(manual of mental health crisis center)nadindam.loei.police.go.th/... ·...

106

Upload: nguyendieu

Post on 22-Sep-2018

214 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

ชอหนงสอ คมอศนยวกฤตสขภาพจต

(MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS

CENTER)

บรรณาธการ นายแพทยศรศกดธตดลกรตน

จดพมพโดย สถาบนกลยาณราชนครนทร

ISBN 978-974-296-687-4

พมพครงท 3 กนยายน2552

จำนวนพมพ 1,000เลม

พมพท บรษทบยอนดพบลสชงจำกด

สาสนจาก อธบดกรมสขภาพจต

กรมสขภาพจตไดตระหนกถงสภาพสงคมของประชาชนชาว

ไทยทกำลงเผชญอยในขณะน ซงมการเปลยนแปลงดานความสมพนธ

ทงในครอบครวและชมชน เนองจากสภาพสงคมและเศรษฐกจบบรดตว

ทกคนมความเรงรบในการทำกจกรรมตางๆ พอแมตองทำงานหนก

โอกาสทจะดแลลกหรอครอบครวนอยลง จากสภาพปจจบนทำให

คนไทยเกดความเครยดไดงาย ประกอบกบสถานการณความไมสงบใน

3จงหวดชายแดนใตและกรณการเกดภยพบตจากสนามทำใหคนไทย

ไดรบผลกระทบอยางมาก กรมสขภาพจตมนโยบายใหหนวยงานใน

สงกดจดตงศนยวกฤตสขภาพจตขนโดยเรมตงแตปงบประมาณ2547

และในป 2552 ไดขยายเครอขายในการปฏบตงานอยางเปนรปธรรม

เพอใหบรการประชาชนไดอยางทวถงทงประเทศ ทำใหประชาชนท

ประสบปญหาตาง ๆ ในชวต หรอเกดความเครยดทางอารมณ และ

จตใจ สามารถเขารบการปรกษา ขอคำแนะนำไดสะดวก เปนทพงของ

ประชาชนไดเปนอยางด

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTERก

โครงการวกฤตสขภาพจตจะขยายและพฒนาศกยภาพการให

ความร คำแนะนำ คำปรกษา แนวทางการดำเนนชวตของประชาชน

อยางตอเนอง เพอใหประชาชนทประสบปญหาดานจตใจมทางแกไขและ

พบแนวทางการดำเนนชวตอยางสงบสข มกำลงใจ รวมพฒนา

ประเทศชาตใหเจรญกาวหนาตอไป

(นายแพทยชาตรบานชน)

อธบดกรมสขภาพจต

กนยายน2552

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTERข

คำนำ

สถาบนกลยาณราชนครนทร ในฐานะไดรบมอบหมายจากกรม

สขภาพจตในการขยายผลการจดตงศนยวกฤตสขภาพจต (Mental

Health Crisis Center) และขยายเครอขายไปยงหนวยงานตาง ๆ เรม

ตงแตป 2540 จนนบถงปงบประมาณ 2552 ไดครอบคลมมากขน

โดยมงหวงเพอความปลอดภยในชวต และทรพยสนของสงคมเปนหลก

รวมถงไดพฒนาศกยภาพความสามารถของบคลากร เพอกอใหเกด

ความมนใจในการนำความรไปใชเปนแนวทางในการใหความชวยเหลอ

บคคลทอยในภาวะวกฤตดวยสนตวธ

การจดทำคมอเลมนเปนการจดพมพครงท 3 โดยการปรบปรง

เพมเตมเนอหาภยพบตและการชวยเหลอเบองตนใหกบผทเกยวของกบ

งานดานวกฤตสขภาพจตและผทสนใจ เพอใหสอดคลองและประยกตใช

กบสภาพปญหาทเปลยนแปลงไปในปจจบน แตแนวทางยงคงเนนการ

ใหความรวมมอชวยเหลอกนดวยแนวคดพนฐานทวาไมมใครอยากให

เกดภาวะวกฤตโดยเฉพาะกบตนเอง รวมถงชมชน แตเมอเกดขนแลว

การรวมมอกนในการใหความชวยเหลอของทกฝายอยางถกตองและ

เหมาะสมยอมเปนสงทดกวาการสญเสยอยางแนนอน

(นายแพทยศรศกดธตดลกรตน)

ผอำนวยการสถาบนกลยาณราชนครนทร

กนยายน2552

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTERค

สารบญ

หนา

สาสนจากอธบดกรมสขภาพจต ก

คำนำ ค

สารบญ ง

บทท1 ความเปนมาของศนยวกฤตสขภาพจต 1

บทท2 ความรเบองตนเกยวกบสขภาพจตภยพบต 7

(BasicsofDisasterMentalHealth)

และการปฐมพยาบาลดานจตใจ

บทท3 การใหบรการปรกษาทางโทรศพทในภาวะวกฤต 15

บทท4 หลกการเจรจาตอรองและการเจรจาตอรอง 31

กบบคคลประเภทตางๆ

บทท5 ความเครยดและการบรหารจดการ 55

บทท6 แนวทางการปฏบตของเจาหนาทศนยวกฤตสขภาพจต 71

กรณมปญหาสขภาพจตจากภยพบต

บรรณานกรม 83

ภาคผนวก 85

l แบบประเมนและวเคราะหความเครยดดวยตนเอง 87

l แบบประเมนภาวะซมเศรา2Q,9Q 90

l แบบประเมนการฆาตวตาย8Q 92

l หมายเลขโทรศพทหนวยงานทใหคำปรกษาดานสขภาพจต 94

l หมายเลขโทรศพทฉกเฉน 96

คณะทำงาน 97

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTERง

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER1

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER2

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER3

บทท 1 ความเปนมาของศนยวกฤตสขภาพจต

ดวยความตระหนกถงสถานการณไมสงบในสงคมทมแนวโนมจะ

เกดขนทงจากภาวะปญหาเศรษฐกจสงคมในปพ.ศ.2540กรมสขภาพจต

คาดการวาจะพบภาวะปญหาสขภาพจตทอาจจะเกดตามมามากขนได

จงไดมการสนบสนนใหบคลากรของโรงพยาบาลนตจตเวชซงเปนองคกร

ทรบผดชอบการดแลผปวยจตเวชคด มการทำงาน ประสานงานรวมกบ

หนวยงานตำรวจ และยตธรรม ไดเขารวมอบรมหลกสตร “จตวทยาท

เกยวกบการเจรจาตอรองในการจบตวประกน” และไดเขารวมใหคำ

ปรกษาการฝกภาคปฏบตกบสำนกงานตำรวจแหงชาตตอเนองมา

1 ตลาคม 2542 เกดเหตการณนกศกษาพมาบกยดสถานทต

พมาประจำประเทศไทย

24-25 มกราคม 2543 มกลมกระเหรยงกอตอารม บกยด

โรงพยาบาลราชบร

ประมาณตนเดอนพฤศจกายน 2544 นสตสาวป 1 ถกผทม

อาการทางจตหวาดระแวงจากการใชยาบาจจบเปนตวประกนและถก

แทงจากดานหลงทะลปอดและเสยชวตในทสด

จากสถานการณวกฤตหลายครงทเกดขน กรมสขภาพจตโดย

ทานอธบดในขณะนนคอนายแพทยปราชญบณยวงศวโรจนมนโยบาย

ใหนายแพทยเกยรตภม วงศรจต ผอำนวยการโรงพยาบาลนตจตเวช

ดำเนนการจดตงศนยวกฤตสขภาพจต(MentalHealthCrisisCenter:

MCC)ขนและไดเรมดำเนนงานตงแตวนท3ธนวาคม2544เปนตนมา

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER4

การดำเนนงานในระยะแรกอาจเนนในการใหความรอบรม

บคลากรของกรมสขภาพจตและหนวยงานของสำนกปลดกระทรวง

สาธารณสขใหมความรเกยวกบการเจรจาตอรอง และผลกดนใหเกด

ศนยวกฤตสขภาพจตในทกโรงพยาบาลของกรมสขภาพจตตามนโยบาย

ของกรมสขภาพจต และกระตนใหเกดงานบรการดานวกฤตสขภาพจต

ในโรงพยาบาลของสำนกปลดกระทรวงสาธารณสข

ตอมามสถานการณภยพบตทางธรรมชาตทรนแรงในหลายพนท

ของประเทศไทย เชน เหตการณนำทวม ดนถลมทจงหวดอตรดตถ

เหตการณคลนยกษสนามแถบจงหวดชายฝงทะเลอนดามน ซงผลกระทบ

จากเหตการณดงกลาวนอกจากกอใหเกดความสญเสยทงดานชวต

ทรพยสน เปนจำนวนมหาศาลแลวนน สงหนงทไมสามารถปฏเสธได

เลยวามความสำคญและตองการการชวยเหลอเรงดวนพอ ๆ กน คอ

ปญหาดานสขภาพจตทเกดหลงจากเหตการณดงกลาวซงอาจเรยกไดวา

เปนภาวะ“วกฤตสขภาพจต”

จากการเรยนรผานการปฏบตงานจรงในภาคสนาม และ

นโยบายของกรมสขภาพจต ทางทมงานวกฤตไดมโอกาสรวมเปนคณะ

ทำงานในการจดทำแนวปฏบตการชวยเหลอทางดานจตใจจากผลกระทบ

ของภยพบต ทงระดบประเทศ ระดบกรมสขภาพจต ระดบหนวยงาน

สาธารณสข และในสถานการณความรนแรงทางชายแดนใต ไดมโอกาส

รวมเปนคณะทำงานในการจดทำแนวปฏบตการเยยวยาจตใจจาก

สถานการณฯ เปนหนวยงานหลกรวมกบโรงพยาบาลจตเวชสงขลา

ราชนครนทร สำนกพฒนาสขภาพจต ศนยสขภาพจตท 15 ในการ

วางแผนระบบการเยยวยาดานจตใจ ตามนโยบายของกรมสขภาพจต

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER5

โดยทานอธบด นายแพทยหมอมหลวงสมชาย จกรพนธ และทาน

รองอธบด นายแพทยวชระ เพงจนทร มตวแทนนกจตวทยาคลนก

ใหการชวยเหลอดแลนกจตวทยานองใหมทลงปฏบตงานในโรงพยาบาล

ชมชนของ 3 จงหวดชายแดนใต และรวมกบโรงพยาบาลศนย

สำนกงานสาธารณสขจงหวดของทง3จงหวดในการอบรมความรวาง

ระบบการบรการจตเวช และศนยเยยวยาใหบรการชวยเหลอดานจตใจ

แกผประสบภาวะวกฤตทงผใหญและเดก โดยมแพทยหญงเบญจพร

ปญญายงเปนทปรกษา

ปจจบนหลงจากทกรมสขภาพจตมการแบงหนวยงานรบผดชอบ

งานวกฤตสขภาพจตใหสอดคลองกบสถานการณ เขตพนทรบผดชอบ

และสะดวกตอการปฏบตงานและการพฒนาองคความร และระบบการ

ใหบรการ สถาบนกลยาณราชนครนทรไดรบมอบหมายใหดแลงาน

วกฤตสขภาพจตในสวนกลางและภาพรวมโดยงานวกฤตสขภาพจตถอ

เปนวสยทศนทสำคญอกดานหนงของสถาบนฯ และในอนาคตจะมการ

พฒนาเพอเปนศนยความเปนเลศดานวกฤตสขภาพจต(MentalHealth

CrisisExcellenceCenter)ตอไป

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER6

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER7

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER8

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER9

บทท 2 ความรเบองตนเกยวกบสขภาพจตภยพบต

(Basics of Disaster Mental Health)

และการปฐมพยาบาลดานจตใจ

ภยพบต คออะไร ภยพบต คอเหตการณท

l ทำใหเกดการสญเสยชวต

l ทำใหเกดความเสยหายอยางใหญหลวง

l สรางความยงยากในการดำเนนชวตตามปกตของชมชนหรอ

ของประเทศชาต

l ตองการความชวยเหลอโดยความรวมมอจากหนวยงาน

จำนวนมากเพอใหกลบฟนสสภาพปกต

l ประเภทของภาวะวกฤต

u เกดจากภยธรรมชาตเชนวาตภยและคลนยกษสนาม

การเกดไฟปาแผนดนไหว

u เกดจากการกระทำของมนษยเชน

o การเกดสงครามเชนสงครามโลกครงท1และ2

o การกอการรายเชนเหตการณ11กนยายน(การ

กอการรายตกWorldtrade)เหตการณความไมสงบชายแดนใต

o การวางระเบดเชนการใชระเบดนวเคลยร

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER10

ระยะของภาวะวกฤต 1) ระยะกอนเกดภาวะวกฤต (Pre-Crisis stage)

ในระยะน บคคลสามารถดำรงอยในสมดล และสามารถอย

กบสงแวดลอมของเขา โดยการใชวธการแกปญหาทเขาถนด และตราบ

ใดทวธการแกปญหานนๆไดผลภาวะวกฤตกไมเกดขน

2) ระยะวกฤต (Crisis stage)แบงยอยเปน4ระยะ

ระยะท 1 เปนระยะทมเหตการณคกคามหรอปญหาเกดขน

โดยบคคลรบรวาเปนสงคกคามตอตวเขา ตอภาพพจนของเขาหรอตอ

เปาหมายในชวตของเขา เขาใชวธการแกปญหาทถนด แตไมไดผลใน

การทจะจดการกบปญหาทำใหเขาตองเผชญกบปญหาซงเขาแกไขไมได

และณจดนเปนจดเรมตนของการเสยสมดล

ระยะท 2 เมอวธการแกปญหาของบคคลนนใชไมไดผล กอ

ใหเกดความเครยดทมากขน ทำใหบคคลนนเขาสภาวะทออนไหว ใช

ทกษะการแกไขปญหาในภาวะฉกเฉน เชน การลองผดลองถก หากยง

ไมไดผลทำใหเขารสกผดหวงและไรประสทธภาพ

ระยะท 3 จะมปจจยกระตนซงนบวาเปนฟางเสนสดทาย ท

ทำใหบคคลซงอยในภาวะออนไหวแลวนนเขาสภาวะวกฤต

ระยะท 4 เปนภาวะวกฤต มความตงเครยดมากขน จนถง

ระดบทรบตอไปไมไหว นบเปนจดแตกหกทำใหบคคลนนไมสามารถ

แกไขปญหาได

3) ระยะหลงเกดภาวะวกฤต (Post-Crisis stage)

