mandacÜnincunawan chalapacuynincuna · tayta diospa wasinćhu sumä chuyannin cuartumanpis...
TRANSCRIPT
44
Siñalay
Cay siñalay nishan walaśhcunätam umri cayninćhu
siñalaycächipäcula. Cayta lulapäcula simänayu walaśh iñacha
cayaptinmi. Chay lulayćhu iñachäpa pishuchanpa puntanćhu
utächantam uchuyllacta cuchuycapäcula. Chaytam paycuná
“siñalay” nipäcula. Ya'anchic'a chay lulayta manam
lisinchicchu. Cay lulayta Abrahammi lluy nunantin wamäta
lulachicula. Tayta Diosmi chaynu lulachiculcänanpä nila,
aclacuśhan nunancuna caśhanta camalaycälichinanpä. Chaymi
Israel caśhta cayta munal'a chaynu siñalachiculcäla juc-lädu
malcayüpis. Chayta mana lulachicul'a manam Israel
caśhtachu capäcula, sinu'a juc-lädu caśhta nisham.
Jesus wañuśhanpïmi cay lulaycunacta Tayta Dios
manaña lulanapä
nimanchic.
Jesusninchicwanmi
cay lulaycuna lluy
lulacacüla.
Caycunapi
limayan: Génesis
17:9-14; Lucas
2:21; Hechos 15:1-
13; Gálatas 5:2-6.
Jesus caśhan timpućhu Israel caśhtacunap cawsaynin
MANDACÜNINCUNAWAN
CHALAPACUYNINCUNA
(Gobierno y religión)
Idioma Wanca
2
Misión Wanca (AMWAN)
Av. Giraldez 304 of. 205
Huancayo, Perú
Adaptado de la obra Daily Life in Bible Times
Wycliffe Bible Translators, Inc.
Dallas, Texas
Titulo: ©Jesus caśhan timpućhu Israel caśhtacunap cawsaynin
MANDACÜNINCUNAWAN CHALAPACUYNINCUNA (Gobierno y religión)
Traductores: Área de producción y difusión-AMWAN
Asesores:
Rick Floyd, Ph. D.
Director, SIL at Biola
Department of Applied Linguistics and TESOL
Cook School of Intercultural Studies
Biola University Academia Autónoma del Idioma Wanca
Ilustraciones: Cristina R. Capcha Flores
Primera edición 1,000 ejemplares
43
Manam yataycälinanchu wañüśha nunacunactapis cala, nïtac
ishyacuyninćhu cä walmicunactapis, ütac chayllalä
waćhacüśha walmictapis. Caycunam mićhacuśha paycunapá
cala. Mayanpis caycunacta yataycücá mana allin anla
nunañam cacula. Cay anlapi, allinman muyunanpá
camachicuyćhu lulananpä nishancätam lulapäcunan cala.
Chayta lulapäcula yacuwan, yawarwan, ućhpawan,
ninawanmi. Ninäshi mas allin chuyaman muyuchicä cacula.
Ñatac juc uywacta Diospä cañapäculpis allinmanmi
muyupäculatac. Chaynütacmi yacuwan pa'aculpis chuya
nishatac capäcula. Ñatac mayanpis juc taytachacta
yataycülul'a chay taytachäta cañalculmi ućhpanta lluy
mächipäcunan cala. Chaynüpatacmi anlatacülulpis chuyaman
muyupäcula.
Chaypïtañatacmi chay mana anla caypi ütac anla caypi
camachicuyta yaćhachicücunaca milälächila “tantiayächicmi”
nil achca-achcamanña. Cayta lulapäcula Fariseocunämi:
“sasirdütip camachicuyninta lluy nunam cäsupäcunan” nil.
Chaynu achca-achcaman milälächiptinmi sasa-sasaña
nunacunaca lulaycälinanpä cacula. Chaynu achca captinmari
mayannin camachicuyta mana cäsuśhantapis nï
yaćhapäculañachu.
Chaynu lluypäpis sasa-sasa captinmi Jesusninchic
wañuśhan pachapi'a Diosninchic manaña mañanñachu chay
camachicuyta lulaycunapä. Jesusñamari jinantin nunap mana
allinninpi wañuyninta uycula. Chay camachicuycuna
Jesuswanmi lluy camacanña.
Caycunapi limayan: Levítico 11, 15, 19:31; Números 19;
Deuteronómio 14:1-21; Isaías 6:5-7; Hebreos 9:1-15; 10:1-
23.
42
Anlawan mana anla
Egipto nasyuncäpi yalapämulmi intiru chunyä arinal
ulucunap śhapämula. Chayćhümi Tayta Dios Israel
nunacunaca imanuy cawsaycälinanpäpis lulaycälinanpäpis
Moiséswan camachicuyta uycula. Chay camachicuytam
“Torá” nipäcula. Torá ninan'a “imaymana camachicuy”
nimanmi. Cay camachicuycunaca manam imanuy
cawsapäcunallanpächu limala. Sinu'a jinantin Israel malcaca
imanuypa mandanaculcänanpäpis nilam. Chayćhümi limala
juc bisinun malcacunäwan imanuy capäcunanpäpis, imanuy
nuna-masincunawan jawca cawsaycälinanpäpis, nuna
wañuchïcunäta imanuypa mućhuchinanpäpis, imanuypa Tayta
Diosta sirbinanpäpis, imanuypa uywacta cañapunanpäpis,
chaynütac juccunapïpis.
Cay camachicuycunaćhümi limala, mayanpis jucnin
camachicuyta mana cäsüluptin Tayta Dios mana allinpaña
licaśhanta. Chaynu Tayta Diospa mana allinña
caycuśhancätam “anlaña” nipäcula.
Cay Israel nunacunaca mana allin anla nunaman muyupäcula
camachicuyninćhu mićhacuśhanta micülulmi, ütac
yataycülulmi. Paycunapá waquin uywacunaca mana
yataycuna, mana micuycunam cacula: Allucunaca,
ucuśhcunaca, culibracunaca, cuchi aychapis. Jinaman'a
waquinnin challwacunapis, waquinnin culuchacunäpis.
