manuali i burimeve të mësimdhënies · roli i organizatave tregtare për zhvillimin rural..... 11...

1

Manuali i Burimeve të Mësimdhënies

2016

3

Përkrahja e publikimit të këtij manuali nga ana e Komisionit Evropian nuk nënkupton miratim të përmbajtjes e cila reflekton qëndrimet e autorëve, dhe Komisioni nuk mund të konsiderohet përgjegjës për përdorimin e informacionit të këtij publikimi.

Deklaratë

5

Përmbajtja

Aspektet ligjore të zhvillimit rural nëpërmjet produkteve tradicionale .......................................................... 13

Aspekte teknologjike të kultivimit të patates në Kosovë ................................................................................... 14

Bujqësia e Qëndrueshme ............................................................................................................................................ 15

CSR në industrinë farmaceutike- rritja e ndërgjegjesimit për investimin në qëndrueshmeri.................. 17

CSR: Efektet e stileve të udheheqjes në përmirësimin e performances dhe zhvillimit të qendrueshëm në sektorin e përpunimit të ushqimeve...................................................................................................................

19

Dendrologjia urbane (përmirësimi i zonave të gjelbra urbane) .........................................................................

20

Depozitimi i sigurt i mbetjeve farmaceutike - programet e kthimit të ilaçeve .............................................

22

Destinacioni i turizmit të mençur si një mjet i qëndrueshëm i promovimit ..................................................

24

Dyqani ushqimor i qëndrueshem dhe / ose supermarket .................................................................................

26

Ekoturizmi dhe qëndrueshmëria në zonat e varfra dhe të brishta mjedisore: një rast studimi në Parkun e Prespës

..........................................................................................................................................................................

28

Energjia e Ripërtritshme - rëndësia , politikat relevante dhe burimet e mundshme

................................. 31

"Equal for Equal": Bëjmë të dukshme historitë e përditshme. Aspektet e zakonshme që mund të na tregojnë për gjendjen e të drejtave të grave

..........................................................................................................

32

Faqja kryesore - Opinion Editorial

.............................................................................................................................

34

Forma Feedback për te rritur përfitimet e biznesit dhe qëndrueshmërinë e tregut

..................................

35

Formimi i gazit karbonik gjatë procesit të fermentimit në birrë

.......................................................................

37

"GJARPERINJË dhe SHKALLË" Urbane

.....................................................................................................................

38

Integrimi i qëndrueshmërisë në konceptet e marketingut - ndërtimi i një marrëdhenieje të qëndrueshme me konsumatorin

...............................................................................................................................

40

Inkorporimi i industrisë në Programimin e Orientuar në Objekte me qëllim që të sigurohet një proces i të mësuarit të qëndrueshëm.

....................................................................................................................................

42

Kuadri ligjor për çertifikimin dhe tregtimin e produkteve Bio në funksion të zhvillimit të qendrueshëm dhe të mbrojtjes së mjedisit

.......................................................................................................................................

43

Kundër-marxhinalizimi përmes medias alternative: sfidat e fuqizimit dhe përfshirjes lokale

................

44

Kuptimi i burimeve natyrore përmes eksplorimit të kuptimit dhe përdorimit të tyre përgjate kohës

..

46

Kushtet e motit dhe ndryshimet klimaterike - lidhja me efektet e gazit serrë - "green house"

.............

47

Lidhja e mësimdhënies teorike me përvojën praktike nëpërmjet lektorëve vizitorë nga komuniteti i biznesit ndjekur nga një vizitë në bizneset në fjalë

..............................................................................................

49

Lidhja në jetën reale me përqasje të ndryshme të përdorura për zhvillimin e qëndrueshëm..................

50

Burimet e mësimdhënies ................................................................... ................................................... 11Për lexuesin ............................................................................................................................................... 9

6

Mbarështimi në Bio Ferma -

nga të ushqyerit e kafshëve tek ushqyerja e njerëzve

.................................

52

Mbetjet e fabrikës së birrës -

Strategjia për qëndrueshmëri

............................................................................

53

Mbrojtja e hardhisë nga hiri dhe qëndrueshmëria e disa kultivareve ndaj patogjenit

...............................

54

Mbledhja e fondeve për mbijetesë: Një udhëtim në ndihmë të skuadrave kombëtare kosovare që të konkurrojnë nëpër botë

................................................................................................................................................

56

Menaxhimi i Ciklit të Projektit -

nga Teoria në Praktikë

......................................................................................

58

Menaxhimi i mbetjeve në Industrinë Ushqimore për zhvillim të qëndrueshëm

..........................................

60

Menaxhimi i qëndrueshëm i mjedisit rural përmes zbatimit të sistemeve të bujqësisë organike

.........

62

Mësim aktiv në lidhje me zhvillimin e qëndrueshëm ekonomik

.......................................................................

63

Modeli drejtues dhe pritshmëritë mbi politikën në Shqipëri

.............................................................................

64

Ndikimi i ndarjes administrative lokale në mirëqenien e qytetarëve të Durrësit, Shqipëri 2015

...........

66

Ndriçimi i mençur përmes programimit

..................................................................................................................

68

Ngritja e kapaciteteve të burimeve njerëzore dhe zhvillimi i qëndrueshëm

.................................................

70

Ngritja e vetëdijes tek studentët për praktikat e shfrytëzimit të energjisë

..................................................

71

Një seri leksionesh për konceptet themelore të qëndrueshmërisë , sfidat rajonale dhe zgjidhjet e tyre.............................................................................................................................................................................................

73 Partneritetet e politikës së lojës: Loja serioze si një proces interaktiv i të mesuarit në fushën e

Planifikimit Urban

.......................................................................................................................................................... 74

Përdorimi i eko-produkteve

........................................................................................................................................ 76

Përdorimi i Qëndrueshëm i Pesticideve

.................................................................................................................. 78

Përdorimi i treguesve për të përmiresuar besueshmërinë dhe të promovojnë konkurrimin rajonal -

Portali

................................................................................................................................................................................ 80

Përgjegjësia sociale e korporatave dhe zhvillimi i qëndrueshëm: Rasti i kompanive të çimentos në

portin e Durrësit

.............................................................................................................................................................

82

Përgjegjësia Sociale e Korporatës- Sfidat e implementimit në Kosovë ......................................................... 83 Përmirësimi i aftësive diplomatike dhe të negocimit përmes stimulimit ...................................................... 84 Përpunimi i elbit si lendë e parë për prodhimin e birrës ..................................................................................... 86

Pjesëmarrja e studentëve në procesin e ligjbërjes në Kosovë .......................................................................... 87

Plani i zhvillimit strategjik të qytetit ......................................................................................................................... 88

Platforma mbështetëse e mësimdhënies online ................................................................................................ . 90

7

“Prania e zyrtareve në klasë”: Rritja e bashkëpunimit midis studentëve dhe zyrtarëve për të kuptuar më mirë ndikimin e BE-së tek vendet e përfshira në procesin e integrimit

..................................................

92

Pjesëmarrja e studentëve në Procesin e Ligjbërjes në Kosovë

........................................................................

93

Prodhimi i çajit të ftohtë në sh.a.”Birra Peja”.........................................................................................................

94

Prodhimi organik i bimëve aromatike - një rrugë drejt zhvillimit të qëndrueshëm të zonave rurale në Shqipëri

.............................................................................................................................................................................

95

Produktet Vendore

........................................................................................................................................................

97

Projektet në grup: ndërveprimi midis kërkimit dhe veprimeve sociale

..........................................................

98 "Prona e përbashkët urbane" -

Një metodologji për iaktivizimin e kohëzionit social në qytet..............

100

Puntori për parqet e vogla urbane -

Të kuptuarit dhe identifikimi i hapësirave urbane përmes pjesëmarrjes së komunitetit duke i transaferuar ato në parqe të vogla

......................................................

102

Qëndrueshmëria - shiko lidhjet

...............................................................................................................................

104

Qëndrueshmëria e bilancit të gjendjes

..................................................................................................................

105

Qëndrueshmëria e borxhit: Çfarë munden të mesojnë vendet e vogla nga kriza e borxhit dhe rëndesia e mbajtjes së borxhit të qeverisë nën kontroll

....................................................................................................

107

Reforma territoriale-administrative në Shqipëri dhe efiçenca e shërbimeve publike lokale: rasti i qarkut të Durrësit ........................................................................................................................................................ 109 Restaurimi dhe regjenerimi i trashegimisë kulturore ........................................................................................ 111 Rigjenerim urban dhe projektet e komunitetit. Lojë mbi vlerësimin e skenareve të propozuar për transformim .................................................................................................................................................................. 113

Roli i organizatave tregtare për zhvillimin rural .................................................................................................. 115

Rritja e qëndrueshmerisë përmes aplikimit të strategjive tëpërziera të marketingut për të zëvendësuar prodhimet e importuara në sektorin e ushqimit - sektorin e prodhimeve bulmetore ... 117

Sim (One out) - Simulim i procesit të vendimmarrjes për projekte, planifikimi dhe dizajni urban ........ 119

“Sjellja elektorale në Bashkinë e Durrësit, Shqipëri, 2015” ............................................................................. 121

Socializimi në realitetin urban. Zhvillimi i qëndrueshëm përmes forcimit të shoqërisë civile ............... 122

Stimulimi i rritjes së qytetarisë midis të rinjve në Kosovë: A munden të rinjtë të ndihmojnë Kosovën t'i adresohet çështjeve shoqërore dhe ekonomike?...............................................................................................

124

Studio e dizenjimit të qëndrueshëm -

cilësia e mjedisit të brendshëm .......................................................

125

Të kuptuarit

e koncepteve të marketingut duke eksploruar raste studimi: histori sukesi dhe dështime të mëdha

........................................................................................................................................................................

127

Të mësuarit aktiv në makroekonomi -

Parashikimi dhe modelet e rritjes ..................................................

129

8

sapodiplomuar pa përvojë te punës.

Metodat e mësimdhënies .............................................................................................................................. 157

Te mësuarit aktiv për zhvillimin e qëndrueshëm -

lidhja midis ekonomisë, shoqërisë dhe mjedisit

...130 Të mësuarit aktiv për zhvillimin e qëndrueshëm të turizmit kulturor dhe historik në Shqipëri

............

132

Të mësuarit aktiv përmes praktikimit të aftësive të konsultimit të menaxhimit

......................................

134 "Të mësuarit dhe Meditimi"- duke mësuar si të përmirësojmë cilesinë mjedisore të hapësirave të

braktisura në qytet përmes një qasjeje ndër-disiplinore dhe pjesëmarrëse"

............................................

135

Të mësuarit dhe zhvillimi

...........................................................................................................................................

138

Të mësuarit mbi qëndrueshmërinë tek fëmijët...................................................................................................

139

Të mësuarit nga studentët e shkëlqyer: Menaxhimi aktual i talentëve për një edukim të cilësise më të lartë të burimeve njerëzore dhe qëndrueshmërisë në të ardhmen .............................................................. 140 Transparenca e shpenzimeve publike përmes angazhimit të qytetarëve ................................................... 142 Vepro lokalisht, mendo globalisht: Një perspektivë shqiptare ....................................................................... 143

Vetvetja e Qëndrueshme ........................................................................................................................................... 145

Vlerësimi i performancës së energjisë së stokut të ndërtesave të banimit ................................................ 147

Zbatimi i ligjit të punës kundër diskriminimit gjinor .............................................................................................

Zhvillim i qëndrueshëm në vendet e Europës Juglindore(EJL) ............................................................................

Zhvillimi i qëndrueshem në sektorin farmaceutik: një rast studimi i kompanisë kosovare farmaceutike "Trepharm" .......................................................................................................................................................................

Zhvillimi i Curriculum Vitae dhe aftësive për të realizuar intervistat e punës , për studentë dhe të

........................................................................................................................

155

153

151

149

9

Manuali i Burimeve të Mësimdhënies - ConSus

Të nderuar lexues,

Ky manual i burimeve të mësimdhënies është produkt i projektit ConSus. Përmes këtij manuali pasqyrohet puna dhe ekspertiza e gjithsejtë 13 institucioneve partnere nga Austria, Gjermania, Irlanda, Kosova dhe Shqipëria. Përmes mbështetjes së ekipit të projektit janë krijuar burimet e mësimdhënies, fokusi i të cilave kanë qenë sfidat kritike të qëndrueshmërisë së shteteve partnere në Shqipëri dhe Kosovë. Ju, si lexues, jeni të mirëseardhur jo vetëm t'a lexoni këtë manual, por gjithashtu të aplikoni burimet e mësimdhënies në situata të mësimdhënies me studentët, të punësuarit dhe të interesuarit tjerë.

Duke filluar në Dhjetor të vitit 2013, projekti ConSus (“Lidhja në Bashkëpunim mes Shkencës dhe Shoqërisë për Inovacione dhe Qëndrueshmëri”) ka për qëllim t'i përgjigjet Ballkanit Perëndimorë me prioritet regjional në njohuritë trekëndore 'edukimi-hulumtim-inovacion'. Prandaj, zgjerimi i qëllimeve do të forconte lidhjen dhe bashkëpunimin e institucioneve të arsimt të lartë, hulumtimit dhe praktikës, por gjithashtu të promovojë mësimin e përbashkët, zhvillimin e kapaciteteve dhe mendimin sistematik me synim në sfidat e qëndrueshmërisë në Shqipëri dhe Kosovë.

Disa nga sfidat e identifikuara janë: - Mungesa e lidhjeve efiçiente mes arsimit të lartë, hulumtimit dhe praktikës për të zgjidhur problemet e mjedisit dhe shoqërisë; - Nevoja për burime inovative të mësimdhënies për të rritur vetëdijësimin e sfidave të qëndrueshmërisë; - Mungesa e implementimit të qëndrueshmërisë në institucionet e arsimit të lartë

Në mënyrë që të reagohet në drejtim të këtyre sfidave, objektivat e projektit janë të identifikojnë palët regjionale në fushën e arsimit të lartë, hulumtimit dhe praktikës për zhvillimin e qëndrueshmërisë; për të krijuar rrjet mes shkencës dhe shoqërisë; për të zhvilluar burime inovative të mësimdhënies për institucionet e arsimit të lartë; dhe për të zhvilluar dhe funksionalizuar puntori të strukturuara dhe trajnime për profesorë universitarë, hulumtuesit dhe palët tjera të interesuara.

Rrjeti ConSus është themeluar në Maj të vitit 2016 nga të gjitha institucionet partnere të këtij projekti. Vizioni i këtij projekti është të mundësoi bashkëpunimin mes akterëve të shkencës dhe shoqërisë drejt një shoqërie, ekonomie dhe mjedisi të qëndrueshëm drejt zhvillimit në Shqipëri dhe Kosovë, dhe në regjionin më të gjerë të Ballkanit. Më tutje, anëtarët e rrjetit ndajnë misionin e njëjtë për të forcuar bashkëpunimin mes edukimit, hulumtimit, trajnimit, transferimin e njohurive, dhe përmes nxitjes së partneriteteve të cilat promovojnë Zhvillimin e Qëndrueshëm.

Burimet e mësimdhënies nga ConSus janë një produkt i përbashkët nga projekti ConSus i zhvilluar nga stafi anëtarë shkencorë prej të gjitha institucioneve partnere. Ju mund t'i gjeni dy lloje të burimeve të mësimdhënies: Materiali mësimorë dhe metodat e mësimdhënies.

10

Materiali mësimorë është kombinim i mjeteve (p.sh video, lojëra reale, eksperimente, paisjet e matjes, dokumente të PowerPoint-it, dokumentet PDF,…) dhe metodës interaktive, e kompletuar me instruksione informative rreth mësimdhënies për ligjëruesin, dhe manualin për studentët. Materialet mësimore janë me tematikë të limituar me qëllim të krijimit të termeve, proceseve dhe marrdhënieve të brendshme, të cilat janë relevante për qëndrueshmëri, për t'a bërë më të prekshme dhe më të kuptueshme. Për më tepër, të gjitha burimet e mësimdhënies nga ConSus ofrojnë një bashkëpunim mes shkencës dhe shoqërisë, p.sh. integrimi i palëve relevante.

Në vitet e fundit, mësimdhënia është bërë shumë monotone dhe jo efiçiente pa pjesëmarrjen e studentëve. Duke ofruar një koleksion të ekzemplarëve për metodat e mësimdhënies, projekti ConSus ka qëllim të fokusohet në mësim aktivë dhe perspektivën ku studenti është në qendër për të mësuar me qëllim të ngritjes eksperiencat e përgjithshme të mësimnxënies.

Si të përdoret manuali:

Ky manual përmbanë dy pjesë esenciale, materialin mësimorë dhe metodat e mësimdhënies. Në mënyrë që të lehtësohet selektimi i burimeve adekuate për kërkesat specifike të mësimdhënies, manuali gjithashtu ofron disa shpërbime mbështetëse, si: - Ikona për të ilustruar mjetet e mësimdhënies në burimet e mësimdhënies (p.sh. studime në teren, eksperimente, lojëra, video dhe të tjera). - Ju mund të zgjedhni një burim më të përshtatshëm duke u bazuar në kërkesat e juaja (p.sh për një periudhë kohore prej 30 minutash për më shumë se një semestër). - Një tjetër mundësi është të zgjedhni burimet e mësimdhënies duke u bazuar në madhësinë e grupit ose strukturës shoqërore (puna individuale, në grupe ose klasë gjithëpërfshirëse).

Manuali është shkruar si një dokument gjithëpërfshirës rreth të gjitha burimeve të mësimdhënies për t'u zhvilluar gjatë projektit ConSus. Ne shpresojmë që Ju do të keni interesin për t'i përdorur ato! Ju lutem të vizitoni platformën online http://www.consus-tempus.com dhe përdorni metodën e kërkimit të avancuar të fjalëve kyçe për të gjetur dhe kompletuar përshkrimin e të gjitha burimeve të mësimdhënies online pa pagesë.

Ekipi i projektit Ju uron gjitha të mirat gjatë leximit dhe implementimit të këtyre burimeve të mësimdhënies në ligjëratat e juaja.

Ju lutem t'a keni parasysh:Organizatat dhe individët e interesuar janë më se të mirëpritur të aplikojnë për antarësim dhe të angazhohen në bashkëpunim, krijim të kontakteve dhe ndarjes së njohurive në email adresën: [email protected]. Nëse jeni të interesuar të ndani idetë e juaja rreth qëndrueshmërisë në mësimdhënie, ju lutem mos hezitoni të kontriboni në platformën e burimeve të ConSus në http://www.consus-tempus.com

Uran RRACIKolegji Universum, Prishtinë/Kosovë

Kryetar i Komitetit Drejtues në ConSus

Sinqerisht,

Friedrich M. ZIMMERMANNUniversiteti i Grazit, AustriaMenaxher i Projektit ConSus

Funded by theErasmus+ Programmeof the European Union

11

Burimet e Mësimdhënies

13

Aspektet ligjore të zhvillimit rural nëpërmjet produkteve tradicionale

Përshkrimi i Shkurtër:

Shqiperia eshte nje vend i vogel me nje nivel te ulet te zhvillimit te zonave rurale. Marketimi i produkteve tradizionale eshte nje faktor kyc ne permiresimin e kualitetit te jetes dhe mireqenies ekonomike te personave qe jetojne ne keto zona. Gjithashtu, industria e produkteve tradizionale mund te prodhoje nje vlere te shtuar per ekonomine shqiptare, ne perballimin e sfidave te globalizimit. Per te arritur keto objektiva eshte i rendesishem familjarizimi dhe pervetesimi i rregullave, politikave zhvillimore, kuadrit ligjor dhe strumentave nderkombetare dhe te BE-se qe duhet te implementohem.

Ky material mesimor eshte konceptuar per studente te drejtesise te nivelit master por ne te mund te marrin pjese edhe studente te ekonomikut

Rezultatet e të Mësuarit:

Lidhja për Qëndrueshmërinë:

Studentet mendojne per globalizmin dhe sfidat e tijStudentet familjarizohen me Rregullat kombetare dhe ato te BE-se per te drejtat mbi pronen. Studentet do te inkurajojne fermeret per te rritur prodhimin e produkteve tradicinale te cilat jane konkurruese. Studentet do te praktikohen ne pergatitjen e dokumentave te nevojshem ligjore per etiketimin dhe regjistrimin e produkteve tradicionale

Integrimi i Palëve të Interesuara Shoqërore:

Palet e interesuara qe do te marrin pjese direkt ne kete material mesimor jane: Instituti i Bujqesise Organike Durres, Shoqata Bio Adria, dhe Shoqata Shqiptare e Marketingut. Perfaqesues te tyre do te marrin pjese ne leksionet e hapura duke ndare me studentet njohurite dhe eksperiencat e tyre ne fushat respektive. Fermeret e rajonit te Durresit dhe Tiranes do te sherbejne per implementimin ne praktike te njohurive te marra nga studentet gjate leksioneve.

Metodat e Mësimdhënies:

Licensa:

Studimi në terrenBrainstorming

Autori: PhD. Andon Kume

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Universiteti Aleksandër Moisiu, Durrës, Tiranë

Fjalët kyçe: Të mësuarit aktiv, mbrojtja e ambientit, aspekte ligjore

Email: [email protected]

14

Aspekte teknologjike të kultivimit të patates në Kosovë


Qëllimi i ketij projekti është hulumtimi nga ana e studentëve të njëmbedhjetë kultivareve të patates gjatë vegjetacionit. Hulumtimi do të kryhet në rajone agroklimatike të Kosovës, Institutit Bujqësor të Kosovës, fermat në Pejë -Rrafshi i Dukagjinit të cilët do të jenë edhe palet e interesit. Në hulumtim përfshihen njëmbedhjetë kultivarë të patates me dedikim të konsumit të freskët dhe përpunimit industrial. Studentët do të mësojnë se në ngastra përcaktohet periudha vegjetative e kultivarëve, dhe rendimenti në ditën e vjeljes si dhe do të mësojnë si të përcaktohet materia e thatë.

Teknologjitë e përdorura për kultivimin e patates në Kosovë.Teknologjia e cila ka rendimentin më të larte



Licensa:

Autorja: Defrime Berisha

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Universiteti i Pejës “Haxhi Zeka” , Pejë, Kosovë

Fjalët kyçe: Transferimi i dijes, teknologjia, patatja



Teknologjia dhe përmirësimi i teknologjisë për kultivimin e patates është shumë i rëndësishëm për fermerët e Kosovës. Me përmirësim të teknologjisë fermerët mund të rritin rendimentin dhe kjo sjell një zhvillim të qëndrueshëm.

Farmerët do të perfshihen,që të njoftohen me teknikat më të reja për kultivimin e patates. Vizitat në terren në fushat e mbjellura me patatet do të organizohet me fermerët. Ekspertë nga Instituti Bujqwsor i Kosovës dhe studentët do ofrojnë njohuritë e tyre tek fermerët në mënyrë që të kenë produkte më të mira dhe më cilësore


Vizitë studimore; te fermerët për t'u prezantuar me teknologjinë që e përdorin për kultivimin e patates.Eksperimente laboratorike; për të gjetur kultivarert të cilët përbëjnë vlerat më ushqyeseReflektim; në tryezë të rrumbullakët mes studentëve

15

Bujqësia e Qëndrueshme


Objekti i ketij burimi te mesimdhenies eshte te informoje studentet per bujqesine e qendrueshme, ne menyre qe ta kuptojne ate dhe te jene ne gjendje te diskutojne kompleksitetin e ketij koncepti. Ky burim do te jete nje eksperience e te mesuarit aktiv per studentet. Ata do te jene te perfshire praktikisht ne vizitat ne ferme, do te diskutojne me fermeret rreth problemeve qe hasin dhe rrreth menyrave per te zhvilluar bujqesine ne menyre te qendrueshme. Studentet dhe fermeret do te mendojne per mundesite dhe pergjegjesite per te zhvilluar nje forme me te qendrueshme te bujqesise.

Studentet dhe fermeret kane nevoje te : 1- kuptojne rendesine e kesaj forme te bujqesise2- kuptojne perfitimet e bujqesise se qendrueshme. 3- promovojne bujqesine e qendrueshme



Koncepti i bujqesise se qendrueshme thekson perfitimet ekonomike, mjedisore dhe sociale te nje sistemi te bujqesise se qendrueshme dhe te theksoje faktin se prodhimi bujqesor varet ne burimet natyrore.Duke kuptuar ceshtjet qe kane lidhje me bujqesine e qendrueshme, palet e interesuara mund te kuptojne dhe te promovojne diskutimin e ardhshem sesi ato dhe shoqeria mund te perdorin burimet e rralla natyrore ne prodhimin e ushqimit sot dhe ne te ardhmen. (Norman et al. 1997)


Palet e interesit– qe jane te perfshira ne kete burim mesimdhenieje, duhet te kuptojne konceptin e bujqesise se qendrueshme, koncepte qe ata mund te perdorin ne te ardhmen. :

Licensa:

Autori: Gentjan Mehmeti

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Universiteti Bujqësor i Tiranës, Tiranë, Shqipëri

Fjalët kyçe: Bujqësia, Menaxhimi i qëndrueshëm i fermës, Zhvillimi i bujqësisë


Studentet, te cilet kane nevoje te kuptojne konceptin e bujqesise se qendrueshme. Ata duhet te angazhohen praktikisht te shikojne nga afer aktivitetet e kryera ne ferma. Fermeret, do te ftohen te diskutojne zhvillimin e bujqesise ne nje menyre te qendrueshme, duke treguar si zbatohen aktivitetet ne ferma.

16


Se pari, studentet duhet te zgjedhin nje zone gjeografike dhe te kontaktojne fermeret e kesaj zone. Me pas, do te kryehen puna ne terren dhe do te aplikohet metoda World Cafe

17

CSR në industrinë farmaceutike- rritja e ndërgjegjesimit për investimin në qëndrueshmeri


Ideja kryesore e ketij burimi eshte te rriti ndergjegjesimin e zhvillimit te qendrueshem, te informoje studenet duke perdorur ide, pervec teorise qe zakonisht u serviret, dicka me terheqese dhe me te rendesishme qe do t'i ndihmoje te shikojne se cfare duhet konsideruar e rendesishme ne berjen e biznesit ne te ardhmen. Nje zone me interes edukativ do te jete prodhuesi farmaceutik. Studentet do te jene ne gjendje te takojne nje person te autorizuar ne kompani, te marrin nje sere informacionesh per CSR ne pergjithesi gjate vizites se tyre ne kompani. Eshte e rendesishme qe te informohen se pergjegjesia sociale e kompanise ka nje rol kyc ne kompani ne menyre qe te jene te suksesshem ne cdo aspekt.

Ne fund , studentet do te jene ne gjendje te vleresojne ne menyre kritike strategjite e CSR ne kompanine farmaceutike;Ky aktivitet do te ndihmoje studentet per te pare cfare konsiderohet te jete faktori me i rendesishem ne berjen e biznesit ne te ardhmen dhe cfare eshte e rendesishme per te qene i suksesshem ne cdo aspekt.Kjo do te kete nje ndikim te madh ne rritjen e eksperiences se te mesuarit per studentet dhe do t'i ndihmoje me motivimin dhe vete-zhvillimin.Me tej, ajo inkurajon te mesuarin aktiv dhe krijimtarine ne situata investigative ne boten reale.



Lidhja e aktivitetit tek qendrueshmeria eshte e forte, duke qene se temat e diskutuara do te perfshijne aspekte te shumta te zhvillimit dhe qendrueshmerise (aspekte gjeografike, planifikim rural ose urban, aspektet sociale). Pjesemarresit duhet te jene me mire te pajisur dhe informuar per te ndermarre pune kerkimore ne cdo aspekt ne te ardhmen.


Palet e interesit jane te integruara drejtpersedrejti ne kete projekt. Ato kane nje rol kyc ne dhenien e informacionit tek studentet. Si pjese e leksionit, studentet do te pyeten te mbledhin informacionin e duhur per aspektet e diskutuara ne teori dhe t'i krahasojne ato me rezultatet e tyre. Kjo eshte nje mundesi nga e cila perfitojne si studentet, ashtu edhe bizneset.

Licensa:

Autorja: Mimoza Pira

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Kolegji Riinvest, Prishtinë, Kosovë

Fjalët kyçe: Përgjegjësia Sociale, Sektori I Farmacisë, Vizitë Studimore


18


Puna ne terren

Puna ne terren eshte nje ushtrim ne grup, sa vitale aq edhe e vlefshme, qe mund te perdoret per te lehtesuar edukimin per zhvillimin e qendrueshem. Zona e interesit eshte identifikuar si dhe vendi i pershtatshem per nje vizite eshte lokalizuar.Pjesemarresit jane siguruar me nje mundesi per te zhvilluar te mesuarin e tyre kognitiv gjate punes ne grup. Puna ne terren ndihmon motivimin dhe vete-zhvillimin duke qene se pjesemarresve u kerkohet te demonstrojne pergjegjshmeri dhe sesi te sillen ne nje menyre profesionale. Puna ne terren siguron nje mundesi per studentet qe te jene krijues dhe u fal atyre ndjesine e zoterimit mbi te mesuarin e tyre. Ajo rrit te mesuarin duke u siguruar pjesemarresve mundesine per te praktikuar aftesite e kerkimit dhe Zgjidhjes se problemeve ne situata te perditshme. Gjithashtu, aftesite praktike te fituara jane thelbesore ne lidhjen e teorise se mesuar ne klase me situata te jetes reale.

Gjate situates para- vajtjes ne terren, qellimet dhe objektivat e punes ne terren do te perkufizohen ndersa nje pale e interesuar , e cila do te perfshihet ne punen ne terren, do te identifikohet. Vendndodhja eshte e duhur, objektivat jane te qarta dhe rezultatet e te mesuarit jane planifikuar me kujdes. Studentet do te kerkojne literature qe ka lidhje me kete perpara nisjes. Gjate periudhes ne terren , pjesemarresit do te inkurajohen te perfshihen ne menyre aktive gjate vizites dhe te arrijne objektivat e caktuara perpara punes ne terren. Studentet do te pyeten te marrin informacion per pergjegjesine sociale te kompanise dhe investimet e kryera dhe ne baze te te dhenave te krahasojne rezultatet me informacionin e kompanise te pasqyruar ne faqen e tyre te internetit. Ata do te kene nje shans te perfitojne informacion per aspektet qe jane diskutuar ne teori, gjithashtu.Gjate fazes pas vizites ne terren, te dhenat e mbledhura nga grupi i punes do te mblidhen dhe analizohen. Studentet, ne grupe te vogla do te paraqesin rezultatet nepermjet grafikeve/ tabelave etj. Ne grupet e tyre, pjesemaresit duhet te identifikojne veshtiresite dhe pengesat dhe te sugjerojne edhe pale te tjera te interesit te cilat mund te perfshihen ne te ardhmen.

19

CSR: Efektet e stileve të udheheqjes në përmirësimin e performances dhe zhvillimit të qendrueshëm në sektorin e përpunimit të ushqimeve


Kerkimi ne terrren eshte nje burim vital i njohurive, duke qene se i siguron studentet me praktika te dores se pare te botes reale. Kjo eshte arsyeja se perse ky material te mesuari synon ne sigurimin e studenteve me nje platforme jokonvencionale te te mesuarit per nje fushe ceshtje te caktuar. Permes punes ne terren, studentet do te jene ne gjendje te bejne dallimin midis llojeve te ndryshme te lidershipit dhe menyres sesi ato ndikojne tek strategjia e pergjithshme e organizates. Kjo forme e te mesuarit do t'u siguroje studenteve mjetet e nevojshme per te analizuar ne menyre kritike ceshtjen dhe te siguroje rekomandime konkrete per menyren sesi permiresohet pergjegjesia brenda organizates, qe nuk eshte vetem perfituese per ata por per mbare komunitetin, gjithashtu.

Te kuptohen stilet e ndryshme te lidershipit dhe sesi ato ndikojne ndjekesitNdryshimi midis lidershipit aktual, menaxhimit cilesor dhe lidershipit joefektiv Analizimi ne menyre kritike i llojeve te ndryshme te autoriteteve (pushteteve) dhe ndikimeve qe nje udheheqes ka dhe sesi ata udheheqin organizaten nga pikepamja CSR;Puna kerkimore ne menyre te pavarur dhe perpilimi i nje raporti te tipit kerkimor.



Te inkurajohet inovacioni i qendrueshem brenda organizates Perfshirja e komunitetit Stimulimi i prodhimit lokal dhe reduktimi i papunesise, duke rritur ne kete menyre mireqenien sociale


Kompanite e biznesit jane te perfshira ne seminar si partnere aktive- studentet do te kene mundesine te jene ne kontakt direkt me te punesuarit ne biznese dhe te perjetojne sfida ne zbatimin e menaxhimit te qendrueshmerise. Palet e interesit nga bizneset perfitojne nga bashkepunimi si dhe ata marrin perspektiva te jashtme, te fresketa dhe krijuese per aktivitetet e tyre nga studentet, si dhe rekomandime per proceset e tyre te menaxhimit te qendrueshem.

Licensa:

Autori: Uran Rraci

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Kolegji Universum, Prishtinë, Kosovë

Fjalët kyçe: Përgjegjësia Shoqërore e Korporatave, Modelet e Udhëheqjes, Punësimi vendor



Puna ne terren Te mesuarit me baze problemore.

20

Dendrologjia urbane (përmirësimi i zonave të gjelbra urbane)


Pyjet urbane jane te gjitha pemet dhe vegjetacione te tjera qe rriten ne vendet ku jetojne njerezit, punojne dhe luajne, nga komunitete rurale ne qytete te medha metropolitane. Kjo perfshin pyje ne toka private dhe publike, pergjate rrugeve, ne zona rezidenciale, parqe dhe zhvillime tregetare dhe ne vendndodhje te tjera brenda nje komuniteti. Ato mund te mbillen ne baze te dizajnit apo mund te jene rritur aksidentalisht ( Miller 1988). Pemet jane nje pjese e rendesishme e komunitetit tone, por mbjellja e pemeve, mirembajtja dhe mbrojta kerkojne nje investim te burimeve, duke perfshire para dhe kohe. A jane perfitimet qe pemet ofrojne tek komunitetet me te medha sesa kosto e tyre? Pergjigja eshte po. Kjo klase do te ndergjegjesoje studentet per nevojen e permiresimit te hapesirave te gjelbra, duke shtuar hapesira te reja, duke ditur perfitimet nga pemet ne jeten tone te perditshme. Gjithashtu, duke qene te ndergjegjshem per detyrime tona, duke ju referruar nevojes per peme, e cila eshte shume e nevojshme kryesisht ne Tirane, ku hapesirat e gjelbra nuk jane te mjaftueshme ne krahasim me popullsine e cila jeton ketu dhe ne rajonet periferike. Konfrontimi me problemet qe ka ne vendet lokale do te perbeje nje vend te madh perpara per nje te kuptuar me te mire se perse ndodhin keto probleme, si te merremi me to dhe si te permiresojme situaten aty ku eshte e mundur. Bashkepunimi midis studenteve dhe paleve te ndryshme te interesit, si stafi lokal nga bashkia, stafi i OJQ ambjentaliste ose vizitat ne kopshte do te ndihmojne per te sjelle situaten ne nje gjendje me te mire te kushteve te jeteses te rajoneve te gjelbra. Kjo eshte ajo qe ne perpiqemi te arrijme me metoden tone te mesimdhenies te punes ne terren per hapesirat e gjelbra urbane.

Siguron informacion shkencor, teknik dhe praktik te nevojshem per speciet e pemeve Studentet do te kene informacion te nevojshem per te punuar ne te ardhmen brenda menaxhimit te pyjeve urbane. Ne fund te mesimit, studentet do te kene njohuri te mjaftueshme per te identifikuar speciet e pemeve dhe nevojat e tyre. Studentet do te kuptojne situatat e hapesirave te gjelbra ne zonat urbane dhe do te fitojne njohuri te mjaftueshme sesi te merren me keto lloje problemesh ne te ardhmen si profesioniste.



Licensa:

Puna ne terren DiskutimiBrainstormingRast studimi Reflektimi Stimulimi

Autorët: Vezir Muharremaj; Roland Lleshi

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Universiteti Polis, Tiranë, Shqipëri

Fjalët kyçe: Pyje urbane, Rigjenerim, Komunitet


21


Metoda jone e mesimdhenies eshte e forte dhe e qendrueshme sepse u fal studenteve dhe lektoreve nje perqasje te ndryshme te te mesuarit. Kjo menyre e re e nderveprimit inkurajon studentet te thellojne njohurite e tyre dhe te besojne ne vendimmarrjen e tyre duke kuptuar menyren sesi keto hapesira te gjelbra funksionojne. Studentet ne fund do te kene nje te kuptuar me te mire te menyres qe ata duhet te merren me zonat e gjelbra dhe te dine me shume per te gjithe procesin e zhvillimit te zonave te gjelbra ne qytetet tona ne te ardhmen. Ajo c'ka studentet perfitojne nga kjo metode eshte nje perfshirje e vertete ne disa procese me te cilat ata do te perballen vetem pasi te mbaronin studimet e tyre, pra kjo metode mund te konsiderohet e suksesshme per gjithesecilin.


Pale te ndryshme nga bashkia, bizneset do te ofrojne pervojen e tyre ne mbjelljen, kujdesin dhe menaxhimin e pyllit urban. Palet e interesit nga bashkia dhe OJQ mjedisore do te pyeten te marrin pjese ne kete burim mesimdhenieje per te dhene kontributin e tyre ne fushen e tyre te specializuar. Stafi i bashkise do te siguroje indormacion per studentet per hapesirat e blerta, inventarin ose planet e menaxhimit te ketyre zonave publike te gjelbra. Gjithashtu do te sigurohet informacion per cfare dhe si te zgjedhim per mbjellje, bazuar ne vendin specifik, periudhen dhe stafi nga OJQ mjedisore do te ndihmoje me perditesimin e legjslacionit mjedisor per te arritur standartet bazuar ne legjislacionin e BE, etj. Kontributi i tyre nuk do te ngelet pa u vleresuar pasi feedbak per bashkepunimin do te perkthehet ne eksperte te kualifikuar te te ardhmes te cilet do te dine me shume si te merren me menaxhimin e pyllit urban ne pergjithesi, Sfida e berjes se qyteteve mjaftueshem te gjelbra do te jete qellimi yne.

