martin luther king - dung manh de yeu thuong.pdf

Ti khng lu tm n nhng ngi khng thch iu m ti ni v o c. Ti khng n nhng ngi ch trch ti trong mc x lun. Ti khng quan tm n nhng g ngi da trng hay ngi da en ph bnh ti. Ti s gn b vi iu tt p nht. Trong mt s tnh hung, ngi nht gan hi: C an ton khng?. Ngi th on hi: C sng sut khng?. Ngi t ph hi: C c i m hn khng?. V n lc mt mn trung thnh ca Cha Gisu phi c quan im khng phi v an ton, sng sut hay c u i m ch bi v iu ng.

Mc s Martin Luther King, Jr.

DNG MNH

YU THNG

13 BI GING CAMC S M.L. KING

do Lm. Andr Trn Hu Phng,OFM chuyn ng.

Copyright 2007 by Nguoi Tin Huuwww.nguoitinhuu.com

Mc lc

Li Ni u i

Tiu S Martin Luther King iv

Din Vn Ti C Mt Gic M 1

Tinh Thn Kin Vng V Con Tim Du Hin 4

Tr Thnh Ngi Thn Cn Tt Lnh 13

Yu Thng Bng Hnh ng 24

Yu K Th 35

Na m C Ngi G Ca 45

K Ngu Ngc 55

S D Phi Thy Trn B Bin 65

Ba Chiu Kch Ca Mt Cuc i Ton Vn 76

Nhng c M Khng Thnh Hin Thc 90

Con Ngi L G ? 101

iu M Thin Cha C Th Lm c 109

Phng Thuc Cha Tr S Hi 118

Tr Li Mt Cu Hi Gy Nhiu Bi Ri 131

Thay Li Kt 142

iL I N I U

Ch c tnh yu Kit gio mi c th em li tnh huynh i ng. u tranh bt bo ng, l iu ngi ta s chiu theo m xt x chng ta. Ngi dng mnh ch thc l ngi c th ng ln bo v cc quyn ca mnh m khng n ming tr ming.

Mc s Martin Luther King nhn c Gii Nobel Ha Bnh nm 1964. Trong nm ny, Tp ch Time (Hoa K) bu chn ng l Nhn vt tiu biu nm 1964 v Hip Hi Cng gio c v s cng tc gia cc chng tc cng trao tng ng Gii John Kennedy 1964.

Ngy nay khng ai l khng bit n cc hot ng ca Martin Luther King. Hin Php Hip Chng Quc Hoa K cng nhn s bnh ng ca mi cng dn thuc cc chng tc khc nhau. Mc s Martin Luther King hot ng mt cch tch cc, c khi rm r s bnh ng ny tr thnh hin thc trong thc t i sng. Nhng iu lm cho Mc s Martin Luther King c th gii bit n v ngng m tin vn chnh l tinh thn thc y ng hnh ng v phng php ng la chn a cuc u tranh n thnh cng.

Cch y su nm, cc ngi da trng qu khch t bom ph hy ngi nh ca Mc s Martin Luther King. ng tuyn b: Ch c tnh yu Kit gio mi c th em li tnh huynh i ng. u tranh bt bo ng, l iu ngi ta s chiu theo m xt x chng ta. Ngi dng mnh ch thc l ngi c th ng ln bo v cc quyn ca mnh m khng n ming tr ming.

ii

Ngi ta ngh n Gandhi... V tht vy, Martin Luther King l mt mn ca Gandhi. Nhng nht l mt mn ca c Kit. ng ni: Tinh thn bt bo ng n vi ti t Sch Thnh v cc li ging dy ca c Gisu, cn cch thc hnh ng th t Gandhi.

Hnh ng ca Martin Luther King c nui dng bng Tin Mng. Cc cuc hp u bt u bng vic c Sch Thnh, cu nguyn v ht thnh ca. Khi bt cng, tht bi lm cng ng ngi da en mt kin nhn v cng thng tt , ng c gng lm h cn st: Hy l nhng ngi hiu ha. Chng ta mun yu thng k th. Hy t ra l nhng ngi tt i vi h. Hy yu thng h v cho h thy chng ta yu thng h... iu chng ta ang lm l iu chnh ng v Thin Cha ng v pha chng ta.

Hng ng li ku gi ca Mc s Martin Luther King, ngi da en u tranh bt bo ng. Hng ngn ngi b bt gi, giam cm v cui cng buc ngi da trng phi cng nhn cc quyn ca h. V h tip nhn cc quyn ny vi lng can m v bnh thn, cho d c b hm da, khiu khch.

Nhng mt chin thng nh vy i hi nhiu thi gian, nhiu kin nhn. Trong cng ng ngi da en, ti Hoa K cng nh trn khp th gii, c nhiu ngi qu khch ch trng s dng bo lc v, nh vy, h c th ln t Mc s Martin Luther King v cc bn hu ca ng, nu ngi da trng k th chng tc t ra qu ngoan c.

Mi Kit hu chn chnh s c mong cho phong tro bt ngun t tinh thn Kit gio ny s mau chng gt hi c thnh cng. Chnh Mc s Martin Luther King xc nh mc ch ca Phong tro ny nh sau: u tranh bt bo ng khng ch nhm ginh li cc quyn ca chng ti m cn tranh th c tnh bn ca nhng ngi t chi nhn nhn cc quyn y v i mi chnh h nh tnh bn, s hiu bit v mi dy lin kt vi nhau trong tinh thn Kit gio, trc mt Thin Cha.

iii

Cun sch ny khng m t cc hot ng ca Mc s Martin Luther King. Cc bi suy nim va su sc va st vi cc vn thi s cho chng ta nhn ra ngun sinh lc thc y ng hnh ng - mt ngun sinh lc pht sinh t cuc gp g gia Tin Mng v mt Kit hu th k XX. Trong cun sch ny, vin nh cng c m rng: nu vn k th chng tc thng c cp n, th cc vn m chng ta phi i ph trong thi i ngy nay cng c t ra trc lng tm ca nhng Kit hu: chin tranh v ha bnh, bom nguyn t, cc vn ca cc quc gia chm pht trin, vai tr ca khoa hc k thut, ch ngha vt cht, nn kinh t x hi,... Tht vy, trong cun sch ny, Mc s Martin Luther King mi gi chng ta t ra cho chnh mnh mt cu hi cn bn: nim tin vo c Kit v S ip ca Ngi c ngha g i vi mi ngi chng ta - mt ngha ch thc, c th v trc tip lin quan n cuc sng?

Khng ai s ngc nhin khi thy mt Linh mc Cng gio dch cc bi ging thuyt ca mt Mc s Tin lnh. Tnh huynh trong c Kit cn su xa hn cc chia r hin c gia cc gio hi. mc ny v theo cch nhn ca tc gi, ch cn li s ip m mt Kit hu mun gi n cc Kit hu khc v tt c mi ngi thin ch.

Khi dch cun sch ny, ti hy vng rng ti khng phn bi Mc s Martin Luther King... ng do d rt lu khi cho php xut bn cc bi ging thuyt c bin son c ln ting cho cng chng nghe. Hiu c s do d ca tc gi cng l hiu c s lo lng ca ngi dch cc bi ging thuyt ny... Tin vn ti mun chuyn ti cc c gi s ip ca Mc s Martin Luther King, v y l mt s ip phi c tt c mi ngi nghe - cng nh chnh Tin Mng m s ip ny l mt ting vang vng trung thnh vy.

Li ni u do Jean Bruls bin son trong La Force daimer, Ed Casterman, Paris 1965, trang 9-11.

iv

T I U S M A RT I N L U T H ER K I N G

Sinh 15 thng 1, 1929 (1929-01-15), ti Atlanta, Georgia, Hoa K.

Mt ngy 4 thng 4, 1968 (39 tui) ti Memphis, Tennessee, Hoa K

Hc vn i hc Morehouse, Chng vin Thn hc Crozer, i hc Boston

Cng vic Mc s, Lnh t Phong tro Dn quyn M Tn ngng Baptist Con ci Yolanda Denise-King, Martin Luther III, Dexter

Scott, Bernice AlbertineMartin Luther King, Jr. (vit tt MLK; 15 thng 1 nm

1929 4 thng 4 nm 1968) l mc s Baptist, nh hot ng dn quyn M gc Phi, v l ngi ot Gii Nobel Ho bnh nm 1964. ng l mt trong nhng nh lnh o c nh hng ln nht trong lch s Hoa K cng nh lch s ng i ca phong tro bt bo ng. King c nhiu ngi trn khp th gii ngng m nh mt anh hng, nh kin to ho bnh v thnh t o.

King dn dt cuc ty chay xe but din ra Montgomery (1955-1956), v gip thnh lp Hi ngh Lnh o C c min Nam (1957), tr thnh ch tch u tin ca t chc ny. Nm 1963, King t chc cuc tun hnh ti Washington, v c bi din vn ni ting Ti c mt gic m trc hng ngn ngi

vt tp v y. ng nng cao nhn thc ca cng chng v phong tro dn quyn, v c nhn nhn l mt trong nhng nh hng bin v i nht trong lch s Hoa K. Nm 1964, King l nhn vt tr tui nht c chn nhn Gii Nobel Ha bnh v nhng n lc chm dt nn k th chng tc qua bin php bt tun dn s, v cc phng tin bt bo ng khc.

Ngy 4 thng 4 nm 1968, King b m st ti Memphis, Tennessee. Nm 1977, Tng thng Jimmy Carter truy tng King Hun chng T do ca Tng thng. n nm 1986, ngy Martin Luther King, Jr. c cng nhn l quc l. Nm 2004, ng c truy tng Hun chng vng Quc hi.

Xut thn

King cho i ti Alanta, Georgia, l con trai ca Mc s Martin Luther King, Sr. v v, Alberta Williams King. Lc u tn ca King v thn ph l Michael King, sau khi gia nh n thm nc c trong chuyn du lch chu u nm 1934, ng b quyt nh i tn c hai ngi thnh Martin nhm vinh danh nh ci cch ngi c th k 16 Martin Luther. King c mt ch gi, Willie Christine (sinh nm 1927), v em trai Alfred Daniel (1930 1969).

T khi cn b, King sm bc l nng khiu trong thut hng bin. King tng ot gii Elks vi mt bi din thuyt v ch Ngi da en v Hin php. Khi ang hc nm th hai ti Morehouse, King v hng nh trong Cuc thi Hng bin Webb. Nhng bi din t ca King chu nh hng t nhng bi thuyt gio mi ch nht ca thn ph thm su vo k c ng.

Mi lm tui, King vo i hc Morehouse (dnh ring cho ngi da en) sau khi hc nhy lp bc trung hc (t lp 9 ln lp 12). Nm 1948, King tt nghip vi vn bng c nhn chuyn ngnh x hi hc, ri n Chester, Pennsylvania theo hc ti Chng vin Thn hc Crozer v tt nghip vi hc v C nhn Thn hc (Bachelor of Divinity) nm 1951. Thng 9 nm 1951, King bt u nghin cu mn thn hc h thng ti i hc Boston, v nhn hc v Tin s ngy 5 thng

vi

6 nm 1955. Nm 1954, tui 25, King c mi lm qun nhim Nh th Baptist i l Dexter Montgomery, Alabama.

i tranh u

Nm 1954, King nhn chc qun nhim Nh th Baptist i l Dexter, ti Montgomery, Alabama. Gio on qui t gii giu c, tr thc v nhng ngi c nhiu nh hng trong cng ng ngi M gc Phi, nn khi bng n cao tro ty chay xe but - t ngt khi pht sau khi mt ph n da en, Rosa Park, b bt gi v t chi nhng ch ngi trn xe but cho mt ngi n ng da trng theo qui nh ca Lut Jim Crow King c xem l mt trong s nhng ngi th gi vai tr lnh o cuc ty chay. Ngy 30 thng 1 nm 1956, nh ring ca King b nh bom, mt m ng gin d t tp trn con ng trc ngi nh, t v trang vi dao, sng, gy gc, v chai l. Song King ni vi h,

ng ht hong, ng lm bt k iu g trong s gin hong! Ai c v kh, xin hy em v, ai khng c v kh, xin ng th c chng. Chng ta khng th gii quyt vn nn ny bng nhng v bo ng tr a... Chng ta phi yu thng nhng ngi anh em da trng bt k h lm g i vi chng ta. Chng ta phi hnh ng h bit rng chng ta yu h. Gio hun ca Cha Gisu vn cn vang vng n hm nay: Hy yu k th mnh, chc phc cho k nguyn ra mnh, v cu nguyn cho k s nhc mnh. (Lc 6,27-28). l iu chng ta phi lm. Chng ta phi ly tnh yu m p tr lng th hn.

Cuc ty chay ko di 385 ngy. Trong khi cuc ty chay ang tin trin, King b bt giam cho n khi phn quyt ca Ta n Lin bang cp Qun ra lnh chm dt cc hnh vi phn bit chng tc trn mng li xe but Montgomery.

Sau cuc ty chay, King tch cc hot ng cho k hoch thnh lp Hi ngh Lnh o C c min Nam (SCLC) nm 1957, vi mc ch thit lp mt b khung cho tin trnh kin to mt thm quyn tinh thn, cng nh t chc mng li cc nh th ca ngi da en vo Phong tro Phn khng Bt bo ng nhm tranh u cho s bnh ng trong quyn dn s. King tip tc duy tr nh hng ca mnh trong t chc ny cho

vii

n khi ng mt. Nguyn tc bt bo ng ca Hip hi b ch trch bi nhng ngi tr tui cc oan v b thch thc bi y ban Hp tc Bt bo ng Sinh vin (SNCC), lc y di quyn lnh o ca James Foreman.

Thnh vin ca SCLC phn ln n t nhng cng ng da en c lin h vi cc nh th Baptist. King theo ui trit l bt phc tng dn s theo phng php bt bo ng c s dng thnh cng ti n bi Mohandas Gandhi, ng ng dng trit l ny vo cc cuc phng khng c t chc bi SCLC.

King nhn ra rng cc cuc phn khng bt bo ng c t chc nhm chng li h thng k th ti cc tiu bang min Nam Hoa K, c bit vi tn Jim Crow, s thu ht s ch rng ri ca cc phng tin truyn thng. H s tm n tng thut cuc u tranh ginh s bnh ng v quyn bu c cho ngi da en. Tht vy, nhng bi vit trn cc mt bo cng nhng thc phim c chiu trn truyn hnh v cuc sng thng nht ca ngi da en min Nam, y p s nhc v lun b tc ot, cng nh tnh trng bo ng cng nhng hnh vi quy nhiu v ngc i do ngi k th gy ra cho ngi biu tnh, dy ln mt ln sng ng cm lan ta rng khp, l nhn t quyt nh em Phong tro Dn quyn M vo im tp ch ca cng lun tr thnh mt trong nhng im nng ca nn chnh tr Hoa K trong nhng nm u ca thp nin 1960.

King t chc v dn u cc cuc biu tnh tranh u cho ngi da en quyn bu c, quyn c i x bnh ng v cc quyn dn s cn bn khc. Nhng quyn ny c ghi trong lut php Hoa K khi Lut v Quyn Dn s c thng qua nm 1964 v Lut v Quyn Bu c c thng qua nm 1965.