3
Contenido Página
Allaycuynin ………………………………………………… 5
Malcacuna, malcap prinsipalnincuna, malcap jatun
puncuncuna ………………………………………………… 6
Malcaćhu puydï lulaynincuna
Fariseo caśhtacuna ………………………………………… 8
Saduceo caśhtacuna ……………………………………….. 10
Libructa isquirbïcuna ……………………………………... 12
Sasirdüticuna, Levi caśhtacuna …………………………… 14
Sanedrin nishanca ………………………………………… 17
Diospi willacücuna ………………………………………. 18
Diosta alawanancuna
Uycuna patacwan quiquin cañaycapuśhanca ……………. 20
Diosta alawanan carpa …………………………………… 23
Diosta alawanan puydï wasi …………………………….. 25
Juntunaculcänan wasi …………………………………… 27
Alawayninćhu imaymana lulaynincuna
Taytachancuna ……………………………………………. 29
Jamana muyun …………………………………………… 31
Israel caśhtap fistancuna
Llullu quilla curnitawan fista ……………………………. 35
Jucha pampachachicuy fista ……………………………… 36
Chuclla fista ………………………………………………. 37
Unanchay fista ……………………………………………. 38
Purim nishan fista ………………………………………… 38
Pentecostes nishan fista ………………………………….. 39
Mana linadürayu tantacta micuna fista ………………….. 40
Anlawan mana anla ……………………………………… 42
Siñalay …………………………………………………… 44
4
śh
śhapla
Letras especiales del Wanca La mayoría de las letras usadas en el alfabeto wanca
son idénticas a las usadas en el alfabeto castellano. Letras que representan sonidos que no existen en el
castellano son:
El (') Apostrofo es una “letra muda” en palabras como:
En el idioma wanca hay vocales alargadas que se
representan con dos puntos sobre la vocal. Las vocales que
llevan dos puntos se leen con más duración.
Este libro utiliza el alfabeto y la ortografía wanca
aprobados por Directiva N° 19 DSREJ/DTC-96.
sh
ashuti
ćh
ćhaqui
ya'a “yo” sin'a “nariz” a'ay “moler”
liman “él habla”
lïman “puedo ir”
pucayan “se vuelve rojo”
pücayan “está soplando”
41
Chay micuyta caynüpam micapäcula: puntallactá
bïnuctam upyapäcun. Jina ipanmanmi ćhacćha ulacunacta
caćhupäcun. Chayta lulapäcula unay Egipto nasyuncäćhu
uyway nuna capäcul ñacapäcuśhanta yalpalmi. Jina
ipanmanmi chapu tantacta partinacuycul micapäcula. Chayta
lulapäcula awiluncuna Egipto nasyuncäpi mana-mana
yalacamul manaña tantacta puñuchinapäpis timpu caśhanta
yalpaćhaculcalmi. Chaymi chay fista muyuncunäćhu'a mana
libadürayu chapu tantacta micapäcula.
Cay fistam lluy ipa wiñaycunacta yaćhachila, yalpachila
malcanpa bïdan chaynu caśhanta. Chaynütacmi jinantin
malcan jucllaćhu sumä caycälishantapis yaćhachila.
Caycunapi limayan: Éxodo 12; Deuteronómio 16:1-8; Mateo
26:2; Marcos 14:1; Lucas 2:41,42; 22:1; Juan 12:12; 13:1.
40
Mana libadürayu tantacta micuna fista
Jina ipanmanmi “mana libadürayu tantacta micuna
fista” nishan (ütac “pascua fista” nishan) śhamula. Cay fistam
jinantin Israel malcap puydï fistan cacula. Cay fistacta
lulapäcula Nisan quillaćhümi. Ya'anchic timpućhu'a marzo
quillam. Cay fistawanmi yalpapäcula Egipto nasyuncäćhu
tawa paćhac wata (400) uywaynin cayalcaptin Dios
julaycamuśhanta. Chaynu śhutichapäcula, chay pun Egipto
nunap mayur chulincunacta wañuyca lluy camacäśhanpïmi.
Ñatac Israel nunacunäpa chulintá manam nï uchucllapis
wañuyca tupayculachu. Chay wañuyca chulincunap
janällanpa pasananpämi uwishta ćhipicuycul yawarninwan
intiru puncup marcuncunacta pasapäcula. Chaymi yawarcäta
licalcul egiptocunap wasincunaman pasal mana yawarnin
chächuśha wasicunäćhu cäcunatá lluy wañüchila.
Chay fistam simäna intiru watan-watan cala.
Sasirdüticunämi tuqui allin chuya uwishta Diospa puydï wasin
lulićhu ćhipipäcula. Ñatac wispira tardićhümi lluypis
wasintin-cama ütac juccunawan jucllachanacaycälil chay
fistapä micuy lulaśhancunäta micapäcula.
5
Allaycuynin
Cay Israel nunacunaca chalapaculcäla cay pachäta janay
pachäta camä Tayta Diosllamanmi. Chaynu chalapacullalmi
muyun-muyunpis cawsapäcula. Chaynapäcula Egipto
nasyuncäćhu unay uyway nuna sirbipacuyalcaptin, quiquin
Diosninchic julalcamul Moiséswan juc camachicuyta
uśhanpïmi. Chay camachicuytam llapanpis manchacuywan
licapäcula. Ñatac puydïnincuna Moiséspa camachicuyninta
masta lisï-cama, yaćhä-cama capäculmi lluy nunacunätapis
maquinćhu-yupay cachipäcula. Paycunam yaćhachipäcula
camachicuy ima nishantapis. Ñatac malcacta gubirnäcunämi
chalapacücunäpa puydïninpis capäcula. Chaymi camachicuyta
yaćhäcunaca malcaćhu masta yalatälipäcula.
6
Malcacuna, malcap
prinsipalnincuna, malcap jatun
puncuncuna
Cay timpucuna ayllu ayllu-camallam yaćhapäcula. Chaymi
juc wasićhu capäcula: awquillucuna, taytacuna, tiyucuna,
chulincunapis. Lluy paycunam jucllaćhu yaćhapäcula.
Chaynu cayäśhanpïmi allipi-allipi'a masman milapäcul
malcamanña muyupäcula. Chay malcaćhu lluypis ayllu-
camallam capäcula, masqui juc caśhtacunawan waquinnin
masanchaculcaptinpis. Ñatac wasićhu mas yaśhanninmi
puydïca capäcula.
Chaynütacmi
malcaćhüpis mas
yaśhannin puydïca
capäcula.
39
Pentecostes nishan fista
Jina ipanmanñatacmi “Pentecostes” nishan fista
śhamula. Pentecostes nipäcula picha chunca muyun
ninantam. Chaymi Egiptopi yalapämuśhanta yalpay fista
picha ćhunca muyun pasäluptin cay fista śhamula. Cay
fistaćhümi Tayta Diosman wamä cusichanta uycapäcula.
Chaymi cusichay allaycunanpä llapanpis wamä cusichanta
upäcula. Cay fistacta lulapäcula Sivan quillaćhümi.
Ya'anchic timpućhu'a mayo quillam.
Cay fista allaycunanpämi Jerusalen jatun malcaman
mayćhu chayćhu cä Israel caśhtacunäpis śhapämula. Chay
fistaćhümi sasirdütica ishcay jatućhaćha luläśha tantacta
aptiycula. Chay tanta muśhü micuycäwanmi luläśha cala.
Malcanpa śhutinćhu lulacaycälilmi chay tantacta cachipäcula.
Caycunapi limayan: Levítico 23:15-19; Deuteronómio 16:9-
12; Hechos 2:1.