โดยธรรมชาตสามารถปรบตวไดเองภายใน 6-8 สปดาห

บคคลอาจจะไปพบผรกษาเพอขอความชวยเหลอหรออาจจดการกบ

ปญหาดวยตนเองตอไปเมอระดบความกงวลและความเครยดลดลงซง

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER11

ตรงจดนถาบคคลนนสามารถกลบสสมดลไดเอง บคคลนนจะมทกษะใน

การแกไขปญหาทดกวาหรอเทากบระยะกอนเกดภาวะวกฤต แตถา

บคคลนนยงคงแกปญหาอยางผดวธจะกอใหเกดพยาธสภาพทางจตเวช

หรอความสามารถในการทำหนาทในเชงสงคมลดลง

ผทไดรบผลกระทบทางดานจตใจจากภยพบต ผสญเสยหมายถง

l ผทสญเสยญาตหรอบคคลอนเปนทรก

l ผสญเสยทรพยสน เชน บาน รานคา ไรสวน อาชพ

เปนตน

ผอยในเหตการณ หมายถง บคคลซงเปนผกระทำ หรอเปน

ผถกกระทำรวมถงอยในเหตการณซงไมใชผกระทำและผถกกระทำ

ผเหนเหตการณ หมายถง บคคลผเหนเหตการณ อาจโดย

ตงใจหรอไมตงใจ

l ประเภทเหนเหตการณปจจบนซงหนา

l ประเภทเหนเหตการณผานสอเชนโทรทศนหนงสอพมพ

ผบาดเจบหมายถงบคคลซงไดรบบาดเจบทางกาย

ประชาชนทวไปหมายถงบคคลในพนทหรอบคคลทวไปทได

รบผลกระทบทางดานจตใจ จากสถานการณ อาจจะไดรบจากการได

เหนไดยนหรอจากคำบอกเลาหรอรบรผานสอตางๆ

ทมผใหการชวยเหลอ หมายถง เจาหนาทของรฐ เชน ทหาร

ตำรวจครบคลากรสาธารณสขพระ/ผนำศาสนา/ผนำทองถนองคกร

เอกชนมลนธหนวยบรรเทาสาธารณภย

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER12

การปฐมพยาบาลดานจตใจ

การปฐมพยาบาลดานจตใจ คอการใหความชวยเหลอแกผไดรบผลกระทบจากสถานการณ

ความรนแรงเชนผสญเสยผไดรบบาดเจบผทรอดชวตทกเพศทกวย

ไมเลอกชนชน ศาสนา โดยการเขาไปใหความชวยเหลอ ใหกำลงใจ

ปลอบโยนเพอใหผประสบเหตมความรสกทดขน

หลกการของการปฐมพยาบาลดานจตใจ วตถประสงค เพอลดความตงเครยดทเกดขน ประเมนความ

ตองการเรงดวน และสงเสรมความสามารถในการปรบตวตอภาวะวกฤต

ทเกดขนใหกลบสภาวะปกตไดเรวทสด

เวลาใหบรการ ใหการชวยเหลอดานจตใจแบบประคบประคอง

ทนทหลงเกดเหตการณ

สถานทใหบรการ บรเวณทมผปฏบตงานดานสขภาพจต ไม

ควรเปนบรเวณทเกดเหตและตองเปนสถานททปลอดภย

วธการปฐมพยาบาลดานจตใจ l พดคยเพอสรางความสมพนธ ใหเกยรต โดยไมละเมดความ

เปนสวนตว

l ทำใหผไดรบผลกระทบ รสกปลอดภย เชอมน เกดความ

สะดวกทงรางกายและจตใจ

l ชวยใหผไดรบผลกระทบอารมณสงบและรสกผอนคลาย

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER13

l ชวยใหผไดรบผลกระทบสามารถบอกความตองการเรงดวน

l ใหขอมลและใหความชวยเหลอทปฏบตได

l ชวยประสานตดตอสมาชกในครอบครว เพอน เพอนบาน

และความชวยเหลอในชมชนไดอยางเรวทสด

l ชวยใหผไดรบผลกระทบมความเขมแขงทางจตใจ

l ใหขอมลทชวยใหผไดรบผลกระทบคลายความเครยดลง

l ชวยประสานใหผไดรบผลกระทบสามารถเขาถงความ

ชวยเหลอจากหนวยบรการอนๆไดอยางสะดวก

คณลกษณะของผปฐมพยาบาลดานจตใจ l มสขภาพจตด ทาทสงบ สภาพ ไมสบสน ใสใจใหความ

ชวยเหลอ

l เขาพบและเขาถงไดงาย

l รกษาความลบตามความเหมาะสม

l ทำงานตามทไดรบมอบหมาย

l สงตออยางเหมาะสม เมอตองการความเชยวชาญอนหรอ

เมอผประสบภยรองขอ

l มความรและไวตอปจจยความหลากหลายดานวฒนธรรม

l ใสใจดแลตนเองและรกษาสขภาพใหแขงแรงอยเสมอ

ขอพงระวง l ไมดวนสรปเกยวกบเหตการณทเกดขน

l ไมใชทกคนทผานเหตการณรายแรงตองเกดบาดแผลทางใจ

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER14

l ปฏกรยาทางจตใจตอเหตการณเปนสงปกต ไมใชโรคหรอ

อาการ

l ตระหนกถงศกยภาพในการปรบตวของแตละบคคล และวถ

ชมชน

l ไมพดถามถงรายละเอยดของเหตการณ

l ไมใหขอมลทไมแนใจหรอคาดเดาเอาเอง

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER15

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER16

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER17

บทท 3 การใหบรการปรกษาทางโทรศพทในภาวะ

วกฤตสขภาพจต

ความหมายของการใหบรการปรกษาทางโทรศพทในภาวะวกฤต

สขภาพจต เปนกระบวนการใหความชวยเหลอผทอยในภาวะวกฤตหรอผท

กอเหตโดยผานทางโทรศพท เชน พยายามจะฆาตวตายโดยมอาวธใน

ขณะทโทรศพทมาปรกษา เพอใหผทอยในภาวะวกฤตหรอผกอเหตได

รบความชวยเหลออยางรวดเรว ทนททนใด เกดความรสกผอนคลาย

ปรบเปลยนหรอหยดความคดและพฤตกรรมทจะเปนอนตรายตอตนเอง

ในขณะนน หรอใหคำปรกษาแนะนำใหขอมล ตลอดจนเปนผประสาน

งานในกรณทผพบเหนเหตการณโทรศพทแจงใหทราบ

หลกการเฉพาะของการใหการปรกษาทางโทรศพทในภาวะวกฤต

สขภาพจต 1.เปนการชวยเหลอทางดานจตใจ อารมณ ความรสก ความ

คดและพฤตกรรมทอยในภาวะวกฤตของผทกอเหต โดยเนนการระบาย

ความรสก การปรบเปลยนหรอหยดพฤตกรรมทกำลงอยในภาวะวกฤต

ในขณะนน

2.เนนสมพนธภาพทดระหวางผใหการปรกษากบผทอยใน

ภาวะวกฤตเพอใหเกดความไววางใจ เปนมตร ยอมรบและกลาเปดเผย

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER18

ตนเอง ยอมรบความชวยเหลอเพอนำไปสการเปลยนแปลงพฤตกรรมท

เปนอนตรายตอตนเอง

3.เนนปจจบน คอ ใหความสำคญกบสงทปรากฏในปจจบน

เชน นำเสยง อารมณ ความรสก คำพด ทไดยนทางโทรศพท รวมทง

พฤตกรรมทบงบอกถงภาวะอนตรายในขณะนน

4.เนนผรบบรการเปนศนยกลาง โดยยอมรบผทอยในภาวะ

วกฤตอยางไมมเงอนไข ไมวาบคคลนนจะเปนใคร มสภาพเปนอยางไร

เนนการมเจตคตทดและการเหนคณคาของความเปนมนษย

5.มทกษะเฉพาะ ซงผใหบรการปรกษาทางโทรศพทจำเปน

ตองมความรความสามารถในการใชทกษะตาง ๆ ในการชวยเหลอผท

อยในภาวะวกฤตเชนทกษะการถามเพอใหไดขอมลทกษะการสะทอน

ความรสกเพอลดความตงเครยด เขาใจในอารมณความรสกของผทอย

ในภาวะวกฤตและทำใหผทอยในภาวะวกฤตเกดความรสกวามคนเขาใจ

เหนใจตนเองฯลฯ

ทกษะพนฐานในการใหบรการปรกษาทางโทรศพทในภาวะวกฤต ทกษะทสำคญในการใหการปรกษาทางโทรศพทในภาวะวกฤต

นน สงสำคญทจะทำใหบรการสำเรจลลวงไปไดดวยด คอ การใชทกษะ

และเทคนคทเหมาะสมและถกตองอยางมประสทธภาพ

การใชทกษะในการชวยเหลอผทอยในภาวะวกฤตทสำคญมดงน

ขนตอนเรมตนทสำคญของการใหการปรกษาทางโทรศพท คอ

การฟงตองใชสมาธตดตามเรองราวอยางใกลชดตงใจฟงเรองราวหรอ

ปญหาทผทอยในภาวะวกฤตพดออกมา รวมทงอารมณความรสกท

แสดงออกมาใหไดยน

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER19

แนวทางการใชการฟง คอ

1.ฟงอยางตงใจฟง โดยการวเคราะหความหมายทพดโดย

วเคราะหจากเนอหานำเสยงจงหวะความเรวในการพดอารมณความ

รสกของผรบบรการ

2.ไมโตแยงไมแยงพดฟงไปเรอยๆ

3.สะกดกลนอารมณ ไมแสดงความรสกทไมพอใจ หงดหงด

ตอคำพดหรอคำพดของผรบบรการ

4.ไมควรเงยบเปนเวลานาน ควรมการตอบรบหรอโตตอบซง

กนและกน

การพดโตตอบกบผทอยในภาวะวกฤตในระหวางการสนทนาซง

ควรใชนำเสยงทเปนธรรมชาต ไมดดเสยง หรอพดเสยงดงหรอหวนเกน

ไปไมควรใชคำพดทคลมเครอและควรใชภาษางายๆหลกเลยงคำพด

ขมขเสยดสแทงใจ

นอกจากนกมทกษะอนๆทจำเปนเชน

ทกษะการถาม

เปนทกษะทใชในการหาขอมล ควรใชคำถามปลายเปด เชน

ใครอะไรทไหนอยางไรเพอกระตนใหผทอยในภาวะวกฤตขยายความ

ในสงทคลมเครอ เพอจะไดรบรปญหาความรสก ความคด ความ

ตองการของผรบบรการ หลกเลยงการถามทเรมตนคำวา “ทำไม”

เพราะจะทำใหรสกวาถกจบผดหรอถกสอบสวน

ทกษะการทวนความ

เปนการพดซำประโยคหรอขอความทผทอยในภาวะวกฤตเพง

พดผานไปเปนประโยคบอกเลาโดยไมมการเปลยนแปลงในแงของ

เนอหาและความรสกของผทอยในภาวะวกฤตทแสดงออกมา เพอใหเกด

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER20

การสำรวจ รบร และเขาใจความคดของตนเอง และรบรวาผใหการ

ปรกษาตงใจฟงเรองราวของตนเอง

ทกษะการสะทอนความรสก

เปนทกษะทผใหบรการปรกษาใชเพอใหขอมลยอนกลบดาน

ความรสกของผทอยในภาวะวกฤต เพอใหเกดการผอนคลายความรสก

ผใหการปรกษาจะสงเกตความรสกของผทอยในภาวะวกฤตไดจาก

นำเสยง จงหวะ การพด ความดงของสยง ตลอดจนเนอหาทเลา

ผใหการปรกษาสามารถสะทอนความรสกไดดวยคำพดเปนประโยค

บอกเลาเชน“คณรสกเสยใจกบสงทเกดขน”เปนตน

การสรปความ

เปนการกลาวสรปทบทวนสาระหลายๆ สวนรวมกนเพอใหเหน

ภาพรวมของปญหาทงในแงของประเดนทพดคยกนและความรสกทเกดขน

ทกษะการใหกำลงใจ

เปนการพดใหกำลงใจผทอยในภาวะวกฤต โดยการดงศกยภาพ

ซงเปนความสามารถความดทแสดงถงคณคาของเขาขนมาชนชมซงจะ

ทำใหผรบบรการมองเหนคณคาของตนเองและมกำลงใจเกดขนพรอมท

จะตอสกบปญหาทเกดขนตอไป

ทกษะการพจารณาทางเลอก

เปนทกษะทใชในการวางแผนแกไขปญหาโดยเนนใหผทอยใน

ภาวะวกฤตไดพจารณาทางเลอกในการแกไขปญหาดวยตนเอง รจก

วเคราะหขอดขอเสยของการแกไขปญหา เชน ผทอยในภาวะวกฤต

พจารณาผลด ผลเสยของการฆาตวตาย เปนตน เพอใหมโอกาส

ไตรตรองดวยเหตผล ไดสำรวจวธแกปญหาตามความเหมาะสมและ

ศกยภาพของผทอยในภาวะวกฤต

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER21

คณลกษณะของผใหการปรกษาทางโทรศพทในภาวะวกฤตทด การใหบรการปรกษาทางโทรศพทเพอชวยเหลอผทอยในภาวะ

วกฤตจะประสบความสำเรจ และมประสทธภาพไดนน ผใหการปรกษา

ควรมลกษณะดงน

1.การมสต สามารถควบคมอารมณและแสดงอารมณได

เหมาะสม

2.มเจตคตทดและมความจรงใจในการใหความชวยเหลอผอน

3.เปนคนมองโลกในแงด

4.มทาทเปนมตร มความสภาพ และรจกใชนำเสยงทนมนวล

ใชคำพดทเหมาะสม

5.มความพรอมทงทางดานรางกายและจตใจในการใหบรการ

ปรกษา เปนผรบฟงทด ตงใจสนทนากบผทอยในภาวะวกฤตตลอดเวลา

ของการใหบรการปรกษา

6.มความไวตอการรบรความรสกของผอนโดยมลกษณะชาง

สงเกต

7.มความสามารถในการวเคราะหปญหา

8.มความรความสามารถในการใชทกษะทเหมาะสมในการให

บรการปรกษาทางโทรศพทในภาวะวกฤต

9.มความรความเชยวชาญในการแกปญหาสขภาพจตในภาวะ

วกฤต

10.มความอดทนสง

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER22

ลกษณะของกลมเปาหมายของการใหการปรกษาทางโทรศพทใน

ภาวะวกฤตสขภาพจต กลมเปาหมายแบงออกเปน 2 กลม คอ

1.ผทอยในภาวะวกฤต หรอผทกอเหตเองเปนผทโทรศพทมา

ปรกษาดวยตนเอง

2.ผพบเหนเหตการณซงอาจจะเปนญาตคนใกลชดคนทวไป

หรอตำรวจผไดรบการแจงเหตเปนตน

กระบวนการใหการปรกษาทางโทรศพทในภาวะวกฤตสขภาพจต กรณผทอยในภาวะวกฤตโทรศพทมาปรกษา มขนตอนการ

ดำเนนงานดงน

1. ขนเตรยมความพรอมโดยเตรยมทงดานผทใหการปรกษา

และดานสงแวดลอม

1.1ดานผ ใหการปรกษา ตองตงสตใหด มสมาธ รจก

ควบคมตนเอง ไมแสดงความตกใจกบเหตการณทไดรบทราบ มความ

พรอมทจะใหความชวยเหลอดวยความจรงใจ มความรดานเจรจาตอรอง

รวมทงการใชทกษะตาง ๆ สามารถแกไขปญหาเฉพาะหนา และ

สามารถประสานกบหนวยงานทเกยวของได

1.2ดานส งแวดลอม เชน วสด อปกรณ สมดบนทก

โทรศพทตดตอภายใน หมายเลขโทรศพทของเครอขายใหความ

ชวยเหลอ

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER23

2. ขนรวบรวมขอมล

2.1การสรางสมพนธภาพ

l การพดแนะนำตนเองหนวยงานบทบาทการรกษา

ความลบ

l การเปดประเดนโดยการใชทกษะการสะทอนความ

รสกการใชคำถามปลายเปดเชน“คณคงกำลงเสยใจมอะไรเกดขนกบ

คณคะพอจะเลาใหฟงไดไหมดฉนยนดทจะชวยเหลอคณ”