Do c nhng quyt nh chnh xc khi chn phng php v a im t chc cc cuc phn khng cng chin lc phi hp tt, King v SCLC ng dng thnh cng cc nguyn tc bt bo ng. Tuy nhin, i khi cc cuc i u li bin thnh nhng v bo ng nh nhng din bin xy ra cho phong tro

viii

phn khng ti Albany t nm 1961 n 1962, khi s chia r bn trong cng ng ngi da en cng i sch cng rn v khn kho ca chnh quyn a phng v hiu ha mi n lc t phong tro. iu tng t cng xy ra cho phong tro ti Birmingham vo ma h nm 1963, v ti St. Augustine, Florida nm 1964.

Tun hnh n Washington

Martin Luther King, Jr. c din vn Ti C mt Gic m ti Cuc Tun hnh v Quyn Cng dn Washington, D.C.

King, i din cho SCLC, c mt trong s cc nh lnh o n t cc t chc khc nhau gip t chc Cuc Diu hnh n Washington v Vic lm v T do nm 1963.

Ti y, h a ra nhng thnh cu nh chm dt tnh trng k th chng tc ti trng cng, ban hnh cc o lut bo v dn quyn, bao gm lut cm phn bit mu da trong tuyn dng, bo v ngi u tranh cho dn quyn khi s bo hnh ca cnh st cng nh n nh mc lng ti thiu, v quyn t tr cho c khu Columbia, khi y ang di quyn cai tr ca mt u ban ca Quc hi.

Cuc diu hnh l mt thnh cng vang di. Hn 250 ngn ngi thuc cc chng tc khc nhau n tham d, m ng tri di t nhng bc thm ca i Tng nim Lincoln n National Mall v bao kn b h sng snh nc. Cho n khi y, y l cuc t tp ln nht trong sut lch s ca thnh ph Washington, D.C. Ti y, King dn dt m ng ln n cc cung bc cao ca cm xc khi ng c bi din vn Ti c mt gic m (I Have a Dream). Cng vi bi Din vn Gettysburg ca Tng thng Abraham Lincoln, Ti c mt gic m c xem l mt trong nhng din t c yu thch nht v c trch dn nhiu nht trong lch s Hoa K. ng ni:

Ti c mt gic m, ri c mt ngy khi t nc ny tri dy sng theo ngha tht ca nim xc tn ca chnh mnh: Chng ta tin rng chn l ny l y trn, y l mi ngi sinh ra u bnh ng. Ti c mt gic m, ri c mt ngy trn nhng ngn i t ca Georgia, con ca n l v con

ix

ca ch n s ngi li cng nhau bn bn n ca tnh huynh . Ti c mt gic m, ri c mt ngy vng t hoang mc Mississippi, bc bi v hi nng ca bt cng v p bc, s chuyn mnh tr thnh c o ca t do v cng bng. Ti c mt gic m, ri c mt ngy bn con nh ca ti s sng trong mt t nc m chng khng cn b nh gi bng mu da, m bng tnh cch ca chng. Hm nay, ti c mt gic m...Bi din vn i vo lch s v lm tn tui ca King c bit n trn ton th gii.

Sut nhng nm thng u tranh, King thng xuyn vit v i khp ni din thuyt, da trn kinh nghim lu di ca ca mt nh thuyt gio. Th vit t Nh t Birmingham nm 1963 l bn tuyn ngn cm ng v s mng ca ng u tranh cho s cng chnh. Ngy 14 thng 10 nm 1964, King tr thnh nhn vt tr tui nht c trao Gii Nobel Ho bnh. ng c chn v nhng thnh qu trong n lc lnh o phong tro phn khng vi mc tiu u tranh nhm chm dt cc nh kin v chng tc ti Hoa K.

King v SCLC, vi s hp tc ca SNCC, t chc mt cuc diu hnh t Selma n th ph Montgomery vo ngy 25 thng 3 nm 1965. Mt n lc trc vo ngy 7 thng 3 tht bi khi bng n bo ng gia m ng v cnh st vi nhng ngi biu tnh. Ngy y c gi l ngy Ch nht m mu. Ch nht m mu l ng r quan trng trong n lc ginh s ng h ca cng chng cho Phong tro Dn quyn. Sau ln hi kin vi Tng thng Lyndon B. Johnson, King mun di cuc diu hnh n ngy 8 thng 3, nhng n vn c tin hnh m khng c ng. Nhng on phim ghi li hnh nh tn bo ca cnh st c pht sng ton quc gip dy ln s phn n ca cng chng.

Cui cng, cuc diu hnh c n nh vo ngy 25 thng 3 vi s ng v ng h ca Tng thng Johnson, t cuc diu hnh ny m Willie Ricks ghi du thut ng Sc mnh Da en (Black Power) trong lng cng chng.

xNhng thch thc khc

T nm 1965, King bt u by t s nghi ng ca mnh v vai tr ca Hoa K trong chin tranh Vit Nam. Ngy 4 thng 4 nm 1967 mt nm trc khi mt King ph phn mnh m vai tr ca nc M trong cuc chin. ng cho rng cuc chin lm suy yu phong tro u tranh cho dn quyn v ph hoi cc chng trnh x hi trong nc.

King cng ni v s cn thit phi c thay i tn gc r i sng kinh t v chnh tr ca Hoa K. Cng n gn nhng ngy cui ca i mnh, ng cng by t nhiu hn quan im chng chin tranh v mong c c nhn thy cc ngun ti nguyn c ti phn phi sao cho gim thiu s bt cng trong cc lnh vc kinh t v chng tc.

Nm 1968, King v SCLC t chc Chin dch cho Dn ngho vi mc tiu trnh by cc vn v cng bng trong kinh t. Chin dch c y ln cao im trong mt cuc diu hnh ti Washington, D.C., i hi tr gip v kinh t cho cc cng ng ngho nht ti Hoa K.

Ngy 3 thng 4 nm 1968 khi ni chuyn vi mt m ng ang phn chn, li ca King nh mt li tin tri:

Ti khng quan tm iu g ang xy ra... ngi ta ang bn tn v nhng li e da - nhng ngi anh em da trng s lm g ti... Ging mi ngi, ti mun c sng lu. Trng th l iu qu bu, nhng hin nay ti khng quan tm n n. Ti ch mun tun phc Cha. Ngi cho php ti leo ln nh ni, nhn v pha xa, v ti thy t Ha. C th ti s khng n cng vi anh em. Nhng m nay ti mun anh em bit rng, chng ta, nh l mt dn tc, s tin vo t Ha. m nay ti thy mnh hnh phc. Ti khng lo lng g na. Ti khng s hi ai na. Mt ti ngm xem s vinh hin ca Cha.

Nhiu ngi tin rng, m hm , King c iu vn cho chnh mnh.

xi

m st

King b m st vo chiu ti hm sau, ngy 4 thng 4 nm 1968, vo lc 6 gi 01 pht, khi ng ang ng trn ban cng ca khch sn Lorraine ti Memphis, Tennessee, sp sa ri khch sn dn u mt cuc tun hnh ng h lin on cng nhn v sinh ca ngi da en ti Memphis. Vi ngi bn ang bn trong, nghe ting sng vi chy ra ban cng thy King b bn vo hm. Jesse Jackson, c mt vo lc y, thut li rng, King ni li sau cng vi Ben Branch, mt nhc s c sp xp trnh din trong m y: Ny Ben, hy ha vi ti l m nay anh s chi bi Take My Hand, Precious Lord, v phi chi tht hay.

Sau cuc gii phu, Bnh vin St. Joseph tuyn b King t trn lc 7gi 5 pht ti cng ngy. Ngay sau khi King b m st bng n nhng cuc bo ng lan rng trn hn 100 thnh ph trn khp nc M.

Ngy 7 thng 4, Tng thng Johnson cng b mt ngy quc tang by t s tic thng cho ci cht ca nh lnh o phong tro dn quyn. Ba trm ngn ngi tm n tham d tang l ca ng.

Theo yu cu ca b King, bi thuyt gio cui cng ca King ti Nh th Baptist Ebenezer vo ngy 4 thng 1 nm 1968 c pht li trong l tang. Trong , King yu cu ng nhc n cc gii thng m ng c trao, nhng hy ni vi mi ngi rng ng n lc cho ngi i n, mc o cho ngi trn trung, hnh x ng n trong vn chin tranh Vit Nam, cng nh yu thng v phc v nhn loi. Bn thn ca King, Mahalia Jackson th hin ca khc ng yu thch Take My Hand, Precious Lord.

Theo ngi vit tiu s King, Taylor Branch, cuc gii phu t thi cho thy d ch mi ba mi chn tui, qu tim ca King gi ci nh ca ngi su mi, mt chng c v mi ba nm cng thng trong cuc i ca ngi cung hin mnh cho cuc u tranh ginh quyn bnh ng cho cc sc dn thiu s nc M.

xii

Hai thng sau, James Earl Ray b bt ti Phi trng Heathrow Lun n khi ang tm cch ra khi nc Anh vi h chiu gi. Ray b gii giao v Tennessee, v b kt n m st King. Ngy 10 thng 3 nm 1969, Ray nhn ti, nhng ba ngy sau li phn cung. Theo li khuyn ca lut s, Ray nhn ti nhm trnh n t hnh, v lnh n 99 nm t. Ngy 10 thng 6 nm 1977, mt thi gian ngn sau khi lm chng trc y ban H vin v cc v m st, Ray cho bit mnh khng bn King, Ray v 6 t nhn khc trn khi Nh t Tiu bang Ni Brushy, Tennessee. Song, ngy 13 thng 6, h b bt v b em tr li nh t.

Di sn

Mc s Martin Luther King cng vi M Elizabeth ca Nga, Tng Gim mc Oscar Romero, v Mc s Dietrich Bonhoeffer c xem l cc v thnh th k 20.

Sau khi cht, danh ting ca King cng tng cao, tr nn mt trong nhng tn tui c knh trng nht trong lch s nc M, v nhiu ngi bt u v snh ng vi Abraham Lincoln; theo nhn xt ca h, c hai u l nhng nh lnh o c cng thc y s tin b v nhn quyn nhm chng li tnh trng ngho kh ti mt quc gia ang b phn ho v chnh vn nn ny v v vy, c hai u b m st.

Sau ci cht ca King, Coretta Scott King tip bc chng tr thnh nh hot ng u tranh cho dn quyn v cng bng x hi. Trong nm Martin Luther King b m st, B King thit lp Trung Tm King nhm mc ch bo tn cc di sn ca ng v c xu tinh thn bt bo ng trong u tranh cng nh lng khoan dung trn ton th gii.

Nm 1980, ngi nh thi th u ca King Atlanta cng cc ta nh ln cn c cng b l Di tch Lch s Quc gia Martin Luther King, Jr. Ngy 2 thng 11 nm 1983, ti Vn Hng Ta Bch c, Tng thng Ronald Reagan k sc lnh thit lp ngy l lin bang tn vinh King. Ngy l Martin Luther King c c hnh ln u tin ngy 20 thng 1 nm 1986, vo ngy th Hai th ba ca thng 1 mi nm; nh vy ngy l s l nhng ngy k cn vi ngy sinh ca King (15 thng 2).

xiii

Ngy 17 thng 1 nm 2000, ln u tin Ngy l Martin Luther King c t chc trn ton th 50 tiu bang ca nc M.

Nm 1998, Hi i hu Alpha Phi Alpha c s y thc ca Quc hi Hoa K thnh lp t chc gy qu thit k i Tng nim Quc gia Martin Luther King. King l thnh vin danh ting ca Hi i hu Alpha Phi Alpha (), y l hi i hu lin i hc u tin ca ngi M gc Phi c t tn theo bng ch ci Hy vn. King s l ngi M gc Phi u tin c lp i tng nim trong khu vc thuc cng vin quc gia National Mall, v l nhn vt th hai khng phi l tng thng Hoa K c vinh danh theo cch ny.

King l mt trong mi thnh t o th k 20 c tc tng trn Great West Door ca Tu vin Westminster ti Lun n.

Ngoi Gii Nobel Ha bnh nm 1964 v Gii Pacem in Terris nm 1965, King c y ban Do Thi Hoa K trao tng Hun chng T do M v nhng ng gp c bit cho s thng tin cc nguyn tc t do ca con ngi.

n nm 2006, c hn 730 thnh ph trn khp nc M t tn ng cho nhng ng ph ca h. Nm 1986, Qun King, tiu bang Washington c t tn vinh danh ng. Trung tm hnh chnh th ph Harrisburg ca bang Pennsylvania l ta th chnh duy nht ca Hoa K mang tn ng.

tng nh King, mt con ng Qun 7, Thnh ph H Ch Minh c t theo tn ng.

Nm 1977, Tng thng Jimmy Carter truy tng King Hun chng T do ca Tng thng.

Theo mt cuc thm d ca Gallup, King ng th hai trong danh sch nhng nhn vt c ngng m nht trong th k 20. Mt cuc thm d thc hin bi tp ch TIME cho thy King c xp v tr th su trong danh sch Nhn vt Th k. King c chn vo s Nhng ngi M v i nht ca mi thi i (ng th ba), thc hin bi Knh truyn hnh Discovery v AOL.

xiv

Hn nhn v Gia nh

King gp Coretta Scott ti Boston, mi quan h ca hai ngi bt u khi King ni vi Coretta trn in thoi, Trc v p quyn r ca c, ti chng khc g Napoleon trong trn Waterloo. Ngy 18 thng 6 nm 1952, King kt hn vi Coretta Scott. Hn l c cha ng c hnh ti nh ca cha m c du.

Hai ngi c bn con: Yolanda Denise King (1955 2007): Din vin, v l nh hot

ng dn quyn, c qua i nm 2007 c l do bnh tim. Martin Luther King III (1957 - ?): Ngi ng h nhn quyn v

l nh hot ng cng ng. Dexter Scott (1961 - ): Din vin v l nh sn xut phim ti liu. Bernice Albertine: (1963 - ?): Mc s Baptist, cng Martin

King III c hot ng tch cc nhm ci t Hi ngh Lnh o min Nam.

Tc phm Stride toward freedom; the Montgomery story (1958) The Measure of a Man (1959) Strength to Love (1963) Why We Cant Wait (1964) Where do we go from here: Chaos or community? (1967) The Trumpet of Conscience (1968) A Testament of Hope : The Essential Writings and Speeches of

Martin Luther King, Jr. (1986) The Autobiography of Martin Luther King, Jr. by Martin Luther

King Jr. and Clayborne Carson (1998)(ngun: http://vi.wikipedia.org/wiki/ Martin_Luther_King)

1D I N V N T I C M T G I C M

Hm nay, ti sung sng c mt y cng cc bn trong s kin s i vo lch s chng ta nh l cuc tun hnh v t do v i nht.

Mt trm nm trc y, mt ngi M v i - hm nay chng ta ang ng di bng tng i ca ngi - k bn Tuyn ngn Gii phng N l. Vn kin trng i ny n nh nh sng ca ngn hi ng dn soi nim hi vng ca hng triu ngi da en, nhng con ngi b thiu ho trong ngn la ca s bt cng. N n nh bnh minh rn r kt thc m di tm ti ca kip n l.

