1

การบญชบรหารและงบการเงน

(Managerial Accounting and Financial Statement)

การบญชบรหาร

การบญชบรหาร เปนการจดท าและน าเสนอขอมลและสารสนเทศทางการเงนทเปนอยในปจจบน

แกผบรหารและพนกงานภายในองคกรธรกจ ในขณะทการบญชการเงนเปนการจดท าและน าเสนอขอมล

และสารสนเทศทางการเงนในอดตขององคกรแกบคคลและหรอหนวยงานภายนอก เชน ผ ถอหน เจาหน

นกลงทนและหนวยราชการตางๆ ฯลฯ เนองจากการบญชบรหารมวตถประสงคทจะมงเนนการรายงานผล

การด าเนนงานแกผบรหารภายในเปนหลกส าคญ จงตองเขาใจถงบทบาท หนาท และความตองการขอมล

และสารสนเทศของผบรหาร ตลอดจนสภาพแวดลอมของธรกจแหงนน ดงนน เนอหาในบทนจงตองการ

อธบายถงบทบาทของการบญชบรหาร และสภาพแวดลอมทางธรกจในปจจบนเพอใหผ เรยนมความรและ

ความเขาใจเปนพนฐานเบองตน กอนทจะท าการศกษาในบทถดไป

การบรหารธรกจและความตองการสารสนเทศทางการบญชบรหาร

องคกรธรกจนานาประเภท เชนรานคา บรษท ธนาคาร มหาวทยาลย หรอหนวยราชการ และ

รฐวสาหกจ ไมวาขนาดเลกหรอใหญจะตองมการบรหารจดการเพอใหบรรลเปาหมายขององคกรแหง

นน และบคลากรมหนาทในการจดการกคอผบรหารระดบตางๆ ซงตองมหนาทและความรบผดชอบในการ

วางแผน จดหาทรพยากร สงการ และควบคมการด าเนนงาน ดงนน เพอใหผ เรยนเขาใจถงลกษณะหนาท

ของการบรหารธรกจของกจการโดยทวไป

ววฒนาการของการบญชบรหาร

การบญชบรหารมรากฐานมาจากการปฏวตอตสาหกรรมในศตวรรษท 19 โดยในชวงระยะเวลา

เรมตนของการปฏวตอตสาหกรรม ธรกจตางๆ จะถกควบคมโดยเจาของเงนทนเปนสวนใหญ บคคลเหลาน

ไดน าทรพยสนของตนมาลงทนหรอท าการก ยมเงนทนจากเจาหนสวนบคคล เมอมจ านวนหนสนเพยง

เลกนอย และไมมผ ถอหนทเปนบคคลนอก การจดท างบและรายการงานเงนตางๆ จงเปนไปอยางเรยบงาย

ตรงขามกบความตองการใชขอมลดานการบญชบรหารทสงขนเรอยๆ อนเนองมาจากขณะนนเปนยค

เรมแรกของอตสาหกรรมการผลตสนคาเชน เหลก สงทอ และผลตภณฑอนๆ ผ บรหารในอตสาหกรรม

เหลานตองการขอมลเพอน าไปใชบรหารการผลตในโรงงาน

2

ภายหลงศตวรรษท 19 การบญชการเงนเรมมความส าคญมากขน เนองจากหนวยงานภายนอก

เชน ตลาดทน เจาหน หนวยงานรฐบาลและกรมสรรพากร ไดบงคบใหธรกจตางๆ ตองจดท ารายงาน

ทางการเงนตามมาตรฐานการบญชทก าหนดไว เนองจากกจการสวนใหญตองเพมเงนทนเพอใชในการ

ด าเนนงานปกต ซงในการจดหาเงนทนจากแหลงตางๆ ภายนอกน กจการจะตองแสดงรายงานการเงนท

ผานการรบรองจากผสอบบญชรบอนญาตแลว ทงนเพอใหบคคลภายนอกเกดความมนใจและเชอถอใน

รายงานการเงนของบรษท จงเกดวธตางๆ ในการบนทกรายการทางการบญชและจดท ารายงานทางการเงน

ในเวลาตอมา และวธการตราคาสนคาคงเหลอกเปนวธหนงทน ามาใชอยางแพรหลายในชวงเวลาตอนทาย

ศตวรรษท 19 ซงสงผลกระทบตอหลกการทางการบญชบรหารดวย

ดวยอทธพลของการบญชการเงนดงกลาวขางตนไดสงผลกระทบตอบทบาทของการบญช

บรหารในอกหลายทศวรรษตอมา กลาวคอนกบญชบรหารจะมงเนนความส าคญไปทการบญชการเงนเปน

หลก ขอมลทจะน าไปใชทางการบญชบรหารจะตองมคณลกษณะตามขอก าหนดทางการบญชการเงน

รวมทงตองจดท ารายงานการเงนใหทนตามเวลาทก าหนด ในชวงเวลานจงไมมแนวคดทางการบญชบรหาร

ใหมๆ เกดขนมากนก จนกระทงในชวงตนศตวรรษท 20 ธรกจเกดการขยายตวมผลตภณฑใหมหลายชนด

สงผลใหการด าเนนงานทงดานการผลตและการขายสลบซบซอนมากขน บรษทใหญๆ หลายแหง เชน ด

ปองท เจเนอรลมอเตอร และเจเนอรลอเลกทรก ไดเรมใหความส าคญกบการจดท ารายงาน ใน เชงบรหาร