2.2การสำรวจหารายละเอยด ขอมล โดยการใชทกษะ

ตางๆเชนทกษะการฟงการถามปลายเปดการทวนความเพอใหได

ขอมลเกยวกบผกอเหตทอยในภาวะวกฤตใหไดมากทสดเชน

l สถานการณขณะนนเปนอยางไร

lผกอเหตทำอะไรอย

lสถานการณทอยเปนอยางไร

lความคดวธการจะฆาตวตายในขณะนน

lสภาพของผกอเหตขณะนนเปนอยางไร

3. การประเมนสถานการณของผทอยในภาวะวกฤต เชน

l ระดบของความรนแรงของสถานการณทกำลงเกดขน

เชนผกอเหตมความตงใจจะฆาตวตายสง

l วธการทจะฆาตวตายขณะนนเชนกำลงถอปนอยในมอ

หรอกำลงยนอยรมหนาตางเปนตน

l ประวตทางการเกดอบตการณ เชนการเคยฆาตวตายมา

กอนความถของการพยายามฆาตวตาย

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER24

4. การใหความชวยเหลอโดยการเจรจาตอรองเบองตน

ผใหการปรกษาทางโทรศพทตองพยายามเจรจาตอรอง

เบองตนเพอชวยเหลอผทอยในภาวะวกฤตโดยเรงดวนดงนคอ

l พดเพอถวงเวลาใหมากทสด โดยการใชคำถามใหมาก

ทสด เชน การถามเรองราวของเหตการณทเกดขน ความตองการของ

ผกอเหตเปนอยางไร

l พดใหกำลงใจ เพอขจดความคดเรองการฆาตวตายโดย

การพดใหตระหนกถงคณคาของตนเองการคนหาศกยภาพ เชนความ

ดความสามารถของตนเองเพอชวยลดความรสกไรคาไมมความหวงใน

ชวต

l พดตอรองใหคดถงความผกพนสงยดเหนยวทมอทธพล

ตอตวเขา เชน พดถงพอแม ภรรยา ลกตวอยาง เชน “ถาพอหรอ

แมคณรวาคณกำลงทำอยางนทานจะรสกอยางไร”

l การพดโนมนาวใหรสกวาชวตยงมหวง ยงมคนทรกและ

หวงใย

l พดตอรองใหวางอาวธ(หากผกอเหตมอาวธอยในมอ)

l ประเมนสภาวะอารมณ ความรสก และพฤตกรรมของ

ผทอยในภาวะวกฤตเปนระยะในระหวางการเจรจาตอรอง

l การสรปประเดนปญหาและความตองการของผทอยใน

ภาวะวกฤต

l ขอหมายเลขโทรศพทหรอทอยของผทอยในภาวะวกฤต

เพอการตดตามประเมนผล

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER25

5. การประสานงาน

กรณทมการเจรจาตอรองเบองตน และจาการประเมน

สถานการณหากยงพบวาผทอยในภาวะวกฤตยงไมอยในสภาพท

ปลอดภยผใหการปรกษาจะตองดำเนนการโดย

l ประสานงานภายในหนวยงาน โดยการแจงทมจตเวช

ฉกเฉนหรอแพทยเวรทราบเบองตน

l ประสานหนวยงานภายนอก เชน สถานตำรวจในพนท

เกดเหตโรงพยาบาลใกลเคยงมลนธตางๆเปนตนเพอชวยเหลอผกอ

เหตทอยในภาวะวกฤตตอไป

6. การบนทกการดำเนนงาน

เมอการใหการปรกษายตลง ผใหการปรกษาจะตองบนทก

รายละเอยดของขอมลของผทอยในภาวะวกฤตโดยละเอยด รวมทงการ

ใหความชวยเหลอ ตลอดจนการวางแผนการตดตามกรณเปนผทมความ

เสยงตอการเกดภาวะอนตรายตอตนเอง

กรณผพบเหนเหตการณโทรศพทแจงใหทราบ มขนตอนการ

ดำเนนงานดงน 1. ขนเตรยมความพรอม

l ดานผใหการปรกษา ตองมสต รบฟงเรองทไดรบแจง

อยางตงใจมความสามารถในการประสานงานการบนทกการรายงาน

l ดานสงแวดลอม ตองเตรยมวสด อปกรณ โทรศพท

ตดตอภายใน สมดบนทก หมายเลขโทรศพทของหนวยงานทเปน

เครอขายใหความชวยเหลอ

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER26

2. ขนรวบรวมขอมล

ผใหการปรกษาจะตองรวบรวมขอมลของสถานการณวกฤต

ทเกดขนโดยละเอยดดงน

l สถานการณเกดอะไรขนกบใครทไหนอยางไร

l ระยะเวลาทเกดเหตการณนานเทาไร ใครเปนผเหน

เหตการณ

l ผทอยในเหตการณมใครบาง

l มผใหความชวยเหลอหรอไม อยางไร เชน มเจาหนาท

ตำรวจไปถงทเกดเหตหรอยงผลของการใหความชวยเหลอเปนอยางไร

l ชอผแจงเหตการณหรอหนวยงาน ทอย และหมายเลข

โทรศพทเพอตดตามเหตการณอยางตอเนองเปนระยะ

3. การประเมนสถานการณทเกดขน

ผใหการปรกษาจะตองประเมนสถานการณทเกดขนโดยการ

วเคราะหจากขอมลทไดจากผพบเหนเหตการณเชน

l เกดเหตอะไรขน เชนกรณคนพยายามฆาตวตายกรณ

คนเมายาบาจบผอนเปนตวประกน กรณคนโรคจตกอเหตคลมคลง

พยายามทำรายรางกายเปนตน

l ระดบความรนแรงของเหตการณทเกดขนเชนผกอเหต

มอาวธปน/มดจบเดกเปนตวประกน

4. การประสานงาน

ผใหการปรกษาจะตองประสานขอมลกบหนวยงานทงภายใน

และภายนอกดงน

l ประสานหนวยงานภายนอก เชน สถานตำรวจในพนท

เกดเหตโรงพยาบาลใกลเคยงมลนธตางๆเปนตน

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER27

l ประสานงานหนวยงานภายใน เชน ทมจตเวชฉกเฉน

แพทยเวร ผอำนวยการ เปนตน ซงหากหนวยงานภายนอกขอทม

สนบสนนออกไปใหความชวยเหลอ ผใหการปรกษาตองรายงานให

ผอำนวยการหรอผบงคบบญชาทราบ

5. การบนทกการดำเนนงาน

ผใหการปรกษาจะตองบนทกรายละเอยดของขอมลทไดรบ

แจง และการดำเนนงานประสานงานตามเหตการณทเกดขนเปนระยะใน

สมดบนทกการใหการปรกษาทางโทรศพทในภาวะวกฤต

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER28

ผงการใหบรการปรกษาปญหาวกฤตสขภาพจตทางโทรศพท

รบแจง/รบบรการ

วกฤตสขภาพจต

จดการได บนทก

แพทยเวร

ในเวลาราชการ

รายงานหวหนาศนยMCC

รายงานผอ./รกษาการ

ออกปฏบตงาน

สรปผลการปฏบตงานและ

รายงานผบงคบบญชา

ตองออกปฏบตงานฯ

ใหบรการปรกษาวกฤตสขภาพจต

-ประสานเครอขายMCCในพนทรบผดชอบ

บนทก

NO

NO

NO NO

YES

YES

YES

YES

บรการปรกษาปญหาสขภาพจต

พยาบาลตรวจการ/เวร1323

- ประสานMOBILETEAM- แจงผอำนวยการ/รกษาการ-ประสานพนท

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER29

การใหบรการปรกษาปญหาวกฤตสขภาพจตทางโทรศพท ขนตอนปฏบต

1.ผทอยเวรบรการใหการปรกษาทางโทรศพท ไดรบแจงเหต

หรอใหบรการ

2.ประเมนวาเปนวกฤตสขภาพจตหรอไม

l ถา“ไม”(No)ใหบรการปรกษาปญหาสขภาพจตปกต

และบนทกขอมลตามแบบฟอรม

l ถา “ใช” (Yes) เปนวกฤตสขภาพจต ใหประเมนวา

สามารถจดการไดหรอไม

l ถา “ได” (Yes) กใหบรการปรกษาปญหาวกฤต

สขภาพจตทางโทรศพท ตามความรและทกษะทไดอบรมมา และบนทก

ในสมดบรการวกฤตสขภาพจต

l ถา“ไมได”(No)ใหพจารณาวาในเวลาราชการหรอไม

3.กรณในเวลาราชการ ประสาน หวหนา MCC/เจาหนาท

MCCเพอรายงานผอำนวยการ/รกษาการ

กรณนอกเวลาราชการ ใหประสานกบพยาบาลเวรตรวจการ

/เวร1323เพอรายงานแพทยเวรรายงานผอำนวยการ/รกษาการ

4.รายงานผอำนวยการ/ผแทน/แพทยเวร เพอประเมน

สถานการณในการออกใหความชวยเหลอหรอไม

l ถา “ไม” (No) คอ ไมออกปฏบตงาน ใหประสาน

เครอขาย MCC ในพนทรบผดชอบดำเนนการ สรปผลการปฏบตงาน/

บนทก

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER30

l ถา “ใช” (Yes) คอตองออกปฏบตงาน ซงเปนพนท

รบผดชอบของหนวยงาน MCC/ผอยเวรโทรศพท1323 ประสาน

Mobile Team แจงผอำนวยการ/รกษาการอนมตออกปฏบตงาน

ประสานรถพยาบาลประสานพนท

5.ออกปฏบตงาน

6.สรปผลการปฏบตงานและรายงานผบงคบบญชา

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER31

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER32

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER33

บทท 4 หลกการเจรจาตอรองและการเจรจาตอรองกบ

บคคลประเภทตาง ๆ

การเจรจาตอรองกบการแกไขภาวะวกฤตสขภาพจต เนองจากปจจบนผกอเหตวกฤตมกมใชอาชญากรมออาชพแต

เปนบคคลทวไปทมปญหาวกฤตสขภาพจต การเจรจาตอรองจงมความ

สำคญในการแกไขวกฤตสขภาพจต การแกไขปญหาดวยการใชกำลง

เพยงอยางเดยวอาจทำใหสญเสยแกทรพยสน และชวตของผทไมได

เกยวของ

การเจรจาตอรอง ถอไดวาเปนอกกลยทธวธหนงทมประสทธภาพ

สงหากทำไดถกตองจะลดความเสยงและเกดความปลอดภยแกทกชวต

ในบางสถานการณ เชน คนรายมอาวธระเบดรายแรง การเจรจาตอรอง

เปนทางเลอกตนๆ ทสามารถแกไขไดดกวาวธอนๆและการเจรจาตอ

รอง ไมไดหมายถง การสอสารเพยงอยางเดยว แตยงรวมถง

องคประกอบอนๆอกเชนการบรหารเหตการณการเตรยมยทธวธการ

ประสานงานและอนๆ การเจรจาตอรอง มใชเพยงวธการเพอยต

เหตการณวกฤตเทานน แตคอ วธการบำบด และปองกน ไมใหผกอ

เหตเลอกวธการดงกลาวในการแกปญหาในอนาคตอก

ความสำเรจ ของการเจรจาตอรอง ไมใหเกดจากทมเจรจาตอ

รองเพยงอยางเดยวแตรวมไปถงคอผลงานของฝายอนๆ เชนยทธวธ

(ทแมไมไดมโอกาสใช) ทเปนปจจยทำใหผกอเหตยอมยตเหตการณ

ความรนแรง

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER34

ความลมเหลว ของการเจรจาตอรองไมด หากการเจรจาตอ

รองไดกระทำบนพนฐานของหลกการทถกตอง ประสบการณทมากพอ

การประสานงานทสอดรบกนแต ความผดพลาดอนเปนเหตสดวสยอน

เกดขนได ดงนน การทำงานดานการเจรจาตอรองทกครง ตองคำนงถง

ความจรงจง ความรวดเรว การใชไหวพรบ เพราะเหตการณวกฤตครง

ตอไปอาจเปนสถานการณททมเจรจาอาจไมเคยเจอมากอนกเปนได

การเจรจาตอรองเปนศาสตร และศลป ทอาศยหลกการและ

การประยกตใหเหมาะสมกบสถานการณ ตางๆ ไมมวธปฏบตทตายตว

ขนกบองคประกอบตางๆ ทผมสวนรวมทกคนตองชวยกนดวยความถก

ตองและจรงใจ

การเจรจาตอรอง คอ การสอสารความคดระหวางบคคล

โดยอาศยการสรางสมพนธภาพทดอนจะนำไปสขอตกลงรวมกนใน

ปญหาความขดแยงตางๆ ดงนนการเจรจาตอรองจงตองอาศยปจจย

หลกดงน

1.การมทกษะในการตงใจฟง(ActiveListeningSkill)

2.การรวบรวมและวเคราะหขอมล

3.การคนปญหาตางๆ

4.การระดมหาทางเลอกตางๆรวมกน

5.การสรางสมพนธภาพ

6.การหาขอยตอนกอใหเกดประโยชนแกทกฝาย

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER35

คณสมบตของผททำการเจรจาตอรอง 1.มจตใจสขมเยอกเยน

2.มจตใจทอยากชวยเหลอใหเหตการณคลคลายปลอดภยทกฝาย

3.มทกษะในการตงใจฟงมสมาธตดตามเรองราวไดด

4.เปนผทใหเกยรตบคคลอนใจกวางพยายามจะเขาใจบคคลอน

5.มแนวความคดทเปนเหตเปนผล ไมใชอารมณในการแกไข

ปญหา

6.มความคดสรางสรรค

7.มความรความเขาใจในเรองราวของปญหา

8.ไมยดแตตนเอง สามารถเขาประสานงานไดด ยอมรบความ

คดเหนของบคคลอน

9.มหนาทและความรบผดชอบเกยวกบการเจรจา

10.มความรความสามารถและประสบการณดานการเจรจา

ใครคอผททำการเจรจาตอรองทถกตองตามกฎหมาย 1.ตำรวจ

2.เจาหนาทของรฐทกฎหมายกำหนดใหมอำนาจ/หนาทเพอ

ความสงบเรยบรอย

3.บคคลทเจาหนาทของรฐเชญรวมเปนทม/เปนทปรกษา

เนองจากมความรความสามารถ

4.บคคลทสามทเจาหนาทของรฐพจารณาแลวเหนวา มเหต

ปจจยทดมความรและทกษะพอสมควร อาจสามารถทจะชวยใหการ

เจรจาเปนผลสำเรจ ทงนยงตองอยภายใตการดแลของเจาหนาทอย

บคคลทสามนอาจไดแก ญาตมตร ผบงคบบญชา เพอนรวมงาน ผท

ทำงานดานสอสารมวลชนฯลฯ

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER36

เทคนคในการเจรจาเบองตน 1.ผเจรจาตองสามารถควบคมตนเองใหไดกอน เนองจากหาก

ไมสามารถควบคมตนเองไดกไมสามารถควบคมสถานการณได

2.ผเจรจาควรแนะนำตวเองแบบไมเปนทางการ เชน “ผม

ผกองสมเกยรต อยโรงพกเตาปน มอะไรใหผมชวยไหม ผมอยากชวย

คณ”เพอสรางสมพนธภาพกบผกอเหต

3.เสยงของผเจรจารวมทงกรยาการแสดงออกถงความจรงใจ

ไมเสแสรงดถกคกคามขมขซงมความสำคญอยางยง

4.อยาพดทาทายผกอเหตเพราะจะเปนการยวยและทำใหเกด

ความไมไววางใจตวผเจรจา

ทกษะสำคญในการเจรจาตอรอง ทกษะการฟงอยางตงใจ (Active Listening Skill) เปนทกษะ

ทใชไดผลในการเจรจาตอรองเพอแกไขเหตวกฤต การฟงอยางตงใจ

เปนการรวบรวมขอมลดวยการฟง และสงเกตทาทตางๆ ทแสดงออก

มาระหวางการเจรจาโดยฟงใหไดทงเนอหาความคดและอารมณความ

รสกเพอนำไปสการชวยเหลอใหบคคลออกจากสถานการณวกฤต

1. พดซำเพยงคำพดสดทาย หรอขอความสำคญนนๆ

ตวอยาง ผกอเหต:“ผมทำงานมาตงหลายปรบผดชอบ

ทกอยางแตกลบไลผมออกเงนเดอน

กไมใหมนโกงผม”

ผเจรจา : “เขาโกงคณ”

ตวอยาง ผกอเหต : “เรากำลงไมสบายอยและถกไลออก

จากงาน”

ผเจรจา : “ถกออกจากงาน”