Nhng mt trm nm sau, ngi da en vn cha c t do. Mt trm nm sau, cuc sng ca ngi da en vn cn qu qut do gng cm ca lng k th v xing xch ca tinh thn phn bit. Mt trm nm sau, ngi da en vn sng trn hoang o ca ngho kh ngay gia lng i dng bao la ca phn vinh vt cht. Mt trm nm sau, ngi da en vn tn a trong nhng x ti ca x hi M v nhn ra rng h ch l nhng k b lu y ngay trn qu hng mnh. Hm nay, chng ta c mt y ph by s nhc y.

2 | MARTINLURTHER KING

Trong mt ngha no , ngy nay chng ta gp nhau ti th ca t nc tr mt mn n. Khi nhng kin trc s ca nn cng ha vit ln nhng li uy v cho bn Hin php v bn Tuyn ngn c lp, h cng b nhng cam kt m chng ta, mi ngi M, l ngi c tha hng. Li ha y ni rng mi ngi vng, ngi da en cng nh ngi da trng - cn c bo m hng nhng quyn bt kh nhng l quyn c sng, c hng t do, v mu cu hnh phc...

Nay l lc thc hin li ha dn ch. Nay l lc tri dy t thung lng hoang tn v ti tm ca lng k th m tin ti con ng chi chang nh mt tri ca cng bng chng tc. Nay l lc vc t nc chng ta khi vng ly ca bt cng chng tc m lp nn trn vng vng chi ca tnh huynh . n lc bin s cng bng thnh hin thc cho tt c con dn ca Thin Cha...

Hy n Mississippi, hy n Alabama, hy n South Carolina, hy n Georgia, hy n Louisiana, hy n nhng khu nh chut, hy n nhng khu bit c ti tn ph phng phng bc, bit rng chng ta c th v s thay i chng.

Ti mun ni vi cc bn, bng hu ca ti. Ch m mnh trong thung lng tuyt vng.

V ngay c khi phi i u vi v vn kh khn hm nay v ngy mai, ti vn p mt gic m. y l mt gic m bt ngun t gic m M Quc.

Ti c mt gic m, ri c mt ngy khi t nc ny tri dy sng theo ngha tht ca nim xc tn ca chnh mnh: Chng ta tin rng chn l ny l y trn, y l mi ngi sinh ra u bnh ng.

Ti c mt gic m, ri c mt ngy trn nhng ngn i t ca Georgia, con ca n l v con ca ch n s ngi li vi nhau bn bn n ca tnh huynh .

DNG MNH YU THNG | 3

Ti c mt gic m, ri c mt ngy vng t hoang mc Mississippi, bc bi v hi nng ca bt cng v p bc, s chuyn mnh tr nn c o ca t do v cng bng.

Ti c mt gic m, ri c mt ngy bn con nh ca ti s sng trong mt t nc m chng khng cn b nh gi bi mu da, m bi tnh cch ca chng.

Hm nay ti c mt gic m...Ti c mt gic m, ri c mt ngy mi thung lng s

c nng cao, mi i ni s b h thp, ch li lm s c ban bng, ch quanh co s thnh ngay thng, v s vinh hin ca Thin Cha s hin l mi loi xc tht cng nhau chim ngng...

Nguyn ting chung t do vang ln t nhng nh i k v ca New Hampshire. Nguyn ting chung t do vang ln t nhng rng ni uy nghi ca New York. Nguyn ting chung t do vang ln t cc nh ni Allegheny ca Pennsylvania.

Nguyn ting chung t do vang ln t nh Rockies tuyt trng ca Colorado. Nguyn ting chung t do vang ln t nhng sn i ca California...

Nguyn ting chung t do vang ln. Khi chng vang ln, v khi chng ta chng vang ln khi chng ta chng vang ln t mi ngi lng, t mi thn xm, t mi tiu bang v mi thnh ph, chng ta c th lm ngy y n nhanh cho mi con dn ca Thin Cha - ngi da en v ngi da trng, ngi Do Thi v ngi ngoi bang, ngi Khng Cch v ngi Cng gio - s nm tay nhau m cng ht ca t ny: Cui cng c t do! Cui cng c t do! T n Thin Cha Ton nng, cui cng chng ta c t do!

Ngun: http://tinlanhvancouver.org/2010/01/toi-co-mot-giac-mo%7C

4Khn nh rn m khng n s nh b cu l thiu hng say, hn nht v ch k. n s nh b cu m khng khn nh rn l bc nhc, sng theo tnh cm v khng c mc ch r rng. Chng ta phi kt hp hai yu t tri ngc r nt nht ny ni bn thn mnh.

T I N H T H N K I N V N G V CO N T I M D U H I N

Vy anh em phi khn nh rn v n s nh b cu. (Mt 10,16)

Mt trit gia ngi Php ni: Khng mt ngi no c gi l mnh, nu ngi y khng c ni mnh nhng iu tri ngc r nt nht. Ngi mnh l ngi bit kt hp cc iu tri ngc mt cch hi ha v sng ng. Rt t khi con ngi t c mt s qun bnh nh th. Ngi l tng th khng thc t; ngi thc t th thng khng l tng. Ngi hot ng th thng khng c xem l th ng; ngi th ng th thng khng c xem l nng ng. Rt t ngi khim nhng li bit cao mnh v ngi bit cao mnh th thng t khi khim nhng. Nhng cuc sng hon ho li l mt tng hp sng to, hi ha v phong ph gia nhng iu tri ngc. Trit gia Hegel ni rng chn l khng ni tin hay phn nhng ni mt hp pht sinh t hai yu t ni trn ng thi lin kt chng li vi nhau.

c Gisu nhn nhn rng cn thit phi lin kt cc iu tri ngc. Ngi bit rng cc mn s phi i ph vi mt th gii kh khn v th nghch, vi nhng nh chnh tr ngoan c v nhng ngi quyt tm bo v trt t c. Ngi cng bit

5rng cc mn s gp nhng con ngi lnh lng ngo mn m lng d nn chai v tri qua mt ma ng di l ch ngha truyn thng. Ngi ni vi h: Ny Thy sai anh em nh chin i vo gia by si. V Ngi cng ch cho h bit phi hnh ng nh th no: Anh em phi khn nh rn v n s nh b cu. Tht kh m tng tng ni, ni cng mt con ngi, li phi c nhng iu tri ngc nhau n th: khn nh rn, n s nh b cu. Nhng y li l iu c Gisu ch i ni ngi mn . Chng ta phi bit kt hp ci khn ca loi rn v ci n s ca b cu, mt tinh thn kin vng v mt con tim du hin.

I

Trc ht chng ta phi tm hiu xem ti sao mt tinh thn kin vng l cn thit. Tinh thn kin vng th suy ngh chn chn, nh gi ng vi thc t v ph phn mt cch qu quyt. Tinh thn kin vng th sc bn, thu sut, c kh nng ph v ci v bc bn ngoi l truyn thuyt v huyn thoi, phn bit tht gi. Ngi c tinh thn kin vng th gii giang kho lo, nhn xa thy rng, mnh m v nghim khc, nht qun trong nh, bn b trong c gng dn thn.

Ai li c th nghi ng rng tinh thn kin vng l mt trong nhng iu ln nht m con ngi phi c? Tht him m tm c nhng ngi t nguyn dn thn vo mt cng vic suy t i hi h phi kin vng. Hu nh mi ngi ch i tm nhng cu tr li d dng, nhng gii php na vi. i vi mt s ngi, suy t ch thc l mt gnh nng.

Khuynh hng li suy ngh ang lan rng v c l ra khi con ngi t ra c tin mt cch l lng. Hy xem thi chng ta trong lnh vc qung co. T lu cc chuyn vin qung co thy rng, tinh thn nhiu ngi d b un nn v h khai thc iu ny mt cch tinh vi v c hiu qu bng cc khu hiu khc nhau. Tnh c tin ny cng c bc l r rng khi nhiu c gi d dng chp nhn nhng iu c vit v in trong mt cun sch nh l chn l thc s. t ngi hiu c rng, ngay c nhng phng tin truyn thng chn


chnh, nh bo ch, hi hp, ging dy, cng khng cho chng ta c c mt chn l khch quan, v t. t ngi c kh nng suy ngh v l lun cht ch ph phn v phn bit tht gi, s kin c tht v iu gi tng. Tm tr chng ta lun trn ngp nhng chn l na vi, nhng thnh kin, nhng s kin b xuyn tc. Mt trong cc nhu cu cp bch ca nhn loi l phi thot ra khi vng ly m vic tuyn truyn gi di to nn.

Ngi c tinh thn bc nhc th thng nng u c m tn. H s th: s ngy Th su 13 n con mo en ngi vt cho hai chn trc. Trong mt khch sn sang trng ti New York, ln u tin ti thy y khng c tng mi ba. Sau tng mi hai l tng mi bn. Ti hi ngi phc v thang my ti sao khng c tng mi ba, v anh tr li nh sau: y l thi quen trong cc khch sn sang trng, v c nhiu ngi s v khng mun tng mi ba. V anh ni thm: S nh vy l di, v trong thc t, tng mi bn l tng mi ba. Nhng ni s hi phi l nh th lm ngi ta suy yu v tinh thn, phi nhn nhc ban ngy v b m nh ban m.

Ngi c tinh thn bc nhc th lun s thay i. H cm thy an ton trong tnh trng vn c, v ci mi l lun lm h s hi gn nh mt cch bnh hon. i vi h, au kh ln nht l phi thay i cch suy ngh. Ngi ta k li rng mt ngi theo ch ngha phn bit chng tc min Nam ni: Gi th ti thy rng xa b k th chng tc l iu khng th trnh c. Nhng ti cu xin Thin Cha ng iu ny xy n trc ngy ti nhm mt la i. Ngi c tinh thn bc nhc lun mun ko di thi gian hin ti v giam hm s sng trong cc gii hn trc sao, sau vy.

Tinh thn bc nhc cng thng lun xm nhp lnh vc tn gio. C khi ngi ta quyt lit chng li mt chn l mi. C khi, bng cc chiu ch v cc sc d, cc ta n d gio v cc v tuyt thng, Gio Hi tm cch ngn cn chn l, dng ln mt bc tng cn li ngi i tm chn l. Ngi c tinh thn bc nhc th xem vic nghin cu Sch Thnh

DNG MNH YU THNG | 7

theo phng php ph bnh lch s v ng hc nh l ti phm thng, xem l tr nh l vn hnh ca mt kh nng h hng. Ngi c tinh thn bc nhc th sa li Tm mi phc tht: Phc thay ai ngu dt, v h s c nhn thy Thin Cha.

Tinh thn bc nhc cng thng dn ngi ta n ch ngh rng khoa hc v tn gio chng i nhau. y l iu hon ton sai. C th c s tri ngc gia cc tn hu yu km v tinh thn v cc nh khoa hc kin vng v tinh thn, nhng gia khoa hc v tn gio th khng th c chng i. Lnh vc tn gio v lnh vc khoa hc th khc nhau, phng php cng khc nhau. Khoa hc nghin cu, tn gio gii ngha; khoa hc cho con ngi c c sc mnh l s hiu bit, tn gio cho con ngi c c s t ch, tc l s khn ngoan. Khoa hc ch yu quan tm n s kin, tn gio ch yu quan tm n gi tr. Khoa hc v tn gio khng phi l hai i th, nhng b sung cho nhau. Khoa hc khng cho tn gio ri vo ch ngha phi l v m tn d oan. Tn gio gi cho khoa hc khng ln su vo ch ngha duy vt v ch ngha h v.

Chng ta khng phi nhn u xa thy c cc him ha do tinh thn bc nhc em li. Cc nh c ti s dng n y con ngi n ch phm nhng ti c man r khng th tng tng ni trong mt th gii vn minh. Adolf Hitler nhn thy cc ngi ng h ng u l nhng ngi c tinh thn bc nhc: i vi m ng, ti khch ng; i vi mt s t, ti vn dng l tr. Trong cun Mein Kampf, Hitler tuyn b: Vi nhng li l khn kho, c lp i lp li, ti c th lm cho ngi ta tin rng thin ng l a ngc v a ngc l thin ng... Ti cng ni di, th iu c ni ln li cng d c chp nhn.

Tinh thn bc nhc l mt trong nhng nguyn nhn cn bn to nn thnh kin v chng tc. Ngi c tinh thn kin vng lun xem xt s kin trc khi a ra kt lun; tm li, h hu xt. Ngi c tinh thn bc nhc a ra kt lun trc khi xem xt s kin u tin; tm li, h tin xt v ri vo thin kin. Thnh kin v chng tc da trn nhng ni s hi khng c c s, nhng nghi k v hiu lm. C nhng


ngi tinh thn bc nhc n ni d dng tin vo tnh tri vt ca ngi da trng v tnh thp km ca ngi da en, mc du cc nghin cu ca cc nh nhn chng hc chng minh r rng kin trn y hon ton sai. C nhng ngi tinh thn bc nhc n ni cho rng phn bit chng tc s tn ti v cc ngi da en khng th t ti mc trung bnh v hc vn, th lc v tinh thn. Cc ngi ny khng sng sut nhn thy rng mc thp km ca ngi da en c t nh bi nhng ngi phn bit chng tc. H khng bit l iu tht sai lm v l lun v cng l iu khng th bin minh c khi dng cc hu qu bi thm do nn k th chng tc gy nn duy tr t oan ny. Nhiu nh chnh tr min Nam bit qu r rng rng cc c tri l nhng ngi mc chng bnh tinh thn bc nhc. Cc nh chnh tr ny d tm a ra cc li tuyn b di tr, cc chn l na vi v to nn nhng ni s hi bt thng, nhng c cm bnh hon trong cng ng ngi da trng khng c gio dc n ni n chn n ni h c nhng hnh vi tin v bo lc m mt ngi bnh thng khng th c.

Chng ta khng c g nhiu hy vng bao lu chng ta khng tr nn nhng ngi c tinh thn kin vng thng c cc thnh kin, cc chn l na vi v s ngu dt. Trong th gii ngy nay, tinh thn bc nhc l mn xa x m chng ta khng th cho php mnh s dng. Mt quc gia hay mt nn vn minh tip tc sn xut ra nhng con ngi c tinh thn bc nhc th ch chuc ly ci cht m thi.

II

Nhng chng ta khng ch gi cho tinh thn kin vng. Tin Mng cn i hi chng ta phi c con tim du hin. Khng c con tim du hin, th tinh thn kin vng s tr nn lnh lng, xa cch v cuc sng s l mt ma ng di gi lnh, khng c ma xun du mt v ma h m p. Cn g bi thm hn khi mt con ngi vn ti nh cao l tinh thn kin vng li ri xung vc thm l con tim chai . Ngi c con tim chai th chng bao gi yu thng thc s m ch bit i theo con ng thc dng, nh gi ngi khc theo mc h c th

DNG MNH YU THNG | 9

em li li ch cho bn thn mnh. Ngi c con tim chai th chng bao gi cm nhn c th no l v p, th no l tnh bn chn chnh, v con tim ca h qu lnh lng c th yu thng ngi khc, qu v k c th chia s nim vui ni bun ca ngi khc. Ngi c con tim chai l mt hn o m khng mt mi dy yu thng no ni kt n vi lc a l cng ng nhn loi. Ngi c con tim chai th khng bit cm thng, xc ng trc ni bt hnh ca ngi anh em mnh, mi ngy bt gp nhng con ngi cng kh nhng li khng thc s nhn thy h. Ngi c con tim chai b ra nhiu tin ca lm cng tc t thin nhng li khng bit trao tng tnh thng.