38
Unanchay fista
Jina ipanman “unanchay fista” nishan śhamula. Cay
fistactatacmi lisipäcula “acchicuna fista” nil. Cay fistaćhümi
ayllu ayllu-cama simänaćhu sïracta walachipäcula. Ñatac
chay Macabeo nunacunaca Siria nasyuncäta llallilcul, caśhan
Diospa puydï wasinta pichalcul sindiculcäśhantam
yalpapäcula. Chaymi chayćhu acchiculcäla. Cay fista cala
Chislev quillaćhümi. Ya'anchic timpućhu'a noviembre
quillam.
Caypi limayan: Juan 10:22.
Purim nishan fista
Jina ipanmanmi śhamula “Purim” nipäcushan fista. Cay
fistacta Adar quillaćhümi lulapäcula. Cay quilla ya'anchic
timpućhu'a febrero quillam. Cay fistawanmi yalpapäcun
Persia nasyunpa maquinćhu cayal wañülächinanpi
salbaculcäśhanta. Chay timpu lluy Israel nunacunämi
chincanan cayalcäśhanpi aśhwanpa salbacälälila. Chay
libraculcäśhantam cay fistäwan yalpapäcun. Jinalmi juc
muyun imallactapis mana micaycälinchu, chay ishcay pun
atimünincaćhüñatacmi alli cumbïducunawan fistachaculcan.
Caypi limayan: Ester 9:20,22.
7
Chay timpu lluy malcapis sircuyü-camam capäcula.
Chaymi achca puncucuna cala nunacunaca yalapäcunanpä
yaycapäcunanpä. Chaynu puncuyü-cama captinmi
puncuncunaćhu lantinacuycunapis cacula.
Chay jatun puncu yaycunancunämi mas puydïninca
cacula ima nigusyucunapäpis. Chaymi chay puncucunaćhu
lantinaculcäla, lantipäcula, chaynütac imacta
cambiapäcunanpäpis calatac. Chay puncucunäćhutacmi
lulapacuy ashïpis ütac piyun ashïpis śhäcapäcula. Chay
puncucunap läduncunamanmi malcap prinsipalnincunapis
juntunaculcäla imacta limanaculcänanpäpis. Chay malcap
mas puydïnin puncunćhümi malca mandäpa limanacuy
wasinpis cacula.
Caycunapi limayan: Génesis 19:1; 23:17-18. Rut 4:1-10;
Hechos 9:24.
8
Malcaćhu puydï lulaynincuna
Fariseo caśhtacuna Cay fariseo nishancunaca capäcula Moiséspa
camachicuyninman masta chalapacücunämi. Cay caśhtaman
mayanpis yaycunanpa munäcá awnisham cala. Paycuna
sasirdüti caśhtachu manam capäcula. Sinu'a imapis
muyuchicü nigusyanticunam. Ñatac jinantin malcap puydïnin
nunacuna capäculmi juntunacuna wasicunactapis maquinćhu
cachipäcula.
Juc-lädu nasyuncuna Israelman lluy ćhäpämuptinpis
cay fariseocunämi imanuy Israel nunacunap custumrin
caśhantanu lulaycälil cawsachipäcula. Chaynütacmi malca-
masincunawan cusca-cusca cayalcal yaćhachipayä capäcula.
Paycuna chay sumä puydï mandacü malca-masincunap
nishancunactawan munaynincunacta manam awnipäculachu.
Chaymi parti malca-masincuna allinpä rispïtuwan licapäcula.
Cay fariseocunämi Moiséspa camachicuyninta mana juc
litrallactapis chincachipäcüchu cala. Allipi-allipïtañatacmi
malca-masincunacta lluy camachicuycäta cäsucuyta
yanapayninwan quiquinpa tantiayninmannu camachicuy
nishanta tantiaycul-tantiaycul mas camachicuycunacta
lulapäcula. Chaynu isquirbicalcälilmi “cay camachicuy
prinsipalcunap camachicuyninmi, yaćhachicuyninmi” nil
nipäcula. Chaynüpam achca-achca camachicuycunamanña
muyuchipäcula. Chaynu camachicuy sasa-sasanninman
muyüluptinmi mana pipis lulayta atipapäculañachu.
37
Chuclla fista
Chay quilläćhütacmi “chuclla fista” nishantapis lulala.
Cay fistam simäna intiru cacula. Cay fista ćhämuptin'a lluy
nunam wasinpi liculcäla ulucunäta. Jinalculmi simäna intiru
chucllachacaycälil chayćhu yaćhapämula. Chayta lulapäcula
unay awiluncunacta Tayta Dios Egipto malcap maquinpi
julaycamuptin chunyä ulucunäćhu chucllachacuycullal
śhapämuśhanta yalpayninwanmi. Chaymari jinantin Israel
malcaca chay fistacta lulapäcula. Chay awiluncuna
chucllachacuycul-chucllachacuycullalmi intiru chunyä
ulucunäta śhapämula aśhta Canaan malcanman
ćhäpämunancama.
Cay fistaćhümi cusichancuna ishpishanpïta Tayta
Diosta anradisiculcäla alawapäcula. Jinaman chay malcanpa
imanuy bïdan caśhantapis chulincunacta cay fistaćhütacmi
willapapäcula yaćhachipäcula. Cay fista Tishri quillaćhümi
cala. Ya'anchic timpućhu'a setiembre quillam.
Caycunapi limayan: Deuteronómio 16:13-15; Juan 7:2.
36
Jucha pampachachicuy fista
Ñatac “uywap yawarninta chächuy muyun” nishan juc
muyunmi cala. Chaymanmi lluy Israel nunacunaca
juntanacalcämula. Paycunapá cay muyunmi juc
fistacunapïtapis mas puydïnin cacula. Cay lulayta watäćhu
jucllactam lulapäcula. Chay muyunćhümi sumä chuya Dios
caśhan nishan cuartuman sasirdüticunap sumä puydïnin
sasirdütica yaycula. Caynu yaycula Diosta mañacü
wataćhülämi jucllacta. Chay lulićhu jinantin malcap
juchanpïmi mañacamula. Jinalculmi malcap juchancuna lluy
pampachaycuśha cananpä cañaycapula uywacunacta. Watan
watanmi quiquin sasirdüticunap juchancunapäpis juc
türucunacta cañaycapula.
Malcap juchancunapïñatacmi juc capishta cañaycapula.
Chaynu jinalculmi chunyäcäman licunanpä juc capishta
caćhaycula, ‘malcap juchanta apacunanpä’ nil. Chaynaptinmi
chay capish mayćhüpis quiquillanpi wañucula. Chaynu lulay
“expiación” nishan jucha pampachachicuymi cala. Ñatac
sasirdütillam Diospa śhutinta limalcüca cala, manam juc
nunacuná uchuyllapis limaycälinmanchu cala. Payllatacmi
Tayta Diospa wasinćhu sumä chuyannin cuartumanpis
yaycunan cala. Cay fistaca “Tishri” nishan quillaćhümi cala.
Cay quilla ya'anchic timpućhu'a setiembre quillam.
Caycunapi limayan: Levítico 23:26-32.
9
Cay fariseocunaca malca-masin Israel caśhtacunänüpis
quiripäculam anjilcuna caśhanta, supaycuna caśhanta,
jinaman wañüluptinchic juc bïdaćhu almanchic
cawsanantapis.