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER37

ใชเทคนคนเมอเรมตนเจรจา หรอใชเมอผเจรจาไมรจะพด

คยถามอะไร และเปนการลดการเปนปฏปกษระหวางผกอเหตกบ

ผเจรจา

2. การตอบรบดวยคำพดสนๆ หรอถอยคำทแสดงใหรวาผ

เจรจากำลงตดตามเรองราวของผกอเหตอยวาผกอเหตกำลงพดอะไร

เชนครบใชผมเขาใจผมเหนดวย

3. คำถามปลายเปด เพอกระตนใหผกอเหตไดพด ไดระบาย

ทำใหผเจรจาเขาใจในความคด และอารมณความรสกของผกอเหตมาก

ขนเชนคำถามวาอะไรเมอไรอยางไรทไหน

ตวอยาง ผกอเหต : “ผมไมไดทำผมไมไดเอาไปเขา

หาเรองผม”(พดดวยอารมณโกรธ)

ผเจรจา : “คณชวยอธบายใหผมเขาใจหนอยวา

เรองทเกดขนเปนอยางไร”

หรอ “ผมยงไมคอยเขาใจเรองทคณพดเมอ

สกครชวยอธบายใหผมเขาใจหนอย

ไดไหมวามอะไรเกดขนกบคณหรอ

เรองราวเปนอยางไรครบ”

4. พดทวนซำคำพดของผกอเหต โดยไมเปลยนแปลง

ความหมายในสงทผกอเหตพด

ตวอยาง ผกอเหต : “ผมเบอทำงานมาตงหลายปไมเหนม

อะไรดขนเลย”

ผเจรจา : “คณเบอทำงานมาหลายปแตไมอะไร

ดขน”

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER38

ตวอยาง ผกอเหต : “ผมตกงานเมยกมาทงไปผมไมม

เงนไมมเพอนไมรจะอยไปเพออะไร

ผเจรจา : “คณตกงานภรรยากไปจากคณและ

ไมมใครทจะอยกบคณคณจงไมแนใจ

วาจะมชวตอยตอไปเพออะไร

เทคนคนผเจรจาไมเพยงแตฟงเทานน ยงเขาใจเนอหาวา

ผกอเหตพดอะไร

5. การสะทอนความรสก ใชเทคนคนในเวลาทผกอเหตแสดง

อารมณความรสกใดๆ ออกมาทงทางคำพด หรอทาท ผเจรจาแสดง

ความเขาใจในตวผกอเหต โดยการพดถงอารมณความรสกทผกอเหต

แสดงออกมานนยอนกลบไปสผกอเหตอกครง ซงจะทำใหผกอเหตได

สำรวจตวเองและเขาใจอารมณความรสกของตนเองมากขนอกทงผกอ

เหตยงรบรไดวาผเจรจาตงใจฟงและจรงใจทจะชวยเหลอ

ตวอยาง ผกอเหต : (เอาปนจตวประกน) “ผมไมพอใจท

เขาไลผมออกจากงาน อยากจะรนก

วาถาเขาเหนลกของเขาอยในสภาพ

อยางนเขาจะรสกอยางไรบาง”

ผเจรจา :คณโกรธทเจานายไลคณออกจากงาน

และคณตองการทจะแกแคนเขา”

ผกอเหตอาจคดดวยเหตผลและตอบกลบวาเหนดวย หรอขยาย

ความตอเชน“ใชผมโกรธแตผมกไมตองการทำใหใครเดอดรอน”

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER39

6. การใชสรรพนาม ใช สรรพนามแทนตวเอง“ฉน”

“ผม”“ดฉน”

ไมใช - ฝายเรา

- ฝายคณ

- ตำรวจ

7. การเงยบหรอวาหยดโตตอบชวขณะ เปนการเจรจาโดยท

ผเจรจาไมมการเอยวาจาใดๆ ในระหวางนนอยางมจดหมาย เพอเปด

โอกาสใหผกอเหตไดใชความคดเพอทระบายหรอพดตอไปได หากผกอ

เหตเงยบนานเกนไปผเจรจาสามารถนำเทคนคอนๆมาใชได เชนการ

สะทอนความรสก การถาม การพดคยทวนประโยคสดทายทผกอเหต

เพงพดไป

ตวอยาง “ลองเลาเพมเตมซครบวาเรองเปนอยางไร”(การถาม)

“เมอสกครคณบอกวาภรรยาของคณ

ไมนาพดอยางนเลย”(พดทวนประโยคสดทาย)

8. สรปความ เปนการสรปเรองทมการเจรจากนทงผเจรจา

ดวยคำพดของผเจรจาเองเชนผมขอสรปเพอใหแนใจสงทคณพดมาถก

ตอง หรอผกอเหตอาจกำลงสบสน พดหลายเรองปะปนกนและเรองราว

อาจไมตอเนองผเจรจาอาจสรปประเดนสำคญใหผกอเหตเขาใจ

ทง 8 เทคนคท เปนองคประกอบของการฟงอยางตงใจน

ผเจรจาสามารถนำไปปรบใชไดตามความเหมาะสมและเมอใชไดอยางม

ประสทธภาพจะสามารถนำไปสการปรบเปลยนพฤตกรรมของผกอเหตได

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER40

การเจรจาตอรองกบบคคลประเภทตาง ๆ

ผทำการเจรจาตอรองตางเคยมประสบการณกบการสมภาษณ

หรอการใหการปรกษาสงนจะเปนตนทนทำใหมวจารณญาณและทำการ

วเคราะหผกอเหตไดอยางรวดเรว และมประสทธภาพ ผกอเหตแตละ

รายอาจมเหตผลทแตกตางกนผทำการเจรจาตอรองจะตองฟง ประเมน

พรอมทงนำประสบการณกอนๆ มาประยกตใหเขากบสถานการณใหม

ไมวาจะเปนดานเทคนคการสอสาร(communication techniques)หรอ

ดานยทธวธการผนแปรเหตการณ(desfusingstrategies)

ความสามารถทรวดเรวและแนนอนในการทจะระบประเภทของ

ผกอเหตมความสำคญอยางมากกบการยตเหตการณวกฤต ขอสำคญท

จำเปนตองทำความเขาใจ คอ บคคลผกอเหตนนตองการเรยกความ

สนใจใหแกตนเองและ/หรอตอขอเรยกรองของตนเอง มหลกเกณฑสองขอ

ทมกจะถกนำมาใชในการชวยระบยทธวธทเหมาะสมในการตอรองกบ

ผกอเหตแตละประเภท คอการระบตวประกน (indentification of

hostages) และบญชรายการขอเรยกรอง (list of demands) ขอควร

วนจฉยถามในระหวางการเจรจาตอรองควรเนนถงประเดนเหลาน คอ

ตวประกนเปนเพยงเบยหมากรกทไมมความเกยวของกบประเดนขอ

เรยกรองนนมเหตผลหรอไมมเหตผล

การทผททำการเจรจาตอรองสามารถระบลกษณะของบคคล

ประเภทตาง ๆ ได เชน เปนกลมบคคลผพยายามทำรายตวเอง หรอ

กลมผมความผดปกตทางจต เปนตน ทำใหวางแนวทางในการเจรจาได

ลวงหนา อยางไรกตามไมไดหมายความวาผทำการเจรจาจะตอง

สามารถระบถงการวนจฉยโรคได เชน เปนโรคซมเศราหรอโรคจต

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER41

เปนตนสงทควรคำนงไวเสมอคอบคคลดงกลาวอยในภาวะวกฤตอกทง

ในบคคลคนหนงอาจมหลายภาวะรวมกนไมวาจะเปนภาวะตดสารเสพตด

ภาวะทำรายตนเองและภาวะวกฤต ตอจากนไปจะเปนแนวทางคราวๆ

ของการเจรจาตอรองกบบคคลประเภทตางๆ เพอใหเหนถงลกษณะ

เฉพาะตวบคคล ซงผทำการเจรจากควรตระหนกไวอกเชนกนวา แม

บคคลในกลมประเภทเดยวกนอาจมความแตกตางกนในรายละเอยดนบ

วาการทำงานดานนเปนทงศาสตรและศลปตองทำดวยหวใจและความ

เขาใจอยางแทจรง

พวกบคคลในสภาวะวกฤต (People in Crisis) คำนยาม (Description)

คนบางคนทพบวาตวเองตกอยในสภาพของการเปนผจบ

ตวประกน(hostagetakers)โดยทวไปแลวมกจะเปนคนปกตธรรมดาท

ไมเคยมพนฐานเปนโรควกลจรต หรอผดปกตแตอยางใดและกเปนไป

ไดทเขาเพยงแคมพฤตกรรมสนองตอบ(reacting)ตอโซของเหตการณ

ทผนแปรชวตเขาอยางรนแรง ตวอยางของเหตการณทเปลยนแปลง

สถานภาพของบคคล เชน การเปลยนแปลงทางการเงนปญหาสวนตว

หรอครอบครว บคคลผนนมกจะรสกวาตวเองเปลาเปลยวปราศจากการ

เกอกลหรอมหนทางเลอกทางอน

l อาการทสอแสดงประกอบดวย : ความกระวนกระวายเพม

สง (increased anxiety) รสกหมดหวงและหมดหนทางชวยเหลอ

(hopelessnessandhelplessness)

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER42

l รสกหมดทางควบคมซงมกจะรวมไปกบความเขาใจแตในแง

แคบ ๆ กบปญหากบตนเองและทางแกปญหาอนอาจจะเปนไปได

(possiblesolutions)

l ตวประกนของคนพวกนอาจจะเปนสมาชกในครอบครวเพอน

รวมงานเกาๆ หรอปจจบนหรอเปนคนแปลกหนา บางทเขากจะใช

ตนเองเปนตวประกนแตเพยงผเดยว

l คำเรยกรองของพวกนมกจะมเหตผล (rational) และ

ประกอบไปดวยการขอกลบไปทำงานหรอขอลทางหนหรอขอสงอนพอ

จะเปนไปได

ขอแนะแนวการเจรจาตอรอง (Negotiation Guidelines)

l อนญาตใหผจบตวประกนระบายความเคยดแคน ซงจะเปด

โอกาสใหเจาหนาทรวบรวมขอมลไดเพมขน อนจะทำใหวางแผนหา

ลทางยทธวธโตตอบใหไดดขน

l ใชวธการกระทำสองสะทอน (reflection) อนเปนเทคนคท

พสจนในคลนกแลววาไมคกคาม(non–threateningtechnique)วธน

เปนเครองมอทมประโยชนมากตอการสอสารระหวางผจบตวประกน

(hostagetaker)และผเจรจาตอรองเอาตวประกน(hostagenegotiator)

l ใชเหตการณจากอดตทผจบตวประกนเคยใชแกปญหา

ตางๆในชวตมาเปนฐานของการเจรจาในคราวตอไป

l เสรมสรางการสนทนาโตตอบระหวางผจบตวประกน และ

ผเจรจาตอรองเอาตวประกนใหเปนไปอยางมเหตผล(rational)

l บอกเนนกบผจบตวประกนวามผอน เหมอนกนทเขาก

ประสบกบปญหาแบบนและปญหาอยางนมทางแกไขได

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER43

l ใหความเหนอกเหนใจแกผจบตวประกนเพอใหเกดความ

เขาใจ(insight)ถงสาเหตทจงใจเขาใหกอเหตการณนขน

l ขยายจดศนยรวม (focus) ของสถานการณในขณะนนให

กวางขน ดวยการเสนอทางเลอก (options) รวมกนไปกบผจบ

ตวประกน

l ยอมใชเวลาเพอมองหา(indentify)ปญหาอนเปนตวสาระท

กอใหเกดการจงใจ (motivational) และทจะชวยเสนอแนะแงมมอนของ

ขอวกฤต

l มงทำงานเพอจดมงหมายในระยะสน (short term goals)

แตวาเปนจดมงหมายทแทจรง (realistic) ซงเกยวของสามารถทำได

เขาใจไดและเปนทนาเชอถอของทกกลมทเกยวของในการตอรอง

l ผเจรจาตอรองทไมใชตำรวจ(non–police)จะมความหมาย

นอยมากเนองจากขาดการอบรมทางการรกษากฎหมาย

พวกอาชญากร – ตอตานสงคม (Criminals – Antisocial

Personalities) คำนยาม (Description)

โดยทวไปคนพวกนตกอยในภาวะอาชญากร และสนหนทางจง

ไดจบตวประกนเพอชวยการหลบหน คนพวกนมกชอบอยตวคนเดยว

หรอพรอมทจะหกหลงพวกเดยวกน

l คนพวกนเปนพวกหลงตวเอง (egocentric) ชอบเอาปญหา

ของตนเองไปโทษคนอนและชอบหาขอแกตวใหกบความผดของตนเอง

ในความคดของพวกเขาเขาไมเคยทำความผดเลยเขามความเชอวาคน

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER44

อนพรอมทจะกลาวโทษเขาวาบกรกทง ๆ มใชมการละเมดกฎหมายท

สมเหตผลแตอยางใด

l คนพวกนมกจะมประวตอาชญากรทยดยาวยอนไปถงสมย

เปนวยรน เขามกจะคลองและพรอมเสมอทจะแกตววาทำไมตนเองถงได

ตกมาอยในสถานการณลำบากแบบนและสาเหตของขออางมกจะเปน

เพราะความผดของผอนเสมอ ตวเขาใชได โอเค แตคนอนทงโลกเปนผ

กาวพลาดเอง

l ตวประกนของคนพวกนจะเปนคนแปลกหนาผซงบงเอญมา

อยผดทผดเวลา

l ขอเรยกรองของผจบตวประกนประเภทนโดยปกตมกจะ

เรยกขอเงนและยานพาหนะจากสถานทเกดเหตหรอไมกเปนขอเรยกรอง

อนทมเหตผลเปนไปได(realisticrequests)

ขอแนะแนวการเจรจาตอรอง (negotiation guidelines)

l ควรคำนงเสมอถงความหลงตวเองของคนพวกน (their

egocentricity)

l คอยทำใหคนพวกนวนวายอยกบการตดสนใจเลอกลทาง

เลอกตางๆ(making-options)

l ทำใหเขาเหนอยหนาย ดวยการแนะใหเขาเปลยนแปลง

แกไขขอตดสนใจแตละขอทเขาเลอก

l รกษาใหขอเจรจาตอรองอยในแนวความเปนจรงสมเหต

สมผล

l พงจำไวเสมอวาคนพวกนมแรงกระตนไว(impulsiveness)

l หลอกลอความหลงตวเอง (ego) ของคนพวกนดวยคำพด

ยกยอปอปน(positivestatement)

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER45

l ผเจรจาตอรองทไมใชตำรวจ(non–police)จะมความหมาย

นอยมาก

l หวานลอมเขาวาการปลอยตวประกนนนจะใหผลประโยชน

ตอตวเขา

พวกอาชญากร – ผไมสมประกอบ (Inadequate/Borderline

Personalities) คำนยาม (Description)

โดยสวนมากแลวคนประเภทนมกจะไมเกยวพนกบกรณอาญา

ทมกจะทำแผนไมดและไมสำเรจ คนผนมกจะเปนผวางแผนและกระทำ

การลกตวประกนแตเพยงผเดยว

l คนผนเปนสมาชกทไมประสบความสำเรจในสงคม

l เขามประสบการณในรปแบบททำลายตวเองมาตลอดชวต

(Self–defeatingexperiences)

l เขาเปนผดอยความสำเรจ (under – achiever) ผซงม

ประวตทมกจะชอบทำกลบตาลปตรความสำเรจ ใด ๆ ใหเปนแงในทแย

ลงกวาเดม

l บางครงคนผนกจะบอกเลกและหยดการกระทำโดยไมมการ

บอกกลาวลวงหนา

l สถานการณทมแรงกดดน (stressful) แมเพยงเลกนอยกจะ

ทำใหคนผนกลวและกเปนการงายมากทเขามกจะสบสน (flustered)