แยกตางหากจากรายงานการเงน จนกระทงในชวงกลางทศวรรษ 80 ไดเกดความเปลยนแปลงใน

สภาพแวดลอมทางการตลาดและการคาของโลก ประกอบกบความเจรญกาวหนาดานเทคโนโลย

สารสนเทศ ท าใหเกดนวตกรรมใหมๆ ทางการบญชบรหาร สรปไดวาการบญชบรหารเขามามบทบาทใน

การบรหารธรกจมากขน ทงนเพราะผบรหารตองการทจะตองการทจะไดขอมลทถกตอง เหมาะสม และทน

เหตการณ เพอน าไปใชในการตดสนใจบรหาร ธรกจในยคโลกาภวตน

การบญชบรหาร คอ การใชวธการทางบญช รวบรวมขอมล จดท ารายงานทางการเงนใชในการ

บรหาร เพอจดท างบประมาณ ก าหนดดนทน เพอตดสนใจระยะสนและวเคราะหโครงการลงทนระยะยาว

ความสมพนธระหวางบญชการเงนและบญชบรหาร ตองใชรวมกน ขอมลบญชการเงนตอง

น ามาใชในบญชบรหารโดยตรงและตองปรบปรง เชน คาเสอมฯ การรบจายกระแสเงนสด บญชการเงนตอง

ใชขอมลจากบญชบรหาร เชน ตนทนสนคาคงเหลอ ซงไดมาจากบญชตนทนเปนมาตรฐานตดสนใจ

3

ขอแตกตางบญชการเงนและบญชบรหาร

บญชการเงน ใชระบบบญชค แยกประเภทขอมล ท ารายงานการเงน ค านงถงการใชของ

บคคลภายนอก ไมคอยยดหยนเปนขอมลทเกดขนแลว

บญชบรหาร ไม มการรวบรวมทแนนอน ขอมลเ กอบทงหมดไดจากรายงานของบญช

การเงน ขอมลประกอบดวย อดต ปจจบน อนาคต หนวยของขอมล เปนหนวยเงนตรา และเปนจ านวน

หนวย

เกณฑในการรวบรวมของบญชการเงน คอ หนสน ทรพยสน สวนของเจาของ ก าไร สวนบญช

บรหารรวบรวมตามความรบผดชอบ

- งวดเวลาบญชการเงน ใช เดอน ไตรมาส ป ไมยดหยน

- งวดเวลาบญชบรหาร ใชตามบญชการเงน และตามตองการของฝายบรหาร

- รปแบบรายงานบญชการเงน ไมเปลยนแปลง ไดแก งบก าไร / งบดล / งบกระแสเงนสด

- รปแบบรายงานบญชบรหาร เปนไปตามวตถประสงคของฝายบรหาร

- บญชการเงน ตองมความเชอถอได เปนขอมลทเกดขนแลวเทานน

- บญชบรหาร เชอถอไดนอย เพราะสวนหนงเปนขอมลในอนาคต

การวเคราะหขอมลทไมเปนขอมลการเงน ไดแก

1) เพมคณภาพสนคาและบรการ

2) เพมประสทธภาพการบรหาร

3) เพอบรรลความพงพอใจของลกคา

4) ลดตนทนของการผลต

สงทควรปรบปรงตอเนองในการบรหาร

1) ลดเวลาการเคลอนยายในการผลต การเกบรกษา รอรบบรการของลกคา ตรวจสอบ

คณภาพ

2) ลดการสญเสยทรพยากร วตถดบและแรงงาน

3) ลดเวลาเตรยมเครองจกร อปกรณ หรอกระบวนการผลต

4) ลดกจกรรมทไมกอใหเกดมลคาเพมใหแกสนคา

4

ความรทวไปเกยวกบบญชบรหาร

การด าเนนงานของธรกจเพอใหบรรลตามเปาหมายหรอวตถประสงคของธรกจทก าหนด

ไว ผบรหารจะตองรวบรวมขอมลจากฝายตางๆทเกยวของเอใชแระกอบการวางแผน การควบคม และ

การตดสนใจในการบรหารการจดการภายในองคการและภายใตสถานการณและสภาพแวดลอมทมการ

เปลยนแปลงเกดขนอยตลอดเวลา ซงปจจยหนงทจะเปนขอมลใหแกฝายบรหารเพอใชเปนแนวทางในการ

ด าเนนงานหรอปรบปรงแกไขปญหาตางๆ ทธรกจก าลงเผชญอยไดอยางถกตอง แมนย า และรวดเรวทน

ตอเหตการณกคอ ขอมลทางดานการบญช

การบญชเปนการบนทกรายงานทางการเงนทเกดขนในขณะทธรกจก าลงด าเนนการอย โดยจะม

การจ าแนกใหเปนหมวดหมตามระบบหรอหลกการบญชและรวบรวมขอมลทางการเงนเหลานนเพอ

น าเสนอใหแกบคคลตางๆทตดสนใจในผลการด าเนนงานและฐานะทางการเงนขงธรกจ โดยขอมลทางการ

บญชสามารถแยกพจารณาตามลกษณะกลมบคคลทน าขอมลทางการบญชไปใชไดดงน

การบญชทางการเงน (Financial Accounting)

เปนการจดท าบญชเพอน าเสนอขอมลทางการเงนทเกดขนในอดตใหแกบคคลทวไปได

ทราบ ซงอาจเปนผ เกยวของหรอไมมสวนเกยวของกบผลการด าเนนงานของธรกจเหลานนกได เชน ผ ถอ

หน นกลงทน เจาหน หนวยงานของรฐบาล พนกงาน หรอบคคลทสนใจทวไป เปนตน โดยจะน าเสนอใน

รปของงบการเงนโดยภาพรวมของธรกจ ซงเปนผลมาจากการจดท าตามขอปฏบตทางกฎหมายและการ

ปฏบตตามมาตรฐานการบญชทรองรบโดยทวไป

การบญชบรหาร (Management Accounting)