Lluy Israel nunap custumrinmi cala ulcunman sinta
watacuy, ñatac uchuchä yana cäjachacunallacta “filacterias”
nishanta apaypis. Chay
cäjachaćhümi waquinnin
camachicuy
isquirbïshacunacta
apapäcula. Chaymi lluy
fariseocunäpis maytapis
lipäcula ulcunćhu, ichü
maquinćhu watacuśha-cama.
Ñatac chay fariseocunacá
malca-masincunapïtapis mas
jatun cäjachacta
lulacuycul'lämi apacuśha
pulipäcula. Chay
cäjachanpä tawan
isquinanćhüñatacmi asulwan
aläjan pintäśha cacula.
Waquinnin'a chaynin
apacuśham śhalcüpis
puñüpis capäcula. Chaynu
pulipäcula parti malca-
masincuna Diosman maynu-
maynu chalapacuśhanta
licapäcunanpämi.
10
Saduceo caśhtacuna Cay saduceo caśhtacunaca capäcula chay
fariseocunänüpis Diosman chalapacücunam. Cay
saduceocunaca lluy-yupay Israelćhu Leví caśhta
sasirdüticunäpïmi capäcula. Chaymi Israel caśhtaćhu
lluypïtapis sumä mas puydïninpä licaśha capäcula. Paycunam
Moiséspa camachicuyninman chalapacul imam nishantanülla
lluy lulapäcula. Ñatac uchucllapis manam ćhasquipäculachu
fariseocunaca camachicuyman yapaycuśhancunactá. Paycuna
manam nï uchucllapis quiripäculachu anjilcuna caśhanman
nïtac wañulcul juc bïdaćhu almanchic cawsanantapis, nïtac
ima ispiritucunamanpis.
35
Israel caśhtap fistancuna
Llullu quilla curnitawan fista
Cay Israel nunacunämi fistanta watan-watan lulapäcula.
Chay fistam lluy nunapapis jatun puydï fista cacula. Cay
fistanmi lluy Israel nunacunäta yalpachila unay malcan
ñacayaptin Dios libraycul caminunćhu yanapämuśhanta.
Chaymi llapanpis cay fistanta sumä cushicuywan lulapäcula.
Chaymi awiluncunacta imanuypa yanapaycamuśhantapis lluy
yalpaćhaculcal Tayta Diosta anradisiculcäla. Chaynütac chay
capäcuśhan timpu yanapapäcuśhanpïpis. Cay fistam lluy
Israel nunacunäta mayćhu chayćhu captinpis jucllaman
juntumula. Chaynu jucllachanacuyculmi Diosman
licaćhaculcäla unay awiluncunacta yanapaycamuśhanpi.
Chaynütacmi muśhü wata allaycuynin quillacunäćhu juc
fistacta lulapäcula. Chay fistap śhutinmi cala “llullu quilla
curnitawan fista” nishan. Cay fistaćhu tucuy anyaśhmi fista
sumayä cala. Jesus näsimunan timpućhüñatacmi malcap
läsan ćhawpićhu lïgipäcula Diospa camachicuyninta, chay
fistäćhu llapa nunapis uyalipäcunanpä.
Caycunapi limayan: Levítico 23:23-25.
34
Cay wataćhütacmi lantishan uyway nunacunactapis
libricta caćhaycapäcü cala. Chay wata ćhämuptin'a lantishan
nunancunactapis upällam caćhaycü cala libri liculcänanpä.
Cay watap śhutinmi “anćhishyänan wata” nisha cala.
Chay anćhishyänan watapïtam śhamula cushicuy wata. Cay
wata ćhämula picha ćhunca watapïta-camam (50). Chay wata
ćhämuptin'a illaypi luläśha curnitawan tucaśhtinmi fistacta
allaycapäcula. Wata intirum, chaynu wata nisha cala. Cay
watäćhümi Israel caśhta-masinpi ćhacla lantishancunacta
duyñunman caśhan cutiycachipäcula.
Chay jamana muyunca chaynu aclaśha cala, lluy
nunacuna jamaycälinanpä chaynütac Tayta Diosta
alawaycälinanpämi. Ñatac chaynu cayaptinmi allipi-allipi'a
achca-achcaman jamana muyunpi camachicuynincunacta
milälächila. Chaynu allí-alliman muyülächiptinmi manyapi
lluy imanuy nishancunactapis yalpapäcunan yaćhapäcunan
cacula. Chaymi Israel caśhtacunaca jamana muyunćhu allin
jawca jamaycälinantá, chay muyunca ćhämunanta
manchaculcälaña. Chaynu manchaculcäla achca-achca
camachicuy captin mana sumäta tantial yaćhal pantalcälil
jalutacunanpïmi.
Caycunapi limayan: Éxodo 20:8-11; 23:10-12; Levítico 25;
Mateo 12:1-14; Marcos 2:23-28; Lucas 6:1-11; Hechos 1:12.
11
Paycunam Jerusalenćhu Diosta alawana puydï
wasictapis maquinćhu cachipäcula. Chaymi chayman lluy
pägaśhancunaca paycunap maquinman ćhäla. Cay
saduceocunäta chalapacuy cüsacuna manam ancha imapis
uculachu. Aśhwanpam malcanta imanuypapis gubirnay
wañuynin cacula. Chaymi Roma-lädu nasyunca Israel
malcacta maquinćhu uywayaptinpis saduceocunaca chay
nunacunäwan lisinaculcäla. Paycunactá quiquinpa malca-
masincuna manam imapis uculcälachu. Chaynu captinmi lluy
malca-masincunapis ćhïnipapäculañatac. Masqui chaynu
mandananpä juc nunacunaman śhatipacuptinpis malca-
masincuná fariseocunätam mas allinpä licapäcula.
Caycunapi limayan: Mateo 3:7; 16:1-12; 22:23; Lucas 20:27
-33; Hechos 4:1-2; 5:17; 23:6-10.
12
Libructa isquirbïcuna
Cay “escriba” nishan nunacunaca allin sumä yaćhayniyu
nunacunam capäcula. Paycunam yaćhachipäcula lluy malca-
masincunacta imam camachicuyćhu limaśhantanülla. Pipis
isquirbï cayta munal'a yaycümi capäcula, istudiyun
camaptin'a. Caynu cananpä uchucllanpi allayculmi tawa
ćhunca watanćhüla camacapäcula. Chaypïlämi isquirbï
ishpipäcula. Chay yaćhapacuyninćhümi isquirbïcunäta
wicman cayman lishancunaćhu lïshipäcula paypi yaćhananpä.
Chay yaćhäcunaca, müsu caśhancamam aśhta watan
ćhämunancama punta tistamintup ijuylunta juluy-juluy
juccunaman capäcula. Chayćhu juc nuna limaypa-camalla
lïgipaptinmi, ishcaypi aśhta süta müsucuna pampäćhu
taycacaycälil juc jatun pitwina papilman isquirbipäcula.
