manas dr khalid b.m

“BREAKING THE ICE BERG”IN MANAS

Dr KHALID B.M [email protected] 1

Dr KHALID B.MAYU PHYSICIAN & CONSULANTSINDHANUR, DT-RAICHURKARNATAKA.

OUTLINE OF MANAS

CONCEPT OF MANAS

SUBHEADINGS IMPORTANCE

APPLIED ASPECTS


CONCEPT OF MANAS

1.ETIMOLOGY2.SYNOYMUS3.DEFINATION

4.LAXANA5.GUNA6.NYAYA

7.VISHAYA / ARTHA8.KARMA9.STHANA

10.TRIGUNA OF MANAS11.DOSHA OF MANAS


ETIMOLOGY OF MANAS

MANAS = DERIVED मन् ज्ञान

मन्यते ज्ञायते अवबुध्यते अनेन इतित मन

मन ज्ञायते अनेन इतित मन्


SYNONYMUS

CITTA,CETAS,HRT,HRD,MANAS,SATVA,SWANTH AMARAKOSHA 1/4/31

अतीन्द्रियं पुनम�नः सत्त्वसञ्ज्ञकं, ‘चेतः CH/SU -8/4


LAXANAलक्षणं मनसो ज्ञानस्याभावो भाव एव च|

सतित ह्यात्मेन्द्रिन्"यार्थाा�नां सन्नि%कर्षे' न वत�ते||१८|| वैवृत्त्यान्मनसो ज्ञानं सान्नि%ध्यात्तच्च वत�ते

अत्मेन्द्रिन्"य सन्नि%कर्श� ज्ञानस्य भवो अभवश्च मनसो लिलङ्गाम्

तस्मादु्यगपज्ज्ञानानुदयाल्लि��ङ्गा

सुख दुख उपलब्धि9 सधनम् इन्द्रिन्"य मन:

चंचलं ति; मनस्

र्षेन्नि<तिनन्द्रिन्"यणिणDr KHALID B.M [email protected] 6

MANO GUNA

अणुत्वमर्था चैकत्वं द्वौ गुणौ मनसः स्मृतौ” (र्शा.अ.१)

1.EKATWA

2.ANUTWA


|

स्वार्था'न्द्रिन्"यार्था�सङ्कल्पव्यणिभचरणाच्चानेकमेकब्धिस्मन् पुरुर्षेे सत्त्वं, रजस्तमःसत्त्वगुणयोगाच्च; न चानेकत्वं,नह्येकं ह्येकका�मनेकेषु प्रवत�ते तस्मा%ैककाला सव'न्द्रिन्"यप्रवृणित्तः||५||

1.EKATWA ARTHAVABHICHARA CINTYA ,VICARYA,UHYA,DHYEYA,SAMKALPA INDRIYA RUPAGRAHANA-----CHAKSHUENRIYA SPARSHA ----------SPARSENDRIYA SANKALPA SHABDHA --------SROTRENDRIYAA RASA ------- RASANENDRIYA GANDHA ---- GHRANENDRIYA SATVA,RAJA,TAMA – TRIGUNA PRABHAVA


NYAYA

दीर्घांा& शष्कु�ीं भक्षयतो युगपत् पञ्चज्ञानान्युत्पद्यन्त इतित तु ज्ञान युगपदुत्प�पत्रशतव्यक्ति/भेदज्ञानवदभ््रातम्

1.UTPALA SATAPATRA VEDHA NYAYA

2.ALATA CAKRA DARSANA NYAYA

3.DIRGHA SASKULI NYAYA


SEE - CHAKSHU

SMELL - GRAHENA

TOUCH - SPARSHA

EAT - RASA

SABDHA - SROTO

DHIRGHA SASKULI NYAYA


RUPAGRAHANA-----CHAKSHUENRIYA SPARSHA ----------SPARSENDRIYA SHABDHA --------SROTRENDRIYAA RASA ------- RASANENDRIYA GANDHA ---- GHRANENDRIYA

EKATWA

ANUTWA

SASKULI NYAYA


UTPALA SATAPATRAVEDHA NYAYA


PUNCH MACHINE


STAPLER


ALATA CAKRA DARSANA NYAYA


CYCLE WHEEL


MANO VISHAYA

क्तिचत्यं विवचाय3मूह्यं च ध्येयं सङ्क�प्यमेव च| यत्कित्कञ्चिञ्चन्मनसो ज्ञेयं तत् सवM ह्यर्था�सञ्ज्ञकम्||२०||

1.CINTYA

2.VICARYA

3.UHYA

4.DHYEYA

5.SAMKALPYADr KHALID B.M [email protected] 17

CINTYA

CHIT GYNA.

लिचन्त्यं कत�व्यतया अकत�व्यतया वा यन्मनसा लिचन्त्यते

THINGS REQUIRING THOUGHTSDr KHALID B.M [email protected] 18

VICARYA

CHIR TATWANIRNAYA

तिवचाय�म् उपपत्त्यनुपपणित्तभ्यां यतिद्वमृश्यते

GUNA DOSHA VICHARADr KHALID B.M [email protected] 19

UHYA

UHAYAM TARKAM

ऊहं्य च यत् सम्भावनया ऊह्यते एवमेतद्भतिवष्यतित इतित|

LOGICAL DERIVATION

IMAGINATION Dr KHALID B.M [email protected] 20

DHYEYA

DHYAI – FLOW OF MONOTNOUS THOUGHT

ध्येयं भावनाज्ञानतिवर्षेयम्|


SAMKALPA

DESIRE TO DO

THIS IS TO BE DONE, LIKE THIS

सङ्कल्प्यं गुणवत्तया दोर्षेवत्तया वाऽवधारणातिवर्षेयम्|

DETERMINATION OF MIND ABOUT THING.