Ngi c con tim chai khng bao gi xem con ngi nh con ngi, nhng nh mt vt, mt bnh xe trong mt c my khng ngng vn hnh. Trong cng nghip, ngi khc l mt cnh tay; trong c dn th, ngi khc l mt ngn tay; trong gung my chin tranh gy cht chc, ngi khc l mt qun s ca mt tiu on. Tm li, ngi c con tim chai lm con ngi mt ht nhn phm v cuc sng mt ht phm cht.

c Gisu thng ch cho chng ta thy cc c im ca con ngi c con tim chai . Ngi giu c ngu ngc b kt n khng phi v tinh thn khng kin vng nhng ch yu v con tim khng du hin. i vi ng, cuc sng l mt ci gng trong ng chim ngng mnh, thay v l mt ci ca s cho php ng nhn thy ngi khc. Ngi giu c ngu ngc chu cc hnh trong m ph khng phi v ng c nhiu ca ci, nhng v ng khng c con tim du hin nhn thy Lazar v ng cng khng c gng vt qua vc thm gia ng v ngi anh em.

c Gisu nhc li cho chng ta bit rng mt cuc sng tt p phi kt hp hai yu t: khn nh rn v n s nh b cu. Khn nh rn m khng n s nh b cu l thiu hng say, hn nht v ch k. n s nh b cu m khng khn nh rn l bc nhc, sng theo tnh cm v khng c mc ch r


rng. Chng ta phi kt hp hai yu t tri ngc r nt nht ny ni bn thn mnh.

L ngi da en, chng ta phi kt hp tinh thn kin vng v con tim du hin nu chng ta mun tin bc trn con ng dn ti t do v cng l. Trong chng ta, nhng ngi c tinh thn bc nhc th ngh rng cch thc tt nht i ph vi p bc chnh l thch nghi vi p bc. H chp nhn cam chu p bc. Khi dn a con ci Israel thot khi ch n l ngi Ai cp c sng t do trong t Ha, ng Ms nhn thy rng khng phi lc no cc ngi n l cng sn sng n nhn ngi gii thot mnh. H th chp nhn lm n l hn l ln ng ri phi chu nhng ni bt hnh khc, nh Shakespeare nhn nh. H a thch cc ni tht ti Ai Cp hn l cc kh khn ca cuc gii thot. Hn nht l mt c im ca tinh thn bc nhc. Hi cc bn, ngi da trng ti min Nam v ti ni khc s khng bao gi tn trng chng ta, nu chng ta chp nhn bn r tng lai ca con ci chng ta i ly mt cht thoi mi cho cuc sng hin ti. Hn na chng ta phi nhn bit rng khi th ng, chp nhn h thng x hi bt cng tc l cng tc vi h thng v, nh vy, l ng la vi s d ri vy.

V trong chng ta, cng c nhng con tim chai mun s dng v lc v hn th chng li k th. V lc ch em li nhng chin thng chng qua, to nn nhiu vn x hi mi hn l gii quyt vn tn gc r. V th, bo lc khng em li bnh an lu di. Nu chng ta sa chc cm d tc l s dng v lc trong cuc chin ginh t do, th ti xc tn rng cc th h tng lai s tri qua mt m di u m v au bun, v chng ta li cho h mt x hi o in, hn lon. C mt li lun vang vng trong dng thi gian, t i ny qua i khc, l li c Gisu ni vi mi mt Simon Phr trong chng ta ang b khch ng: Hy x gm vo bao. Trong lch s, c bit bao quc gia b tn ph, tiu dit, ch v khng tun lnh c Gisu truyn dy.

DNG MNH YU THNG | 11

III

Trong cuc u tranh ginh t do, cn c mt con ng th ba: l u tranh bt bo ng, va kt hp tinh thn kin vng v con tim du hin, va trnh c tnh bt ng ca tinh thn bc nhc cng nh tnh chua cay ca con tim chai . Ti xc tn rng y chnh l ng hng hnh ng chng ta phi theo trong cn khng hong phn bit chng tc hin nay. Hnh ng bt bo ng, chng ta c th va chng li h thng x hi bt cng, va yu thng nhng con ngi to nn h thng ny. Chng ta phi u tranh quyt lit c hng cc quyn cng dn, nhng chng ta cng ng b nh gi l hng ngi s dng nhng phng th tin, di tr, hn th v bo lc t c mc tiu mong mun.

Ti cng khng mun kt thc m khng p dng nhng g ti ni y cho Thin Cha. Thin Cha chng ta th l ng Cao C, v Ngi l ng c tinh thn kin vng v con tim du hin. Ngi l ng va nghim khc va hin hu. Sch Thnh lun sn sng cao phm tnh ny hay phm tnh kia ca Thin Cha. Ngi l ng c tinh thn kin vng trong phn quyt cng minh cng nh trong cn thnh n. Ngi l ng c con tim du hin trong tnh thng cng nh trong n sng. Hai cnh tay ca Thin Cha lun rng m: mt cnh tay mnh m dn dt chng ta thng bc trn con ng cng chnh; mt cnh tay du hin m bc chng ta trong tnh thng ca Ngi. Mt mt, Thin Cha l ng Cng Chnh lun trng pht Israel mi khi Dn t ra cng lng; mt khc, Thin Cha l Ngi Cha lun tha th v cm thy lng trn ngp nim vui khi thy a con hoang ng tr v.

Ti vui mng v Thin Cha chng ta th l Thin Cha c tinh thn kin vng v con tim du hin. Nu Thin Cha chng ta th ch l ng c tinh thn kin vng, th Ngi s l mt Thin Cha xa cch, lnh lng, ng tr ti mt ni no trn chn tri cao ngm nhn th s thng trm. Thin Cha s l ng c khng cn khi ng, bit mnh nhng khng thng ngi. Nhng nu Thin Cha chng ta th ch l ng c con tim du hin, th Ngi s l mt Thin Cha y

12

m nhu nhc, khng th hnh ng khi mi s i lch hng, ng thi kim sot cng trnh Ngi to dng. Ngi s ch l mt Thin Cha d thng, mun dng nn mt th gii tt p nhng li t ra bt lc trc quyn uy ca s d. Ni Thin Cha, con tim khng chai , tinh thn khng bc nhc. Ni Thin Cha, tinh thn kin vng vt trn th gii; con tim du hin trong th gii. Ngi khng chng ta phi m ci c c trong cuc u tranh ca chng ta. Ngi tm kim chng ta trong cnh ti tm ca cuc i, chu au kh vi chng ta v tha th cho chng ta trong thn phn bi t ca nhng a con hoang ng.

i khi chng ta cn bit rng Thin Cha l ng Cng Chnh. Khi cc ngi khng l l cc bt cng tnh gic v xut u l din khp mt t ny, chng ta cn bit rng c mt Thin Cha Ton Nng hng mnh c th tiu dit v lm chng kh ho nh c ngoi ng. Khi cc n lc bn b nht ca chng ta khng th chn ng cc t sng l p bc bo tn, chng ta cn bit rng, trong v tr ny, c mt Thin Cha Mnh m V song, hon ton tng phn vi con ngi hu hn yu hn. Nhng cng c nhng thi im chng ta cn bit rng Thin Cha l ng giu Lng Thng xt, khi chng ta mt ht trong ging t bo bng, trong sng m gi lnh, khi ti li li cun chng ta n mt min xa l tiu dit chng ta v, , chng ta cm thy lc lng b v, th chng ta cn bit rng c Ai ang yu thng, m bc chng ta v ban cho chng ta mt c hi quay tr v. Khi nhng ngy en ti v nhng m khinh hong p ti, chng ta c th vui mng v ni Thin Cha, cng l v tnh thng c kt hp hi ha v sng to. V th, Thin Cha c th dn chng ta t nhng thung lng tm ti ca cuc i n nhng no ng chan ha nh sng, trn y hy vng v, nh vy, cuc i chng ta c hon tt.

Ngun: Martin Luther King: Un esprit ferme et un coeur tendre trong La Force daimer Ed.Casterman, Paris 1965, trong 15-24.

13

Rt t khi chng ta nhn con ngi nh con ngi. Chng ta tr nn thin cn i vi nhng g xy n cho con ngi. Chng ta nhn con ngi nh ngi Do thi hay dn ngoi, Cng gio hay Tin lnh, ngi Tu hay ngi M, ngi da en hay ngi da trng. Chng ta khng xem h nh nhng ngi anh em, nhng con ngi c to dng bi cng mt cht liu v theo cng mt hnh nh l hnh nh Thin Cha.

T R T H N H N G I T H N C N TT L N H

Ai l ngi thn cn ca ti ? (Lc 10,29)

Ti mun ni vi cc bn v mt con ngi tt lnh m i sng s lun l nh sng chi li, c sc nh ng lng tm ca loi ngi chng ta. Con ngi tt lnh ny khng th ng tin tng vo cc xc tn ca mnh, nhng tch cc tham gia hot ng em li gii thot v s sng cho ngi khc. Con ngi tt lnh ny khng cho nhng phn tch v b dn mnh ti mc ch, nhng cho tnh thng thc y mnh ro bc trn cc no ng rng ln ca cuc sng. Con ngi y tt lnh v l mt ngi thn cn tt lnh.

iu con ngi y quan tm c din t mt cch tuyt vi trong mt cu chuyn ngn. Cu chuyn bt u bng mt cuc tranh lun thn hc v s sng i i v kt thc bng mt hnh ng y tnh thng trn mt con ng nguy him nht. Mt ngi thng lut hi c Gisu: Ti phi lm g c s sng i i lm gia nghip?. Ngi p: Trong Lut vit g? ng c th no?. Sau khi suy ngh, ngi thng lut tha: Ngi hy yu mn c Cha, Thin Cha ca ngi, ht lng, ht linh hn, ht sc lc v ht tr khn ngi,


v yu ngi thn cn nh chnh mnh. c Gisu bo ng ta: ng tr li ng lm, c lm nh vy l s c sng.

Nhng ngi thng lut t ra bi ri. Dn chng c th thc mc: Ti sao ngi thng lut t ra mt cu hi m ngay c mt ngi mi hc lut cng c th tr li c? V ng mun chng t mnh c l, nn mi tha cng c Gisu rng: Nhng ai l ngi thn cn ca ti?. Ngi thng lut mun bin cuc i thoi thnh mt cuc tranh lun thn hc tru tng. Nhng c Gisu khng mun mnh ri vo mt cuc phn tch v b, nn Ngi hng cu tr li vo mt khc quanh nguy him trn con ng t Girusalem xung Giric.

c Gisu k li cu chuyn Mt ngi kia t Girusalem xung Giric, dc ng b ri vo tay k cp. Chng lt sch ngi y, nh nh t ri b i, mc ngi y na sng na cht. Tnh c, c thy t t cng i xung trn con ng y. Trng thy ngi ny, ng trnh qua mt bn m i. Ri cng th, mt thy Lvi i ti ch y, cng thy, cng trnh qua mt bn m i. Nhng mt ngi Samari kia i ng, ti ngang ch ngi y, cng thy v chnh lng thng. ng ta li gn, ly du, ly ru ln vt thng cho ngi y v bng b li, ri t ngi y trn lng la ca mnh, a v qun tr m sn sc (Lc 10,29-31).

Ai l ngi thn cn ca ti? i khi c Gisu tr li rng ti khng bit tn ngi y. Ngi thn cn l ngi m bn phi i x th no chng t mnh l ngi bn tt. L ngi bn v ng ang cn cc bn gip . Ngi thn cn cng khng phi l ngi Do thi hay dn ngoi, ngi M hay ngi Nga, ngi da trng hay ngi da en. Ngi thn cn l ngi kia, hay bt c mt ngi no ang cn n bn trn mt trong v s con ng t Girusalem xung Giric. Nh vy, c Gisu khng nh ngha ngi thn cn bng mt cng thc thn hc nhng bng mt hon cnh ca cuc sng.

Ngi Samari tt lnh im no? Ti sao ng s lun l mt gng mu v l mt ngun cm hng cho chng ta trong cch x th? Ti ngh rng ngi Samari ny l mt con ngi


tt lnh v ng c lng v tha. Lng v tha l g? T in nh ngha nh sau: V tha l c tinh thn chm lo mt cch v t n li ch ca ngi khc m hy sinh li ch ca c nhn mnh. Ngi Samari l con ngi tt lnh v ng xem vic chm lo mt cch v t n li ch ca ngi khc nh l iu lut th nht ca cuc sng mnh.

I

Ngi Samari c th chm lo mt cch v t n li ch ca mi ngi. ng ta t ra nhy bn n nhng g bn kia cc yu t ph thuc vo chng tc, tn gio, quc gia. Mt trong cc thm kch ca nhn loi trn cc no ng ca lch s l gii hn vic chm lo n li ch ca ngi thn cn vo b lc, giai cp, quc gia. Trong Cu c, Thin Cha l mt Thin Cha ca mt b lc; nn lun l cng l nn lun l ca mt b lc. Ngi khng c git ngi c ngha l ngi khng c git ngi anh em thuc b lc ngi, nhng ngi Philitinh th c git, v lng yu mn Thin Cha ngi. Nn dn ch Hy lp ch dnh cho nhng ngi thuc mt tng lp qu tc no , ch u c dnh cho nhng ngi n l l nhng ngi cng sc xy dng cc thnh th quc gia. Bn Tuyn Ngn c Lp ca quc gia chng ta nhn nhn cc quyn dnh cho mi ngi thuc quc gia ny. Th nhng, ti min Bc cng nh min Nam, ngi ta li c khuynh hng thay th cm t mi ngi bng cm t mt s ngi. Ch t bn bc lt ngi lao ng. Nhng chng ta li gn b vi ch ny n ni quan tm n li ch ca ngi ch hn ca ngi th m m hi v sc lao ng gp phn bo m cho ch ny tn ti v hng thnh.

u l hu qu tai hi ca cch nhn thin cn tp trung vo mt nhm ny? iu ny c ngha l ngi ta khng cn thc s quan tm n nhng g xy ra cho nhng ngi khng thuc nhm mnh. Nu mt ngi M ch quan tm n quc gia mnh, th s khng cn quan tm n cc dn tc chu , chu Phi, chu M Latinh. Phi chng chnh v th m cc quc gia dn thn vo mt cuc chy ua in r chun b chin tranh m khng cht hi tic? Phi chng chnh v th m


git mt cng dn nc ny l mt trng ti trong khi git cc cng dn thuc mt quc gia khc li c xem l mt chin cng oanh lit? Nu cc ch doanh nghip ch quan tm n li ch ca ring mnh, th s trnh qua mt bn m i trong khi hng vn cng nhn mt vic v b b na sng na cht trn mt con ng xung Giric no , ch v tin trnh t ng ha trong sn xut. Nu cc cng nhn u tranh cc ca ci c phn phi mt cch cng bng hn, th cc ngi ch li xem y l mt phong tro ph hoi, khng hn khng km. Nu ngi da trng ch quan tm n sc tc mnh, th cng s trnh qua mt bn m i v s khng quan tm n ngi da en m phm gi ang b ch p v b b na sng na cht bn mt v ng no .