เปนการจดท าบญชเพอน าเสนอขอมลทางการเงนทเกดขนแลวในอดตหรอขอมลทางการเงนทได

จากการประมาณการวาจะเกดขนในอดตกได เพอน าเสนอขอมลเหลานนนใหฝายบรหารภายในองคกร

ธรกจไดทราบและใชเปนแนวทางในการวางแผน การควบคม และประกอบการตดสนใจในประเดนตาง ๆ

ทเกดขนไดอยางเหมาะสมและทนตอเวลา โดยจะน าขอมลในเชงวเคราะหเฉพาะสวนภายในองคกรธรกจท

ผบรหารใหความสนใจในขณะนน ดงนน ขอมลทไดจงอาจไมไดยดแนวคดตามาตรฐานการบญชการเงน

ใด ๆ ทงหมดและไมมก าหนดระยะเวลาในการจดท าทแนนนอน ขนอยกบความตองการของฝายบรหาร

5

รปท 1.1 แผนผงแสดงลกษณะบญช

จากลกษณะของบญชการเงนและบญชบรหารดงกลาวขางตน สามารถสรปความแตกตางไดดงน

บญชการเงน บญชบรหาร 1. ลกษณะขอมล เปนขอมลทเกดขนแลวในอดต และ

มหลกฐานเพอยนยนความถกตอง

ของการ เ กดรายการ ทสามารถ

ตรวจสอบไดโดยลกษณะขอมลทได

จะเปนขอมลในเชงปรมาณ

ขอมล ท เ กดข นแ ลวในอดตและ

ขอมลทคาดวาจะเกดขนในอนาคต

ซงจะมผลตอการตดสนใจของฝาย

บรหาร โดยขอมลทไดจะมลกษณะ

เปนขอมลเชงปรมาณและขอมลใน

เชงคณภาพ

2. การน าเสนอขอมล จะน าเสนอขอมลของบญชการเงน

ในลกษณะภาพรวมของธรกจ

น าเสนอขอมลเฉพาะสวนทฝาย

บรหารตองการ เชนขอมลตนทน

การผลตสน คาชนดประ เภทใด

ปร ะ เ ภทหน ง ข อ ม ล ข อ ง แผน

บญชลกหน การคา และขอมล

เกยวกบตนทนการซอมบ ารง ซง

เ ป น ข อ ม ล ท เ ก ย ว ข อ ง ก บ ก า ร

ตดสนใจ เปนตน

การบญช

- การจดบนทก

- จดหมวดหม - สรปผล

- วเคราะหและแปรความหมาย

รายงานทางการบญช

บญชการเงน บญชบรหาร

6

บญชการเงน บญชบรหาร 3. ผใชขอมล บคคลทว ไปท ใ หความสนใจใน

องคกรธรกจนนๆ เชน เจาหน ผ ถอ

ห น น ก ล ง ท น ห น ว ย ง า น

รฐบาล และพนกงาน เปนตน

ผ บ ร ห า ร ท อ ย ภ า ย ใ น อ ง ค ก ร

ธ ร กจ ซ ง รวมท งผ บ รหารระดบ

ลา ง ผ บ รหารระดบกลาง และ

ผบรหารระดบสง

4. ก าหนดการจดท าบญช มก าหนดระยะเวลาในการจดทแนน

นอนอยางนอย1 ป ตองท า 1 ครง

ไมมก าหนดระยะเวลาของการจดท า

ทแนนนอนจะจดท าเมอผ บรหาร

ตองการใชขอมล

5. หลกการจดการ ม ร ปแบบของก า รจดกา รท า ทแนนอน โดยจดตามหลกมาตรฐานของการบญช ท รบรองโดยทวไปเนองจากผ ใชขอมลบญชการเงนนนเปนของบคคลทวไปหลายฝาย ซงล วนแต มความ ตองการการใ ชประโยชนจากงบการเงนทแตกตางกนไป ดงนนจะตองมามาตรฐานทเปนทยอมรบของทกฝายสามารถน า ม า เ ป ร ย บ เ ท ย บ ถ ง ค ว า มถกตอง เ ชอถอได และเกดความเปนธรรมแกทกฝาย

ไมมรปแบบทแนนนอน จะจกท าใน

ลกษณะเชงวเคราะห ยดหยนตาม

ความ ตองการ ใ ช ประกอบการ

ตดสนใจของผ บรหารภายในธรกจ

นน

6. ประโยชนทไดรบ ทราบผลการด าเนนงานจากการบร

หรงานทผานมาในอดต

ทราบถงฐานะทางการเงนจากผลของการบรหารงานในอดต

จดท าเพอน าไปใชประกอบการบรหารงานของฝายบรหารในดานตางๆ เชน การวางแผน การควบคม และการตดสนใจ เปนตน

อยางไรกตาม แมวาการบญชการเงนและบญชบรหารมความแตกตางกนดงกลาวขางตนแลวก

ตาม แตในสวนของขอมลทางบญชสงนของขอมลทางบญชสวนใหญทน ามาใชในทางบญชบรหารนนกมา

จากขอมลในทางบญชการเงนดวยเชน เนองจากตามทกลาวมาแลววาการจดท าบญชการเงนจะตองยด

หลกมาตรฐานการบญชทรบรองทวไป เพอใหขอมลนนมความเปนมาตรฐานเดยวกนและเปนทเชอถอ

7

ได ฝายบรหารของธรกจกตองการขอมลในทางดานบญชทมคณภาพในลกษณะทกลาวมาแลว

เชนเดยวกนและในบางครงการประมาณการขอมลทคาดวาจะเกดขนในอนาคตนนกจ าเปนตองอาศย

หลกเกณฑขางตนเปนตวประมาณการ เ พอใหเกดความเ ชอมนในขอมลทจะน ามาใชในการ

ตดสนใจ ดงนนจงอาจกลาวไดวาการบญชการเงนกบการการบญชบรหารนนยงคงคลายคลงหรอ

เหมอนกนอยบางในบางเรอง

บทบาทหนาทของฝายบรหาร

องคกรธรกจนนเปนกลมของบคคลตางๆ ทมวตถประสงครวมกนในการท างาน การบรหารในแต

ละองคกรจะด าเนนงานไปไดดวยดนนจ าเปนตองมผบรหารจดการ ซงจะเปนหนาทบรหารงานใหลลวงไป

ตามวตถประสงคขององคกร ซงหนาทหลกทส าคญคอ

1. การวางแผน (Planning) เปนการวางแผนงานของกจกรรมการด าเนนงานตางๆ ภายในองคกร

ซงอาจเปนแผนงานในระยะสนอาจกลาวไดวาเปนการะบหรอการเลอกทางเลอกตางๆทมอยวาการ

ด าเนนงานในทางเลอกใดเปนทางเลอกทดทสดทจะท าใหบรรลวตถประสงคการทไดวางไว

2. การสงการและสรางแรงจงใจ (Directing and Motivating ) เปนหนาทผบรหารจะตอง

สงการใหชดเจน เพอใหแตละบคคลภายในองคกรไดทราบถงขอบเขตหนาทและความรบผดชอบ รวมไป

ถงการสรางแรงจงใจใหแกบคคลตางๆในองคกรไดมความรสกทจะรวมกนท าหนาทของแตละคนใหด

ทสด เพอใหสามารถประสบผลส าเรจตามเปาหมายหลกขององคกร

3. การควบคมและประเมนผลงาน (Controlling and Evaluation) เปนหนาททผบรหาร

จะตองด าเนนงานเพอใหทราบถงผลทเกดการปฏบตงานของแตละหนวยงานยอยภายในองคกรโดยจะตอง

ท าการก าหนดมาตรฐานของการปฏบตงาน การสงเกตการณปฏบตงาน การเปรยบเทยบการวดผล และ

ประเมนผลงานทเกดขนจรงในการปฏบตงานกบแผนงานทไดก าหนดไว รวมทงจะตองหาแนวทางในการ

ปรบปรงแกไขเมอการปฏบตงานไมเปนไปตามแผนงาน เพอไดสามารถบรรลผลส าเรจตามเปาหมายทวาง

ไวได

จากบทบาทห น า ท ขอ งผ บ ร ห า ร ท กล า ว ไ ว ข า ง ตนจ ะ เห น ไ ด ว า กระบวนกา รกา ร

