SIPERMARRJA DHE ASPEKTE EKONOMIKE TE SME-ve

Jorida TABAKU, MA

Industrite kreative

Cfare jane industrite kreative?

Sipermarrja

Sipermarrja eshte procesi i krijimit te vleres duke kombinuar burimet per zbuluar dhe shfrytezuar mundesite (Shane & Venkataraman, 200)

Zbulimi i mundsive eshte celesi kryesor i sipermarrjes.

Sipermarresit e suksesshem

Sipermarresit e suksesshem kane aftesi per te: Identifikuar tregjet Siguruar koncepte te reja Nxitur mendimin kreativ Pare situatat ne drejtim te nevojave te

paplotesuara Arritur nje vizion Krijuar nje avantazh konkurues

Mundesite e biznesit Mundesite e biznesit jane perkufizuar

“Kane cilesite e te qenit terheqese, te qendrueshme dhe te specifikuara ne kohe dhe duhet te jene te misheruara ne nje produkt ose sherbim qe krijon ose shton vlere per perdoruesin perfundimtar”(Timmons and Spinelli, 2003).

Jo cdo ide biznesi eshte nje mundesi. Ka shume ide biznesi, por vetem pak prej

tyre jane mundesi te mira per biznes.

Mundesite rrjedhin nga (Ardichvili (2003)

Zgjidhjen e problemeve ose nevoja aktuale te klienteve -> njohuri, aftesi, etj

Tendenca ose levizje ne treg -> rrjetet

Ka dy lloje sipermarresish

(1) Sipermarresit e vetem-e njohin industrine shume mire, jane kreative, mundohet qe ti zbulojne mundesite qellimisht

(2) Sipermarresit ne rrjet-me pak familiaritet me industrine –mundesia eshte zbuluar si rezultat I koincidences-meson per mundesite si rezultat I kontakteve me njerez te tjere

Llojet e mundesive te biznesit

Aftesia per te krijuar vlere

Nevojat e tregut

E papercaktuar

E percaktuar

E percaktuar

E papercaktuar

“Endrra” “Zgjidhje Problemesh”

“Transferim Teknologjie”

“Formim Biznesi”

Pse disa mundesi falimentojne

Shpesh faktore si optimizmi i tepert ose iluzioni I krijuar nga shifrat financiare jane faktore te rendesishem.

Timmons dhe Spinelli (2003) theksojne se falimentimi shpesh ndodh kur sipermarresit fokusohen shume shpejt tek strategjia ose jane te prekupuar shume shpejt me shifrat financiare

Nje mundesi e mire biznesi i pergjigjet pyetjeve si:

Per cfare eshte mundesia e biznesit? Cila eshte vlera per konsumatoret? A ka nje treg te qendrueshem? A do

te jete kompania e suksesshme? A ka nje avantazh konkurues te

qendrueshem? Cilat jane karakteristikat e struktures

se industrise? (5 forcat e Porter) Cila eshte strategjia e hyrjes?

Karakteristikat e personalitetit

Gjalleria Sipermarrese

Rrjetat sipermarrese

Njohuri mbi tregjet Njohuri mbi prob e konsum

Njohuri mbi sherb e konsum

Interes i vecante Njohuri mbi Industrine

Nevojat e Tregut Burimet e paperdorura

Njohja e mundesise

Formimi I Biznesit

Plani I Biznesit

Krijimi I Biznesit

Analiza e Fizibilitetit

Suksesi I Biznesit

Skanimi dhe vleresimi

Planifikimi dhe Kontrolli

Zhvillimi i mundesise

Zbatimi I Strategjise

Hartimi I Strategjise

Mundesia e biznesit duhet te shikohet ne drejtim te:

Industria dhe tregu Ekonomiksi Ceshtjet e vjeljes se fitimeve Ceshtjet e avantazhit konkurues Ekipi Manaxherial Ceshtjet qe kane mangesi Kritere personale Diferencimi Strategjik

Shembull: Falimentimi i Dot.com

Cfare e shpjegon falimentimin e kaq Dot.coms?

Cfare mund te themi per falimentimin e ketyre mundesive duke pasur parasysh elementet e :

Analizen e 5 Forcave te Porter? Teorise se avantazhit krahasues te

qendrueshem?

Vlersimi i mundesive te biznesit per Dot.com

A jane vere e vjeter ne canta te reja? Cfare kane unike?

Cila eshte vlera per konsumatoret? A ka avantazh krahasues te

qendrueshem? A ka fitime te qendrueshme?

Cfare nuk shkoi me Dot.Com?

