
(A)
(B)
(C)
Toplam
Miktar
1.000
800
2.200
4.000
Satış Tutarı .
155.000.-
80.000.-
165.000.-
400.000.-
Ek Giderler .
22.000.-
17.000.-
11.000.- .
50.000.-
Net Satış
133.000
63.000
154.000
350.000
Standart Verim Yöntemi• Birleşik maliyetlerin ortak ürünler arasında
standart verim esasına göre paylaştırılması esasına dayanır.
• Bir birim maddenin ayrıştırılmasından standart ölçüler içinde elde edilmesi gerekli mamulün yüzdesi olarak miktarına düşen toplam satış hasılatı oranı maliyet dağıtımın esas alınır.
• Rafinerilerde bu yöntem kullanılarak birleşik maliyetlerin mamullere dağıtımı sık rastlanmaktadır.
Birleşik Mamuller
Benzin
Gazolin
Makine Yağı
Etil Alkol
Mazot
Toplam
Üretim Miktarı (100 Galon için)
60
12
2
8
18
100 Galon
Galon Piyasa Fiyatı (TL)
90,30
107,50
21,50
139,75
40,61
Satış Hasılatı (1) x (2)
5.418
1.290
43
1.118
731
8.600
Satış Hasılatı Payı (%)
%63
%15
‰5
%13
%8,5
%100
12
Birleşik Mam.Birleşik Mam.
Benzin
Gazolin
Makine Yağı
Etil Alkol
Mazot
Toplam Toplam
100 Galon için Toplam Maliyet100 Galon için Toplam Maliyet
100.000 x 0,63 = 63.000 TL
100.000 x 0,15 = 15.000 TL
100.000 x 0,005 = 500 TL
100.000 x 0,13 = 13.000 TL
100.000 x 0,085 = 8.500 TL
100.000100.000
Bir rafineride 100 galon için toplam birleşik maliyet 100.000 liradır. Bir rafineride 100 galon için toplam birleşik maliyet 100.000 liradır.
Yan Ürünler• Esas üretim bünyesine girmeyen hammadde artıklarının
daha sonraki bir takım işlemlere tabi tutulması suretiyle elde edilen mamullere “yan mamul” denir.
• Yan ürünlerin değeri diğer mamullere daha düşüktür.
• Yan ürünler; artıklar, deşe, hurda, cüruf ve işletme kayıplarının da zaman zaman karıştırıldığı görülür. (Özellikle de bunların herhangi bir piyasa değeri varsa)
• Yan mamuller ile hurda, artık, deşe arasındaki en önemli fark; deşenin, artığın bir değeri varsa doğrudan doğruya satılabilmesidir.
• Oysa yan ürünlerde genelde, ayrılma noktasından sonra hammadde artıkları bir takım işlemlere tabi tutulmakta ve söz konusu maddeler ek gidere tabi tutulmaktadır.
Yan ürün maliyeti yöntemleri
• Yan ürünlere maliyetten pay verilmesini esas alan yöntemler– Brüt Satış Hasılatı Yöntemi– Net Satış Hasılatı Yöntemi– Satış Fiyatından Geriye Doğru Hesaplama Ynt.– Tedarik Değerinin Esas Alınması Yöntemi
• Yan ürünlere maliyetten pay vermeyerek, yan ürün net satış gelirinin doğrudan sonuç hesaplarına yansıtılmasını esas alan yöntemi
Brüt Satış Hasılatı Yöntemi• Yan ürünler beklenen satış değeri üzerinden
değerlendirilir ve üretim maliyetlerinden satış değeri kadar pay alır.
Mamuller Üretim Miktarı
(A) Mamulü 30.000 Ton
(B) Mamulü 20.000 Ton
Birleşik Ürün
(315.000 TL)
(C) Yan Mamulden beklenen satış hasılatı 15.000 TL’dir.
Üretim Miktarı Yöntemi
Brüt Satış Hasılatı Yöntemi
Maliyeti ÜrünYan Beklenen
MaliyetiimToplamÜret
Maliyetilerin Ortak Ürün
= 315.000 – 15.000 = 300.000.-
(A) Mamulü = (30.000 ÷ 50.000) x 300.000 = 180.000 TL
(B) Mamulü = (20.000 ÷ 50.000) x 300.000 = 120.000 TL
Yan ürünün stoğa alınması durumunda:Yan ürünün stoğa alınması durumunda:
152 MAMULLER HS. 300.000.-(A) Mamulü 180.000(B) Mamulü 120.000
157 DİĞER STOKLAR HS. 15.000.-(C) Mamulü
151 YARI MAM-ÜR. HS. 315.000.-
100 KASA HS. 17.250.-623 DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ HS. 15.000.-
(C) Mamulü600 Y.İÇİ SATIŞLAR HS. 15.000.-391 HESAP. KDV. HS. 2.250.-157 DİĞER STOKLAR HS. 15.000.-
(C) Mamulü
Yan ürünün stoğa alınmaması ve satış anında Yan ürünün stoğa alınmaması ve satış anında kayda alınması durumunda:kayda alınması durumunda:
152 MAMULLER HS. 300.000.-(A) Mamulü 180.000(B) Mamulü 120.000
100 KASA HS. 17.250.-151 YARI MAM-ÜR. HS. 315.000.-391 HESAP. KDV. HS. 2.250.-
Net Satış Hasılat Yöntemi
• Yan ürünlerin değerlendirilmesinde, yan ürüne ayrılma noktasından sonra ek giderler de dikkate alınmakta ve ek giderler doğrudan yan ürünün maliyetine verilmektedir. Yan ürünün değeri, brüt satış tutarından ek giderlerinin çıkarılması suretiyle bulunmaktadır.