22

Depozitimi i sigurt i mbetjeve farmaceutike - programet e kthimit të ilaçeve


Qellimi i ketij burimi eshte te rriti ndergjegjesimin e problemit te ilaceve te skaduara apo te paperdorshme. Duhet te mendojme se cfare ndodh me ilacet e skaduara qe mblidhen tek magazina qendrore e MSH, Farmacive Qendrore, farmacive lokale dhe gjithashtu te pyesim edhe se cfare ben konsumatori me ilacet e skaduara apo te paperdorshme. Industria farmaceutike zhvillohet, prodhon dhe tregeton ilace dhe gjera te tjera farmaceutike per t'u perdorur si medikamente. Kur ky ilac nuk perdoret me nga pacientet, atehere kthehet ne mbetje dhe duhet hedhur apo depozituar diku, duke u perpjekur te gjejme menyren me te mire te mundshme per ta bere kete gje. Pikerisht ne kete pike fokusohet edhe ky burim i mesimdhenies . Studentet do te japin idete e tyre gjate periudhes para-punes ne terren , do te mbledhin informacion gjate fazes ne terren dhe do te prezantojne gjetjet e tyre dhe rezultatet gjate periudhes perfundimtare.

te kuptohet si depozitohen gjerat farmaceutike (te skaduara apo te paperdorshme)te rritet ndergjegjesimi i metodave te sigurta per perdorim ne vendet e zhvilluarate rritet ndergjegjesimi i depozitimit te sigurt ne koshat e plehrave shtepiakete raportoje mbetjet farmaceutike te mbledhe dhe analizoje te dhenatte identifikoje veshtiresite ne zbatimin e protokolleve te mbetjeve farmaceutikete prezantoje gjetjet tek audienca te vleresoje ceshtjet e qendrueshmerise ne zinxhirin furnizues te kompanive ne sektorin farmaceutik


Licensa:

Autorja: Mimoza Pira


Fjalët kyçe: Depozitimi i Sigurt i mbetjeve, Sektori i Farmacisë, Vizitë Studimore



Kjo ka lidhje direkt me sigurine dhe mbrojtjen e ambjentit:pengon helmimin e femijeve dhe kafsheve shtepiake pengon keqperdorimin nga adoleshentet dhe te rrituritpengon problemet shendetesore nga marrja aksidentale e ilaceve te gabuara, sasi te madhe te ilacit ose nje ilac shume te vjeter per te dhene rezultate pozitive mban ilacet larg nga perrenjte dhe lumenjte, kur derdhen ne tualet per te kaluar permes kanaleve te ujrave te zeza.

23


Roli i paleve te interesit ne kete model eshte te na siguroje informacion per te ndryshuar menyren e depozitimit te farmaceutikeve te padeshiruar.

Ministria e Shendet, Drejtori i departamentit farmaceutik Prodhuesit farmaceutike ne Kosove ( Trepharm, Gentipharm)Farmacisti i komunitetit Konsumatore te rastesishem


Puna ne terrenPlani eshte te kalohet permes te gjitha fazave te punes ne terren. Pjesemarresit do te pajisen me shpegime te qarta dhe do te motivohen per te marre nje rol aktiv ne kete proces. Gjate fazes, te post-punes ne terren, te dhenat e siguruara nga puna ne grup do te mblidhen dhe analizohen. Ne grupe te vogla, studentet do te prezantojne gjetjet duke perdorur grafika dhe tabela si dhe letersine mbeshtetese. Ne grupet e tyre, pjesemarresit duhet te identifikojne veshtiresite dhe pengesat dhe te sugjerojne pale te interesuara potenciale per t'u perfshire ne te ardhmen.

24

Destinacioni i turizmit të mençur si një mjet i qëndrueshëm i promovimit


Studentet do te njihen dhe perfshihen ne diskutime per konceptin e Destinacionit te Turizmit te Mencur. Gjithashtu, studentet do te angazhohen permes nje rasti studimi me palet e interesuara te pershtatshme, per promovimin e destinacionit turistik permes nje platforme teknologjike e cila do te ndikoje ne efikasitetin dhe menaxhimin e qendrueshem te burimeve turistike te nje destinacioni ne nivelin mikro dhe makro.

Te kuptojme rendesine e Destinacionit te Turizmit te Mencur si nje platforme perfshirese e shume paleve te interesuara per promovimin dhe zhvillimin e zonave lokale. Studentet inkurajohen te fillojne dhe kompletojne prezantimin e projektit duke perdorur kete



Promovimi i destinacionit permes platformes teknologjike e cila do te ndikoje efektivitetin dhe menaxhimin e qendrueshmerise te burimeve turistike te nje destinacioni ne nivelin mikro dhe makro. Perqendrimi i te gjithe informacionit dhe perhapja e informacionit tek te gjitha palet e interesuara per destinacionet turistike, duke rritur ndergjegjesimin e paleve te interesit per trashegimine dhe historine e destinacioneve te tyre te udhetimit.

Licensa:

Autori: Shpresim Domi


Fjalët kyçe: Destinacionet e turizmit të mencur,ICT, Interneti i gjërave



Studentet se bashku me komunitetin lokal, bizneset lokale, qeverine lokale dhe organizata te tjera jane te perfshire.Studentet fillojne duke konsideruar nje zone lokale si nje rast studimi.Komuniteti lokal, bizneset lokale , qeveria lokale dhe organizata te tjera te Turizimit te Mencur jane te ftuar per te diskutuar krijimin e destinacioneve te turizmit te mencur.Pale te interesit te pershtatshme te sugjeruara:

StudenteKomunitet localBiznese lokale Organizata te Turzimit te Mencur Konsulente MjedisorTuriste

25


Studentet duhet te zgjedhin nje zone gjeografike si nje rast studimi. Studentet do te kontaktojne te gjitha palet e interesuara te perfshira te asaj zone lokale. Se fundmi, do te aplikohet metoda e "World Cafe"

26

Dyqani ushqimor i qëndrueshem dhe / ose supermarketi


Studentet mesojne sesi nje dyqan i qendrueshem menaxhohet duke e konsideruar si nje rast studimi, per menaxhimin e nje dyqani ushqimor ose te nje supermarketi. Qellimi i kursit perqendrohet tek produktet dhe sherbimet qe ofrohen nga ky dyqan ushqimor dhe qe jane te pademshme per ekologjine. Kjo ofron mundesine qe te familjarizohemi me idete e qendrueshme te jeteses dhe me keshilla reale per te bere perdite zgjedhje te qendrueshme, duke qene se edhe ushqimi blihet perdite. Ata mund te perfshihen ne biseda apo keshillime me dyqanet ushqimore dhe me politikeberesit per zhvillimin e projekteve, rregulloreve dhe certifikimin e ketij lloji te dyqaneve.

Pjesa 1: Te ndergjegjesohemi per efektet e zgjedhjeve te perditshme qe bejme ne dyqanin e ushqimeve persa i perket qendrueshmerise. Pjesa 2: Te njihemi me zgjidhjet per menaxhimin e qendrueshem te dyqanit ushqimor Pjesa 3: Te kuptojme procesin e zbatimit te zhvillimit te nje dyqani te qendrueshem.


Licensa:

Autori: Elton Basha


Fjalët kyçe: Menaxhimi ushqimor, Supermarketi, Plastika bio-degraduese



Menaxheret e dyqaneve ushqimore dhe supermarketeve ftohen neper seminare per te prezantuar mundesite dhe veshtiresite konkrete ne zbatimin e ideve gjate ketij kursi. Ata perfitojne nga materialet mesimore dhe diskutimet me studentet qe mund te ofrojne ide innovative.

Politikberesit mund te marrin pjese neper seminare per te permiresuar rregullat qe kane te bejne me tregtimin ne dyqan dhe qe mund te klasifikohen si mbrojtese te mjedisit duke shtuar rregulla te reja, informacion me te ilustruar dhe promovim te zgjidhjeve te qendrueshme. Ata perfitojne nga secili ne klase, duke qene edhe konsumatore si edhe nga menaxheret e dyqaneve qe ofrojne opinionet e tyre nga pikepamje te tjera. Shoqata ekologjike mund te marrin pjese duke ofruar ide te reja te vlefshme prej pervojes se tyre.Njerez te zakonshem ( kryesisht shtepiake) ftohen per te dhene idete e tyre si te mendojne pazarin ne dyqane dhe te mesojne per pazarin e mencur ( kryesisht ne termat e qendrueshmerise).

27


Njohja me parimet e qendrueshme Pergjegjesia personaleMenaxhim i qendrueshem i dyqanit Shperndarja e ideve te qendrueshme Forcimi i sistemit lokal


SeminarRast studimiBrainstorming DiskutimVezhgim Stimulim

28

Ekoturizmi dhe qëndrueshmëria në zonat e varfra dhe të brishta mjedisore: një rast studimi në Parkun e Prespës


Qellimi i ketij materiali eshte: te siguroje nje permbledhje te ceshtjeve aktuale qe hasen ne eko-turizem ne AL-Prespa; te analizoje potencialin e eko-turizmit si nje strategji per zhvillimin e qendrueshem dhe te sugjeroje menyrat per te permiresuar praktikat dhe politikat aktuale te eko-turizmit. Ajo argumenton dhe nxjerr si perfundim se nese ekoturizmi eshte i zhvilluar ne menyren e duhur, jo vetem qe do te terheqe turistet por edhe mund te gjeneroje me teper te ardhura per banoret e zones, dhe se mbrojtja mjedisore me teper se rritja ekonomike eshte e nje rendesie vitale ne nderveprimet natyre-shoqeri ne zonat ekologjikisht te varfra ose te brishta.


Licensa:

Autorja: Dorina Grazhdani


Fjalët kyçe: Marrëdhënia njerëz- mjedis, Ekoturizmi, Mbrojtja Mjedisore


Si perfundim: pjesemarresit duhet te jene ne gjendje te: promovojne mbrojtjen e mjedisit, te sigurojne edukim mjedisor, te ruajne floren dhe faunen lokale, te rritin ndergjegjesimin mjedisor publik, te adoptojne qendrim dhe sjellje te shendetshme per natyren, te inkurajojne donacionet per mbrojtjen e burimeve natyrore lokale. te promovojne pjesemarrje aktive, te rritin komunikimin nder-kulturor midis komuniteteve mikpritese dhe turisteve, te adoptojne respektin socio-kulturor (psh. edukimin per rritjen e ndergjegjesimit) te kuptojne dhe sigurojne informacion per turistet ne lidhje me ndikimin mjedisor dhe kulturor qe mund te ndodhi dhe minimizimin e ndikimeve, te sigurojne kenaqesi estetike / shpirterore per banoret dhe turistet, te sigurojne zhvillimin afatgjate ekonomik lokal, te sigurojne qe perfitimet e siguruara te mbeten brenda komunitetit lokal, te promovojne konsumimin dhe prodhimin, te financojne krijimin dhe mirembajtjen e zonave te mbrojtura dhe te perdorin burimet natyrore ne menyre eficente, te analizojne potencialin e ekoturizmit ne AL-Prespa si nje strategji per zhvillimin e qendrueshem dhe te sugjerojne menyra per te permiresuar praktikat dhe aktivitetet aktuale per AL-Prespa.

29

Lidhja per qendrueshmerine e ketij burimi te mesimdhenies lidhet me faktin qe eko-turizmi shihet si nje aktivitet:

duke fokusuar kryesisht mjedisin natyror si nje atraksion qe kontribuon ne menyre aktive tek konservimi i trashegimise natyrore dhe kulturore dhe permiresimi i mireqenies se banoreve lokale. duke prodhuar perfitime ekonomike per komunitetet lokale, organizatat dhe autoritetet qe merren me menaxhimin e zonave natyrore, duke siguruar punesim alternativ dhe burim te ardhurash, perfitime financiare dhe fuqizim te banoreve lokale. duke inkurajuar forcimin e komunitetit permes pjesemarrjes se komuniteteve lokale ne planifikimin e tij, zhvillimin dhe operimin si dhe duke kontribuar ne mireqenien e tyre. duke promovuar edukimin kulturor dhe ndergjegjesimin permes ndergjegjesimit kulturor dhe respektit, duke interpretuar trashegimine natyrore dhe kulturore te destinacionit tek vizitoret, duke siguruar eksperienca pozitive per vizitoret dhe vendasit.

Menyrat qe palet kryesore te interesit (organizatat e ekoturizmit, sipermarresit e turizmit, turistet, menaxherest e zonave te mbrojtura, OJQ mejdisore, autoritetet lokale dhe rajonale, agjensite e zhvillimit dhe partneret sociale punojne ose jo ne fushen e ekoturizmit dhe atij te qendrueshem) jane integruar ne procesin e burimit, si me poshte:

Duke marre pjese aktivisht me partneret e tjere te cilet operojne ne komunitetin e AL - Presa ne nje analize SWOT pet identifikimin e pikave te forta dhe te dobeta, mundesite dhe rreziqet, dhe propozimin e udhezimeve dhe strategjive per zhvillimin e ekoturizmit ne AL - Prespa Duke marre pjese aktive ne fushen e vezhgimit dhe nje set intervistash per te ekzaminuar lidhjen midis praktikave dhe aktiviteteve te eko-turizmit dhe qendrueshmerise Duke zhvilluar nje workshop te mbajtur me anetare te komunitetit lokal dhe shkencetare qe kane lidhje me eko-turizmin ne AL-Prespa me nje set te aktiviteteve apo praktikave dhe duke i ndare ne tre grupe ne baze te kontekstit mjedisor, social dhe qendrueshmerise ekonomike Duke ndare praktikat apo aktivitetet ne leksione me studentet ku ata jane te perfshire. Ndaj ne cdo leksion, palet e interesit ftohen te disktujne opinionet dhe pervojen me studentet me qellim marrjen e feedback dhe te arrijne nje konsensus per cdo problem te diskutuar.



30

Metoda SWOT e analizesMatrica e faktoreve te brendshem ( pikat e forta dhe te dobeta) dhe faktoret e jashtem (mundesite dhe rreziqet_ qe ndikojne tek zhvillimi i ekoturizmit ne AL-Prespa po zhvillohen brenda kuadrit te analizes SWOT. Opinioni i eksperteve dhe paleve te interesuara perdoret per te peshuar njesi ne matricen SWOT. Ne kete proces, faktoret e brendshem dhe te jashtem , identifikohen dhe renditen. Per vleresimin e faktoreve te brendshem dhe te jashtem, faktoret e brendshem vleresojne matricen (IFEM) dhe faktoret e jashtem vleresojne matricen (IEEM). IFEM perfaqeson pikat e forta dhe te dobeta te brendshme , ndersa EFEM tregon mundesite e jashtme dhe rreziqet. Ne formulimin e matricave, cdo faktor eshte vleresuar duke i dhene nje peshe midis zeros ( jo te rendesishme) deri ne nje (me e rendesishmja) ne nje menyre te tille qe pika totale ne cdo matrice te jete bashkesia. Me tej, cdo faktor shenohet me nje numer midis 1 dhe 5 (1= dobet, 2= me pak sesa mesatarja, 3= mesatare, 4= mbi mesataren dhe 5=mire). Pasi pesha dhe rezultati jane vendosur , jepet rezultati i peshuar per cdo faktor i cili eshte i nevojshem ne vleresimin dhe terheqjen e cdo faktori. Ne IFEM, totali (terheqja) me nje vlere me shume sesa 2.5 tregon se pikat e forta jane me shume se pikat e dobeta. Ne menyre te ngjashme ne rastin EFEM, totali i rezultateve me nje vlere prej me shume sesa 2.5 do te thote se mundesite jane me te shumta sesa pikat e forta. Se fundmi, strategjite dhe direktivat per zhvillimin e eko-turizmit ne AL-Prespa jane propozuar per zhvillimin e praktikave dhe ekoturizmit ne rajonin e AL-Prespa. Vezhgimi ne terrenPyetjet e pyetesorit jane formuluar nga pikepamja vleresimit gjitheperfshires te situates se zhvillimit te ekoturizmit ne zonat e mbrojtura te AL-Prespa. Se fari, 15 eksperte te turizmit , ekologjise, burimeve dhe fushave mjedisorejane ftuar te formulojne 50 pyetje, duke mbuluar situaten e ekoturizmit ne qendrueshmerine mjedisore, sociale dhe ekonomike, perfshirjen e komunitetit dhe menazhimin e ekoturizmit. Gjithashtu, lista e pyetjeve te pyetesorit i dergohet nje paneli ekspertesh per te kontrolluar permbajtjen dhe vlefshmerine strukturore. ne baze te gjykimeve dhe rekomandimeve nga paneli i eksperteve, behet rishikimi i listes. Pas rishikimeve te studimit, ky i dergohet banoreve dhe paleve te interesuara te zgjedhura ne menyre spontane. Intervistat me palet e interesuara te turizmitne total, jane zhvilluar 10 intervista me palet e interesuara. keto pale te interesuara kane nje eksperience 10-15 vjecare ne aktivitetet e ekoturizmit. Informacioni sigurohet permes intervistave telefonike. Worshop


Mbahet nje workshop per eko-turizmin , i cili do te bashkoje palet e interesuara lokale te ekoturizmit, anetareve te komunitetit dhe shkencetaret si dhe ekspertet lokale qe punojne si keshilltare. procedura per kete workshop bazohet ne rezultatet e siguruara nga analiza SWOT, vizita ne terren dhe intervistat me palet e interesuara, per te zhvilluar nje set praktikash dhe aktivitetesh qe kane lidhje me eko-turizmin ne Al=Prespa dhe t'i ndajne ato ne tre grupe ne baze te kontekstit mjedisor, social dhe ekonomik. Workshopi lehtesohet nga nje sere organizatash jo qeveritare me karakter lokal, me sesione te drejtuara nga shkencetare dhe eksperte te ekoturizmit. Workshop prek nje sere diskutimesh ne te tre ditet. Duke ndjekur nje parathenie per qellimet e pergjithshme, prezantimet behen nga shkencetare dhe eksperte te eko-turizmit per ekoturizmin dhe qendrueshmerine mjedisore, sociale dhe ekonomike ne AL-Prespa. Ne grupe te vogla, pjesemarresit identifikuan praktikat dhe aktivitetet qe ata i konsiderojne te rendesishme per qendrueshmerine e ekoturizmit.

31

Energjia e Ripërtritshme - rëndësia , politikat relevante dhe burimet e mundshme


Ka pak njohuri per rëndësine e energjisë se ripërteritshme në pergjithesi ne vendin tone , cilet jane burimet e mundshme ne vendin tone dhe cilat jane politikat e nderlidhura me keto burime te riperteritshme .

Studentet do te fitojne njohuri te pergjithshme per energjinë e ripërteritshme , rëndesine e saj dhe mundësite e ndryshme te implementimit në rajon.



Energjia e Riperteritshme ka nje ndërlidhje me punësimin, si dhe zhvillimin ekonomik dhe ambientin , te cilet janë në mënyre direkte të ndërlidhura me qëndrueshmërine.


Energjia e ripertriteshme e ka rendesine saj edhe te palet e interesi te cilet do te njoftohen si per politikat qe egzistojn , dhe resurset potenciale per investitoret e ri , apo edhe vetem nga rritja e vetedijes per çeshtje te ambientit nga OJQ-te .

Licensa:

Autorja: Theranda Beqiri

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Universiteti i Pejës “Haxhi Zeka” , Pejë, Kosovë Fjalët kyçe: Ripërtrishme, Energji, Burimet



Metoda e Ligjerimit do te jetë e përbere nga njohuri te pergjithshme mbi burimet e riperteriteshme , punes praktike me studentet dhe vizita ne hidrocentral dhe diskutime. Moduli do te zhvillohet ne dy faza: dita e pare do te jete prezantim se cfare eshte energjia e ripeteritshme dhe cila eshte rendesia . Dhe secili nga potencialet e burimeve te ripeteritshme do te diskutohet dhe kontributi i tyre ne zhvillimin e qendrueshem. Faza e dytë do të jetë me viziten e një burimi te ripërteritshëm ( hidrocentrali), dhe perfitimet nga ky hidrocentral, dhe permbledhja nga instruktori dhe studentet per ngritjen e vetedijes dhe rëndësise së burimeve të ripërteritshme.

32

"Equal for Equal": Bëjmë të dukshme historitë e përditshme. Aspektet e zakonshme që mund të na tregojnë për gjendjen e të drejtave të grave


Pabarazia gjinore shfaqet ne shume forma. Nuk eshte vetem historite e dukshme qe tregojne sesi nje shoqeri merret me barazine gjinore, por edhe historite e jetes reale, nga aspekte te ndryshme te jetes se perditshme mund te ndihmojne studentet te kuptojne dinamiken e roleve te gjinise dhe sesi ato ndikojne tek identiteti yne, komunikimi dhe jeta shoqerore ne nje mjedis multikultural. Eshte e rendesishme te kombinojme teorine me praktiken ne klase, duke siguruar nje pamje te plote ne realitete te ndryshme sociale dhe politike te grave dhe burrave. Puna ne terren eshte metoda e perdorur per kete burim mesimdhenieje. Eshe nje ushtrim vital dhe i vlefshem ne grup qe mund te perdoret per te lehtesuar edukimin per zhvillim te qendrueshem. Procedurat themelore te perfshira gjate punes ne terren jane per te identifikuar fushen e interesit, te lokalizojne nje vend te pershtatshem per ta vizituar dhe te analizojne te dhenat e mbledhura duke perdorur strategjite e pershtatshme statistikore per te interpretuar gjetjet e punes kerkimore. Kjo eshte arsyeja se perse eshte e perkryer per mbledhjen e historive

Te rriti kapacitetet e studentit ne punen ne terren dhe punen ne grupTe rriti ndergjegjesimin e pabarazise gjinoreTe zhvilloje aftesite e te shkruarit te studentit per projektetTe sjelle histori reale te jetes se perditshme ne klaseTe permiresoje bashkepunimin midis universitetit dhe institucioneve te tjera sociale si OJQTe krijoje mundesite per nje platforme online per studentet



Zhvillimi i qendrueshem nuk mund te mesohet pa perkushtimin e plote per barazine gjinore, forcimin e rolit te gruas dhe te drejtat e grave. Rritja e ndergjegjesimit gjinor dhe barazia eshte nje perberes kryesor per rritjen pozitive te brezave te ardhshem dhe kontributit te tyre te qendrueshem per demokratizimin e shoqerise tone.

Licensa:

Autorja: Irena Myzeqari

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Universiteti Europian i Tiranes, Tiranë, Shqipëri

Fjalët kyçe: Pabarazia gjinore, puna ne terren, komunikimi


Ne fund te semestrit, studentet dhe lektori do te organizojne nje tavoline te rrumbullaket dhe me dy apo tre keshilltare te AWEN( OJQ, aktive per te drejtat e njeriut) do te ndajne pervojen e tyre gjate projektit dhe te diskutojne inovacionin dhe zhvillimin e qendrueshem qe ky lloj projekti prodhon, kryesisht ne fushen e gjinise, nje teme e cila ndikon ne jetet e secilit prej nesh, ne te gjitha fazat.

33


Puna ne terren- te mbledhi histori Diskutimi - gjate oreve te seminarit grupet do te diskutojne sesi po shkon procesiStimulimi- javen e pare ata do te testojne projektet me shoket e tyre te klasesBrainstorming- te krijojne nje set pyetjesh per historite


Konsulentet e AWENdo te ndihmojne studentet te vendosin lloje te pyetjevete identifikojne gra ose burra te mundshem qe do te donin te ndanin historite e tyre, nje fare database te mund te organizojne nje ose dy ore seminari per te biseduar per projektin

34

Faqja kryesore - Opinion Editorial

Autorja: Anjeza Xhaferi

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Universiteti Europian i Tiranes, Tiranë, Shqipëri Fjalët kyçe: Debat, analiza, parti politike



Burimi i Mesimdhenies do te perdoret per studentet e kursit te Partive Politike dhe Sistemeve Elektorale. Megjithate, eshte e dobishme per kurset e tjera ne shkencat sociale duke qene se cdo lende, nga Marredheniet Nderkombetare e deri te Komunikimi Politik, Media, etj te ngjashme mund te jene temat e artikujve te editorialit te opinioneve. Studentet do te ndahen ne grupe te vogla me 4-5 persona dhe ftohen te krijojne faqen kryesore te nje Reviste. Pergatitja e faqes kryesore do te vazhdoje gjate gjithe kursit te Partive Politike dhe Sistemeve Elektorale. Qellimi i projektit eshte te shkruaje ne Faqen kryesore dhe Editorialet e opinioneve per partite politike. Projekti do te perfundoje me nje konkurs midis grupeve dhe fituesi do te mund te publikoje Faqen Kryesore. Burimi i Mesimdhenies do te perdore metoden: - Te mesuarit mbi baze problemore

Te reflektoje ne kontemporanitetin e venditTe zhvilloje krijueshmerine dhe aftesite e te menduarit ne menyre te pavarur Te adoptoje imagjinaten Te zhvilloje diskutimin dhe aftesite e bashkepunimit



Studentet mesojne aftesite qe i lejojne ato te mendojne ne menyre kritike, te forcojne imagjinaten dhe te diskutojne ceshtje te nderlikuara. Ne kete menyre ata nuk mesojne gjerat thjesht permendesh por perdorin logjiken dhe kjo eshte thelbesore per te arritur njohuri te qendrueshme. Ne te njeten kohe leksioni behet me argetues dhe me pak serioz dhe si rrjedhoje studentet kenaqen me teper me te.


Palet e interesit nuk jane perfshire drejtperdrejte ne kete burim. Megjithate, metoda e te mesuarit i adresohet ceshtjeve te pjesemarrjes dhe i lejon studentet te eksplorojne role te ndryshme te paleve te interesit ( politikane, OJQ, aktiviste politike, gjykates) ne lidhje me eventet politike aktuale. Megjithate, projekti do te kulmoje me nje ekspo te Opinionit Editorial dhe ne ate rast perfaqesuesit nga sfera e medias dhe politikes mund te marrin pjese. Me tej, palet e interesit mund te ftohen ne nje ose dy leksione per te marre pjese ne nje diskutim ne klase.

Licensa:


Te mesuarit me baze problemore

35

Forma Feedback për te rritur përfitimet e biznesit dhe qëndrueshmërinë e tregut


Ky material i te mesuarit perfshin informacion mbi perdorimin e teknologjise se re brenda fushes te Teknologjise Informative. Duke perdorur Metoden e Mesimdhenies permes Rastit te Studimit , studentet do te njohin keto teori dhe te dine si te integrojne ato ne terma reale ne menyre qe te prodhojne dhe dizenjojne aplikimet ne keto fusha. Studente kane mundesine per t'u angazhuar ne situata koplekse per te dizenjuar dhe zhvilluar aplikime te ndryshme per mjete te vogla te cilat kane nje rol te vecante ne industri, duke marre ne konsiderate se mjetet e vogla tashme jane subjekt i inovacionit dhe punes shkencore. Ne kete linje, kursi do te perqendrohet tek elementet e programimit te mjeteve te vogla Android per te ndertuar aplikacione te ndryshme per perdorimin e praktikanteve te paleve te interesit. Keto njohuri do te perbejne nje avantazh te madh per studentet per t'u angazhuar ne situatat reale te tregut te punes duke duke siguruar bashke me ata nje perqasje nderdisiplinore per te adresuar sfidat e verteta te konsumatoreve

Te kuptojne situata reale sic ato perballohen nga palet e interesit tek auditori Te mesojne si te integrojne sfidat e verteta ne aplikacionin dixhital te pershtatur per nje biznes te caktuar.Te marrin eksperiencen e duhur nga bizneset ne nje kontekst te pergjithshem, duke u perpjekur te pershtatin profilin e kompanise dhe strukturen e zhvillimit ne procesin e konceptit feedback. Te kuptojne rendesine e qendrueshmerise se tregut dhe menyrat per ta siguruar ate ( duke perdorur teknologjine e informacionit



Teknikat e marketingut te qendrueshem Menaxhimi i qendrueshem ne biznes.

Licensa:

Autori: Agim Kasaj


Fjalët kyçe: Nderdisiplinore, aplikime, inovacioni



Mesimdhenia permes rastit te studimitKjo menyre do te perdoret si nje forme e te mesuarit te bazuar ne diskutim midis studenteve, profesorit dhe aktoreve sociale. Ajo do te integroje rastet e studimit ne klase ku studentet kane fituar tashme njohuri teorike se si te zhvillojne aplikacionet dixhitale, te cilat ata mund t'i perdorin ne situata reale.

36


Kompanite e biznesit ne nivel rajonal jane perfshire ne seminar si partnere aktive per te prezantuar kompanine e tyre dhe nevojat qe ata perballojne persa i perket ceshjteve si: Feedback nga klientet, maksimizim i perfitimit ne menyre te qendrueshme bazuar ne nevojat e tregut te perditesuar, etj. Palet e interesit nga bizneset perfitojne nga bashkepunimi duke marre ne konsiderate qe ata marrin nje perspektive krijuese e cila perpiqet te shtrije burimin e limituar qe kane ne dispozicion persa i perket koleksionit te informacionit.Ndersa studentet ne anen tjeter kane mundesine te jene ne kontakt direkt me biznesmene dhe sfida reale dhe situata reale te cilat nevojiten te adresohen me prodhimin e aplikimit dixhital. Studentet dhe palet e interesit i adresojne sfidat se bashku dhe perpiqen per zgjidhje te mundshme efektive.

37

Formimi i gazit karbonik gjatë procesit të fermentimit në birrë


Qëllimi i projektit është që studentët të njihen me procesin e formimit të gazit karbonik gjatë procesit të fermentimit të birrës dhe rëndësinë që ky proces ka në ecurinë e gjithë procesit deri në mbushjen finale të birrës. Studentët do të kenë mundësi të jenë aktivë gjatë këtij procesi bashkë me punonjësit e fabrikës dhe do të marrin njohuritë bazë për formimin e gazit karbonik.

Studentet do te kene mundesi te kontrollojne nivelin e pastërtisë duke mos e kaluar asnjë faze te procesit pa e trajtuar, duke ju mbajtur ne mënyrë rigoroze kushteve te paracaktuara për pastrime;Rendesia e vetedijesimit i stafit te punes, ashtu edhe studenteve per rendësine e pastërtisë, mbajtjen e udhëzimeve te parapara për prodhim, si dhe evidentimin e çdo ndryshimi ne fletët punuese;Mundësia e implementimit te standardeve HACCP dhe ISO;Si grumbullohet ne menyre efikase dioksidi i karbonit CO2.



Studentet do te mesojne mbi rendesine e procesit te punes ne prodhimin e birres Studentet do te mesojne si grumbullohet me efikasitet dioksidi i karbonitStudentet do te mesojne se nje biznes cilesor do te thote qendrueshmeri


Universiteti Haxhi Zeka nga Peja, perkatesisht Fakulteti i Agrobiznesit ka memorandum bashkëpunimi me fabrikën SH.A.”Birra Peja” nga Peja. Dhe ne baze te kësaj marrëveshje stafi i fabrikes do te bashkepunoje dhe te perfshije studentet ne procesin e perfitimi te gazit karbonik. Ky bashkeveprim do te shoqerohet edhe me shpjegim te te gjithe procesit nga ana e stafit puness tek studentet

Licensa:

Autori: Nexhdet Shala

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Universiteti i Pejës “Haxhi Zeka” , Pejë, Kosovë Fjalët kyçe: Fermentimi, birra, gazi karbonik



Vizita ne terrenLigjerata rreth procesit te fermentimit te birres.

38

"GJARPERINJË dhe SHKALLË" Urbane


Planifikimi eshte nje fushe dinamike e cila ne baze te rrethanave te ndryshme ndryshon ne kerkim te zgjidhjeve me te mira per territorin. Megjithate, se cfare planifikimi duhet te jete, eshte ende e paqarte per shumicen... "Supozohet te fokusohet ne ceshtjet estetike? Thjesht tek rregullat? Vetem ne ligje dhe politike? Ne qendrueshmeri?" Pergjigja e ketyre pyetjeve dhe gjithashtu edhe e pyetjes " Cfare duhet te jete planifikimi? " eshte nje fushe studimi e shume akademikeve dhe profesionisteve ne teorine e planifikimit. Roli i planifikuesit, ne kete aspekt, si nje prej shume agjenteve brenda sistemit, eshte e rendesishme ne formezimin e kesaj paradigme qeverisese. Pra, ndersa perpiqemi te kuptojme sistemin e planifikimit, dikush duhet ta shohi ate ne te dyja anet; se pari, nga pikepamja institucionale dhe se dyti nga pikepamja e agjentit. Megjithate, eshte gjithashtu edhe nje dimension tjeter , i cili nuk duhet neglizhuar, Kultura ne pergjithesi, nga nje perspektive e gjere e vendit si nje prej formezuesve kryesore te realitetit te agjenteve dhe me pas te institucioneve. Megjithese nuk ka nje perkufizim te sakte persa i perket fushes se aktivitetit te planifikimit, duke qene se ajo varet ne nje kontekst me te thelle dhe me te gjere duke reflektuar kultura te ndryshme, nje ceshtje e ndare midis shume planifikuesve pas viteve 90, i perket planifikimit pjesemarres dhe perfshirjes publike ne plane. Ky workshop synon te rriti ndergjegjesimin drejt temes se lagjeve te qendrueshme dhe te ndryshoje qendrimet e njerezve drejt ndertimit te mjedisit qe i rrethon dhe asaj natyrore. Besohet se hapi i pare drejt themelimit te nje etosi te ri kombetar mund te filloje nga hapa te vogla deri ne nderveprime me te medhaja sociale per te patur ne kete menyre impakte me te medha ne shkalle lagjeje ose qyteti. Tema e ketij workshop do te jete dizenjimi i nje loje komuniteti e cila fokuson ne evidentimin e kercenimeve dhe problemeve te lagjeve te ndryshme ne Tirane dhe te siguroje zgjidhje ne shkalle te vogel te cilat mund te praktikohen nga banoret ne menyre individuale ose ne grup. Metafora e kesaj loje do te perdoret per te hyre ne gjendjen e problemeve dhe kercenimeve ne nivel te lagjes si dhe impakti i veprimeve qe ne (nuk) marrim ne nivele te ndryshme.

Angazhimi i komunitetit Komuniteti i qendrueshem Lojrat Komunikimi



Licensa:

·Loja ne vetvete eshte nje vleresim i qendrueshmerise ·Lagje te qendrueshme Masa te integruara dhe gjitheperfshirese ne shkalle te ndryshme

Autori: Ledio Allkja

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Universiteti Polis, Tiranë, Shqipëri Fjalët kyçe: Komunitet, Urbane, Komunikim


39


Leksionet SeminaretWorkshopPuna ne grup Vizita ne terren Lojrat


Moduli synohet per integrimin e paleve te ndryshme sociale te interesit me qellim te rriti ndergjegjesimin per ceshtjet qe mund te ndihmojne ne krijimin e lagjeve te pershtatshme. Ne kete menyre, moduli perpiqet te integroje pale te ndryshme te interesit, si :

shtepiake,femije,biznese te voglaqeverine (bashkine)shkolla

40

Integrimi i qëndrueshmërisë në konceptet e marketingut - ndërtimi i një marrëdheniejetë qëndrueshme me konsumatorin


Zhvillimi i qendrueshem perkufizon nje kompleksitet te kerkesave sociale me qellim qe te mbaje zhvillimin ekonomik neper breza, te mbroje mjedisin, barazine shoqerore dhe perdorimin efikas te burimeve natyrore. Burimi i mesimdhenies i adresohet integritetit te zhvillimit te qendrueshem ne konceptet e marketingut. Mbi te gjitha, konceptet e vlerave te konsumatorit, marketingut shoqeror dhe atij te marredhenieve kane sherbyer si nje baze teorike per te identifikuar orientime te reja ne filozofine dhe sjelljen e biznesit qe kane lidhje me ceshtje mbi nivelin e politikave te marredhenieve me konsumatorin. Gjithashtu, burimi i mesimdhenies do te zbatohet permes disa rasteve te studimit per aspektet e CRM qe mund te kete lidhje me kompanite qe sigurojne qendrueshmeri.

Te zhvilloje dhe zbatoje strategji te ndryshme te ndertimit e menaxhimit te marredhenieve te qendrueshme me klientin Te mesoje nga pervojat e paleve te interesit dhe te praktikojne keto mesime ne rastet e studimit Ndertimi i rrjetit permes akademise dhe paleve te interesit



Analizimi i marredhieve te qendrueshme te konsumatoritKompanite ndertojne marredhenie afatgjata me kliente te mundshem ·Integrimi i paleve te interesit te jashtem ne leksione Zhvillimi dhe mbajtja e bashkepunimit shkence- shoqeri Ndertimi i rrjetit ( studente aktuale mund te jene te punesuarit e ardhshem te kompanise)


Palet e jashtme te interesit qe vijne nga fusha e biznesit ( industria bankare, sektori i blerjeve, industria e turizmit, etj) do te perfshihen ne leksion si foles te ftuar qe prezantojne kompanine e tyre dhe sfidat me te cilat perballen ne lidhje me vlerat e shtuara te konsumatoreve, marredheniet e konsumatoreve, etj. Studentet do te kene mundesine te kene kontakt direkt me palet e interesit te biznesit dhe sfidat e pervojes ne marredheniet midis kompanive dhe konsumatoreve. Me tej, palet e interesit te biznesit do te ofrojne vizitat ne terren per studentet me qellim qe te vezhgohet me mire rendesia e CRM te qendrueshme. Ne anen tjeter, palet e interesit te biznesit do te perfitojne nga idete e studenteve , diskutimet dhe zgjidhjet e rasteve te studimit duke zbatuar keto strategji ne biznesin e tyre me qellim permiresimin e imazhit dhe konkurrences ne treg

Licensa:

Autorja: Yllka Hoxha


Fjalët kyçe: Local Consumption, Social Awareness, CSR


41


Mesimdhenia permes rastit te studimit Diskutimi Prezantimi i folesve te ftuar ReflektimiWorld Cafe BrainstormingUdhetim ne terren tek kompani te qendrueshme

42

Inkorporimi i industrisë në Programimin e Orientuar në Objekte me qëllim që të sigurohet një proces i të mësuarit të qëndrueshëm.


Zbatimi i skenareve te rasteve te verteta do te siguroje studentet me mjete teorike dhe praktike te te kuptuarit dhe aplikimit te programimit te orientuar rreth objektit. Kontakti i drejtperdrejte me klientet qe vijne prej kesaj industrie ose prej bizneseve te ndryshme/sociale dhe analiza e skenareve paraprake prezanton nje pike fillimi per zhvillimin e software te studenteve. Ky material i mesimdhenies perfshin te mesuarin me baze problemore qe mundeson vleresimin kritik te studenteve ndersa perballen me kerkesa reale te software. Si rrjedhoje, ajo siguron nje material te qendrueshem qe nuk eshte perfitues, jo vetem per studentet, por edhe per komunitetin rreth e rrotull.