ตดสนใจ (Decision Making) เขาไปมสวนเกยวของดวยในทกบทบาทวาผบรหารจะตดสนใจในแตละ

ขนตอนของการปฏบตงานอยางไรจงจะท าใหเกดความเหมาะสมทสดภายใตสภาวการณทเกดขนใน

ขณะนนอยางไรกตาม การทผบรหารจะสามารถท าการตดสนใจในเรองใดเรองหนงนน จ าเปนอยางยงท

8

ผบรหารจะตองรวบรวมขอมลตางๆ เพอน ามาใชประกอบการพจารณาตดสนใจ ซงลกษณะของขอมลนน

สามารถจ าแนกไดเปน 2 ลกษณะ

1. ขอมลเชงปรมาณ (Quantity Information) ขอมลในลกษณะนสามารถทจะวดคาออกมาเปน

ตวเลขไดชดเจน เชน ขอมลทเกยวกบหนวยขาย หนวยผลต ยอดขาย ตนทนในการผลต และผลก าไร

หรอขาดทนทจะเกดขน เปนตน

2. ขอมลเชงคณภาพ (Qualitative Information) ขอมลในลกษณะนเปนขอมลทไมอาจวดคา

ออกมาเปนตวเลขทชดเจน เชน สภาวะทางเศรษฐกจ การเมอง สถานการณระหวางประเทศ และ

สภาพแวดลอมในการท างาน เปนตน

จากลกษณะของขอมลในเชงปรมาณและขอมลในเชงคณภาพทกลาวขางตนนน จะเหนวาเปน

ขอมลทสามารถเกบรวบรวมไดทงจากภายในองคกรและจากภายนอกองคกร ซงขอมลจากแตละแหลงนน

ถอเปนขอมลทมผลตอการตดสนใจเพอกระท าการอยางใดอยางหนงของผบรหารอยเสมอ

บทบาทของฝายบญชในองคกร

การจดโครงสรางขององคธรกจนน สามารถแบงตามอ านาจหนาททมสวนเกยวของโดยตรงกบ

วตถประสงคหลกขององคการไดดงน

1. อ านาจหนาทหลก (Line Authority) เปนสายงานทมหนาทรบผดชอบโดยตรงในการ

ด าเนนงานของธรกจใหบรรลเปาหมายหลกขององคการ เชน ฝายผลตหรอฝายขาย เปนตน

2. อ านาจหนาทสนบสนน ( Staff Authority) เปนสายงานทใหการสนบสนนละชวยเหลอให

การท างานของสายงานหลกเกดประสทธภาพสงสด เชน ฝายบญชจะท าหนาทในการเกบรวบรวมขอมล

ทางการเงน เพอเสนอตอผบรหารในการตดสนใจเกยวกบการก าหนดราคาสนคา การควบคมตนทนการ

ผลต และการจดท างบประมาณ เปนตน

9

คณสมบตขอมลทางบญช

ขอมลทางบญชทดและมประโยชนควรมลกษณะดงตอไปน

1. ความเกยวของของขอมล

ขอมลทางการบญชทฝายบญชรวบรวมมานน จะตองมความเกยวของโดยตรงกบปญหา

ทฝายบรหารก าลงตดสนใจอย การมขอมลทมากเกนความจ าเปนจ าท าใหฝายบรหารตองเสยเวลาในการ

จ าแนกขอมลหรออาจเกดความสบสนในประเดนทพจารณาได

2. ทนตอเวลา

ขอมลทางการบญชจะมประโยชนตอการตดสนใจเมอเปนขอมลทสามารถน ามาใชไดทน

ตอเวลาในการแกปญหาทเกดขน แลควรเปนขอมลทไดรบการปรบปรงใหทนตอเหตการณทเปลยนแปลง

3. ความถกตองเชอถอได

ความถกตองและเชอถอไดของขอมลจะชวยใหการตดสนใจนนมความถกตองมากทสด

ดวย ซงการพจารณาถงความถกตองและเชอถอไดนนควรจะตองมเอกสาร หลกฐานอางอง หรออระบ

แหลงทมาของขอมลได และการน าเสนอขอมลนนจะตองเปนไปดวยความระมดระวงแงมความเปนกลาง

ในการแสดงขอมลทเปนตวแทนของรายการหรอเหตการณทางบญช

4. การเปรยบเทยบกนได

การน าเสนอขอมลทางบญชนนจะตองยดหลกความสม าเสมอในการจดท าเกยวกบ

วธการทางบญชทน ามาใช การรบรรายการ หรอการวดมลคาของรายการตางๆ ทปรากฏในงบ

การเงน เพอประโยชนตอผใชในการน าไปเปรยบเทยบถงแนวโนนขงสถานการณทางการเงนทจะเกดขนใน

อนาคต

งบการเงน

1. ความหมายของงบการเงน (Definition of Financial Statement)

งบการเงน หมายถง รายงานทางการเงนทจดท าขนเพอเสนอขอมลทางการเงนเกยวกบผลของ

การด าเนนงานของกจการส าหรบระยะเวลาใดเวลาหนง และเพอแสดงฐานะของกจการคา ณ วนใดวนหนง

งบการเงนโดยทวไปจะประกอบดวย งบดล (Balance Sheet) งบก าไรขาดทน (Income Statement) งบ

แสดงการเปลยนแปลงฐานะการเงน (Statement of Changes in Financial Position)นอกจากนงบการเงน

ยงรวมหมายเหตประกอบงบ งบยอย และค าอธบายอนซงระบไวเปนสวนหนงของงบการเงน

10

2. ประเภทของงบการเงน (Types of Financial Statement)