33
Chay camachicuynincunaćhümi camachisha cala: Chay
jamana muyuncäćhu pipis ćhaclanta mana lulananpä, nï
tantacta lulananpä, mana yanucunanpä, millwacta mana
lutunanpä, mana täśhacunanpä, mana chaquichicunanpä,
mana puchcananpä, mana tïjinanpä, puchcacta mana
chullapänanpä, uluchäśhacta pulan maquinwan mana
pasquinanpä, ishcayllactapis awjawan mana jilaycunanpä, nï
ishcay litrallactapis isquirbiycunanpä, nï isquinalcü pilaćhu
isquirbinanpä, nï librup pulan lädunćhu isquirbinanpä, ninacta
mana walachinanpä nï wañuchinmanpishchu, nïtac wasinpi
juc quilümitructa pulinmanpischu cala. Cay nishan
yaćhachicücunaca mana jalutaculcänanpämi calucta lipäcul
quilümitructanüña ćhälul'a milcapanta ütac imantapis
chayman caćhaycapäcü cala. Jinalculmi “Cay'a ya'ap istansa
wasïmi” nipäcula. Nilculmi chaypi pasapäcula juc
quilümitructanu. Chaynütam lulapäcula Diospa
camachicuyninta yaćhachicücunaca. Calatacmi “jamacuna
wata” nishan watapis. Chay wata ćhämuptin'a lluy talpuśhan
ćhaclancunactam jamachipäcula. Chay wata ćhämula cada
anćhish watapïmi. Chay wataćhu'a manañam talpüchu nï
cusichächu capäcula masqui ima wiñacuptinpis, üba
lantacunactapis manam cuchuchipäcüñachu cala.
32
Ñatac juntunacuna wasicuna ishpïluptin'a chay
muyuncuna Israel nunacunaca Diospa camachicuyninta
lïgipäcul yaćhachinaculcälam. Manañam jamacunan
muyunllañachu cala, sinu'a Diosta alawananpä, paypi
yaćhapäcunan muyunmanñam
muyüla. Ñatac Israel
malcacta juc-lädu malca
uywayninpa apacunan
timpućhümi sumä yaćhayniyu
isquirbïcunaca cay jamana
muyunta imanuypa
alawaycunancunapäpis
camachicuyman masta
yapapaycula. Jinalmi
“Jamana muyunćhu'a
caycunacta mana
lulananchicchu” nil
camachicuynincunacta lluy
milälächila. Chaymi
Jesus näsinan timpupá jamana
muyunpi imaymana
camachicuycuna chaspuyäla.
13
Chayta Israel caśhtacunaca simäna-simäna lïgï-lïgï
capäcuptinmi mawcälü-mawcälü cala. Chaymi cay
isquirbïcunaca imaypis lulay-lulay capäcula.
Chaynu camachicuyta imaypis lulay-lulay cayalcalmi sumä
yaćhaysapamanña muyülälila. Paycuna imam nishantanüllam
isquirbipäcula. Waquinnin mana tantiapaśh-
nilänincunaćhümi masta tantialpachiyninwan iwityapäcula,
ütac mascascacta yapapaycälila. Chaynu camachicuyta
tuquicta lisïca calmi malcanćhu paycuna cäraycüca licaycüca
capäcula. Chay isquirbïcunaca mastá capäcula fariseo
caśhtacunapïmi.
Cay isquirbïmi jinantin puydï jatućhä
yaćhachinacunaćhüpis yaćhachipäcula. Chaynütacmi
camachicuycunacta imam nishantanülla juntunaculcänan
wasicunaćhüpis yaćhachipäcula. Paycuna tuquicta lisï-cama
capäcuptinmi yaćhachicuynin'a allin-allin cala.
Caycunapi limayan: Mateo 16:21; Marcos 7:5-8; 12:38-40;
Lucas 2:46; 5:17; 11:45-54.
14
Sasirdüticuna, Leví caśhtacuna
Egipto nasyuncäpi Israel malcaca yalamulmi chay
chunyä ulućhu achca watacuna capäcula. Chayćhümi
Moisésta Dios nila juc chucllactanu wasinta śhalcachinanpä.
Chaynu lulacaycachilmi Leví caśhtacunacta unanchäla chay
wasinta licaycunanpä. Chaymi lluy Leví caśhtacuna Diospa
lulaynincunapi incargaculcäla.
Chayćhümi Moiséspa mayurnin Aaron ćhulaśha cala
wamä puydï sasirdütipä. Chaymi paypa mandaśhan'a
cäsucuna cala. Paytacmi lluy sasirdüticunap mandäninpis
cacula. Ñatac Diospä ima uywacta ütac imacta cañapulpis
ćhulacula juc müdanactalämi. Paymi aśhta wañuynincama
sasirdüti cananpä ćhulaśha cala. Chaymi chay puydï
wañuptinpis lulayninta ayllullancunallaman pasanaculcäla.
Manam juc Leví caśhtacunamanpis pasaycüchu cala.
Ñatac Israel malcaca juc-lädu nasyunpa maquinman
apachilculcäśhanpïta caśhan cutïlälimulmi Jerusalenćhu juc
jatun Diospa wasinta caśhan śhalcachipäcula. Jinalculmi lluy
lulaycunacta lulayta allaycapäcula. Ñatac waquin'a Leví
caśhta cayalpis manañam sumä tantiapäculañachu Aaron
caśhtapi milaynin rasunpa capäcuśhantapis. Chaymi sasirdüti
capäcunantá, juntunacuna puydï wasicunaćhu imapis
lulaycunacta lulaycüña capäcula. Chaynütac
licaycünincunaña, täpänincunaña, taquïnincunaña,
müsicuncunaña capäcula. Chayćhu mas sumä puydïnin
sasirdutïllam Aaronpa caśhta caśhan sumä camaläla.
31
Jamana muyun
Sabado ninan'a hebreo limayćhu'a anćhishyänan
ninanmi. Cay muyuncäćhümi jinantin Israel malcaca
jamapäcul, Tayta Diosta alawapäcula. Caynu jamana muyun
cananpä quiquin Diosninchicmi unanchäla. Ñatac chay timpu
Israel nunacunaca pinsapäcula inti jiyalpuśhanpi juc muyun
allaycuśhantam. Chaymi cay jamanan muyunca allaycula
birnis inti jiyalpuypi, aśhta walantin sabado inti
jiyalpuycamatac. Cay muyunca allaycunanpä tucapäcula wäla
curnitactam. Chay curnita wa'amuptin'a manañam pipis
imactapis lulalcälilañachu. Chay curnitam carnip wälanpi
lulaśha cala.