Te siguroje nje pervoje reale me nje klient nga industria ndersa perballojne kerkesat e tyre Vendimmarrja dhe te menduarit kritik te metodes se programimit dhe koncepteve te aplikueshme Te prezantoje punen perpara nje audience Te vleresoje ne menyre te arsyeshme punen e anetareve te grupit - vleresimi vezhgues



Te mesuarit e qendrueshem permes problemeve te botes reale ·Perfshirja e klienteve te biznesit Aplikimi i produkteve te sofware qe do te ndihmoje manaxhimin e qendrueshem te biznesit Prezantimi i aftesive qe do te mundesojne punesimin


Bizneset jane perfshire ne metoden e te mesuarit si partnere aktive. Ata do te bejne takimet e tyre me grupet e studenteve me qellim qe t'i shpegojne atyre kerkesat e sistemit. Si rrjedhoje, studentet, do te kene mundesine te perballen drejtperdrejt me kerkesat e sistemit real dhe sfidat qe zhvillimi i sofware krijon. Biznese potenciale do te perfitojne nga ide te mundshme dhe perspektiva qe produkti i software i mundeson per menaxhimin e qendrueshem te biznesit te tyre. Me tej, ata do te kene nje produkt software qe do t'i ndihmoje ata ne aktivitetet e punes apo jetes sociale te perditshme falas.

Licensa:

Autorja: Adelina Basholli

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Kolegji Universum, Prishtinë, Kosovë Fjalët kyçe: Kodimi, Zhvillimi i Produktit. POO



Te mesuarit me baze problemore Analiza e skenarit

Mesimdhenia e rastit te studimit

43

Kuadri ligjor për çertifikimin dhe tregtimin e produkteve Bio në funksion të zhvillimit të qendrueshëm dhe të mbrojtjes së mjedisit


Shqiperia shquhet per nje larmi te larte biologjike, por keto 20 vitet e fundit ajo ka vuajtuar dhe po vuan nga nje erosion I paperballueshem me efekte shkaterrimtare ne mjedis. Nje nga menyrat per te ndaluar kete erosion eshte implementimi sa me I gjere i sistemit te bujqësisë organike. Ky sistem mbështet ekuilibrin natyror të prodhimit, duke zbatuar metodat natyrore të mbrojtjes, si dhe përdorimin e plotë të burimeve natyrore dhe të atyre ripërtëritëse. Si I tille ky sistem ndihmon ne menyre thelbesore ne ruajtjen e mjedisit. Implementimi i nje sistemi te tille kerkon njohjen e legjislacionit dhe rregullave te prodhimit certifikimit dhe tregtimit te ketyre produkteve.

Ndergjegjesimi i studenteve me problematikat e mbrojtjes se mjedisit dhe zhvillimit rural te qendrueshemPergatitja e studenteve ne punen ne grup dhe ne fusha nderdisiplinore si kusht i domosdoshem per te pasur sukses ne karrieren e tyre. Pergatitja e studenteve me ekspertizen e nevojshme ne nje fushe qe aktualisht ne Shqiperi nuk eshte shume e rrahur



Nxënësit mendojnë për mbrojtjen e mjedisit dhe sfidat e sajStudentët do të fillojnë të njihen me rolin efektiv të ligjit mjedisor dhe ndërlidhjet e shumta te tij me disiplina të tjera të tilla si ligji per sistemet e prodhimeve bio


Aktoret qe do te jene drejteperdrejte te perfshire ne kete material mesimor do te jene: Shoqata "BIO ADRIA", komuniteti i fermereve te zones se Durresit.

Licensa:

Autori: Andon Kume


Fjalët kyçe: Të mësuarit aktiv, mbrojtja e ambientit, aspekte ligjore



Raste studimorePune ne grup

Objektivat e ketij materiali mesimor jane:

44

Kundër-marxhinalizimi përmes medias alternative: sfidat e fuqizimit dhe përfshirjes lokale


Te mesuarit permes projekteve krijon mundesi te vyera per studentet per te punuar me probleme reale dhe u jep atyre pervoje te te punuarit sebashku me palet e interesit. Duke u bazuar tek projektet e UET, kjo metode mesimdhenieje synon te perzieje teorine me praktiken ne nje skenar projektesh bazuar ne sfiden dhe stimulimin e "jetes reale" te bazuar ne pune kerkimore. Keto organizata/institucione do te sigurojne detyra qe kane lidhje me situatat/problemet me te cilat perballen dhe te cilat kerkojne zgjidhje te duhura. Detyra konkrete e ketij projekti per studentet qendron ne eksplorimin e cilave rruge dhe deri ne cfare shkalle media alternative mund te kontribuoje tek kunder marxhinalizimi i Romeve ne Europe. Studentet do te eksplorojne metoda te ndryshme, do te ofrojne rekomandime dhe do te identifikojne palet e interesit dhe te analizojne rolin e zhvillimit te medias alternative Rome.

Rezultati i detyresRezultati i detyres do te jete:1- Nje detyre kerkimore krahasuese qe heton rolin e medias alternative per kunder marxhinalizimin per komunitetin Rom ne vende te caktuara ne Europe2- Rekomandime kryesore te politikes per zhvillimin e medias alternative Rome.



Rezultatet e projektit do te prezantohen ne Qendren UET, e cila punon kryesisht ne projekte kerkimore dhe projekte te ndertimit te kapacitetit per perfshirjen sociale, te drejtat e njeriut, etj. Rekomandimet kryesore do te sigurohen tek institucionet qe kane lidhje me qeverine dhe ato jo-qeveritare qe punojne me komunitetin Rom dhe komunitete te tjera te marxhinalizuara. Gjetjet do te informojne leksionet per Median e Re dhe ICT si dhe per zhvillimin e kurikulave per Median per Ndryshim Social.

Licensa:

Autorja: Blerjana Bino


Fjalët kyçe: Marxhinalizimi, medias alternative, sfidat e fuqizimit



Mbikqyrje ne person Mesimdhenie online Metodat Sasiore dhe Cilesore

45


Rezultate e projektit do te prezantohen ne Qendren UET, e cila punon kryesisht per kerkimin dhe projektet e ndertimit te kapaciteteve, projektet e ndertimit per perfshirjen sociale, te drejtat e njeriut dhe ICT. Rekomadimet kryesore do te sigurohen per institucionet relevante qeveritare dhe jo-qeveritare qe punojne me Romet ne Shqiperi, me qellim qe te jete ne rrjedhen e hapesirave te komunikimit pjesemarese te Romeve dhe komuniteteve te marxhinalizuara. Rezultatet do te prezantohen ne New Media dhe ICT si dhe ne zhvillimin e kurrikulave ne Median per Ndryshimin Social. Palet e interesit: Instituti Kultures Rome UET Qendra UET Vullnetare rome Radio Kanxura

46

Kuptimi i burimeve natyrore përmes eksplorimit të kuptimit dhe përdorimit të tyre përgjate kohës


Burimi angazhon studentet per te kuptuar burimet njerezore te perkufizuara si nje pasuri natyrore e nje vendi, te perbera nga toka, pyjet, burimet minerale, uji permes eksplorimit te menyrave te ndryshme sesi burimet kuptohen dhe perdoren nga pale te ndryshme te interesit. Burimet natyrore ne Kosove, si psh ne Rugove, ne Parkun Germia , Brezovice, Bogaj, Liqenin Batllava dhe ne shume vende te tjera mund te zgjidhen prej nje grupi studentesh. Burimi perfshin nje udhetim ne terren i cili angazhon studentet ne te mesuarin se cfare do te thone keto burime per pale te ndryshme te interesit si psh per popullsine, per bizneset qe operojne atje, per turistet qe i vizitojne, si dhe per vendimarres te ndryshem ne nivel lokal e qendror qe jane pergjegjes per zhvillimin dhe mbrojtjen e ketyre vendeve. Permes intervistave me pale te ndryshme te interesit, studentet do te propozojne ide per zhvillim te qendrueshem te rajonit ne workshop me palet e interesit.

Te kuptojne dhe ekplorojne kuptimet alternative dhe perdorimin e burimeve natyrore Te mbledhin te dhena pamore dhe gojore dhe t'i interpretojne ato ne grup Te zhvillojne te mesuarin ne grup dhe bashkepunues. Te prezantojne burimet natyrore nga nje pikepamje e zhvillimit te qendrueshem



Zhvillim i qendrueshem ne termat e angazhimit te pikepamjeve te ndryshme per perdorimin e burimeve.


Studentet do te angazhohen ne projektin ne terren i cili do t'i perfshije ata ne bashkebisedime me pale te ndryshme te interesit te shoqeruar me burime natyrore. Ata do te drejtojne intervista me banoret, bizneset dhe vizitoret si dhe me vendimmarres lokale dhe qendrore. Studentet do te prezantojne dhe diskutojne gjetjet paraprake ne qorkshopin e paleve te interest.

Licensa:

Autorja: Bardha Qirezi


Fjalët kyçe: Zhvillimi Rajonal, Vizitë Studimore, Intervista



Puna ne terren (mbledhja e te dhenave)ReflektimiAnalizimi i te dhenave

Puna ne grup Prezantimi

47

Kushtet e motit dhe ndryshimet klimaterike - lidhja me efektet e gazit serrë - "green house"


Klimatologjia do te siguroje njohuri te pergjithshme persa i perket ndertimit dhe perberjes kimike te atmosferes, ndotjes mjedisore dhe dukurive qe e karakterizojne ate, fenomeneve atmosferike si ngrohja klimaterike dhe globale - efekti i gazit serre (green house), vrima e ozonit- dhe fenomene te tjera qe karakterizojne shtresat atmosferike qe rrethojne planetin tone. Zhvillimi i kesaj lende per kursin e studimeve mjedisore ka nje kuptim te vecante per planifikuesit e rinj mjedisor, duke qene se ata do te kene njohuri baze te perberjes se atmosferes dhe fenomeneve qe ndodhin, me qellim qe te japin kontributin e tyre (rekomandime dhe argumenta te caktuar) ne procesin e planifikimit mjedisor. Subjekti vete prezanton deri diku nje revolucion ne krahasim me lendet e klases qe zakonisht prezantohen tek studentet e studimeve mjedisore. Ndryshimet klimaterike jane nje subjekt aq i vjeter si lende, aq edhe i ri qe ka hyre ne programin universitar, kryesisht ne Shqiperi, duke patur parasysh faktin qe nuk eshte nje vend qe kontribuon ne efektin e gazit serre dhe vetem merret me efektet e ndryshimit klimaterik. Lenda kryesisht synon qe te prezantoje studentet e vitit te pare me konceptet baze te formimit dhe kushteve te motit dhe pastaj te perqaset me teorite e reja per ndryshimet klimaterike. Duke shpeguar ndertimin e shtresave te atmosferes, studentet do te kuptojne si funksionon atmosfera dhe arsyen se perse ndryshimet klimaterike jane nje nga temat kryesore te ketij shekulli. Duke qene se lenda zgjat nje semester, ajo trajton sektore te ndryshem te lendes si nje e tere: 1) e para, sic u shpegua edhe me siper do te jete nje prezantim per formimin dhe kushtet e kohes. 2) pastaj, ndertimi i atmosferes dhe reagimet kimike qe kontribuojne ne formimin e kohes dhe ne jeten e gjalle ne Toke. 3) ndotja e atmosferes ( ndotesit kryesore dhe ndikimi i tyre ne kushtet e motit; 4) perllogaritja e ndotesve te shkaktuar nga lloje te ndryshme

Qelllimi i te mesuarit eshte i thjeshte, duke qene se studentet do te rritin njohurite e tyre dhe vete ndergjegjesimin drejt ceshtjeve qe kane te bejne me ndryshimet e atmosferes dhe efektet e clirimit te gazrave dhe ne te njejten kohe te gjeje nese ka nje lidhje midis aktiviteteve njerezore dhe efekteve te ndryshimeve klimaterike.



Licensa:

Te studiuarit e efekteve te ndryshimeve klimaterike dhe efekteve te gazrave mund te cojne drejt ceshtjeve te zhvillimit te qendrueshem, duke qene se ato kane nje efekt te drejtperdrejte ne mjedisin tone dhe mund te coje ne gjetjen e zgjidhjeve ose metodave per te reduktuar ndikimin e ndryshimit klimaterik.

Autorja: Teida Shehi


Fjalët kyçe: Ndryshime klimaterike, Gazi, Atmosfera


48


Metoda e RASTIT TE STUDIMIT Metoda e nje problemi me pikepamje te ndryshme Metoda e lojes edukative Metoda e DIALOGUT


Kjo teme eshte mjaft e gjere dhe studentet do te kene mundesine te prezantohen me studime te ndryshme te zhvilluara ne pjese te ndryshme te botes nga shkencetaret per mbulimin e medias ne kete ceshtje. Ne anen tjeter, studentet do te kene mundesine per leksione speciale nga aktore te shoqerise civile te cilet do te japin leksione dhe diskutime speciale me ato tema qe ata punojne ne terren dhe qe duan 'i ndajne me studentet. Studentet do te prezantohen me praktikat e aplikuara ne vend qe kane te bejne me ndalimin e ndryshimit klamatik ne vend. Aktoret e shoqerise civile do te ftohen te marrin pjese ne kete sesion per te ndihmuar studentet te zgjerojne njohurite e tyre, te zhvillojne menyren si diskutojne dhe perdorin evidencat per te pasqyruar teorite e tyre.

49

Lidhja e mësimdhënies teorike me përvojën praktikenëpërmjet lektorëve vizitorë nga komuniteti i biznesit ndjekur nga një vizitë në bizneset në fjalë


Qellimi i ketij burimi te mesimdhenies eshte te angazhoje studentet ne menyre aktive ne module si dhe te zhvilloje aspektin praktik te operacioneve duke krahasuar teorine me aplikacionet praktike te aspekteve te ndryshme te operacioneve ne sektorin e prodhimit. Studentet do te pyeten per te luajtur rolin e konsulentit (konsulenteve) i cili eshte i punesuar nga kompania per te analizuar nje aspekt te operacionit. Ne kete rast kompania eshte "Supply Chain and Logistics". Ata do te identifikojne menyren ne te cilen mund te permiresojne veprimet e tyre. Ne vecanti rendesi i duhet dhene transaportit te qendrueshem dhe pa demtuar mjedisin dhe sistemin logjistik, kryesisht me perdorimin e bio-karburanteve, udhetimin e mencur, etj.

Te analizoje eksperiencen e kompanise ne vecanti, operacionet e kompanise dhe te shikoje lidhjen e tyre me zhvillimin e qendrueshem. Te krahasoje ate me teorine e cila mund te perdoret nga biznesi per te permiresuar protencialisht operacionet e kompanise.



Ne perfundim, studentet do te kene nje perqasje praktike per te permiresuar dhe krijuar operacione me te shumta te qendrueshme ekonomikisht, duke reduktuar kostot e tyre, te cilat ne te njejten kohe do te kene aspektin mjedisor ne qender te vemendjes. Studentet do te inkurajohen te analizojne elemete si perdorimi i bio-karburanteve, udhetimit te mencur, duke perdorur mundesi te tjera.


Dy palet e interesit (kompanite prodhuese) do te jene te perfshire ne kete burim te te mesuarit.

Licensa:

Autori: Bujar Pira


Fjalët kyçe: Zingjiri i Furnizimit/Vlerës, Vizitë Studimore, Roli i Konsulentit



Diskutimi dhe debati- ku lektori me ndihmen e lektorit vizitor, do te angazhohet me studentet per te diskutuar aspektet e menaxhimit te operacioneve dhe te ndihmoje studentet me pyetje, ne rastet kur studentet rezervohen te angazhohen ne diskutim.Vizita ne terren - studentet mund te vizitojne nje biznes, te organizuar nga kolegji, dhe te angazhohen me perfaqesuesit e kompanise me pyetje per detyrat e tyre praktike.

50

Lidhja në jetën reale me përqasje të ndryshme të përdorura për zhvillimin e qëndrueshëm


Zhvillimi i qendrueshem eshte nje celes ne jeten e perditshme ne cdo aspekt. Si rrjedhoje, te mesuarit per zhvillim te qendrueshem eshte nje nevoje ne rritje permes individeve, biznesit dhe qeverise. Pervec faktit qe zhvillimi i qendrueshem eshte nje term i gjere dhe siguron kuptime te ndryshme te cilat provokojne nivele te ndryshme te pergjigjeve. Te mesuarit per dhe rreth zhvillimit te qendrueshem synon te pergatise studentet per sfidat qe ata do te perballin ne jetet e tyre profesionale. Mbi te gjitha, ky material mesimdhenes synon te krijoje, adaptoje dhe mbaje bashkepunimin shkence- shoqeri

Te kuptoje rendesine e zhvillimit te qendrueshem (faktore sociale mjedisore dhe ekonomik)Te ndertoje nje perqasje teorike dhe praktike per zhvillimin e qendrueshem Te zhvilloje dhe rriti aftesine e studenteve per te kryer nje anallize kritike




Palet e jashtme te interesit qe vijne nga kompani te ndryshme dhe qe sigurojne stabilitiet do te jene pjese e leksionit si miq te ftuar dhe do te ndajne pervojen e tyre ne kontekstin e zhvillimit te qendrueshem. Studentet kane mundesine te jene ne kontakt direkt me palet shoqereore dhe te perjetojne sfidat ne lidhje me tre perqasjet e zhvillimit te qendrueshem. Me tej, palet e interesit te jashtme do te ofrojne vizita te studenteve ne kompani qe te vezhgojne dhe kuptojne me mire zhvillimin e qendrueshem. Ne anen tjeter, palet e interesit perfitojne nga studentet , idete e tyre dhe zgjidhjet per rastet e studimit. Dy Kompani Evroenergy, www.evroenergy.com, dhe Dea company http://www.ujidea.com do te ftohen si foles ne klase. Palet e jashtme te interesit do te krijojne edhe nje rrjet me studentet, qe mund te jene me vone te punesuarit e tyre potenciale.

Licensa:

Autorja: Yllka Hoxha


Fjalët kyçe: Bloging, Pabarazia sociale, projek i shkurtër


Te analizoje tre aspekte te zhvillimit te qendrueshem Te perfitoje me shume teori ne aspekte te ndryshme te zhvillimit te qendrueshemShembuj te jetes reale te zhvillimit te qendrueshem

51


Mesimdhenia e nje rasti studimi Metoda e tekstit si puzzle Diskutimi Vete- reflektimi BrainstormingPrezantimi i folesve te ftuar Vizita ne kompanite e qendrueshme

52

Mbarështimi në Bio Ferma - nga të ushqyerit e kafshëve tek ushqyerja e njerëzve


Studentet mesojne si te menaxhojne nje ferme bio ne Shqiperi, si dhe ne vende te tjera. Ata mund te diskutojne pika kritike, mund te formojne grupe te ndryshme, ku te shkembejne ide dhe nese kane ide te mira ata mund te nderveprojne me kompani te tjera

Kerkimi shkencor dhe interpretimi, strategjia e prezantimit, identifikimi i problemeve ne ferme, aftesia e studenteve per te thelluar njohurite e tyre per problemet ne ferme - duke patru parasysh idene e qendrueshmerse dhe se fundmi, prezantimin e studenteve me probleme te jetes reale qe mund te hasen ne ferme.



Menaxhimi i mbetjeve dhe mbrojtja e mjedisit Pergatitja e studenteve per te krijuar fermat e tyre ne nje menyre te qendrueshme


Ata jane te perfshire direkt ne shpegimin e menaxhimit praktik te fermes, si dhe ata mund te diskutojne disa probleme kritike qe mund te ndodhin ne ferma dhe si t'i zgjidhin ato duke siguruar marrjen ne konsiderate te qendrueshmerise.

Licensa:

Autori: Marsel Keci


Fjalët kyçe: Ushqyerja e kafshëve, Të ushqyerit e njerëzve, Proceset e të ushqyerjes



Metoda kerkimore DiskutimiKerkimi ne terren

53

Mbetjet e fabrikës së birrës - Strategjia për qëndrueshmëri


Studentet prezantohen me menaxhimin e qendrueshem te mbetjeve te fabrikes se birres ne leksione dhe permes paleve te interesuara te biznesit. Ata kane mundesine per te diskutuar nivelin aktual te qendrueshmerise ne prodhimin e ushqimit ne Shqiperi. Studentet dhe palet e interesuara te biznesit jane te informuar per strategjite inovative te qendrueshme te menaxhimit te mbetjeve te fabrikes se birres.

Studentet do te perfitojne njohuri rreth strategjive industriale te menaxhimit te mbetjeve per prodhimin e qendrueshem te ushqimit Kompanite shqiptare te prodhimit te birres dhe palet e interesuara jane informuar per strategjite inovative dhe te qendrueshme te mbetjeve te fabrikes se birres.



Menaxhimi i qendrueshmerise ne industrine ushqimore Pergjegjesia personale


Kompanite e prodhimit te birres jane te perfshira ne seminar si partnere aktive qe prezantojne strategjite e kompanise se tyre tek studentet qe kane mundesine te kontaktojne drejtperdrejt me te punesuarit qe perballen me sfida ne zbatimin e manaxhimit te qendrueshmerise te mbetjeve te fabrikes se birres. Pala e tyre e interesit nga bizneset perfitojne nga bashkepunimi i jashtem dhe perspektiavat inovative per aktivitetet e tyre nga leksioni dhe rekomandimet e perspektivave inovative ne aktivitetet e tyre nga leksioni dhe nga rekomandimet per proceset e tyre te menaxhimit te qendrueshmerise.

Licensa:

Autorja: Luana Harizaj


Fjalët kyçe: Industria shqiptare e prodhimit të pijeve, Mbetjet e fabrikës së birrës, Bio-rehabilitimi



Kurs leksioneshRast studimi DiskutimStimulimInterviste

54

Mbrojtja e hardhisë nga hiri dhe qëndrueshmëria e disa kultivareve ndaj patogjenit


Qëllimi i këtij projekti është që të vlerësohet qëndrueshmeria e kultivareve të hardhisë ndaj patogjenit të hirit (Uncinula necator) si dhe të provohet efekti i disa fungicideve aktuale kundër hirit të hardhisë. Studimi është bërë në kultivaret e rrushit Frankovka, Hamburg dhe Thanec gjatë vitit 2014 në komunen e Deçanit por për të pasur rezultate edhe më të qëndrueshme si dhe për të fituar pervojë më të mirë fermeret në mbrojtjen e hardhisë kundër hirit; mendohet se hulumtimi duhet të vazhdojë edhe një apo dy vite të tjera. Pra, subjekt i këtij projekti do të jetë vazhdimësia e tij. Studentët nga afër do të shohin dhe eksperimentojnë me kultivarët e hardhisë dhe do te jene te pergatitur per tregun e punes ne te ardhmen.

Studentët do mësojnë teknikat të cilat përdoren për mbrojte të hardhisë së rrushit nga hiri dhe do të jenë më të përgatitur për të ardhmen;Studentët do të mesojne të implementojnë mësimet e marra për të ardhmen e tyre dhe te jenë më të përgatitur për të.



Duke ditur rendesine e hardhisë së rrushit qe mund të përdoret si ushqim dhe perpunim te pijeve alkoolike duhet të ruhet shumë nga hiri patogjen ne menyre qe te kemi qendrueshmeri te prodhimitVlen te theksohet se me nje produkt cilësor, kemi nje biznes cilësor.Në një të ardhme të afërt kur studentët të jenë në tregun e punës do ta kenë më të lehtë të përballen me probleme dhe aktivitete të tilla dhe do të jenë të aftë të krijojnë biznese të qëndrueshme.


Universiteti Haxhi Zeka nga Peja, respektivisht fakulteti i Agrobiznesit ka për qellim qe studenteve të ju ofroj sa me shumë te fitojnë dije nga puna praktike. Këto vizita-praktika i mundësojnë studenteve te ambientohen ne kushtet e prodhimit vendor. Vizita ne ferma do ju lejoje studenteve te familjarizohen me productet lokale. Fermeret do te bashkepunojne ngushte me studentet ne aktivitetet e parapara ne kete material mesimor duke organizuar workshope dhe duke bashkepunuar me studente ne pune praktike.

Licensa:

Autori: Ismajl Cacaj

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Universiteti i Pejës “Haxhi Zeka” , Pejë, Kosovë Fjalët kyçe: rrush, patogjenet, kërpurdha


55


Mendohet te organizohet nje workshop me fermeret te cilet do te shpjegojne mbi rendesine e mbrojtes se hardhisePuna në fushë:studentët së bashku me fermerët do të marrin pjesë në përgatitjen dhe mbrojtjen e hardhisë nga hiri, dhe do të mesojnë teknikat e përgatitjes për mbrojtje.

56

Mbledhja e fondeve për mbijetesë: Një udhëtim në ndihmë të skuadrave kombëtare kosovare që të konkurrojnë nëpër botë


Ne mes te njohjeve te federates sportive te Kosoves nga komuniteti nderkombetar dhe kryesisht nga Komiteti Olimpik, eshte thelbesore qe komuniteti ne Kosove te mbroje aktivitetin sportiv me qellim qe te pergatiti skuadra apo individe per te konkurruar ne kompeticione nderkombetare. Si rrjedhoje, qellimi i ketij Burimi Mesimdhenieje eshte te mesoje studentet si te shkruajne nje projekt propozim per nje event te mbledhjes se fondeve. Per shkak se Kosova perballet me shume sfida te jetes bazike, sportet nuk duket se jane ne krye te axhendes, keshtu qe eshte ne varesi te individeve dhe te komunitetit te ngrene fonde me qellim qe te ndihmojne sportet ne Kosove. Pra, kjo detyre synon zhvillimin e sensit te sherbimit te komunitetit midis studenteve dhe i inkurajon ata te krijojne bashkepunime midis shume paleve te interesit.

Ky projekt do te ndihmoje studentet te mesojne te perkufizojne nje projekt permes ciklit te tij te jetes. Studentet do te jene ne gjendje te identifikojne dhe spegojne praktika te ndryshme te menaxhimit qe mund te rezultojne nje deshtimin e projektit. Studentet do te jene ne gjendje te analizojne ne menyre kritike sfidat qe shfaqen ndersa shkruhet/ praktikohet projekti dhe identifikohen mjetet e nevojshme per eleminimin e sfidave. Studentet do te perfitojne aftesi organizative, te te shkruarit, mikro- menaxhimit, etj.



Kjo detyre inkurajon nje marredhenie te vertete midis individeve, ku komuniteti eshte i perfshire te mbroje skuadrat lokale

Licensa:

Autorët: Uran Rraci / Alejtin Berisha


Fjalët kyçe: Projekt Propozim, Mbledhja e Fondeve, Sporti

Email: [email protected] [email protected]


Diskutimi Brainstorming Stimulimi

Sportet dhe kryesisht sportistet individuale te cilet kane fituar popullaritet ne ligat europiane kane bere nje pune te madhe per perfaqesimin e Kosoves jo si nje vend i dhunes, por si nje vend ku sporti po perpiqet fort pavaresisht veshtiresive te ndryshme.Permiresimi i reputacionit te demtuar te Kosoves permes ndertimit te skuadrave qe mund te konkurojne ne nivel nderkombetar

57


Ka shume pale interesi te cilet jane te integruar ne kete burim mesimshenieje. Me te dukshmit jane bizneset lokale te cilet mund te sponsorizojne skuadrat dhe ta perdorin kete si nje gje te dushme per organizaten e tyre. Ne kete rast, studentet do te vizitojne keto biznese lokale per kapur mundesine e mbeshtetjes se skuadres lokale. "Mom and Pop" jane gjithasthtu te perfshira ne kete projekt. Ne kete burim mesimdhenieje, studentet pyeten te bashkepunojne me qeverine lokale dhe komunitetin lokal per te ndihmuar ne rritjen e fondeve te nevojshme. Ne fund, studentet do te punojne gjithashtu nga afer me skuadren sportive per te mesuar per nevojat me qellim qe t'u adresohen me mire.

58

Menaxhimi i Ciklit të Projektit - nga Teoria në Praktikë


Lenda "Shkrimi i Projektit dhe Menaxhimi" do te organizohet mbi metoden " Mesimdhenia e nje Rasti Studimi". Ne kete menyre, sfidat dhe eksperiencat e jetes reale do te paraqiten tek studentet si ushtrime, ne menyre qe studentet te praktikojne aftesite e tyre teorike te perftuara gjate kursit. Rasti i Studimit do te perzgjidhet midis projekteve ekzistuese ne nje vend, ( preferohen projekte te financuara nga BE duke patur parasysh kompleksitetin dhe sfidat qe ato paraqesin). Palet e interesit do te jene te ftuar nga profesori dhe ata vete do te prezantojne rastin e studimit (projektin qe ata prezantojne) perballe studenteve.

Studentet mesojne te aplikojne njohurite teorike ne probleme te jetes reale. Studentet mesojne te punojne ne grupe dhe te bashkepunojne, negociojne dhe diskutojne vendimet e rasteve " (CONSUS: Guida e Metodave te Mesimdhnies, 2015, fq. 87)Rast studimi qe i meson te ashtuquajturve "studente" kapacitetet e udheheqjes ( CONSUS: Guida e Metodave te Mesimdhenies, 2015, fq. 87)Studentet mesojne te adresojne njohurite e tyre tek nje pale e trete e cila qendron jashte auditorit



Studentet duhet te njohin kompetencat qe u mundesojne atyre te merren me sfidat aktuale komplekse te qendrueshmerise ne mesimdhenien e rastit te studimit . Studentet kane mundesine per te aplikuar njohurite e tyre teorike dhe aftesite metodike duke perjetuar situata ku ata kane nevoje te gjejne zgjidhje.Rasti i studimit i zgjedhur duhet te jete i lidhur apo te perqendrohet tek zhvillimi i qendrueshem. Perzgjedhja e rastit te studimit eshte pergjegjesia e lektorit.

Licensa:

Autorja: Ketrina Çabiri Mijo

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Universiteti Europian i Tiranes, Tiranë, Shqipëri Fjalët kyçe: Ciklit, menaxhimi, praktike



Zakonisht metoda e mesimdhenies se rastit te studimit nuk perfshin palet e interesit shoqeror. Megjithate, per kete burim mesimdhenieje perfshirja e aktoreve politike eshte thelbesore dhe ben thirrje per vemendjen e profesorit kur zgjedh palet e duhura te interesit per te prezantuar rastin e studimit per studentet.Palet shoqerore te interesit perfaqesojne nje projekt te mbeshtetur mundesisht nga Komisioni Europian dhe qe zbatohet ne Shqiperi nga partneret shqiptare.

59


Zakonisht metoda e Mesimdhenies me Rastin e Studimit nuk perfshin palet e interesit. Megjithate, ne kete metode mesimdhieje , perfshirja e aktoreve sociale eshte themelore dhe nuk ben thirrje per vemendjen e profesorit ndersa behet perzgjedhja e pales se interesit per te prezantuar rastin e studimit per studentet

60

Menaxhimi i mbetjeve në Industrinë Ushqimore për zhvillim të qëndrueshëm


Administrimi i mbetjeve ne Industrine Ushqimore eshte nje problem i vazhdueshem dhe serioz ne nje vend si Shqiperia. Veshtiresite ne administrimin e tyre jane permbajtja e acideve toksike dhe perberesve fenolike. Ka me te vertete shume pune per t'u bere per zhvillimin e qendrueshem ne Industrine Ushqimore ne Shqiperi. Riciklimi i mbetjeve ne Industrine Ushqimore do te ndihmoje zhvillimin e qendrueshem si dhe mbrojtjen e ekosistemit. Me keto raste studimi, ne ndihmojme palet e interesuara te menaxhojne mbetjet industriale dhe studentet si te behen sipermarres te mire ne Industrine Ushqimore. rRciklimi i mbetjeve te vreshtave dhe punishteve te veres duke i perdorur ato si burim per rritjen e kerpudhave te ngrenshme , mbrojtja e ekosistemit te vreshtave etj do te perbejne burimet e mesimdhenies per projektin CONSUS. Duke marre parasysh se shumica e specieve te kerpudhave te ngrenshme kerkojne nje mikro-mjedis specifik duke perfshire ushqyes kompleks, ndikimi i te gjithe faktoreve fizike dhe kimike per prodhimin e biomases fungale dhe formimin e trupit te frutit te specieve Pleurotus ostreatus eshte studiuar duke testuar procedurat e reja bioteknike. Ne kete aspekt, arsyet kryesore per kete rast studimi jane te vleresojne te gjithe mbetjet specifike te ekosistemit te vreshtave dhe industrise se prodhimit te veres duke kultivuar kerpudha te ngrenshme per te marre produkte te perdorshme si proteina ushqimore. Perberesit fenolik jane te pranishem ne mbetjet nga procese te shumta industriale. Mbetjet ujore te mullirit te Vajit te ullirit permbajne shume prej ketyre perberesve te cilet jane pergjegjes per ngjyren e tij te zeze dhe fitotoksicitetin dhe perberesit ani-mikrobial. Lloje te ndryshme kerpudhash ne trajtimin e saj per te larguar perberesit fenolik, pleurotus prezanton avantazhet e te qenit nje kerpudhe e ngrenshme. Pleurotus spp gjithashtu shfaqet qe te jete ne gjendje te rritet ne kete lloj uji pa ushqyes te tjere shtese.

Te kuptuarit e Zhvillimit te Qendrueshem ne industrine ushqimore nga studentet , bizneset dhe politike-beresit. Bashkepunimi midis tyre dhe akademikeve per menaxhimin e mbetjeve ne Industrine Ushqimore do te kete nje efekt ne uljen e ndotjes ne mjedisit dhe rritjen e perfitimeve te biznesit, gjithashtu.



Licensa:

Zhvillimi i Qendrueshem ne Industrine Ushqimore dhe tek Mjedisi. Riciklimi i mbejtjeve ne Industrine Ushqimore do te ndihmoje kete zhvillim te qendrueshem dhe mbrojtjen e eko-sistemit.

Autorja: Rozeta Hasalliu


Fjalët kyçe: Menaxhimi i mbetjeve, Industria e Ushqimit, Mbetjet e punishteve të verësdhe vreshtave


61


Rast studimi, prezantim, diskutime, leksione,Metodat e mesimdhenies te rastit te studimit:Pas leximit te rastit te studimit ne klase, studentet do te eksplorojne problemet dhe do te diskutojne rastin ne grupe te vogla. Leksioni siguron pyetje specifike dhe rezultatet diskutohen bashkarisht. Nxirren konkluzione dhe reflektime. Mesimdhenia e rastit te studimit eshte nje metode e pershtatshme kur deshiron qe studentet te perfshihen ne sfidat e jetes reale me pjesemarrjen e bizneseve dhe paleve te interesuara ne takimet qe zhvillojne. Rastet e studimit prezantojne historine e situatave reale te cilat kane gjasa te ndodhin ne realitet. Rekomandohet te integrohen raste studimi ne klasat ku studentet kane njohuri teorike per ceshtjen, dhe qe ata do te kene mundesi t'i praktikojne. Studentet mesojne te merren me situata komplekse dhe te pasigurta, te cilat kerkojne te menduarin e tyre sistematik dhe kritik.


Kompanite e biznesit te perfshira ne prodhimin e vajit te ullirit dhe veres ftohen ne seminar si partnere aktive- studentet kane mundesine te marrin kontakt direkt me te punesuarit ne bizneset qe perjetojne sfida ne zbatimin e menaxhimit te qendrueshmerise. Palet e interesit nga bizneset perfitojne nga bashkepunimi si dhe marrin perspektiva te jashtme, te fresketa dhe krijuese per aktivitetet e tyre nga studentet dhe rekomandime per proceset e menaxhimit te qendrueshmerise.

62

Menaxhimi i qëndrueshëm i mjedisit rural përmes zbatimit të sistemeve të bujqësisë organike


Njohja e materialit perfaqeson nje mundesi per studentet dhe fermeret te cilet zbatojne sistemet e bujqesise organike. Studentet do te jene ne gjendje te njohin situaten specifike te implementimit te sistemeve te bujqesise organike. Permes njohjes me keto sisteme, aksesit ne informacion dhe transferimi i tij do te jene ne gjendje te bejne lidhjen midis sistemit akademik dhe biznesit bujqesor. Kjo do te perbeje nje baze per menaxhimin e qendrueshem te territorit , bazuar ne direktivat europiane per bujqesine rurale dhe mjedisin rural. Konsultimi dhe bashkepunimi i projektit me biznesin bujqesor prezantojne nje kerkim nder-disiplinor.

Te negocioje qellimin e punes me organizaten e biznesit bujqesor ( shoqerimin e tregetimit te prodhimit bujqesor organik ) i cili i sigrton biznesit mbeshtetje praktike ne lidhje me zhvillimin e sistemit te menaxhimit mjedisor ISO14001



Menaxhimi i qendrueshem i fermave organike bazuar ne menaxhimin e qendrueshem te mjedisit bazuar ne ISO14001 Bashkepunim te ndermarrjeve te qendrueshme me boten akademike

Licensa:

Autori: Albert Kopali


Fjalët kyçe: Menaxhimi i qëndrueshëm i mjedisit, Bujqësi organike, Transferimi i njohurive



KonsultimeTrainimeSeminare


Fermat organike kane marre pjese ne trainimin dhe seminaret ku studentet kane patur mundesine te bien ne kontakt me fermeret organike dhe te shkembejne pervojen e tyre te menaxhimit te qendrueshem te mjedisit permes zbatimit te bujqesise organike dhe permiresimit te peisazhit bujqesor. Palet e interesit nga biznesi bujqesor, fermat organike, perfitojne nga bashkepunimi me studentet permes krijimit te nje perspektive te re per menaxhimin e qendrueshem te territorit rural. Ata do te marrin informacion nga fusha akademike dhe rekomandime per permiresimin e metejshem te fermave te tilla.

Intervista Fusha e prezantimve Rast studimi

63

Mësim aktiv në lidhje me zhvillimin e qëndrueshëm ekonomik


Ky modul do të përqëndrohet në studimin e planifikimit, menaxhimit dhe politikave rreth zhvillimit ekonomik dhe mjedisor. Nëpërmjet të mësuarit të aplikuar, ky modul do tju kërkojë studentëve të përgatisin një plan të zhvillimit të qëndrueshëm mbështetur në kontekstin komunitar. Nëpërmjet planifikimit mbështetur në nevojat e grupeve të interest, studentët do të kenë mundësinë e testimit të koncepteve të ndryshme ekonomike dhe mjedisore mbështetur në kërkesat dhe kufizimet me të cilat përballet komuniteti. Projekti gjithashtu vë theksin tek zhvillimi i planeve mbështetur në analizën e kushteve aktuale dhe hartimin e axhendave që i përputhen kërkesave. Studentët do të inkurajohen që nëpërmjet planeve të hartuara dhe diskutimeve në klasë të mund të studjohet edhe historiku dhe pasojat e përjashtimit social. Do të nxiten në paraqitjen dhe reflektimin e rekomandimeve dhe përfundimeve në lidhje me çështjet e trajtuara.