งบการเงนเปนรายงานทางการเงนทจดท าขนเพอเสนอขอมลทางการเงนเกยวกบผลการ

ด าเนนงานของกจการและแสดงฐานะการเงนของกจการตามทกลาวไปแลวขางตน ซงสามารถแบงประเภท

ไดดงน

2.1 งบดล (Balance Sheet)

เปนงบการเงนทท าขนในวนใดวนหนง โดยปกตจะจดท า ณ วนสนป เพอแสดงฐานะของกจการวา

ประกอบดวย สนทรพย หนสน สวนของเจาของเปนจ านวนเทาใด รวมถงการหมายเหตตอทายงบการเงน

ซงเปดเผยรายละเอยดขอมลเกยวของกบภาระผกพนทอาจเกดขนได

การจดประเภทรายการในงบดล

รายการในงบดลจะจดประเภทรายการไดดงน

สนทรพย

1) สนทรพยหมนเวยน

2) เงนลงทน

3) ทดน อาคาร และอปกรณ (สนทรพยถาวร)

4) สนทรพยไมมตวตน

5) สนทรพยอนๆ

หนสนและสวนของเจาของ

1) หนสนระยะสน หรอหนสนหมนเวยน

2) หนสนระยะยาว

3) หนสนอนๆ

4) สวนของเจาของ

สนทรพย (Assets) หมายถง สงทมมลคาเปนตวเงน อาจจะมตวตนหรอไมมตวตนกได ซงบคคล

หรอกจการเปนเจาของ โดยจะอยในรปของสงหารมทรพย และอสงหารมทรพย รวมถงสทธเรยกรองให

ช าระหน หรอคาใชจายส าหรบบรการทจะเกดขนในรอบระยะเวลาบญชถดไป สนทรพยในงบดลจะแสดง

รายการดงตอไปน

1. สนทรพยหมนเวยน (Current Asset) หมายถง สนทรพยตางๆ ทธรกจสามารถเปลยนเปนเงน

สดไดภายในรอบระยะเวลาด าเนนงานของกจการ โดยปกตรอบระยะเวลาด าเนนงานจะเปน

11

รอบ 1 ป อาจจะนอยกวาหรอมากกวาหนงป ขนอยกบลกษณะของกจการ สนทรพยทถอเปนสนทรพย

หมนเวยน มดงน

- เงนสด

- หลกทรพยตามความตองการของตลาด หรอเงนลงทนชวคราว

- ตวเงนรบ

- ลกหน

- สนคาคงเหลอ

- คาใชจายจายลวงหนา

- รายไดคางรบ

2. เงนลงทน (Investment) หมายถง เงนลงทนระยะยาวเปนเงนทกจการลงทนในหลกทรพยอนๆ

เชน หนก หนสามญ และตวเงนระยะยาว หรอเงนลงทนในกองทนเพอการอยางใดอยางหนง เชน กองทน

เพอขยายโรงงาน จดประสงคของการลงทนระยะยาวเพอประโยชนในการควบคม หรอมสวนรวมในการ

ด าเนนงานในกจการทธรกจลงทน หรอเพอตองการรายไดในรปของเงนปนผล หรอดอกเบย

3. ทดนอาคารและอปกรณ (สนทรพยถาวร) (Property, Plant and Equipment) ไดแก

สนทรพยถาวรทมอายการใชงานเกนกวา 1 รอบระยะเวลาการด าเนนงานปกต การวดประโยชนของ

สนทรพยเหลานค านวณจากราคาทนทซอมา คอ ราคาตามใบก ากบสนคา บวก คาขนสง และคาตดตงหก

ดวยสวนลดเงนสด ซงธรกจอาจมไวเพอการผลต การหารายได ตลอดจนใชกบงานอนๆ ของกจการ เชน

ทดน อาคาร อปกรณ เครองจกร เครองมอเครองใช ฯลฯ

4. สนทรพยไมมตวตน (Intangible Asset) สนทรพยทไมมตวตนมอายการใชงานเกน

กวา 1 รอบระยะเวลาบญช มลกษณะเปนสทธขอเรยกรอง หรอความไดเปรยบทบรษททมอยเชน

- คาความนยม

- นมตสทธ

- เครองหมายการคา

- สมปทานบตร

- ลขสทธ

- คาใชจายในการจดตงบรษท

- คาใชจายในการวจยและพฒนา

12

5. สนทรพยอนๆ (Other Asset) ไดแก สนทรพยทนอกเหนอไปจาก 4 ประเภทขางตน เชน

มลคาราคาเวนคนกรมธรรม ตนทนอาคารระหวางกอสราง เปนตน

หนสน (Liabilities) หมายถง ภาระผกพน หรอสทธเรยกรองเหนอสนทรพยของกจการจาก

บคคลภายนอก หนสนของกจการเกดขนเนองจากการซอสนคา หรอบรการเปนเงนเชอ และการก ยมเงน

หรอกรณอน ๆ ซงจะตองช าระคนในภายหนาดวย สนทรพยหรอบรการ

หนสนในงบดลจะแสดงรายการหนทถงก าหนดช าระกอน และตามดวยหนสนระยะยาวดงตอไปน

1. หนสนระยะสน หรอหนสนหมนเวยน (Short-Term Liabilities or Current

Liabilities) หมายถง ภาระผกพนทกจการตองช าระคนดวยสนทรพยหมนเวยนทกจการมอยภายใน 1 ป

หนสนหมนเวยนสามารถแยกออกไดดงน

- เจาหน

- ตวเงนจาย

- เงนทเปนหนพนกงาน

- คาใชจายคางจาย

- รายไดรบลวงหนา

2. หนสนระยะยาว (Long-Term Liabilities) หมายถง หนสนทมอายครบก าหนดเกนกวา 1 ป

ตามปกตแลวการกอนหนระยะยาวจะเกดจากการซอสนทรพยถาวร ซงหนสนระยะยาวดงกลาวปกตจะม

ดอกเบย ส าหรบหลกทรพยค าประกนหนสนประเภทนจะมหรอไมมกได เชน หนจ านอง พนธบตร ตวเงน

จายระยะยาว เปนตน

3. หนสนอนๆ (Other Liabilities) หมายถง หนสนทไมอาจระบใหอยในขอ 1 และ 2 ขางตน เปน

หนทไมอาจระบอายไดวาจะช าระภายในระยะสน หรอระยะยาว และเปนหนทไมแนนอนวาจะเกดขน

หรอไม เชน หนทอาจเกดขนในอนาคต เปนตน

สวนของเจาของ (Owner’s Equity) หมายถง สนทรพยสทธของกจการ หรอสทธเรยกรองของ

เจาของในสนทรพย หรอสวนไดสวนเสยในสนทรพยของกจการภายหลงจากหกสทธเรยกรองของเจาหนท

หมดแลว ซงกคอสวนเกนของสนทรพยทสงกวาหนสน สวนของเจาของในกจการประกอบดวย เงนลงทน

และก าไรสะสม

สวนของเจาของ หมายถง มลคาสทธของสนทรพยหลงหกหนสน สวนของเจาของมการบนทก

บญชทแตกตางกนตามรปแบบของธรกจ

13

ถาธรกจประกอบการในรปบรษทจ ากด เงนลงทนจะเปนหนสามญหรอหนบรมสทธ ซงจะแยก

เปน 2 สวน คอ มลคาหนขนต าทก าหนดไวตามกฎหมาย และสวนเกนจากมลคาหน สวนทเปนก าไรสะสม

ของบรษท คอ ยอดรวมของก าไรสทธแตละป ยอดนจะลดลงเมอมผลขาดทน หรอเมอจายเงนปนผล

ถาธรกจประกอบการในรปเจาของคนเดยว เงนลงทนจะมบญชเดยวคอ บญชทน ซงรวมบญชก าไร

สะสม และบญชเงนถอนไวในบญชเดยวกน

ถาธรกจประกอบการในรปหางหนสวน จะแยกบญชทนของหนสวนแตละคนไวคนละบญช และม

บญชกระแสทนไวลงรายการเปลยนแปลงของเงนทนแตละคน

2.2 งบก าไรขาดทน (Income Statement)

เปนรายงานทางการเงนทท าขนเพอแสดงวาในระยะเวลาหนงกจการมรายไดรวมทงสนเทาใด และ

มคาใชจายทงสนเทาใด หากรายไดรวมทงสนมากกวาคาใชจายรวมทงสน ในรอบระยะเวลานนแสดงวา

กจการมก าไรสทธ (Net Profit or Net Income) ในทางตรงกนขามถารายไดรวมทงสนนอยกวาคาใชจาย

รวมทงสน แสดงวาในรอบระยะเวลานนกจการขาดทนสทธ (Net Loss) งบก าไรขาดทนจงเปนงบทแสดงให

เหนความสามารถในการหาก าไรของกจการวาเปนอยางไร ดวยเหตนงบก าไรขาดทนจงเปนแหลงขอมลท

ส าคญทสดของขอมลทางการเงน ซงผ ลงทน ผบรหารกจการ ตลอดจนเจาหน ใหความสนใจในขอมล

ดงกลาว เพอประกอบการตดสนใจ เพราะงบนจะแสดงใหเหนถงผลการด าเนนงานแลวยงสามารถน ามาใช

เปนเครองมอในการประมาณก าไรในอนาคต และการประเมนผลการปฏบตงานของฝายบรหารกจการและ

หาขอมลเกยวกบรายไดตอหนสามญของกจการได (Earnings Per Share : EPS)