Chay muyuncäta lluy nunapis cäsupäculam. Chaymi
mana mayanpis imallactapis nï lulalcapäculañachu. Lluy
nunam chay muyun'a jamapäcula masqui uyway nuna, masqui
biajiru, ashta uywancunapis. Chay muyun sumä-sumä
manchacuywan licaycunanmi cacula. Chay muyuncäćhu
uchucllapis mana lulana caśhanta tuquicta yaćhayal, luläcá,
wañuchisham capäcula. Masqui imanicuptinpis mana
cäsucätá lluymi wañuchisha cala. Chaymi Macabeo nishan
nunacunäwan gïrranacuyal Israel caśhtacunaca chay muyun
ćhämuptin'a manaña imactapis lulalachu masqui chay pilyäca
wañuchinan captinpis. Chay jamana muyuncäta pilyayninwan
mana jalutacunanpämari.
30
Ñatac chay nunacunaca manam uchucllapis
tantiaycälilachu tuqui allin cawsapäcunanpïtá. Chaymari “cay
taytacha tuqui bïda pasaytam yaćhachiman” nïllapis mana
nilcälilachu. Chaynu mana limalï taytachan cayaptinpis lluy
nunam fistachacul alawaycuyninćhu uchucha
nunacunallactapis cañaycälipula, anla mansibacuycunactapis
lulapäcula, aśhta quiquincunapis “caynüpa alawananchictam
pay'a munan” nil aychantapis cuchuculcäla.
Chaymi Tayta Dios Israel malcanta nila: “Chay
taytachacunapi, chaynütac chay alawänin nunacunäpi
japächäculcay” nil. Cay nishanta linlinwan uyaliyalcalpis
Israel caśhtacunaca manam cäsupäculachu. Chaynu mana
uyalicuyculmi bisinun malcacunaca lulaśhanta atichipäcula,
aśhta taytachacunactapis lulacaycälil alawapäcula. Chaynu
Israel malcan mana uyaliculcaptinmi Tayta Dios tincüninman
mućhuycachila.
Ñatac Jesus näsinan timpupä Roma nasyuncämi
maquinćhu cachila Israel caśhtacunäta. Chay Roma-lädu
nunacunämi tantiapäcula puydï mandacünin diosnin caśhanta.
Chaymi mandäninpa liträtunta caśhpipi lulacaycälil, suytu
wancamannu śhaycacaycachil insinsucunactapis
untaycachipäcula. Chaymari nunacunaca payta
alawapäcunanpäpis nila.
Caycunapi limayan: Éxodo 20:3-5; 23:24; Deuteronómio
18:9-14; 1 Reyes 18:18-25; 1 Corintios 10:19-21; Efesios 5:5;
Colosenses 3:5.
15
Macabeo timpućhüñatacmi quiquin malcap
puydïnincuna “ya'am puydï sasirdütiqui cayá” nil
waquinnincuna nipäcula. Chay mandacücunäta Roma-
läducuna ćhämulmi chincachipäcula. Jinalculmi quiquin
munaśhanta mayantapis puydï sasirdütipä ćhulapäcula.
Chaynu ćhulapäcula mayanpis chalapacuśhan nunactam;
paytam lluy imaćhüpis yanapapäcula. Ñatac puydï sasirdüti
ćhulacunan müdanantá Antonius nishan jucnin türinmanmi
wardächila. Imapis jatun fistacunallaćhu ćhulacunanpämi
julachimula. Chay Roma nunacunaca tuquictam tantiapäcula
puydï sasirdütip müdanancuna sumä munayninta
camalachishanta. Chaymi chay munayniyu cayninta
pacayninwan, chincachïninwan mana ćhulacachipäculachu.
Masqui chaynu jinapäcuptinpis jinantin Israel malcaćhu
puydï sasirdütim sumä munayniyüca cacula.
16
Chay timpu ishcay paćhac Israel caśhtacunam puydï
sasirdütipä ćhulaśha capäcula, chay juntunacuna wasićhu lluy
lulaycunacta lulapäcunanpä. Paycunam Aaronpa
milaynincuna capäcula. Chay juntunacuna Diospa wasinćhu
paycunap mandänincuna cala chay puydï sasirdüticunap sumä
puydïnincäpa atimüninmi. Ñatac puydï sasirdüticunäpa
puydïnin sasirdütillam lluypïpis sumä puydïninca cacula.
Ñatac cay puydï sasirdüticunämi muyun-muyun
simänacunäćhüpis Diospa lulaycälinancunäta licapäcula,
lulaycapäcula. Paycunatacmi chay wasićhu lluy
cänincunactapis licapäcula, jinaman Diosta alawayninwan
cañaycälipunanpä apamuśhancunätapis incargaculcäla.
Chaymi Jesus śhamunan timpupá anćhish walanga
ishcay paćhacña (7200) chayćhu lulä sasirdüticuna cayalcäla.
Chaymi ayllunpi-camaña tücachinaculcäla chayćhu
lulapäcunanpäpis. Chaynu tücachinaculculmi simäna intiru
chayćhu lluy lulapäcula; chay cañaycapunanpä
latachiycunaćhu, jinaman chay quiquin
cañaycälipuśhancunaćhüpis.
Juc muyunćhu lluy lulapäcula walangam (1,000):
sasirdüticunaca puydï sasirdüticuna, Leví ayllucuna. Chaymi
juc jatun puydï fistapä walanga pusä paćhac (1,800)
nunacunacta munapäcula chay juntunacuna wasićhu
lulapäcunanpä, allichapäcunanpä.
Caycunapi limayan: Esdras 2:61-63, 70; Nehemías 7:63-65,
73; Marcos 11:26-27; Lucas 1:5; 19:47; 10:31-32; Hechos
9:1.
29
Alawayninćhu imaymana lulaynincuna
Taytachancuna Taytacha ütac mamacha alawaśhancuna manam cay
allpäta janay pachäta camacücächu. Sinu'a nunap imaymana
lulaśhallancunam. Imactapis camacü cawsä sumä Tayta
Diosmi cay Israel malcacta nila imanuy cawsapäcunanpäpis,
imanuy alawapäcunanpäpis. Jinal chay matäninćhu cä
malcacunänu taytachacunacta mana sirbilcänanpämi. Chay
lulayninpa Diospa malcan caśhanta lluy lisipäcunanpämi.
Chay taytachancunam luläśha
capäcula caśhpipi, lumipi,
ürupi, illaycunapïpis. Chaynu
lulacaycälilmi lluy nunapis
“cay'a diosmi” nil alawapäcula.
Chaynütacmi intïtapis,
quillätapis, uyllurcunätapis,
aśhta waclicunactapis,
ninacunactapis alawapäcula.
Jinapäcula imapis tantiaynin
mana tantiayta
atipaśhancunätam ütac
“ya'anchicpi mas
muynayniyümi” nilcälilmi.
28
Chaynu lïgilcamulmi lluypis tantiananpä arameo
limayman muyulcachil tantialpachipäcula. Chay timpupá
arameo limaytam lluy nunapis limapäcula; manam hebreo
limaytachu. Chaymi cay yaćhachicücunaca limayninman
muyulcachil llapantapis tantialpachila.
May malcapis ćhunca wasiyu ütac ćhunca nunayu
captin'a juntunacuna wasinta śhalcachipäcunanñam cala.