Studentët do të inkurajohen që nëpërmjet planeve tëhartuara dhe diskutimeve në klasë të mund të studjohet edhe historiku dhe pasojat e përjashtimit social. Do të nxiten në paraqitjen dhe reflektimin e rekomandimeve dhe përfundimeve në lidhje me çështjet e trajtuara.



Studentet do te bashkepunojne me palet e interesit per te ndermarre kerkim ne terren dhe te mbajne nje sesion per te prezantuar gjetjet e tyre dhe te marrin feedback per plan axhenden e propozuar dhe idete.

Licensa:

Autoret: Ermira Kalaj / Jonida Gashi


Fjalët kyçe: Të mësuarit aktiv, tranferimi I njohurimve, projekt zhvillimi



Rast studimi ·DiskutimWorld café


Institucionet lokaleorganizatat jofitimprurësebizneset lokale

Modeli Kanvas Stimulimi

64

Modeli drejtues dhe pritshmëritë mbi politikën në Shqipëri


Tranzicioni drejt demokracise sot në Shqipëri është duke u përballur me shumë sfida. Në mënyrë të përgjithshme këto sfida mund të përmblidhen me respektimin e të drejtave të njeriut, sundimin e ligjit, korrupsionin, etj. Gjithsesi në vitet e fundit një problem shumë i rëndësishëm që është duke vrejtur ne arenën politike shqiptare është cilësia e elitës drejtuese (leadershipit). Populizmi ekstrem i cili tashmë është shndërruar në një instrument të fuqishëm, i kombinuar me sistemin elektoral bazuar në formulën proporcionale rajonale ka prodhuar një elitë drejtuese të një cilësie të dobët, me një përgatitje të ulët edukuese dhe në disa raste edhe me rekorde kriminale. Konkretisht Parlamenti Shqiptar ka anëtarë me rekorde kriminale ndërkombëtare. Partnerët ndërkombëtar si Bashkimi Evropian, OSBE apo Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë në mënyrë të vazhdueshme duke i kushtuar vëmendje kësaj çështje dhe duke bërë thirrje për reforma të thella në sistemin politik. Kjo përpjekje që po vjen nga jashtë dhe brenda vendit rëndom ka marrë emrin “dekriminalizimi i parlamentit” që do të thotë pastrimin e Parlamentit nga eksponentë të kriminalizuar. Ky pastrim duhet të vijë si një rezultat i reformave institucionale, por mbi të gjitha si një rezultat i vullnetit të përbashkët. Ky material mësimor ka për qëllim të sjellë në vëmendje të studentëve problemin e lidershipit që është duke mbizotëruar në arenën politike shqiptare. Studentët do të mësojnë mbi çështje interesante dhe do të diksutojnë, do të gjejnë zgjidhje, do të bëjnë leksion të hapur me aktorë të jashtëm si dhe do të mbledhin të dhëna nëpërmjet një pyetsori të cilat më pas do t'i pasqyrojnë në

Studentet mesojne si te mendojne per nje problem aktual politikStudentet mesojne si te bejne kerkim shkencorStudentet mesojne si te shperndajne dhe prezantojne nje kerkim shkencor Studentet ndergjegjesohen se ne politike nuk mund te jene thjesht spektator



Materiali lidhet direkt me qendrueshmerine sepse krijon nje bashkepunim me aktoret e zhvillimitMateriali trajton nje problem aktual. Materiali lidh shoqerine me shkencenMateriali tenton te sjelle nje qasje te re me realitetin politik shqiptar.

Licensa:

Autorja: Belina Bedini


Fjalët kyçe: Të mësuarit aktiv, qeverisja, zhvillimi i qëndrueshem



Studim ne terrenBrainstorming

65


Stakehoderi qe do te jete direkt i perfshire tek materiali mesimor eshte Instituti per Demokraci dhe ndermjetesi. Ky institut do te jete aktor kryesor ne fazen e pare dhe te fundit. Ne fazen e pare do te jape disa ide per kerkim. Ne fazen e fundit do te jete pjese e vendimmarrjes per shperndarjen e rezultateve. Rezultatet do te publikohen ne faqen e internetit te universitetit, ne faqen e IDM dhe mundesisht ne media kombetare dhe lokale ne vend.Gjithsesi studentët në bashkëpunim me ekspertin e IDM–së do të diskutojnë dhe do të vendosin së bashku se çfarë rrugësh do të zgjedhin për të publikuar materialin e tyre kërkimor.

66

Ndikimi i ndarjes administrative lokale në mirëqeniene qytetarëve të Durrësit, Shqipëri 2015


Studentët do të masin rritjen e mundshme të mirëqenies së qytetarëve në bashkinë e re të Durrësit. Ky projekt do t'i pajisë ata me njohuri konkrete teorike dhe praktike të këtij ndryshimi. Së pari, në përshkrimin e ndikimit të reformës së re administrative te qytetarët, dhe së dyti, në skicimin e nivelit të përfaqësimit të interesave reale të tyre. Do të diskutohen ndryshimet kryesore administrative. Gjithashtu me interes kryesor është ndikimi i saj tek qytetarët në arenën politike. Në këtë mënyrë, studentët kanë mundësinë e dhënies së një kontributi modest në rritjen e nivelit të demokracisë.

Ndërmarrja e një hulumtimi bazë (teorik dhe praktik)Zhvillimi i një analize bazike cilësorePuna në grupePraktikimi në dhënien e rekomandimeve të përshtatshme për një problem specifik konkret"Aksesimi i mirëqënies së qytetarëve” në lidhje me reformat politike dhe shërbimeve të ofruara



Cilësia e jetës është një tregues i rëndësishëm për një sistem të qëndrueshëm shoqërorNë këtë drejtim, lidhja e parë me qëndrueshmërinë është bashkëpunimi me qeverisjen localeBashkëpunimi i qëndrueshëm në "aksesin e qytetarëve" nga aktivitetet e qeverisjes lokale në drejtim të mirëqenies dhe perceptimin e tyre të një jetë, pune, etj. më të mireProjekti do të sigurojë një kontribut të rëndësishëm në lidhjen midis nivelit mikro (lokal) me atë makro (vendi) të zhvillimit të demokracisëSipërmarrje e qëndrueshme të hulumtimit në terren (studentët do të mbledhin dhe përpunojnë të dhëna të problemeve të jetës reale), nëpërmjet realizimit të një lidhje teori praktikë të njohurive të tyre

Licensa:

Autorja: Dorina Berdufi


Fjalët kyçe: Të mësuarit aktiv, qeverisja,reforma



Projekti është një marrëdhënie trekëndore: studentë, palë të interesuara/qytetarë dhe politikan (administrator lokal). Qeverisja vendore përfiton nga marrja e perspektivave të jashtme në lidhje me aktivitetet e tyre mbi çështjet e reja të ndarjes administrative. Ata do të përfshihen në këtë projekt si ofrues të informacionit. Gjithashtu rezultatet do të jenë në dispozicion të tyre dhe qytetarëve përmes mënyrave të përmendura në dokumentin udhëzues (të tilla si lajme lokale, gazeta lokale, etj)

67


Rast studimiNdërtim pyetësori dhe bashkëbisedime (intervista të shkurtra dhe diskutime të lira me qytetarët, në lidhje me njohuritë dhe perceptimet e tyre në “çfarë/si” do të ndryshojë reforma jetën dhe mirëqënien e tyre). Për shembull: Cili është ndikimi i kësaj ndarjeje te qytetari shqiptar? Si janë interesat e qytetarëve dhe problemet e tyre të përfaqësuara? Etj.

68

Ndriçimi i mençur përmes programimit


Aplikacioni për krijimin e një sistemi automatik të ndriçimit të rrugëve të qytetit i quajtur “City Lighting” përbëhet nga shumë funksione të cilat mund t'i kryejnë përdoruesit e këtij sistemi, pavarësisht nga roli dhe privilegjet e tyre që i jepen në sistem. Me këtë informate studentët në kuadër të lendes Projekti TI-3 do të krijojne një aplikacion ueb-i i cili synon për të menaxhuar ndriçimin me lehtesi dhe automatikisht te qytetit nga muzgu deri ne agim për Kosovën. Kërkesat do të mblidhen nga mesimdhenesi nga shumë nga kompanitë në këtë industri. Nga kjo lloj-llojshmeri e kerkesava studentët do të krijojnë variacione të aplikacionit ose do të vazhdojnë avancimin ne një nga aplikacionet. Implementimi i aplikacionit do te zgjate se paku 15 jave, por mund te vazhdohet me tutje me bashkepunim direkt me perfituesin (industrine).

Përvoja e fituarDuke perdorur fjalor nga njerezit eksperte nga industriaPrezantime për njerëzit eksperte te industriesProdukt i finalizuar qe funksionon Aplikacion i qëndrueshëmPuna në grupe dhe mësimi individual Të sigurojë nje platformë elementare që mund të zgjerohet më vonë dhe të përfshijë ndonje modul që mund të përdoret nga studentët e biznesit për të bërë analizën e kost-benefititTe paraqitet si stimulim energjia e harxhuar propocionalisht me ndezjen, zvogelimin e tensionit gjate punes se llampaveTe vleresoje rezultatin e shfaqur nga palet e interesuaraMundesia e punesimit te studentit nga palet e interesuara



Bizneset lokale të cilat aktualisht janë të përfshirë në mirëmbajtjen e ndriçimit të qytetit të rrugës do të kontaktohen per të bashkëpunuar dhe promovuar reduktimin e energjisë. Bashkëpunimi do të jete fitim prures per te dyja palët, pasi që kompanitë vendore mund të shpjegojë pikat praktike të aplikimit, ndërsa nxënësit do të jenë të përfshirë në mënyrë aktive në gjetjen e zgjidhjeve të reja. Gjithashtu bizneset lokale mund te orientojne nje pjese te hulumtimit te studenteve dhe te nxjerrin perfundime bazuar ne rezultate.

Licensa:

Autori: Arben Damoni


Fjalët kyçe: Ndriqimi i Menqur, Programim, Aplikacion në Web


69


Problemi i jetës reale - me efekt të drejtpërdrejtë në qëndrueshmëriVetëdija e ngritur nëpërmjet aplikacionitPërfshirja me kompanitë lokale


Ligjëratat (PPT)UshtrimeShënime të shkurtra si një shtesë të ligjërataveOrë shtesë të ushtrimeve, në lidhje me problemin aktual Video TutorialeProgramim i aplikuar ne rast studimi

70

Ngritja e kapaciteteve të burimeve njerëzore dhe zhvillimi i qëndrueshëm


Burimet njerëzore sot konsiderohen të jenë aseti më vlefshëm i çdo organizate. Për të menduar për një zhvillim të qëndrueshëm fillimisht duhet të mendojmë për kapitalin njerëzor dhe ngritja e kapaciteteve të tij është një ndër kërkesat e domosdoshme për zhvillim. Organizatat shumë shpesh hezitojnë të investojnë tek burimet e tyre njerëzore pa menduar se kthimi i këtij investimi do të jetë nje pasuri për vete organizatën. Materiali i mëposhtëm përvec dobive të tjera do të jetë edhe një udhëzues për menaxherët dhe/ose drejtuesit e ardhshëm të organizatave lokale (studentët e tanishëm) të cilët së pari duhet të mendojnë për ngritjen e kapaciteteve të BNJ ekzistuese, për rekrutim të paanshëm të njerëzve të dijes dhe që vetëm në këtë mënyrë do të mund të arrijnë qëllimet e organizatës dhe të krijojnë profitin e synuar.

Mësimi i praktikave më të mira për ngritje të kapaciteteve të burimeve njerëzore dhe pasojave negative që mund të ketë organizata nëse këtyre burimeve nuk ju jepet rëndësia e duhur.



Me rritjen e kapaciteteve të BNJ në organizatë kemi qëndrueshmëri të vet organizatës dhe progres të rajonit dhe qytetarëve që organizata punëson.

Licensa:

Autorja: Alma Shehu Lokaj

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Universiteti “Haxhi Zeka” , Pejë, Kosovë

Fjalët kyçe: Burimet njerëzore, transferim i dijës, organizata



Raste studimi: Studentët bashkë me profesorin do të gjejnë raste studimi të cilat janë të përshtatshme për ceshtjen për të cilën materiali bën fjalë (disa raste ndodhen nën linqet e paraqitura më lart.)Kuiz: Kuizi organizohet në atë mënyrë që të nxiten studentët të marrin pjesë aktivisht dhe të japin mendimet e tyre në lidhje me rëndësinë e trajnimeve në zhivillimin e BNJ.Vizita: Vizitë studimore tek organizatat të cilat kanë arritur sukses për shkak të menaxhimit të duhur të BNJ dhe që kanë investuar në këto burime.Leksione: leksione teorike mbi termin ngritje të kapaciteteve ku do të flitet mbi të gjitha mbi rëndësinë e trajnimeve dhe zhvillimit të BNJ (disa prej tyre ndodhen nën linqet e paraqitura më lart.)


Organizatat lokale dhe ekspert te fushes do te jenë pjesë e këtij seminari.

71

Ngritja e vetëdijes tek studentët për praktikat e shfrytëzimit të energjisë


Ky burim synon te ngreje ndergjegjesimin midis studenteve per praktikat e konsumimit te energjise dhe eficenses se saj. Burimi perdor tre metoda kryesore per te angazhuar studentet: Nderveprimin me palet e interesit, masat e konsumit te energjise dhe prodhimin e videos me prezantimet e studenteve. Eficensa e energjise eshte nje subjekt i lidhur me tre shtylla te qendrueshmerise: Ekonomi, Mjedis, dhe Shoqeri. Ne ekonomi, eficensa e energjise mat kostot e energjise per mirembajtje private dhe sesi te reduktoje varferine. Ne lidhje me mjedisin, eficesa e energjise te con drejt nje perdorimi te balancuar te burimeve natyrore dhe me pak ndotje. Konsumimi i energjise eshte drejtperdrejte i lidhur me praktikat e shoqerise dhe ndergjegjesimin. Studentet do te punojne ne grupe me perafersisht 4 veta. Studentet do te monitorojne aktivitete individuale te mirembajtjes se shtepise dhe banimit, dukembikqyrur konsumimin e e energjise per nje jave. Duke perdorur metodat perllogaritese te siguruara ne Kompania e Shperndarjes dhe Furnizimit me Energji te Kosoves, cdo individ do te lloragiti kostot e energjise per cdo shtepi/ rezidence. Pasi te perfundoje puna individuale, grupi do te analizoje trendet e perbashketa dhe ndryshimet dhe do te propozoje eficensen dhe masat e ruajtjes se energjise. Grupet do te pergatisin nje prezantim filmik deri ne 10 minuta te gjate, duke u perqendruar ne efektin e perdorimit te energjise, konservimin e burimeve te vlefshme dhe sesi studentet mund te influencojne sjelljen e tyre ne shtepi dhe ne komunitet. Studentet do ta postojne videon e tyre ne YouTube.

Te monitoroje dhe llogariti praktikat e konsumimit te energjiseTe perdore pervojen personale dhe ne grup dhe ta prezantoje ate tek komunitetiTe prezantoje gjetjet ne formen e nje prezantimi ne grup



Eficensa e energjise eshte nje teme e lidhur me tre shtyllat e qendrueshmerise: Ekonomi, Mjedis dhe Shoqeri.Ne ekonomi, matja e eficenses se energjise ul kostot e energjsie per mirembajtjen private dhe ul varferine. Ne lidhje me mjedisin, eficensa e energjsie con drejt nje perdorimi me te balancuar te burimeve natyrore dhe me pak ndotje. Konsumimi i Energjsie eshte drejtperdrejt i lidhur me praktikat dhe ndergjegjesimin e shoqerise

Licensa:

Autoret: Bardha Qirezi & Rinora Gojani


Fjalët kyçe: Efiqenca e Energjisë, Konsumimi i Energjisë, Gjurmimi



Dy pale interesi jane perfshire ne kete burim te mesimdhenies.

72

Metodat e Mësimdhënies:Metodat e Mësimdhënies:

Metodat perfshijne: Prezantimin ( nga palet e interesit dhe nga grupi i studenteve) Diskutimi ne grup Llogaritja e konsumimit te energjise Pergatitja e nje filmi

73

Një seri leksionesh për konceptet themelore të qëndrueshmërisë , sfidat rajonale dhe zgjidhjet e tyre


Nje seri leksionesh per konceptet kryesore te qendrueshmerise, sfidat rajonale dhe zgjidhjet. Prezantimi i koncepteve baze te qendrueshmerise ne institucionet e edukimit te larte.Ky burim mesimdhenieje mund te perdoret ne disiplina te ndryshme. Ka lidhje me edukimin jo-tradicional dhe mund te sherbeje si nje burim i edukimit per aktivitetet e jetes se perditshme edhe jashte klases. Se pari, prezantimi i koncepteve thelbesore te qendrueshmerise, se dyti, diskutimi i sfidave rajonale te qendrueshmerise me shembuj nga rajoni i Shqiperise se Mesme dhe ne fund te perfshije studentet ne ushtrime praktike per zgjidhje potenciale. Duke u perqendruar ne nje subjekt te vecante ose projekt ne vazhdim qe mund te jete i ndryshem ne cdo klase. Nje vezhgim perdoret per te analizuar njohurite e studenteve dhe zgjidhjet e tyre te mundshme. Per projekte rajonale, udhetimet ne terren

Prezantimi i koncepteve te qendrueshmerise Ilustrimi i sfidave te qendrueshme me shembuj nga jeta realePrezantimi i trendeve te reja te zhvillimit te qendrueshem Praktika e objektivave globale dhe Qellimeve te Zhvillimit te Qendrueshem ne nivel lokal



Burimi i mesimdhenies eshte jashte iniciatives se kurikulave dhe eshte bere ne bashkepunim me partneret shqiptare te mesem RCE.Ne cdo seri, projektet multi-pale interesi jane prezantuar tek studentet dhe ata kontribojne ne zbatimin e pjeseve te projektit, duke integruar keto iniciativa me punimet e tyre te studimeit dhe detyra.Duke inkurajuar studentet te fillojne iniciativat e tyre per rritjen e ndergjegjesimit si fushatat e gjelbra, etj.

Licensa:

Autorja: Kalterina Shulla


Fjalët kyçe: Sfidat rajonale, koncepte baze, zgjidhje


Institucione te Edukimit te Larte



Puna ne terren, Te mesuarit me baze problemore

Mesimdhenia permes rastit te studimit Analiza e skenarit

74

Partneritetet e politikës së lojës: Loja serioze si një proces interaktiv i të mesuarit në fushën e Planifikimit Urban


Luajtja serioze e lojrave, te njohura boterisht si mjete te perdorshme per stimultimin e skenareve te zhvillimit dhe provokimit te situatave, te cilat kerkojne nje angazhim me te gjere te paleve te ndryshme te interesuara per vendimmarrje bashkepunuese, zgjidhje te konflikteve dhe zgjidhje te sfidave komplekse. Burimi i propozuar i mesimdhenies synon te angazhoje lojra serioze ne procesin akademik, me qellim qe te krijojne nje proces aktiv te mesuari per studentet. Duke rregulluar "lojen me role" per skenare te stimuluar, loja do te beje qe studentet te kuptojne sesi proceset dhe angazhimet per zgjidhjen e ceshtjeve komplekse qe kane nevoje per procese konsensuale dhe pjesemarrje, te japin rezultat ne situata specifike. Situata hipotetike, ne te cilen studentet do te duhet te luajne lojen brenda tre diteve te dhena, presupozon se ata jane qeverite rajonale te sapo zgjedhura, te cila do te formulojne se bashku planet rajonale, bazuar ne planin kombetar te Shqiperise. Secili student do te luaje nje rol specifik brenda skemes se rene dakort per te patur 6 rajone te ndryshme.

Licensa:

Autorja: Eranda Janku


Fjalët kyçe: Politika, Planfikim urban, Çeshtje sociale


Loja eshte menduar si nje kuader i pergjithshem per t'u marre me ceshtje te planifikimit urban, e cila mund te aplikohet ne kontekste te ndryshme, dhe per qellime te ndryshme, me qellim qe te lehtesohet procesi i te mesuarit. Loja synon te promovoje zhvillimin e qendrueshem nga nje pikepamje e qeverisjes rajonale Loja eshte nje menyre e praktikimit te planifikimit pjesemarres, e cila gjithashtu qendron per zhvillim te qendrueshem.


Berja, pjese e lojes e vendimmarresve dhe paleve te interesuar reale ne kete loje, do ta beje procesin e te mesuarit me efikas dhe do t'i jape lojes nje dimension me realist. Studentet do te njohin nga afer te gjitha sfidat e vendimmarrjes se paleve te interesuara reale, dhe keta te fundit mund te perfitojne nga rezultatet e lojes, duke perfituar ide te reja per menyren sesi te zgjidhin ceshtje te perditshme


Duke perzier studente nga fakultete te ndryshme ne te njejten loje, mund te perbeje nje praktike pozitive duke qene se sjell afer eksperienca dhe eksperte te ndryshem, duke perfituar nga prezenca e njeri-tjetrit. Te rriti aftesine e studenteve per te punuar ne grup me skenare te para-caktuar. Te rriti aftesine e studenteve qe te merren me proceset e planifikimit ne jeten reale. Te familjarizoje studentet me praktikat e planifikimit. Te zhvilloje nje mjet metodologjik qe mund te perdoret ne praktike.

75

62

Sic eshte permendur edhe me pare, koncepti loje mund te aplikohet ne kontekste te ndryshme dhe qellime te ndryshme, duke u bazuar ne qellimin kryesore qe ju doni te arrini. Per kete faze, tema e lojes do te stimulohet permes skenareve te " zbatimit te qeverisjes rajonale" duke qene qe te gjithe aktoret kryesore do te duhet te mblidhen, analizojne situaten dhe marrin vendime. Praktika e lojes serioze gjithshtu konsiderohet si nje metode e konsultimit publik per zgjidhjen e problemeve midis aktoreve te vertete, duke i bashkuar te gjithe ne loje, ne menyre qe te negoziojne lirshem per arritjet e lojes.Ne keto terma, dhe duke u bazuar ne temen dhe situaten e dhene, palete interesit vete behen objekti i lojes. Duke perzier lojtaret studente me lojtaret e paleve te verteta te interesit, mund t'i jepet lojes nje perspektive tjeter interesante, ku cdo parti kerkon per nje perfitim personal and te perbashket; pervoje dhe njohuri praktike.Kjo platforme loje mund te perdoret gjithshtu nga qeveri rajonale te verteta ne te ardhmen, ne menyre qe te kuptojne me mire sfidat dhe detyrat qe ata kane mbi territoret qeverisese. Profesionistet do te duhet te bejne trainimin dhe pergatitjet perpara fillimit te lojes.


Ndertimi i skenareveStimulimiDebati ( dhe diskutime) Reflektimi

BrainstormingRast studimiPraktika e shpejte e takimit Skicim mental


76

Përdorimi i eko-produkteve


Ky seminar do te rrisë njohuritë e studentëve për produktet e padëmshme apo produktet të cilat na mundësojnë që të zgjasim jetën e tokës. Duke u nisur nga ajo që çdo ditë e më shumë është duke u rrezikuar eko sistemi i planetit Tokë, ne si përdorues dhe shfrytëzues të këtij planeti duhet që të shikojmë alternativat që ndikojnë në jetëgjatësinë e Tokës. Këtë mund ta arrijmë me ndërgjegjësimin e njerëzve për përdorimin e te gjitha produkteve eco duke filluar qe nga ushqimi,

Studentët së pari do të kuptojnë çfare janë produktet eco dhe cilat janë përfitimet e përdorimit te tyreBizneset do të kuptojnë që ndoshta me eko produkte ata do të ulin koston e tyreStudentet do të mund të punojne së bashku me kompanitë dhe së bashku të zhvillojnë ide për përdorimin e eko-produkteve.



Ekonomi e qëndrueshmeRritja e eko prodhimeveRritja e eko përdorimitNdërgjegjesimi i popullatës

Licensa:

Autorja: Vjosa Hajdari

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:UUniversiteti i Pejës “Haxhi Zeka” , Pejë, Kosovë Fjalët kyçe: Konsumi, Transferimi i dijës



Kompanitë prodhuese do të prezantojnë si ato i përdorin këto produkte dhe si i kanë zëvendësuar produktet e vjetra me produkte të cilat ndoshta edhe koston e kanë më të ulët dhe përfitimi i ambientit është me i lartë.OJQ ambientaliste do të tregojnë për pasojat që i shkaktohen ambientit në mos përdorimin e këtyre teknologjive.Akteret: Studentët Bizneset që prodhojnë produkte eco Bizneset qe përdorin teknologjinë për ruajtjen e ambientit OJQ ambientaliste Bizneset që nuk përdorin produktet eko

77


World CafféPuna ne terren Rast studimi

78

Përdorimi i Qëndrueshëm i Pesticideve

Autorja: Magdalena Cara


Fjalët kyçe: Menaxhimi i mjedisit, Trainimet, Integrimi i menaxhimit të keq


Përshkrimi i Shkurtër: Licensa:

Bashkimi Evropian ka përcakuar rregullat për përdorimin e qëndrueshëm të pesticideve për të zvogëluar rreziqet dhe ndikimet e përdorimit të pesticideve në shëndetin e njerëzve dhe mjedisin (Direktiva 2009/128 / EC). Veprimet kryesore për përdorimin e qëndrueshëm të pesticideve: Planet Kombëtare te Veprimit - Vendet e BE-së do të miratojnë vendosjen e objektivave dhe afateve për të reduktuar rreziqet dhe ndikimet e përdorimit të pesticideve; Trajnimi për përdoruesit profesional të pesticideve, shpërndarësit dhe për këshilluesit në mënyrë që ata të marrin trajnimin e duhur. Vendet e BE-së kane caktuar autoritetet kompetente dhe sistemet e çertifikimit për një përdorim të qëndrueshëm të produkteve për mbrojtjen e bimëve; Informimi dhe ndërgjegjësimi - Shtetet Anëtare do të marrin masa për të informuar publikun e gjerë dhe per të vënë në vend sistemet për të mbledhur informacion mbi incidentet akute me helmet si dhe zhvillimet kronike të helmimeve; Spërkatja ajrore - spërkatja ajrore është e ndaluar. Vendet e BE-së mund të lejojnë atë nën kushte të rrepta pasi kane paralajmëruar njerëzit; Minimizimi ose ndalimi - Vendet e BE kanë minimizuar ose do të ndalojnë përdorimin e pesticideve në fusha kritike për arsye mjedisore dhe shëndetësore; Inspektimi i pajisjeve në përdorim - Të gjitha pajisjet e pesticideve dhe aplikimi do të duhet të inspektohen të paktën një herë deri në 2016 për të dhënë një përdorim të duhur efikas të ndonjë PMB; Promovimi i Menaxhimit të Integruar të dëmtuesve duke ulur përdorimin e pesticideve kimike si dhe përfshirja e metodave jo-kimike.


Qasja dhe motivimiSocializimiShkëmbimi i informacionitPerfitimi i njohuriveZhvillimi

PërmbajtjaQasja DidaktikeStrategjitë e komunikimitOrari kohor


Fermeret, keshilluesit e firmave qe regjistrojne pesticide,tregtaret e medhenj, fitofarmacistet, NGO.

79

Qëndrueshmëria është e dukshme në të gjithë kurrikulen "Perdorimi i qëndrueshëm i pesticideve" Ajo është pjesë integrale e vizionit, parimeve, vlerave dhe kompetencave kryesore, si dhe siguron kontekstet përkatëse dhe autentike në të gjithë zonat e mësimit.Strukturimi mësimit rreth një teme të unifikuar të tille si qëndrueshmëria ofron mundësi për studentët për të bërë lidhjet midis fushave mësimore, kompetencave dhe vlerave. Ajo kërkon qasje të mësimdhënies dhe mësimit që të tërheqë të gjitha elementet efektive te pedagogjisë te fokusohen në fuqizimin e nxënësve si dhe te marrin për një të ardhme të qëndrueshme.Përdorimi i qëndrueshëm i pesticideve lidhet me parimet "e shëndetit mjedisor dhe shëndetit personal". Kjo kurrikulum siguron një vend për shkollën, familjen, komunitetin, grupet e interesit qe të pozicionojne studentet. Prandaj, kurrikula mbështet teresisht programet mësimoretë cilat mundësojnë nxënësin për t'u angazhuar me mjedisin.



Rezultatet e të nxënitPas përfundimit të suksesshëm të kursit, studentët do të jenë në gjendje të:

Përmbledhin arsyet kryesore që ndikojnë në kontrollin e sëmundjeve në kulturat e ndryshme si dhe për mbrojtjen e mjedisit:Përshkruajne se si parazitët (barërat e këqija, sëmundjet, insektet dhe vertebrorët) ndikojnë në rritjen e kulture dhe si e dëmtojnë cilësinë.Të kenë njohuri për gamën e metodave të kontrollit të dëmtuesve në dispozicion të fermerëve dhe të kultivuesveKanë aftësinë për të shpjeguar terminologjinë e përdorur për kategori pesticideve për kulture te prodhimit, faktorët që ndikojnë në efikasitetit të pesticideve dhe faktorët që merren parasysh kur behet zgjedhja e një formulimiPërshkruajne parimet dhe procedurat për trajtimin e sigurt, ruajtjen, aplikimin dhe asgjësimin e pesticideve, duke përfshirë pajisjet e përshtatshme mbrojtëse personalePërmbledhjet ligjet dhe rregulloret në lidhje me substanca helmuese për të përfshirë mbetje të pesticideve dhe mirëmbajtjen e të dhënave adekuateShpjegojne parimet e aplikimit të teknologjisë të nevojshme për perdorimin e duhur te pesticideve në lidhje me komponentët e procesit te aplikimit, kalibrimin, mirëmbajtjen, veprimin në terren si dhe procedurat dhe masat paraprakeStudentët duhet të jene në gjendje të interpretojnë informacionin që jepet për pesticidet në etiketë, duke përfshirë simbolet parandaluese, emrin e produktit, emërtimin e klasës kimike, numrin e regjistrimit, qëllimin e regjistrimit, masat mbrojtëse gjatë përgatitjes dhe përdorimit të produktit, udhëzimin për ndihmën e parë, informacionin toksikologjik, deponimin, njoftimin për përdoruesit, MSDS fletët e të dhënave të sigurisë materialeve dhe udhëzimet për përdorim.

80

Përdorimi i treguesve për të përmiresuar besueshmërinë dhe të promovojnë konkurrimin rajonal - Portali


Ky burim i mësimdhënies ka për qëllim inkurajimin e konkurrencës midis vendeve të Ballkanit Perëndimor në lidhje me performancën e autoritetev publike përmes përdorimit të një platforme të përmirësuar (www.uniindicator.org). Mbledhja e të dhënave për indikatorët standard do të mundësonte krahasimin e performancës, që ka për qëllim turpërimin publik të vendeve të cilat kanë ngecur mbrapa. Vendet e Ballkanit Perëndimor (Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Kosova, Maqedonia, Mali i Zi dhe Serbia) kanë për qëllim inkuadimin në Bashkimin Evropian dhe një perfomancë e suksesshme në disa vende do të inkurajonte që vendet e tjera të mobilizohen dhe të përmirësojn e perfomancën. Studentët, përmes inkurajimit të konkurrencës midis autoriteteve publike do të nxisnin që liderët të ndërmarrin reforma më shpejtë. Pas përfundimit të kësaj detyre, studentët do të mësojnë se si të përdorin taktika më të mira për të inkurajuar autoritetet publike t'i shërbejnë më mirë komuniktetit dhe të kontribuojnë në rrijten e mirëqenjes sociale.

Inkurajimi i inovacionit te qendrueshem brenda organizatesPerfshirja e komunitetitStimulimi i prodhimit lokal dhe ulja e papunesise, duke mundesuar rritjen e mireqenies sociale.


Licensa:

Autorja: Gentiana Berisha


Fjalët kyçe: Transparenca, Transferimi i Dijes, Hartimi i Politikave


Te kuptoje rendesine e avokatise me te forte qe u drejtohet ministrive te ngjashme dhe institucioneve te tjera publike ne Ballkanin Perendimor per te raportuar shfaqen e tyre dhe te sigurojne hyrje me te lehte ne te dhenat publike te ngjashme. Te inkurajoje diskutimimin me te gjere me studentet dhe institucionet kryesore publike ne rajon qe te utilizojne tregues te matshem ne punen e tyre dhe t'i prezantojne ato ne nje publik te gjere; Te analizoje ne menyre kritike ndikimin e treguesve tek institucionet e ngjashme ne Ballkanin Perendimor per te vendosur objektiva dhe projekte te cilat mund te maten lehtesisht per te forcuar monitorimin e performances. Te njohin dhe lehtesojne aksesin e te dhenave dytesore tek kerkimoret e pavaruar dhe universitetet ne rajon dhe te vleresojne dorezimin proaktiv te te dhenave te ngjashme nga ata per te zmadhuar me tej vendosjen e te dhenave ne portal, Prezantimi i progresit dhe perkeqesimit te politikave publike tek publiku me i gjere nepermjet medias dhe mekanizmave te tjera te shperndarjes.


81


Grupet e presionit si organizata te shoqerise civile, organizatat e biznesit, unionet e tregetise dhe mediaPartite politike dhe kryesisht partite politike ne opozite, te lehtesojne mekanizmat e qendrueshmerise drejt institucioneve te Qeverise. Deputetet qe mund te perdorin te dhenat per nje pamje me te mire te Ekzekutivit Grupe te nen- perfaqesuar si te rinjte, grate, dhe minoritetet te cilet mund te perdorin shfaqe te bazuar ne tregues kryesisht te skicuar per grupin e tyre te mbroje interesat e tyreEksperte te sektorit, kerkues dhe komuniteti akademik Publiku i pergjithshem lehteson harmonizimin e interesit publik dhe atij individual.


Puna ne terren

82

Përgjegjësia sociale e korporatave dhe zhvillimi i qëndrueshëm: Rasti i kompanive të çimentos në portin e Durrësit


Në qendër të këtij materiali mësimor është përgjegjësia sociale e korporatave, e lidhur me kompanitë e çimentos që eksportojnë/importojnë në portin e Durrësit. Nevoja për këtë material mësimor lidhet me të mësuarit aktiv dhe shpërndarjen e dijes dhe të informacioneve, në lidhje me sfidat socio-ekonomike e mjedisore të zhvillimit të qëndrueshëm. Çështja që trajtohet në materialin mësimor është ajo e përgjegjësisë së kompanive që operojnë në portin e Durrësin, si porti më i madh në vend, në të cilin zhvillohen pjesa më kryesore e import/eksporteve të vendit. Sfida ndaj qëndrueshmërisë këtu lidhet me aktivitete apo praktika të biznesit të cilat nuk janë në përputhje me rregullimet institucionale apo ato qeveritare. Kjo krijon probleme të lidhura me praktika jo formale në veprimtaritë e biznesit, ndotjen mjedisore dhe çështje të shëndetit publik të lidhura me të mësipërmet.

·Menaxhimi në drejtim të qëndrueshmërisë i bizneseve, me fokus në çështjet mjedisore dhe mbrojtjen e shëndetit.


Licensa:

Autorja: Marsida Ismaili


Fjalët kyçe: Të mësuarit aktiv, përgjegjësia e korporatave, mjedisi


Shqyrtimi dhe diskutimi me kompanitë në sektorin e çimentos mbi veprimtaritë e tyre të përditshme të biznesit. Njohja e studentëve me çështjet e përgjegjësisë sociale të korporatave dhe praktikat më të mira në fushën e interesit.Analiza e pikepamjeve të qytetarëve me anë të pyetësorëve mbi politikat publike mjedisore dhe qëndrueshmërinë.



Qasje ndër-disiplinore me raste studimore. Realizimi i pyetësorëve, anketime: studentët mund të matin perceptimet e banorëve përreth portit.Punë në terren: realizimi i vëzhgimeve dhe grumbullimi i informacioneve, jashtë auditorit, me anë të vizitave në portin e Durrësit, për të mësuar më shumë nga Autoriteti Portual si dhe me zhvillimin e takimeve me disa nga përfaqësuesit e kompanive më kryesore.

83

Përgjegjësia Sociale e Korporatës- Sfidat e implementimit në Kosovë


Nepermjet metodes Mesimi i Bazuar ne Problem(PBL) studentet do te kuptojne, mësojne dhe eksplorojne konceptin e CSR, situatën aktuale në Kosovë. Permes kesaj metode, Studentët do të identifikojne ceshtjet kyce referuar konceptit të përgjegjësise sociale te korporates (CSR). Studentët do të përcaktojne qëllimet dhe do të identifikojne përmes hulumtimit situatën aktuale të CSR në Kosove. Studentë do të realizojne një hulumtim me kompanitë anëtare të CSR Network Kosova. Pas kalimit te 7 fazave të parashikuara me metoden PBL studentet do të ndajnë njohurite e tyre të reja me kolegët dhe do të draftojne raportin individual i cili do të diskutohet me CRS Kosova duke reflektuar gjithashtu edhe përvojen e fituar, si dhe mësimet e marra.

Edukimi i qëndrueshëm ka për qëllim zhvillimin e aftësive për të menduarit kritik, të menduarit pozitiv, mundësitë për të vepruar dhe angazhimin në mënyrë që të kontribuojmë në zhvilimin e metejshem te komunitetit, shoqërisë etj.Ligjerimi për temat sic është CSR ofron mundësi për studentët që të shohin dhe bëjne lidhjet midis asaj që mësojnë/hulumtojne, kompetencave dhe vlerave. Kjo kërkon përkushtim të mësimdhënies me metoda të reja dhe qasjen e të mësuarit që përfshin elemente të pedagogjisë efektive dhe fokusohet në fuqizimin e studentëve për të marrë masa për një të ardhme të qëndrueshme.