การแบงประเภทรายการในงบก าไรขาดทน

1. รายได (Income or Revenues) หมายถง ผลตอบแทนจากการทกจการไดรบจากการ

ประกอบการโดยปกตของกจการอนเนองมาจากการจ าหนายสนคา หรอใหบรการรวมถงการลงทนใน

สนทรพย ซงเปนผลท าใหสนทรพยและสวนของเจาของเพมขน หรอหนสนลดลง สนทรพยทเพมขน

เนองจากสาเหตอนไมถอเปนรายไดของกจการ

2. คาใชจาย (Expenses) หมายถง สนทรพยของกจการทลดลง หรอหนสนทเพมขนอน

เนองมาจากการผลต การจดหาสนคาและคาใชจายตาง ๆ เพอการจ าหนายสนคาและบรการ

กจการใหบรการ จะมคาใชจายทแสดงในงบก าไรขาดทน 2 ประเภท คอ คาใชจายในการ

ด าเนนงาน และคาใชจายอน ๆ

14

กจการขายสนคา จะมคาใชจายทแสดงในงบก าไรขาดทน 3 ประเภท คอ ตนทนขาย คาใชจายใน

การด าเนนงาน (คาใชจายในการขาย และคาใชจายในการบรหารและทวไป) และคาใชจายอน ๆ

3. ก าไรสทธ หรอขาดทนสทธ (Net Profit or Net Loss) ในกรณรายไดมากกวาคาใชจายจะ

เกดก าไรสทธ แตถารายไดนอยกวาคาใชจายจะเกดผลขาดทนสทธ

4. รายการพเศษ (Extraordinary Items) หมายถง รายไดหรอคาใชจายทไมไดเกดจากการ

ด าเนนงานตามปกตของกจการภายใตเงอนไข 2 ประการคอ มลกษณะผดปกต และไมเกดเปนประจ า

5. ภาษเงนได (Income Tax) รายจายของกจการทตองจายใหกบรฐบาลตามก าไรทหามาได

ส าหรบงวดหนง ๆ

6. ก าไรตอหน (Earnings Per Share) จะหาไดจากการน าก าไรสทธหารดวยจ านวนหนของ

บรษททงหมด

3. ขอสมมตขนมลฐานของการบญช

ขอสมมตขนมลฐานของการบญช เปนหลกเกณฑทส าคญในการจดท างบการเงน ซงผจดท างบ

การเงนจะตองทราบเกยวกบขอนสมมตฐานทจะกลาวตอไปน ขอสมมตฐานของการบญชตามมาตรฐาน

การบญช มดงน

(1) หลกการใชหนวยเงนตราในการบญช การบญชใหขอมลทเ ปนประโยชนแกผ ท

เกยวของ ขอมลทางการบญชอาจเปนพรรณนาโวหารกได แตขอมลดงกลาวจะใหความหมายไมชดเจน

เทาขอมลทเปนตวเลข เนองจากหนวยเงนตราใชเปนสอในการแลกเปลยนและท าหนาทเปนหนวยวด

ราคา ดงนนนกบญชจงเปนหนวยเงนตราในการวดผลการด าเนนงาน ฐานะการเงน และการเปลยนแปลง

ฐานะการเงนของกจการ

(2) หลกความเปนหนวยงานของกจการ ขอมลทางการบญชเปนขอมลเกยวกบหนวยงานหนง

ๆ ซงแยกตางหากจากเจาของกจการและกจการอน หนวยงานในทนไดแกหนวยธรกจซงอาจเปนในรปของ

บรษทจ ากด หางหนสวน บคคลคนเดยวหรอในรปอน ดงนนจงตองระบหนวยของกจการไวในงบการเงน

นน ๆ

ความเปนหนวยงานตามขอสมมตฐานของการบญชอาจไมเหมอนกบความหมายของความเปน

หนวยงานตามกฎหมาย เชน บรษทตาง ๆ ในเครอเปนกจการแยกกนตามกฎหมาย แตในการท างบ

การเงนรวมนกบญชถอวาบรษทตาง ๆ ในเครอนนเปนหนวยธรกจเดยวกน

15

(3) หลกการใชหลกฐานอนเทยงธรรม เนองจากงบการเงนท าขนเพอประโยชนของบคคล

หลายฝาย ซงอยในสถานะตาง ๆ กน นกบญชผท างบการเงนกอยอกสถานะหนง ดงนนเพอใหบคคลท

เกยวของเขาใจงบการเงนของกจการไดถกตองใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด การบนทกรายการบญช