Cch y vi nm, xe but ch i bng r ca mt trng trung hc b tai nn trn mt xa l min Nam. Trng trung hc ny l trng dnh ring cho ngi da en. C ba em hc sinh b thng nng. Mt xe cu thng c gi n. Nhng ngi ti x dt khot t chi ch cc em i cp cu v, nh anh ni, anh l ngi da trng v khng c thi quen lm nhng vic nh vy cho ngi da en. V anh b i. Mt chic xe i qua , chp nhn ch cc em b thng n bnh vin gn nht. Nhng, ti y, bc s trc tuyn b vi ging hn hc: Bnh vin ny khng nhn ngi da en. Cui cng, cc em c ch n mt bnh vin dnh cho ngi da en, ti mt th trn cch ni xy ra tai nn khong su mi dm. Mt em cht trn ng n bnh vin, hai em kia cng cht sau 30 pht v 50 pht. C th tt c ba em c cu sng, nu c cp cu kp thi. y ch l mt trong v vn cnh ng xy ra hng ngy ti min Nam. V iu ny cng cho chng ta thy tnh cch man r v cc hu qu tai hi ca mt nn lun l t nn tng trn b lc, quc gia hay chng tc.

Thm ha chng ta phi chu do ch trng k th chng tc gy nn, l chng ta ch nhn con ngi nh mt thc th hay mt vt. Rt t khi chng ta nhn con ngi nh con ngi. Chng ta tr nn thin cn i vi nhng g xy n cho con ngi. Chng ta nhn con ngi nh ngi Do thi hay dn ngoi, Cng gio hay Tin lnh, ngi Tu hay ngi


M, ngi da en hay ngi da trng. Chng ta khng xem h nh nhng ngi anh em, nhng con ngi c to dng bi cng mt cht liu v theo cng mt hnh nh l hnh nh Thin Cha. Thy t t v thy Lvi ch nhn thy mt con ngi b nh nh t thay v mt con ngi ging nh h. Nhng ngi Samari tt lnh s nhc chng ta bit phi vt b ci vy k th khi con mt bit nhn con ngi nh con ngi. Nu ngi Samari ch nhn ngi b nh nh t nh mt ngi Do Thi, th ng s khng dng li, v ngi Samari v ngi Do thi khng giao thip vi nhau. Trc ht, ng nhn ngi b nh nh t nh mt con ngi, cn vic ngi ny l ngi Do thi th ch l iu ph thuc. Ngi thn cn tt lnh bit nhn bn kia cc iu ph thuc bn ngoi c th nhn ra cc c tnh bn trong lm cho tt c mi ngi l con ngi, v, v th, l ngi anh em.

II

Ngi Samari tt lnh c th chm lo mt cch v t n li ch ca ngi khc v chp nhn cc nguy him c th xy n cho mnh. ng liu mt mng sng cu mt ngi anh em. Nu chng ta hi ti sao thy t t v thy Lvi khng dng li chm sc ngi b nh nh t, th chng ta c th a ra nhiu gi thuyt c th gii thch s kin ny. C th cc thy phi tham d mt bui hp quan trng, v th khng th dng li, s rng s n tr. C th cc quy nh phng v cm cc thy ng n thn th ngi khc hai hoc ba gi trc khi c hnh cc nghi thc trong n th. Cng c th cc thy phi tham d mt cuc hp c triu tp bi Hip Hi Bo V An Ninh trn ng xung Giric. Trong trng hp ny, hn y l mt iu cn thit. Tht vy, gip mt ngi b nh nh t th cha , cn phi to iu kin m bo an ninh v xa b nn cp git. Thng ngi l iu tt, nhng khng v th m b tr vic loi tr cc iu kin kinh t bt cng lm cho thng ngi tr thnh cn thit. C th cc thy ngh rng nn loi tr bt cng tn gc hn l dng li chm sc mt ngi anh em, quan tm n mt trng hp c bit.


y ch l nhng l do c th lm cho thy t t v thy Lvi bc qua mt bn m i. Nhng cng cn c mt l do khc thng t c ni ti: l hai thy s. Con ng t Girusalem xung Giric l mt con ng nguy him. Ngy hai v chng chng ti ving Thnh a, chng ti thu mt chic xe i t Girusalem xung Giric. Trong khi xe chy chm chm trn con ng ngon ngoo khc khuu, ti ni vi v ti: By gi ti mi hiu ti sao c Gisu chn con ng ny a vo d ngn ngi Samari tt lnh. Girusalem cao khong 600 mt so vi mc nc bin, cn Giric thp hn mc nc bin khong 300 mt. Con ng ny c nhiu khc ngot gp l ni l tng trm cp n np v bt ng tn cng khch b hnh. Ngy xa, con ng ny c gi l Dc Mu. Nh vy, rt c th thy t t v thy Lvi s bn cp tn cng, nu cc thy dng li, v chng c th cn quanh qun gn . V ngi b nh nh t cng c th l mt con mi chng d dng ra tay hnh ng mau chng v khng tn sc. Ti ngh rng thy t t v thy Lvi t hi: iu g s xy ra cho ti, nu ti dng li v sn sc ngi anh em b nh nh t?. Tri li, ngi Samari o ngc cu hi: iu g s xy ra cho ngi anh em b nh nh t, nu ti khng dng li v chm sc ngi y?. Ngi Samari tt lnh dn thn vo mt hnh ng v tha y nguy him.

Chng ta thng t hi: iu g s xy ra cho cng n vic lm, thanh danh, a v ca ti, nu ti c mt quyt nh trong vn ny? Ngi nh ca ti s b b bom? Mng sng ca ti s b e do? Ti s b tng ngc? Tri li, con ngi tt lnh lun o ngc cu hi. Albert Schweitzer khng t hi: iu g s xy ra cho uy tn v an ton ca ti trong t cch l gio s thc th ca mt trng i hc danh ting, mt bc thy i phong cm, mt ngi chuyn mn v cc tc phm ca nhc J. S. Bach, nu ti n lm vic vi cc ngi chu Phi? Tri li, ng t hi: iu g s xy ra cho hng triu ngi b tn thng bi bt cng, nu ti khng n vi h?. Abraham Lincoln khng t hi: iu g s xy ra cho ti nu ti ban hnh Sc Lnh bi b v chm dt ch n


l?. Nhng ng t hi: iu g s xy ra cho Hip Chng Quc Hoa K v hng triu ngi da en nu ti khng lm iu ny?. Mt ngi da en c ngh nghip n nh, khng t hi: iu g s xy ra cho cng n vic lm, a v trung lu trong x hi v s an ton ca c nhn ti, nu ti tham gia phong tro u tranh chng phn bit chng tc, nhng s t hi: iu g s xy ra cho cng l, cho cc tng lp ngi da en khng c hng cc phc li v mt kinh t, x hi, nu ti khng tch cc v can m tham gia phong tro ny?.

Rt cuc, mt con ngi khng c nh gi bi cch thc hnh ng trong cc hon cnh d dng, thun li, nhng bi cch thc hnh ng trong nhng hon cnh kh khn, bt li. Ngi thn cn ch thc s liu mt a v, uy tn v ngay c mng sng mnh v li ch ca ngi khc. Trong cc thung lung nguy him v trn cc no ng phiu lu, ngi thn cn tt lnh s a ngi anh em b nh nh t hng ti mt cuc sng tt p hn, thanh cao hn.

III

Cui cng, ngi Samari c th chm lo n li ch ca ngi khc trn mc i hi. T tay ng bng b vt thng v t ngi b nh nh t trn lng la ca mnh. Gi xe cu thng n ch ngi b tai nn th d dng hn t mnh bng b vt thng v o qun c th b vy mu. Lng v tha ch thc vt xa lng thng hi. C lng thng hi th ch c th l quan tm v sn sng gi mt tm ngn phiu gip ngi khc. Nhng c lng v tha ch thc th quan tm n mt con ngi c bit v i hi mnh phi bit hy sinh v ngi y. Lng thng hi i vi con ngi c th pht sinh t quan nim tru tng v nhn loi; cn lng v tha th pht sinh t mt con ngi c bit, c th, con ngi b nh nh t v b b na sng na cht bn mt v ng no ca cuc sng v ang cn c gip . Ngi c lng v tha th bit cm thng i vi ngi anh em ang phi thiu thn, lo u, bun phin v ang mang gnh nng. Cc c gng truyn gio ca chng ta thng tht bi v c t trn nn tng l lng thng hi thay v lng cm thng. Chng ta thng ch tm


kim lm mt vic g cho cc dn tc chu Phi v chu thay v lm mt vic g vi h. C lng thng hi m thiu lng cm thng thng dn n thi gia trng m mt con ngi t trng khng th no chp nhn c. Cc ng la c th cu gip cc con ci Thin Cha ang b b na sng na cht trn cc no ng xung Giric ca cuc sng. Nhng nu cc ng la ny khng c phn pht bi nhng bn tay thn i, th chng ta s chng lm giu cho k nhn cng nh ngi cho. Trong cng cuc truyn gio, cc thnh vin thuc cc gio hi gi nhiu triu la gip cc dn tc chu Phi. Nhng cc thnh vin ny li chp nhn cho mt triu ngi chu Phi phi cht trc khi ban cho ngi chu Phi c n tham gia c hnh cc nghi thc trong cng on ca mnh. Qua Phong Tro Kin To Ha Bnh, hng triu la c u t vo chu Phi bi mt s ngi cng quyt chng li vic cc nh ngoi giao chu Phi c quyn tham gia vo cu lc b ngoi giao hay thu nh cnh nh mnh. Phong Tro ny s tht bi nu tm cch lm mt ci g cho cc dn tc ngho kh, nhng s thnh cng nu tm cch lm mt ci g vi cc dn tc ny. Phong Tro s tht bi, nu ch nhm chng li ch ngha cng sn; nhng s thnh cng, nu n lc chng li ngho i, dt nt v bnh tt. Tin ca khng tnh thng cng ging nh mui khng v mn, ch ng cho ngi ta ch p thi. Mun tr thnh mt ngi thn cn tt lnh, th ch thn chng ta phi dn thn. Ngi Samari t tay bng b cc vt thng th xc ca ngi b ri vo tay bn cp v cng c tnh thng xoa du cc au kh tinh thn ca con ngi bt hnh ny.

Mt iu khc ni ln lng v tha trn mc i hi ca ngi Samari tt lnh, l ng lm nhiu hn bn phn phi lm. Sau khi bng b vt thng, ng t ngi b nh nh t trn lng la ca mnh, a v qun tr m sn sc, a tin cho ch qun v sn sng a thm, nu thiu: C tn km bao nhiu, th khi tr v, chnh ti s hon li bc. Ngay c khi khng lm nh vy, th ngi Samari cng lm hn nhng g bn phn i hi i vi mt ngi ngoi kiu


b nh trng thng. ng i xa hn hai dm (x. Mt 5,41). Tnh thng ca ng ch thc l mt tnh thng trn vn.

Harry Emerson Fosdick phn bit r rng th no l mt i hi c tnh b buc v th no l mt i hi khng c tnh b buc. Cc i hi c tnh b buc c quy nh r rng bi lut php trong x hi v bi s can thip mnh m ca cc b phn c chc nng bo m vic thi hnh lut php. Cc iu khon chi tit c ghi li trong cc b lut v vic vi phm cc iu lut ny dn n ch cc nh t khng cn ch giam gi ti nhn. Nhng cc i hi khng c tnh cch b buc th khng l thuc vo lut php trong x hi. Cc i hi ny lin quan n cc thi ca lng ngi, cc tng quan tht gia ngi vi ngi, cc cch thc biu l lng cm thng m khng b lut no c th quy nh c v khng mt nh t no c th un nn c. Cc i hi ny pht sinh t vic con ngi vng phc mt l lut c ghi trong lng ngi. L lut do con ngi t ra th bo m s cng bng, cn l lut ln hn c ghi trong lng ngi th lm ny sinh tnh thng. Khng mt b lut no c th thuyt phc ngi cha yu thng con mnh hay ngi chng tn trng v mnh. Cc ta n c th buc ngi cha gia nh cung cp bnh nui sng thn xc, nhng khng th thuyt phc ngi cha cung cp bnh tnh thng. Mt ngi cha gia nh tt lnh lun theo cc i hi khng c tnh b buc t bn ngoi. Ngi Samari tt lnh l biu trng cho lng tm nhn loi, v ng tun theo iu khng c tnh b buc t bn ngoi. Khng mt l lut no trn th gii ny c th lm ny sinh lng cm thng trong sng, tnh thng ch thc, lng v tha trn vn ny.

Mt cuc chin ang din ra ti quc gia chng ta. Mt cuc chin chng li con qui vt c tn gi l phn bit chng tc. Mt cuc chin m chng ta phi ginh c phn thng. Con qui vt ny tn ph t nc chng ta hn hai trm nm qua, ch p phm gi hng triu ngi da en v tc ot quyn ca h c sng t do.


Chng ta ng bao gi ngh rng lut php ch ng vai tr nh trong vic gii quyt vn phn bit chng tc. Tnh cch lun l khng th quy nh bng cc b lut, nhng cch c x c th c quy nh bng cc b lut. Lut php khng th thay i con tim nhng c th ngn nga nhng ngi khng c con tim lm iu phi php. Lut php khng th lm ngi ch yu thng ngi th nhng c th ngn nga ngi ch t chi thu ti lm vic ch v mu da ca ti. Cc tp qun ca qun chng, nu khng phi l con tim ca h, v ang c thay i mi ngy bi cc b lut ca ngnh lp php, cc quyt nh ca ngnh t php v cc quy nh ca ngnh hnh php. Chng ta ng bao gi mnh b la gt bi nhng ngi ch trng rng lut php khng th ngn chn c nn phn bit chng tc.

Sau khi ghi nhn nhng iu trn y, chng ta phi cng nhn rng gii php chung cuc cho vn phn bit chng tc ni thin ch ca con ngi sn sng thc thi cc i hi khng c tnh b buc t bn ngoi. Cc quyt nh ca cc ta n v cc b phn thi hnh n c mt gi tr to ln i vi cng cuc ha hp chng tc. Tuy vy, y ch l bc u cn thit nhng cha trn vn trong tin trnh tin ti mc tiu cui cng m chng ta nhm ti, l mt th thc sng hi ha gia cc nhm chng tc vi nhau v gia con ngi vi con ngi. Ha hp chng tc s dp b cc hng ro lut php v a con ngi xch li gn nhau hn, nhng phi c mt ci g nh ng con tim mi ngi h c th sng ha hp vi nhau, v y l iu hp vi lng tri v o l. p dng mt cch trit cc b lut dn s s chm dt nn k th chng tc trong t chc chuyn ch cng cng, nhng khng th chm dt cc ni s hi, cc thnh kin, tnh kiu ngo, s in r ang l nhng chng ngi i vi s ho hp chng tc ch thc. Ci thi m m v ma qui ny ch bin mt khi con ngi tun theo l lut c ghi trong lng mnh v lm mnh xc tn rng mi ngi l anh em vi nhau v yu thng chnh l sc mnh bin i con ngi v x hi. Ha hp chng tc ch thc s c thc hin bi nhng con


ngi thn cn ch thc, sn sng tun phc nhng i hi khng c tnh b buc.