Keto kompani kishin mundesi te krijonin kapital, po qene nevoja te tregonin te tregonin qe mund te ishin te suksesshme.

Strategjite e keqija, disa kompani kane perdorur teknologjine e internetit per te levizur bazen konkuruese nga cilesia, karakteristikat dhe sherbimi drejt cmimit te ulet.

Sjellja ndaj tregut si dhe shifrat e shitjeve jane jo te besueshme si rezultat I uljeve, duke eksperiementuar sjelljen e bleresve.

Metoda kreative te kontabilitetit. Shume kompani aktive ne internet jane biznese artificiale qe

konkurojne me mjete artificiale te mbeshtetura nga kapital i fuqishem.

Ne kete periudhe tranzicioni mendohej se rregulla te reja mbi konkurencen, ekonomiksin dhe manaxhimin do te zevendesonin rregullat e vjetra konvencionale.

Analiza e Industrise

Kercenimi i Produkteve Zevendesuese

Rivaliteti Konkurues Ekzistues

Fuqia e Furnitoreve

Fuqia e Bleresve

Barrierat e Hyrjes

+ Akses me i mire tek zevendesuesit

+ Konkurence me cmimet

+ Zgjerim i tregut gjeografik

+ Me pak nevoje per forca shitjeje, akses tek kanalet dhe aktive fizike

+ Akses te me shume konsumatore

- Redukton leven ndermjet kompanive nderhyrese

Dot.coms

Paradoksi I madh I internetit eshte se perfitimet e veta:

Informacioni disponibel Reduktimi I veshtiresise se blerjes,

marketingut dhe shperndarjes Transparenca E bejne me te veshtire per keto

kompani qe ti kthejne keto perfitime ne fitime per to (shitja e makinave).

A ka avantazh te qendrueshem per Dot.com

Kosto e ulet -> Ne shumicen e rasteve nuk eshte e qendrueshme. -> Komapnite kishin te njetat perfitime me te njejtat karakteristika (imitueshme + jo e qendrueshme).

Pozicionimi Strategjik -> mungesa e nje drejtimi strategjik (jo e rralle + jo e vlefshme)

Listoni avantazhet e:

Punesimit . . . Vetepunesimit . . .

Konvergimi i Manaxherit Sipermarres

Nje sipermarres i mire nuk eshte nje manaxher i mire

Nje manxher nuk eshte nje sipermarres Kur firma rritet ngadale, dhe themeluesi eshte I afte per

pershtatje, atehere firma ka potenciale. Themelues inxhinierik apo shkencor qendrojne ne kontrollin e

kompanise per periudha me te shkurtra sesa ata me fokus biznesi.

Zoterimi I themeluesit do te jete me I gjate ne firma te dominuara nga familja.

Nje teresi faktoresh duhen per te bere dike nje manaxher sipermarres te suksesshem

Fazat e rritjese se ndermarrjes

Fillimi Rritja e larte Maturimi Stabiliteti

Udheheqja Sipermarrese

Cfare eshte Udheheqja?Perfshin dhenien e drejtimit : krijimi dhe komunikimi I vizionit te sipermarresit per firmen

Varion ne biznese qe rriten dhe maturohen

Cilesite Udheheqese te SipermarresveTolerance per paqartesi

Kapacitet per tu pershtatur

Udheheqja SipermarreseCfare e ben nje Udheheqes Efektiv?

Ai qe fokusohet vazhdimisht per te arritur qellimet e firmes

Ai qe krijon nje marredhenie personale me punonjesit bazuar ne respekt dhe besim

Ai qe influencon direkt punonjesit mbi menyren si duhet te funksionoje firma (psh., ceshtjet etike)

Ai qe e ben firmen terheqese per punonjesit e rinj

Udheheqja Sipermarrese Lider shtrengues kerkon zbatim te

menjehershem.

Lider autoritar mobilizon njerezit kundrejt nje vizioni.

Lider bashkepunetor krijon lidhje emocionale.

Lider demokratik krijon konsensus.

Lider qe percakton ritmin vendos standarte te larta dhe pret qe te zbatohen.

Lider stervites (trajner) zhvillon njerez.