และการท างบการเงนจงตองจดท าขนโดยอาศยหลกฐานและขอเทจจรงอนเทยงธรรม ทบคคล

ตางๆ ยอมรบและเชอถอ หลกฐานดงกลาวจะตองปราศจากความล าเอยงหรอไมมอคตตอบคคลหนง

บคคลใดโดยเฉพาะ โดยพยายามหลกเลยงความเหนสวนบคคลใหมากทสด

(4) หลกรอบเวลา กระบวนการบญชการเงนใหขอมลเกยวกบกจกรรมทางเศรษฐกจของกจการ

ส าหรบรอบเวลาหรอรอบบญชทระบไว สวนผ ใชงบการเงนท าการประเมนผลตดสนใจ เกยวกบกจการ

ตามวาระและเวลาตางๆ กนตลอดอายของกจการ ดงนนจงตองแบงการท างานของกจการออกเปนรอบ

เวลาสน ๆ เพอจดท าขอมลไวเพอประโยชนในการตดสนใจ โดยปกตรอบเวลาดงกลาวมกจะก าหนดไว

เทากน เพอประโยชนในการเปรยบเทยบ และมระบไวชดเจนในงบการเงน

(5) หลกความด ารงอยของกจการ กจการทจดขนมายอยมวตถประสงคทจะด ารงอยโดยไมม

ก าหนด กลาวคอ หากไมมเหตชเปนอยางอนแลว กจการทตงขนมายอมจะด าเนนงานตอเนองกนไป

อยางนอยกนานพอทจะด าเนนงานตามแผนและขอผกพนทไดท าไวจนส าเรจ นกบญชจงมขอสมมตขน

พนฐานวากจการไมตงใจทจะเลกด าเนนการ หรอไมจ าเปนตองเลกด าเนนงาน หรอตองลดปรมาณการ

ด าเนนงานลงอยางมาก หากเหตผลอนใดชใหเหนวาเหตการณในภายหนาจะไมเปนตามขอสมมต

ดงกลาว กจะตองใชมาตรฐานการบญชทก าหนดไวส าหรบเหตการณนน ๆ โดยเฉพาะแทน

(6) หลกราคาทน หลกราคาทนเกยวโยงกบหลกความด ารงอยของกจการ ตามหลกราคา

ทน การบนทกสนทรพยและหนาสนถอเกณฑราคาทนเดม ซงหมายถงราคาอนเกดจากการแลกเปลยน

ราคาทนเปนราคาทเหมาะสมกวาราคาอนๆ เพราะราคาทนเปนราคาทแนนอนและสามารถค านวณได

อยางตรงไปตรงมา ไมขนอยกบ ความเหนของแตละคน ซงอาจแตกตางกนได อยางไรกตามการใชราคา

ทนเปนเกณฑกมขอเสยหลายประการ โดยเฉพาะอยางยงในกรณทระดบราคาสนคาเปลยนแปลงไปอยาง

มากในกรณทมการชราคาอนทมใชราคาทน ควรเปดเผยใหทราบดวย

(7) หลกการเกดขนของรายได หลกการเกดขนของรายไดเปนหลกเกยวกบการบนทกรายได

จากการขายสนคาหรอใหบรการแกลกคาวา ควรถอวารายไดเกดขนเมอใด และในจ านวนเงนเทาใด

โดยทวไป นกบญชจะลงบนทกวารายไดไดเกดขนแลว เ มอมเ งอนไข 2 อยางตอไปน

คอ (1) กระบวนการกอใหเกดรายไดไดส าเรจแลวหรอถอไดวาส าเรจแลว และ (2) การแลกเปลยนได

16

เกดขนแลว กลาวอกนยหนงกคอ รายไดเกดขนในงวด ซงไดมรการสงมอบสนคาหรอใหบรการแกลกคา

แลว ส าหรบจ านวนเงนทบนทกเปนรายไดนนกคอจ านวนทไดรบหรอคาดวาจะไดรบ อยางไรกตามในบาง

กรณนกบญชถอวารายไดเกดขนโดยใชหลกเกณฑอนทแตกตางไปจากขนตน

(8) หลกการจบคคาใชจายกบรายได หนาทส าคญอยางหนงของการบญชคอการจบคผล

ความส าเรจ (ตามทวดดวยรายได) กบความพยายาม (ตามทวดดวยคาใชจาย) หลกการจบคคาใชจาย

กบรายไดเปนแนวทางส าหรบตดสนวา รายการใดบางทจะเปนคาใชจายในงวดบญชนน ๆ วธการคอ จะม

การบนทกรายไดตามหลกการเกดขนของรายไดกอน ถดจากนนจงเอาคาใชจายไปจบคกบรายได

เมอพจารณาหลกการเกดขนของรายไดคกนไปกบหลกการจบคคาใชจายกบรายไดเราจะไดหลกท

นยมเรยกกนทวๆ ไปวาหลกเงนคาง

(9) หลกเงนคาง ในการค านวณก าไรและขาดทนของงวด นกบญชตองค านงถงรายไดและ

คาใชจายทงหมดทเปนงวดนน และแยกสวนทไมเปนของงวดนนนออก ตามวธการบญชทถอเกณฑเงน

สด จ านวนเงนทจายไปทงหมดส าหรบงวดอาจถอไดวาเปนคาใชจายทเกดขน แตตามหลกการบญชเงน

คางรายไดถอวาเกดขนเมอเขาเกณฑ 2 ประการดงกลาวแลว และใชหลกเกณฑการจบคคาใชจายกบ

รายไดเพอใหไดมาซงคาใชจายทเกดขนส าหรบงวด แมจะยงไมมการรบเงนและจายเงนกตาม

(10) หลกโดยประมาณ การค านวณก าไรและขาดทนตองอาศยการปนสวนรายไดและคาใชจาย