และอดอนผดหวง(frustrated)กบกจกรรมธรรมดาๆ

l คนอนๆมกจะมความรสกสงสารตอคนผนและมกถกลวงใช

(manipulated)ใหชวยทำแมแตกจกรรมพนๆใหกบเขา

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER46

l คนผนมความเขาใจตวเองนอย(lowself–concept)และ

มกจะรสกลำบากใจกบผทเปนเจาหนาททมอำนาจเหนอ (authority

figures)

l ตวประกนของพวกทม borderline personalities เหลานมก

เปนผซงบงเอญมาอยผดทผดเวลา อยางไรกตามเพราะเหตทวาคนพวก

นมประวตทมกจะทำอะไรผด ๆ เสมอ เขาจงใหตวประกนกลายเปน

ผชวยของเขาไป ตวประกนจะรสกเวทนาสงสารเขา และพยายามชวย

ใหเขาหลดจากสถานการณลำบาก

l ขอเรยกรองของคนพวกนมกจะคลองจองกบการทเปนจรง

(realityfactor)และทเกยวเนองกบอสรภาพ(conceptoffreedom)

ขอแนะแนวจากการเจรจาตอรอง (Negotiation Guidelines)

l พงจำไวถงความออนไหว หลงตวเองของคนพวกน (their

fragileego)

l อยาผลกดน (over – stress) เขามากเกนไปในการทจะให

เขาคดขอตดสนใจทยงยาก(complexdecision–makingscenarios)

l ในระหวางการเจรจาใหแสดงการยอมรบ (acceptance)

โดยไมมการตเตยน

l ใหเตรยมการคาดหวงไววาตวประกนอาจจะมปฏกรยา

โตตอบรนแรงแบบ Stockholm Syndrome และใหคดผสมผสานปจจย

ขอนไวในระหวางกระบวนการตอรอง

l การฆาตวตายอยางจงใจหรออบตเหตนนเปนไปไดมาก

l เพราะความทผจบตวประกนมความคดบดเบยวไมตรง

ความจรง (skewed sense of reality) เขากมโอกาสทจะไมเขาใจถง

ความจรงจง(seriousness)ของสถานการณทเขาไดกอขน

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER47

l ใหคาดหวงไววาตวประกนจะเขามามบทบาทในกระบวนการ

ตอรองอยาใชผตอรองเจรจาจากภายนอก(outsidenegotiators)

พวกบคคลทสตวปลาส (Psychotic People) คำนยาม (Description)

คนทสตวปลาส จะประสบกบอาการทจตไมสมประกอบอยาง

รนแรง เขามกจะเปนผทหลดจากความเปนจรง (out of touch with

reality)และมจตทไมมนคงเขามกจะเปนคนสนโดษ(loners)

l อาการโดยทว ๆ ไปสวนใหญของคนพวกน คออาการจต

หลอน(hallucinations)และเขาใจผดๆ(delusions)เขามความคดวา

อาการหลอนเหลานเปนความจรง แลวพฤตกรรมของเขากจะถกจงใจ

จากอาการหลอนเหลานน

l ตวประกนของคนพวกน โดยมากจะเปนคนแปลกหนา หรอ

วาเปนคนทมสวนอยในระบบความเชอทผดเพยนของเขา

l ขอเรยกรองของคนพวกน มกจะพสดาร (bizarre)อนเนอง

มาจากความรสกกดดนทเขามอยหรอจากความเชอทตามรบกวนเขา ให

คาดหมายไววาจะไดยนจากคนเพวกน ประเภทคำพดแบบทวา “ปด

สวทซไฟพระจนทรและโลกกำลงจะถงซงกาลอวสาน”

ขอแนะแนวการเจรจาตอรอง (Negotiation Guidelines)

l อยาคาดหวงวาจะสรางสมพนธภาพทมนคงกบคนพวกน

l ใหฟงผจบตวประกนวา พดวาอะไร ถงแมวาคำพดนนจะฟง

ดพสดารกตาม

l รกษาทาทของตวคณและอยาพยายามคดโตเถยงกบคน

พวกน

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER48

l ใหความรสกเหนใจ(besensitive)ตอความกงวลของเขา

l อนโลมใหเขามโอกาสไดระบายความในใจตวเอง (express

themselves)

l หลกเลยงการใหผเจรจาตอรองทไมใชตำรวจ(non-police)

พวกบคคลทมใจหดห (Depressed People) คำนยาม (Description)

คนทมใจหดหจะเปนคนทมความรสกจนตรอกมาก ซงโดย

ธรรมดาแลวจะเปนคนทมความเฉลยวฉลาดเหนอคนทว ๆ ไป และเขา

ไดจบตวประกนเพอพยายามบบบงคบใหตำรวจฆาตวเขาเอง ชวง

ขอบเขตของความหดหนน เรมจากระดบธรรมดา (normal) ไปจนถง

ระดบวปลาส (psychotic) และเปนปฏกรยาอาการตอบสนองความ

กดดนทเปนจรง(real)หรอทคดเอาเอง(imagined)

l คนพวกนประสบทกขจากความรสกหมดหวง (hopelessness)

รสกหมดทางชวยเหลอตวเอง (helplessness) ไมสามารถจะแกไขหรอ

เอาชนะเหนอความรสกสญเสยของเขาไปได

l ตวประกนอาจเปนสมาชกในครอบครวหรอคนแปลกหนา

l เงอนไขขอเรยกรองของเขามกจะเลอนราง(vague)และเขา

อาจจะขอใหตำรวจถอนตวออกไป บอยครงทเดยวทเขาจะเปลยนขอ

เงอนไขเมอขอตกลงใกลจวนจะสำเรจแลว

ขอแนะนำการเจรจาตอรอง - ทบทวน : (Negotiation

guidelines – review)

l คำตอบจะมาอยางลาชาฉะนนเตรยมตวรอ

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER49

l รบการโตตอบ (discussion)ของคณใหอยในอนาคตอนใกล

นไมใชอาทตยหนา

l ถามกนวาเขาคดจะฆาตวตายหรอเปลา

l ใหระวงความกระเตองขน (improvement) อยางกระทนหน

ซงไมเกยวของกบการเจรจา

l เตรยมพรอมทจะยำใหความมนใจ(reassurances)

l เพอนและญาตอาจจะกอใหเกดความเพมหรอละเมดความ

รสกสนไร(worthlessness)และความรสกสำนกผด(guilt)

พวกนกโทษ (Prisoners) คำนยาม (Description)

พวกนกโทษทยดจบเอาตวประกนนน อาจเปนคนทเปนภย

อยางมหนตเพราะเขาคดวาเขามขอมลทจะสญเสยนอยมากหรอไมม

อะไรทจะสญเสยเลย

l นกโทษทจบตวประกนอาจยดตวประกนเพราะเหตวาแผน

หลบหนคกของเขาลมเหลว

l ตวประกนของพวกเขามกจะเปนพนกงานหรอไมกเพอน

รวมคก มนอาจจะเปนการยากทจะกำหนดวาใครเปนคนจบตวประกน

และใครเปนตวประกน

l ขอสำคญอยทการตความ วาเงอนไขขอเรยกรองนนไดรบ

การไตรตรองมาดแลวหรอไม และกำหนดจดประสงคแตแรก (original

intent)

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER50

ขอแนะแนวการเจรจาตอรอง (Negotiation Guidelines)

l เชคใหแนใจวาคณพดกบตวหวหนา

l ตวหวหนาอาจมพนนสยตอตานสงคม (ยอนไปดหวขอพวก

อาชญากร – ตอตานสงคม (Criminals antisocial personalities

guidelines)

l พจารณาใช ทฤษฎแบงแยกและยดครอง (divide and

conquertheory)

l ใชผเจรจาตอรองตวประกนทนกโทษไมรจก

l ใหระวงผเจรจาตอรองตวประกนทไมใชเจาหนาทรกษา

กฎหมาย

พวกผกอการราย การเมอง/ศาสนา (Political/Religious

Terrorists) คำนยาม (Description)

อนทจรงแลวผกอการรายการเมอง/ศาสนานนอาจจะเปนโจร

ผขโมยอาวธซงตดกบ (trapped armed robbers) รจกหาคำถามท

เหมาะสมซงจะชวยระบใหกระจางถง สาเหต เงอนไข ตวประกน และ

เหตผลททำใหผกอการรายกอสถานการณนขนคณจะตองทำใหแนใจวา

คณตอรองกบหวหนาของผจบตวประกน

l อะไรทเปนขอผลกดนอยเบองหลงคนกลมน และจะสามารถ

สบประวตไดหรอไม

l ตวประกน มความสมพนธเกยวของกบสาเหตหรอเงอนไข

ของผจบตวประกนหรอไม

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER51

l เอาใจใส บนทกเงอนไขขอตอรองใหแจมชด แลวพจารณาด

วาขอเรยกรองมความสมควร (logical) หรอมความเกยวของกบสาเหต

หรอไม

ขอแนะแนวการเจรจาตอรอง (Negotiation Guidelines)

l อยายอมใหผกอการพดขม (intimidated) โดยวาทศลป

การเมอง(Politicalrhetoric)

l ถามคำถามทชวยทำใหเขาใจถงสาเหตไดกระจางขน

l ความชวยเหลอจากผเชยวชาญอยเพยงแคยกโทรศพทถาม

เทานน

l พดกบผจบตวประกนใหหลายคนทสดเทาทจะมากได แลว

ประยกตใช(apply)ทฤษฎแบงแยกและยดครอง(divideandconquer

theory)

l เลนแงกบเงอนไขทเกนควรเพอถวงเวลา

l การเปดเผยสอมวลชน media อาจจะเปนแรงกระตนท

สำคญมาก

l เตอนผกอการรายวาจดประสงคของเขานนไดถกรบทราบ

แลว ฉะนนการรนแรง (violence) ตาง ๆ จะเปนการเปลาประโยชน

counterproductive

l พงจำไววาการยนดสละชพนนตางกนกบพรอมทจะสละชพ

l การใชผเจรจาตอรองทไมใชตำรวจ (non – police) อาจ

เปนการตานความสำเรจ(counter–productive)

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER52

พวกคลมคลงจากยาบา คำนยาม (Description)

คนทมอาการคลมคล งจากยาบามกเกดจากการใชสาร

แอมเฟตามนมากกวาปกต ประกอบกบการมรางกายทออนเพลยจาก

การอดนอน หรอมภาวะตงเครยดทางดานจตใจ อาการจะไมแนนอน

แกวงไป–มาไมสามารถทำนายทศทางไดเลย

l อาการโดยทว ๆ ไปคอมอาการเคลอนไหวเรวกวาคนปกต

พดเรวประสาทหลอนแบบหวาดระแวงความคดแตกแยกจนทำใหเกด

อาการอาละวาดได พฤตกรรมรนแรงถกจงใจจากอาการหลอนและ

หวาดระแวงความรนแรงมกเกดจากแรงกระตนภายนอกไมไดวางแผน

มากอนอาจมระดบความรนแรงสงแบบคาดไมถงทเดยว

l ตวประกนมกเปนคนแปลกหนา ไมไดมความมงหมายทจะ

ทำราย แตเปนไปเพอปองกนตวเองมใหคนอนเขามายง อยางไรกตาม

ไมควรไววางใจ เพราะความรนแรงอาจเกดขนได ถามแรงกระตน

ภายนอก

l ขอเรยกรองของคนพวกน มกจะสอดคลองกบแนวความคด

หวาดระแวงทมอย โดยหวงผลเพอความปลอดภยของตนเอง แตกควร

ระวงอนตรายทอาจจะเกดขนจากการปองกนตวเอง

ขอแนะแนวการเจรจาตอรอง (Negotiation Guidelines)

l อยาพยายามจดการปญหาโดยลำพง ขอใหเจาหนาทเรยก

ทมงานมาชวยโดยดวนทสด

l เวลายงผานไป ผกอการยงสงบลง ถาไมมสงกระตนจาก

ภายนอก

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER53

l รกษาระยะหางเพอความปลอดภย

l แบมอและชใหเหนเพอใหเขาลดความระแวง

l เคลอนไหวชาๆเพอไมใหไปเสรมอาการภาพหลอน

l พดชาๆดวยโทนเสยงตำ(หแววเปนเสยงสง)