Hn bao gi ht, ngy hm nay cc ngi thuc cc sc tc v quc gia ang phi chung sng vi nhau. Ku gi mi ngi bit sng chung vi nhau khng phi l li ni sung nhng l li mi gi xy dng mt th thc sng c sc bin i bi ta thn v thm ha sp xy ra trn th gii thnh mt bi thnh ca ca ngi s hon tt ca to thnh. Chng ta khng th t cho php mnh bc qua mt bn m i. Ngy xa, hnh ng in r nh vy ni ln s yu km v nhn thc; ngy nay, hnh ng in r nh vy s a nhn loi n ch t st. Chng ta khng th tn ti lu di, nu chng ta sng xa cch nhau trong mt th gii ang xch li gn nhau v mt a l. Xt cho cng, ti khng th khng bit n ngi b nh nh t trn con ng xung Giric, v con ngi ny cng l mt phn ca chnh ti v ti cng l mt phn ca con ngi y. au kh con ngi y phi chu cng lm cho ti tn thng v s cu con ngi y nhn c cng lm ti c thng tin.

gip chng ta c th yu thng ngi thn cn, ngoi gng sng ca ngi Samari tt lnh, chng ta cn c i sng i lng ca c Gisu hng dn chng ta. c Gisu yu thng tt c mi ngi v Ngi xem mi ngi l anh em vi nhau, k c ngi thu thu v ngi ti li. c Gisu yu thng tt c mi ngi, sn sng chp nhn mi nguy him khi ro bc trn mi no ng, v chnh ngha. c Gisu yu thng tt c mi ngi trn mc i hi: Ngi bng lng chu cht trn cy thp gi v lch s loi ngi khng th cho chng ta mt cch thc biu l tuyt vi no hn lng tun phc i vi cc i hi khng c tnh b buc.

Ngun: Martin Luther King: Etre un bon prochain trong La Force daimer Ed. Casterman, Paris 1965, trg 37-48.

24

Nu chng ta nhn mnh l Kit hu, th tt nht chng ta phi trnh ng mnh tr nn m qung v hiu bit v o c. Ton b Tn c nhc cho chng ta bit rng hiu bit l iu cn thit. Chng ta phi yu mn Thin Cha khng ch ht lng, ht linh hn m cn ht tr khn na.

Y U T H N G B N G H N H N G

By gi c Gisu cu nguyn rng:Ly Cha, xin tha cho h, v h khng bit vic h lm.

(Lc 23,34)

Tn c ghi li li cu nguyn ca c Gisu trn thp gi: Ly Cha, xin tha cho h, v h khng bit vic h lm. Khng mt on vn no trong Tn c ni ln mt cch r rng v trang trng nht tm hn cao thng ca c Gisu cho bng on vn ny. y ch thc l nh cao ca tnh yu.

Chng ta ch c th hiu c ngha su xa ca li cu nguyn ny mt khi ghi nhn on Tin Mng bt u bng hai ch By gi. Trong cu trc, chng ta c: Khi n ni gi l i S, h ng inh Ngi vo thp gi cng hai tn gian phi, mt tn bn phi mt tn bn tri. By gi c Gisu cu nguyn rng: Ly Cha, xin tha cho h (Lc 22,33-34). By gi l lc c Gisu ang tn y vc thm ca cn hp hi. By gi l lc Con Ngi b h nhc v ch p khng cht tic thng. By gi l lc c Gisu phi cht nhc nh trn thp gi. By gi l lc cc th to l nhng con ngi ti li dm ng inh Con Mt Thin Cha trn thp gi. By gi l lc c Gisu cu nguyn rng: Ly Cha, xin tha cho h.... Ci thi im by gi c th khc i. c Gisu c th cu nguyn rng: Ly Cha, xin ra tay bo on hoc Ly Cha, xin trt cn thnh n xung trn u

25

qun phn lon v tiu dit chng.... Nhng c Gisu khng cu nguyn nh vy. Mc du phi chu hp hi lu di v au n khn xit, b khinh mit v b chi b, nhng Ngi cu nguyn rng: Ly Cha, xin tha cho h... T on Tin Mng ny, chng ta rt ra c hai bi hc cn bn sau y:

I

Th nht, c Gisu ni kt mt cch tuyt vi li ni v vic lm. Mt trong cc thm kch ca cuc sng l rt t khi con ngi ni kt l thuyt v thc hnh, li ni v vic lm. Trong chng ta, nhiu ngi mc chng bnh tm thn phn lp mn tnh. Mt mt, chng ta hunh hoang a ra mt s nguyn tc no , va cao thng va thanh cao; mt khc, chng ta hnh ng hon ton tri vi cc nguyn tc ny. Rt nhiu khi chng ta t ra l nhng ngi tha li nhng thiu mu, ni nhiu nhng lm t. Chng ta mnh m tuyn b cn phi dn thn sng theo cc o l Kit gio nhng li chy theo cc tr m tn d oan ca dn ngoi. Chng ta gn b vi nn dn ch nhng li hnh ng tri vi nguyn tc dn ch. Chng ta ln ting c v ha bnh nhng li kin tr chun b chin tranh. Chng ta hng hn bin minh cho cng l nhng li c tnh i theo con ng dn ti bt cng. S phn lp k l, ci h su gia ci phi c v ci hin c ni ln tnh cch bi thm ca cuc i l th trn gian.

Nhng trong i sng c Gisu, chng ta nhn thy rng cy cu ni b bn ny vi b bn kia v, trong lch s nhn loi, s khng bao gi c mt in hnh no sng chi hn v mt con ngi ni kt li ni v vic lm. Ro khp cc lng mc min Galil rng r nh mt tri, c Gisu khn thit ku gi mi ngi phi bit tha th v iu ny gy thc mc cho ng Phr. ng n gn c Gisu m hi rng: Tha Thy, nu anh em c xc phm n con, th con phi tha th n my ln? C phi by ln khng?. ng Phr mun trung thnh vi l lut v tnh s ln nh lut dy. Nhng c Gisu tr li: Thy khng bo l n by ln, nhng l by mi ln by (Mt 18,21). Ni cch khc, tha th khng phi l vn s lng m l vn cht lng. Mt ngi c th


tha th 490 ln nhng li khng cho tha th thm nhp vo lng mnh. Tha th khng phi l mt hnh vi vo mt thi khc nht nh nhng l mt thi thng xuyn.

c Gisu cng dy cc mn phi yu thng k th v cu nguyn cho nhng ngi ngc i h. i vi nhiu ngi, li dy ny cng xa l nh mt ca khc n t mt phng tri xa xm. Ngi ta dy h phi yu bn ght th v x s theo lut bo on l lut t lu chi phi li sng ca h. Cn c Gisu dy h phi yu k th v ch c tnh yu sng to ny mi lm cho h tr nn con ci ca Thin Cha l Cha, ng ng trn tri, ng thi yu thng v tha th l nhng yu t cn thit cho s trng thnh trong i sng thing ling.

Khi n gi th thch, c Kit, Con Mt v ti ca Thin Cha, phi chu ng inh trn thp gi, hp hi lu gi, au n khn xit. Vo gi ny hi cn c yu thng v tha th na khng? c Gisu s phn ng th no? Ngi s ni g? Cu tr li cho cc cu hi ny s vang di tri t khi c Gisu, u i vng gai, ngng u ln v cu nguyn rng: Ly Cha, xin tha cho h v h chng bit vic h lm. y l gi p nht ca c Gisu, l cu tr li ca ng t tri xung th khi phi ng u vi nh mnh trong cuc sng trn gian.

Chng ta s hiu c ngha cao c ca li cu nguyn ny khi so snh n vi thin nhin. c cu trc hng ti mc ch ca n, thin nhin khng tha th. Trc li ku van thng thit ca mt con ngi ri vo tm bo hay ting ku tht no nng ca ngi cng nhn ri t gin gio xung t, thin nhin vn dng dng bnh thn, lnh lng khng cht cm thng. Thin nhin mi mi trung thnh vi cc quy lut tt nh. Khi cc quy lut ny khng c tun th, thin nhin khng c cch no khc l i theo con ng nh. Thin nhin khng tha th v khng bit tha th. Hay chng ta hy so snh li cu nguyn ca c Gisu vi s chm chp ca con ngi khi phi tha th. Chng ta sng theo mt th trit l m phng chm l bo on v gi th din. Chng ta ph phc trc bn th Thn Bo On. Ti Gaza, ng Samson m


la tha thit cu nguyn cho k th ? nhng tiu dit h. Gic mng bo on lun m nh con ngi v khng ngng lm hoen v p ca cuc sng.

Hay chng ta hy so snh li cu nguyn ca Cha Gisu vi s chm chp ca x hi khi phi tha th. X hi c cc chun mc v cc quy nh ca ring mnh. X hi c cc phng tin kim sot v ngn nga theo lut nh. K no di mc c quy nh, k no vi phm lut php thng ri vo vc thm ti tm, tc l b kt n v khng cn hy vng c c mt c may th hai. Hy hi mt ngi ph n tr, trong mt pht am m tt , lm m mt a con hoang. C s tr li bn rng x hi t ra chm chp khi phi tha th. Hy hi mt ngi cng chc, trong mt pht l ng, phn bi nim tin tng ca ngi dn. ng s tr li bn rng x hi t ra chm chp khi phi tha th. Hy n mt tri giam v hi cc ti nhn l nhng ngi vit nhng trang ng h thn trong cun sch cuc i. H s tr li bn rng x hi t ra chm chp khi phi tha th. Hy n khu bit giam dnh cho cc t t l nhng nn nhn ng thng ca ti c. Trong khi ch i ln gh in, h s tr li bn mt cch y tht vng rng x hi t ra chm chp khi phi tha th. n t hnh l li khng nh cui cng qua x hi ni ln rng x hi khng tha th.

Lch s nhn loi l th . Lch s nhn loi l mt i dng khng ngng b khuy ng bi cc t sng dng cao l hn th v bo on. Con ngi khng bao gi vn ln trn quy lut bo on: Mng n mng, mt n mt, rng n rng, tay n tay, chn n chn (Xh 21, 23). Lch s nhn loi cho thy bit bao quc gia b tn ph, bit bao con ngi b tiu dit ch v i theo con ng ho huyn ny!

Trn thp gi, c Gisu long trng cng b mt lut tri vt hn. Ngi bit rng lut c mt n mt s lm cho mi ngi b m. Ngi khng tm cch thng s d bng s d nhng thng s d bng s lnh. B ng inh v hn th, Ngi p li bng tnh yu.


y qu tht l mt bi hc cao qu! Cc th h c th sinh ra v bin mt, con ngi c th tn th v ph phc trc bn th Thn Bo On, nhng mt li mi gi thng thit lun mi n vi chng ta t bi hc trn i S: ch c lng nhn i mi c th tiu dit tn cn s d; ch c tnh yu mi c th thng c hn th.

II

Th hai, c Gisu cho chng ta thy Ngi bit r con ngi qu tht m qung v nhn thc v o c. H khng bit vic h lm!. S d lm h tr nn m qung v iu h cn chnh l nh sng. Chng ta phi nhn nhn rng c Gisu phi chu ng inh trn thp gi khng ch v ti li m cn v s m qung ca con ngi. Nhng ngi go tht: ng inh n vo thp gi! tht ra l nhng ngi m qung hn l nhng ngi xu. m ng dn chng ch diu c Gisu dc theo ng ln Ni S tht ra l nhng ngi m qung hn l nhng ngi c c. H khng bit vic h lm!. y qu tht l mt thm kch!

Lch s nhn loi cung cp cho chng ta nhiu v d v thm kch ny. Cch y nhiu th k, trit gia Socrate phi ung thuc c. Nhng ngi kt n ng khng phi l nhng ngi mang trong mnh dng mu c qu nhng l nhng cng dn Hy Lp ng knh v trung thc. H xc tn rng Socrate l mt k v thn v quan nim ca ng v Thng tri vt quan nim thng thng ca h. Socrate b kt n t hnh bi nhng con ngi m qung hn l bi nhng con ngi c c. ng Saol khng c t khi bt b cc Kit hu. ng xc tn rng ng i ng ng. ng ngc i cc Kit hu khng phi v ng thiu ngay lnh nhng v ng thiu nh sng. Cc Kit hu dn thn vo con ng bch hi, ln n v git hi nhng ngi lc gio khng phi v h l nhng con ngi xu nhng v h khng c hng dn tt. Cc gio s ngh rng h c nhim v chng li cuc cch mng Copernic hay thuyt tin ha ca Darwin; h khng phi l nhng ngi hng chiu v ng xu nhng l nhng ngi thiu thng tin. V nh vy, cc li ca c Gisu c in khc r nt


trn mt trong s cc thm kch bi t nht ca lch s: H khng bit vic h lm!.

Ngy nay, s m qung bi thm ny mang nhiu hnh thc khc nhau. Mt s ngi ngh rng chin tranh l cu tr li cho cc vn ca th gii ny. H khng phi l nhng ngi xu. Tri li, h l nhng cng dn tt, ng knh trng, c tinh thn yu nc. H ch trng dng chnh sch khng b to th qun bnh lc lng. H xc tn rng chy ua v trang s em li nhiu hu qu tt hn l hu qu xu. V th, h khng ngng i hi ch to nhiu bom n ti tn hn, tng thm s kho d tr v kh ht nhn v s ha tin c vn tc nhanh hn.

Nhng kinh nghim thng lm chng ta tr thnh khn ngoan hn v nhn thy rng, ngy nay, chin tranh li thi. C mt thi chin tranh c xem nh l mt phng tin t xu hn c kh nng hn ch v ngn nga s pht trin ca mt sc mnh xu. Nhng sc tn ph ca cc v kh ti tn hin nay loi tr ngay c kh nng ny ca chin tranh. Nu chng ta nhn nhn rng cuc sng l ng sng v con ngi c quyn tn ti, th chng ta phi tm mt gii php khc thay th chin tranh. Vo mt thi i m cc v tinh bay vo v tr v cc ha tin iu khin t xa c kh nng tm cc mc tiu hy dit, th khng mt quc gia no dm chc ginh c chin thng. Mt cuc chin tranh c gi l c gii hn cng ch li nt, au kh, xo trn chnh tr v v mng. Mt cuc chin tranh ton cu - cu xin Thin Cha gn gi chng ta khi mt cuc chin tranh nh th! - cng ch li mt ngn la chy m di ng tro tn nh mt chng tch ca nhn loi in r ang lm mnh phi cht yu.