Chay wasicta śhalcachipäcula ulup jananćhu janä-läduman
licapayätam. Chay wasicuna lumillapi piläśham cacula.
Chay wasicuna Diosta alawanapächu manam cala, sinu'a
yaćhachinapä wasim cala. Chayćhümi lluy walaśhcuna
camachicuyta yaćhapäcula. Paycunactam isquirbïcuna ütac
yaćhachicücunaca yaćhachipäcula. Cay yaćhachicücunätam
“rabí” nipäcula. Rabi ninan'a yaćhachicü ninanmi. Ñatac
lïgiyta camacalcul'a caśhan aytilculmi cäjanman winaycul
chay wasillaćhu caćhaycapäcula. Chay timpu'a mana cay
librunchicnüchu cala sinu'a jatućhaćha-cama pitwina-camam.
Caycunapi limayan: Mateo 10:17; Marcos 1:21-22; Lucas
4:14-21; Hechos 13:14-15; 17:1-3.
17
Sanedrin nishanca
Jesus timpupä, cay “sanedrin” nishanmi, lluy Israel
caśhtacunap mas puydïnin cacula. Chaynu śhutiyu cala
anćhish chunca jucniyu (71) wayapacuna aśhta wañunancama
ćhulaśha capäcuptinmi. Cay nunacunam ima quijactapis
allichaycälï capäcula. Caycuna quimsa caśhtapi ćhulaśham,
aclaśham capäcula: sasirdüticunap puydïnin caśhtacunapi,
malcap prinsipalnincunapi, jinaman isquirbïcunäpïpis. Chay
malcap prinsipalnincuna mas capäcula saduceo
caśhtacunapïmi. Isquibïcunäñatacmi fariseo caśhtacunäpi.
Ñatac cay “sanedrin” nishanćhu lluypä puydïninmi
sasirdüticunap sumä mas puydïninca cala. Pay saduceo
caśhtapïmi cala. Chaynu cayalcaptinmi Roma nasyunca
yaycülul'a munaśhanta ćhulapäcula, pipis paycunaman
śhalcücäta.
18
Cay anćhish ćhunca jucniyu (71) nunacunämi ima
camachicuycunactapis malcäman upäcula. Chaymi paycuna
imam nishantanülla lluy lulachipäcula. Jalutacücunätapis
paycunatacmi cäraycüca capäcula. Mućhuchina captinpis
paycunactami mućhuycachïca capäcula. Chay Roma nasyun
Israel malcacta maquinćhu cachishan timpu cay sanedrin
nishanca Israel caśhta-masincunallactam licaycälinan
capäcula. Wañuchiywan mućhuchiyta munapäcul'a Romap
puydïnintalämi mañaculcäla. Paycuna awniycuptinlämi
suwacunätapis nuna wañuchicücunätapis wañuycälichinan
capäcula.
Caycunapi limayan: Números 11:16-17; Mateo 16:21; 27:1; 28:12-13; Marcos 14:55; Los Hechos 4:5-6; 5:17, 21; 6:12-13; 23:15.
Diospi willacücuna
Cay Diospa willacünincuna capäcula quiquin Diospa
aclacuśhancuna paypi willacunanpämi. Chaymi Israel
malcanta Diospi willaculcäla. Paycuna mana manalculmi
Tayta Diospa shiminpi anyapayalcäla mana cäsuculcaptin,
mana alawapäcuptin, mana allin cawsapäcuptin ima
pasanantapis. Paycunapis Tayta Dios imam nishancunätam
isquirbipäcula.
Cay Diospi willacücunaca manam sasirdütichu
capäcula. Chay sasirdüticunacá Levípa caśhtallanpi śhamümi
cala. Ñatac Diospi willacücunätá quiquin Diosmi aclala
mayannin caśhtapïpis.
27
Juntunaculcänan wasi
Cay juntunacuna wasi malcaćhü-cama śhalcachisham
cala. Chayman lluy nuna juntunaculmi camachicuyta
uyalipäcula. Chay uyalï munaywanmi lluy nunacunapis
juntunaculcäla chay wasiman. Chayćhümi aycam
yaćhachïcunäpis, lïgipäcula, chaynütac camachicuypïta
tapunaculcäla. Paycuna sumä-sumätam yaćhaculcällälä
camachicuycunäta. Chaymi chay lïgipäcuśhanpi ima
ninantapis tuquicta tantialpachï nunacunäta cala. Lluy
juntunacuna wasicunaćhümi caynu yaćhachïnin caycula.
Puydïnincunam munaśhanmanu chaynu yaćhachïnin
cananpä aclaycälila. Cay yaćhachicücämi camachicuyta
hebreo limayćhu lïgimula. Hebreo limayćhümari isquirbïśha
cala.
26
Chaynu allin cayalcaptinmi Babilonia nasyunca
Jerusalenta llallilcul jatun puydï wasictapis cañaycüla.
Jinalculmi mana caśhanman lluy cutïchila. Chaypi paćhac
(100) watapïtanümi yapañatac chay puydï wasicta caśhan
śhalcachipäcula. Caynu mandacü Herodesmi mas jatuntalä,
yulä-cama lumiwan, üruwanla canpis mas tuquishllacta
śhalcachila. Chaynu chipyayä wasicta pusä ćhunca quimsa
(83) watactalämi ishpichipäcula. Chaynu ishpïchisha
cayaptinmi manaläpis unaytá Roma-lädu cachacucunäñatac
lluy pampaman muyüchin. Chay muyunpïmi aśhta
canancama manalä śhalcachishachu.
Caycunapi limayan: 1 Reyes 6-7; 2 Crónicas3-6; Esdras 1:3;
3:12; Marcos 12:41; 13:1; 15:38; Lucas 2:22-24; 46-49;
Juan 2:13-20; 10:23; Hechos 3:2,11; 5:12; 21:26-28.
19
Ñatac sasirdüticunacá chaca-yupaymi caycälila
Diospäwan nunacunäpa. Chaymi Diospa imallactapis
cañapunanpä nunacunaca sasirdüticunäman uycapäcula.
Ñatac Diospi willacünincunacá quiquin Dios imapis
nishancätam malcäman willaycapäcula.
Ñatac chaypunpis Diospi willacütucu yan'al
pasachicücunapis calatacmi. Chaycuna manam Diospa
aclaycuśhan rasun willacünincunachu capäcula. Chaymi ima
nishanpis mana lulacaculachu. Chaynu captinpis waquinnin
nunacunaca “rasunpaćh” nil manchäśham capäcula.
Caycunapi limayan: Éx 3:1-12; Dt 3:1-11; 18:15-22; 1 Reyes
22:5-28; Is 6:8-9a; Jer 1:1-10; 14:14-16; 23:21-22, 28-32;
Ezequiel 2-3; Amós 3:7; 7:14-16; Mt 11:11-14; Lc 7:24-30.