l อยาคาดหวงวาจะสรางสมพนธภาพทมนคง

l ใหความรสกเหนใจตอความกงวลของเขา

l ใหฟงแมอาจดพสดารเพอใหไดระบาย

l อยาพยายามโตเถยงหรอคดคานอาการหลอน

l ใหพดสอดคลองกบความคดหลงผดและอาการหลอน

l อยาลมสอสารกบตวประกนดวย

หมายเหต:เตรยมหาโอกาสยตเหตการณกรณมความพรอม

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER54

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER55

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER56

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER57

บทท 5 ความเครยดและการบรหารจดการ

ความเครยด คออะไร ความเครยดเปนเรองของรางกายและจตใจ ทเกดจากการตนตว

เตรยมรบกบสถานการณใดสถานการณหนง ซงเราคดวาไมนาพอใจ

เปนเรองทหนกหนาสาหสเกนกำลงทรพยากรทเรามอย หรอเกนความ

สามารถของเราทจะแกไขไดทำใหรสกหนกใจเปนทกขและพลอยทำให

เกดอาการผดปกตทางรางกายและพฤตกรรมตามไปดวย ความเครยด

นนเปนเรองทมกนทกคน จะมากหรอนอยขนอยกบสภาพปญหา การ

คดและการประเมนสถานการณของแตละคน ถาเราคดวาเปนปญหาท

เกดขนไมรายแรง เรากจะรสกเครยดนอยหรอแมเรารสกวาปญหานน

รายแรงแตพอรบมอไหว เรากจะไมเครยดมาก แตถาเรามองวาปญหา

นนใหญ แกไมไหว และไมมใครชวยเราได เรากจะเครยด ความเครยด

ในระดบทพอด จะชวยกระตนใหเรามพลง มความกระตอรอรนในการ

ตอสชวต ชวยผลกดนใหเราเอาชนะปญหาและอปสรรคตาง ๆ ไดดขน

แตเมอใดความเครยดมากเกนไปจนเราควบคมไมได เมอนนแหละทเรา

จะตองมาผอนคลายความเครยด

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER58

ความเครยดเกดจากอะไร สาเหตของความเครยดเกดจาก

1. สภาพปญหาทเกดขนในชวต เชน ปญหาการเงน ปญหา

การงาน ปญหาครอบครว ปญหาการเรยน ปญหาสขภาพ ปญหา

มลพษปญหารถตดปญหานำทวมปญหาฝนแลงปญหาความขดแยง

ระหวางบคคล ฯลฯ ปญหาเหลานจะเปนตวกระตนใหคนเราเกด

ความเครยดขนมาได

2. การคดและการประเมนสถานการณของบคคล เราจะ

สงเกตไดวาคนทมองโลกในแงด มอารมณขน ใจเยน จะมความเครยด

นอยกวาคนทมองโลกในแงราย เอาจรงจงกบชวต และใจรอนนอกจาก

นคนทรสกวาตวเองมคนคอยใหการชวยเหลอเมอมปญหา เชน ม

คสมรส มพอแม ญาต พนอง มเพอนสนททรกใคร และไววางใจกนได

กจะมความเครยดนอยกวาคนทอยโดดเดยวตามลำพง

ความเครยดมกไมไดเกดจากสาเหตใดเพยงสาเหตเดยว แตมก

จะเกดจากทงสองสาเหตประกอบกน คอมปญหาเปนตวกระตนและม

ความคดการประเมนสถานการณ เปนตวอยางบงบอกวาจะเครยดมาก

นอยแคไหน

การสำรวจความเครยดของตนเอง ความเครยดจะสงใหเกดความผดปกตทางรางกาย จตใจและ

พฤตกรรมดงน

1. ความผดปกตทางรางกาย ไดแกปวดศรษะบอยๆความ

ดนโลหตสงนอนไมหลบหรองวงนอนตลอดเวลาออนเพลยกลามเนอ

ตงตว สงผลใหเกดอาการปวดเมอยกลามเนอ ปวดหลง ปวดตนคอ

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER59

ทองเสยหรอทองผกบอย ๆ เปนแผลในกระเพาะอาหาร และยงปรากฏ

อาการมการหลงกรดในกระเพาะอาหารมาก สงผลใหเกดทองอด

ทองเฟอ อาหารไมยอย ใจสน หวใจเตนแรง หายใจไมอม เปนหวดไม

สบายบอยๆฯลฯ

2. ความผดปกตทางจตใจ ไดแก วตกกงวล คดมาก ไมม

สมาธ ในการเรยนหรอทำงาน หงดหงด โมโหงาย โดยไรเหตผล นอน

ฝนราย จตใจออนแอ หรอวาวน หาทางออกไมได ในทสดจะหนไปพง

สารเสพตดดมสราเบอหนายซมเศราทอแทและสนหวงในชวตได

3. ความผดปกตทางพฤตกรรมทพบบอยไดแกสบบหรดม

สรามากขน ใชสารเสพตด ใชยานอนหลบ จจบน ชวนทะเลาะ มเรอง

ขดแยงกบผอนบอย ดงผม กดเลบ ผดลกผดนง เงยบขรม เกบตว

เปนตน

การจดการความเครยด แนวทางในการจดการความเครยดมดงน

1. หมนสงเกตความผดปกตทางรางกายจตใจและพฤตกรรม

ทเกดอาจใชแบบประเมนและวเคราะหความเครยดดวยตนเอง

2. เมอรตววาเครยดจากปญหาใด ใหพยายามแกปญหานนให

โดยเรว

3. การปองกน หลงจากทราบสาเหตแลว การปองกน

ความเครยดจะเปนวธทไมใหเกดความเครยดซงมวธการตางๆดงน

3.1การวางแผน เมอเกดปญหาหรอความเครยดพยายาม

ตงสตและใชปญญาหาทางแกไข

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER60

3.2การสอสาร จะชวยลดความขดแยงใชเหตผลในการ

สอสาร

3.3เมอเกดปญหาใหควบคมสตหายใจเขา-ออกลกๆ

4. การแกไข แมวาเราไมสามารถจะหลกเลยงความเครยดได

แตเราสามารถลดโรคทเกดจากความเครยดไดโดยการ

4.1ปรกษาเพอน ครอบครว หรอเพอนรวมงาน จะชวยให

เรามองปญหาในแงมมอนๆ

4.2อยาซมเศรา เมอมโรคประจำตวหรอประสบความ

ผดหวง ทานอาจจะหมดกำลงใจ ซมเศรา ความซมเศราจะทำใหทาน

ประสบกบความทกขยากและทำใหอาการเจบปวดเพมมากขน

4.3บรหารเวลาใหเหมาะสมจดลำดบความสำคญของงาน

5. ยอมรบความจรง

5.1ยอมรบความจรงวา ทานสามารถเปลยนแปลงตนเองได

แตทานไมสามารถเปลยนแปลงคนอนได เพราะหากทานไมสำเรจทานก

จะเกดความเครยด

5.2ยอมรบความจรงวาทกคนไมมใครสมบรณแบบ ตองม

ขอบกพรองยอมรบขอบกพรองนนๆ

5.3สรางอารมณขนใหกบตนเอง โดยเฉพาะเมอเกดเวลา

เครยด

5.4ใหนกวาทานสามารถเรยนรบางส งบางอยางจาก

เหตการณทกอยาง

6. หลกเลยง

6.1หลกเลยงความเครยดเลกนอย

6.2หลกเลยงหรออยหางบคคลททำใหทานเครยด

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER61

6.3หลกเลยงการรบผดชอบทมากเกนไป

6.4เมอมความเครยดใหหยดงานสกพกหนงและหลกหน

จากสถานการณททำใหคณเครยด

6.5หลกเลยงการถกเถยงประเดนทหลกเลยงไมไดหรอ

ประเดนทหาขอสรปไมได

7. การปรบเปลยน

7.1ปรบเปลยนความคด มองโลกในแงด ทกปญหาม

ทางออกเปลยนวกฤตเปนโอกาส

7.2ปรบเปลยนพฤตกรรม รจกปฏเสธในสวนทไมใชความ

รบผดชอบของตนเองลดความรบรอน

7.3ปรบเปลยนความรสกของตนเอง หดสรางอารมณขนใน

ภาวะเครยดยอมรบคำตำหน

8.เรยนรการปรบเปลยนความคดจากแงลบใหเปนแงบวก

9.ผอนคลายความเครยดดวยวธทคนเคย

10.ใชเทคนคเฉพาะในการคลายเครยด

เทคนคเฉพาะในการคลายเครยด 1.การผอนคลายกลามเนอ

2.การฝกหายใจ

3.การทำสมาธ

4.การจนตนาการ

5.การคลายเครยดจากใจสกาย

6.การนวดคลายเครยด

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER62

แตละวธมรายละเอยดแตกตางกนออกไป ไมจำเปนตองฝกทง

6 วธกได เพยงเลอกวธใดวธหนงทคณชอบ สะดวก ทำแลวทำใหคณ

คลายเครยดไดดเทานนกพอ

เมอฝกคลายเครยดไปไดสกระยะหนง คณจะรสกไดวาตวคณม

การเปลยนแปลงไปในทางทดขนเชนใจเยนลงสบายใจขนสขภาพดขน

ความจำดขน สมาธดขน การเรยนหรอการทำงานดขน ความสมพนธ

กบคนรอบขางดขนฯลฯ

เทคนคการคลายเครยดแตละวธมรายละเอยดดงน

1. การผอนคลายกลามเนอ

หลกการ ความเครยดมผลทำใหกลามเนอหดตว การฝกการ

คลายกลามเนอจะชวยใหอาการหดเกรงของกลามเนอลดลง

วธการฝก

1.มอและแขนขวาโดยกำมอเกรงแขนแลวคลาย

2.มอและแขนซายโดยทำเชนเดยวกน

3.หนาผากโดยเลกควสงแลวคลายขมวดควแลวคลาย

4.ตาแกมจมกโดยหลบตาแนนยนจมกแลวคลาย

5.ขากรรไกร ลน รมฝปาก โดยกดฟน ใชลนดนเพดานปาก

แลวคลาย

6.คอ โดยกมหนาใหคางจดคอแลวคลาย เงยหนาจนสดแลว

คลาย

7.อก ไหล และหลง โดยหายใจเขาลก ๆ กลนไวแลวคลาย

ยกไหลสงแลวคลาย

8.หนาทองและกนโดยแขมวทองแลวคลายขมบกนแลวคลาย

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER63

9.เทาและขาขวา โดยเหยยดขา งอนวแลวคลาย เหยยดขา

กระดกปลายเทาแลวคลาย

10.เทาและขาซายโดยทำเชนเดยวกน

2. การฝกการหายใจ

หลกการ การฝกการหายใจชา ๆ ลก ๆ โดยใชกลามเนอ

กระบงลมบรเวณทองจะชวยใหรางกายไดอากาศเขาสปอดมากขนเพม

ปรมาณออกซเจนในเลอดและยงชวยเพมความแขงแรงของกลามเนอ

หนาทองและลำไสดวยการฝกการหายใจอยางถกวธ

วธการฝก

นงในทาทสบายหลบตา เอามอประสานไวบรเวณทองคอยๆ

หายใจเขาพรอม ๆ กบนบ 1 ถง 4 เปนจงหวะชา ๆ 1......2.......