Toplam Üretim Maliyeti :315.000 TL
Yan Ürün Ek Giderler : 5.000 TL
Yan ürün Brüt Satış Tutarı : 15.000 TL
Yan ürün net satış Tutarı : 10.000 TL (15.000 – 5.000 )
Ana ürünlere yüklenecek toplam giderler = 315.000 – 10.000
= 305.000 TL
Ana ürün birim maliyeti = 305.000 TL ÷ 50.000 br = 6,10 TL
(A) Mamulünün payı = 30.000 br x 6,10 TL = 183.000 TL
(B) Mamulünün Payı = 20.000 br x 6,10 TL = 122.000 TL
(C) ‘nin birleşik maliyetlerden aldığı pay = 10.000 TL
Satış Fiyatından Geriye Doğru Hesaplama YöntemiSatış Fiyatından Geriye Doğru Hesaplama Yöntemi• Yan ürünün satış değerinden, yan ürünün satışa hazır hale getirilmesi
için yapılması gereken giderler ile satış giderleri ve normal kar tutarı düşüldükten sonra bulunan değer, yan ürünün maliyeti olarak kabul edilir ve bu değerle ortak giderlerden pay verilir.
MaliyetEk - Kar - Değeri SatışYan Ürünün
Pay AlacağıMaliyetten Ortak
Yan Ürünün
= (15.000 TL– 3.400 TL ) – 5.000 TL
= 6.600 TL
= 315.000 TL – 6.600 TL = 308.400 TL
Pay Aldığı Maliyetten Ortak Yan Ürünün -
Maliyeti ÜretimToplam
giderler toplam yüklenecek ürünlere Ana
Birim Maliyet = 308.400 TL ÷ 50.000 br = 6,168 TL
(A) Mamulünün payı = 30.000 br x 6,168 TL = 185.040 TL
(B) Mamulünün Payı = 20.000 br x 6,168 TL = 123.360 TL
Tedarik Değerinin Esas Alınması Yöntemi
• Yan ürünler dışarıdan satın alındığında işletmeye kaça mal olacaksa, o değerle üretim hesabından çıkarılarak stoklara alınır. Bu yöntem özellikle yan ürünün bir başka esas üretim gider yerinde girdi olarak kullanılması durumunda uygulama alanı bulur.
Toplam Üretim Maliyeti : 315.000 TL
Yan Ürün Ek Giderler : 5.000 TL
Yan ürün Brüt Satış Tutarı : 15.000 TL
Yan ürün net satış Tutarı : 10.000 TL (15.000 – 5.000 )
(C) Yan Ürünü Satın Alma Fiyatı : 17.000 TL
Fiyatı Piyasa Yan Ürünün -
Maliyeti ÜretimToplam
giderler toplam yüklenecek ürünlere Ana
= 315.000 TL - 17.000 TL = 298.000 TL
Birim Maliyet = 298.000 TL ÷ 50.000 br = 5,96 TL
(A) Mamulünün payı = 30.000 br x 5,96 TL = 178.800 TL
(B) Mamulünün Payı = 20.000 br x 5,96 TL = 119.200 TL
Yan ürünlere maliyetten pay vermeyerek, yan ürün net satış gelirinin doğrudan sonuç hesaplarına yansıtılmasını
esas alan yöntemi
Toplam Üretim Maliyeti : 315.000 TL
Yan Ürün Ek Giderler : 5.000 TL
Yan ürün Brüt Satış Tutarı : 15.000 TL
(A) Mamulü üretim miktarı : 30.000 Adet
(B) Mamulü üretim miktarı : 20.000 Adet
Birim Maliyet = 315.000 TL ÷ 50.000 Adet = 6,30 TL
(A) Mamulünün payı = 30.000 br x 6,30 TL = 189.000 TL
(B) Mamulünün Payı = 20.000 br x 6,30 TL = 126.000 TL
SORU 1:
Tek bir üretim sürecinde kaçınılmaz olarak birlikte elde edilen iki mamulden birini satış değeri diğerinden çok yüksekse, bu tür mamullere ne ad verilir?
A)Birleşik mamuller ve kusurlu mamuller
B)Birleşik mamuller ve üzerinde tekrar çalışılacak mamuller
C)Ana mamuller ve yan mamuller
D)Ana mamuller ve birleşik mamuller
E)Birleşik mamuller ve fire
SORU 2:
Birleşik üretimde elde edilen mamullere ayrı noktasından sonra yüklenebilen maliyetlere ne ad verilir?
A)Yan mamul maliyetleri
B)Birleşik maliyetler
C)Esas maliyetler
D)Endirekt maliyetler
E)Ek maliyetler
A) 92.000.000B) 108.000.000C 90.000.000D) 95.000.000E) 86.500.000
Mamuller Miktar Fiyat . Z 10.000 100.000 TL
Y 15.000 120 000 TLV 25.000 280 000 TL
Birleşik maliyetler 450.000.000 TL dir. Nispi satış tutar yöntemine göre (Y) mamulüne yüklenecek maliyet payı nedir?
SORU 3:
500.000 TL500.000 TL
450.000.000 500.000
= 900900
(Y) = 900 x 120.000 = 108.000.000
Birleşik maliyet 300.000Z mamulünün miktarı 3.000B mamulünün miktarı 5.000Z mamulünün satış tutarı 20.700.000B mamulünün satış tutarı 50.000.000
Bu bilgilere göre ve fiziksel (Z) mamulünün birleşik maliyetten aldığı pay ne kadardır?
= 37,5 300.000 . 3.000 + 5.000
A) 121.500B) 151.200C) 112.500D) 97.500E) 102.500
SORU
37,5 x 3,000 = 112.500