20
Diosta alawanancuna
Uycuna patacwan quiquin
cañaycapuśhanca
Israel nunacunaca Tayta Diosta alawaycuyninwanmi
cañaycapäcü cala. Chay alawaycälinan sumä puydïninmi
cala. Lluymi uywancunapïpis ütac talpuyninpïpis sumä
allinninta Tayta Diospä japachaycapula. Chaytam
sasirdütinman apaycuptin Tayta Diosta alawayninwan
payñatac cañaycapula. Paycunallam chayta lulaycälinan
capäcula. Caynu lulapäcula lluy nunapis Diosman
aśhuycälinanpämi, allinña paywan caycälinanpämi,
chaynütac anradisiculcänanpämi, imapis juchancunacta
pampachaycälinanpämi ütac alawaycälinanpämi.
Caycunacta lulananpä quiquin Diosmi juc camachicuyta
Israel malcäta uycula. Chaymi nishantanülla lluy caycunacta
lulapäcula.
25
Diosta alawanan puydï wasi Jinantin Israel nunacunaca Jerusalenćhu cä jatun puydï
wasićhümi Tayta Diosta alawapäcunan cala. Chay wasi
carpap pudirnin śhalcachisham cala. Chay carpaćhu
alawapäcuśhannümi cay wasićhüpis alawapäcunan cala.
Ñatac calućhu yaćhäcunacá wataćhülämi juntunacalcämula
chayćhu Diosta alawapäcunanpä. Chay śhamuyninćhümi
paycunapis Diosman uycälinanpä imallantapis apapämula.
Chaynüpam Israel caśhtacuna lluypis Diosta alawapäcula.
Jerusalen malcaćhu cay wamä jatun puydï wasicta puydï
mandacü Salomonmi śhalcachila. Cay wasi sumä-sumä
tuquish-tuquishmi cacula. Chaynu ancha-anchap sasa
lulacuynin captinmi achca-achca watacunalä ishpichipäcula.
24
Chay chucllacta Leví caśhta sasirdüticunämi
licaycälinan cala. Paycunam malcaca maycäman aśhuptinpis
pasquipäcula śhaycachipäcula. Paycunallactacmi chay
carpaman yaycupäcunan cala. Juc nunacuná manam
yaycunmanchu. Paycunatacmi nunacunaca uśhan
uywacunätapis Diospä cañaycälipunan cala. Chaymi lluy
nuna chay carpap puncunman uywacunactapis
micuycunactapis apapämula. Jinaptinmi sasirdüticunäñatac
Tayta Diospä cañaycapü cala. Paycunatacmi Tayta Diosta
alawayninwan altuman juluyninwan sumä puydïnin
cañacućhu insinsucta cañaycälila. Cay insinsu fïnunnin
asaytipïtawan sumä mishqui jaćhacunapïtam luläśha cacula.
Chaymi tuqui-tuqui aśhnaynin cala.
Chay carpacta ishpichishanpïtá wasinćhu alawayninwan
uchucha cañacuncunacta lluyñam chincachipäcula. Chaymi
cayllaña sumä puydïninca cacula lluy nuna alawapäcunanpä.
Caynu cala aśhta limalicuśhan Canaan malcaman
ćhäpacunancamam. Chayman ćhälulñatacmi puydï mandacü
Salomon chay carpap pudirninta tuquish-tuquish jatun puydï
wasicta śhalcachila. Chaymi lluy Israel nunacunaca
chayćhüña Diosta alawapäcula.
Caycunapi limayan: Éxodo 26, 27,35-40; 19; Levítico 17:3-
9; Deuteronómio 18:6-8; Hebreos 8:5-9.
21
Chay cañanancäñatacmi lumipi piläśha uycuna patac
cala. Cay cañaycunancämi Tayta Diosta alawaycälinanpä
sumä puydïninca cala. Chay mana captin'a manam ima-
nuypapis alawaycälinanpä canmanchu cala. Ñatac waqui-
waquincuná chaynu uycuna patacta lulapäcula mayćhüpis
Dioswan limaśhancäćhümi. Chaymi mayantapis yalpachila
Dioswan tincuśhanta. Jinaman'a wasincunaćhüpis waquin'a
uchucha śhaywacunallacta lulapäculatacmi.
Caycunapi limayan: Génesis 22:1-14; 28:11-22,33; Éxodo
20:24-26; Josué 22:10-34; Hebreos 10:5-7.
22
Chaypïtañam Israel caśhtacunäpa cañaycälipunancuna
brunsipi, tuquinnin caśhpipi, marmol nishancunapi, ütac
ladrillucunapïta lulaśha cala. (Cay “marmol” nishan yulä ütac
yana llampu lumipïmi cala.) Ñatac waquinnincunam sumä-
camawan tuqui-tuqui ishpichisha cacula. Chaycunap sasa-
sasam lulacuyninpis cacula. Waquincunañatacmi ichá mana
ancha ćhaniyu fäsil ishpichishacunalla cala. Chay waquinnin
cañacucunämi uywacunacta cañaycälinanpä cala. Uchucha
cañacunäñatacmi insinsucta cañapäcunanpä cala. Waquinnin
cañacućhu'a tawan isquinanćhümi wälaniläcuna ćhuläśha cala.
Mayanpis nuna-masinta wañuchiptin paytapis wañuchinanpä
aticaćhacuyalcaptin chay cañacup wälanmanmi ayinan cala.
Chay jucnin wälaman chalapacuycul wañuchinanpä
aticaćhaśhancäta llaquipaycunanpä mañacuptin'a manam
wañuchïchu cala.
Chaynu cañacucuna
cala alawapäcunan
carpaćhümi. Chaypïta
Diospa puydï
wasinćhupis calatacmi.
Caycunapi limayan: Éxodo 27:1-2; 29:12; 30:1-10; 38:1-2; Dt. 12:17-18; 26-27; 1 Reyes 1:29-53; 2:28-34; 8:22; Mateo 5:23-24; Hebreos 13:10-12.
23
Diosta alawanan carpa
Lluy Israel nunacunaca Egipto nasyunpi Dios
julämuptinmi carpallaćhu alawapäcula. Chay alawanan carpa
capish utapi luläśha juntulcunallam cala. Chayta chalachila
caśhpicunawanmi. Chaynüpam chunyä arinal a’u ulućhu
śhayalcämulpis, śhalcachipäcula. Chaynütacmi juclla
juntulcul imay ürapis pasacalcämü cala. Cay carpa quiquin
Dios nishan chicallanmi lulaśha cala. Chayta lulananpä
Moisésta niptinmi, imam nishantanülla pay lulachila. Chay
lulićhu imapis sirbichicunanpä cäcunaca brunsipïmi, illaypïmi
cacula. Chay cuartu-cuartu japächäśhan curtinancunapis
ürupïmi cacula. Caynu chipyayäta lluy lulananpä llapallan
Israel nunacunämi apapämula. Chaypa sircascallanpïmi
nunacunaca Tayta Diosta alawapäcula. Chaypa
chimpallanćhütacmi
uywacunactapis
cañaycapäcula.
Caynu lluy
lulaycälila Moisésta,
Tayta Dios imam
nishantanüllam.