3.......4ใหมอรสกวาทองพองออก

กลนหายใจเอาไวชวครนบ1ถง4เปนจงหวะชาๆเชนเดยว

กบเมอหายใจเขาคอยๆผอนลมหายใจออกโดยนบ1ถง8อยางชาๆ

1....2....3....4.....5....6.....7......8..... พยายามไลลมหายใจออกมาให

หมดสงเกตวาหนาทองแฟบลง

ทำซำอกโดยหายใจเขาชาๆแลวหายใจออกโดยชวงทหายใจ

ออกหายใจเขาออกใหนานกวาชวงหายใจเขา

ขอแนะนำ

การฝกการหายใจควรทำตดตอกนประมาณ4-5ครงควรฝก

ทกครงทรสกเครยด รสกโกรธ รสกไมสบายใจ หรอฝกทกครงทนกได

ทกครงทหายใจเขาออก ใหรสกไดวาผลกดนความเครยดออกมาดวยจน

หมดเหลอไวแตรสกโลงสบายเทานน

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER64

ในแตละวนควรฝกการหายใจทถกวธใหไดประมาณ 40 ครง

แตไมจำเปนตองทำตดตอคราวเดยวกน

3. การทำสมาธ

หลกการของการทำสมาธ คอการเอาใจไปจดจอกบสงใดสง

หนงเพยงอยางเดยว ซงในทนจะใชการนบลมหายใจเปนหลก และยต

การคดเรองอนๆอยางสนเชง

หากฝกสมาธเปนประจำทำใหจตใจเบกบานอารมณเยนสมอง

แจมใสและคนใกลชดรสกถงความเปลยนแปลงในทางทดนไดอยาง

ชดเจน

วธการฝก

ขนท 1

นงในทาทสบาย จะเปนการนงขดสมาธ นงพบเพยบ หรอนอน

กไดในกรณทเปนผปวย

หลบตาหายใจเขาหายใจออกชาๆ

เรมนบลมหายใจเขาออกดงน

หายใจเขานบ1หายใจออกนบ1

หายใจเขานบ2หายใจออกนบ2

นบไปเรอยๆจนถง5

แลวเรมนบ1ใหม

นบจนถง6แลวเรมนบ1ใหม

นบจนถง7แลวเรมนบ1ใหม

นบจนถง8แลวเรมนบ1ใหม

นบจนถง9แลวเรมนบ1ใหม

นบจนถง10

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER65

ครบ10ถอเปน1รอบ

แลวเรม1-5ใหม

ดงตวอยางตอไปน

1.1 2.23.34.4 5.5

1.1 2.23.34.4 5.5 6.6

1.1 2.23.34.4 5.5 6.6 7.7

1.1 2.23.34.4 5.5 6.6 7.7 8.8

1.1 2.23.34.4 5.5 6.6 7.7 8.89.9

1.1 2.23.34.4 5.5 6.6 7.7 8.8 9.9 10.10

1.1 2.23.34.4 5.5

ฯลฯ

ในการฝกครงแรก ๆ อาจยงไมมสมาธพอ ทำใหนบเลข

ผดพลาดหรอบางทอาจจะแทรกเขามาทำใหลมนบเปนบางชวงถอเปน

เรองปกต

ตอไปใหพยายามตงสตใหม เมอมความคดอนแทรกเขามากให

รบร แลวปลอยใหผานไปไมเกบมาคดตอ ในทสดกจะสามารถนบเลขได

อยางตอเนองและไมผดพลาดเพราะมสมาธ

ขนท 2

เมอจตใจสงบมากขนใหเรมนบเลขแบบเรวขนไปอกคอ

หายใจเขานบ1หายใจออกนบ2

หายใจเขานบ3หายใจออกนบ4

หายใจเขานบ5

หายใจออกนบ1ใหมจนถง6,7,8,9,10ตามลำดบดงน

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER66

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5 6

1 2 3 4 5 6 7

1 2 3 4 5 6 7 8

1 2 3 4 5 6 7 8 9

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1 2 3 4 5

ฯลฯ

ขนท 3

เมอนบลมหายใจไดเรวและไมผดพลาด แสดงวาจตใจสงบมาก

แลวคราวนใหใชสตรบรลมหายใจเขาออกเพยงอยางเดยวไมตองนบเลข

อกและไมคดเรองใดๆทงสนมแตความสงบเทานน

4. การจนตนาการ

หลกการ การใชจนตนาการ เปนกลวธอยางหนงทจะเบยงเบน

ความสนใจจากสถานการณอนเครงเครยดในปจจบน ไปสประสบการณ

เดมในอดตทเคยทำใหจตใจสงบและเปนสขมากอน การยอนระลกถง

ประสบการณทสงบสขในอดตจะชวยใหจตใจผอนคลายละวางจาก

ความเครยดไดระยะหนง

วธการฝก

เลอกสถานททสงบ เปนสวนตว ปลอดจากการรบกวนของผอน

นงในทาทสบายทมพนกพงศรษะดวยจะเปนการดมาก หลบตาลง เรม

จนตนาการถงเหตการณทสงบสขในอดตเชน

การนงดพระอาทตยตก

การดำนำชมธรรมชาต

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER67

การเดนชมสวนดอกไม

การนงตกปลารมตลง

เมอจนตนาการจนจตใจสงบ และเพลดเพลนแลวใหบอกสงด ๆ

กบตวเองวา

ฉนเปนคนด

ฉนเปนคนเกง

ฉนไมหวนกลวตออปสรรคใดๆ

นบ 1...2...3...แลวคอย ๆ ลมตาขนคงความรสกสงบเอาไว

พรอมทจะตอสกบอปสรรคในชวตตอไป

5. การคลายเครยดจากใจสกาย

หลกการ การคลายเครยดจากใจสกาย เปนเทคนคทผฝก

สามารถผอนคลายไดโดยการใชใจสงหรอบอกกบตวเองดวยคำพดงาย ๆ

แตจะไมไดผลถงการผอนคลายในระดบจตใตสำนก

การฝกปฏบต

นงในทาทสบายหลบตา

หายใจเขา หายใจออกชา ๆ ใชกลามเนอกระบงลมชวยในการ

หายใจ เวลาหายใจเขาจะรสกวาทองพองออก สวนเวลาหายใจออกจะ

รสกวาทองแฟบ

หายใจไปเรอยๆจนรสกผอนคลาย

จากนนใหจนตนาการถงอวยวะสวนตาง ๆ ของรางกาย โดย

บอกอวยวะซำๆกน3ครงตามลำดบดงน

1.แขนขวาของฉนหนก....................ๆ....................ๆ

2.แขนซายของฉนหนก....................ๆ....................ๆ

3.ขาขวาของฉนหนก....................ๆ....................ๆ

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER68

4.ขาซายของฉนหนก....................ๆ....................ๆ

5.คอและไหลของฉนหนก....................ๆ....................ๆ

6.แขนขวาของฉนอน....................ๆ....................ๆ

7.แขนซายของฉนอน....................ๆ....................ๆ

8.ขาขวาของฉนอน...................ๆ....................ๆ

9.ขาซายของฉนอน....................ๆ....................ๆ

10.คอและไหลของฉนอน....................ๆ....................ๆ

11.หวใจของฉนเตนอยางสงบและสมำเสมอ............ๆ...........ๆ

12.ฉนหายใจไดอยางสงบและสมำเสมอ.................ๆ..............ๆ

13.ทองของฉนอนและสงบ................ๆ.....................ๆ

14.หนาผากของฉนสบายและสงบ.................ๆ.................ๆ

เมอทำครบแลว ใหคอย ๆ ลมตา ขยบแขนขาใหสบายและคง

ความรสกสดชนไวพรอมทจะทำกจกรรมตางๆตอไป

6. การนวดคลายเครยด

หลกการ ความเครยดเปนสาเหตทำใหกลามเนอหดเกรงเลอด

ไหลเวยนไมสะดวก ปวดตนคอ ปวดหลง เปนตน การนวดจะชวย

ผอนคลายกลามเนอ กระตนการไหลเวยนของโลหต ทำใหรสก

ปลอดโปรงสบายตวหายเครยดและลดอาการเจบปวดตางๆลง

หลกการนวด

1.การกด ใหใชปลายนวทถนด ไดแก นวหวแมมอ นวชหรอ

นวกลาง

2.ในทนการนวดจะใชการกดและการปลอยเปนสวนใหญ โดย

ใชเวลากดแตละครงประมาณ10วนาทและใชเวลาปลอยนานกวาเวลากด

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER69

3.การกดใหคอยๆ เพมแรงทละนอยและเวลาปลอยใหคอยๆ

ปลอย

4.แตละจดควรนวดซำประมาณ3-5ครง

จดทนวดมดงน

1.จดกลางระหวางควใชปลายนวชหรอนวกลางกด

2.จดใตหวควใชปลายนวชหรอนวกลางกด3-5ครง

3.จดของกระดกทายทอย จดกลางใชนวหวแมมอกด 3-5

ครง จดสองจดดานขาง ใชวธประสานมอบรเวณทายทอยแลวใชนว

หวแมมอทงสองขางกดจดสองจดพรอมๆกน3-5ครง

4.บรเวณตนคอประสานมอบรเวณทายทอยใชนวหวแมมอ2

ขางกดตามแนวสองขางของกระดกตนคอ โดยกดไลจากตนผมลงมาถง

บรเวณบา3-5ครง

5.บรเวณบาใชปลายนวมอขวาบบไหลซายไลจากบาเขาหา

ตนคอ ใชปลายนวมอซายบบไหลขวาไลจากบาเขาหาตนคอ ทำซำ

3-5ครง

6.บรเวณบาดานหนา ใชนวหวแมมอขวากดจดใตกระดก

ไหปลารา จดบนแขน และจดเหนอรกแรของบาซายใชนวหวแมมอซาย

กดจดเดยวกนทบาขวาทำซำ3-5ครง

7.บรเวณบาดานหลง ใชนวทถนดของมอขวาออมไปกดจดบน

และจดกลางของกระดกสะบกแลวจดรกแรดานหลงของบาซาย ใชนวท

ถนดของมอซายกดจดเดยวกนทบาขวาทำซำ3-5ครง

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER70

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER71

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER72

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER73

บทท 6 แนวทางการปฏบตของเจาหนาทศนยวกฤตสขภาพจต

กรณมปญหาสขภาพจตจากภยพบต

ความหมายและประเภทของภยพบต ความหมาย

เหตการณทกอใหเกดการเสยสมดลอยางรนแรงของสงแวดลอม

ความเปนอยและการดำเนนชวตจะเกดขนทงกายจตใจและสงคมของผ

ประสบภย

ประเภทแบงเปน2ประเภทคอ

1)ภยพบตท เกดขนจากธรรมชาต เชน วาตภย อทกภย

แผนดนไหวฯลฯ

2)ภยพบตทเกดขนจากฝมอมนษยเชนอคคภยอบตเหตฯลฯ

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER74

ผลกระทบตอภยพบต 1. ผลกระทบตอบคคล

l ดานกายภาพ เชนการบาดเจบจากภยพบตการสญเสย

อวยวะ ซงเมอเกดขนจะจดเปนความตองการพนฐานทตองไดรบความ

ชวยเหลอ

l ดานจตใจ เชนความคดความรสกและพฤตกรรมซง

ขนอยกบพนฐานเดมของแตละคน

u ความคด/ความรสกเชนสบสนตนตระหนกโทษ

โชคชะตาหมดหวง

u พฤตกรรมเชนการส(Fight)โกรธเอะอะกาวราว

ทำลาย การถอยหน (Withdraw) หวาดกลว ใชอาการเจบปวยบงหนา

คอยพงพาผอนการเยนชา(Freeze)ตะลงงนเศราซมสนหวงตำหน

ตวเองปลอยตวตามยถากรรม

l ดานสงคมเศรษฐกจ เชน การตกงาน การไรทอย

อาศยการสญเสยทรพยสน

2. ผลกระทบตอครอบครว

l ดานจตใจ เชนความรสกทเกดจากสมาชกในครอบครว

ไดรบการบาดเจบเสยชวตหรอสญหาย

l ดานสงคมเศรษฐกจ เชน การสญเสยรายได การ

เผชญกบปญหาเศรษฐกจ การตองเปลยนวถการดำเนนชวตประจำวน

การตองอพยพยายถนทอย

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER75

3. ผลกระทบตอชมชน

l โครงสรางชมชน ขนอยกบพนฐานเดมของชมชน เชน

ชมชนทเขมแขง คนในชมชนจะชวยเหลอซงกนและกนความสมพนธใน

ชมชนจะกระชบแนน แตถาชมชนออนแอจะเกดความระสำระสายและ

การเอาตวรอด

l สงแวดลอมเกดความเสยหายความหายนะ

การใหความชวยเหลอผประสบภย การชวยเหลอ ณ จดเกดเหต จะแบงเปน2ลกษณะ

1.การใหความชวยเหลอของทมควบคมสถานการณณจดเกด

เหตเปนกลมททำหนาทคอยกนเขตและปองกนมใหผทไมเกยวของกบ

การชวยเหลอเขาไปในบรเวณทอาจเกดอนตราย เปนหนวยประสานงาน

และสงการในพนทรวมทงตองคอยตอบคำถามและใหขอมลแกญาตของ

ผประสบภยดวย

2.การใหความชวยเหลอของทมปฏบตการใหความชวยเหลอ

ซงเปนกลมทตองคนหาและชวยเหลอผประสบภยออกมาจากจดเกดเหต

มาสงหนวยแพทยหรออาจจะนำผประสบภยไปสงโรงพยาบาล

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER76

แนวทางการใหความชวยเหลอดานจตใจทควรปฏบตใน

เบองตน

ไดแก

- การสรางสมพนธภาพและความไววางใจ

- การใหเวลา/รบฟง

- การใหกำลงใจ/การอยเปนเพอน

- การตอบคำถามและใหขอมลแกผประสบภย/ญาต/ประชาชน

ทวไป

วธการทชวยใหผประสบภยสงบลง 1.แสดงความเขาใจยอมรบโดยคำพดนำเสยงสหนา

“ผมเขาใจวาคณตกใจมากแคไหน”

“ผมนกภาพออกเลยวาอะไรทำใหคณเสยใจไดขนาดน”

2. ทำตวใหสงบมนคงการเขาหาอยางมนคงไมตนตระหนกตาม

จะเปนแบบอยางใหผประสบภยเหนและเชอมนในผชวยเหลอ

3.ปลอบใจ

“ผมเชอวาคณแกปญหาได”

“เจาหนาทรถพยาบาลรวธทจะชวยคณ”

“มหลายคนเคยผานเหตการณแบบนเชนเดยวกนกบคณ”

“ผมเคยชวยผประสบภยกรณคลายคณ”

4.กระตนใหพดระบายอารมณความรสกหรอเปลยนหวขอ

สนทนา

5.ใชอารมณขนจะชวยผประสบภยเครงเครยดนอยลงและรบร

วาผชวยเหลอควบคมอารมณและสถานการณได

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER77

6.การพดซำหรอตะโกนดงๆ จะใชในกรณผประสบภยอยใน

ภาวะโกรธมาก กงวลมาก ซมเศรามาก สบสนมาก จนจมอยกบความ

รสกของตนเอง

7.การใชผาผกมด จำเปนในรายทมพฤตกรรมกาวราว รนแรง

ขาดสต

8.การใชบคคลทประสบภยทสนท/เปนทเชอถอชวย เชน ใน

การทมความเสยงสงตอการฆาตวตาย มผประสบภยหลายคนกลว

เจาหนาทหรอใชเมอทง7ขอแรกไมไดผล

การสงตอ ผใหการชวยเหลอมโอกาสพบผทมปญหาสขภาพจตในระดบ

รนแรงไดทกระยะของภยพบต ผประสบภยบางรายอาจไดรบความ

ชวยเหลอทางจตใจแบบประคบประคองโดยการใหกำลงใจ การดแล

เอาใจใสเบองตน หากสภาพจตใจไมดขนและอาจเปนอนตรายตอตนเอง

และผอนจำเปนตองรบนำสงโรงพยาบาลตอไป

อาการแสดงทควรสงตอ 1.วตกกงวลหวาดกลวสดขดชอค

2.งนงงสบสนอยไมนงเพอ

3.โกรธแคนรนแรงจนไมสามารถควบคมตนเองได

4.ซมเฉยไมพด

5.อารมณเศรารนแรงคดอยากตาย

6.แสดงอาการทางจตเฉยบพลน เชน พดมาก วนวาย

คลมคลงอาละวาด

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER78

เกณฑการวนจฉยความสบสนอนเกดจากความกดดนภายหลง

เหตการณ 1.มการหวนระลกถงสถานการณกดดนทกอใหเกดการทกข

ทรมานอยางเดนชดเชนฝนถงเหตการณนนซำๆกนหลายครง

2.มการเฉอยชาในการตอบสนองหรอถดถอยหลกหนออกจาก

โลกภายนอกพฤตกรรมทแสดงออกมดงน

l การลดความสนใจในกจกรรมทสำคญบางอยางเหนไดชด

l มความรสกอยากแยกตวเองออกหางจากผอนหรอแสดง

กรยาหางเหนตอบคคลอน

3.ความรสกและเกดพฤตกรรมอนๆ อยางนอย 2 อาการทไม

เคยปรากฏออกมากอนทจะประสบภยพบตเชน

l มอาการระวงระไวเกนกวาเหต (hyperalertness) หรอ

อาการสะดงตกใจในลกษณะทเกนจรง

l มความรสกผดทมชวตรอด ในขณะทคนอนตองประสบ

ภยพบต

l ความจำเสอมหรอมสมาธอยางขาดๆเกนๆ

l มอาการหลบไมสนท/สะดง/ฝนราย

l มการหลกเลยงกจกรรมทกระตนใหหวนรำลกถง

เหตการณทประสบเชนไมกลาไปดสถานทเกดเหต

l เกดอาการรนแรงเมอประสบเหตการณทเปนเครองหมาย

แสดงความเจบปวดหรอเหตการณทเคยนำความเจบปวดมาให

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER79

ผงไหลเมอเกดเหตการณวกฤตสขภาพจต/ภยพบต (MCC:

Flow Chart)

รบแจงเหตการณวกฤต

วกฤตเรงดวนระดบ1

ในเวลาราชการรายงานเวรตรวจการ/แจงเวรโทรศพท1323

แพทยเวร

-ประสานทมMCCในพนทรบผดชอบ

รายงานผอ./รกษาการ

วกฤตระดบ2

รายงานหวหนาศนยMCC/1323

รายงานผอ./รกษาการ

ออกปฏบตงานฯ

สรปผลการปฏบตงานและรายงานผบงคบบญชา

ออกปฏบตงาน

- ประสานMOBILETEAM- แจงผอำนวยการ/รกษาการ ออกคำสง- ประสานพนท

-ประสาน MOBILE TEAM -ประชมทม-ประสานพนท

ออกปฏบตงานตามสถานการณ

NO

NO

NO

YES

YES

YES

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER80

ขนตอนการปฏบตงานเมอเกดเหตการณวกฤตสขภาพจต/

ภยพบต 1.เมอเกดเหตการณวกฤต

พจารณาวาเปนวกฤตสขภาพจต (Mental Health Crisis : MCC)

เรงดวนระดบ 1 หรอไม

หมายเหต

l ความรนแรงระดบ 1 (ออกปฏบตงานทนทไมเกน 30

นาท):หมายถงลกษณะพฤตกรรม/เหตการณภาวะวกฤตสขภาพจตท

เกดขนในลกษณะดงตอไปน

1. ภาวะวกฤตฉกเฉนทอาจทำใหเกดความสญเสยหรอได

รบอนตรายถงแกชวต เชน บคคลทกำลงจะทำรายตนเอง เหตการณจ

ตวประกน พฤตกรรมกาวราวรนแรงอาละวาด ถออาวธ โดยเหตการณ

นนผเกยวของไดจดการแลวระดบหนงแตสถานการณยงไมคลคลาย

2. เหตการณทมคำสงจากกรมสขภาพจต/ผบงคบบญชา

มอบหมายใหดำเนนการอยางเรงดวน

l ความรนแรงระดบ 2 (ออกปฏบตงานภายใน 1-3 วน)

: หมายถงลกษณะพฤตกรรม/เหตการณภาวะวกฤตสขภาพจตทม

ลกษณะดงตอไปน

1. เหตการณทสรางความตนตระหนกแกสาธารณชน เชน

กรณผปวยจตเวชทำรายผอนถงแกชวต

2. ผประสบภยพบตรนแรงหรอเหตการณหายนะโดยอาจ

เกดจากธรรมชาตหรอการกระทำของมนษยเชนนำทวมแผนดนไหว

คลนยกษตกถลมไฟไหมโรคระบาดเปนตน

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER81

3. วกฤตสขภาพจตทสมพนธกบความเชอ หรอวฒนธรรม

ของชมชน เชน การเปนลมในชวงเวลาเดยวกนหลายคนจากความเชอ

วามผปอบ (อปทานหม) การไหลตายของคนหลายคนอยางตอเนองใน

ชมชนเดยวกน

4. เหตการณอนทสามารถรอได หรอรอการสงการจาก

ผบรหาร

2. ถาไมใช(No)หมายถงเปนเรงดวนระดบ2แจงMCC

เพอ

2.1 รายงานผอำนวยการ/รกษาการ

2.2 ประสานMobileTeam

2.3 ประชมทม

2.4 ประสานพนท

2.5 ออกปฏบตงานตามสถานการณ

2.6 สรปผลการปฏบตงานและรายงานผบงคบบญชา

3. ถาใช(Yes)ใหพจารณาตอวาในเวลาราชการหรอไม

3.1 ถาไม (No) ผรบผดชอบรายงานเวรตรวจการ/

แจงเวรโทรศพท1323

l รายงานแพทยเวร

l แพทยเวรรายงานผอำนวยการ/รกษาการ วา

ตองออกปฏบตงานหรอไม(ขนตอนตามFlow)

3.2 ถาใช (yes) ในเวลาราชการ ใหรายงานหวหนา

ศนยMCC/MCC/เวรโทรศพท1323

l รายงานผอำนวยการ/รกษาการ

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER82

4. พจารณาวาตองออกปฏบตงานนอกสถานทหรอไม

4.1 กรณไม (No) คอไมออกปฏบตงาน ไมไดอยใน

พนททรบผดชอบของหนวยงาน ใหประสานเครอขาย MCC ในพนท

รบผดชอบดำเนนการตอไปสรปผลการปฏบตงาน/บนทก

4.2 กรณ ใช (Yes) คอตองออกปฏบตงาน ซงเปน

พนทรบผดชอบของหนวยงานโดยMCCปฏบตดงน

l ประสานMobileTeam/รถ

l แจงผอำนวยการ/รกษาการ เพอขออนมตออก

ปฏบตงาน

l ประสานพนท/ตำรวจ/หนวยงานทเกยวของ

5. ออกปฏบตงาน

6. สรปผลการปฏบตงานและรายงานผบงคบบญชา

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER83

บรรณานกรม

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. คมอคลายเครยด (2543)

กรงเทพมหานคร : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหง

ประเทศไทย.

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. คมอการใหการปรกษาทาง

โทรศพท . (2544) กรงเทพมหานคร : โรงพมพ

ไอเดยสแควร.

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข (2547). คมอการใหความ

ชวยเหลอทางจตใจแกผประสบภยพบต. พมพครงท 2.

กรงเทพมหานคร.

กองการรกษาความปลอดภยดานการทต กระทรวงการตางประเทศแหง

สหรฐอเมรกา.คมอสำหรบผเขารบการอบรมเรอง การ

เจรจาตอรองเกยวกบตวประกน.

กองบญชาการตำรวจนครบาล สำนกงานตำรวจแหงชาต. (2544)

แนวทางปฏบต เบองตนในการแกไขวกฤตการณ

ตวประกน และไมมตวประกน. กรงเทพมหานคร :

กองบญชาการตำรวจนครบาล

ทศนาบญทอง และบญทพย สรธรงศร. (2545)การสงเสรมสขภาพ

จตและการปองกนการเจบปวยทางจต. กรงเทพมหานคร

:โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ประยรอำมฤต.การบรหารวกฤตการณเกดเหตวกฤต. (2541).

กรงเทพมหานคร:กองบญชาการตำรวจนครบาล.

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER84

โรงพยาบาลสวนปรง. เอกสารเผยแพรแนวทางการปฏบตงาน

สขภาพจตเคลอนท กรณ : ภยพบต. 2547.เชยงใหม.