เขารอบบญชตางๆ เขากจกรรมตางๆ ทสลบซบซอน และปนสวนเขากจกรรมทมลกษณะรวมกน การ

ค านวณจงจ าเปนตองท าโดยประมาณการทการด าเนนงานของกจการทมลกษณะตอเนองกน มความ

สลบซบซอน มความไมแนนอน และมลกษณะรวมสมพนธกน ท าใหนกบญชไมอาจค านวณก าไรและ

ขาดทนไดถกตองแนนอนจงตองใชวธประมาณการและใชดลยพนจประกอบอยางหลกเลยงไมได

(11) หลกความสม าเสมอ การใชงบการเงนส าหรบระยะหนง บางครงอาจเพยงพอในการชวย

ตดสนใจ แตงบการเงนส าหรบระยะเวลาหลาย ๆ ชวงตดตอกนไปยอมจะมความหมายและใหประโยชน

แกผใชไดดกวา

การเปรยบเทยบงบการเงน ส าหรบระยะเวลาทแตกตางกน ยอมจะเกดผลและมประโยชนตอเมอ

งบการเงนนน ๆ ไดจดท าขนโดยอาศยมาตรฐานการบญชเดยวกน ฉะนนการปฏบตบญชของกจการ

หนงๆ จงตองยดหลกความสม าเสมอ กลาวคอ เมอเลอกใชการปฏบตบญชวธใดแลวจะใชวธนนโดย

ตลอด แตทงนมไดหมายความวาจะเปลยนแปลงการปฏบตบญชไมไดเลย เพราะเหตการณและ

สงแวดลอมในธรกจยอมเปลยนแปลงไปตามกาลเวลา

17

(12) หลกการเปดเผยขอมลอยางเพยงพอ นกบญชมหนาทเปดเผยขอมลการเงนทส าคญ

ทงหมดตอผใชงบการเงน ในเรองการเปดเผยขอมลนไมมกฎเกณฑทแนนอนวา การเปดเผยอยางเพยงพอ

ควรมลกษณะอยางไร โดยทงไปนกบญชจะตดสนโดยถอหลกวา ถาไมเปดเผยแลวจะเปนเหตใหผ ใชงบ

การเงนหลงผดหรอไม ความเหนจงอาจแตกตางกนไดมากกวารายการใดบางทควรเปดเผย ดงนน

หลกเกณฑทควรน ามาใชคอ "เมอสงสยใหเปดเผย"

การเปดเผยขอมลอยางเพยงพอหมายความรวมถง รปแบบจดรายการและขอมลในงบ

การเงน หมายเหตประกอบงบการเงน ค าศพททใช การแยกประเภทรายการ เกณฑทใชในการค านวณ

ฯลฯ ทงหมดนเนนถงลกษณะและชนดของการเปดเผยตางๆ ทจ าเปนทท างบการเงนใหขอมลอยาง

เพยงพอ

ขอควรค านงในการใชมาตรฐานการบญช

1. หลกความระมดระวงในการด าเนนกจการ ความไมแนนอนมกเกดขนเสมอ การท างบการเงน

จงตองใชความระมดระวงรบรเรองความไมแนนอนนไวดวย

หลกความระมดระวง หมายถงวาในกรณทอาจเลอกวธปฏบตทางการบญชไดมากกวาหนง

วธ นกบญชควรเลอกวธทจะแสดงสนทรพยและก าไรในเชงทต ากวาไวกอน หลกโดยยอคอ "ไมคาดการณ

วาจะไดก าไร แตจะรบรการขาดทนไวอยางเตมท ในกรณทสงสยใหตดเปนคาใชจายทนท" อยางไรกตาม

มไดหมายความวาหลกความระมดระวงจะเปนเหตผลสนบสนนใหกจการตงส ารองลบได

2. หลกเนอหาส าคญกวารปแบ นกยญชใหความสนใจในเนอหาทางเศรษฐกจของเหตการณ แม

รปแบบทางเศรษฐกจของเหตการณนนอาจจะแตกตางจากรปแบบทางกฎหมายกตามโดยปกตเนอหาทาง

เศรษฐกจของเหตการณทเกดขนมกจะสอดคลองกบรปแบบทางกฎหมาย อยางไรกตามใยบางครงเนอหา

กบรปแบบทางกฎหมายอาจแตกตางกน นกบญชจงควรเสนองบการเงน ซงรายการและเหตการณท

เกดขนตามเนอหาและตามความเปนจรงทางการเงน ไมใชตามรปแบบทางกฎหมายเทานน ทงนเพอให

ผใชงบการเงนไดทราบขอมลเกยวกบกจกรรมทางเศรษฐกจของเหตการณนนไดชดเจนยงขน

3. หลกการมนยส าคญ งบการเงนควรเปดเผยขอมลทมนยส าคญพอทจะกระทบตอการ

ตดสนใจ ทงน เพอใหผ ใชงบการเงนเขาโดยถกตองถงผลการด าเนนงาน ฐานะการเงน และการ

เปลยนแปลงฐานะการเงนของกจการ

18

เหตการณทมนยส าคญหมายถงเหตการณ ซงหากผ ทเกยวของไมไดรบทราบแลวอาจตดสนใจผด

ไปจากกรณทไดทราบ ดงนนเมอนกบญชไดสงเกตเหนเหตการณใดซงมนยส าคญตอการตดสนใจของผ ท

เกยวของแลว นกบญชตองรายงานเหตการณนนดวยความระมดระวง

http://iknos-management-accounting.blogspot.com/2010/12/1-managerial-accounting-and-

financial.html