Licensa:

Autorja: Saxhide Mustafa


Fjalët kyçe: Përgjegjësia Sociale, Mësimi i Bazuar në Probleme, Hulumtim


Mbledhja e të dhënave kryesore për identifikimin e problemitAngazhimi në mësimin vet-orientuesShkrimi i raportit hulumtuesPrezantimi i të dhenave kerkimor



Kompanitë anëtare të CSR Kosova do të intervistohen nga studentet. Studentët dhe do të prezantojnë të gjeturat e tyre në CSR Network Kosova. Kompanitë do të marrin rekomandimet lidhur përmirsimin e aktiviteteve për CSR.


Mesimi Bazuar në Problem (PBL)Shikoni në skedarin e instruksioneve për me shumë detaje

84

Përmirësimi i aftësive diplomatike dhe të negocimit përmes stimulimit


Ky kurs eshte pergatitur per t'u dhene studenteve njohuri me te thella ne fushen e konflikteve dhe lufterave ne marredheniet nderkombetare. Te behet me i afte per te qene perfaqesues diplomatik i vendit per ceshtjet e marredhenieve nderkombetare do t'i adresohet elementeve kryesore te perberesve diplomatike shumepalesh, duke filluar me kerkimin e origjines te dimplomacise shumepaleshe , e ndjekur nga njohurite kryesore te perqasjes se diplomacise ne organizatat nderkombetare dhe ne institucione te tjera te te njejtes natyre. Ne i japim vemendje struktures normative te konflikteve, literatures qe flet per pengimin e konfliktit, negociatat e tyre ne marredheniet nderkombetare dhe ndertimin e perqasjes se sigurt ne Marredheniet Nderkombetare. Gjithe kjo analize do te shoqerohet me ilustrime te rasteve te ndryshme neper bote per luftera ne kohe te ndryshme. Ne kete kurs, studentet do te mesojne me shume per rolin e polikave nderkombetare, nderhyrjeve nderkombetare, te drejtave te njeriut dhe rolit te organizatave humanitare dhe aktivisteve.

Inovative, -duke i bere studentet nje pjese aktive te procesit te te mesuarit. Perqasje qe mund te perseritet per ceshtje te ndryshme Shkence bashkepunuese- rrjet i shoqerise qe ben te mundur te zhvilloje edhe pikepamjet e paleve te interesit edhe te studenteve.


Licensa:

Autori: Ina Zhupa


Fjalët kyçe: Konflikteve, Mardhenieve nderkombetare, diplomaci


Te pergatisi studentet me aftesi me te mira negocimi dhe marrjes se nje perqasjeje dimplomatike Te familjarizoje studentet me aktoret specifike si ambasadoret dhe kerkimore te institutit per te kuptuar pervojen e tyre dhe te marrin mesime. Te ofrojne mundesine tek instituti kerkimor per te shperndare rezultatet dhe te siguroje ide te reja per pune te metejshme kerkimore ne fushe.



StimulimiBashkebisedimi (pyetje dhe pergjigje) me ambasadore dhe specialiste

85


Bashkepunimi me Institutet Kerkimore ne Shqiperi si : Instituti per Studimet Nderkombetare, Qendra e Politikes, Instituti per Demokraci dhe Ndermjetesim. Kerkimoret tregojne rezultatet e tyre per kerkim ne fushat e perceptimit te konfliktit, rrjedhojat e konflikteve, dimensionin subjektiv te lufterave, etj. Nga komunikimi me studentet ata marrin feedback per rezultatetet si dhe ata mund te frymezohen per te bere nje kerkim te ri qe mund te rritet si nje rezultat i diskutimeve Studentet kane mundesine te marrin pjese ne projekte te tjera kerkimore, ne te njejten kohe.

86

Përpunimi i elbit si lendë e parë për prodhimin e birrës


Qëllimi i këtij projekti është njohja me procesin e përpunimit të elbit. Elbi kryesisht shfrytëzohet si lëndë e parë për përfitimin e birrës dhe uiskit, dhe për ushqimin blegtoral. Maltimi i drithërave ka për qellim përfitimin e enzimave si përbërës më rëndësi në industrinë e birrës. Studentët do të jenë bashkëpunëtorë gjatë procesit të përpunimit të elbit dhe në këtë mënyrë nga afër do të shohin problematikat që ka përpunimi i elbit, cfarë ndodh me mbetjet e krijuara dhe a është ky një proces efikas.

Rendesia e produkteve ushqimore ne organizmin e njeriut si edhe ambientit ku jetojme;Mbarevajtja e standardeve ISO si dhe e HACCAP-it;Studentet do te shohin se cfare ndodh me mbetjet nga procesi i perpunimit te elbit;


Licensa:

Autori: Nexhdet Shala

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Universiteti i Pejës “Haxhi Zeka” , Pejë, Kosovë Fjalët kyçe: krijimi I birrës, elb, procesi I birrës


Studentet do te njihen me: rendesine e mbjelljes se elbit dhe se si te fertilizohet ne menyre qe te mbrohet toka; rendesine e procesit te perpunimit te elbit ne prodhimin e birres; rendesine e grumbullimit te mbetjeve nga procesi i perpunimit te elbit per vete fabriken dhe ambientin; rendesine qe ka pastertia e ambientit gjate procesit te perpunimit.



Universiteti Haxhi Zeka nga Peja, perkatesisht Fakulteti i Agrobiznesit, ka memorandum bashkëpunimi me fabrikën SH.A.”Birra Peja” nga Peja. Dhe ne baze te kësaj marrëveshje kohe pas kohe shkojnë studentet ne praktik ne fabrikë. Këto vizita-praktika i mundësojnë studenteve te ambientohen ne kushtet e prodhimit, dhe te bëjnë një lidhje te teorisë me praktiken. Gjithashtu edhe stafit punues ju epet mundësia qe me student te shtjellojnë tema dhe terme qe janë aktuale ne rajon dhe me gjere ne lidhje me prodhimet.Nga këto praktika janë te kënaqur si menaxhmenti i fabrikës pritëse ashtu edhe profesorët e universitetit, duke mos harruar se përfitim me te larte kane studentet nga inkuadrimi i tyre ne pune praktike.


Vizite studimore ne fabriken e birres ku studentet e fakultetit te Agrobiznesit do te marrin pjese aktive ne procesin e perpunimit te elbit.

87

Pjesëmarrja e studentëve në procesin e ligjbërjes në Kosovë


Studentet kane shume ide dhe njohuri te vlefshme per ceshtjet e zhvillimit ekonomik ne vend. Personeli akademik i Kolegjit Riinvest eshte shpesh i perfshire ne proceset e ligjberjes permes debateve te ndryshme publike dhe seancave degjimore te organizuara nga organet qeveritare, komisioneve parlamentare respektive si dhe organizatave te shoqerise civile ne Kosove. Permes ketij projekti, studentet do te kene mundesine per te kontribuar ne permiresimet e metejshme te legjislacionit te lidhura me ceshtjet e qendrueshmerise ne Kosove. Ideja eshte te diskutohet sebashku me studentet ne kurset qe kane te bejne me ekonomine ( Makroekonomia, Mikroekonomia, Ekonomia e Integrimit Europian, etj) ndikimi potencial i amendamenteve te propozuara dhe/ose projekt ligjet ose projekt/amendamentet apo nen ligjet, dhe kur eshte e nevojshme te siguroje rekomandime te cilat do te prezantohen ne debate te tilla publika. Gjithashtu, nje ose dy studente do te ndjekin debate te tilla me baze rotacioni.

Kontributi ne rritjen ekonomike te qendrueshme


Licensa:

Autori: Visar Vokrri


Fjalët kyçe: Ligj Bërja, Ndryshimi i Ligjeve, Debat Publik


Ndergjegjesimi ne rritje i rendesise se zhvillimit te qendrueshem; gjithashtu, studentet do te kuptojne procesin e ligjberjes ne Kosove



Organet ligjberese do te perfitojne nga studentet duke marre perspektiva te reja, te mireformuara, te jashtme dhe krijuese te cilat mund te inkorporohen ne ligjet/amendamentet e propozuara. Kjo do te permiresoje infrastrukturen ligjore- e cila eshte nje para-kusht per permiresimin e mireqenies se pergjithshme ekonomike dhe sociale.


DiskutimiBrainstormingReflektimiStimulimi Prezantimi

88

Plani i zhvillimit strategjik të qytetit


Kursi i Planifikimit Strategjik/ Menaxhimi i cikleve te projektit ofron nje pamje te hollesishme ne disiplinen e Menaxhimit te Projektit, duke i dhene nje rendesi te vecante aspektit praktik. Ne menyre qe ta lidhim ate me kontekstin e zhvillimit urban, kryesisht duke fokusuar ne proceset e krijimit te qytetit, nje thirrje per propozime stimulohet nga Bashkia e Qytetit X dhe studentet organizohen ne grupe dhe ftohen te shprehin interesat e tyre dhe te dorezojne propozime, duke perfaqesuar interesat e nje grupi te vecante, psh: institucioni publik, organizate, etj Ky kurs zhvillohet ne vecanti ne kohen e duhur dhe ka lidhje, kryesisht ne baze te zhvillimeve te fundit nepermjet reformes administrative territoriale. Njesite e qeverise lokale jane bere objekt i ndryshimeve te shumta , me 373 njesi qe u pakesuan ne 61, dhe qe te gjitha do te kene nevoje te skicojne dokumentet e tyre strategjike me qellim qe te reflektojne ndryshimet ne prioritetet e territorit, zhvillimit dhe pjeseve perberese.

Nje nga temat e trajtuara nga ky burim eshte menaxhimi mjedisor , dhe si rrjedhoje projekt propozimet e paraqitura nga grupet kane nje konsiderate mjedisore Propozimet kane te bejne me vizionin e qytetit per dekaden e ardhshme duke iu adresuar ceshtjeve me rendesi dhe duke sugjeruar menyra te qendrueshme per te planifikuar dhe menaxhuar proceset e berjes se qytetit.


Licensa:

Autorët: Aida Ciro / Dritan Shutina


Fjalët kyçe: Planifikim strategjik, Menaxhim projekti, City


Te rriti te kuptuarin e dinamikave te procesit te qytetit Te rriti te kuptuarin e ndertimit institucional te qeverise localeTe rriti te kuptuarin e aktoreve kryesore te perfshire ne proceset e berjes se qytetit Te rriti te kuptuarin e aspekteve kryesore te planifikimit strategjik Te rriti te kuptuarin e aspekteve kryesore te menaxhimit te cikleve te projektit Te rriti te kuptuarin e sfidave kryesore ne nivel lokal Te rriti mundesite e rrjetit



Analizimi i skenarit Perqasja e rastit te studimit nder- disiplinor Te mesuarit me baze problemin ( PBL)

89


Ky burim mesimdhenieje ka qene i dizenjuar me Parimet e Planifikimit strategjik dhe Menaxhimit te Ciklit te Projektit ne mendje. Si te tilla, bazuar ne fokusin e subjektit, grupet ndjekese te paleve te interesit mund te identifikohen:

Autoritetet bashkiake: Kryetari i Bashkise, zevendesi i tij, Zyra e e Zhvillimit Territorial/ Zyra e Zhvillimit te Projekteve, etjKomunitetetAgjensive donatore ( me nje interes ne sponsorizimin e projekteve te zhvillimit ne njesite qeveritare lokale.

90

Platforma mbështetëse e mësimdhënies online


Lektoret shqiptare vazhdojne te mbeshteten tek metodat e mesimdhies te dala jashte mode te cilet e vleresojne klasen si vendin kryesor ku mund te zhvillohen mesimdhenia dhe te nxenet . Duke praktikuar Burimin e ri te Mesimdhenies ne lendet qe kane lidhje me Politikat e BE-se dhe Integrimin Europian, deshiroj te prezantoj nje burim ndihmes te mesimdhenies online, e cila do te mundesoje nje nderveprim te vazhdueshem midis lektorit dhe studenteve dhe midis vete studenteve jashte klase, kryesisht per ceshtje dinamike dhe fluide si ato qe kane lidhje me BE. Permes ketij burimi te mesimdhenies, studentet do te ndiejne akoma edhe me teper zoterimin e procesit te mesimdheies/te nxenit; do te jene me te pershire dhe si rrjedhoje edhe me te suksesshem.

Platforma eshte e rendesishme per te siguruar nje database te qendrueshem dhe me njohuri te transferuara te cilin mund ta perdorin lektoret per te mesuar dhe per te zhvilluar modelet e tyre. Ne menyre ideale, kur platforma eshte plotesisht operacionale dhe mbulon te gjithe universin, ajo do te mundesoje lektoret te shikojne se cfare jane koleget duke bere, te mesojne prej tyre, dhe te shmangin perseritjet. Per studentet mund te jete nje udherefyes i mire ne perzgjedhjen e moduleve te bazuara me shume sesa thjesht tek fjalet e gojes. Ka po aq rendesi, sa ajo mund te jete nje mjet per pjesemarrjen ne te mesuarin pertej klases. Per komunitetin, kjo platforme mund te jete nje mundesi ideale per (ri)integrim te familjes ne procesine te mesuarit dhe t'u lejoje atyre te gjurmojne dhe kontribuojne ne progresin akademik te femijeve.


Licensa:

Autorja: Elvin Gjevori


Fjalët kyçe: Dinamike, studentet, procesit te mesimdhenies


Rezultati i ketij burimi te mesimdhenies do te jete nje trup e angazhuar e studenteve qe ka lidhje me kursin ne nje nivel me te thelle dhe te vazhdueshem. Keshtu qe do te prisja me shume ndjekje te mesimit si rezultat i nderveprimit te larte, me shume qartesi ne detyrat dhe kerkesat e kursit, nderveprime me shume akademike midis studenteve dhe se fundmi edhe nje rritje ne performancen e pergjithshme akademike. Per lektoret, pres kontakt me virtual me studentet dhe nje kapacitet te rritur per te vleresuar te mesuarin e tyre, te ndjekin zhvillimin e tyre dhe te identifikojne praktikat me te mira.



Platforma e dedikuar online

91

Platforma mbeshtetese e mesimdhenies online sjell me afer dhe ne nje menyre me te barabarte, studentin dhe lektorin. Universitetet shqiptare vuajne nga nje marredhenie hierarkike student-lektore me shumicen e pushtetetit te vene tek lektori. Kjo platforme do t'i lejoje ata te komunikojne ne nje nivel me te bararte virtualisht , e cila mund te ndikoje edhe ne komunikimin e klases. Gjithashtu, kjo platforme mund te integroje familjet e studenteve me shume ne proceset e mesimit duke qene se mund te mundesoje studentet te ndajne pervojat e tyre dhe aktivitetet me anetaret e familjes duke i plotesuar detyrat ne shtepi. Kjo eshte shume e rendesishme sepse nje familje e angazhuar eshte nje element kryesor per nje pervoje te suksesshme edukative. Se fundi, kjo platforme integron mjedisin e universitetit me evenimentet ndersa ato zhvillohen. Duke ofruar mundesine te shkruajne ne blogje, te postojne forume dhe diskutime ne grup per evente te ngjashme dhe te vazhdueshme , mesimdhenia mund te behet me relevante me boten reale dhe me ne sintoni me te, pa humbur karakterin akademik.


92

“Prania e zyrtareve në klasë”: Rritja e bashkëpunimit midis studentëve dhe zyrtarëve për të kuptuar më mirë ndikimine BE-së tek vendet e përfshira në procesin e integrimit


Ky burim synon te sjelle studentet me afer me ndryshimet institucionale dhe te politikes te shkaktuara nga procesi i komplikuar burokratik sic eshte procesi i integrimit europian, duke ftuar zyrtare nga ministrite e ndryshme, te cilet kane qene pjese e grupeve te punes. Ajo thekson pse dhe si pervoja e zyrtareve ka nevoje te integrohet per te permiresuar te mesuarin kuptimplote dhe njohurite e transferueshme te studenteve. Ky burim i mesimdhenies do te perdoret ne kursin e "Historise se integrimit dhe institucioneve te BE-se". Duke perdorur edhe Rastin e Studimit edhe Metodat e Mesimdhenies te analizes te skenarit, studente te padimplomuar do te kene mundesine te hyjne me thelle ne kuptimin e efektit te Integrimit Europian te vendit te tyre. Kjo do te ndihmoje studentet te kuptojne ceshtjet e Integrimit Europian ne nje pikepamje afatgjate dhe te ndihmoje ne integrimin e vendit per te ecur me tej ne nje menyre te qendrueshme. Leksionet do te perpiqen te sjellin ceshtje qe kane lidhje me BE dhe qendrueshmerine ( si per shembull Mjedisi, Inovacioni, etj ne nivel te BE-se).

Ky burim i mesimdhenies synon te rriti bashkepunimet shkence-shoqeri permes procesit te pjesemarrjes dhe komunitetit te qendrueshmerise te efekteve te ndryshimeve te jashtme.


Licensa:

Autorja: Dorina Ndoj


Fjalët kyçe: Integrimit europian, zyrtare, njohurite e transferueshme


Te krijoje bashkepunime me zyrtare, te cilat do te pajisin studentet me njohuri praktike dhe teknike per ndikimin e brendshem te procesit te integrimit Europian te vendit tone.



Zyrtaret jane te perfshire ne seminare ose leksione te hapura- studentet kane mundesine te jene ne kontakt direkt me zyrtaret nga deparamente ose ministri te ndryshme, ne te cilat puna e tyre e perditshme ka te beje me marredheniet Shqiperi- BE dhe perjetojne ne praktike sfidat qe vendi ka kaluar deri me tani. Burimi i mesimdhenies synon te perfshije praktiken dhe sfidat midis aktoreve te ndryshem te cilet aktivisht kerkojne te mesojne nga njeri-tjetri, studentet kane mundesine te jene me afer me BE dhe zyrtaret dhe te kene mundesine per te marre nje thellim ne procesin Europian te integrimit dhe sesi efektet perceptohen nga qytetaret.


Rast studimiAnalizim i skenarit

Stimulimi Diskutimi

93

Pjesëmarrja e studentëve në Procesin e Ligjbërjes në Kosovë


E drejta për një proces të rregullt ligjor është një e drejtë kushtetutese. Ajo parashikohet në nenin 42 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë. Përvec Kushtetutës, e drejta për një proces të rregullt ligjor parashikohet gjithashtu edhe në nenin 6 të Konventës Evropiane të të Drejtave të Njeriut. Kjo temë do të trajtojë katër elementë të procesit të rregullt ligjor. Do të ketë katër grupe studentësh dhe secili prej elementëve të procesit të rregullt ligjor do të jetë objekt kryesor i veprimtarisë së tyre. Numri i rekomanduar i anëtarëve në grupe është pesë deri në shtatë studentë. Ky modul është projektuar të zgjasë gjashtë orë nga 45 orë që është i gjithë kursi.

Analiza e të drejtës për një proces të rregullt ligjor sipas Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë dhe Konventës Evropiane të të Drejtave të Njeriut; Menaxhimi i të dhënave nga vëzhgimi i veprimtarisë së organeve gjyqësore.


Licensa:

Autorja: Joniada Musaraj


Fjalët kyçe: Të mësuarit aktiv, rast studimor, aspekte ligjore


Do të rrisë interesin e studentëve për rëndësinë e kontributit të tyre në realizimin e drejtësisë dhe rritjes së përgjegjshmërisë në gjyqësor. E drejta për një proces të rregullt ligjor, duhet të bazohet vetëm te një standard, vetëm atë të ligjit. Vlerësimi i procesit duhet tëjetë e krahasueshme me standardet ndërkombëtare.



Anëtarët e Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Durrës janë subjekti kryesor në zhvillimin e gjykimit të drejtë. Ata do të ftohen të mbajnë leksione dhe të ndajnë eksperiencën e tyre me studentët.Studentët do të kenë gjithashtu mundësi të marrin pjesë dhe dëgjojnë procese gjyqësore. Anëtarët e trupit gjykues shpjegojnë elementët e procesit të rregullt ligjor.


Lojërat educativeGrupet në fokus

94

Prodhimi i çajit të ftohtë në sh.a.”Birra Peja"


Duke e ditur se pijet janë pjesë e përditshme dhe e nevojshme e dietës se njeriut, lind kërkesa për studim sa me te mirë të përgatitjes se prodhimit të lëngjeve dhe ujit. Studentet do të mësojnë se si bëhet prodhimi dhe mbushja e çajit të ftohtë pranë fabrikës sh.a.”Birra Peja”, në Pejë. Studentët do të mund të marrin përvoja të reja mbi prodhimin, ambalazhimin dhe vetitë që ka çaji në shëndetin e njerëzve.

Duke ditur rendesine e produkteve ushqimore ne organizmin e njeriut ;Mbarvajtja e standardeve ISO dhe e HACCAP-it;Si kompania i trajton mbetjet nga prodhimi i çajit;


Licensa:

Autori: Arsim Elshani

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Universiteti i Pejës “Haxhi Zeka” , Pejë, Kosovë Fjalët kyçe: Prodhim, Pije te lehta, Konkurrenca


Kontrolli i pastërtisë duke mos e kaluar asnjë faze te procesit pa e trajtuar, duke ju mbajtur ne mënyrë rigoroze kushteve te paracaktuara për pastrime.Theksimi i rendesise si stafit punues, ashtu edhe studenteve per pastërtinë, mbajtjen e udhëzimeve te parapara për prodhim, si dhe evidentimin e çdo ndryshimi ne fletët punuese.Mundësia e implementimit te standardeve HACCP dhe ISO.



Universiteti Haxhi Zeka nga Peja, ka memorandum bashkëpunimi me fabrikën sh.a.”Birra Peja” nga Peja. Dhe ne baze te kësaj marrëveshje kohe pas kohe shkojnë studentet ne praktik ne fabrikë. Këto vizita-praktika i mundësojnë studenteve te ambientohen ne kushtet e prodhimit, dhe te bëjnë një lidhje te teorisë me praktiken. Gjithashtu edhe stafit punues ju epet mundësia qe me student te shtjellojnë tema dhe terme qe janë aktuale ne rajon dhe me gjere ne lidhje me prodhimet.Nga këto praktika janë te kënaqur si menaxhmenti i fabrikës pritëse ashtu edhe profesorët e universitetit, duke mos harruar se përfitim me te larte kane studentet nga inkuadrimi i tyre ne pune praktike. Nga puna praktike menaxherët mund të pikasin studentët më të mirë dhe tju ofrojnë atyre një vend pune si part time apo kur ata ti kryejnë studimet e tyre.


Vizita ne terrenReflektim nga terreni

95

Prodhimi organik i bimëve aromatike - një rrugë drejt zhvillimit të qëndrueshëm të zonave rurale në Shqipëri


Aktivitetet e vjeljes, kultivimit, përpunimit dhe tregtimit të bimëve aromatike dhe mjekësore (BAM) janë biznese agropyjore kryesore, me potencial shumë të madh për zhvillimin e qëndrueshëm të zonave rurale në Shqipëri. Bujqësia organike duket se është një nënsektor premtues me potencial shumë të madh si për fermerë ashtu edhe përpunues. Materialet për të mësuar konsistojnë në një seri temash mbi prodhimin organik të bimëve aromatike dhe praktikat e mira të vjeljes në natyrë të BAM. Këto materiale janë kombinuar me dy raste studimore, ai i Sonnentor shpk nga Shqipëria dhe Agroprodukt shpk nga Kosova, si eksportues të BAM organike. Materialet e tjera do të jenë studime, film i shkurtër, etj.

Shpopullimi i zonave të brendshme minon rrjetin grumbullues ekzistues së bimëve mjekësore spontane dhe frenojnë qëndrueshmërinë e zinxhirit të vlerës. Popullatat e dëmtuara të bimëve aromatike të egra rrezikojnë si qëndrueshmërinë e sektorit ashtu edhe biodiversitetin. Për më tepër, fokusi i tepërt në disa bimë aromatike e mjekësore mund të shkaktojë mbiofertë. Rreziku shtohet me përdorimin e nitriteve dhe elementeve të ngjashme nga bujqësia. Këto materiale mësimdhënëse përmbajnë praktikat e mira të vjeljes për bimët e egra mjekësore dhe aromatike.Zhvillimi i sektorit konkurrues dhe të bashkërenduar është orientuar drejt shtimit të vëllimit dhe vlerës së shtuar të produkteve të cilat mund të plotësojnë standardet e tregut dhe kërkesat që mbrojnë diversitetin biologjik dhe kontribuojnë në qëndrueshmërinë sociale dhe ekonomike të familjeve rurale. Këto materiale mësimdhënëse përmbajnë si informacion teknik për kultivimin e bimëve aromatike dhe politika se si të mbështetet sektori.


Licensa:

Autori: Endrit Kullaj


Fjalët kyçe: Bimët aromatike dhe medicinale, Praktikat e mira të bujqësisë, Zhvillimi rural


Studentët do të marrin njohuri bazë mbi parimet e prodhimit dhe mbledhjes së bimëve aromatike. Për më tepër, ato do të kuptojnë rolin e këtij sektori në ekonominë shqiptare dhe kosovare, aktorët e përfshirë në të si dhe të mendojnë për politikat në mbështetje të zhvillimit të tij duke ruajtur njëkohësisht biodiversitetin.



Metode Transdisiplinare me Raste Studimore

96


Veç disponueshmërisë së burimeve të literaturës mbi kultivimin organik të bimëve aromatike, praktikat e mira të vjeljes, do të përshijmë edhe dy raste studimore, Sonnentor shpk në Shqipëri dhe Agroprodukt shpk në Kosovë, të dy të specializuar në prodhimin (të kultivuara dhe të vjela në natyrë) të lëndës së parë BAM organike. Ato do të përfshihen në procesin e mësimdhënies si partnerë active dhe studentët mund të marrin kontakt të drejtpërdrejt me rrjetin e fermerëve dhe vjelësve të bimëve spontane në disa rajone të Shqipërisë dhe Kosovës. Materialet e përgatitura do të jenë në dobi të gjithë këtyre fermerëve dhe vjelësve të bimëve të egra. Për më tepër, studentët mund t'u ofrojnë ide biznesi fermerëve dhe vjelësve.

97

Produktet Vendore


Ky seminar do te beje qe studentet te vetëdijesohen për produktet vendore dhe te mirat qe sjellin nëse konsumohen produktet vendore; si ndikon ne rritjen e cilësisë dhe zhvillim ekonomik te vendit. Bizneset janë te përfshirë ne seminar si partnere. Kontributi i seminarit është që kompanitë të rrisin klientelen duke rritur cilesine e prodhimit pas pranimit të kritikave nga studentët. Me këtë rast bizneset do të rrisin produktivitetin që do të ndikoje edhe në rritjen e numrit të punëtorëve që do të thotë më shumë persona të punësuar dhe një ekonomi më e qëndrueshme brenda vendit.

Konsum i qëndrueshëmEkonomi e qëndrueshme


Licensa:

Autorja: Vjosa Hajdari

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Universiteti i Pejës “Haxhi Zeka”, Pejë, Kosovë

Fjalët kyçe: Tregu lokal, zhvillimi ekonomik, ndërrmarësi


Studentet do të mësojnë për qëndrueshmërinë ekonomike, sociale dhe financiare dhe njëkohësisht edhe për produktet që prodhohen në vendin tonë.Do të kenë mundësine që nga afër të shohin prodhimin Bizneset do te përfitojnë se do të kenë mundësi që nga afër të shohin nevojat reale dhe preferencat reale të popullatës.



Bizneset janë te përfshirë ne seminar si partner, studentet do ta kenë mundësin qe nga afër te shohin veprimtarin e tyre dhe njëkohësisht te njihen me produktet vendore. Ku ky seminar do te jete një ure përfitimi për te dy palët si për kompaninë qe do te rrisë klientelen se është me ndryshe kur klienti sheh se si krijohet produkti dhe njëkohësisht kompanitë do ta kenë mundësin qe te risin kualitetin e prodhimit pasi nga afër do te ketë mundësin e pranimit te kritikave nga studentet. Me këtë rast bizneset do te rrisin produktivitetin qe do te ndikoj edhe ne rritjen e numrit te punëtorëve qe do te thotë me shumë persona te punësuar dhe një ekonomi me e qëndrueshme brenda vendit.Akteret: Bizneset prodhuese Oda ekonomike


Canvas Model Punë në terren Vezhgimi pjesemarres

98

Projektet në grup: ndërveprimi midis kërkimit dhe veprimeve sociale


Ky burim mesimdhenieje perfshin dizenjimin e nje projekti ne grup, i cili perbehet nga dy komponente: nje ministudim shkencor dhe nje perberes praktikisht te aplikuar . Cdo projekt eshte vleresuar i bazuar ne treguesit e meposhtem: 1- Pjesen e kerkimit shkencor: metodologji e duhur, analize dhe cilesi e diskutimeve kritike 2. Aktiviteti praktik: veshtiresite e aksesit, shtrirja e ndikimit, formimi i lidhjeve te reja, dhe reflektimet ne njohuri teorike dhe empirike Ky burim i mesimdhenies perdoret ne Kursin e Psikologjise se Zhvillimit. Eshte nje kombinim i dy metodave: grupit te fokusit dhe punes ne terren

Burimi aktual i mesimdhenies shtrihet ne dimensionin social te qendrueshmerise; lidhja e tij me qendrueshmerine behet e qarte ne temat e projektit , p.sh. cilesia e jetes, shendeti, drejtesia sociale (perfshirja), stili i jetes individuale (konsumimi i ushqimit), etj.


Licensa:

Autorja: Erika Melonashi

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Universiteti Europian i Tiranes, Tiranë, Shqipëri Fjalët kyçe: Kërkimi, ndikim, njohuri


Ky burim i mesimdhenies synon si me poshte:



Kontekstet e zakonshme ku studentet drejtojne mini studimet ose aktivitetin praktik jane zakonisht kopshtet, shkollat fillore, shtepite e perkujdesjes, ndermarrje, biznese, spitale, etj. Atehere, palet e interesit jane shume te ndryshem dhe mund te perfshijne mesues te fillores, shkolles se mesme, punetore sociale, psikologe, doktore, infermiere, psikiater, menaxhere te burimeve njerezore, gjykates, etj. Palet e interesit do te jene te perfshire ne te gjithe procesin, pra nga fillimi kur studentet do te identifikojne mjedisin per kerkim studimor, deri ne shperndarjen e rezultateve, kur studentet do te prezantojne palet e interest me arritjet e projektit dhe rekomandimet qe mund t'i gjejne ndihmese.

Transferim i njohurive nga teoria ne praktike Zhvillimi i te menduarit krijues dhe kritikNdergjegjesimi ne rritje i kontekstit specifik social kulturor dhe aktoret sociale te perfshire Zhvillimi i aftesive nderpersonale te kerkuara ne perqasjen e konteksteve te reja, bashkepunimi me anetaret brenda dhe jashte grupit.

99

Ky burim i mesimdhenies kombinon metoda te ndryshme, duke perfshire:


Brainstorming dhe diskutimin ne grup: kjo metode do te perdoret kryesisht gjate fazes se pare te formulimit te nje teme per projektin, duke zgjedhur nje metode kerkimore per mini-studimin, dhe identifikimin e vendit social per pjesen praktike te projektit. Detyre per t'u marre me vete (pune individuale e pavarur): Cdo grup shenon rolin specifik\ funksionin e cdo anetari te grupit (psh. studenti A perfshihet ne kerkimin e literatures, studenti ne dizenjimin metodologjik, studenti C ne identifikimin e konteksteve te duhura sociale per pjesen praktike te projektit, etj. ) Prezantimi ne grup: Kjo metode aplikohet gjate sesionit follow up i cili do te vleresoje progresin javor te punes si dhe sesionin final te prezantimit te projektit ne pergjithesi.

100

"Prona e përbashkët urbane" - Një metodologji për riaktivizimin e kohëzionit social në qytet


Burimi i mesimdhenies do te bazohet ne parimet e lojes/ nderaktivitetit qe do te stimuloje ndertimin e koalicionit per ceshtje te rendesishme te nje hapesire publike ne nje lagje tipike ne qytet, si per shembull ri-perdorimi i hapesirave te neglizhuara, boshe apo te braktisura; nje kalim nga perqasja "i imi" ne perqasjen " e jona" kur behet fjale sesi ne shikojme dhe perdorim lagjen, ndryshimet infrastukturore per perfitimet e te gjithe banoreve, qendrueshmerise ekonomike dhe sociale, permiresimin e kushteve mjedisore, etj.

Burimi i mesimdhenies i adresohet nje prej sfidave kryesore te zhvillimit urban, i cili eshte shkaterrimi i vazhdueshem dhe disintegrimi i hapesirave publike dhe si i tille zhdukja e kohezionit social i cili eshte nje prej shtyllave fondamentale per zhvillimin e qendrueshem.


Licensa:

Autori: Elvan Dajko


Fjalët kyçe: Kohezioni social, Urbane, Metodologjia


Rezultatet e pritshme te te nxenit jane per te mundesuar pjesemarresit te kuptojne me mire rendesine e hapesires publike dhe te qytetarise aktive si nje katalizator i kohezionit social. Kjo e fundit eshte shtylla themelore per zhvillimin e qendrueshem urban. Aktivitetet e drejtuara gjate aktiviteteve te mesimdhenies, fushes se veprimit dhe lojrat, na lejojne te gjitheve te perjetojme permes proceseve krijuese dhe te mesuarit aktiv duke investiguar ne te njejten kohe kushtet reale dhe sfidat shoqerore. Perqasje te tilla do te ndihmojne studentet te mesojne si t'ja dalin mbane me situata komplekse, te cilat e rritin te menduarin e tyre holisitk dhe kritik.



Mesimdhenia e nje rasti studimi Brainstorming, World CaféPuna ne terren Hartat mentale Vezhgimi Vezhgimi pjesemarres Lojrat edukative Fokus grup Intervista individuale

101


Burimi i mesimdhenies integron nje rradhe te madhe te paleve te interesit social, duke synuar zhvillimin e nje procesi pjesemarres ne dizajnin e hapesirave urbane te perbashketa per fokus grupeve, lojrave, etj. Burimi kerkon pjesemarrjen e paleve te ndryshme si studente, planifikues urbane, arkitekte, dizajnera, banore lokale, dhurues, etj. Te gjithe jane pyetur te luajne nje rol ne zhvillimin e modeleve te procesit perfshirese per zhvillimin e qendrueshem urban.

102


Kjo metode eshte themeluar ne kuader te Workshopit Urban te Kopshtarise, si nje simulim i procesit te vendim marrjes per nje nderhyrje urbane. Kjo metode perpiqet te jape nje pamje te plote tek studentet mbi rolin multi-disiplinor te planifikuesve, arkitekteve, dizajnerve, dhe studiuesve te natyres si dhe rolin e qeverise, komunitetit lokal, paleve te interesit private dhe organizatave te shoqerise civile ne proceset e planifikimit urban dhe dizajnit. Nderhyrja e workshop perqendrohet ne zhvillimin e nje strategjie apo nje dizajni per nje vend, i cili eshte i nje interesi te madh per qytetin ( psh, nje hapesire e vogel urbane e cila ka mundesi te transformohet ne nje park te vogel permes pjesemarrjes se komunitetit), duke vepruar si pale te interesuara te ndryshme ne kontekste respektive. Nje perberes i rendesishem eshte njohja e llojeve te ndryshme te aktoreve , te cilet jane te pranishem ne sisteme te ndryshme planifikimi. Per te siguruar nje te kuptuar te gjere te kesaj, skenare te ndryshem do te testohen aty ku te gjithe aktoret do te kene diskutime te shumta ne tavoline te rumbullaket per te siguruar pjesemarrjen maksimale dhe gjithe perfshirjen. Ne kete menyre, rezultatet finale do te jene 2-3 skenare te ndryshem, ne varesi te menyres sesi aktoret i perqasen/ dizenjojne situaten. Kjo do te prezantohet ne komunitet, ne menyre qe cdo hap i procesit te vendimmarrjes eshte bere me to, dhe si rezultat ata do te zgjedhin versionin "fitues".

Licensa:

Autori: Silvi Yano


Fjalët kyçe: Kopshtari, Komunitet, Vendimmarrje


Te kuptoje rolet e ndryshme te pjesemarresve dhe llojet e nderhyrjeve te vendeve publike qe ekzistojne ne vende te ndryshem. Te komunikoje me personat lokalTe kene nje pamje te plote te rolit te paleve te ndryshme te interesit ne procesin e dizajnit urban



Workshop i ardhshem StimulimiLoja me roleRast studimi DiskutimShembull: Modeli Kanvas BrainstormingReflektimi Stimulimi

Puntori për parqet e vogla urbane - Të kuptuarit dhe identifikimi i hapësirave urbane përmes pjesëmarrjes së komunitetit duke i transferuar ato në parqe të vogla

103

Zhvillim i qendrueshem urban Forcimi i komunitetit permes dizajnit Kopshtaria urbane dhe pyllezimi Planifikimi dhe lobimi mjedisor


Ky workshop perceptohet si nje proces nderaktiv, jo vetem midis studenteve, por edhe me komunitetin lokal dhe sektorin privat. Se pari, studentet dhe pjesemarresit do te vendosen ne pozicionin e aktoreve te ndryshem dhe argumentojne per kete perspektive. Gjithashtu, komuniteti lokal dhe sektori privat do te ftohen te prezantojne idete finale dhe te votojne me te favoritshmet. Kjo do te inkurajoje palet e interesit te fillojne te mendojne per rolin e tyre ne zhvillimin urban te komunitetit. Gjithashtu aspektet mjedisore do te konsiderohen gjate diskutimit, permes rolit te planifikimit te mjedisit, dhe OJQ medisore e grupet lobuese.


104

Qëndrueshmëria - shiko lidhjet


Burimi eshte perdorur si nje parathenie per zhvillimin e qendrueshem ne te cilin ceshtjet globale dhe lokale te qendrueshmerise jane diskutuar. Ideja eshte adoptuar nga Kapitulli Ndergjegjesimi ne librin " Vetja e qendrueshme" Murray (2011). Burimi perdor gjithashtu metoden S.E.E the Link per te lehtesuar lidhjen e ceshtjeve te zhvillimit te qendrueshem. Studentet do te shohin videon " Nena Toke" dhe do te vezhgojne 10 fotografi per te filluar diskutimin per ceshtjet e qendrueshmerise. Ata do te analizojne perkufizime te ndryshme te qendrueshmerise per te konkluduar me nje pohim te tyre per qendrueshmerine.

Burimi prezanton qendrueshmerine dhe perfshin krieteret e meposhtme te qendrueshmerise: mendim holistik nder-disiplinor, te menduar sistematik, te menduar afatgjate.