Cng c ngi xc tn mt cch thnh thc rng gii tr qun b l iu xu v thng thuyt trn chnh trng quc t l iu gh tm, mt thi gi. Th gii chng ta b e da bi vin cnh mt cuc chin tranh ht nhn, bi v c qu nhiu ngi khng bit vic h lm.


on Tin Mng ny cng cho chng ta bit s tht trong tng quan gia cc chng tc ti quc gia ny. Ch n l tn ti ti chu M khng ch v s c c m cn v s m qung ca con ngi. Tht vy, nguyn nhn cn bn ca ch n l, trong mt mc rng ln, c th l mt nguyn nhn thuc lnh vc kinh t. Nhiu ngi xc tn rng mt chnh sch kinh t hu hiu v mt li nhun nh th cn phi c bin minh v mt o c. H ra l thuyt v tnh u vit chng tc v mc cho l thuyt hin nhin sai lm ny mt b o lng ly v mt l lun. C gng bin minh v mt o c cho mt h thng kinh t em li li nhun dn n hc thuyt u vit ca chng tc da trng. Tn gio v Sch Thnh c vin dn duy tr tnh trng nh hin c. Ngi ta cng vn dng khoa hc chng minh tnh thp km ca ngi da en. Lun l hc cng c thao tc lm cho ch n l c c tnh kh tn v mt l lun. C ai chng minh tnh thp km ca ngi da en bng mt cng thc tam on lun theo ng quy cch ca Aristote:

Mi ngi u c dng nn ging hnh nh Thin Cha;M, nh mi ngi u bit, Thin Cha khng phi l mt

ngi da en;Vy ngi da en khng phi l mt con ngi.Ngi ta khn kho lin kt cc yu t tn gio, khoa

hc v trit hc bin h cho tnh u vit ca ngi da trng. Sau , hc thuyt ny c a vo sch gio khoa, v, trong thc t, c ging dy trong cc trng hc, cui cng tr thnh mt nhn t ca nn vn ha chu M. Ngi ta xem hc thuyt ny nh l mt s tht thay v nh mt li di tr c hp l ha. Ngi ta xc tn mt cch thnh thc rng, do bi bn cht, ngi da en thua km ngi da trng v ch n l chnh l iu Thin Cha mun. Nm 1857, cc cuc tranh lun ti cc Ta n Ti cao Hip Chng Quc v phn quyt Dred Scott hp thc ha ch n l. Ta n Ti cao tuyn b rng ngi da en khng c mt quyn no m ngi da trng buc phi tn trng. Cc thm phn a ra phn quyt ny khng phi l nhng ngi h hng. Tri li, h l nhng ngi ng knh v tn ty. Nhng h l nn nhn ca s m


qung v tr tu cng nh v tinh thn. H khng bit vic h lm. Ch n l tn ti c phn ln l do nhng ngi trung thc nhng m qung.

Chng ta cng nhn thy c s m qung ny ni ch ngha phn bit chng tc l b con h hng vi ch n l. Mt s ngi hng say bo v ch ngha phn bit chng tc chng t h l nhng ngi trung thc v xc tn v nghim tc v ng c thc y h hnh ng. Mc du mt s ngi theo ch ngha ny ch v y l c hi em li li ch chnh tr v nht l kinh t, nhng ton b cuc chin chng li ha hp chng tc khng phi ch c iu khin hu trng bi mt nhm ngi ngoan o chuyn nghip. Ngi ta ngh rng c gng duy tr phn bit chng tc l cch tt nht bo v li ch ca bn thn, con ci v quc gia h. Nhiu ngi trong s h nng lui ti nh th, bn r trong nim tin tn gio ca cha ng h. Khi phi chng minh rng lp trng ca h c c s v mt tn gio, h qu quyt rng Thin Cha l ngi phn bit chng tc u tin: Chim khng bay cng n vi chim xanh. H nhn mnh rng lp trng ca h cn c th gii thch c mt cch hp l v cn c nn tng lun l na. Khi phi bin minh cho lp trng ca h v s thp km ca ngi da en, h khng ngn ngi da vo mt nghin cu no gi l c c s khoa hc khng nh rng b no ca ngi da en nh hn b no ca ngi da trng. H khng bit hay khng mun bit rng khi nim v mt chng tc thp km hay u vit b bc b bi khoa nhn hc. Cc nh nhn hc c uy tn nh Ruth Benedict, Margeret Mead v Melville J. Herskovits nht tr kt lun rng c th c nhng c nhn thp km hay u vit trong mt chng tc, ch khng c mt chng tc thp km hay u vit so vi chng tc khc. Cc ngi phn bit chng tc t chi chp nhn iu m khoa hc chng minh: c bn nhm mu v nhm mu ny c th tm thy trong bt c chng tc no. H tin mt cch m qung vo gi tr vnh cu ca mt iu xu c tn gi l phn bit chng tc, vo s tht trng tn ca mt huyn thoi l tnh u vit ca ngi da trng. y qu tht l mt thm kch! Nhiu triu ngi da en chu ng


inh bi nhng con ngi m qung. Cng vi c Gisu trn thp gi, chng ta phi nhn nhng ngi ngc i chng ta vi i mt y tnh thng v ni: Ly Cha, xin tha cho h v h khng bit vic h lm!.

III

T nhng g ti c gng trnh by, iu r rng l tnh thnh thc v s hiu bit t chng khng . Lch s chng minh rng nhng c tnh cao trng ny c th bin thnh nhng nt xu tai hi. Trong th gii ny, khng c g nguy him cho bng thnh tm trong ngu dt v ngc nghch trong hiu bit. Shakespeare vit:

Bi v khi hnh ng, nhng iu ngt ngo nht tr thnh cay ng. Mi hoa hu ra thi cn thi hn c mi c di.

Bn phn th nht ca Gio Hi l bo v nn lun l ca cng ng, v th, Gio Hi van ni mi ngi phi sng tt lnh v ngay thng, ng thi Gio Hi cao cc nhn c lm cho chng ta c c mt con tim ca tr th v mt lng tm nhy bn. Nhng vo mt giai on no trong cuc l hnh, Gio Hi cng phi nhc cho con ngi bit rng s thiu hiu bit, thiu nhn i v lng tri, c th tr thnh mt sc mnh tn bo dn n vic ng inh nhiu ngi. Gio Hi khng bao gi c php ngng nhc nh cho con ngi bit rng h phi l nhng con ngi thng minh.

Chng ta phi nhn nhn rng phi chng Gio Hi thng sao nhng bn phn gio hun ny? V c khi Gio Hi cng ni nh th ngu dt l mt nhn c, v thng minh l mt tt xu. Qua thi hp hi, c chp i vi mt s tht mi, mt cch v thc, Gio Hi thng khuyn khch cc tn hu c mt thi lch lc v s hiu bit.

Nhng nu chng ta nhn mnh l Kit hu, th tt nht chng ta phi trnh ng mnh tr nn m qung v hiu bit v o c. Ton b Tn c nhc cho chng ta bit rng hiu bit l iu cn thit. Chng ta phi yu mn Thin Cha khng ch ht lng, ht linh hn m cn ht tr khn na. Sau khi nhc li s m qung ca cc ch th, thnh Phaol tuyn


b: Ti lm chng cho h l h nhit thnh i vi Thin Cha, nhng lng nhit thnh khng c sng sut (Rm 10,2). Sch Thnh khng ngng cnh gic chng ta v nguy c mt lng nhit thnh khng sng sut, mt lng thnh thc thiu thng minh.

Vy, chng ta c nhim v va phi chin thng ti li va phi chin thng ngu dt. Con ngi thi i ngy nay ang ri vo cnh hn lon, mt mt v h h hng, mt khc, v h ngu dt. Cng nh hai mi bn nn vn minh trc y, nn vn minh Ty Phng ang tip tc b suy thoi cho n khi ri xung vc thm mt cch tuyt vng, th nguyn nhn khng ch do ti li m cn do m qung. V nu nn dn ch Hoa K tip tc bin cht vi thi gian, th cng l do thiu hiu bit, thiu c gng tm kim v thc thi cng l. Nu con ngi thi i ngy nay tip tc ve vn chin tranh v bin ngi nh ca mnh thnh mt th a ngc m ngay c thi ho Dante cng khng ngh ti, th y cng l hu qu ca tnh c c v ngu dt vy.

c Gisu ni: H khng bit vic h lm!. M qung l thi thng ngy ca h. Vn chnh l ch chng ta mun tr nn m qung. M la v th l thng l kt qu to nn bi nhng sc mnh t nhin vt ra ngoi s kim sot ca con ngi, nn h phi m la. Tri li, m qung v tinh thn o c l mt s la chn gia hai con ng do bi khng bit s dng ng mc s t do v tr lc ca mnh. Mt ngy kia chng ta s hc bit rng khng bao gi con tim c n nh nu u c hon ton ri lon. iu ny khng c ngha l u c c th n nh trong khi con tim li bt n. Chnh nh s kt hp gia u c v con tim - gia s hiu bit v lng nhn i - m bn tnh con ngi t ti s trin n ch thc. iu ny khng c ngha l phi tr thnh mt trit gia hay mt hc gi uyn thm mi c c mt cuc sng tt lnh. Ti bit c nhiu ngi t hc nhng li t ra thng minh v sng sut cch l lng. Sng sut l c tinh thn ci m, phn on lnh mnh, yu mn s tht. Sng sut bao hm li mi gi vn ln trn u c hp hi, sc tr lm t lit v lng c tin. Khng cn phi hc rng mi c th c tinh thn

34

ci m. Khng cn phi l mt vin s uyn thm mi c th bt u tm kim s tht mt cch kin tr.

nh sng n trong th gian. Tri qua cc thi i, c ting mi gi con ngi bc i trong nh sng. Cuc sng trn th s tr thnh mt khc ai ca nu con ngi khng quan tm n li mi gi ny. Thnh Tng Gioan ni: V y l bn n: nh sng n trong th gian, nhng ngi ta chung bng ti hn nh sng (Ga 3,19).

c Gisu khng sai lm khi ni v nhng ngi ng inh Ngi vo thp gi. H khng bit vic h lm. H tr nn m qung. Mi ln nhn ln thp gi, ti nh li s cao c ca Thin Cha, v quyn nng cu chuc ca c Gisu Kit. Ti nh li tnh yu ca ng hy sinh mng sng lm chng mt cch hng hn nht cho s tht. V ti cng tht ln nh John Bowring:

Ti t ho v thp c Kit, Thp gi thng tr thi gian;Thp gi rng ngi nh sng sut dng lch s thnh thing.

S l iu tuyt vi, nu nhn ln thp gi, ti ch cm nhn c iu cao c ny. Nhng, bng cch ny hay cch khc, i mt ti khng ri thp gi m ti li khng nhn bit rng thp gi biu trng cho mt s pha trn k l gia sc mnh v yu ui, gia iu lnh v iu xu. Khi chim ngm thp gi, ti ngh n quyn nng v song ca Thin Cha cng nh n s yu hn h n ca con ngi. Ti ngh n v huy hong ca Thin Cha cng nh ti li ca con ngi. Ti ngh n c Kit hon thin cng nh n con ngi hn.

Chng ta phi nhn thy ni thp gi l biu tng ca tnh yu chin thng hn th, ca nh sng chin thng ti tm. Nhng khi tuyn xng nh vy, chng ta ng bao gi qun rng ng l Cha v l Thy chng ta phi chu ng inh vo thp gi bi nhng con ngi m qung. Nhng k ng inh Ngi vo thp gi khng bit vic h lm.

Ngun: Martin Luther King: Lamour en acte trong La Force daimer. Ed. Casterman, Paris 1965, trg 49-61.

35

Hn th lm con ngi khng cn bit nhn thc cc gi tr khch quan, coi ci p l xu, ci xu l p, lm ln ci tht vi ci gi v ci gi vi ci tht.

Y U K T H Hy yu k th v cu nguyn cho nhng k ngc i anh em.

Nh vy anh em mi tr nn con ci ca Cha anh em, ng ng trn tri. (Mt 5,44-45)

C l khng c li khuyn no ca c Gisu li kh em ra thc hnh cho bng li khuyn Hy yu k th. Mt s ngi chn thnh ngh rng, trong thc t, khng ai c th gi c li khuyn ny. Yu ngi yu mnh th d, cn ai li i yu k tm cch lm hi mnh mt cch cng khai hay m thm? i vi mt s ngi khc nh trit gia Nietzsche chng hn, li khuyn Hy yu k th cng chng minh rng o c Kit gio ch dnh cho nhng k bc nhc, nht m, ch khng phi cho nhng ngi can m, dng mnh. H cho rng c Gisu l ngi qu l tng v thiu thc t.

Mc du cc cu hi ny c c nhn mnh n u chng na v cc thc mc c c lp i lp li khng bit bao nhiu ln, li khuyn ca c Gisu vn tra vn chng ta hn bao gi ht. Ht bin ng ny n bin ng khc khng ngng nhc nh chng ta rng con ngi thi i ngy nay ang i trn con ng hn th dn n dit vong v trm lun. Thay v l li khuyn o c ca mt k mng tng, th li khuyn Hy yu k th li l mt iu cn thit tuyt i, nu chng ta


mun sng cn. Hy yu k th l cha kha gip chng ta gii quyt cc vn trong th gii ngy nay. c Gisu khng phi l con ngi qu l tng qun mt thc t; Ngi l con ngi thc t ch thc.

Ti tin rng c Gisu bit r kh khn khi ni phi yu k th. Ngi khng toa rp vi nhng k cho rng sng ng theo cc i hi lun l l chuyn d. Ngi bit r rng mi biu hin ca tnh yu ch thc u xut pht t s ph thc hon ton v dt khot vo Thin Cha. Khi c Gisu ni: Hy yu k th, th khng phi l Ngi khng bit n cc i hi ca li khuyn ny. Mi t trong cu ny u c ngha ca n. Cc Kit hu c trch nhim khm ph ngha ca li khuyn ny v em ra thc hnh trong i sng hng ngy.

I

Chng ta hy t ra thc t v t cho mnh cu hi sau y: Lm th no chng ta yu k th c?

Th nht, chng ta phi pht huy v cng c kh nng tha th. Khng bit tha th th cng khng bit yu thng. Khng th bt u yu k th m trc khng chp nhn cn phi khng ngng tha th cho nhng k lm hi chng ta. Cng cn phi hiu r rng ngi tha th trc tin phi l ngi b la gt v b m hi, ngi b p bc v gnh chu bt cng. K phm ti c th xin tha th, c th quay v vi chnh mnh v, nh a con hoang ng, ang ro bc trn con ng y gi bi no , vi lng ao c c tha th. Nhng ch c ngi thn cn b xc phm, ngi cha giu lng thng xt mi c th a k c ti vo ngi nh m p v mi c th tha th.

Tha th khng phi l khng bit iu phm l mt hnh vi xu hay gi hnh vi xu ny bng mt tn gi khng ng vi thc cht ca n. ng hn, tha th l xem hnh vi xu ny khng cn l mt chng ngi thit lp nhng quan h mi. Tha th l mt cht xc tc to nn mt bu kh cn thit cho mt cuc ln ng, mt khi u mi. Tha th l ct i mt gnh nng, hay xa b mt mn n. Chng ta c


th ni: Ti tha th cho anh, nhng ti s khng bao gi qun iu anh lm cho ti. Ni nh vy khng phi l tha th tht. nh rng chng ta khng bao gi qun, ngha l xa b hon ton trong tm tr iu ngi khc lm cho mnh. Nhng nu chng ta tha th, th chng ta cng qun, ngha l iu ngi khc lm cho chng ta khng cn l mt chng ngi kh d ngn cn cc quan h mi. Cng khng bao gi chng ta c th ni: Ti tha th cho anh, nhng ti khng mun quan h vi anh na. Tha th l ha gii, l gp li nhau. Nu khng, chng c ai c th yu k th. Mc chng ta c th tha th l thc o mc chng ta c th yu k th vy.