Ceshtje qe prekin Manaxhimin e Firmes se Vogel

Kufizimet e Kufizimet e Burimeve Burimeve

Kufizimet e Kufizimet e Burimeve Burimeve

Manaxhimi Manaxhimi ProfesionalProfesional

Manaxhimi Manaxhimi ProfesionalProfesional

Pronaret si Pronaret si ManaxhereManaxhere

Pronaret si Pronaret si ManaxhereManaxhere

DobesiteDobesiteManaxheriale Manaxheriale

DobesiteDobesiteManaxheriale Manaxheriale

Manaxhimi i Manaxhimi i Firmes se Vogel Firmes se Vogel

Manaxhimi i Manaxhimi i Firmes se Vogel Firmes se Vogel

Manaxheri si Manaxheri si NegociatorNegociator

Manaxheri si Manaxheri si NegociatorNegociator

Rritja e Firmes Rritja e Firmes dhe Manaxhimidhe Manaxhimi

Rritja e Firmes Rritja e Firmes dhe Manaxhimidhe Manaxhimi

Karakteristika te Manaxhimit te Firmes se Vogel

Manaxheri Profesional Nje manaxher qe perdor metoda manaxheriale sistematike dhe analitike

Kufizimet e Pronareve si ManaxhereNuk jane gjithmone anetare te mire ne organizim

Kane veshtiresi per tu pershtatur ne rolet konvencionale

Kane orientim te ndryshem nga manaxheret profesioniste

Fazat ne Rritjen dhe Manaxhimin e Firmes Faza e rritjes Ngarkesa e punes se

Sipermarresit

Faza 1. Operacione me nje person Ben gjithe punen. Mban kontakte me konsumatoret.

Faza 2. Lojtar-Trajner Vazhdon te realizoje disa detyra baze, dhe fillon te marre ne pune te tjere dhe te mbikeqyre.

Faza 3. Mbikeqyrje e ndermjetme Leviz nga manaxhimi vete dhe punon nepermjet te tjereve.

Faza 4. Organizata Formale Perdor buxhete dhe plane; duke ndjekur politika dhe procedura.

Fazat Organizative te Rritjes se Biznesit te Vogel

Manaxhimi kundrejt Berjes se gjerave

FAZA 1 FAZA 2 FAZA 3 FAZA 4Operacione me nje

person

Lojtar - Trajner Mbikeqyrje e

Ndermjetme

Organizata

Formale

Koha e harxhuar duke manaxhuar Koha e harxhuar duke bere gjera

Natyra e punes Manaxheriale

KontrolliKontrolliKontrolliKontrolli

PlanifikimiPlanifikimiPlanifikimiPlanifikimi UdheheqjaUdheheqjaUdheheqjaUdheheqja

OrganizimiOrganizimiOrganizimiOrganizimi

Puna Puna ManaxherialeManaxheriale

Puna Puna ManaxherialeManaxheriale

Aktivitetet PlanifikuesePerfitimet e Planifikimit Formal

Produktivitet i permiresuarPerqendrim ne arritjen e qellimeve Kredibilitet i rritur me pretendentet

Koha per planifikimPlanifikimi kerkon disiplinePlanifikimi nuk duhet shtyre

Pjesemarrja e punonjesve Punonjesit jane nje burim i shkelqyer planifikimi

Krijimi i Struktures Organizative Struktura e pa-planifikuar

Struktura zhvillohet me zhvillimin e firmes Rritja krijon nevojen e ndryshimit strukturor

Zinxhiri i KomandesKanali zyrtar, vertikal i komunikimit ne nje organizate

Nje kanal per komunikim nga te dyja anet Kontrolli

Numri i punonjesve qe mbikeqyren nga nje manaxher

Matja e Matja e Performances Performances

Matja e Matja e Performances Performances

Ushtrimi i Kontrollit

Percaktimi i Percaktimi i StandarteveStandarteve

Percaktimi i Percaktimi i StandarteveStandarteve

Planifikimi dhe Planifikimi dhe Percaktimi i Percaktimi i QellimeveQellimeve

Planifikimi dhe Planifikimi dhe Percaktimi i Percaktimi i QellimeveQellimeve

Marrja e Marrja e Veprimeve Veprimeve

Korrigjuese Korrigjuese

Marrja e Marrja e Veprimeve Veprimeve

Korrigjuese Korrigjuese

Fazat e Procesit te Kontrollit

Asistence Manaxheriale nga Jashte

Asistence Asistence Manaxheriale Manaxheriale

nga Jashtenga Jashte

Ekipe Konsultuese Ekipe Konsultuese Biznesi Biznesi

OJFOJF

Qendra per Qendra per Zhvillimin e Zhvillimin e

Biznesit te VogelBiznesit te Vogel

Konsulente Konsulente ManaxherialeManaxheriale

Rrjetet Rrjetet Sipermarrese Sipermarrese

Sherbime te tjera Sherbime te tjera Profesionale dhe Profesionale dhe

Biznesi Biznesi

Inkubatore BiznesiInkubatore Biznesi