Licensa:



Fjalët kyçe: Metoda Shih Lidhjet, Observimi i Fotografive, Ngritja e Vetëdijes


Te kuptojne konceptin e qendrueshmerise, zhvillimit te qendrueshem dhe tre shtyllave te zhvillimit te qendrueshem. Te promovojne te menduarin sistematikTe konceptojne debatin global te qendrueshmerise me ceshtje konkrete te qendrueshmerise ne Kosove, Te krijojne lidhje midis temave te qendrueshmerise Te shkruajne nje pune kerkimore dhe te prezantojne ceshtjet e qendrueshmerise



Palet e interesit jane te integruara permes nje sere leksionesh: Ngrohja globale Objektivat e Zhvillimit te Qendrueshem CSR Zhvillimi njerezor


SEE. the Links faqja 104 ne Manualin e MetodaveDiskutim i Fotografive dhe Personalizimi i Perkufizimit te Qendrueshmerise ( Murray, 2011. loc 632)

105

Qëndrueshmëria e bilancit të gjendjes


Mësohet se si duhet të përgatitet dhe të implementohet një bilanc i qëndrueshëm i gjendjes, duke i vlerësuar dhe kategorizuar pasurinë, detyrimet dhe kapitalin e tij. Implementimi i BGJ, si sipërmarrës apo kontabilist në secilin lloj të biznesit ndihmon zhvillimin e qëndrueshëm dhe pasqyrimin e gjendjes reale të biznesit në përgjithësi. Pas leksioneve studentet duhet te jene te afte te pergatitin dhe te zgjedhin detyra lidhur me BGJ, te perpilojne pyetesor mbi BGJ per anketimin e ndermarrjeve. Ky hulumtim do te prezentohet ne klase dhe ndermarrjet te cilat nuk kane dhene pergjigje te duhura mbi pergatitjen e BGJ apo kane mungese te njohurive per te, do te vazhdohet bashkepunimi duke i dhene keshilla permes studenteve mbi pergatitjen e BGJ, e nese ka hapesire nga firmat pse jo edhe punesimi i studenteve ne ato ndermarrje.

Qëndrueshmëria e bilancit te gjendjes fokusohet ne qëndrueshmërinë e bizneseve, përgjegjësitë personale të kontabilistëve dhe menaxherëve financiar dhe zhvillimin ekonomik të vendit në përgjithësi duke u bazuar ne Standardet Ndërkombëtare të Kontabilitetit (SNK/IAS)dhe Standardet Nderkombetare te Raportimit Financiar (SNRF/IFRS).


Licensa:

Autorja: Fidane Spahija Gjikolli


Fjalët kyçe: Kontabiliteti, Bilanci gjendjës, Shpalosja informatave


Aplikimi i BGJ për zhvillim të qëndrueshëm në biznes dhe ekonomi.



Për përgatitjen e rastit të studimit, studentët duhet të investigojn bizneset, me konkretisht menaxherët financiar apo kontabilistët lidhur me përgatitjen e bilancit të gjendjes dhe qëndrueshmërinë e tij nëpër periudha të ndryshme kohore. Secili grup i studenteve do te zgjedh biznesin qe do t'a vizitoj. Qellimi i kesaj vizite eshte qe te merren informacione se a kane te pergatitur bilanc te gjendjes dhe a eshte pergatitur ne perputhshmeri me SNK dhe SNRF. Keto pyetje te drejtuara nga studentet do te perpilohen ne forme pyetesori pas ligjerates ne bashkepunim me ligjeruesin. Ky pyetesor do te jete i njejte per te gjitha bizneset. Para vizitave do te shikohet lista e marrveshjes se bizneseve me Universitetin, ne menyre qe te njoftohen se do te vizitohen keto biznese. Në mungesë të përgatitjes së BGJ dhe kuadrove profesionale nga ana e bizneseve, do të vijn në shprehje idetë dhe propozimet e studentëve të fituara nga kursi relevant. Studentët e aftë mund të përfitojn vend pune apo punë praktike nëpër bizneset e vendit.

106


LigjeratëIlustrime

DiskutimeRast studimi.

107

Qëndrueshmëria e borxhit: Çfarë munden të mesojnë vendet e vogla nga kriza e borxhit dhe rëndesia e mbajtjes së borxhit të qeverisë nën kontroll


Keto materiale te mesuari do te dizenjohen per te shpeguar rendesine e menaxhimit te borxhit te qeverise ne nje vend duke mesuar nga rastet e fundit te vendeve europiane me probleme me borxhet si per shembull, Greqia, Italia, Portugalia, dhe duke i krahasuar ato me trendet aktuale, ne rastin e borxhit te qeverise ne Kosove. Grupe studentesh priten te analizojne menyren me te cilen vendet financojne shpenzimet e tyre duke perdorur borxhin dhe i krahasojne praktikat e borxhit me rastin e Kosoves. Qellimi eshte te kuptohet roli i borxhit per nje vend ose menyrat me te cilat mund te mbahet borxhi nen kontroll per te mos shkaktuar pazgjidhshmeri ne nje vend. Ne pergjithesi, me keto materiale te te mesuarit, studentet duhet te jene ne gjendje te shpegojne sesi borxhi mund te jete nje faktor qe ndihmon dhe nuk shkaterron zhvillimin e qendrueshem ne nje vend.

Te kontribuoje ne te kuptuarin e rendesise te qendrueshmerise se borxhit per nje zhvillim te pergjithshem te qendrueshem Te kontribuoje duke siguruar nje veshtrim te thelle te drejtperdrejte ne planifikimin dhe menaxhimin e borxhit


Licensa:

Autorja: Shqipe Abazi


Fjalët kyçe: Menaxhimi i Boxhi, Financa, Shpenzimet Publike


Te jene ne gjendje te kuptojne rolin e borxhit te qeverise ne zhvillimin e qendrueshem Te jene ne gjendje te vleresojne planifikimin dhe menaxhimin e borxhit nga eksperienca kosovare si nje shtet i ri, duke qene i financuar permes leshimit te borxhit Te jene ne gjendje te identifikojne mangesite e planifikimit dhe menaxhimit te borxhit duke analizuar krizen me te fundit te borxhit ne Europe. Eksperience ne prodhimin e raporteve analitike



Ministria e Financave, Banka Qendrore e Kosoves dhe bankat komerciale ne Kosove te gjtha kane qene te perfshira ne rrethin e borxhit dhe procedimin e tij. Puna per keto burime te te mesuarit do te drejtohet ne bashkepunim me te gjitha institucionet e lartepermenduara te cilat jane te perfshira direkt ne kete proces. Studentet do te marrin nje informacion te rendesishem per konceptin dhe teknikat qe rrethoje pyetjet e borxhit te qeverise.

108


Perqasja e studimit nderdisiplinor : ky kerkim qarkon disiplina te ndryshme, sociale (ekonomike) dhe disiplina formale ( metoda statistikore, matematikore dhe sasiore) Puna ne terren : studime ne terren ose vizita studimore neper institucione te ndryshme, banka qendrore dhe ministria e finances qe merret me borxhin.

109

Reforma territoriale-administrative në Shqipëri dhe efiçenca e shërbimeve publike lokale: rasti i qarkut të Durrësit


Ky material mësimor ofron një mënyrë në drejtim të të mësuarit aktiv dhe shpërhapjes së dijeve në lidhje me sfida sociale, ekonomike dhe mjedisore ndaj zhvillimit të qëndrueshëm në Shqipëri. Synimi i materialit mësimor është të forcojë edukimin mbi çështjet dhe sfidat e lidhura me qëndrueshmërinë në kontekstin e përdorimit të rasteve të ndryshme studimore. Ky material mësimor ka në thelb ose fokusohet në reformën e re territoriale-administrative në Shqipëri. Reforma është e lidhur me mirëqeverisjen dhe me përdorimin me efiçencë të burimeve që zotërojnë njësitë e qeverisjes vendore, në kuadrin edhe të reformës decentralizuese dhe përbën një hap shumë të rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të qëndrueshëm. Së pari, studentët do të njihen me konceptet dhe çështjet kryesore të qëndrueshmërisë. Kështu, pas zhvillimit të dy orëve mësimore, studentëve do t'u kërkohet të prezantojnë projektet e tyre të kursit në lidhje me çështjet dhe sfidat e qëndrueshmërisë, që ata vetë do t'i identifikojnë, në kontekstin e reformës së re territoriale-administrative. Për rrjedhojë, me anë të kërkimit dhe analizës, ata do të diskutojnë sëbashku si dhe me palët kryesore të interesuara, në lidhje me diferencat si dhe përmirësimet e ndodhura në njësitë e qeverisjes vendore, në qarkun e Durrësit.

Njohuri të thelluara në lidhje me zhvillimin e qëndrueshëm në fushat social-ekonomike dhe mjedisore. Ndërgjegjësimi për çështjet e lidhura me qëndrueshmërinë si përdorimi efiçent i burimeve lokale e decentralizimi fiskal, shërbime publike efiçente si dhe zgjidhje të mundshme ndaj problemeve që hasen në këtë proces.


Licensa:

Autorja: Marsida Ismaili


Fjalët kyçe: Të mësuarit aktiv, qeverisja, reforma


Objektivat mësimore të këtij materiali janë:


Politikat publike dhe mirëqeverisja. Reforma e re administrative-territoriale në Shqipëri dhe fokusi është në rastin e qarkut të Durrësit. Përdorimi efiçent i burimeve të zotëruara nga njësitë e qeverisjes vendore si dhe shërbimet që sigurojnë për komunitetet përkatëse.

110


Qasje ndër-disiplinore me raste studimore. Realizimi i pyetësorëve.Punë në terren: realizimi i vëzhgimeve dhe grumbullimi i informacioneve, jashtë auditorit.


Në lidhje me reformën e re territoriale-administrative dhe përgatitjen e këtij materiali mësimor do të identifikohen edhe palët e ndryshme të interesuara. Ndër to mund të evidentojmë: Ministrin e Shtetit për Çështjet Vendore, Bashkia Durrës, qytetarët në qarkun e Durrësit si dhe biznese apo kompani të ndryshme.Studentët do të kenë mundësinë që të kontaktojnë me agjenci të ndryshme qeveritare, bizneset si dhe grupet e interesit, që janë të rëndësishme në lidhje me reformën e re territoriale-administrative.

111

Restaurimi dhe regjenerimi i trashegimisë kulturore


Ne kursin e restaurimit, studentet studiojne teknikat tradicionale dhe lokale te restaurimit te godinave te rrenuara. Ne kursin e restaurimit, do te kete nje modul ne te cilin studentet do te mesojne si te hyjne ne kontakt me pale te ndryshme te interesura , te diskutojne me ta per te reflektuar mbi rendesine e restaurimit te trshegimise kulturore per zhvillimin e qendrueshem te qytetit dhe gjithashtu ne ontakt te drejtperdrejte me studentet e masterit te lejoje pune praktike per restaurimin e arkitektures se rrenuar. Kontakti me palet e interesuara do te ndihmoje studentet te kryejne nje projekt restaurimi, per te treguar kujdes jo vetem per aspektet teknike dhe perdorimin e nje godine te vetme, por te marre ne konsiderate edhe rigjenerimin urban qe ky projekt mund te sillte per rajonin rreth e rrotull dhe perfitimin ekonomik te paleve te ndryshme te interesuara ( bashkia, pronaret, komuniteti, etj.) Rezultati i ketij moduli mund te jete nje flete-palosje e cila mund te shperndahet ne bashki, agjensi udhetimesh, pika informacioni, etj. Kjo do ta beje ndertesen e restauruar pjese te nje rrjeti te madh per turistet per t'u vizituar. Ne qofte se projekti i restaurimit nuk merr ne konsiderate integrimin e nderteses ne aktivitete te jetes se perditshme te banoreve qe mund te kujdesen per te, ajo do te harrohet dhe restaurimi nuk do te jete pjese e interesit te ndokujt, por ne qofte se projekti mund te ri-jetezoje rajonin dhe te siguroje te ardhura ekonomike per pale te ndryshme te interesuara, kjo mund te sjelle nje zhvillim te qendrueshem.

Licensa:

Autorja: Etleva Dobjani


Fjalët kyçe: Trashegimia kulturore, Restaurime, Ndertesa


Te kuptuarit e metodave te restaurimit duke krijuar zhvillim te qendrueshem social dhe mjedisor


Studentet do te kene mundesine te takohen me pale te ndryshme te interesit, te vizitojne raste studimi, te bejne kerkime dhe te kuptojne teknikat e perdorura, te kuptojne problemet dhe te japin zgjidhje te projektit, te bejne riinterpretimin dhe tregimin e nje historie, te terheqin turiste dhe te bejne nje liberth qe mund te shperndahet neper agjensite turistike, etj.


Pale te interesit te pershtatshme te sugjeruara: BanoreBashkiaOJQ ( Co-plan, CwB)Perfaqesues te Insittutit te Monumenteve te KulturesPerfaqesus te agjensive turistike

112


Pjese e ketij procesi mesimor, do te jete puna ne terren, duke u larguar nga mesimi tipik brenda ne nje dhome dhe duke dale jashte per te mbledhur te dhena, per te dikutuar me bashkite, zyrat e planifikimit rajonal, sektorin e turizmit dhe shoqerine civile.Studentet do te zhvillojne nje vezhgim shkencor ne zonen ku ndodhin veprimet, sjelljet ose efektet qe projekti i tyre mund te kete tek banoret.Me informacionin qe marrin ne terren, studentet mund te diskutojne probleme te verteta me palet e interesit duke kerkuar zgjidhje konkrete per nevojat e perkohshme dhe mund te propozojne nje ide te re biznesi me palet e interesit dhe te mund te kene me shume vlere per ta dhe per mjedisin.

Te edukohet riperdorimi i ndertesave historike permes kerkesave moderne me qellim qe te luhet nje rol i rendesishem ne riperteritjen e qytetit apo te zones ku gjendet.


113

Rigjenerim urban dhe projektet e komunitetit. Lojë mbi vlerësimin e skenareve të propozuar për transformim


Ky modul do te perqendrohet ne te mesuarin aktiv duke stimuluar procesin pjesemarres ne planifikimin dhe vendim marrjen. Se pari, studentet duhet te mbledhin informacion dhe te marrin input nga aktore she eksperte te ndryshem permes punes ne terren. Me tej, ne seksione te ndara te fokus grupe, ata do te diskutojne skenare te transformimit. Se fundmi, nje seksion edukimi permes lojrave me pale te interesit te ndryshem dhe me aktore te ndryshem do te organizohet. Ata pyeten te krahasojne dhe vleresojne skenaret duke argumentuar vleresimin e tyre. Pjese e aktoreve mund te jene pale te interesuara reale, sipermares, shoqeria civile, dhe perfaqesues publik ose studente qe mund te stimulojne grupin e interesuar. Studentet ne te njejten kohe do te marrin shenime per vleresimin duke perdorur nje matrice shume-kritereshe , e cila ne fund tregon skenarin me te mire.

Zhvillimi i qendrueshem ne rigjenerimin urban. Ne projektet e rigjenerimit urban, studentet mesojne si te merren me aspekte te ndryshme dhe si t'i marrin ato ne konsiderate sipas vizionit te pergjithshem. Bashkepunimi integrues i kerkesave sociale, ekonomike, mjedisore, historike dhe kulturore. Keto aspekte ndikojne tek skenari i propozuar i transformimit te nje zone. Studentet do te merren me te dyja, por do te mesojne te vleresojne rolin e tyre dhe peshen duke bere vleresimin e skenarit me te mire.Nje perqasje holistike dhe integruese per transformim urban te qendrueshem. Aktore te ndryshem duhet te vendosin vete cili eshte skenari me i mire, vleresim permes kritereve te ndryshme te cdo strategjie te propozuar brenda te njejtit skenar. Ne kete menyre, studentet do te kuptojne logjiken e vleresimit dhe gjithashtu zgjidhjen perfundimtare si rezultat i kontributeve te ndryshme.


Licensa:

Autorja: Dorina Papa


Fjalët kyçe: Urbane, Rigjenerim, Komunitet


Te kuptoje rendesine e procesit te vendim-marrjes bashkepunuese per nje rigjenerim te qendrueshem urban. Te mesoje metodologjine dhe mjetet qe perdoren per menaxhimin e projekteve urbane te rigjenerimit Te skicoje propozimin sipas peshes te secilit objektiv ose kerkesave te dhena nga aktore te ndryshem.


114

Pale te ndryshme te interesit si komuniteti lokal, sipermarresit lokale do te perfshihen se pari permes nje pyetesori. Bazuar ne te, studentet do te ndertojne objektivat e projektit dhe do t'u japin atyre peshen e duhur sipas rezultateve.Me pas, ata do te perfshihen ne seminar si partnere aktive- gjate procesit te evoluimit te skenareve. Ne kete proces, eksperte te ndryshem do te marrin pjese si per shembull inxhiniere mjedisi, cilvile, eksperte finance, planifikues, etj. ) te cilet mund te jene eksperte nga bashkia ose profesore nga fakulteti qe merren me kete fushe studimi.


Diskutim i Seksionit te Fokus Grup ( 15 min) per punen ne terren. Analizojne dhe interpretojne te dhena dhe inputet e dhena. Pergatitet nje analize SWOT per zonen e projektit te dhene. Nje fokus grup i dyte (30 min) diskuton dhe propozon nje skenar te transfomimit. Te hartoje nje draft-liste duke planifikuar strategjite e nderhyrjeve dhe t'i skicoje ato ne nje harte te zones se projektit. Seksioni i trete: Loja edukative (60 minuta) ( ne varesi te numrit te grupeve dhe skenareve te propozuara). Seksioni i lojes edukative eshte organizuar me pale te ndryshme te interesuara dhe aktore te ndryshem. Ata pyeten te krahasojne dhe vleresojne skenaret e dizenjuar duke argumentuar vleresimin e tyre. Pjese e aktoreve mund te jene pale te interesuara dhe sipermarres reale; shoqeria civile dhe perfaqesues publike ose studente te cilet mund te stimulojne grupet e tyre te interesit. Se pari, cdo grup do te prezantoje skenarin e vet. Se dyti, per cdo kriter dhe nen-kriter, palet e interesuara pyeten te komentojne dhe vleresojne. Ne te njeten kohe, studentet do te mbajne shenime per vleresimin, duke perdorur matricen me shume kritere te vleresimit, e cila ne fund do te tregoje skenarin me te mire.


115

Roli i organizatave tregtare për zhvillimin rural


Qellimi i ketij studimi eshte te vleresoje dhe kontrolloje aktivitetin social-tregetar ne nje rajon specifik ne Shqiperi si per shembulll ne Korce dhe Permet bazuar ne ndjekjen e shembullit te rajoni Ballyhoura. Ndermarrjet sociale jane nje burim i rendesishem , kryesisht ne zonat rurale ku perjashtimi social dhe izolimi kane me teper gjasa te ndodhin. Ne do te analizojme mbeshtetjet dhe burimet e nderrmarjeve te vecanta sociale ne studimin tone si dhe qendrueshmerine e tyre dhe perspektivat e ardhshme per t'u rritur e zhvilluar. Ne gjithashtu do te studiojme sesi njerezit i shohin nderrmarjet shoqerore ne komunitet si nje teresi, por edhe planifikojme te marrim informacion dhe feedack nga punetoret dhe vullnetaret per perfshirjen e tyre ne organizatat respektive. Ky projekt do te perdori rastin e studimit te rajonit Ballyhora dhe do te perdoret si krahasim kur ne te shohim rajonin e Korces dhe Permetit ne Shqiperi. Grupi Ballyhoura u themelua ne fillim te viteve 1990 ne zonat rurale dhe mori pjese ne L.e.a.d.e.r I ne vitet 1991-1993, L.e.a.d.e.r. II nga 1994 ne 1996, L.e.a.d.e.r.+ nga 2000 ne 2006 dhe tani ne L.e.a.d.e.r. nga 2007 to 2013. Ballyhoura sh.p.k eshte nje partneritet i cilesise, bazuar ne sektoret vullnetare, komunitare dhe tregetare e publike me qellim per te stimuluar veprimet e zhvillimit te qendrueshem nga komunitetet lokale dhe sektori privat dhe per te perballuar me sektorin publik ne planifikimin strategjik, mobilizmin e burimeve nga BE dhe vende te tjera te BE-se permes nje bashkepunimi nderkombetar dhe te koordinoje zhvillimin, i cili do te mbaje popullsine Ballyhoura, permiresoje cilesine e jeteses se banoreve te tij dhe te ndryshoje bazen ekonomike rurale ne keto zona rurale. Kjo sh.p.k propozoi programe te ndryshme zhvillimi per te promovuar marketingun , per te permiresuar jeten rurale, ushqimin, burimet natyrore, prodhimet artizanale, turizmin rural dhe ri-jetezimin e jetes ne fshat. Cilesia e jetes eshte nje konsiderim i rendesishem per gjithsecilin, kryesisht per njerezit qe jetojne ne zonat rurale sepse kjo ben te mundur permiresimin e standarteve te jeteses, edhe pse nuk eshte e lehte te matet dhe te gjendet ndihma financiare, zhvillimi rural dhe zgjerimi i nderrmarjeve sociale duhet te garantoje disa sherbime si transporti, kujdesi per femijet, kujdesi per te moshuarit, etj. te cilat jane shume thelbesore per zonat rurale.

Licensa:

Autorja: Olta Sokoli


Fjalët kyçe: Ndërmarje sociale, Zhvillimi rural, Rast studimi


Eshte shume e rendesishme te besh studentet me dije se cfare do te thote te studiosh dhe te besh kerkim shkencor ne kete fushe dhe ne te njejten kohe t'i lejosh ata te eksplorojne idete se cfare do te thote " i qendrueshem"


Gjithe ideja ne teresi eshte per te mbajtur komunitetin te qendrueshem: te qenit i qendrueshem ne stilin e tyre te jeteses dhe ne mjedisin qe i rrethon.


116

Kjo do te theksoje rolin e anetareve te bordit, perdoruesve dhe te punesuarve te ndermarrjeve sociale. Mund te zhvillohen shume vizita ne dy rajone te Ballyhoura, si Shoqata e Zhvillimi Croom dhe Qendra Lough GUr Heritage ose ne rastin e Shqiperise ne dy rajone te ndryshme si Korca dhe Permeti. Eshte e rendesishme te respektohen te dyja lokacionet sepse palet e interesit kane qene shume bashkepunuese dhe ndihmese gjate gjithe vezhgimit.


Metoda "brainstorming" ne klase. Te vete mesuarit , i cili do te thote t'i besh studentet te mendojne per ceshtje te ndryshme Media online.


117

Rritja e qëndrueshmerisë përmes aplikimit të strategjive tëpërziera të marketingut për të zëvendësuar prodhimet e importuara në sektorin e ushqimit - sektorin e prodhimeve bulmetore


Kerkimi ne terren eshte nje burim jetesor i njohurive, duke qene se u siguron studenteve praktika te dores se pare te botes reale. Kjo eshte arsyeja se perse ky material mesimor synon t'u siguroje studenteve nje platforme jo-konvencionale te te mesuarit per nje ceshtje subjekti. Permes punes ne terren, studentet do te jene ne gjendje te bejne dallimin midis llojeve te ndryshme te strategjive te zbatuara nga prodhuesit e bulmetit lokal dhe ndikimin e tyre ne shitje. Kjo forme e te mesuarit do te siguroje studentet me mjetet e nevojshme per te analizuar ne menyre kritike problemin dhe te siguroje rekomandime konkrete sesi te permiresohen strategjite e marketingut qe do te cojne drejt rritjes se qendrueshme dhe zevendesojne importin.

Te inkurajoje rritjen e qendrueshme dhe te zevendesoje importin. Te perfshije palet e interesit te ndryshme ne punen e dokumentave Te stimuloje prodhimin lokal, zevendesimin e importit dhe te ule papunesine, e ne kete menyre te rriti mireqenien sociale.


Licensa:

Autori: Ejup Fejza


Fjalët kyçe: Mësimnxënja Aktive, Konsumi Vendor, Zëvendësimi i Importit


Analizoje strategjite e marketingut te implementuara nga prodhuesit e sektorit te bulmetit;Te kerkoje ne menyre individuale dhe permes grupeve Te shkruaje nje raport te tipit kerkimor qe i jepet organizates ne fund te kerkimit



Palet e jashtme te interesit qe vijne nga kompani te ndryshme dhe qe sigurojne stabilitiet do te jene pjese e leksionit si miq te ftuar dhe do te ndajne pervojen e tyre ne kontekstin e zhvillimit te qendrueshem. Studentet kane mundesine te jene ne kontakt direkt me palet shoqereore dhe te perjetojne sfidat ne lidhje me tre perqasjet e zhvillimit te qendrueshem. Me tej, palet e interesit te jashtme do te ofrojne vizita te studenteve ne kompani qe te vezhgojne dhe kuptojne me mire zhvillimin e qendrueshem. Ne anen tjeter, palet e interesit perfitojne nga studentet , idete e tyre dhe zgjidhjet per rastet e studimit. Dy Kompani Evroenergy, www.evroenergy.com, dhe Dea company http://www.ujidea.com do te ftohen si foles ne klase. Palet e jashtme te interesit do te krijojne edhe nje rrjet me studentet, qe mund te jene me vone te punesuarit e tyre potenciale.

118


Puna ne terren Te mesuarit me baze problemore

119

Sim (One out) - Simulim i procesit të vendimmarrjes për projekte, planifikimi dhe dizajni urban


Kjo metodë është zhvilluar në kuadër të kursit “Sisteme Planifikimi”, si simulim i procesit të vendimmarrjes për projekte të mëdha urbane. Gjithsesi, ajo mund të përdoret edhe në fusha e kurse të tjera, si lloj i vecantë i lojës me role. Ideja kryesore e metodës është observimi se deri në c'masë ndryshimi i vetëm një variable/aktori influencon rezultatin e procesit. Struktura e lojës është si më poshtë: Pjesëmarrësve u caktohet një rol, në mënyrë të rastësishme, dhe u jepet kohë për ta kuptuar dhe studiuar sjelljen e atij aktori në situata të lidhura me fushën e studimit. Njëri prej këtyre roleve (më i rëndësishmi) duhet të jetë i ndryshueshëm. Kjo do të thotë se karakteristikat e këtij aktori duhet të jenë të ndryshme në kontekste e kultura të ndryshme. Psh, roli i një planifikuesi urban nënkupton shumë aspekte: urbanist, planifikues strategjik, planifikues social, etj. Personi që e luan këtë rol është i vetmi që do ndryshojë përgjatë rolës, duke u zëvendësuar nga persona të tjerë që luajnë rolin e tipeve të tjerë të planifikuesve. Rezultati final i lojës janë disa skenare zhvillimi/vendimmarrjeje, të cilat do votohen (nga përfaqësues të komunitetit, apo nga vetë anëtarë të shkollës), për të kuptuar ndikimin e vërtetë të aktorëve dhe tipeve të ndryshme të “aktorit kryesor” në një proces të tillë. Kjo metodologji inkurajon një të kuptuar të mirë të koncepteve kryesore të planifikimit (apo fushave të tjera të interesit), si dhe një qasje praktike ndaj sfidave të vendimmarrjes reale.

Ky workshop ka rendesi per ceshtje te qendrueshmerise sepse nxit vendimmarrjen shume-faktoriale, pra marrjen e nje vendimi qe duhet te koordinoje interesa te shumte, per te arritur ne rezultatin me te mire afatgjate. Gjithashtu ai i ndihmon studentet te kuptojne se sa kompleks eshte zbatimi i parimeve te qendrueshmerise ne nivelin politik dhe profesional. Per me teper, roli i grupeve te interesit me qasje mjedisore apo sociale, si dhe roli i ndryshueshem i planifikuesit, qe varion nga planifikues mjedisor, ne planifikues strategjik, te mireqenies sociale, etj, i jep me shume dinamika simulimit dhe e nxjerr me ne pah sfiden per vendimmarrje te qendrueshme. Gjithashtu studentet mesojne si te lobojne ne menyren e duhur per interesa ekonomike, mjedisore e sociale.


Licensa:

Autori: Kejt Dhrami


Fjalët kyçe: Loje me role, Planifikim urban, Vendimarrje


Kuptim i roleve të ndryshme të planifikuesve në sisteme të ndryshme planifikimiKuptimi i rolit të aktorëve të ndryshëm në procese dizajni dhe planifikimi urban


120


SimulimLoje me rolePune ne terrenAnalize skenareshDebat


Ky workshop është perceptuar si një proces interaktiv, jo vetëm mes studentëve, por edhe me komunitetin lokal dhe sektorin privat. Si fillim, studentët dhe pjesëmarrësit do vendosen në pozitën e aktorëve të ndryshëm dhe do diskutojnë në lidhje me perspektivat e tyre. Më pas, komuniteti lokal dhe sektori privat do ftohen në prezantimet e ideve përfundimtare të dizajnit dhe do votojnë mbi të preferuarën e tyre. Kjo do inkurajojë aktorët të nisin të mendojnë mbi rolin e tyre real në zhvillimin urban të komunitetit. Gjithashtu, aspektet mjedisore do konsiderohen përgjatë lojës, si në rolet e planifikuesve të mjedisit, edhe në ato të grupeve të lobit mjedisor dhe OJQ-ve.Perfshirja e studenteve ne kete proces do jete aktive, ndersa ajo e banoreve dhe bizneseve te zones do jete me pasive, nepermjet dhenies se intervistave ne fazen parapergatitore, dhe votimin ne prezantimet finale. Grupe te tjera interesi, si bashkia apo njesi te tjera qeverisese, OJQ-te, etj nuk do kene nje perfshirje direkte ne proces.

121

“Sjellja elektorale në Bashkinë e Durrësit, Shqipëri, 2015”


Sjellja elektorale është një formë demokratike e qëndrimit politik. Të kuptosh sjelljen e votuesit ndihmon në shpjegimin e “si” dhe “pse” merren vendimet nga secila palë e përfshirë në këtë marrëdhënie: si nga ana e vendimmarrësve/institucioneve apo vetë elektorati. Studimet mbi këtë çështje mundësojnë dhënien e përgjigjeve të duhura problemeve konkrete. Në këtë aspekt, ky projekt i fokusuar në elektoratin e Bashkisë së Durrësit në vitin 2015 (vit zgjedhor lokal). Studentët do të përpiqen të skicojnë një strukturë të përbërësve të sjelljes se votuese. Rezultati do të shërbejë në përmirësimin e mirëqënies dhe prosperitetit të bashkisë. Ata do të mbledhin dhe analizojnë të dhëna mbi këtë çështje. Për më tepër që nëpërmjet këtij projekti të tipit të “mësuarit pro-aktiv”, ata do të kenë mundësinë të jenë pjesë e një procesi konsultimi me vendim-marrësit lokal.

Manaxhim i qendrueshëm i skenarit të problemit nëpërmjet kërkimeve praktike të problemeve reale Ndërmarrësi e qendrueshme të kërkimit në terrenKontribut i qendrueshëm në zhvillimin e demokracisë dhe mirëqënies së njësisë localeBashkëpunimi i qendrueshëm në drejtim të eficencës dhe efektivitetit të zhvillimit social-ekonomikKontribut në manaxhimin e qendrueshëm nga niveli mikro (lokal) në atë makro (kombëtar) të zhvillimit demokratik


Licensa:

Autorja: Dorina Berdufi


Fjalët kyçe: Të mësuarit aktiv, transferimi i njohurive, aftësi prezantimi


Ndërmarrja e një kërkimi bazikAplikimi i analizave bazike statistikoreDhënia palëve të interesuara zgjidhje të përshtatshme të problemit



Partitë politike dhe qeverisja lokale përfitojnë nga bashkëpunimi me studentët duke qenë se ata do të marrin një perspektivë ndryshe dhe këndvështrim të ri në lidhje me aktivitetet dhe politikat e tyre për votuesit. Ata gjithashtu përfitojnë një zgjidhje të mundshme shkencore të këtij problemi.


Ndërtim pyetësori Ndërtim interviste Rast studimi

122

Socializimi në realitetin urban. Zhvillimi i qëndrueshëm përmes forcimit të shoqërisë civile


Diskutimi per formen e re te urbanizimit ne te cilen ne jetojme, filloi nga koncepti i "urbanizimit" me nje diskutim te gjere per "vdekjen e qyteteve" dhe me ate c'ka eshte quajtur "neo-ruralizim". Ideja se qyteti po vdes nuk eshte e re dhe eshte shfaqur periodikisht qysh kur forma urbane filloi te merrte jete. Megjithate, me rregjistrimin e popullsise, se bashku edhe me disa spekulime per efektet sociale te perhapjes shperthyese te teknologjise se informacionit, iu dha nje trupezim empirik versionit me te fundit te kesaj ideje. Ne fakt, qyteti dhe madje edhe qytetet e medha, jane larg zhdukjes. Trendet e hasura deri me tani, ne sistemet urbane ne shumicen e ekonomive te zhvilluara, tregojne se qytetet nuk po refuzohen, por po pesojne nje trasformim rrenjesor. Perfshirja sociale dhe e shkuara e lavdishme e shtetit te mireqenies (vitet 1980-1990) kane qene duke pesuar nje transformim rrenjesor, te ndikuar nga trendet e ekonomise se re, migrimi rural dhe urban, ngritja e grupeve te rinj te interesit, te gjitha nen cadren e globalizimit. Perfshirja, jeta sociale, ekonomike dhe politike duken me te rendesishme se kurre me pare, ne kuadrin e studimeve sociale por edhe ne fushen e politike-berjes.

Lidhja per qendrueshmeri eshte e rendesishme, duke qene se temat e propozuara permes diskutimeve do te perfshijne aspekte te ndryshme te zhvillimit social dhe qendrueshmerise afatgjate ( studime sociale urbane ose rurale, aspekte sociale).


Licensa:

Autori: Denis Cela


Fjalët kyçe: Strategjia e zhvillimit të qytetit, Qeverisja, Të mësuarit aktiv


Perfshirja e OJQ-ve dhe grupeve te interesit ne krijimin e nje perspektive "think tank" me mundesine e transformimit te studimeve ne projekte te ardhshme per perfshirjen sociale.



Perfaqesuesit e OJQ dhe shoqerise civile perfshihen gjate prezantimit, duke u bere pjese aktive e nje pjese te shoqerise qe merret rregullisht me projektet ne zonat e zhvillimit social, rural dhe urban. Studentet kane mundesine te merren me raste studimi te verteta, projekte me te cilat merren palet e interesit. Kjo sherben si nje think tank ose laborator social ku te dyja partite transmetojne dhe marrin informacion te vlefshem, ide te reja dhe mundesi bashkepunimi ne te ardhmen, per studentet te cilet duan te jene pjese e perfshirjes sociale dhe zhvillimit te metejshem.

123


Rast studimiDiskutime te hapura Brainstorming Krijimi dhe vijueshmeria e nje laboratori socialModelet e propozimit te projektit

124

Stimulimi i rritjes së qytetarisë midis të rinjve në Kosovë: A munden të rinjtë të ndihmojnë Kosovën t'i adresohet çështjeve shoqërore dhe ekonomike?


Qyetetaria aktive tek të rinjët është mënyra më e mirë për të promovuar ndryshime ekonomike dh sociale në shoqëritë në tranzicion. Tri mënyrë përmes të cilave të rinjët mund të kontribuojnë në ndryshime ekonomike dhe shoqërore janë: vetë-zhvillimi, ndërveprimi dhe veprimet shoqërore. Hapi i parë për të përmirësuar qytetarinë aktive tek të rinjët është identifikimi i pengesave për pjesëmarrjen e rinjëve, duke filuar nga shtëpia, shkolla, komuniteti dhe institucionet. Përmes vizitave në institucionet qeveritare, studentët do të jenë në gjendje të kuptojnë se si është e ndërtuar marrëdhënia midis qytetarëve dhe qeverisë. Për më tepër, ata do të angazhohen në projekte të vogla ku do të vlerësojnë dhe do të japing ide se si mund të përmirësohet qytetaria aktive.

Te krijoje bashkepunim midis studenteve, OJQ-ve dhe perfaqesuesve te qeverise lokale te cilet do te ndihmojne studentet te perfitojne njohuri dhe te kuptojne efektet e qytetarise aktive ne procesin e politike-berjes.


Licensa:

Autorja: Fitore Pacolli


Fjalët kyçe: Qytetaria Aktive, Trasparenca, Përgjegjësia


Krijimi i treguesve relevante standarte qe do te mund te lejonte analizimin dhe zhvillimin e efektivitetit te qytetarise aktive. Studentet duhet te organizojne workshop dhe te skicojne propozime te politikes qe do te prezantohet tek perfaqesuesit e njesive te qeverise.



1. OJQ , agjensite dhe bizneset qe punojne me te rinjte ne nivel lokal jane te perfshira ne seminar si partnere aktive per te paraqitur pervojen e tyre ne lidhje me angazhimin me te rinjte ne ceshtje sociale dhe politike.2. Perfaqesuesit e njesive qeverisese lokale jane pjese e seminarit si partnere aktive- angazhim aktiv dhe civil. Palet e interesit nga njesite qeverise lokale do te perfitojne nga bashkepunimi duke qene se ata marrin perspektive te jashtme nga workshopet e organizuar.


Workshop Rast studimi Diskutim

BrainstormingStimulim

125

Studio e dizenjimit të qëndrueshëm - cilësia e mjedisit të brendshëm


Ky modul, brenda kursit te Studios te dizenjimit te qendrueshem, ka si synim te prezantoje studentet dhe disa prej kompanive te ndertimit dhe materialeve me konceptet e nevojshme per investigimin e problemeve te cilesise se mjedisit te brendshem ne objektin e ndertuar dhe lidhjen qe kane me shendetin, rehatine dhe prodhimin. Cilesia e Mjedisit te Brendshem fokuson ne kushtet brenda nderteses. Ajo perfshin cilesine e ajrit, aksesin ne driten e diellit dhe pamjet, kushtet akustike te kendshme, dhe kontrollin mbi driten dhe rehatine termale. Perdoruesit e ndertesave mund te rritin kenaqesine e rehatise se ndertimit duke konsideruar gjithe aspektet e cielsise se mjedisit te brendshem. Studentet dhe palet e interesit do te prezantohen me instrumente te ndryshme qe do te jene ne gjendje te matin komponente te ndryshem te EIQ. Te gjithe pjesemarresit do te krijojne grupe te ndryshme dhe do te plotesojne pyetesore me perdoruesit e zones, dhe te dhenat e marra do te pasqyrohen ne nje raport qe ndihmon ne marrjen e vendimit per permiresimin e cilesise se mjedisit te brendshem.