Th hai, ngi thn cn lm tn thng chng ta chnh l k th. Nhng phi nhn nhn rng hnh vi xu ca con ngi khng bc l ht ton din con ngi . Ni k th t nht, chng ta c th khm ph ra nhng im tt lnh. Nhn cch ca mi ngi chng ta c ci g mang dng dp tm thn phn lp, lm chng ta t chng li mt cch bi thm. Mt cuc chin trng k lun din ra ni mi cuc sng, v c ci g lm chng ta phi tht ln nh thi s Ovide: Ti nhn bit s thin, ti chp nhn s thin nhng ti li lm s c, hay nh trit gia Platon khi ngh rng con ngi ging nh mt c xe song m, nhng mi con ko theo mt hng, hoc nh thnh Phaol: S thin ti mun th ti khng lm, nhng s c ti khng mun, ti li c lm (Rm 7,19). iu ny n gin c ngha l ni ngi xu nht vn c ci tt v ni ngi tt nht vn c ci xu. Mt khi khm ph ra chn l ny, chng ta s t chiu theo khuynh hng t nhin l ght k th. Nu nhn k bn di b mt, bn di nhng hnh vi xung ng, chng ta c th tm thy ni k th mt iu tt lnh, ng thi chng ta cng nhn thy rng iu c h lm cng khng biu l ht con ngi h. Nhn k th trong mt nh sng mi, chng ta mau chng nhn thy rng hn th ni h xut pht t s hi, kiu cng, ngu dt, tin kin, hiu lm. Nhng, d sao, hnh nh Thin Cha ni h khng th b xa nha. Nh th, chng ta yu k th v bit rng h khng hon ton xu v mi phng din v h cng khng ngoi tm tc ng ca tnh yu cu chuc m Thin Cha dnh cho h.


Th ba, chng ta phi trnh lm nhc k th. Tri li, phi tm cch gy thin cm v cm thng vi h. C th chng ta c tha kh nng cng nh cc iu kin thun li lm nhc k th. iu khng th trnh c l h cng c nhng s h, nhng giy pht yu ui v chng ta c th tn dng cc c hi ny thng tay tiu dit h. Nhng y li l iu chng ta khng bao gi c php lm. Tri li, mi li ni, mi hnh vi ca chng ta phi gp phn lm tng thm s hiu bit, cm thng vi k th, ng thi to iu kin khai m dng thin ch b ngn chn bi bc tng hn th.

Chng ta ng lm ln tnh yu chn thnh vi tnh cm t t. Tnh yu c ci g su lng hn cm xc. y c l ting Hy Lp s gip chng ta lm sng t ngha ca tnh yu. Trong Tn c, ting Hy Lp s dng ba t ni v tnh yu. Eros l tnh yu mang tnh cch thm m lng mn. Trong cc i thoi ca Platon, eros l s vn ln ca linh hn ti lnh vc thn linh. Philia l tnh yu lin kt cch mt thit cc bn hu. Chng ta yu ngi chng ta a thch, v chng ta yu v c ngi khc yu. Agap l tnh yu t nn tng trn hiu bit v cm thng, c mun sng to v cu chuc dnh cho tt c mi ngi. L tnh yu y trn, khng ch i iu g cho mnh t pha ngi khc, agap l tnh yu Thin Cha tc ng lng tr con ngi. mc ny, chng ta yu mi ngi khng phi v h lm va lng chng ta, hay v chnh h li ko chng ta, cng khng phi v ni h c ci g thuc thn linh. Chng ta yu mi ngi ch v Thin Cha yu h. mc ny, chng ta yu k lm iu c trong khi vn gh tm iu c h lm.

By gi, chng ta c th ni g khi ni Hy yu k th. C l chng ta hy vui mng v c Gisu khng ni Hy qu trng k khc, v y qu l iu chng ta khng th lm c i vi mt s ngi no . Lm sao chng ta c th qu trng mt ngi mun tiu dit chng ta bng cch t cc chng ngi trn ng i chng ta? Lm sao chng ta c th qu trng mt ngi ang e da mng sng con ci chng ta, ph hoi nh ca chng ta? Qu tht, y l iu khng th lm c. Nhng c Gisu cho chng ta bit tnh yu th mt


mc cao hn qu trng. Khi khuyn chng ta yu k th, c Gisu khng ni n tnh yu theo ngha eros hay philia; nhng Ngi mun ni tnh yu theo ngha agap - mt tnh yu t nn tng trn cm thng v c mun sng to cu chuc dnh cho mi ngi. Ch bng cch i theo con ng ny v dn thn vo tnh yu ny, chng ta mi c th tr thnh con ci Cha chng ta, ng ng trn tri vy.

II

By gi, chng ta hy t thc t sang l thuyt, t lm th no sang ti sao. Ti sao chng ta phi yu k th?

L do th nht tht l hin nhin. Ly on bo on ch c th lm tng thm hn th, ch c th lm cho m ti li cng thm ti tm m mt bi thiu vng nh sng cc v sao. Bng ti khng th no xa tan bng ti. Ch c nh sng xa tan bng ti. Hn th tng thm hn th; bo lc ko theo bo lc; tn nhn nhn thm tn nhn, nh mt cn gi xoy p ti tiu dit tt c. Nh vy, khi khuyn chng ta yu k th, c Gisu a ra mt li cnh gic mnh m v ci chung cuc cui cng m chng ta khng thot khi, nu khng em li Ngi ra thc hnh. Trong th gii ngy nay, phi chng chng ta ang b dn vo chn tng l yu k th, nu khng... th iu g s xy ra? Phn ng dy chuyn ca s c - hn th tng thm hn th, chin tranh ko theo chin tranh, chng ta phi chn ng phn ng ny, nu khng tt c chng ta s ri vo h dit vong.

L do th hai chng ta phi yu k th l v hn th lm tn thng tinh thn v hy dit nhn cch. Qu nhn mnh n hn th nh l mt sc mnh xu, nguy him, chng ta thng quan tm n cc tc hi ni ngi b on ght. y l iu d hiu v hn th gy nhiu tc hi khng th cu vn ni ni cc nn nhn. Chng ta chng kin cc ti c gh tm khi thy hn su triu ngi Do thi b tiu dit man r bi mt tn in r c tn l Hitler, khi thy cc ngi anh em da en b a y bi mt tng lp ngi da trng, khi thy cnh iu


tn nt do chin tranh gy nn, khi thy cc bt cng kh nhc m con ci Thin Cha phi gnh chu.

Nhng cng c mt iu m chng ta khng bao gi c php qun, l hn th cng gy tc hi cho chnh con ngi on ght k khc. Nh mt cn bnh ung th tim n, hn th lm tn thng v ph v th thng nht ca nhn cch. Hn th lm con ngi khng cn bit nhn thc cc gi tr khch quan, coi ci p l xu, ci xu l p, lm ln ci tht vi ci gi v ci gi vi ci tht.

Trong mt cun sch v tnh cch bnh hon ca nn k th chng tc, E. Franklin Frazier cho chng ta thy mt s trng hp ngi da trng bnh thng, d mn trong quan h hng ngy vi nhng ngi da trng khc, nhng li c nhng phn ng rt phi l, bt bnh thng khi c mi gi xem cc ngi da en l nhng ngi bnh ng vi mnh hoc ch tho lun v cc bt cng do nn k th chng tc gy nn. y l iu xy ra khi hn th ng tr lng ngi. Cc nh phn tm hc cho bit rng c nhng iu k l nh th tn ti v pht trin ni tim thc, c nhng cuc xung t c lit din ra ni ni tm con ngi: a s nhng iu ny thng pht xut t hn th. H t chng ta trc mt s la chn: Yu thng hoc tiu dit. Tm l hc hin i nhn nhn iu c Gisu dy thu xa: hn th hy dit cn tnh yu pht trin v thng nht nhn cch mt cch l lng v hu hiu.

L do th ba chng ta phi yu k th l v tnh yu l sc mnh duy nht c kh nng bin th thnh bn. Chng ta khng bao gi c th loi b k th bng cch ly hn th i li hn th. Chng ta ch c th loi b k th bng cch loi b hn th chim ng lng chng ta. T bn cht, hn th ph hoi, hy dit; cn t bn cht, tnh yu sng to v xy dng. Tnh yu i mi bng sc mnh cu chuc.

Abraham Lincoln c mt kinh nghim nh th v tnh yu v tr thnh mt gng mu tuyt vi cho hu th. Trong cuc vn ng tranh c chc v Tng Thng Hoa K, Stanton l ngi chng i Lincoln kch lit nht. V mt l do no , Stanton th ght v tm ht mi cch h nhc Lincoln


trc cng chng. Stanton ch diu dng iu ca Lincoln vi li l khim nh, kch mnh lit v gy bi ri cho Lincoln. Nhng cc c gng ca Stanton khng ngn cn Lincoln c c Tng Thng Hoa K. Khi lp ni cc, Tng Thng Lincoln chn mt s cng s vin thn tn nm gi cc b trong chnh ph nhm thc hin chng trnh c ra. n ngy phi chn ngi gi chc v quan trng nht l B Trng B Quc Phng, cc bn c bit Tng Thng Lincoln chn ai khng? Khng ai khc ngoi Stanton! Quyt nh ny lm d lun xn xao v cc c vn thn tn phi ln ting can gin Tng Thng: Ngi phm sai lm. Ngi c bit Stanton l ai khng? V chng li ngi quyt lit nh th no khng? Stanton l k th ca ngi v s tm cch ph hoi chng trnh ngi ra. Ngi suy ngh k cha? Tng Thng Lincoln tr li mt cch lch s v thng thn: Ti bit Stanton cng nh nhng iu Stanton ni v lm chng li ti. Nhng, ti quc gia ny, nhn k, ti thy Stanton l ngi thch hp nht gi chc B trng B Quc Phng. V trong cng v ca mnh, Stanton tn tnh phc v Tng Thng v Quc Gia mnh. Vi nm sau, Tng Thng Lincoln b m st. Nhiu ngi ht li ca ngi Lincoln. H. G. Wells xem Abraham Lincoln l mt trong su ngi v i nht trong lch s nhn loi. Nhng mt trong s nhng li c ni ca ngi Tng Thng Lincoln, khng mt li no c th snh c vi nhng li Stanton ni. ng trc thi hi ca ngi mt thi l k th ca mnh, Stanton ni v Abraham Lincoln nh mt con ngi v i nht sinh ra trn tri t ny, v ng tuyn b: T nay, Abraham Lincoln thuc v lch s.

Nu Lincoln th ght Stanton, th c hai u xung m nh k th. Nhng nh sc mnh tnh yu, Lincoln bin th thnh bn. ng cng c mt thi tng t nh vy i vi Min Nam trong cuc ni chin, khi chin s n hi c lit nht. Mt trong s qu b nghe ng din thuyt, t thi bt bnh v cch pht biu ca Tng Thng. ng ni: Bin th thnh bn, phi chng l tiu dit c k th ri? y chnh l sc mnh ca tnh yu c sc cu .


Tuy vy, chng ta phi ni ngay rng cc l do trn khin chng ta yu k th cng cha phi l l do quyt nh. L do cn bn nht v c din t r rng nht chnh l l do c Gisu nu ln khi ni: Anh em hy yu k th ?. Nh vy, anh em mi c tr nn con ci ca Cha anh em, ng ng trn tri. Chng ta c mi gi lm cng vic kh khn ny ct l cng vi Thin Cha to nn c mt mi tng quan c nht v nh. Chng ta c th tr thnh con ci Thin Cha. Nh yu thng, chng ta c th bin kh nng ny thnh hin thc. Chng ta phi yu k th v, nh vy, chng ta mi c th bit c Thin Cha v nhn bit Thin Cha l ng Thnh.

Hin nhin l nhng iu ti va ni c lin quan n vn phn bit chng tc. S khng bao gi c c mt gii php lu di cho vn ny bao lu cc ngi b p bc cha yu k th. Bng ti ca nn k th chng tc ch c th b xa tan bi nh sng ca tnh yu tha th. Hn ba th k, cc ngi M da en b ngc i, ban ngy th chu n vt, ban m th b c hip mt cch bt cng v tn nhn. Sng trong ti nhc, hn chng ta cng mun ly c bo c, ly hn th i li hn th. Nhng nu iu ny xy ra, th trt t mi chng ta mun xy dng chng qua cng ch l bn sao ca trt t c. Vi tt c sc mnh v lng khim nhng, chng ta phi ly tnh yu i li hn th.

D nhin lm nh vy qu l khng thc t. Sng l chin u, cnh tranh, ginh git, n ming tr ming. Th m ti li ni vi cc bn rng c Gisu dy chng ta phi yu k th v cu nguyn cho nhng k ngc i cc bn. Cng nh a s cc nh ging thuyt, phi chng ti cng ch l mt ngi qu l tng qun mt thc t? Cc bn c th ngh rng, trong mt th gii mng tng no , th iu ti ni cn c th nghe c, cn trong th gii lnh lng, nghit ng nh th gii chng ta, th hn l khng nghe c ri.

Tha cc bn, trong qu kh, chng ta nh mt qu nhiu thi gian khi i theo mt ng li tm gi l thc t, v n dn chng ta n xo trn su xa v hn lon. Nhiu cng ng ln su vo hn th v bo lc. V li ch ca


quc gia chng ta, v li ch ca ton th nhn loi, chng ta phi t b ng li ny. Lm nh vy khng c ngha l chng ta khng cn c gng u tranh cho cng l. Cn cht sc lc no, chng ta s dng n gii thot quc gia ny khi cn c mng ca nn k th chng tc. Nhng trong qu trnh u tranh, chng ta khng bao gi t b bn phn phi yu k th. Dn thn chng li nn k th chng tc, chng ta ht lng yu thng nhng k k th chng tc. Khng c cch no khc chng ta to nn mt cng ng trong mi ngi yu thng nhau. Vi nhng ngi th ght chng ta nht, chng ta ni: Qu v lm chng ti au kh; chng li, chng ti chu ng au kh. Qu v dng bo lc; chng li, chng ti dng sc mnh tinh thn. i vi chng ti, qu v mun lm g ty ; chng ti vn ht lng yu thng qu v. Theo lng tm, chng ti khng th tun theo nhng lut l qu v p t, v khng cng tc lm iu c cng quan trng nh cng tc lm iu lnh. Qu v tng chng ti vo ngc, chng ti vn yu thng qu v. Qu v sai cc tn khng b gieo rc khip s trong cc cng ng chng ti vo ban m, chng ti vn yu thng qu v. Xin qu v bit cho rng kh nng chu ng au kh ca chng ti s lm qu v nn lng, kit sc. Mt ngy kia chng ti s ginh c t do, nhng khng ch cho chng ti m thi. Chng ti s gi n qu v mt li ku gi sc thc tnh lng tm, lay chuyn con tim v bin i qu v thnh nhng ngi anh em trong khi chng ta cng nhau tin bc trn ng i. Nh vy, chng ti chin thng hai ln ri vy.

Tnh yu l sc mnh tn ti lu di nht th gian ny. Nh c minh chng mt cch r rng ni i sng c Gisu, tnh yu sng to l cng c hu hiu nht m nhn loi c th s dng trong cng cuc tm kim ha bnh v an ton. Napolon Bonaparte l mt thin ti qun s v i. Ngi ta k li rng, sau nhiu nm chinh chin, ng nhn nh nh sau: Alexandre, Csar, Charlemagne v ti lp c nhng quc rng ln. Nh

martin luther king - dung manh de yeu thuong.pdf

Documents