NUT SHELL

CINTYA – THINK OBJECT -- KNOWLEDGE VICARYA – PROS & CONS UHYA - IMAGINATION DHYEYA - MEDIATION SAMKALPA – DETERMINATION.


इन्द्रियसय अत्मनो अनुमपकम्

इन्द्रिय द्रुस्तम्

इन्द्रिय सु्रस्तम्

इन्द्रिय जुस्तम् सविवतम्

इन्द्रिय दुजयम्

क्ति�ङ्गाम्

INDRIYA


INDRIYA

इन्द्रियाक्ति<ष्ठान ंमनस

MANAS IS SETTLED IN INDRIYA

MANAS REGULATES INDRIYA

KARANA INDRIYA GYNA INDRIYA VYAPARA

MANAS SATVA BAHAVA CHETA BUDDHI.


MANO KARMA

इन्द्रियाभिभग्रहः कम� मनसः स्वस्य विनग्रहः| ऊहो विवचारश्च, ततः परं बुन्द्रिYः प्रवत�त|े|२१|


INDRIYABIGRAHAN इन्द्रिन्"याणिभग्र;ः इन्द्रिन्"यान्निधष्ठानं मनसः ATMA

INDRIYA CHAKSHU – SEE SROTO - HEAR RASA - TASTE CONTROL MANAS SPARSHA – TOUCH GRAHANA - SMELL


GANDHIJI KA BANDAR

BURA NA DAKO

BURA NA SUNO

BURA NA KAHO


SWASYA NIGRAHANA

तथा स्वस्य विनग्रहो मनसः

<ृत्या कारणभूतया “विवषयप्रवण ंक्तिचतं्त <ृवितभं्रशान्न शक्यते|

विनयतुमविहतादथा3द्धवृितर्हिहO विनयमात्मित्मका”


DHRUTHI BRAMSHA.

तिवर्षेयप्रवणं सत्त्वं धृतितभ्रंर्शा% र्शक्यते तिनयन्तुमति;तादर्थाा�Yतृितर्हि;` तिनयमात्मित्मका.

तिवर्षेयप्रवणं तिवर्षेयेरु्षे प्रसज्जत्. भ्रमत्ययं चेत इतित अश्वान् रलिर्थारिरव भ्रामयतित.

30Dr KHALID B.M [email protected]

BEAUTIFUL GIRL.

BEAUTIFUL GIRL 1 TO 10 – 1 ST IN CLASSBY CHANCE FAILED IN 1 SUBJECT.

LANDUP IN DEPRESSION.

NEGATIVE AUTOSUGGESTION I FAILED.STARTED LONELNESS,THINKING,LOSED FAITH.

STARTED TALKING WITH ALIANS.


INDRIYABINIGRAHANA DHEE

MANAS SWASYA NIGRAHANA DHRUTI BUDDHI UHYA – VICHARA SMRUTI

MANAS PRAGYNA


MANAS STHANA

HRDAYA CHARAKA र्षेडङ्गमङं्ग तिवज्ञानन्निमन्द्रिन्"याण्यर्था�पञ्चकम्| आत्मा च सगुणश्चेतणिश्चन्त्यं च हृदिद संणिjतम्||४||

SUSRUTHA हृदयं चेतनास्थानमुकं्त सुjुत देति;न तमोणिभभूते

A.H हृदयं


SHIRA / HEAD

प्राणाः प्राणभृत यत्र णिjताः सव'न्द्रिन्"याणिण च| यदुत्तमाङ्गमाङ्गानां भिशरस्तदणिभधीयते||१२


MANO BHEDHA BASED ON TRIGUNA / TRIGUNA OF MANAS

यदिदन्द्रियाणामभिभग्राहकं च ‘‘मन’ इत्यणिभधीयते; तत्मित्त्रतिवधमाख्यायते-शुदं्ध, राजसं, तामसन्निमत

SATVA

RAJA

TAMA


तित्रतिवधं खलु सत्त्वं- रु्शYं, राजसं,तामसन्निमतित|

SATVA = तत्र रु्शYमदोर्षेमाख्यातं क�याणांशत्वात्

RAJAS = राजसं सदोषमाख्यातं रोषांशत्वात्

TAMAS = तामसमतिप सदोषमाख्यातं मोहांशत्वात्


MANASIKA DOSHA

1)RAJAS

2)TAMAS


IMPORTANCE OF MANAS

अतीन्द्रियं पुनम�नः सत्त्वसञ्ज्ञकं, ‘चेतः’ इत्याहुरेके, तदर्थाा�त्मसम्पदायत्तच<ंे चे<ाप्रत्ययभूतन्निमन्द्रिन्"याणाम्||४||

CAUSE FOR INDRIYA GYNA AND VYAPARA

PRIME CAUSE FOR GYNA SADHANA

HEALTH = “HEALTH IS STATE OF PHYSICAL,MENTAL & SOCIAL WELL BEING & NOT MERELY THE ABSENCE OF DISEASE OR INFIRMITY” SAMA – DOSHA,DHATU,AGNI PRASANA – ATMA, MANA, INDRIYA.

MAN CHARACTER BASED ON MANAS


APPLIED ASPECTS

र्शरीरं सत्त्वसञ्जं्ञ च व्याधीनामाjयो मत

RAJAS & TAMAS MANASIKA VYADHI UNMADA APASMARA ATATAVABHINVESHA

UNMADA = तैरल्पसत्त्वस्य मला प्रदु<ा बुYेर्हिन̀वासं हृदयं प्रदूष्य|

SATWAVAJAYA CHIKITSA

MANO VISHAYA = RESEARCH


manas dr khalid b.m

Health & Medicine