Licensa:

Autori: Juljan Veleshnja

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Universiteti Polis, Tiranë, Shqipëri Fjalët kyçe: Dizajnim, Materiale, Ndertim


Te siguroje pjesemarresit me njohuri thelbesore te semundjeve qe kane lidhje me ndertimin e baneses, shkaqet dhe efektet;Te siguroje pjesemarresit per te zhvilluar aftesite e kerkuara per te studiuar problemet e vecanta te lidhura me cilesine e ajrit ne mjediset e brendshme, te identifikoje shkaqet e tyre dhe rekomandoje strategjite zbutese. Te inkurajoje pjesemarresit te adoptojne dizajn krijues dhe praktika planifikuese te bazuara ne shendetin dhe mireqenien e banoreve. Te prezantoje instrumente te ndryshme qe mund te ndihmojne ne matjen e Cilesise te Ajrit te Brendshem Analize/ matje ne vend.



Kompanite e mundshme te Ndertimit dhe Materialeve do te ftohen gjate kursit si partnere aktive kryesore. Studentet kane mundesine per te hyre ne kontakt direkt me bizneset qe veprojne ne treg dhe te sigurojne direkt interpretimet e tyre. Palet e interesit nga bizneset perfitojne nga bashkepunimi gjithashtu sepse ato marrin perspektiva te reja te jashtme dhe krijuese per aktivitetin e tyre nga studentet si dhe rekomandime per procesin e tyre te menaxhimit te qendrueshmerise, duke u perqendruar ne cilesine mjedisore.

126

Synimi per te reduktuar perdorimin e energjise dhe ndikime te tjera mjedisore qe degradojne cilesine e ajrit te brendshem dhe mund te kene ndikime potenciale negative per shendetin, rehatine dhe prodhimtarine



Puna ne terren Vezhgimi pjesemarres Ne kete modul, do te perdoren dy metoda: Puna ne terren ( Kjo metode perfshin mbledhjen e informacionit jashte kuadratit tradicional te klases) dhe Vezhgimin pjesemarres ( Ky eshte nje investigim shkencor i veprimeve, sjelljes dhe efekteve te veprimeve dhe sjelljes mbi nje objekt ekzaminimi) . Keto dy metoda do te perpiqen te bejne qe studentet dhe palet e interesit te aplikojne drejtperdrejte te gjitha aspektet teorike dhe te verifikojne cilesine e mjedisit te brendshem, te krahasuar me standartet. Analiza e drejtperdrejte dhe te dhenat do te kryhen per te reflektuar te gjithe pjesemarresit dhe sjelljen e materialeve dhe teknologjive te perdoruara, pra, nga teoria ne praktike.

127

Të kuptuarit e koncepteve të marketingut duke eksploruar raste studimi: histori sukesi dhe dështime të mëdha


Pergjate periudhave te mira dhe te keqia ekonomike, marketingu mbetet funksioni vital i cdo biznesi. Te percaktuarit dhe plotesimi i kerkesave te konsumatoreve permes prodhimeve qe kane vlere dhe akses dhe karakteristikat e te cileve komunikohen qarte eshte qellimi i pergjithshem i cdo biznesi. Ne kete dinamike, te botes globale eshte e nevojshme per studentet te kuptojne konceptet baze te marketingut duke perdorur metoden e mesimdhenies permes rastit te studimit. Cdo jave studentet do te mesojne dhe perfitojne koncepte te reja te "Parimeve te Marketingut" dhe ky koncept i ri do te eksplorohet ne keto raste te ndryshme te studimit.

Licensa:

Autorja: Bora Trajani

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Universiteti Europian i Tiranes, Tiranë, Shqipëri Fjalët kyçe: Marketingu, produkte, kerkesa


Sudentet do te mesojne te identifikojne konceptet kryesore te marketingut dhe rolin e marketingut ne biznes dhe shoqeri. Rastet e studimit jane shume te rendesishme per te ilustruar disa prej ketyre koncepteve dhe ato do te perdoren per te lejuar aplikimin e koncepteve teorike per t'u demostruar duke reduktuar hapesiren midis teorise dhe praktikes.Studentet do te mesojne te analizojne problemet e marketingut dhe te sigurojne zgjidhjet bazuar ne ekzaminimin e informacionit te marketingut Studentet do te punojne ne grupe dhe do te diskutojne raste studimi nga bota reale dhe ne kete menyre ata mund te aplikojne njohurite e tyre dhe aftesite ne keto diskutime ne grup dhe te ndajne eksperiencat e tyre me te tjeret. Metoda e mesimdhenies permes rastit te studimit do te inkurajoje te mesuarin aktiv dhe do te



Studentet kane nevoje te njohin kopmetencat qe u mundesojne atyre te merren me sfidat e sotme komplekse te qendrueshmerise ( si ndotja mjedisore, problemet etike, ndryshimet demografike, shfaqet e tregjeve te reja ne boten globale, etj) Duke perdorur metoden e rastit te studimit , studentet kane mundesine per te aplikuar njohurite e tyre teorike dhe aftesite metodologjike duke perjetuar situata ku ata duhet te gjejne zgjidhje per ndryshimet komplekse dhe te pasigurta nga bota reale.


Prezantimet me power pointDiskutimet

Brainstorming

128


Eshte e nevojshme te organizohet nje takim nje-ditor ku te ftohen palet e interesit, te cilet kane njohuri per Marketingun, duke perfshire: Menaxheret e kompanive te medhe shqiptare Ekspete te shitjeve, Eksperte te cmimeve, etj, *Per shembull, mund te ftohen menaxheri i Kompanise shqiptare te Coca-Cola. Ai mund te bisedoje per cmimet dhe shperndarrjen e Coca- Coles ne Shqiperi. Ai mund te shpegoje menyren si ata bejne shperndarjen. Gjithashtu, si mund te pershkruaje konkurimin dhe sa e veshtire edhe te perballja me nje produkt tjeter, psh. PEPSI. Mund te organizojme nje workshop me palet e interesit nga Coca Cola Shqiperia dhe ata mund te ndajne eksperiencen e tyre bazuar ne ate c'ka u tha me larte.

129

Të mësuarit aktiv në makroekonomi - Parashikimi dhe modelet e rritjes


Ne kete modul, studentet diskutojne problemet e verteta makroekonomike me palet kryesore te interesit ne Makroekonomi, si per shembull: zyrtaret e qeverise, njesine makroekonomise brenda Ministrise se Financave, Zyren e Statistikave dhe Banken Qendrore. Permes ketij modeli, studentet do te nderrmarin hapa konkrete sesi qeveria parashikon rritjen ekonomike, cili eshte modeli kryesor i zhvillimit, si e matin GDP dhe derivativa te tjera makroekonomike dhe sesi politika fiskale dhe monetare punon. "Rritja ekonomike eshte shume e lidhur me zhvillimin e qendrueshem te shoqerise. Shoqerite/ vendet, ne disa raste mund te kene rritje ekonomike afat shkurter. Atehere, ne kete burim, ne do te diskutojme modelet e rritjes ekonomike te qendrueshme afatgjate. Rritja ekonomike e cila balancon nevojat aktuale me nevojat e brezave te ardhshem.

Rritja ekonomike eshte e lidhur ndjeshem me zhvillimin e qendrueshem te shoqerise. Shoqerite/ vendet, ne disa raste, mund te kene nje rritje ekonomike afatshkurter. Nderkohe, ne kete burim ne do te diskutojme modelet e rritjes ekonomike te qendrueshme afatgjate. Rritja ekonomike e cila balancon nevojat aktuale me nevojat e brezave te ardhshem.


Licensa:

Autori: Alban Zogaj


Fjalët kyçe: Macroekonomia, Modelet e Rritjes, Diskutim i Politikave


Te kuptohet si qeveria parashikon rritjen dhe te ardhurat e buxhetit Te kuptoje si Zyra e Statistikave llogarit treguesit kryesore makroekonomike. Te kuptoje si Banka Qendrore perdor Politiken Monetare



Studentet se bashku me lektorin do te vizitojne tre departamente kryesore makroekonomike te vendit, si: Ministria e Finances ( Njesia e makroekonomise), Banka Qendrore dhe Zyra e Statistikave. Gjate vizitave , zyrtaret e qeverise do te diskutojne me studentet tema, si : matja e GDP dhe rritja e GDP, modelet e rritjes, parashikimi dhe sfidat reale te trajtimit te ketyre ceshtjeve.


LeksioneRast studimi Vizite studimore

Diskutim Raportim

130

Te mësuarit aktiv për zhvillimin e qëndrueshëm - lidhja midis ekonomisë, shoqërisë dhe mjedisit


Popullsia eshte duke u rritur ne menyre drastike dhe kerkesa per njohuri po rritet gjithashtu perdite. Ka media te reja per komunikimin edukativ, ide te reja per te mesuarin dhe metoda te reja te mesimdhenies. Te gjitha keto zhvillime tregojne lidhjen midis shoqerise dhe universiteteve qe ka ndryshuar ne vitet e fundit. Ne procesin e te nxenit eshte e pamundur te mesohet ndonje ceshtje konkrete duke perdorur vetem metodat klasike te mesimdhenies. Si rrjedhoje, gjetja e nje menyre te re perben nje sfide . S.E.E. lidhjet ( nje loje per te lidhur dimesionet e qendrueshmerise) eshte nje menyre terheqese e te kuptuarit te zhvillimit te qendrueshem.

Menaxhimi i qendrueshmerise ne biznese me fokus ne shoqeri, mjedis dhe ekonomi. Eshte e rendesishme qe studentet te mesojne si te merren me nje nga ceshtjet me te rendesishme sic eshte zhvillimi i qendrueshem. Ekspertet ne bote jane duke luftuar cdo dite me ndotjen mjedisore , ndryshimet demografike, ngrohjen globale dhe po perpiqen te gjejne rruge me te mira per te zhvilluar ekonomine pa demtuar raportet sociale dhe mjedisore.


Licensa:

Autorja: Kestrina Ramallari

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Universiteti Europian i Tiranes, Tiranë, Shqipëri Fjalët kyçe: Shoqëri, Universitete, Ekonomi


Permes kesaj metode, pjesemarresit do te kuptojne me mire lidhjet midis tre dimesnioneve te qendrueshmerise: shoqeri, ekonomi dhe mjedis. Do te bashkepunojne me njeri-tjetrin per te shkembyer njohurite e tyre dhe informacionet duke rregjistruar tre dimensionet e qendrueshmerise. Ata do te mesojne gjera te reja dhe zhvillojne aftesi te reja per punen ne grup. Puna ne terren do t'i ndihmoje ata te kuptojne me mire konceptet teorike qe ata kane marre ne klase dhe si i kane aplikuar ne tregun financiar. Kjo metode do te minimizoje boshllekun midis teorise dhe praktikes. Ata do te punojne ne grupe dhe diskutojne problemet qe kompanite perballen ne boten reale, duke aplikuar ne kete menyre njohurite ne keto diskutime ne grup dhe te ndajne eksperiencen e tyre me njeri-tjetrin.



S.E.E (lidhjet) DiskutimeBrainstorming

Komunikimi Prezantimi power point

131


Bizneset jane te perfshira ne seminar si partnere aktive - Studentet kane mundesine te kontaktojne direkt me punonjesit e bizneseve dhe te shohin marredheniet mes tri dimensione te qendrueshmerise. Ata mund te ndajne pervojen e tyrelidhur me keto sfida dhe te orientoje nxenesit.Eshte e nevojshme qe takimi te behet me grupet e interesit, te cilet kane njohuri rreth financave, duke perfshire: CEO / CFO Menaxheret e kompanive te medha shqiptare Ekspertet e shitjeve(Per shembull, mund te vizitohet kompania EVEREST IE, e cila merret me prodhimin e produkteve plastike, dhe do te takohet CEO/ CFO i kompanise. EVEREST IE eshte nje prej kompanive me te medha qe operon ne Shqiperi si dhe nje kompani e cila eshte e vetedijshem per zhvillimin e qendrueshem. Perfaqesuesi mund te flasi per zhvillimin e shoqerise, si ata e menaxhojne kompanine e tyre, si tregu financiar ka ndikuar kompanine e tyre, organizimin e tyre, ne qofte se ata jane te listuar ne burse, etj. Ai gjithashtu mund te flase rreth konkurrences dhe sa e veshtire eshte per te konkurruar me kompani te tjera qe operojne ne te njejten fushe).Studentet pergatisin nje liste me ceshtje per te diskutuar me perfaqesuesit e kompanive dhe gjithashtu nje liste me pyetje te cilat do t'I ndihmojne per te identifikuar ceshtjet kryesore qe ata kerkojne te dine.

132

Të mësuarit aktiv për zhvillimin e qëndrueshëm të turizmit kulturor dhe historik në Shqipëri


Materiali mësimor trajton zhvillimin e qëndrueshëm në trashëgiminë kulturore shqiptare. Ai përfshin informacion në lidhje me qytetet, institucionet, ndërtesat historike dhe vë në dukje dallueshmërinë kulturore. Materiali mësimor adreson problemet e turizmit historik dhe kulturor në Shqipëri dhe sfidën për të zhvilluar një qasje të qëndrueshme në këtë fushë. Studentët kanë mundësi për të diskutuar me punonjësit e institucioneve kulturore dhe siteve historike, të angazhohen në situata reale dhe të punojnë në grupe për të gjetur zgjidhje. Gjithashtu ata mund të mbështesin partnerët në mënyrë që të adaptojnë një perspektivë të qëndrueshme në industrinë e turizmit. Pjesëmarrja aktive e studentëve i ndihmon ata të përgatiten më mirë për të bashkëpunuar dhe krijuar zgjidhje sistematike të cilat janë të nevojshme për ndryshimin e qëndrueshëm.

Licensa:

Autorja: Esilda Luku


Fjalët kyçe: Te mesuarit aktiv, turizmi kulturor,zhvillimi i qendrueshem


Të kuptuarit e zhvillimit të qëndrueshëm të turizmit kulturor dhe historik.Të vizitojnë, vëzhgojnë aktivitetet e muzeve, vendet historike dhe t'i krahasojnë me aspektet teorike.Bashkëpunimi i studentëve me palët e interesuara dhe ndarja e njohurive dhe përvojave respektive.Të mësojnë të përballojnë problemet e industrisë së turizmit në mënyrë të qëndrueshme.Të zhvillojnë aftësitë e komunikimit në industrinë e turizmit.



Muzeu Historik Kombëtar në Tiranë, Muzeu Etnografik dhe ai Arkeologjik, vendet historike, si: kalatë, amfiteatri etj. janë partnerë aktivë në këtë seminar. Studentët kanë mundësi të kontaktojnë direkt me punonjësit e tyre, të marrin pjesë në aktivitetet e institucioneve kulturore, mund të vëzhgojnë aspektet e të menduarit dhe të vepruarit në situata reale, të shkëmbejnë ide mbi çështjet specifike dhe përballojnë sfidat në zhvillimin e një qasjeje të qëndrueshme për turizmin kulturor dhe historik.Për më tepër, studentët mund të diskutojnë mundësi të ndryshme punësimi. Nga ana tjetër, grupet e interesit nga institucionet kulturore dhe historike përfitojnë nga bashkëpunimi me studentët për të gjeneruar ide të reja dhe për të përftuar këndvështrime të jashtme dhe krijuese në veprimtarinë e tyre dhe gjithashtu rekomandime për menaxhimin e qëndrueshëm të industrisë së turizmit.

133

Edukimi i qëndrueshëm me fokus në turizmin kulturor dhe historik.Zhvillimi i qëndrueshëm i turizmit.



Puna në terrenVëzhgimi pjesëmarrësBrainstorming

DiskutimePuna në grup

134

Të mësuarit aktiv përmes praktikimit të aftësive të konsultimit të menaxhimit


Teoria integruese me rastet reale te biznesit eshte celsi per te mesuarin afatgjate. Konsultimi i Menaxhimit eshte nje subjekt pak a shume i ri, i cili ka nevoje per nje perqasje te ndryshme te mesimdhenies. Studentet do te pajisen me nje metodologji te procesit konsultativ te menaxhimit, megjithate ata duhet te permbledhin njohurite e meparshme me qellim qe te prodhojne nje raport konsultues te vlefshem. Duke perzgjedhur kompani specifike, studentet do te kene mundesine te veprojne si konsultues menaxhimi dhe te bejne perpjekje per te permiresuar strategjine e tyre te tregut, te rritin shitjet, te sigurojne kerkim dhe orientim tregu te besueshem, te zhvillojne burimet njerezore dhe te strategjise te rritjes, etj.

Te rritin bashkepunimin e qendrueshem midis akademise dhe komunitetit te biznesit Te rritin ndergjegjesimin midis kompanive per lidhjen e konsultimeve Te kontribuojne tek zhvillimi i qendrueshem i kompanive te kerkuara Te prezantojne standartet e qendrueshme ne profesionin konsultues


Licensa:

Autori: Durim Hoxha


Fjalët kyçe: Këshillimi, Strategjia e Marketingut, Zhvillimi Njerezor


Te kuptojne procesin e konsultimit (5 faza)Te identifikojne ceshtjet qe e pengojne kompanine te performoje me mire Te prodhojne nje raport diagnostikues te biznesit te vlefshem duke ofruar edhe zgjidhje Te prodhojne nje projekt propozim per kompanine per zbatim



Rast studimiDiskutim

Brainstorming

Komuniteti i Biznesit: Studentet do te duhet te vizitojne kompanite shume here gjate kesaj periudhe, me qellim qe te diagnostikojne dhe diskutojne me kompanite per nje zgjidhje te mundshme. Keshilli i Konsultimit te Biznesit – nje shoqeri e cila mbledh keshilltaret qe do te perfshihen me qellim qe te lidhi studentet me keshilltaret me pervoje.


135

"Të mësuarit dhe Meditimi"- duke mësuar si të përmirësojmë cilesinë mjedisore të hapësirave të braktisura në qytet përmes një qasjeje ndër-disiplinore dhe pjesëmarrëse"


Prezantimi i nje perqasje te re per Studion e dizajnit te peisazhit urban qe ofron nje metode praktike dhe me realiste per te forcuar efektet e te mesuarit te studenteve ne termat e pergjigjes ndaj aspekteve mjedisore, sociale, drejtuese dhe ekonomike te projekteve te peisazhit ne kompleksitet dhe mjediseve urbane per nje zgjidhje te shpejte. Materiali i ri i te mesuarit dhe metodat qe kane lidhje me te do te fokusohen ne udhezimin e studenteve mbi praktikat e qendrueshme dhe ne nje perqasje te qendrueshme drejt hapesirave te gjelbra urbane te braktisura dhe te keqperdorura ne qytet, ndersa promovojne bashkepunimin midis paleve te interesuara private, qeverise lokale, komunitetit lokal dhe OJQ-ve. Metoda e propozuar do te ndihmoje studentet te zbulojne dhe analizojne strategjite me te mira zbatuese per te rigjeneruar hapesirat e braktisura dhe zonat e keqperdoruara te jetes publike.

Licensa:

Autorja: Laura Pedata

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Universiteti Polis, Tiranë, Shqipëri Fjalët kyçe: Hapesire, Mjedisi, Cilesi


Studentet mund te aplikojne njohurite qe ata mesojne ne shkolle per te konkretizuar dhe pranuar aftesite qe ata do te shpalosin ne karrieren e tyre profesionale.


Studentet mesojne te bashkepunojne me palet e interesuara dhe te vleresojne fusha te ndryshme te ekspertizes. Ata mesojne te planifikojne, vleresojne, reflektojne dhe bashkepunojne me probleme reale komplekse sociale te ngjashme. Bizneset jane pajisur me mbeshtetje praktike ne lidhje me dizajnin dhe ndertimin e zgjerimeve te jashtme te aktiviteteve te tyre dhe te operojne provizorisht ne hapesira publike. Bizneset kontribojne ne rigjenerimin e zonave te ndermjetme dhe /ose te keq-shfrytezuara te qytetit dhe e bejne kete gje ne menyre ligjore dhe garantojne qendrueshmerine mjedisore te projektit te ri. Projektet pilote mund te behen shembuj te mire praktike per nderhyrje te ngjashme ne te ardhmen. Autoritetet lokale/ bashkite kane mundesine per te testuar perkohesisht ide te reja ne fushen publike. Ndertimi i kapaciteteve per palet e interesuara dhe profesioniste te ardhshem. ( studentet) Rezidentet do te njohin ndergjegjesimin mjedisor dhe ceshtje te njohurive qe kane lidhje me hapesirat e jashtme dhe kjo mund te ndikoje qendrimin e tyre personal drejt mjedisit; nqs ata ndihen me shume te pergjegjshem per te, ata mund te ndihmojne menaxhimin e hapesirave te perbashketa.

136


Zbatimi i hapesirave te hapura publike te qendrueshme ne kontekstin urban. Rritja e siperfaqeve te gjelbra/ te depertueshme ne qytetPerdorimi i materialeve te qendrueshme dhe vegjetacionit lokal ne panoramen dhe projektin e shtruarRi-perdorimi i materialeve dhe mjeteve Integrimi i teknikave te energjise pasive dhe aktive efikase ne hapesirat e jashtmeQendrueshmeria financiare: rigjenerimi me kosto te ulet i hapesirave te ndermjetme dhe / ose te keqperdorura me shpenzimet e bizneseve private.


Palet e interesit do te integrohen ne procesin e burimit te mesimdhenies ne menyra te ndryshme ne varesi te rolit te tyre shoqeror. Ne terma te pergjithshem, palet e interesit do te perfshihen ne menyra te ndryshe dhe ne faza te ndryshme te procesit: ato do te perfshihen gjate pergatitjes te modulit te kursit dhe informohen per procedurat dhe orarin e takimeve dhe prezantimeve. Se dyti, do te takohen me studentet per te diskutuar nevojat dhe kerkesat per projektin dhe shkembejne idete per te kontribuar ne perkuzimin e dizajnit kryesor te kerkesave dhe strategjivee, Se fundmi, ato do te ftohen te marrin pjese ne fazen perfundimtare te modulit ne nje prezantim publik per vendin e projektit ku studentet do te pershkruajne propozimet e tyre dhe do te pyeten te votojne per mundesine e favorshme. Ne fund te kesaj faze, palet e interesit do te marrin pjese ne nje tavoline te rrumbullaket ku te gjithe subjektet do te nderveprojne me projektin dhe shprehin opinionin e tyre. Ne rastet ku projekti zabtohet , disa pale interesi mund te perfshihen direkt ne zhvillimin e zgjerimit ose procesin e rinovimit.Persa i perket perfitimeve per palet e interesit ata do te varjojne per cdo pale interesi te perfshire:

Palet e interesit privat si pronare te aktiviteteve komerciale ne zone do te kene mundesine te marrin asistence ne dizajnin dhe zbatimin e projektit dhe do te kene nje komunikim me te lehte me autoritetet lokale. Ata do te marrin perspektiva te jashtme te fresketa dhe krijuese per aktivitetin e tyre nga studentet dhe rekomandime per procesin e menaxhimit te qendrueshmerise Autoritetet lokale do te perfitojne nga mundesia e standarteve te permiresuara dhe rregullave te mesuara nga raste studimi praktike OJQ lokale do te kontribojne aktivisht ne fushen e interesit dhe ekspertizes Banoret do te jene ne gjendje te kontribuojne ne proces dhe te ndihmojne vendimet dhe ne kete menyre ata garantojne qe nevojat e tyre te plotesohen.Persa i perket perfitimeve per palet e interesit ata do te varjojne per cdo pale interesi te perfshire:

137


Rast studimi nder-disiplinor Te mesuarit me baze problemorePuna ne terren VezhgimiFokus grupDiskutim/ bashkebisedim StimulimReflektim

138

Të mësuarit dhe zhvillimi


Ky burim eksploron konceptin e te mesuarit (te nxenit) dhe zhvillimit e te menduarit per zhvillimin e qedrueshem. Studentet do te prezantohen me konceptet e meposhtme: Osguthorpe ( te mesuarit ne rritje) Kolb (te mesuarit eksperimental) Illeris ( Si mesojme ) dhe UNDP, (Zhvillimi Human ) Burimi angazhon studentet ne aktivitete qe perfshijne eksplorimin e metodave te ndryshme te te mesuarit si per shembull: Aktiviteti Brain Storming, Prezantimet e Posterave, Testimi dhe Vezhgimi i stilit te te Mesuarit, Diskutime dhe Nderveprime me Palet e Interesit.

Zhvillimi personal si qeniet tona te qendrueshme mund te angazhohen ne axhenden e qendrueshmerise


Licensa:



Fjalët kyçe: Metodat e Mësimit, Stilet e Mësimit, Zhvillimi Njerëzor


Te kuptoje llojet e ndryshme te te nxenit dhe si lidhet me zhvillimin e qendrueshem personal Te reflektoje ne menyre kritike per eksperincen e te mesuarit Te analizoje ne menyre kritike zhvillimin e biznesit dhe teknologjise ne kuadrin e zhvillimit te qendrueshem Te shkruaje nje pune kerkimore dhe te prezantoje temen e qendrueshemrise tek nje audience studentore



Brainstorming Prezantim me postera Testimi Perkufizim dhe diskutim permes videos Nderveprim me palet e interesit

Palet e interesit jane integruar si foles te ftuar dhe ftohen te bisedojne per ceshtjet e qendruesmerise ne lidhje me biznesin dhe teknologjine


139

Të mësuarit mbi qëndrueshmërinë tek fëmijët


Shpesh flasim për qëndrueshmërinë për persona të cilët kanë përvojën dhe dijen për të na treguar se çfarë është qëndrueshmëria. Askujt, të paktën në rrethin ku jetoj, nuk i shkon ndërmend se sa e rëndësishme është të flitet për qëndrueshmërinë me fëmijët dhe sa do të ndikojë kjo gjatë rritjes së tyre dhe në përmirësimin e jetës së tyre. Në librat shkollorë mungojnë informatat dhe tekstet në të cilat flitet për qëndrueshmërinë, rëndësinë dhe përfitimet që ajo ka. Zakonisht, fëmijët janë të tërhequr nga lojrat e ndryshme, nga vizatimet, ekskursionet në natyrë etj, prandaj këto informata do të jepen nëpërmjet këtyre. Të japësh dhe të mësosh qëndrueshmërinë fëmijëve është vetë qëndrueshmëri.

Përveç se fëmijët do të mësojnë nëpërmjet aktiviteteve mbi qëndrueshmërinë ata do të rriten me edukatën e ruajtjes së ambientit ku jetojnë në të gjitha aspektet e lartpërmendura dhe kjo sjell qëndrueshmëri për brezin që ata i përkasin.


Licensa:

Autorja: Alma Shehu Lokaj

Institucioni, Qyteti dhe Shteti:Universiteti i Pejës “Haxhi Zeka” , Pejë, Kosovë Fjalët kyçe: mësimdhënia, fëmijtë, shkolla


Synimi kryesor: t'ju mësohet fëmijëve që qëndrueshmëria është e rëndësishme dhe prek jetën e secilit.



Leksione të thjeshta dhe të kuptueshme mbi qëndrueshmërinë Lojra Vizatime Ekskursion

Në këto aktivitete do të jenë të përfshira shkollat fillore. Mësuesit e lëndës së ekologjisë (lëndë e cila aktualisht është në shkollat fillore) do të jenë direkt të përfshira në këto aktivitete. Gjithashtu në këto aktivitete do të jenë të përfshirë edhe prindërit e fëmijëve dhe së bashku me organizatorët do të zhvilojnë aktivitetet si edhe stafi i ujesjellesit dhe qendres ricikluese.


140

Të mësuarit nga studentët e shkëlqyer: Menaxhimi aktual i talentëve për një edukim të cilësise më të lartë të burimevenjerëzore dhe qëndrueshmërisë në të ardhmen


Ky propozim fokusohet ne menaxhimin e talentuar ne auditor dhe qellimi kryesor eshte te identifikoje studentet e shkelqyer dhe perdorimin pozitivisht te aftesive te tyre dhe te zhvilloje aftesite e tyre ne te ardhmen. Aftesite e menaxhimit te mire gjate studimeve te tyre universitare i ndihmojne ata te jene me te afte ne te ardhmen dhe ne kete menyre transferimi i njohurive nga ky brez ne ata te ardhshem do te behet ne menyre me efikase dhe do te kontribuoje pozitivisht ne zhvillimin e qendrueshem te nje vendi. Metoda konsiston ne perfshirjen e studenteve me te mire gjate leksioneve pas procesit te trainimit nga pale te interesit te specializuara. Grupi i punes perfshin studentet me te mire ne rolin e nje drejtuesi te grupit, lektori apo pale te interesit ( nje perfaqesues nga nje kompani). Kjo metode mund te perdoret ne module ose tema specifike. E perdora ate ne modulin "Menaxhimi i Burimeve Njerezore" ( 3 tema specifike: Rekrutimi dhe perzgjedhja e Burimeve Njerezore, Vleresimi i Burimeve Njerezore dhe Motivimi i Burimeve Njerezore)


Licensa:

Autorja: Besarta Vladi


Fjalët kyçe: Transferimi I njohurive, Talente, Student


Te kete menaxhim me te mire te talenteve ne auditor, duke i konsideruar ato si faktore kryesore te transferimit te njohurive ne te ardhmen, si nje para-kusht per zhvillimin e qendrueshem.



Diskutimi Loja me role Brainstorming Stimulimi

Menaxhimi i qendrueshem i burimeve njerezore Transferimi i njohurive te qendrueshme dhe zhvillimi i qendrueshem

141

Duke patur nje fushe te ekspertizes te fokusuar ne menaxhimin e inovacionit, ndihmon te konsiderojme palet e interesit si nje faktor i rendesishem ne auditor. Ata nuk do te jene miq te thjeshte por do te luajne nje rol te vleresuesve te jashtem. Palet e interesit do te jene vleresues te jashtem te oreve te mesimdhenies dhe do te veprojne si trainere per studentet e shkelqeyer, duke u mesuar atyre metodat praktike te transferimit te njohurive me qellim qe te shmangin metoden klasike te rekrutimit. Duke marre ne konsiderate faktin se per disa profesore eshte e veshtire te pranohet cdo lloj kritike, atehere roli i ketyre paleve te interesit qendron ne trainimin e te githe studenteve te talentuar te shkelqyer, qe do te mbushin hendekun midis teorise se shpeguar ne auditor dhe keshillave praktike, te dhena nga palet e interesit social apo te biznesit. Ne me shume detaje, metoda dhe menyra sesi palet e interesit do te perfshihen ne kete material jane pershkruar si me poshte:Hapi 1: Perkufizimi dhe identifikimi i paleve te interesit kryesore qe do te bashkepunojne me ne. Duhet te kete lidhje me temen dhe objektivat e kursit apo te modulit ( Vodafone Albania)Hapi 2: Sesion informativ: Ne kemi nevoje te informojme palet e interesit te perzgjedhura per objektivat e modulit dhe rolin e tyre ne te: ( HRM: Rekrutimi, Seleksionimi, vleresimi dhe motivimi i BNJ)Hapi 3: Pyesni palen e interesit t'ju japi nje skedar per studentet e talentuar (3-4) per t'i trainuar ata ne kompanine e tyreHapi 4. Grupe pune ne auditor, ne te cilin cdo student i talentuar trainohet nga nje prej paleve te interesit, do te jete nje udheheqes skuadre per cdo grup.Hapi 5. Brainstorming dhe diskutimNe kete menyre, palet e interesit- Vodafon Albania do te jete ne rolin e trainuesit praktike per studentet e talentuar dhe me pas keta studente do te transmetojne keto njohuri tek studentet ne auditor.


142

Transparenca e shpenzimeve publike përmes angazhimit të qytetarëve


Transparenca e hpenzimeve publike dhe buxheti i shtetit eshte shume i rendesishem dhe ne interes te publikut. Duke perdorur te dhena te hapura per t'u siguruar qytetareve akses ne financat dhe fondet publike , ku treguesit jane lehtesisht te aksesueshem, te ndare dhe te perdorur ne nje menyre efektive. Duke kontrolluar shpenzimet, parregullsite dhe mashtrimet, mund te shmanget mundesia e korrupsionit. Ky burim mesimdhenieje synon te angazhoje studentet ne procesin e shpenzimeve publike dhe t'i lejoje ata te kuptojne parregullsite dhe abuzimet qe ndodhin gjate procesit te shperndarjes se buxhetit. Ky burim mesimdhenieje perfshin metoda te reja ( intervista, mini-vezhgime, dhe kerkim ne terren) si dhe procesimin e te dhenave.


Licensa:

Autori: Kujtim Bytyqi


Fjalët kyçe: Angazhimi qytetar, Tenderimi, Korrupsioni


Studentet do te mesojne per procesin e shperndarjes se buxhetit ne Kosove Studentet do te jene ne gjendje te analizojne ne menyre kritike procesin e vendimmarjes persa i perket buxhetit. Studentet do te jene ne gjendje te drejtojne kerkim ne terren te pavaruar ose ne grup.



DiskutimeBrainstorming

Zyrtare te administrates publike jane pjese e seminarit si partnere aktive- studentet kane mundesine per te hyre ne kontakt te drejtperdrejte me ata te punesuar qe jane te perfshire ne financat publike dhe te mesojne me shume per sfidat e perballura ne raportet shperndarese per ceshtje te transparences. Aktoret nderkombetare do te luajne gjithashtu nje pjese thelbesore. - ata do te perfitojne nga bashkepunimi dhe nga perspektivat e reja dhe krijuese te eksplorimit te shpenzimeve publike si nje pjese e nevojshme e zhvillimit te qendrueshem.


·Te rriti ndergjegjesimin publik ndaj shpenzimeve publike Nje publik dhe media e informuar do te vazhdojne te ushtrojne presion pozitiv per zyrtaret e zgjedhur per te permiresuar sherbimet publike, dhe kjo perben nje proces te vazhdueshem

Puna ne grup Puna ne terren

143

Vepro lokalisht, mendo globalisht: Një perspektivë shqiptare


Ky material didaktik ka për qëllim të sjellë në qendër të vemendjes së studentëve faktin se edhe Shqipëria është gjithashtu pjesë e globalizimit. Megjithëse jetojmë në një vend të vogël, me pak impakt në ekonomikë globale, ne jemi pjesë e ekonomisë globale. Ne duhet të jemi konkurues në mënyrë që të mbijetojmë dhe të jemi të sukseshëm në jetën globale. Në fakt, nëpërmjet këtij materiali didaktik studentët do të nxiten që të fillojnë të mendojnë që ata gjithashtu janë aktorë të cilët mund të përfshihen në procesin e zhvillimit të ekonomise. Kështu, ky material mësimor do t'u tregojë studentëve që aktivitete dhe iniciativa mbi zhvillimin e qëndrueshëm janë duke u ndërmarrë. Në këtë mënyrë ata do të kuptojnë që edhe ata vetë mund të përfshihen në këto zhvillime. Nëpërmjet këtij leksioni të hapur, studentët do të marrin informacion mbi gjurmët e zhvillimit të qëndrueshëm në Shqipëri. Për këtë arsye, gjatë mësimit të hapur pedagogu do të zhvillojë lojën “Bingo e Qëndrueshme”. Kjo lojë do të mbajë gjallë vëmendjen e studentëve gjatë mësimit të hapur. Lektori do të përgatisë dhe shpërndajë disa bileta bingo tek studentët. Biletat do të kenë disa fjalë kyçe mbi zhvillimin e qëndrueshëm dhe globalizimin gjithashtu. Studentët do të shënojnë në biletat e tyre fjalët kyçe që janë përdorur gjatë leksionit të hapur. Në momentin që ndonjëri nga studentët do të ketë plotësuar të gjitha fjalët kyçe do të thërrasë “Bingo” e do të shpallet fitues.


Licensa:

Autorja: Belina Bedini


Fjalët kyçe: Globalizim, tranferimi I njohurimve, projekt zhvillimi


Në përfundim të implementimit të këtij materiali didaktik studentët do të kenë mësuar: 1. Mbi iniciativat konkrete për zhvillimin e qëndrueshëm në vendin tonë; 2. Si mund të funksionojë një iniciativë mbi baza vullnetare si RCE në Shqipëri;3. Si të mendojnë më shumë mbi globalizimin dhe si të veprojnë më shumë për zhvillimin lokal.



Metoda e perdorur eshte: Sustainability Bingo. (Bingo e Qendrueshmerise)Kjo metodë do të përdoret për të inkurajuar studentët për të pasur më shumë vëmendje gjatë leksionit të hapur.

Ky material didaktik është ngushtësisht i lidhur me qëndrueshmërinë sepse i jep mundësi studentëte të njihen konkretisht me aktivitetet dhe iniciativat mbi zhvillimin e qëndrueshëm. Në këtë mënyrë ata frymëzohen për të qenë më aktiv në iniciativa të tilla dhe në të njëjtën kohë zhvillojnë edhe më shumë mendimin e tyre kritik mbi zhvillimin e qëndrueshëm.

144

Ky material didaktik integron njohurite teorike të marra në klasë me një aktor konkret të zhvillimit të qëndrueshëm, pra me RCE. Pasi studentët kanë marrë informacionet dhe konceptet kryesore mbi globalizimin, tregun etj., ata kanë mundësinë të njihen nga afër me aktivitete konkrete mbi zhvillimin e qëndrueshëm. Në këtë mënyrë ata mprehin aftësitë e tyre të mendimit kritik dhe në të njëjtën kohë mund të fillojnë të kenë një prespektivë të re mbi zhvillimin e qëndrueshëm. Gjithashtu ata mund të vendosin të bashkohen me inciativën e RCE si vullnetarë.


145

Vetvetja e Qëndrueshme


"Vetvetja e Qendrueshme" sipas Murray (2011) eshte nje menyre e te qenit dhe veprimit ne bote permes parimit te qendrueshmerise permes zhvillimit te 6 cilesive, ndergjegjesimit, njohurive, motivimit, aftesive, fuqizimit, praktikes. Ne biznes, suksesi dhe qendrueshmeria shoqerohen me aftesine e kompanive per te menaxhuar perfitimin e tyre, njerezit dhe asetet dhe te balancojne rreziqet financiare, sociale dhe mjedisore, detyrimet dhe mundesite. Studentet do te vleresojne atributet e qendrueshme te vetvetes dhe te sigurojne nje plan veprimi per zhvillimin e ketyre atributeve.