สถาบนกลยาณราชนครนทร. เอกสารเผยแพรเรองเครอขายศนย

วกฤตสขภาพจต. 2545.กรงเทพมหานคร.

สถาบนกลยาณราชนครทร.คมอศนยวกฤตสขภาพจต.2548.พมพ

ครงท2.กรงเทพมหานคร:โรงพมพครสภาลาดพราว.

สถาบนกลยาณราชนครนทร.แนวปฏบตการชวยเหลอในสถานการณ

วกฤตสขภาพจต สำหรบสถาบนกลยาณราชนครนทร.

2552.กรงเทพมหานคร

CrisisNegotiationUnit.2000.Crisis Negotiation Course Quantico

: FBI Academy.

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER85

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER86

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER87

แบบประเมนและวเคราะหความเครยดดวยตนเอง ในระยะ 2 เดอนทผานมาทานมอาการ พฤตกรรมหรอความ

รสกตอไปนมากนอยเพยงใด

โปรดเขยนเครองหมาย “X” ลงในชองแสดงระดบอาการทเกด

ขนกบตวทานตามความเปนจรงมากทสด

อาการ พฤตกรรมหรอความรสก

ระดบอาการ

ไมเคย

เลย

เปน

ครงคราว

เปน

บอยๆ

เปน

ประจำ

1. นอนไมหลบเพราะคดมากหรอกงวล 2.รสกหงดหงดรำคาญใจ 3.ทำอะไรไมไดเลย เพราะประสาท

ตงเครยด 4.มความวนวายใจ 5.ไมอยากพบปะผคน 6.ปวดหวขางเดยวหรอปวดบรเวณ

ขมบทงสองขาง 7.รสกไมมความสขและเศราหมอง 8.รสกหมดหวงในชวต 9.รสกชวตตนเองไมมคณคา10.กระวนกระวายอยตลอดเวลา11.รสกวาตนเองไมมสมาธ12.รสกเพลยจนไมมแรงจะทำอะไร13.รสกเบอหนายไมอยากทำอะไร14.มอาการหวใจเตนแรง15.เสยงสน ปากสน หรอมอสน เวลา

ไมพอใจ 16.รสกกลวผดพลาดในการทำสงตางๆ 17.ปวดหรอเกรงกลามเนอบร เวณ

ทายทอยหลงหรอไหล18.ตนเตนงายกบเหตการณทไมคนเคย 19.มนงงหรอเวยนศรษะ20.ความสขทางเพศลดลง

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER88

การใหคะแนน เมอคณตอบแบบประเมนครบทง 20 ขอแลวใหคณใหคะแนน

แตละขอดงน

ถาคณตอบวา ไมเคยเลย 0 คะแนน

เปนครงคราว 1 คะแนน

เปนบอยๆ 2 คะแนน

เปนประจำ 3 คะแนน

จากนนใหรวมคะแนนทง 20 ขอเขาดวยกน คะแนนทไดจะอย

ระหวาง0-60คะแนนซงแตละชวงคะแนนมความหมายดงนคอ

0-5 คะแนน แสดงวา เครยดนอยกวาปกต

6-17 คะแนน แสดงวา เครยดในระดบปกต

18-25 คะแนน แสดงวา เครยดสงกวาปกตเลกนอย

26-29 คะแนน แสดงวา เครยดสงกวาปกตปานกลาง

30-60 คะแนน แสดงวา เครยดสงกวาปกตมาก

คำอธบายคะแนน 0-5 คะแนน คณมความเครยดนอยกวาปกต อาจเปนเพราะ

คณมชวตทเรยบงาย ไมจำเปนตองตอสดนรนในการดำเนนชวตสก

เทาใดนก ชวตไมคอยมเรองใหตองตนเตน และคณเองกไมคอย

กระตอรอรน

6-17คะแนน คณมความเครยดในระดบปกต นนคอคณ

สามารถจดการกบความเครยดทเกดขนในชวตประจำวนไดด และ

สามารถปรบตวปรบใจใหเขากบสถานการณตางๆ ไดอยางถกตอง

เหมาะสมคณควรพยายามคงระดบความเครยดในระดบนตอไปใหนานๆ

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER89

18-25คะแนน คณมความเครยดสงกวาระดบปกตเลกนอย

แสดงวาคณอาจกำล งมปญหาบางอยางททำให ไมสบายใจอย

ความเครยดในระดบน อาจทำใหมความผดปกตทางรางกาย จตใจและ

พฤตกรรมเลกนอยพอทนไดและเมอไดพกผอนหยอนใจบางกจะรสกด

ขนเอง

26-29คะแนน คณมความเครยดสงกวาระดบปกตปานกลาง

แสดงวาคณอาจกำลงมปญหาบางอยางในชวตทคณยงหาทางแกไขไม

ได อาจทำใหมความผดปกตทางรางกาย จตใจและพฤตกรรมอยางเหน

ไดชดและแมคณจะพกผอนหยอนใจแลว กยงอาจจะไมหายเครยดตอง

ฝกเทคนคเฉพาะในการคลายเครยดจงจะชวยได

30-60คะแนน คณมความเครยดสงกวาระดบปกตมากคณ

อาจกำลงเผชญภาวะวกฤตในชวต หรอไม คณกไดสะสมความเครยด

เอาไวมากจนเกนไปเปนเวลานาน ทำใหมอาการเจบปวยทรนแรงหรอ

เรอรงความเครยดในระดบนนอกจากจะตองฝกเทคนคการคลายเครยด

แลวควรไปพบแพทยเพอขอคำปรกษาตอไปดวยจงจะเปนการด

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER90

แบบคดกรองโรคซมเศราดวย 2 คำถาม (2Q) ชอ.สกล............................................................................อาย.........................

โปรดกาเครองหมาย“3”ในชองทตรงกบคำตอบของผรบบรการ

คำถาม เครองมอการคดกรองโรคซมเศราดวย 2Q ม ไมม

1 ใน 2 สปดาหทผานมารวมวนน “ทานรสก หดห เศรา หรอ

ทอแทสนหวงหรอไม”

2 ใน 2 สปดาหทผานมารวมวนน “ทานรสก เบอ ทำอะไรกไม

เพลดเพลนหรอไม”

แบบประเมนโรคซมเศราดวย 9 คำถาม (9Q)

ลำดบ ใน 2 สปดาหทผานมารวมวนน ทานมอาการ

เหลานบอยแคไหน

ไมม

เลย

เปน

บาง

วน

เปน

บอย

เปน

ทกวน

1 เบอไมสนใจทำอะไร

2 ไมสบายใจซมเศราทอแท

3 หลบยาก/หลบๆตนๆ/หลบมากไป

4 เหนอยงาย/ไมคอยมแรง

5 เบออาหาร/กนมากเกนไป

6 รสกไมดกบตวเอง คดวา ตวเองลมเหลว/ทำใหตนเอง/ครอบครวผดหวง

7 สมาธไมดเวลาทำอะไร เชน ดโทรทศน ฟงวทย/ทำงานทตองใชความตงใจ

8 พดชา ทำอะไรชาลง จนคนอนสงเกตเหนได/กระสบกระสายไมสามารถอยนงไดเหมอนทเคยเปน

9 คดวารายตนเอง/คดวาถาตายไปคงจะด

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER91

การแปลผล 2Q และดำเนนการตอไป ถาคำตอบ“ไมม”ทง2คำถามถอวา“ปกต”ไมเปนโรคซมเศรา

ถาคำตอบ“ม”ขอใดขอหนงหรอทง2ขอ(มอาการใดๆใน

คำถาม1และ2)หมายถง“เปนผมความเสยง” หรอ “มแนวโนม

ทจะเปนโรคซมเศรา” ใหแจงผลและแนะนำความรเรองโรคซมเศรา

แลวใหประเมนดวย แบบประเมนโรคซมเศราดวย 9Q เพอใหการดแล

ชวยเหลอตอไป

การแปลผล 9Q และดำเนนการตอไป การคดคะแนน

ไมมเลย = 0คะแนน

เปนบางวน(1-7วน) = 1คะแนน

เปนบอย(>7วน) = 2คะแนน

เปนทกวน = 3คะแนน

ถาคดคะแนน 7-12 การแปลผล เปนโรคซมเศราระดบนอย

(MajorDepression,mild)

คะแนน 13-18การแปลผล เปนโรคซมเศราระดบปานกลาง

(MajorDepression,moderate)

คะแนน >19 การแปลผล เปนโรคซมเศราระดบรนแรง

(MajorDepression,severe)

*กรณทประเมน 9Q แลวมคะแนน >7 ใหทำแบบประเมน

การฆาตวตาย 8Q*

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER92

แบบประเมนการฆาตวตาย 8 คำถาม (8Q)

ลำดบ ระยะเวลา แบบประเมนการฆาตวตาย 8Q ไมม ม

1 ชวง1ด.ทผานมา คดอยากตาย/คดวาตายไปจะดกวา

2 ชวง1ด.ทผานมา อยากทำรายตนเอง/ทำใหตนเองบาดเจบ

3 ชวง1ด.ทผานมา

คดเกยวกบการฆาตวตาย(ถาตอบวาคดใหถามตอ)

ทานสามารถควบคมความอยากฆาตวตายททานคด

อยนนไดหรอไม/บอกไดไหมวาคงจะไมทำตามความ

คดนนในขณะน

4 ชวง1ด.ทผานมา มแผนการทจะฆาตวตาย

5 ชวง1ด.ทผานมา ไดเตรยมการทจะทำรายตนเอง/เตรยมการจะฆาตวตายโดยตงใจวาจะใหตายจรงๆ

6 ชวง1ด.ทผานมา ไดทำใหตนเองบาดเจบแตไมตงใจทจะทำใหเสยชวต

7 ชวง1ด.ทผานมา ไดพยายามฆาตวตายโดยคาดหวง/ตงใจทจะใหตาย

8 ตลอดชวตทผานมา ทานเคยพยายามฆาตวตาย

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER93

การแปลผล 8Q และดำเนนการตอไป การคดคะแนน

ขอ1 = 1คะแนน

ขอ2 = 2คะแนน

ขอ3 = 6คะแนนและ8คะแนน

ขอ4 = 8คะแนน

ขอ5 = 9คะแนน

ขอ6 = 4คะแนน

ขอ7 = 10คะแนน

ขอ8 = 4คะแนน

ถาคดคะแนน 1-8 การแปลผล มแนวโนมทจะฆาตวตาย

ในปจจบนนอย

คะแนน 9-16การแปลผล มแนวโนมทจะฆาตวตาย

ในปจจบนปานกลาง

คะแนน ≥>17 การแปลผล มแนวโนมทจะฆาตวตาย

ในปจจบนสง

**กรณทประเมน 8Q แลวมคะแนน >17 ใหสงตอโรงพยาบาล

จตเวช**

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER94

หมายเลขโทรศพทหนวยงานทใหคำปรกษาดานสขภาพจต

หนวยงาน หมายเลขโทรศพท จงหวด

1.สถาบนจตเวชศาสตรสมเดจเจาพระยา

0-2437-7061

(ในเวลาราชการ)

0-2439-0392

(นอกเวลาราชการ)

กรงเทพมหานคร

2.สถาบนราชานกล 0-2245-4696 กรงเทพมหานคร

3.สถาบนกลยาณราชนครนทร 0-2889-9191 กรงเทพมหานคร

4.สถาบนสขภาพจตเดกและวยรน

ราชนครนทร0-2245-7835 กรงเทพมหานคร

5.โรงพยาบาลศรธญญา 0-2526-3342 นนทบร

6.โรงพยาบาลยวประสาทไวทโยปถมภ 0-2394-1846 สมทรปราการ

7.โรงพยาบาลสวนปรง 0-5327-6750 เชยงใหม

8.สถาบนพฒนาการเดกราชนครนทร 0-5389-0245 เชยงใหม

9.โรงพยาบาลจตเวชนครพนมราชนครนทร 0-4251-3259 นครพนม

10.โรงพยาบาลจตเวชขอนแกน

ราชนครนทร0-4322-5103 ขอนแกน

11.โรงพยาบาลจตเวชนครราชสมา

ราชนครนทร0-4434-2677 นครราชสมา

12.โรงพยาบาลพระศรมหาโพธ 0-4531-2550 อบลราชธาน

13.โรงพยาบาลจตเวชเลยราชนครนทร 0-4286-1532ตอ119 เลย

14.โรงพยาบาลจตเวชสระแกว

ราชนครนทร0-3724-3144 สระแกว

15.โรงพยาบาลสวนสราญรมย 0-7731-2991 สราษฎรธาน

16.โรงพยาบาลจตเวชสงขลา

ราชนครนทร0-7430-7124 สงขลา

17.โรงพยาบาลจตเวชนครสวรรค

ราชนครนทร0-5626-7280 นครสวรรค

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER95

หนวยงาน หมายเลขโทรศพท จงหวด

18.โรงพยาบาล/สถาบนสงกดกรม

สขภาพจต1323(โทรฟร) ทวประเทศ

19.สายดวนกใจ(โรงพยาบาลวชระ) 0-2668-7080 กรงเทพมหานคร

20.สายดวนกใจ(โรงพยาบาลเจรญกรง

ประชารกษ)0-2292-1852 กรงเทพมหานคร

21.สมาคมสมารตนสแหงประเทศไทย 0-2249-9977 กรงเทพมหานคร

22.สมาคมสมารตนสแหงประเทศไทย 0-5322-5977-8 เชยงใหม

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER96

หมายเลขโทรศพทฉกเฉน

สถานท หมายเลขโทรศพท

1.แจงเหตดวนเหตราย 191

2.ศนยนเรนทร(รบแจงเจบปวยฉกเฉน) 1669

3.กองปราบปราม 195

4.ศนยดบเพลงศรอยธยา 199

5.ศนยวทยกรงธน 0-2445-0088

6.ศนยวทยรามา 0-2246-0999

7.ตำรวจทางหลวง 1193

8.สถานวทยจส.100 0-2119-1518,

0-2255-1133-6

9.สถานวทยรวมดวยชวยกน 1677

10.มลนธรวมกตญญ 0-2249-4677,

0-2249-6620

11.มลนธปอเตกตง 0-2226-4455,

0-2226-4448

12.ศนยรองทกขกรงเทพมหานคร 1555

13.ศนยสงกลบและรถพยาบาลกรมตำรวจ 0-2255-1133-6

14.ศนยการประสานงานฉกเฉน24ชวโมง

(อาคเนยประกนภย)

0-2267-7777

15.เวบไซตศนยวกฤตสขภาพจตสถาบน

กลยาณราชนครนทร

www.galyainstitute.com/crisis

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER97

คณะทำงาน จดพมพครงท 1

นายแพทยประภาส อครานนท

นางวลล ธรรมโกสทธ

นางสาวราณ ฉายนท

นายยทธ แกวควรชม

นางวยณ ชางมง

นางสาววงษเดอน สายสวรรณ

นายณฐวฒ อรนทร

นางจนทรพมพ ศรเสวกร

นางสาวภาวน บตรแสน

นางอบลรตน ประทป

นายสรพล พอคาชาง

นางสาวกนกพร ขนทรง

จดพมพครงท 2

นายแพทยศรศกด ธตดลกรตน

นายแพทยประภาส อครานนท

นางวลล ธรรมโกสทธ

นางสาวราณ ฉายนท

นางสาวสาลกา โควบญงาม

นางยพน ตมโหมด

นางสาวชนดา ชาฎโกฏ

นางสาวสลนดา จนทรเสนา

นางสาวภาวณ บตรแสน

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER98

จดพมพครงท 3

นายแพทยศรศกด ธตดลกรตน

แพทยหญงเบญจพร ปญญายง

แพทยหญงรชนกร เอยมผอง

นางยพน ตมโหมด

นางสาวสลนดา จนทรเสนา

นางอบลรตน ประทป

นางกาญจนา สามคคนนท

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER99

คมอศนยวกฤตสขภาพจต MANUAL OF MENTAL HEALTH CRISIS CENTER100