MANYETİK ÖLÇÜ ALETLERİİLKELER VE UYGULAMALAR

BERAN GÜRLEME - 2010KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ

Manyetik Ölçü Aletleri

Manyeik alanın zamana göre değişimlerinin incelenmesi manyetik gözlemevlerinde yapılır.

Bunun için gözlemevlerinde birbirindsen bağımsız 3 manyetik birleşenin, genellikle D, H ve Z bileşenlerinin gözlem varometreleri adı verilen manyetik alan ölçü aletleriyle sürekli olarak kayıtları yapılır.

KLASİK ALETLER1. Sapma Açısı Ölçer Sapma açısı (D) ölçen aletlere deklinometre adı verilmektedir. 2.Eğim Açısı ÖlçerEğim açısı (I) kütle merkezinden geçen ve yatay bir eksen etrafında dönebilen bir mıknatıs iğnesi içeren eğim çemberi ile ölçülebilmektedir..

3.Gauss Yöntemi ile H Yatay Bileşenin Ölçülmesi Uzun süreli bir ölçü yöntemidir.Ancak laboratuarlarda yapılabilir.İlk kez Gauss, 1827 de bu yoldan ve mutlak olarak yatay bileşen H’yi ölçmüştür.4.Q.H.M. Manyetometresi Alet, 1934 yılında Danimarka’lı Dr. La Cour tarafından geliştirilmiştir.Alet yapımında üstün bir becerisi olan Dr. La Cour askı teli olarak ısı iletkenliği ve burulma katsayısı çok küçük olan kuvars tel kullanmıştır.Son derece duyarlı bir ölçü aletidir.

5. B.M.Z. ManyetometreB.M.Z. Manyetometresi ile yer manyetik alanının düşey bileşeni ölçülür.Bu aygıtta yine aynı dönemde Dr La Cour tarafından geliştirilmiştir. O.H.M’ye kıyasla daha karmaşık bir yapıda oluşu ve taşınmasında karşılaşılan güçlükler yüzünden arazide daha az kullanılır.

6. Schmidt Manyetometresi Bu manyetometre ile yer manyetik alanının yatay H ve düşey Z birleşenlerini ölçmek olanaklıdır. Ancak, yapılan bu ölçüler mutlak alan ölçüleri değil bağıl ölçülerdir. Her iki birleşen ölçümü için kullanılan mıknatıs sistemi birbirinden farklıdır ve alete ayrı ayrı konumlarda yerleştirilir.

Arazide Kullanılan Ölçü Aletleri (Variometreler)Variometreler, ileri duyarlılık istenilmeyen durumlarda kullanılan ölçü aletleridir. Bunlar ölçülmek istenen manyetik birleşenin ya aynı yerde iki zaman aralığındaki ya da iki ölçü yerindeki değer farklarını saptamaya yararlar.

MODERN ALETLER

1.Fluxgate ManyetometresiElektromanyetik sonda adı da verilen bu alet, manyetik geçirgenliği çok yüksek olan nü metalden yapılmış ve birbirinin aynı olan iki çekirdekten oluşmuştur. Çekirdeklerin birbirinin aynı olmasına karşın, çekirdekler üzerindeki bobinler birbirine ters yönde sarılmıştır.

2.Proton ManyetometresiProton manyetometreleri ile genel olarak yer manyetik alanının toplam birleşeni (F) ölçülür. Ancak alette yapılacak özel düzenlemeler ile yatay ve düşey bileşenleri de ölçmek mümkündür. Bu tür aletlerde toplam manyetik alan su veya karosen içindeki protonların spinlerinden hesaplanmaktadır.

3.Optik Pompaj ManyetometreOptik pompaj manyetometrelerinde alkali buharların herhangi biri kullanılmakla beraber en çok kullanılanı rubidyumdur.Bu tip mağnetometrelerde bir rubidyum lambasından çıkan polarizlenmiş ışık atomları bulunduran rubidyum buharlı saydam bir ampulden geçerek fotosel üzerine düşürülür.

Arkeo ve Paleomanyetik Çalışmalarda Kullanılan Aletler Bu tür çalışmalar araziden yönlendirilmiş örnekler örnekler alınarak başlar ve bu örneklerin laboratuarda kalıntı mıknatıslanmalarının ölçülmesi ile devam eder.

ARAZİ ALETLERİ

1.Manyetik Pusula Jeolog pusulasının kullanımında yerel manyetik anomalilerin etkisinden dolayı hatalı olabilmektedirler.Bu nedenden dolayı zorunlu olmadıkça yönlendirme işleminde manyetik pusula kullanılır.

2.Güneş PusulasıYönlendirme işlemi için kullanılan bu pusula yerel manyetik anomalilerinin etkisinde kalmadığından dolayı ve pratikliği açısından en çok kullanılan alettir.

LABORATUVAR ALETLERİ

1.Astatik Manyetomere Kalıntı mıknatıslanmanın yön ve şiddetinin saptanmasında en çok kullanılan aletlerden biridir.2.Alternatif Alanla Temizleme Sistemi 1.Yüksek alan bobini 2.Helmholtz bobin sistemleri 3.Örnek döndürme sistemi

TEŞEKKÜRLER