Licensa:



Fjalët kyçe: Atributet e Vet –Qëndrueshmërisë, Vetë Vlerësimi, Plani i Veprimit


Te intervistojne nje kampion te qendrueshmerise dhe te vleresojne atributet personale me perfshirjen ne axhenden e qendrueshmerise. Te vleresojne ndikimin personal Te vleresojne atributet e vetvetes te qendrueshmerise sipas MurrayTe krahasojne keto atribute me ato te perkufizuara ne programin e studimit ( fakultative)Te sigurojne nje plan veprimi per zhvillimin e atributeve te vetevetes te qendrueshme


Individet jane te rendesishem ne nxitjen e axhendes se qendrueshmerise. Ata mund te jene udheheqes biznesi, udheheqes te OJQ, udheheqes te qeverise, edukatore. Veprimet e tyre dhe zgjedhjet mund te ndikojne tek familjet, bizneset dhe komuniteti i gjere.Personalitetet me influence do te ftohen ne Kolegj per nje bisede me studentet ne lidhje me temen e qendrueshmerise, ne klase ose nepermjet skype. Folesi do te perqendrohet ne vete cilesite e qendrusehmerise dhe vendosjen e tyre ne praktike permes aktiviteteve. Studentet do te kene mundesine te bejne pyetje si dhe te reflektojne per historite nga folesit dhe t'i lidhin ato me objektivat. Nje input reflektimi per ngjarjen do te perfshihet ne PDP.Ndoshta studentet mund te intervistojne kampione te qendrueshmerise dhe te perpiqen te shohin lidhjen midis cilesive dhe veprimeve te tyre.


Attributet e vetvetes te qendrueshme jane te rendesishme per te ndermarre veprime mbi axhenden e qendrueshmerise

146


IntervistaVete-vleresimi Plan Veprimi

147

Vlerësimi i performancës së energjisë së stokut të ndërtesave të banimit


Qellimi i ketij burimi eshte te zhvilloje biblioteken e te dhenave ne lidhje me energjine per Stokun shqiptar te Ndertesave te Banimit. Llojet e ndertesave do te perzgjidhen bazuar ne periudhat e vecanta te ndertimit, madhesine e ndertesave dhe materialeve te perdorura. Gjithashtu, do te theksohen cdo lloj variacionesh rajonale. Ne synojme te vleresojme numrin e ndertesave ne Stokun Kombetar te Banimit te perfaqesuar nga cdo lloj ndertesash dhe performanca e tyre e energjise. Kjo do te arrihet permes intervistave me banoret, te mesuarit me baze problemore ( studentet do te prezantojne problemet) dhe sigurisht edhe nga puna ne klase dhe ne terren. Pas kryerjes se punes ne terren dhe llogaritjeve te performances se energjise te llojeve te zgjedhura, studentet duhet te propozojne metoda dhe instrumenta per te permiresuar performancen e te gjithe ndertesave apo te nje apartamenti. Njohurite , per propozimin e masave te tilla, do te vijne prej bashkepunimit me palet e interesuara private qe merren me materialet per efikasistetin e energjise.


Licensa:

Autorja: Egla Luca


Fjalët kyçe: Performanca Energjitike, Objekte Banimi, Përmirësimi Energjitik


Qellimi i te mesuarit i ketij burimi eshte te perfshije studentet dhe biznesin ne krijimin e nje database te Stokut te Ndertesave te Banimit shqiptare , kushtet e tyre, tipologjine, vitin e ndertimit, dhe me e rendesishmja performancen e energjise se tyre. Studentet duhet te mesojne menyren e llogaritjes se performances se energjise te nderteses. Qellimi final i ketij burimi eshte te zhvilloje nje software per perllogaritjen e performances se energjise te ndertesave rezidenciale.


Pershtatja e nje ndertese ekzistuese mundet shume here te kushtoje me teper sesa ndertimi i nje te reje. Duke qene se ndertesat konsumojne nje mase te rendesishme te energjise, kryesisht per ngrohje dhe ftohje dhe sepse ndertesat ekzistuese perfshijne segmentin me te madh te mjedisit te siguruar, eshte e rendesishme te fillohet me pershtatjen e ruajtjes se energjise per te reduktuar konsumimin e energjise dhe koston e ngrohjes, ftohjes dhe ndricimit. Pershtatja e ndertesave ekzistuese per te permiresuar qendrueshmerine dhe performancen e energjise.

148


Metoda e perdorur ne kete burim eshte "Rast studimi"- ne kete rast studimi do te perqendrohet ne stokun e ndertesave te banimit ekzistuese. Si nje rast studimi ne do te marrim tipologjite kryesore te ndertesave rezidenciale ne Shqiperi qe jane ndertuar perpara viteve 1990.

"PBL" ka lidhje me te dhenat qe ne mblidhen, studentet do te vleresojne performancen e energjise te rasteve te studimit qe ata do te kene dhe do t'u japin zgjidhje problemeve qe ata hasin gjate studimit.

Intervista me banoret e ndertesave te perzgjedhura me qellim qe studentet te kuptojne me mire kushtet e jeteses te banoreve.

"Foles i ftuar" gjate kesaj ore , studentet do te kene mundesine per te takuar te pakten 3 profesioniste nga fusha e llogaritje te energjise dhe gjitashtu nga kompanite te cilat merren me pershtatjen e energjise te ndertesave.

Gjate kesaj lende, kompanite, biznesi dhe institucionet do te kene nje rol aktiv ne ndarjen e njohurive praktike ne lidhje me materialet termo izoluese me studentet. Gjithashtu studentet do te kene kontakt direkt me produktet dhe njerezit qe merren me to. Gjate lendes, bashkepunimi me palet e interesit eshte thelbesor sepse bizneset kane nevoje per nje hartim te pergjithshem te situates energjetike ne Shqiperi me qellim qe te investohet ne retrofitin e energjise, dhe studentet do te mund te mesojne shume nga ky bashkepunim. Bashkepunimi me palet e interesit per shembull: Izoterm, Knauf, Rehau Albania, INSAT, Ministria e Energjitikes.


149

Zbatimi i ligjit të punës kundër diskriminimit gjinor


Studentet dhe palët e interesit (biznese të vogla dhe OJQ) do të kenë mundësi që të njihen me nga afër me diskriminimin direkt dhe indirekt dhe për rëndësine e implementimit në mënyrë të duhur të ligjeve të punës dhe mënjanimin e diskriminimit. Detyrë e studentëve është të vëzhgojnë nëse organizata bën diskrimin dhe në fund të japin idetë e tyre të bazuara në ligj mbi mënjanimin apo zvogelimin e shkalles se diskriminit dhe pasojat që ai mund të shkaktojë në ecurinë e asaj organizate. Roli i studentëve do të jetë të gjejnë se në cilat janë pikat e diskriminimit të cilat nuk merren parasysh nga bizneset dhe OJQ dhe palët e interesit do t'i informojnë se si ata e aplikojnë ligjin kundër diskriminimit gjinor dhe ligjin e punës në promovimin e diversitetit të BNJ.


Licensa:

Autorja: Theranda Beqiri


Fjalët kyçe: ligji punës, diskriminimi, burimet njerëzore



Qëndrueshmëri ne burimet njerëzore Përdorim eficient i burimeve njerezore Qëndrueshmëri ne tregun e punës.

Do të jenë në gjendje të aplikojnë njohuritë e tyre në botën reale;Do të jenë në gjendje të identifikojnë diskriminimin në vendin e punës dhe të jenë të përgatitur për tregun e punës;Do të jenë të vetëdijshëm për ligjin ekzistues kundër diskriminimit në vendin e punës dhe se si t'i implementojnë ato.


Metoda e Ligjërimit do te jetë e përbërë nga raste studimi, diskutime, stimulime dhe luajtje te roleve. Rasti i studimit pas propozimit të rastit te studimit në klasë: studentët do te shqyrtojnë problemin dhe diskutojnë për rastin në grupe të vogla. Do te realizohen pyetje specifike dhe rezultatet diskutohen bashkarisht. Gjithashtu nxirren edhe konkluzione e reflektime. Kjo është një metodë kur dëshiron që studentët të angazhohen në sfida të jetës reale por pa përfshirë direkt palët e interesit të jashtme. Studentet do te analizojne rastet konkrete te hasura ne keto organizata dhe bashke me ligjeruesin, se cilat jane hapat qe duhet te ndermerren ne permiresimin e gjendjes nese eshte e nevojshme.

150

Bizneset e vogla dhe OJQ-të do te kooperojnë se bashku me studentet dhe do te jene partner aktiv . Bizneset e vogla do te përfitojne pasi qe do te kene mundesi te shohin rendesin e perdorimit eficient te burimeve njerezore , po ashtu do t'ju ngrihet vetedija per trajtim te barabarte dhe pasojat qe mund te figurojne per mosperdorimin efikas te ligjeve ne fuqi.


151

Zhvillim i qëndrueshëm në vendet e Europës Juglindore(EJL)


Në ditët e sotme, gjithnjë dhe në rritje, vende të ndryshme anëembanë globit po përgatisin Strategjitë e tyre Kombëtare të Zhvillimit të Qëndrueshëm (SKZhQ). Të njejtën gjë po bëjnë Rajone dhe nën-rajone nëpër botë. Bashkimi Europian ka përpiluar dokumentin e tij themeltar “Strategji për një rritje të zgjuar, të qëndrueshme dhe përfshirëse 2020”. EJL (Europa Jug-lindore), në përputhje me këtë dokument, ka prodhuar “Strategjinë e EJL 2020”. Këto dokumentë do të jenë tejet të dobishëm, pika fokusi, për vendet që përfshijnë. Ato tregojnë lidhjet ndërmjet sektorëve dhe përpjekjeve, nivelet aktual, sipas fushave, dhe atyre të pritur dhe të dëshiruar për t'u arritur nga vendet anëtare. Proceset integrues –në BE dhe ndër EJL – do të jenë të suksesshëm, nëse do ti marrim të gjithë në konsideratë. Një vëmendje e vecantë do ti kushtohet studimit të SKZhQ-ve të vendeve të BE dhe atyre të EJL.


Licensa:

Autori: Redi Myshketa


Fjalët kyçe: Integrim, Strategji të zhvillimit të qëndrueshëm, Strategji Kombëtare të Zhvillimit të Qëndrueshëm


Nëpërmjet kësaj veprimtarie, pjesëmarrësit - studentë dhe grupe të interesit - do të krijojnë konfidencë me konceptet bazë të zhvillimit të qëndrueshëm dhe ndërlidhjeve që mundësojnë tërësinë e konceptit.Materiali mësimor do të sjellë në vëmendjen e studentëve problematikën e zhvillimit të qëndrueshëm, që përcakton strategjitë sektoriale.Studentët do të jenë të aftë të përcaktojnë faktorët që kanë prodhuar këtë fenomen dhe në cilat mënyra poi influencon qeverisjet e vendeve të EJL dhe BE-së.



Studime të fushësBrainstorming

Studentët mendojnë mbi një problem aktual, në axhendën botërore.Studentët fillojnë të mendojnë mbi zgjidhjet e këtij problem actualStudentët njehsojnë efektet e këtij problemi në shoqëri.Studentët, nëpërmjet pyetësorit, do të shërbejnë si një lidhje ndërmjet shkencës dhe shoqërisë.Studentët do të shërbejnë si një lidhje ndërmjet shkencës dhe grupeve të interesit, e cila do të sjellë një përqasje të re në mënyrën e tyre të të menduarit.

Debate dhe diskutimeReflektime

152

Grupet e interesit, që do të përfshihen direkt në këtë material mësimor, janë përfaqësues të Komitetit Rajonal të EJG, Ministritë e linjës, Qeverisjet lokale, Dhomat lokale të Tregtisë dhe Biznesit.Rezultatet do të mbidhen e do të publikohen në artikuj, teza masteri dhe në Konferencën Ndërkombëtare “Zhvillimii Qëndrueshëm në EJG”, e cila do të organizohet nga Universiteti “Aleksandër Moisiu” Durrës.


153


Rast studimi

Zhvillimi i qëndrueshem në sektorin farmaceutik: një rast studimi i kompanisë kosovare farmaceutike "Trepharm"


Ky burim perdor nje metode te rastit te studimit per te prezantuar nje situate reale komplekse te kompanise lokale "Trepharm" dhe masat qe ajo ndermerr per te siguruar qendrueshmerine. Burimi synon te perfshije studentet per te mesuar sesi zhvillimi i qendrueshem ndihmon te fitoje perkushtimin e kompanise tek palet e interesuara dhe te krijoje nje marredhenie me te mire me klientet dhe furnitoret e saj. Pervec kesaj, zbatimi i praktike te qendrueshme, masat e ndermarra per te kursyer energjine, per te pakesuar mbetjet dhe ujin si dhe te gjitha kostot qe kane te bejne me keto aktivitete. Ato gjithashtu do te kene nje shans per te zgjeruar njohurite e tyre ne fushen e menaxhimit strategjik permes te mesuarit me baze diskutimin dhe te zhvilloje te menduarin dhe analizen kritike ndersa pergatit raportin final dhe rekomandimet per kompanine. Se fundmi, permes kesaj eksperience , studentet do te zgjerojne me tej kapacitetet e tyre strategjike dhe sistematike se bashku me aftesite e tyre nderpersonale, punen ne grup dhe aftesite per te drejtuar

Licensa:

Autori: Diana Lekaj


Fjalët kyçe: Sektori I Farmacisë, Rast Studimor, Menaxhimi Strategjik



Zhvillim i qendrueshem si nje perqasje e biznesit per te ruajtur pozicionin konkurues. Mbrojtja e mjedisit, pergjegjesi e ndare.


Kjo kompani eshte perfshire ne seminar si nje partner aktiv- studentet kane mundesine te hyjne ne kontakt direkt me te punesuarit ne sektorin e biznesit qe perjetojne sfida ne zbatimin e menaxhimit te qendrueshmerise. Pala e interesit do te perfitoje nga bashkepunimi gjithashtu, duke qene se do te marrin perspektiva te reja, te jashtme dhe krijuese per aktivitetet e tyre nga studente dhe rekomandimet per proceset e menaxhimit te qendrueshmerise.

154

1. Te jete ne gjendje te punoje ne grup, te identifikoje dhe zhvilloje ne menyre kritike aktivitetet e qendrueshme te kompanise dhe te zgjedhi metodologjine e duhur per te adresuar ceshtjet qe pengojne zhvillimin e qendrueshem te kompanise. 2. Te jete ne gjendje te vleresoje ne menyre kritike, individualisht dhe si pjese e grupit, ceshtje komplekse ne menyre sistematike dhe krijuese. Te beje nje llogjikim te shendeshe ne mungese te te dhenave te plota dhe te skicoje dhe mundesoje zgjidhje te duhura dhe inovative ne total dhe ne situata te paparashikuara. 3. Te mesoje nga aktivitetet e kompanise duke vizituar kompanine dhe te kete mundesine te intervistoje stafin duke perfshire edhe menaxhimin. 4. Te mesoje per rendesine e mungeses se njohurive dhe transferimin e njohurive brenda operimit te kompanise ne nje vend ne zhvillim. 5. Te perfitoje nje kuptim me te mire te ndikimeve mjedisore dhe sociale te industrise farmacetike. Aftesia per te analizuar pozicionimin e nje firme (organizate) ne lidhje me industrine/ sektorin e vet dhe te vleresoje ne menyre kritike forcat mjedisore qe ndikojne performancen dhe perspektivat. Kjo perfshin: - industrine/ sektorin ne kontekstin e vet, kryesisht forcat mjedisore te ndryshueshme - firmen ne kontekstin e vet, kryesisht forcat konkuruese- faktoret kryesore te cilet vendosin suksesin dhe perspektivat per nje firme. Mundesi per te zgjedhur dhe justifikuar zgjidhjet e duhura strategjike per ceshtjet kryesore qe dalin nga analizimi mjedisor. Nje i kuptuar me i thelle praktik i aplikacionit te mjeteve kryesore analitike te menaxhimit strategjik ne zonat e perzgjedhura dhe besueshmeri me e madhe ne perdorimin e tyre dhe zgjerimin ne shumicen e konteksteve te biznesit.


155

Zhvillimi i Curriculum Vitae dhe aftësive për të realizuar intervistat e punës , për studentë dhe të sapodiplomuar pa përvojë te punës


Studentet do te mesojne se si te përgatiten që të hyjnë në tregun e punes, dhe si të tregojne aftësite e tyre te fituara gjate studimeve . Zakonisht në hyrjen e parë në tregun e punës egzistojnë disa limitime për shkak se të rinjtë nuk kanë përvoje paraprake , kanë disa mangësi të aftësive që kërkohen kur aplikojnë për punë, prandaj me anë të këtij moduli ata do të kenë mundësi që të hyjnë në tregun e punës , dhe në këtë mënyre të zvogëlojne papunësine , e cila ka lidhje me zhvillim të qëndrueshëm ne ekonomite ne zhvillim .


Licensa:

Autori: Theranda Beqiri


Fjalët kyçe: Transferim i dijës, tregu i punës,intervistat


Studentet pas ketij moduli do te jenë në gjendje që të kenë qasje praktike me raste konkrete; pergatitja per tregun e punes, zhvillimi i CV dhe pergatitje per intervista te punes.



OJQ-të do te bashkepunojnë se bashku me studentet dhe do te jene partnere aktiv. Bizneset e vogla do te përfitojne pasi qe do t'ju transferohet njohuri baze per Burimet Njerezore dhe zgjedhjen e kandidateve te duhur . Ata poashtu do te mësojne per oferten që egziston në tregun e punës nga takimi me ta dhe poashtu mund te implementohet nepermjet zyres se karrieres per studentet e Universitetit dhe me palet e interesit si OJQ-te dhe bizneset e vogla.


Qendrueshmeri ne burimet njerezore .Qendrueshmeri ne tregun e punes nderlidhja me palet e interesit , zvogelimi i papunesise

Metoda e Ligjerimit do te jetë e e përbërë nga raste studimi, pune praktike me studentet , diskutime , stimulime dhe luajtje te roleve

156

Metodat e Mësimdhënies

157

Përshkrimi i Metodave të Mësimdhënies

Lista e Metodave të Mesimdhënies

Si rezultat i këtij projekti, shtatëmbëdhjet Metoda të Mësimdhënies janë krijuar për t'u përdorur si pjesë e burimeve të mësimdhënies të krijuara nga autorët në Shqipëri dhe Kosovë. Këto metoda përqëndrohen kryesisht tek studenti; në këtë mënyrë sigurohet që të gjitha palët janë të përfshira në një mënyrë kuptimplote. Metodat janë formuluar në mënyrë të tillë që të qëndrojnë sa më larg formatit të një dhome leksioni tipike, në të cilën mësuesi transmeton njohuritë në një mënyrë didaktike me përfshirjen minimale të studentit. Në të kundërt, këto metoda ofrojnë një mënyrë jo tradicionale dhe mjaft nxitëse të të nxënit. Shpesh, metodat e të mësuarit mbështeten në një koleksion, apo grumbull informacioni e cila i ofrohet gati nxënësit/studentit. Ky informacion mësohet përmendësh në një mënyrë rutinë dhe më pas kthehet ashtu siç është servirur për një provim. Këto metoda fatmirësisht janë larguar nga një mënyrë e tillë e thatë e të mësuarit dhe kanë përqafuar një metodë interaktive të të nxënit. Kur studentët janë të angazhuar në mënyrë aktive për të mësuar, hapet një formë diskutimi apo dialogu, krejt e ndryshme nga ajo tradicionale. Të gjitha metodat janë relativisht të lehta për t'u përdorur dhe mund të përshtaten kollaj për një leksion, një seri leksionesh apo qoftë edhe për një pjesë të kursit. Me përjashtim të metodës së praktikës, të gjitha mund të aplikohen në një strukturë klase apo auditori leksionesh, duke qënë ideale për aplikim. Këto metoda mund gjithashtu të përdoren në grupe dyshe apo grupe të ndryshme, duke lejuar për një shumëllojshëri metodash të përdorshme në një leksion apo seri leksionesh.

Një përshkrim i shkurtër i metodave të mësimdhënies është ofruar më poshtë:

PraktikaKjo metodë përfshin mbledhjen e informacionit jashtë kuadratit tradicional të klasës. Praktika ndihmon motivimin dhe vetë-zhvillimin, duke qënë se pjesëmarrësve u është kërkuar të demostrojnë përgjegjshmëri dhe të sillen në mënyrë profesionale. Kjo eksperiencë ndikon edhe memorien dhe pas- njohjen. Gjithashtu, aftësitë praktike të përfituara janë thelbësore në lidhjen midis njohurive të mësuara në klasë dhe situatave të jetës reale.Kjo metodë përfshin identifikimin e një zone me interes edukativ dhe përshtatshmëri në lidhje me temën me qëllim që të rritë përvojën e të mësuarit. Kjo mund të përfshijë një vizitë në fabrikë, në një fshat apo zonë rurale, fermë organike, etj. Pjesëmarrësve u kërkohet të vëzhgojnë, mbledhin dhe analizojnë informacion dhe në shumicën e rasteve të shkruajnë një raport për këtë eksperiencë

Teaching Methods

Universiteti i Limerick1

158

Universiteti i Limerick

World CaféMjedisi i mësimdhënies është vendosur tamam si në një kafene e cila lejon për një metodë mësimdhënie më pak formale. Pjesëmarrësit lëvizin midis një numri tavolinash. Ata e vijojnë diskutimin në përgjigje të një seti pyetjesh të paracaktuara. Pjesëmarrësit lejohen të pijnë kafe apo të hanë edhe ndonjë gjë të vogël gjatë diskutimeve.World Café është një metodë mësimdhënie e cila siguron një forum krijues dhe të hapur rreth një teme në lidhje me pjesëmarësit/nxënësit me qëllim që të vendosin njohurinë e tyre kolektive. Ajo i lejon pjesëmarrësit të ndajnë pikëpamje dhe ide me qëllim që të fitojnë një kuptim më të thellë të çështjeve apo temave në fjalë. Është një metodë mjaft interaktive e mësimdhënies dhe që bazohet kryesisht tek bashkëbisedimi.

2

3

Llogaritësit mjedisorë- Ndikimi (gjurma) ekologjikeKjo metodë përfshin pjesëmarësit që të plotësojnë ndikimin e tyre ekologjik duke përdorur një llogaritës online. Ky llogaritës u lejon pjesëmarësve në një mënyrë relativisht të lehtë për të vendosur sasinë e materialeve të konsumuara dhe të shpërdoruara që janë prodhuar nga një entitet i caktuar. Ekzistojnë shumë llogaritës që gjenden mjaft lehtë. Ato ofrojnë një mënyrë për të theksuar sesa të paqëndrueshme janë shumica e stileve të jetës. Ato mund të përdoren si pjesë leksioni ose mund të zënë pjesën më të madhe të një moduli.

4

Modeli Canvas - strukturimi i ideve të qëndrueshme të biznesitMjeti kryesor i kësaj metode është një poster i madh CANVAS i ndarë në 11 zona të interesit. Këto zona, (si për shembull "aktivitetet kryesore" ose "përfitimet eko-sociale") diskutohen duke u bazuar në pyetje të parapërgatitura. Më pas me një sesion brainstorming, anëtarët e skuadrave do të mbledhin aspekte të ideve të tyre, t'i shkruajnë ato në fleta më të vogla dhe t'i ngjitin në posterin e madh.Modeli CANVAS ndihmon në strukturimin e projektit ose idetë e biznesit and për t'i hedhur ato në letër. Ky model shërben si një projekt për dizenjimin, diskutimin dhe përzgjedhjen e një koncept ideje.

BOKU Vienna5

Të mësuarit e bazuar tek problemi (PBL)Kjo përqasje është e bazuar tek studenti në të cilin pjesëmarrësit mësojnë rreth një subjekti përmes eksperiencës së zgjidhjes së problemit. Qëllimi kryesor i saj është që t'u kërkojë studentëvë të zgjidhin problemet. Kjo metodë e vë nxënësin në një rol aktiv, duke u transferuar nga fokusimi i mësimdhënies tek fokusimi në të mësuarin.Gjatë dhënies së mësimit duke përdorur këtë metodë, nxënësi është njohur me problemin përpara të nxënit. Ky është një kontrast direkt me praktikën edukative tipike formale ku nxënësi është prezantuar me përmbajtjen përpara problemit.



159

Grupi i fokusit (fokus grupi)Pika e nisjes së "grupit të fokusuar" është një situatë reale e përjetuar nga pjesëmarrësit. Mikpritësi, apo ndryshe organizuesi i grupit të fokusuar studion reagimin e personave të vëzhguar në këtë situatë. Ai do të përpilojë një udhësues për intervistë me tema të caktuara që duhen drejtuar. Brenda një grupi të foksuar, tema të tilla do të trajtohen me pyetje të hapura.Në kontrast me intervistat individuale, kjo metodë përqëndrohet tek shkëmbimi i përbashkët dhe konfrontimi me perceptimet, opinionet dhe idetë e pjesëmarrësve të tjerë. Proceset dinamike të grupit na drejtojnë drejt një debati akoma më shumë intensiv. Reagimet emocionale të pjesëmarësve sigurojnë një pamje më të përgjithshme në konceptimin e anëtarëve të grupit të fokusuar.

6

7

Vëzhgimi pjesëmarësNjë palë e interesuar e jashtme që ekspozon veten tek eksperinca direkte e ndjekjes së nje leksioni universiteti mund të vëzhgojë aspekte të ndryshme të të vepruarit dhe të menduarit të studentëve. Një student, që ndjek për shembull një takim të brendshëm të një kompanie, mund të vërejë aspekte të të vepruarit dhe menduarit në jetën reale të biznesit.Duke marrë pjesë në ndërveprime ballë për ballë dhe duke qënë i ekspozuar në eksperinca të drejtpërdrejta e situata të ndryshme, aspektet e të menduarit dhe vepruarit bëhen të vëzhgueshme, dhe një gjë e tillë nuk mund të jetë e aksesueshme në intervistat individuale ose në grupe të fokusuar. Kjo metodë është e aplikueshme në rastet kur njerëzit kanë nevojë të kapin përbërjen sociale të realitetit. Metoda është një kolovitje para-pas midis përafërsisë (pjesëmarrjes) dhe distancës (vëzhgimit). Një sfidë madhore është perspektiva e limituar e vëzhguesit pjesëmarrës.

8

Lojrat edukativeNdërsa luajnë, studentët kanë tendencën të përjetojnë të ashtuquajturin “bulb effect”- efekti i dritës. Lojrat i ndihmojnë njerëzit të ngrihen mbi instinktet e tyre dhe në këtë mënyrë të zgjerojnë konceptet e tyre. Me lojrat edukative, është e mundur të shtohet argëtimi në përmbajtjet e vështira dhe të mërzitshme. Lojrat e dizenjuara mund të jenë një mënyrë efektive për të siguruar balancën e kërkuar midis të vepruarit dhe të menduarit.Kjo përmbledhje e metodës së përgjithshme „lojrat edukative“ nuk përshkruan një lojë të vetme specifike por ka qëllimin të shtrojë për diskutim avantazhet dhe përfitimet e lojrave edukative në përgjithësi. Ajo paraqet përqasje ekzemplare sesi të kombinohet një lojë me një temë të caktuar brenda burimit të mësimdhënies.

BOKU Vienna

BOKU Vienna

BOKU Vienna

160

Monolog/DialogKjo lojë, e krijuar nga Linda Booth Sëeeney dhe Dennis Meadoës, kërkon rreth 1 orë dhe tregon ndryshimet në një set komunikimi (një monolog dhe një dialog) në një mënyrë gazmore. Ajo tërheq vëmendjen në komunikim - në të dëgjuarin dhe në të folurin.Loja thekson rëndësinë e komunikimit në një mënyrë krijuese dhe mund të përdoret si një thyes akulli në grupet ndër dhe trans disiplinore. Kryesisht në fillimin e bashkëpunimit shkencë-shoqëri, është thelbësore të zhvillohet i kuptuari i përbashkët për sistemin, sfidat dhe qëllimet që do të adresohen gjatë kërkimit shkencor të përbashkët.

9

10

Përqasja ndër-disiplinore e case studyStudentët angazhohen me palët e interesuara rajonale,duke formuluar së bashku për shembull objektivat e kërkimit. Ata ndërmarin një sërë fazash kërkimi, ku ata mbledhin të dhëna, analizojnë problemin, kryejnë intervista dhe së bashku në përgjithësi gjejnë zgjidhje. Case study të tilla ndër-disiplinore janë një përqasje e shkëlqyer për bashkëpunimin shkencë- shoqëri, por kërkojnë një përgatitje intensive dhe kërkojnë të paktën një simestër intensiv. Ato janë një metodë e duhur ndërsa bëhet fjalë për zgjidhjen e problemeve komplekse, ku gjendja fillestare dhe ajo që synohet nga vetë sistemi janë të vështira për t'u përkufizuar dhe ku përqasjet për zgjidhjen e problemit nuk njihen ende. Sfida të tilla po ndërmerren nga palë të ndryshme të interesuarish, të cilët janë të përfshirë direkt në procesin e kërkimit.

11

Hartat mendore (imagjinare)Studentët dhe aktorët rajonal pyeten të skicojnë një hartë imagjinare të një zone të caktuar. Kjo detyrë mund të fokusohet në një pyetje të caktuar. Hartat e ndryshme diskutohen dhe analizohen bashkarisht. Informacioni i perceptimeve të ndryshme rajonale mund të shërbejë si pikë fillimi për diskutime dhe procese të tjera vijuese të cilat mund të plotësohen edhe me intervista e ëorkshop.Hartat mendore paraqitin një proces të përditshëm i cili ndodh kudo dhe që na çon drejt krijimit të imazheve subjektive të mjedisit. Skicimi i hartave të tilla përdoret si një metodë në proceset rajonale të zhvillimit. Është akoma më interesante në grupe me njerëz nga sfonde të ndryshme për shembull studentë dhe palë të interesuara rajonale) duke qënë se tregon ndryshimet dhe ngjashmëritë në përceptimet individuale të një rajoni të caktuar.

Universiteti Leuphana



161

Analizimi i skenaritAnalizimi i skenarit ndjek një përqasje me pesë hapa, ku në fillim përkufizohet rasti dhe objektivat, pikat kryesore të çështjes janë identifikuar dhe përshkruar në një matricë, të cilat më pas janë analizuar dhe ndihmojnë të ndërtojnë skenare të ndryshme. Më pas, skenarët përshkruhen dhe interpretohen. Bazuar në pyetje konkrete kërkimore metoda e skenarit synon të zhvillojë projeksione të mundshme të huaja të sistemeve komplekse dhe të pasigurta. Synimi është të mendohen ndryshimet afatmesme dhe ato afatgjata dhe të vlerësohen gjendje të ardhshme të kërkuara dhe të jenë në gjendje të planifikohen në mënyrën e duhur. Kjo metodë kërkon përgatitje të madhe dhe për të nevojitet një semestër.

12

13

Mësimdhënia e një case studyPas leximit të case study në klasë, studentët shqyrtojnë problemin dhe diskutojnë për rastin në gupe të vogla. Lektori bën pyetje specifike dhe rezultatet diskutohen bashkarisht. Gjithashtu nxirren edhe konkluzione e reflektime.Kjo është një metodë kur dëshiron që studentët të angazhohen në sfida të jetës reale por pa përfshirë direkt palët e ineresuara të jashtme. Case study të tilla paraqesin histori të situatave reale komplekse ose imagjinare, por që ka mundësi të ndodhin. Rekomandohet që në klasa të paraqiten case study, për të cilat studentët kanë tashmë njohuri teorike dhe mund t'i aplikojnë në rastet në fjalë. Studentët mësohen të kenë të bëjnë e t'ja dalin mbanë situatave komplekse dhe jo të sigurta, të cilat kërkojnë të menduarin e tyre sistematik dhe kritik.



Workshop-i i ardhshëmWorkshop i ardhshëm përbëhet nga katër faza: në fazën përgatitore, përkufizohen qëllimet dhe do të hartohet një listë me palët e interesuara që ndikohen nga kjo gjë. Në një hap të dytë (kritike) sistemi aktual do të kritikohet përmes teknikave të brainstorm. Në fazën e fantazisë, do të zhvillohen skenare/zgjidhje alternative. Workshop do të përmbyllet nga një fazë zbatimi në të cilën pjesëmarrësit mendojnë për fizibilitetin e skenareve.Metoda është një ushtrim në grup duke marrë në shqyrtim problemet ekzistuese dhe mundësitë dhe duke thurrur skenare alternative për të ardhmen. Është shumë e rëndësishme që palët e ndryshme të interesuara të njihen me çështjet kryesore dhe të përfshihen në procesin e vendimmarrjes. Gjithashtu, një përqasje kritike e metodës për zhvillim të qëndrueshëm inkurajon pjesëmarrësit për të vlerësuar një projekt të propozuar në zonën e tyre.

14 RCE Graz

162

Bingo e qëndrueshmërisëÇdo pjesëmarës skicon një tabelë 5x5 dhe i mbush hapësirat me fjalë specifike që ai pret të dëgjojë në një prezantim për një temë specifike. Më pas, organizatori lexon me zë të lartë fjalët kyçe. Në qoftë se një fjalë kyçe korrespondon me një në tabelë, pjesëmarësi e shënon me kryq. Personi i parë që plotëson të gjithë tabelën ose qoftë edhe një rresh të saj thërret “Bingo”. Efekti është se pjesëmarësit në përgjithësi tregojnë një vëmendje më të madhe për përmbajtjen duke pritur për terma kryesorë specifikë. Është një mënyrë argëtuese dhe krijuese të mbash përqëndrimin e një grupi tek një përmbajtje specifike. Megjithatë, nuk është një metodë që angazhon drejtpërdrejt pjesëmarësit në temën që prezantohet.

15

16

S.E.E. lidhjet!S.E.E. lidhjet! Është një lojë me një zar që i mban pjesëmarësit të përfshirë në lidhjet midis tre kolonave kryesore të qëndrueshmërisë, shoqërisë dhe mjedisit. Cdo numër i zarit do t'i korrespondojë një aspekti të kolonës (p.sh. shoqëria: ulja e varfërisë, siguria, etj). Më tej, grupi i hedh të gjitha zaret së bashku dhe vëren aspektet që shfaqen. Pas kësaj, pjesëmarësit do të krijojnë një histori ose një thënie që të lidhi të tre aspektet.Metoda është një mënyrë kreative për të menduar për elementet kryesore të zhvillimit të qëndrueshëm dhe zhvillon aftësitë ndërvepruese brenda skuadrës.

Në problem – Pikëpamje të ndryshmeKjo metodë përbëhet nga katër hapa: Së pari, secili prej pjesëmarësve do të lexojë një artikull kundërshtues për një çështje të caktuar. Më pas, pjesëmarësit marrin një kartë me një rol dhe ndërtojnë grupe të bazuara në role të ndryshme. Ata mbledhin argumentat për diskutim (pjesa e dytë) në mënyrë që të marrin pjesë në diskutimin plenar ku një përfaqësues i secilit grup merr pikëpamjen e grupit të tij (pjesa e tretë). Pas përfundimit të diskutimit pjesëmarësit e tjerë do të hamendësojnë se çfarë roli kishte secili prej diskutantëve.Kjo është një metodë lojë me role ku studentët diskutojnë për një temë të kundërt të bazuar në një arikull lajmesh duke lexuar dhe duke ndërmarë një rol të caktuar (kontrollues faktesh, emocional, pesimist, optimist, etj). Pjesëmarësit mësojnë të argumentojnë dhe pranojnë edhe opinione të ndryshme. Në këtë mënyrë, aspektet e qëndrueshmërisë mund të diskutohen nga pikëpamje të ndryshme dhe jo vetëm në një drejtim

17 RCE Graz

RCE Graz

RCE Graz

163

Lista e skicave të metodave të mësimdhënies

Sfida e qëndrueshmërisëStudentët diskutojnë probleme të vërteta me palët e interesuara të ekonomisë dhe shkencës. Përmes studimit të zgjidhjeve konkrete për sfidat e së tashmës, studentët dhe palët e interesuara së bashku krijojnë një vlerë të shtuar për njerëzit dhe mjedisin.

Skicat e metodave të mësimdhënies

Universiteti i Limerick1

Përtëritja e kampusit përmes kërkimit-në-praktikë: një case study në edukimin e bazuar mbi eksperiencëKy është një case study për një strukturë të bazuar përmes studimit dhe përshtatjes në një mjedis universiteti. Studentët direkt ndërveprojnë me rezidentët dhe palët e interesuara në mënyrë që të krijojnë sjellje dhe praktika të lidhura me qëndrueshmërinë.

2

Kurajo për të shkuar drejt qëndrueshmërisëStudentët demostrojnë kurajo për të shkuar drejt qëndrueshmërisë BOKU Vienna3

Ndërmarrje e vogëlStudentët mësojnë se si të planifikojnë dhe zbatojnë një ndërmarje të vogël në fushën e qëndrueshmërisë dhe sipërmarjes shoqërore.Kjo skicë e metodës së mësimdhënies ilustron se si të ndahet një burim i gjerë ideje në një set të burimeve (në varësi të njëra-tjetrës).

4 BOKU Vienna

Strategjia e qëndrueshmërisëStudentët familjarizohen me elementet kryesoere të një modeli strategjie të qëndrueshmërisë dhe krijojnë një listë me objektivat kryesore dhe masat shoqëruese në fushën e eko-menaxhimit, si pjesë e një strategjie fiktive të qëndrueshmërisë që kërkohet për transformimin në një Universitet të qëndrueshëm.

5 BOKU Vienna

Të mësuarit e bazuar tek problemi për menaxhimin mjedisor në gjeografiPërmes case study, studentët janë përfshirë në gjetjen e zgjidhjeve për problemet e botës reale dhe në këtë mënyrë përfshihen në të mësuarit e bazuar mbi problemet.

6 Universiteti Leuphana

Leksione të ardhshmeStudentët organizojnë një seri leksionesh për qëndrueshmërinë dhe tema të ndryshimit global në bashkëpunim me një lektor, duke organizuar skuadra në universitete të tjera dhe mbështeten nga forumi austriak i edukimit për mjedisin. (“Forum Umweltbildung”).

7

Modeli Graz për zhvillimin integrues (GMID)Kjo prezanton një mjet kuptimplotë për të reflektuar procese dhe projekte. Bazohet në pesë parime (Lidership & Vizion, Rrjet Social, Pjesëmarrje, Edukim & Të mësuarit, Integrim Kërkimor) të ndara secila në tre nivele lejojnë një reflektim holistik dhe vlerësim të proceseve të qëndrueshmërisë. GMID siguron mbështetjen në planifikimin dhe zhvillimin e proceseve. Ajo synon të identifikojë potenciale të mëtejshme të përmirësimit.



8 RCE Graz

manuali i burimeve të mësimdhënies · roli i organizatave tregtare për zhvillimin rural..... 11...

Documents